RAPPORTAGE Woononderzoek onder zzp’ers met een koop- …Uit het onderzoek blijkt een grote...

Woononderzoek onder zzp’ers met een koop- en huurwoning

RAPPORTAGE

2 | KIZO | Rapportage Vereniging Eigen Huis

Colofon

Redactie Prof. dr. mr. Leo Witvliet, bestuurslid KIZO, Nyenrode Business Universiteit Robbert Brantz, algemeen directeur KIZO Vormgeving De Haas in Vorm

Kennisinstituut Zelfstandig OndernemerschapSluisplein 13a2266 AV Leidschendam070 - 320 64 [email protected]

Rapportage Vereniging Eigen Huis | KIZO | 3

‘U bent zzp’er, slik?’ 4

Koop 6

Open vragen koop 7

Huur 9

Open vragen huur 10

Inhoud


In dit onafhankelijk landelijk onderzoek, in opdracht van Vereniging Eigen Huis, heeft KIZO zzp’ers gevraagd wat de ervaringen zijn met het afsluiten/wijzigen van een hypotheek. Tegen welke problemen lopen zzp’ers aan en wat vinden de belangrijkste belangenbehartigers FNV Zelfstandigen, PZO-ZZP en Stichting ZZP-Neder-land, de leden van Vereniging Eigen Huis, ONL en ABU.

‘U bent zzp’er, slik?’Het hebben van de juiste plek om te wonen en het hebben van werk zijn twee essentiële levensbehoeften. Gevraagd naar de maat-schappelijke functie van dit onderzoek dan is deze daarmee ook gelijk beantwoord. Een eigen woning was voor veel mensen de normaalste zaak van de wereld en kon je dit niet realiseren dan was het huren van een wo-ning de andere normaalste zaak van de wereld. Het uitgangspunt om een en ander te kunnen bekostigen was gebaseerd op het kostwinnaar-sprincipe en het hebben van een vaste baan. Dit kwam overeen met een economisch model van een productie georiënteerde economie, waarbij gewerkt werd op een vaste plaats. Een vaste baan gaf de meest efficiënte ordening voor werknemer en werkgever.

Dit economisch model is de afgelopen decen-nia sterk veranderd. Onder invloed van een diensteneconomie en informatie-economie is naast de ordening van een vaste werkplek en een vaste baan toegevoegd een ordening waar-bij de vaste baan geen uitgangspunt meer is.

Partners zijn steeds meer samen verantwoor-delijk voor het realiseren van een gemeen-schappelijk inkomen, waarmee zij aan het maatschappelijk verkeer deelnemen. Daar-naast zijn er steeds meer eenpersoonshuishou-dens en is het niet meer ongebruikelijk om met diverse betaalde activiteiten het inkomen te vergaren. Een nieuwe op diversiteit gebaseer-de realiteit.

Aanleiding voor het onderzoek was de vraag of de mogelijkheid een hypotheek te verkrij-gen (of een huurhuis te verkrijgen) meege-groeid is met deze trends en ontwikkelingen? Het onderzoek laat aan duidelijkheid niet te wensen over. De mogelijkheden tot verkrijging van een woning zijn niet of maar mondjesmaat meegegroeid. De suggestie van politici en ban-caire instellingen dat het allemaal wel meevalt, vindt geen grond in het onderhavige onder-zoek. Uiteraard zijn er allerlei complicerende factoren in het spel. Vooral de economische

crisis, die een kritische bejegening van het aangaan van schulden rechtvaardigt. Maar dit is geen argument voor financiële instellingen om in hun ‘eigen oude wereld’ te blijven steken en niet mee te veranderen met de hiervoor geschetste maatschappelijke ontwikkeling.

Oud versus nieuw realismeUit het onderzoek blijkt een grote tegenstrij-digheid in het zzp-realisme en het maatschap-pelijk gevoel bij banken. De zzp’ers geven in de open vragen breed aan dat zij geen pro-blemen hebben met het laten zien van goede financiële cijfers, maar tegelijkertijd zegt een meerderheid van 82% aan te lopen tegen wan-trouwen, behoedzaamheid, kritische benade-ring en zelfs tegenwerking.

Ongeveer 40% van de zzp’ers had al een koop-woning alvorens zij zzp’er waren. Deze groep valt buiten de reikwijdte van de onderzoeks-groep.

In het onderzoek gaat het om zzp’ers die nog geen eigen woning hadden en hoe deze behan-deld zijn om een hypotheek te verkrijgen. En dan blijkt dat bij 62% van de kopers, die tijdens het zzp-schap een woning heeft gekocht, het zzp-inkomen geheel of deels meegenomen is bij de aanvraag van de hypotheek. 38% van de zzp’ers geeft aan dat tijdens de hypotheekaan-vraag het zzp-inkomen buiten beschouwing is gelaten.

Ook dit is te herleiden naar het gemeenschap-pelijke gevoel dat het als zzp’er heel moeilijk is om een hypotheek te kunnen krijgen. Dit gevoel uit zich ook in de cijfers: 76% van de zzp’ers met een koopwoning en 83% van de zzp’ers met een huurwoning vindt dat er maat-schappelijk wel iets mag gebeuren als het gaat om de beoordeling van het inkomen.


Single of samen? 39% van de zzp’ers onder de 39 jaar verwacht binnen 5 jaar te verhuizen naar een koopwo-ning. Hiervan is 14% single. Opvallend gegeven is dat 49% van de huizenbezitters iets gere-geld heeft voor arbeidsongeschiktheid en/of pensioen. Waarbij iets meer singles wat voor arbeidsongeschiktheid geregeld hebben.

Verhuis- en werkverwachting 65% van de zzp’ers onder de 50 jaar met een koopwoning, verwacht binnen 5 jaar te ver-huizen naar een andere koopwoning. De helft is er zeker van zzp’er te blijven. Ook dit is een duidelijk teken dat de vorm waarin er inko-men wordt vergaard steeds minder belangrijk is. Van de zzp-huurders die in de komende 5 jaar willen kopen verwacht 78% zonder het inkomen van de partner een hypotheek te kunnen krijgen.

Inkomenspositie Bij de responsgroep kopers blijkt dat 37% van de zzp’ers minder dan € 30.000,- per jaar ver-dient als zzp’er en 87% het inkomen uitslui-tend met het werken als zzp’er verdient. Uit het onderzoek naar de positie van flexwerkers en zzp’ers op de arbeidsmarkt van de TU Delft van juni 2014 blijkt ook dat tussen 2006 en 2012 de inkomensbronnen van Nederlandse huishoudenshoofden een stijging kent van 17% bij de flexwerkers en 19% bij zzp’ers. Deze stijging valt samen met de groei van het aantal zzp’ers.

Op de vraag: hoe lang denkt u de maandelijkse woonlasten te kunnen betalen bij het uitblij-ven van omzet, denkt 55% van de kopers en 39% van de huurders het 12 maanden of langer vol te kunnen houden.

Momenteel (de “slechte jaren”) kunnen zzp’ers nauwelijks een huurwoning of een goed-kopere koopwoning verkrijgen. Daarmee is voor velen de weg afgesneden om de huidige woning te verkopen en vervolgens goedkoper te gaan wonen.1

Alle werkenden krijgen te maken met de veranderende arbeidsmarkt. Zij zullen zich wendbaar en flexibel moeten opstellen om te kunnen blijven deelnemen. Er wordt een appèl gedaan op de eigen verantwoordelijkheid. Tegelijkertijd moeten alle werkenden toegang

1 Project KIZO-DWI Amsterdam 2013

krijgen tot voorzieningen die hem of haar ondersteunen en maatschappelijke vangnet-ten gericht op het lenigen van echte ‘noden’. Zo kan iedereen op een menswaardige wijze deel blijven nemen aan onze samenleving.2

Respondenten en onderzoeks–verantwoording Voordat we aan dit onderzoek begonnen, waren er al een aantal bevindingen uit 50 kwalitatieve interviews die gehouden zijn met zzp’ers in 2013 en 2014.3 Deze kwalitatieve bevindingen van KIZO tot zover op dit dossier, zijn met dit onderzoek voorzien van kwantita-tieve resultaten. Met een response groep van 651 zzp’ers met een koopwoning en 200 zzp’ers met een huur-woning is de representativiteit van dit onder-zoek geborgd. Daarnaast zijn de belangrijkste belangenbehartigers van flexibel werkenden en zzp’ers gevraagd om mee te denken in de vragen die gesteld moesten worden en betrok-ken bij het bespreken van de resultaten.

Keuze voor open vragen In de resultaten op de open vragen is er een groot percentage overig. Dit heeft te maken met de keuze om veel open vragen te stellen om zeker te zijn dat er een brede gevalideerde uitkomst is. Het gaat in de uitwerking van de open vragen om de grootste gemene delers die in het onderzoek naar voren zijn gebracht. Daarnaast zijn er een aantal mooie individu-ele ideeën en reacties gegeven, die van belang kunnen zijn om nader te onderzoeken.

Genoemd is een Nationaal Waarborgfonds voor zzp’ers om naast de NHG te zetten, dat banken de zekerheid biedt om het risico dat zij neemt te verdelen. Verder crowdfunding-ach-tige familiefondsen, waarbij er een gemakke-lijkere manier is om naast de hypotheek ook op een andere manier geld voor de woning te verkrijgen. Dit laatste is interessant omdat er een voorzichtige trend zichtbaar is dat huizen aangeschaft worden, vanuit de optiek om ook ruimte te hebben voor ouders of andere familieleden.

Namens KIZO, Prof. dr. mr. Leo Witvliet Robbert Brantz

2 Website KIZO (www.kizo.nl)3 KIZO ECHTZZP


KOOPKunt u aangeven wat uw bruto inkomen/winst is uit uw ZZP werkzaamheden?

Hoe is de werksituatie van uw partner?

Hoe lang kunt u ongeveer de maandelijkse woonlasten betalen bij het (tijdelijk) uitblijven van omzet?

Hoe lang bent u al werkzaam als zzp’er?

12% < €10.00013% €10.000 – €20.00012% €20.000 – €30.00015,5% €30.000 – €40.00013,5% €40.000 – €50.00010% €50.000 – €60.0006% €60.000 – €70.0008% > €70.000

Bijzondere voorwaarden bij

hypotheek?

Ja 26% Nee 74%

Was u al zzp’er bij uw hypotheek-aanvraag?

Ja 62% Nee 38%

Heeft u financiële hulp gekregen bij

de aankoop?

Ja 12% Nee 88%

Heeft u recent contact gehad met tussenpersoon of

geldverstrekker? Ja 42% Nee 58%

42% Partner werkt in vaste loondienst7% Partner werkt in tijdelijke loondienst15% Partner is zzp’er17% Partner werkt niet19% Ik heb geen partner

7% Niet16% 3 maanden16% 6 maanden

6% 9 maanden12% 12 maanden

43% > 12 maanden

5% < 1 jaar15% 1 – 3 jaar15% 3 – 5 jaar65% > 5 jaar

68%32%

Hoe staan banken volgens u tegenover zzp’ers?

Positief 7% / Negatief 62%Neutraal 31%

Is de hypotheek mede op basis van uw inkomen als zzp’er

tot stand gekomen?Ja, de hypotheek is alleen op mijn inkomen gebaseerd 31%Ja, de hypotheek is deels op

mijn inkomen gebaseerd 31%Nee, mijn inkomen is buiten beschouwing gelaten voor de

hypotheek 38%

Heeft u naast uw werkzaamheden als zzp’er nog andere werkzaamheden?

Nee 87%Ja, ik werk ook in loondienst 7%

Ja, ik doe (betaald) vrijwilligerswerk 6%

Verwacht u de komende jaren een vergelijkbaar inkomen te kunnen ver-

dienen als afgelopen jaar?Ja 55%

Nee, ik verwacht een stijging van het inkomen 28%

Nee, ik verwacht een daling van het inkomen 17%


Hoe staan banken tegenover zzp’ers (huizenbezitters)?

Open vragen koop

Hoe staan banken tegenover zzp’ers?

Bank werkt(e) tegen 16%

Zzp’er meer risico 14%

Stellen (te) hoge eisen 12%

Geen problemen ondervonden 11%

Wantrouwend 9%

Geen ervaring mee 7%

Verschilt per bank 5%

Kritisch 4%

Behoedzaam 3%

Verouderd systeem 2%

Overige 17%

Wat vindt u van de eis dat er als zzp’er drie jaar winst aangetoond moet worden

Reeel 27%

Deels terecht 18%

Een redelijke eis 18%

Een te zware eis 13%

Belachelijk 12%

Leg nadruk op iets anders 8%

Niet van deze tijd 2%

Neutraal 1%

Overige 1%

Bijzondere voorwaarden aan hypotheek

Specifieke eis(en) 16%

3 jaar cijfers voorleggen 7%

Extra rente toeslag 7%

Eigen geld inbreng 4%

Garantstelling 3%

Oversluiten niet mogelijk 3%

Geen nhg 2%

Tekort als zzp werkzaam 2%

Alles telde mee 1%

Hoge advieskosten 1%

Weet niet van zzp af 1%

Overige 33%

Niet van toepassing 20%

Hypotheek op basis van zzp inkomen

Was nog in loondienst 38%

Beide inkomens 10%

Geen hypotheek gekregen 4%

Inkomen partner 4%

Tekort als zzp werkzaam 3%

2 zzp inkomens 2%

Bank deed niet moeilijk 2%

Overige 31%


De open vragen bij de huizenbe-zitters onder de zzp’ers laten zien dat het merendeel van de zzp’ers kritisch is op de manier waarop zij behandeld zijn door banken. ‘Slik een zzp’er’, wat moeten we er-mee. De bijzondere voorwaarden aan de hypotheek lijken “normaal” als het gaat om de procesmatige

financiële benadering van een hypotheekaanvraag.

Het merendeel van de zzp’ers vindt het terecht dat er goede cijfers moeten liggen, hoewel de nadruk op drie jaar winst in brede zin als te zwaar, belachelijk en deels terecht worden afgedaan. ‘

‘Leg de nadruk op iets anders’ en ‘niet van deze tijd’ geven mis-schien wel het samenvattende antwoord vanuit de zzp’er.

Dat 40% van alle respondenten met zekerheid helemaal geen zzp’er was bij de hypotheekaan-vraag zegt in die zin genoeg.


Recent contact tussenpersoon/verstrekker

Rente 25%

(Extra) aflossen 18%

Informatie/advies 17%

Koop/verkoop woning 15%

Oversluiten 10%

Veranderde eigendomsverhouding 5%

Te laat/uitstel betaling 4%

Omzetten hypotheek 2%

Overig 17%

Maatschappelijke verantwoorde verhouding

Loondienst ook onzeker 32%

Scheve verhouding 17%

Weet ik niet 12%

Strengere eisen zzp 10%

Individueel beoordelen 4%

Zzp meer risico? 4%

Banken wantrouwen zzp 3%

Beeld/visie achterhaald 2%

Moet meer klantgericht 1%

Zzp’ers meer gedreven 1%

Overige 14%

Ziet u mogelijkheden om het makkelijker te maken voor zzp’ers om een woning te kunnen kopen?

Veranderen regels 28%

Nee 24%

Anders 11%

Gelijkheid 9%

Ja 6%

Individuele beoordeling 5%

Garantie(fonds) 4%

Pensioen 1%

Geen idee 12%

Wat is uw leeftijd? (voer een getal in)

< 29 jaar 3%

30-34 jaar 6%

35-39 jaar 9%

40-44 jaar 13%

45-49 jaar 20%

50-54 jaar 19%

55-59 jaar 16%

60-64 jaar 10%

>65 jaar 4%

In welke branche bent u actief?

Zakelijke dienstverlening 19%

Gezondheidszorg 15%

Bouw 10%

Handel/Administratie 10%

Techniek 10%

Taal/Media/Communicatie 9%

Automatisering/ict 8%

Onderwijs/Cultuur/Wetenschap 7%

Grafisch/Vormgeving/Kunst 5%

Overheid 4%

Personeel/Organisatie 4%

Landbouw/Natuur/Milieu 2%

Logistiek/Transport 2%

Hotel/Toerisme/facilitair 1%

Recht 1%

Uiterlijke verzorging 1%

Overig 2%

Wanneer gekocht?

voor 1980 1%

1980-1984 2%

1985-1989 4%

1990-1994 7%

1995-1999 12%

2000-2004 17%

2005-2009 27%

2010-2014 28%

2015 2%


ONDERZOEKSRESULTATEN

HUURKunt u aangeven wat uw bruto inkomen/winst is uit uw ZZP werkzaamheden?

Hoe is de werksituatie van uw partner?

Hoe lang kunt u ongeveer de maandelijkse woonlasten betalen bij het (tijdelijk) uitblijven van omzet?

Hoe lang bent u al werkzaam als zzp’er?

Partner werkt in vaste loondienst 27%Partner werkt in tijdelijke loondienst 6%Partner is zzp’er 12%Partner werkt niet 14%Ik heb geen partner 41%

Niet 14%3 maanden 21,5%6 maanden 21,5%9 maanden 4%12 maanden 15%> 12 maanden 24%

< 1 jaar 5%1 – 3 jaar 16%3 – 5 jaar 15%> 5 jaar 64%

48%52%

16% < €10.00014% €10.000 – €20.00029% €20.000 – €30.00014% €30.000 – €40.0009% €40.000 – €50.0006% €50.000 – €60.0002% €60.000 – €70.00010% > €70.000

Heeft u bewust gekozen voor een

huurwoning?

Ja 66% Nee 34%

Heeft u in het verleden een

koophuis gehad? Ja 34% Nee 66%

Zocht u de afgelopen 3 jaar actief een koop-

huis? Ja 29% Nee 71%

Verwacht u de komende jaren werkzaam te

blijven als zzp’er?

Ja 90% Nee 1%Weet niet 9%

Heeft uw bank/tussenpersoon u be-wust geadviseerd om te huren?

Ja 8,5% / Nee 91,5%

Verwacht u in de komende 5 jaren te verhuizen?

Ja, naar een andere huurwoning 29,5% Ja, naar een koopwoning 25,5%

Nee 45,0%

Bent u tegen bijzondere voorwaarden aangelopen bij het

gesprek met de bank/tussenpersoon over een hypotheek?

Ja 21% / Nee 79%

Denkt u dat u een hypotheek kunt krijgen?

Ja 33% / Nee 67%

Verwacht u zonder het inkomen van een partner of familie een hypotheek

te kunnen krijgen?Ja 19% / Nee 81%

Zou u overwegen om de koop van een woning op een andere manier te

financieren dan met een hypotheek bij de bank?

Ja volledig 14% / Ja deels 31% / Nee 55%


Open vragen huur

Wat is uw motief?

Scheiding 8%

Geen onderhoud 3%

Geen stabiel inkomen 5%

Huur meer flexibel 15%

Koop te duur 18%

Krijg geen hypotheek 20%

Lage huurprijs 3%

Leeftijd speelt rol 3%

Overige 25%

Uw ervaringen (geef nadere toelichting)

Banken doen moeilijk 19%


Positieve ervaring 7%

Slecht behandeld 3%

Te weinig geld 5%

Overige 38%

Wat is uw ervaring omtrent de mogelijkheden als zzp’er om een hypotheek te krijgen voor de aankoop van een huis?

Bank erg kritisch 2%

Geen ervaring 41%

Lastig 21%

Niet serieus genomen 1%

Onmogelijk 10%

Positief 2%

Slecht 11%

Zzp’er te hoog risico 1%

Overige 11%

Zo ja, welke en wat vond u daarvan?

3 jaar is minimum 15%

Bijna niks bleef prive 6%

Iemand moet garant staan 4%

Kopen kan niet 6%

Moet garantie kunnen geven 4%

Niet hele inkomen meerekenen 6%

Veel eigen geld inbrengen 6%


Overige 21%

Hoe staan banken tegenover zzp’ers (huurders)?Van de huurders heeft slechts 7% een positieve ervaring met de banken, dat is eigenlijk over de hele linie een reactie van gevoel. Onder de huurders

zijn meer eenpersoonshuishoudens en er wordt minder verdiend, maar de reacties laten feitelijk zien dat er een duidelijke mismatch is. Gevraagd

naar de mogelijkheden spreekt er een grote behoefte uit aan verandering in (persoonlijke) benadering en vormen van hypotheekverstrekking.


Maatschappelijk verantwoorde verhouding

Banken willen zekerheid 5%

Individueel beoordelen 6%


Loondienst ook onzeker 17%

Niet gericht op zzp 8%

Scheve verhouding10%

Strengere eisen zzp11%

Variabel inkomen 6%

Zzp meer risico? 4%

Zzp wordt benadeeld 4%

Zzp’er verdiend meer 2%

Overige 11%

Geen idee 10%

Ziet u mogelijkheden om het makkelijker te maken voor zzp’ers om een woning te kunnen kopen?

Veranderen regels 6%

Crowdfunding 2%

Garantie(fonds) 6%

Gelijkheid 2%

Individuele beoordeling 14%

Ja 10%

Nee 21%

Kijk naar jaarcijfers 4%

Anders 15%

Geen idee 20%

Wat is uw leeftijd? (voer een getal in)

< 29 jaar 5%

30-34 jaar 10%

35-39 jaar 11%

40-44 jaar 17%

45-49 jaar 12%

50-54 jaar 18%

55-59 jaar 13%

60-64 jaar 11%

> 65 jaar 3%

In welke branche bent u actief?

Zakelijke dienstverlening 17%

Gezondheidszorg 15%

Taal/Media/Communicatie 12%

Grafisch/Vormgeving/Kunst 10%

Techniek 10%

Onderwijs/Cultuur/Wetenschap 9%

Handel/Administratie 8%

Bouw 7%

Automatisering/ict 6%

Uiterlijke verzorging 5%

Overheid 4%

Personeel/Organisatie 4%

Logistiek/Transport 3%

Landbouw/Natuur/Milieu 2%

Hotel/Toerisme/facilitair 1%

Recht 1%

Telefoon: 070-3206422Website: www.kizo.nl

Dit onderzoek is gedaan in opdracht van Vereniging Eigen Huis

Met medewerking van FNV Zelfstandigen, PZO-ZZP en Stichting ZZP-Nederland, de leden van Vereniging Eigen Huis, ONL en ABU

RAPPORTAGE Woononderzoek onder zzp’ers met een koop- …Uit het onderzoek blijkt een grote...

Documents

Transcript of RAPPORTAGE Woononderzoek onder zzp’ers met een koop- …Uit het onderzoek blijkt een grote...