Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

110
CMrujkarnaMecjGgárkm<úCa eRkayeBl cUlCasmaCikGgÁkarBaNiC¢kmμ BiPBelak eRkamKMerag TARP ]btßmÖeday AusAid shRbtibtþikar CamYyRksYgBaNiC¢kmμ km<úCa GñkdwknaMRsavRCav ³ elak can; b‘unñivtþn_ GñkRsavRCav ³ elak kan; visidæ elak Ey:m supl GñkENnaM ³ elak ém:EXl y:ag -2007-

description

Like a English version, the research illustrated the natural conditions the domestic policy and the trade policy of the rice produtcs of Cambodia. In addition, the research tried to look the advantages and disadvantages in the value chain of Cambodian rice trade. On other hand, the research studied the market accesses policy of some potential rice trading Countries.

Transcript of Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

Page 1: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

CMrujkarnaMecjGgárkm<úCa eRkayeBl cUlCasmaCikGgÁkarBaNiC¢kmμ

BiPBelak

eRkamKMerag TARP ]btßmÖeday AusAid shRbtibtþiikar CamYyRksYgBaNiC¢kmμkm<úCa

GñkdwknaMRsavRCav ³ elak can; b‘unñivtþn_ GñkRsavRCav ³ elak kan; visidæ elak Ey:m supl GñkENnaM ³ elak ém:EXl y:ag

-2007-

Page 2: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

matikarGtßbT k> esckþIepþIm

x> rcnasm<½n§bc©úb,nñénkarnaMecjGgárkm<úCa ¬elak can; b‘unñivtþn_ nig elak Ey:m supl¦

1> BaNiC¢km μGgárGnþrCati 2> KMrUGtItkalénBaNiC¢kmμGgárkm<úCa 3> KMrUbc©úb,nñénBaNiC¢kmμGgárkm<úCa ¬éf evotNam Gaemrik nigshKmn_GWr:ub¦ 4> cMnYnnaMecj nigTIpSarGgárenAkUer:xagt,Úg cin Cb:un nigshrdæm®nþI

K> PaBRbkYtRbECgrbs;km<úCacMeBaHBaNiC¢kmμGgár ¬elak can; b‘unñivtþn_¦ 1> FnFan nigktþaGMeNayplEdlBak;B½n§nwgBaNiC¢km μ 2> sUcnakrm:aRkUesdækic©Edlman\T§iBlelIBaNiC¢km μGgár ³ éfø nigGRtabþÚrR)ak; 3> neya)aysMrab;CMrujplitkrRsUv 4> neya)aysþIBIesrIkmμBaNiCkm μcMeBaHBaNiC¢km μGgár 5> neya)ayBaNiC¢km μGgárkm<úCaeRkamkic©RBmeRBogsþIBIksikm μrbs; WTO (AOA) 6> karsnüarbs;km<úCa cMeBaHKMeragBaNiC¢km μtMbn; nigkic©RBmeRBogeTVPaKI 7> karsMrYlBaNiC¢km μGgárkm<úCa

X> karebIkcMhrTIpSarénkarnaMecjGgárkm<úCa ¬elak kan; visidæ¦ 1> karsnüaBhuPaKIeRkamkic©RBmeRBogsþIBIksikm μén WTO 2> rebobvir³GPivDÆn_RkugdUha 3> karcrcarksikm μbc©úb,nñén WTO 4> karebIkcMhrTIpSarEdlGnueRKaH nigGas‘an÷KMeragnana 5> Bn§ nigr)aMgBaNiC¢kmμEdlBMuEmnCaBn§

Page 3: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

g> karlM)akkñúgRsuk nigbNþajTIpSar ¬elak Ey:m supl¦ 1> rcnasm<½n§EdlTak;TgnwgplitkmμGgár 2> karEkrécñGgár nigbBaðaKuNPaB 3> bNþajksidæan-TIpSar 4> kardwkCBa¢Ún nigkarbg;tMélkEnøgsþúkTMnij 5> m:aXItTIgGgár

c> CMerIsCaneya)ay rWk¾viFankarN_sMrab;CMrujkarnaMecjGgár ¬elak can; b‘unñivtþn_/ elak Ey:m supl nig elak kan; visidæ¦

1> PaBRbkYtRbECgkñúgRsuk 2> karlM)akkñúgRsuk nigbNþajTIpSar 3> karebIkcMhrTIpSar

C> esckþIsnñidæan

Page 4: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

bBa¢IGkSrkat;

ASEAN tMbn;BaNiC¢km μesrIGas‘an ACFTA tMbn;BaNiC¢km μesrIGas‘an-cin AMS viFankarN_KaMRTbBa©ÚlKña AOA kic©RBmeRBogsþIBIksikmμ AQSIQ rdæ)alTUeTAénGPi)alkic©KuNPaB GFikarkic© nigctþaLIs½k ASEAN smaKmRbCaCatiGasIuGaeKñX_ CARDI viTüasßanRsavRCav nigGPivDÆn_ksikm μkm<úCa CCC GgÁPaBGFikarkic©PaBsmRsbrbs;RbeTscin CDC RkumRbwkSaGPivDÆn_km<úCa CEDAC mCÄmNÐlsikSa nigGPivDÆn_ksikmμkm<úCa CEPT Bn§GnueRKaHd¾manRbsiT§iPaBrYm CIF karbg;tMél karFanar:ab;rg nigpÞúkTMnij CLMV km<úCa Lav PUma nigevotNam CSE karsniñdæanénkarKaMRTGñkeRbIR)as; CSQ kUtatamRbePTRbeTs DDR karRbCMukarGPivDÆn_RkugdUha DF & QF K μanBn§Ky nigKμankUta EPA kic©RBmeRBogédKUresdækic© EU shKmn_Gwur:ub FAO GgÁkares,ógGahar nigksikm μ FOB karbg;tMélTMnijrYcCaeRscmkdl;Rck;naMecjénRbeTsnaMecj GATT kic©RBmeRBogTUeTAsþIBIBaNiC¢km μ nigBn§Ky GDP plTunCatisarub GTC Rkumh‘unRKWneRtd

Page 5: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

HS RbB½n§suxkþúmnIykm μ HYV RKab;BUCEdlmanTinñplx<s; ICC sPaBaNiC¢km μGnþrCati IMF mUlniFirUbIyvtßúGnþrCati IPM karRKb;RKgbBa©ÚlKñaénstVcéRg ITC mCÄmNÐlBaNiC¢km μGnþrCati JICA Pñak;garshRbtibtþikarGnþrCatiCb:un KIEP viTüasßankUer:sMrab;neya)ayGnþrCati MAFF RksYgksikm μ rukçaRbmaj; nigensaT MFN RbCaCatiEdlRtUvGnueRKaHbMput MMA karebIkcMhrTIpSarGb,rima MOFCOM RksYgBaNiC¢kmμcin MOWRAM RksYgFnFanTwk nig]tuniym NFIDCs RbeTskMBugGPivDÆn_EdlnaMcUles,ógGaharsuT§ NDRC KNkmμaFikarEkrTMrg; nigGPivDÆn_Cati NGO GgÁkareRkArdæaPi)al OECD GgÁkarsMrab;shRbtibtþikaresdækic© nigGPivDÆn_ PSE karsnñidæanénkarKaMRTplitkr RCB GgÁPaBcuHbBa¢IviBaØabnb½Rt RGC raCrdæaPi)alkm<úCa ROCB GgÁPaBcuHbBa¢IviBaØabnb½RteRkARbeTs SAC rdæ)alsþg;danIykm μénRbeTscin S & D Biess nigedayELk SGS Rkumh‘unRtYtBinitüTUeTA SPS Gnam½y nigPUtþKamGnam½y

Page 6: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

SRI RbB½n§énRsUvRbBlvb,kmμ TBT rnaMgbec©keTsénBaNiC¢km μ TIFA kic©RBmeRBogBaNiC¢km μ nigRkbx½NðvinieyaK TRQs GrtaBn§kUta UNCTAD snñisiT§shRbCaCatisMrab;BaNiC¢km μ nigGPivDÆn_ URAA kic©RbCMuGUr:ahÁayGMBIkic©RBmeRBogsþIBIksikm μ USAID TIPñak;garGaemriksMrab;GPivDÆn_GnþrCati USDA RksYgksikm μshrdæGaemrik US shrdæGaemrik VAT Bn§tMélbEnßm WFP kmμviFIes,ógGaharBiPBelak WTO GgÁkarBaNiC¢kmμBiPBelak

Page 7: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

bBa¢Itarag

taragTI 1 karnaMcUl nignaMecjGgár nigCI 1993-1999 taragTI 2 karnaMecjGgárRbcaMqñaMrbs;km<úCa taragTI 3 karnaMcUlGgárRbcaMqñaMrbs;km<úCa taragTI 4 épÞdIdaMduH Tinñpl nigplitkm μéndMNaMRsUv ³ 1993-2004 taragTI 5 plitPaBksikm μkm<úCa enAkñúgtMbn; ¬2003¦ taragTI 6 TMhMépÞdI nigcMeNj taragTI 7 karsnñidæanénkarbg;tMélplitkm μénRsUvnagmøiH taragTI 8 plitPaBkMlaMgBlkm μenAkñúgvis½yplitkm μRsUvrvagRbeTskm<úCa evotNam nigéf taragTI 9 plitplEdlCakm μvtßúeGaymanviBaØabnb½RtnaMcUl taragTI 10 kalviPaKénGRtaBn§rbs;smaCikGas‘anf μ I taragTI 11 Gas‘an nigkUer: tMbn;BaNiC¢kmμesrI ³ GRtaBn§GnueRKaHsMrab;Gas‘an 6 taragTI 12 Gas‘an nigkUer: tMMbn;BaNiC¢km μesrI ³GRtaBn§GnueRKaHsMrab;km<úCa Lav nigPUma taragTI 13 bBa¢IénplitplRsUvCamYynwgGRtaBn§enAkñúgRbeTscin Cb:un kUer:xagt,Úg nig shrdæ

Gaemrik taragTI 14 karEbEckénkarebIkcMhrTIpSarGb,rimasMrab;qñaM 2005-2014 ³ kalbriecäT RbePTkUta

tamRbeTs taragTI 15 GRtapøas;bþÚrBIRsUveTACaGgár

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

bBa¢IrUbPaB rUbPaBTI 1 BaNiC¢km μRsUvBiPBelak rUbPaBTI 2 karsnñidæanénkarKaMRTplitkr nigkarsnñidæanénkarKaMRTGñkeRbIR)as;cMeBaHRbeTskUer:xag

t,Úg

Page 8: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

k> esckþIepþIm RsUvedIrtYnaTIya:gsMxan;enAkñúgesdækic©rbs;km<úCa. RbCaksikrRbmaNCag 80° EdleFVIkardaMduHRsUv KWCaBiesskareFVIERstamEbbbUraN. RsUvCaRbPBcMNUld¾sMxan;sMrab;ksikrPaKeRcIn CacMNIGarhar nigCamUldæankñúgkarbegáItnUvneya)aysMrab;vis½yksikmμRbePTepSgeTot. plitkm μRsUvenARbeTs km<úCakñúgeBlbc©úb,nñenHmankarekIneLIgy:agqab;rh½skñúgTsvtSknøgmkedaysar karbegáInnUv plitPaB nigkarBRgIknUvdIdaMduH. km<úCa )anGPivDÆn_cUlkñúgbNþajGñknaMGgárecj ehIyesÞIEtral; karnaMecjTaMgGs; CakareFVICMnYjeRkApøÚvkarCamYyRbeTsevotNam nigéf. bc©úb,nñenHkm<úCaCaGñk RbkYtRbECgmYyenAkñúgTIpSarGgárBiPBelaknwgeKEdr Etfakm<úCanaMecjRsUvrbs;xøÜneTARbeTs evotNam ehIykin b¤EkécñenATIenaH rYceTIbnaMecjbnþeTATIpSarBiPBelak. enAeBlEdlkgVl; xages,ógRtUv)anedaHRsay km<úCaepþatkarykcitþTukdak;eTAelIkareRCIs erIsBUC karGnuvtþn_eRkayeBlRcUtkat; edIm,IbegáInplitPaB nigkarpþl;eGaynUvKuNPaBCab;;lab; sMrab;eFVIkarsþúkTuk nigEkécñ. elIsBIenaHeTot km<úCamanskþanuBlkñúgkarbegáInplitplRsUv k¾dUcCa karnaMecjeRBaHkm<úCaenAmandITMenrCaeRcInEdlGaceFVICatMbn;daMduH nigenAman»kassMrab;begáInplitPaB nigkarnaMecjtamry³karbegáInnUvbec©kviTüasmRsb karbegáInRbB½n§eRsacRsB karEkTRmg; nigkar RKb;RKgKeRmagc,ab;kñúgRsuk nigkareFVIesrIPavUbnIykmμTIpSarCaedIm. Etya:gNa vis½yRsUv Ggár enAkm<úCa enARbQmnwgPaBlM)akmYycMnYnCasMxan;enAeLIy. plitPaBvis½yksikmμenATabebIeFobeTAnwgRbeTsepSg²enAkñúgtMbn; edayTinñplCamFümRbEhlEt 2etanbu:eNÑaHkñúgmYyhicta. kéRm)anmkBIplitplRsUv enATab¬ticCagBak;kNþal¦énkéRm Edl)anmkBIkareFVIbEnø sENþkesog sENþk)ay sVaycnÞI tMLÚg)araMg fñaMCk; nigkb,as CaedIm.l. kareRbIR)as;dICabBaðamYyd¾sMxan;sRmab;dMNaMRsUv nigdMNaMksikmμCaTUeTA. dIksikmμRbmaN1/2lan hicta RtUv)aneRbIR)as;kñúgeBlbc©úb,nñenH. c,ab;PUmi)alf μ IRtUv)anbegáItenA qñaM2001 edIm,IbBa¢ak; nUvkm μsiT§i edaHRsayCemøaH nigeFVICamUldæan sRmab;RbsiT§PaBTIpSardI nigsRmab;kareRbIR)as;dI CaKUrrYmnwgRbtibtþikarhirBaØvtßú. mankargarCaeRcInEdlRtUveFVI kñúgkardak;c,ab;enHeTAkñúgkarGnuvtþ RbcaMéf¶. vaRtUvkarpSBVpSayc,ab;enHTUlMTUlay TUTaMgRbeTsedIm,IeGaymankaryl;dwg kareRCamERCg nigGnuvtþedayRbCaCnRKb;rUb nigrdæ)alkñúgRsukpgEdr.

Page 9: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

éføénkardwkCBa¢Únx<s; edaysarKuNPaBénpøÚvfñl;Gn;. kgVHxatxagehdæarcnasm<½n§dwkCBa¢Ún eFVIeGaykarEbgEckes,ógenAkñúgRbeTsmin)anRKb;RCugeRCay dUcCatMbn;xøHsl;GgársMrab;eFVIkarnaMecj xN³eBlenAtMbn;xøHkMBugEtmankarxVHxates,óg. shB½n§eragma:suInkinRsUvRtUv)anbegáIteLIgkñúgeBlfI²enH edIm,IsagTMnak;TMngCamYyksikr kñúgkarpþl;eGayBYkeKnUvBt’man smtßPaB nigkarelIkTwkcitþepSg²edIm,ICMrujeGayBYkKat;Gacplit)an nUvRsUvEdlmanKuNPaBsßitesßr. mankarRsavRCav nigGPivDÆn_elIvis½yRsUvenHya:gTUlM TUlaytamry³ viTüasßanRsavRCavrbs;rdæaPi)al dUcCa viTüasßanRsavRCav nigGPivDÆn_ksikmμkm<úCa (CARDI) Edl plit)anBUCCaeRcInRbePT bu:EnþenAminTan;)anpSBVpSayEckcayeGay)anBaseBjRbeTsenAeLIyeT. \LÚvenH karRsavRCavRtUv)anbEgVrBIkarepþatelIkarbegáInTinñpl eTAelIkarRKb;RKg eRkayeBlRcUtkat; vij.

esvaRbBlvb,kmμEdlpþl;edayrdæaPi)al nigGgÁkareRkArdæaPi)al (NGOs) mYycMnYndl;ksikr CakarmYysmehtuplbMputeRBaHRbeTseyIgxVHxatFnFan nigsmtßPaB ehIyk¾mankarecaTsYrd¾sMxan; mYyTak;TgeTAnwgkarrkmeFüa)ayd¾l¥mYykñúgkarepÞrBt’maneGay)andl;ksikr. GaCIvkmμenAtamCnbTmYycMnYn rYmnwgksikrpgEdrGacx©IluyBIRbPBpøÚvkar)an bu:Enþkarx©Itam RbB½n§FnaKar KWenAmanGRtakarR)ak;éføenAeLIy. dMeNIkarénkic©snüarbs;ksikrKWCamUldæanén suvtßiPaB\NTan. kar]btßmFnrbs;rdæaPi)aleTAelIkareRbIR)as;CIRtUv)andkecjtaMgBIqñaM1997 emø:H dUecñHbc©úb,nñenHral;vtßúFatuedImRtUv)anpÁt;pÁg;edayvis½yÉkCn. rdæaPi)alenACab;Bak;B½n§kñúgkarEckcay es,ógse®gÁaHenAeLIy Edlkic©karenHTTYlxusRtUvedayRkumh‘unRKIneRdD EdlCashRKasrdæ CaGñkRbmUlTij nigsþúkTukRsUvGgárTaMgGs;sMrab;FananUvsnþisuxes,óg. K μankarykBn§ nigkMNt; brimaNnaMecjenARsUvGgáreLIy b:uEnþral;GñknaMecjtMrUveGaymanlixitGnuBaØatinaMecjedayK μankar ykkMér:BIkarpþl;viBaØabnb½RtnaMecjenaHeLIy bu:EnþkMér:esvakm μsMrbsMrYlkargarGacnwgRtUvykEdlkMér: enaH eKKitfaCakarkRmitmYyd¾F¶n;eTAelIkarnaMecjGgárrbs;km<úCa. karEkécñ nigkarEckcayGgár RbQmnwgPaBlM)akCacMbgmYycMnYn. bec©kviTüaénkarkinRsUv vahYssm½yEdleFVIeGayGgármankMrit)ak;x<s;. müa:gvijeTotma©s;ma:suInkinRsUvK μanmUlFnRKb;RKan; EdleFVIeGayBYkKat;K μanlT§PaBRKb;RKan;kñúgkarRbmUlTijRsUvBIksikrsMrab;sþúkTuk nigeRKOgcRkTMenIb²

Page 10: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

Tan;sm½yedIm,IeRbIR)as;eGay)anRKb;RKan;enAeLIy. kgVHxatenHehIyEdlCaktþaeFVIeGaymankarnaMecj RsUvCalkçN³eRkApøÚvkareTAkan;TIpSarevotNam nigéfCaedIm CaehtueFVIeGaykm<úCaxagbg;BIkarTTYl)an nUvtMélbEnßm nigkarbegáItkargarCUndl;Blkm μkñúgRsukBIkarEkécñCaedIm. \NTanEdlmanGRta karR)ak;x<s; eFVIeGayFøak;Twkcitþdl;karvinieyaKÉkCnBIksikr nigm©as;ma:suInRsUvnigCaehtuCMrujeGay ksikrsVHEsVgrk\NTan BIRbPBepSg²eTotCaBiessBIGñkcgkarR)ak;eRkApøÚvkar. ehdæarcnasm<½n§min RKb;RKan;eFVIeGayraMgsÞHplitkmμ nigkareRCotcUlTIpSar. témøeRkamtu tamkEnøgRtYtBinitü nigéføQñÜl kMBg;Epk¾CaktþamYyEdleFVIeGayéføGgárekIneLIg nigeFVIeGayPaBRbkYtRbECgfycuH enAelITIpSar naMecj. smaCikPaBrbs;kmú<Cakñúg WTO nwgman\T§iBlelIvis½yneya)ayBIrya:g ³ CMhanTImYy KWkarnaMykeRKagkarsßab½n nigc,ab;rbs;km<úCaeGayRsbeTAnwgbTbBaØtirbs; WTO. TIBIr³ km<úCaRtUveFVI karsnüaebIkRckTIpSarrbs;xøÜneTAelIvis½yBaNiC¢km μTMnij nigesvakm μ. tamBiteTA km<úCamanTIpSard¾ sMxan;mYy KWTIpSarGas‘anEdlCaRbeTsCitxagrbs;xøÜnEdlmanGñkeRbIR)as;rhUtdl;eTA550lannak; bu:EnþlkçxN½Ðesdækic© nigplitplksikmμRbhak;RbEhlKñaCaehtu eFVIeGaykm<úCamankarlM)akkñúgkar naMecjplitplrbs;xøÜneTAlk;kñúgTIpSarTaMgenaH. CagenHeTot km<úCacg;BRgIk nigbe®Ba¢ótesdækic© rbs;xøÜneTAkñúgRbB½n§esdækic©BiPBelak. dUecñHkm<úCacaM)ac;RtUvEtsMlwgemIlTIpSarrbs;smaCik WTO

TaMgmUlkñúgkarEsVgrkPaBeRbobQñHénplitplrbs;xøÜn CaBiessTIpSarshrdæGaemrik shKmn_GWr:ub RbeTsCb:un kUer:xagt,Úg nigRbeTscinCaedIm. kic©RBmeRBogelIvis½yksikm μ pþl;nUvGtßRbeyaCn_CaeRcIn dl;km<úCa. kic©RBmeRBogenaHtMrUveGayReTsCasmaCik lb;bM)at;ecalnUvr)aMgminEmnBn§KyTaMgGs;. kñúgzan³CaRbeTsRkIRk km<úCaGacrkSaBn§elIkarnaMcUlelIplitpl ksikmμTaMgGs;tamry³karcUlcrcar. ktþaTaMgenHpþl;eGaykm<úCanUvlT§PaBkñúgkarBRgIkkarnaMecjplitplksikmμrbs;xøÜn nigkar Tak;TajvinieyaKelIvis½yenHEdr. kic©RBmeRBog niglT§plénkarcrcarbs;GgÁkarBaNiC¢kmμBiPBelak kñúgeBlf μ I²enH )anpþl;nUvRbRBwtþkm μBiess nigedayELk ( Special & Differential Treatment) dl;RbeTsRkIRk nUveBlevlaRKb;RKan;edIm,IerobcMeFVIkarGnuvtþ nUvkic©RBmeRBogTaMgenaH nigTTYl)annUv CMnYybec©keTsedIm,IGPivDÆn_smtßPaB nigKMeragkarc,ab;elIvis½yBaNiC¢km μrbs;xøÜnk¾dUcCaTTYl)annUv

Page 11: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

karnaMcUledayesrIedayK μankarbg;Bn§ (Duty Free & Quota Free) edIm,IsRmbsRmYlplitkmμ nigrcnasm<½n§BaNiC¢km μrbs;xøÜnpgEdr.

eTaHbICamankarRbQmCamYybBaðaCaeRcIndUc)anerobrab;CUnxagelIkþI km<úCaenAEtmankþIsgÇwm nwgedIrtYnaTIsMxan;EfmeTotkñúgTIpSarsklelakkñúgTsvtSxagmuxenH enAeBlEdlkm<úCa)anbegáInnUv Tinñplrbs;xøÜntamry³karBRgIktMbn;daMduH nigkareFVIeGayRbesIeLIgnUvEpñkepSg²eTot dUcCakar kat;bnßynUv]bsKÁénkarnaMecjCaedIm. GaRs½yedaykm<úCaCasmaCikrbs; WTO nigenAmanbBaða RbQmCaeRcIn dUecñHehIyEdleFVIeGaykarRsavRCavrbs;eyIgepþateTAelIkarGPivDÆn_eKalneya)ay nigCeRmIsnana edIm,ICMrujnUvBaNiC¢kmμrbs;xñÜneRkayeBlEdlkm<úCacUlCasmaCikrbs;GgÁkarBaNiC¢ km μBiPBelak. eKalbMNgénkarRsavRCavenH KWrkeGayeXIjnUvPaBRbKYtRbECgQñHénkar eFVICMnYj elIGgárrbs;km<úCa karcUlTIpSarrbs;Ggárkm<úCa PaBlM)akénkareFVICMnYjrbs;Ggárkm<úCa nigcugeRkaybMput EdlCacMnucsMxan;énKMeragRsavRCavenHKWkarrkeGayeXIjKeRmageKalneya)ay nigCeRmIskñúgkar GnuvtþedIm,ICMrujnUvkarnaMecjGgárkm<úCa.

edayeyageTAelIeKalbMNgrbs;eyIg KMeragRsavRCavenHnwgEckecjCa 5EpñkKW³ EpñkTI1 eyIgnwgBüayamrkeGayeXIjrcnasm<½n niglkçx½NÐénkareFVICMnYjelIGgárEdleFVIkarelIkykmkbgðaj nUvrUbPaBénkarnaMecj nignaMcUlGgárkñúgkm<úCabc©úb,nñ. EpñkTI2 KWCaEpñkd¾sMxan;énKMeragRsavRCav eRBaHvaTak;TgeTAnwgkarRsavRCavelIrcnasm<½n§énplitkmμ nigBaNiC¢kmμénvis½yGgárenAkñúgRbeTs km<úCa. müa:geToteyIgGacniyayfaeyIgnwgBüayameFVIkar)a:n;sñaneTAelIPaBRbkYtRbECgénBaNiC¢km μ Ggárrbs;km<úCa. EpñkTI3 KWeFVIkarRsavRCav )a:n;sμanelIkarcUleTAkñúgTIpSarrbs; shrdæGaemrik Cb:un cin nigkUer:xagt,ÚgEdlCaTIpSareKaledAEdleyIg)aneRCIserIssMrab;lk;plitplGgárrbs;km<úCaeyIgenAeBlGnaKt. EpñkTI4 nwgeFVIkarviPaKeTAelIPaBlM)aknana énkareFVIBaNiC¢kmμGgárEdlGacbgáeLIgeday Fm μCati edaykMhus nigbraC½ykñúgkarGnuvtþn_ nigkareFVIEpnkarCaedIm .l. nigEpñkTI5 EdledIrtYnaTI sMxan;enAkñúgKMeragRsavRCavenH KWkarrkeGayeXIj b¤kareFVIeGayRbesIeLIgnUvKeRmagneya)ay b¤k¾CeRmIsnanaedIm,ICRmuj nigBRgwgkarnaMecjGgárrbs;km<úCaenAeBlGnaKt.

x> rcnasm<½n§énkarnaMecjGgárrbs;km<úCanaeBlbc©úb,nñ 1-kareFVIBaNiC¢kmμGnþrCatielIGgár

Page 12: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

karnaMecjGgárrbs;BiPBelak TIpSarGgárBiPBelakKWCaPaKcMENkmYyd¾tUcTak;TgeTAnwgplitkm μsrubTaMgGs;. eTaHbICa plitplRsUvmanRbEhl 400lanetan k¾edaymanEt 25lanetan b:ueNÑaHRtUv)aneFVIBaNiC¢kmμ CaGnþrCati ¬ 6°énplitplsrub¦ plitplGgárPaKeRcInkñúgBiPBelak)anmkBIRbeTskñúgtMbn;GasuI b:uEnþRbeTsenAtMbn;GasuIPaKeRcIn plitGgársMrab;EteRbIR)as;kñúgRsukEtb:ueNaÑaH. shrdæGaemrikCa RbeTsEtmYyKt;EdlnaMecjFMbMputeRkABIRbeTskñúgtMbn;GasuI.

RbeTsEdlCaGñkplitGgárFMbMput manKeRmagnaMecjGgáreGaykan;EteRcIneLIgedaysarEt mantRmUvkarekIneLIg nigtémøRtUv)anBRgwg. RbeTséfenAEtrkSaeFVICaGñknaMecjFMbMputkñúgBiPBelak ehIymanKeRmagbegáInkarnaMecjeGayekIneLIg 2°kñúgmYyqñaM bu:EnþenAEtticCagebIeFobnwgkarnaMecj kñúgTsvtS1980. RbeTs\NÐasgÇwmfa nwg)anerIberIeLIgvijBIkarFøak;cuHénkarnaMecjrbs;xøÜnEdl eRcInbMputrhUtdl; 4/2 lanetan kñúgqñaM1995 EdlkarnaMecjenH)anbegáInmþgeTotrhUtdl; 3/3lanetan kñúgqñaM1999. RbeTs\NÐanigQrkñúgsMdab;elx3kñúgzan³CaGñknaMecjFMbMput elI BiPBelakbnÞab;BIRbeTséf nigevotNamEdlmanlMdab;elx2taMgBIqñaM2004mk. RbeTsevotNam )anQrkñúgsMdab;elx2 cab;taMgBIqñaM1997 rhUtdl;qñaM2004 b:uEnþ)anFøak;cuHmk eRkam\NÐavij cab;taMgBIqñaM2004mk. RbeTsPUma manKeRmagBRgIkkarnaMecjrbs;xøÜn cab;taMg BIqñaM1997 b:uEnþminGac seRmc)aneLIytaMgBIqñaM2000rhUtdl;2005. RsedogKñaenHEdr RbeTs)a:KIsßanmanKeRmagbegáIn karnaMecjrbs;xçÜneRkayBIqñaM1998 edayekIneLIg1/5lanetan kñúgqñaM1999 nigCag 1/6lanetan kñúgqñaM2005. RbeTsGU®sþalI cin nigshrdæGaemrik TMngCaGacrkSa)ankarpÁt;pÁg;yUrGEgVgelIplitpl RsUveQ μaH Japonica dl;tRmUvkarrbs;RbeTs kUer: nigCb:unenAeRkamkic©RBmeRBogyUrU:hÁay (Uruguay

Round). kñúgeBlCamYyKñaenHEdrRbeTs GñknaMecjfμ IdUcCakm<úCa nigPUma Gacnwgcab;epþImedIrtYnaTImYy ya:gsMxan;kñúgTIpSarnaMecjGgárkñúgBiPBelak.

karnaMcUlGgárkñúgBiPBelak edaypÞúyBIGñknaMecjEdlmancMnYntictYc RbeTsnaMcUlGgármancMnYnya:geRcInenAray)a:y BaseBjBiPBelak b:uEnþRbeTsnimYy²eFVIkarnaMcUlmancMnYntictYcebIeFobeTAbrimaNEdleFVIkarnaMcUl srubkñúgBiPBelak. karnaMGgárcUlekIneLIgedaysarEtmantRmUvkarrbs;RbeTscin RbeTs\NÐÚensuI

Page 13: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

RbeTskñúgtMbn;mCÄwmbUBa’ RbeTstMbn;GaemrikkNþal nigtMbn;kara:b‘Ín. RbeTs\NÐÚensuI sgÇwmfa nwgenAEtCaRbeTsEdlnaMcUlGgárCarhUt bu:EnþkarnaMcUlrbs;xøÜnrMBwgfanwgmankarfycuHedayGñkeRbIR)as;; mankarekIneLIgtic nigTinñplRsUvrbs;xøÜnmankarekIneLIg. RbeTscinnwgrMBwgfanwgenACaGñknaMcUlGgár teTAeTot xN³EdlRbeTskMBugGPivDÆn_mYycMnYnCaBiessRbeTskñúgtMbn;GasuIEdlcat;TukfaCaRbeTs EdlnwgmankarekIneLIgya:gx<s;kñúgkarnaMcUlGgár ¬rUbPaBTI1¦.

Page 14: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

rUbPaBTI 1³ kareFVIBaNiC¢km μGgárelIBiPBelak ¬RbPB³ esvaRsavRCavesdækic©¼ USDA2005¦

Page 15: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

2- kareFVIBaNiC¢km μGgárenARbeTskm<úCa kñúgGtItkal karnaMecjGgárBIRbeTskm<úCamankarekIneLIgkñúgqñaMfμI²enH. kñúgcenøaHBIqñaM1990eTAqñaM2000 karnaMecjCapøÚvkarnUvRsUv nigGgárBIkm<úCamanbrimaNticbMput ¬taragTI1¦. tYelxTaMgenHmin)an ra:yra:b;eGay)anlMGitenaHeT edaysarEtmanPaBxusKñaeTAelIsßitiEdlRbmUledaysßab½nepSg²Kñarbs; rdæaPi)alkm<úCaEdlCab;Bak;B½n§nwgniytkmμénkarnaMecj. GgÁkar JICA rbs;Cbu:n)anrkeXIj GñknaMecj cMnYnBIrenAkñúgRbeTskm<úCaEdl)aneFVIkarnaMecj nUvcMnYn54000etankñúgqñaM2001-2002 EdlkarnaMecj CapøÚvkarmaneXIjRtwmEt 6000etanEtb:ueNÑaH. xN³eBlEdlplitplRsUvmankarekIneLIgkñúgGMLúgeBlenH nigenAEtmankarnaMecjkñúg brimaNTab mann½yfa - TI1 ³ karBwgEp¥keTAelICMnYyes,ógGarharmankarkat;bnßy. TI2 ³ brimaNGgársRmab;kareRbIR)as;kñúgRsukRtUv)anekIneLIg EdleFVIeGayskþanuBléncMnYnkaLÚrIEdlRtUvkar mankarekIneLIg. TI3³ plitplelIs)anbBa¢ÚnecjeTAeRkARbeTstamry³karnaMecjRsUveRkApøÚvkar eTARbeTséf nigevotNam. mankar)a:n;RbmaNfamanEt10° ¬brimaNCit 60000 etan¦ énTIpSarGgárEdl)aneFVIkarnaMecjCapøÚvkar nigRbEhl 33 ° énRsUv ¬Cag 450000 etan¦ Edlksikrlk;eFVIkarnaMecjeRkAnaqñaM2001. GgárPaKeRcIneFVIkarnaMecjedayRkumh‘unÉkCn Edl pþl;nUvKuNPaBx<s; nigCaGgáreRCIsecjBIRsUvEtmYyRbePT naMecjeTATIpSarGWru:b GaemrikxageCIg mCÄwmbUBa’ swgðburI ma:eLsuI cin nigGU®sþalI. Ggárkm<úCamantémøx<s;Cagsþg;daénGgáréf rhUtdl;eTA 80-90 duløaGaemrikkñúgmYyetan. karnaMcUlGgárcUlkñúgRbeTskm<úCamancMnYntictYc b:uEnþmansar³sMxan;Nas;. karnaMcUlGgár CapøÚvkarPaKeRcIn KWsRmab;CMnYyCaes,ógGarharEdlkarnaMcUlenH KWeFVIeLIgeRkamCMnYyrbs;GgÁkar es,ógGarharBiPBelak. mankarnaMcUlRbEhl 44000etankñúgqñaM2001 EdlmankarekIneLIg elIsBIqñaMmun².bEnßmelIsBIenaHeTotmanGgárcMnYnBI 120000-135000etan rbs;GgársUma:lI éf RtUv)annaMcUleRkApøÚvkarsRmab;bMeBjkareRbIR)as;enAtamTIRkugmYycMnYn dUcCa esomrab PñMeBj CaedIm.

Page 16: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

taragTIi1³ karnaMecj nignaMcUlRGgár nigCI qñaM1993 -1999 kMBg;Ep lMhUr muxTMnij 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

Ggár 18640 11622 6573 - - - - naMcUl

CI 10954 - 245 - - - - Rkug

PñMeBj naMecj RsUv - - - - - 16615 -

Ggár 10449 18867 36685 23540 6952 16615 10889 naMcUl

CI 23898 28438 29809 8839 - 24043 - RkugRBHsIhnu

naMecj RsUv - - - 2611 - - -

Ggár 29089 30489 43258 23540 6952 16615 10889 naMcUl

CI 34852 28438 30054 8839 - 24043 - srub naMecj RsUv - - - 2611 - - -

RbPB³ JICA q μaM 2001

3- karnaMecjGgárnaeBlbc©úb,nñrbs;km<úCa karnaMecjGgár cab;taMgBIkm<úCacUlCasmaCikGgÁkarBaNiC¢kmμBiPBelakenAéf¶TI13 Extula qñaM2003 mk rdæaPi)alRbwgERbgya:gxøaMgkñúgkarEkTRmg;skm μPaBBaNiC¢km μeRkApøÚvkarrbs;RbeTskm<úCa nwgRbwg ERbgbegáItnUvRbB½n§c,ab; nigeFVIkarEkTRmg;rcnasm<½n§rdæ)alEdlcaM)ac;edIm,IFanaeGaymankic©sRmYl BaNiC¢km μd¾l¥mYy. ktþaenHCYyeGayRbeTsmanlT§PaBnwgTTYlykGtßRbeyaCn_BIkarnaMecjeTA kan;TIpSarGnþrCati+rbs;xøÜn. brimaNplitplEdlkm<úCaGacnaMecj KWenAmankMNt;enAeLIy. bu:Enþ edIm,IBRgIkkarcUlrYmrbs;xøÜnenAkñúgBaNiC¢kmμGnþrCati)an KWmanEttamry³énkarnaMecjGgárEtb:ueNÑaH ¬ pøÚvrbs;km<úCaeq<aHeTAkan;BaNiC¢kmμGnþrCati- www.aseanfocus.com¦. km<úCa)annaMecjGgár eRcIn Cag1lanetanerogral;qñaM ¬Rbsasn_rbs;naykrdæm®nþIkm<úCakñúg»kasEdlTTYl naykrdæm®nþIrbs; evotNam¦ CaBiess KWkarnaMecjtamRckRBMEdnCalkçN³eRkApøÚvkarCamYyRbeTséf nigevotNam xN³eBlEdlGñkplitRsUv nigGñkkinGgárrbs;km<úCaminGacRbKYtRbECg)anCamYynwgTIpSarGgár Edlmankar]btßmFnrbs;RbeTsCitxagrbs;xøÜn. kareFVIBaNiC¢km μGgárrbs;km<úCamanPaBbn;Ebn

Page 17: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

mineTotTat; KWvaGaRs½yelIbrimaNplitplGgárEdlelIsBItRmUvkareRbIR)as;. km<úCa)anplitGgár elIstRmUvkarrhUtdl;eTA 500000etan erogral;qñaM cab;taMgBIqñaM1995mk. eTaHbICakm<úCaGacplitGgársRmab;pÁt;pÁg;xøÜnÉg)anRKb;RKan; cab;taMgBIqñaM1995¼1996 k¾eday k¾karnaMecjGgártampøÚvkarrbs;km<úCamanbrimaNtictYc. TIpSarsMxan;énkarnaMecjGgárrbs;km<úCaknøg mk KWRbeTsswgðburI nigRbeTsCasmaCikGas‘andéTeTot. TIpSareKaledAsRmab;km<úCa eFVIkarnaMecjna eBlbc©úb,nñmanrYmbBa©ÚledayTIRkughugkug nigRbeTskñúgshKmn_GWr:ubpgEdr ebIeTaHbICaK μansßiti c,as;las;kñúgeBlbc©úb,nñk¾eday ¬taragTI2¦.

taragTI2³ karnaMecjGgárRbcaMqñaMrbs;km<úCa ¬brimaN nigtémø¦ karnaMecj

qñaM brimaN ¬KitCa Ban;etan¦ témø ¬KitCa landuløaGaemrik¦

1995 - - 1996 5/6 0/93 1997 3/6 0/95 1998 0/6 0/15 1999 2/2 0/45 2000 0/6 0/18 2001 1/5 0/48 2002 3/8 1/69 2003 3/0 1/46

RbPB³ viTüasßanRsavRCavRsUvGnþrCati 2005

karnaMcUlGgár eTaHbIkm<úCaQandl;kMritEdlGacpÁt;pÁg;Ggár)anRKb;RKan;xøÜnÉg nigkøayCaRbeTsnaMGgárecj k¾eday k¾km<úCaenAEtmankarnaMcUlGgáredIm,IbMeBjtRmUvkareRbIR)as;kñúgRsukmYycMnYnEdr. GgárnaMcUl PaKeRcIn KWsRmab;CaCMnYyes,ógGarhaEdlmaneFVIkarnaMcUleday Pñak;garCMnYy nigGgÁkarGnþrCati

Page 18: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

mYycMnYnsRmab;CaCMnYymnusSFm’nigKμankarbg;Bn§elIkarnaMcUleLIy. eRkABIenaHmankarnaMcUl Ca BiesssRmab;bMeBjtRmUvkarGñkeRbIR)as;EdlmancMNUlx<s;enAkñúgTIRkugmYycMnYndUcCa TIRkugPñMeBj nigshKmn_breTsmYycMnYnEdlcUlcitþbriePaKGgárBUCRsUvpáamøi³rbs;RbeTséf. CatwktageyIgeXIj enAkñúgpSarTMenIb nighagmYycMnYnenATIRkugPñMeBj nigesomrab Edlmandak;taMglk;nUvGgár Edlman pøaksBaØaEdlnaMcUlmkBIRbeTséf. eKdwgfaenAtamePaCnIydæanCaeRcInenAtamTIRkugsMxan;²mankar eRbIR)as;layKñanUvGgárkñúgRsuk nigGgárnaMcUlmkBIéfedIm,IegáInnUv KuNPaB nig køinRkGUbrbs;va. Etya:gNak¾K μansßitipøÚvkarNamYyEdlbBa¢ak;GMBIbrimaNnaMcUlCapøÚvkarsRmab;karlk;dUr nigkarnaMcUl sRmab;CaCMnYyes,ógeLIy.

taragTI3 ³ karnaMcUlGgárRbcaMqñaMrbs;km<úúCa ¬ brimaN nig témø¦ karnaMcUl

qñaM brimaN ¬KitCa Ban;etan témø ¬KitCa landuløaGaemrik¦

1995 81 24/50 1996 26 7/57 1997 27/6 2/80 1998 39/2 7/40 1999 36/4 7/90 2000 60/6 8/94 2001 53/3 7/51 2002 123/6 11/02 2003 77/1 6/20

RbPB³ viTüasßanRsavRCavRsUv GnþrCati 2005

4-brimaNnaMecj nigTIpSarGgárenARbeTskUer:xagt,Úg cin Cb:un nigshrdæGaemrik RbeTskUer:xagt,Úg³ RbeTskUer:xagt,Úg CaRbeTsEdlnaMcUlmðÚbGarharmYyya:gFM)anBüa yammkCag3TsvtSmkehIykñúgkarBRgwgplitplksikm μrbs;xøÜn edIm,IeCosvagkarnaMcUlBIxageRkA.

Page 19: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

eKalbMNgsMxan;²BIr éneKalneya)ayksikm μrbs;RbeTskUer:xagt,ÚgKW karbMeBjtRmUvkarrbs;xøÜn eGay)anRKb;RKan; nigPaBesμ IKñaéncMNUlrvagGñkTIRkug nigksikr. rdæaPi)alkUer:)aneRbIyuT§sa®sþ éføx<s;CaeRKOgelIkTwkcitþ nigr)aMgénkarnaMcUledIm,IeFVIeGayseRmc)annUveKaledAenaH. plitpl RsUvkñúgRsuk rYmnwgeBat sENþk nigfñaMCk; EtgTTYl)ankar]btßmFnBIrdæaPi)altamkMritepSg²Kña. mankardak;r)aMgx<s; kñúgkarnaMcUlGgár eTAkñúgRbeTskUer: CagkarnaMcUlbEnø EpøeQI nigstVBahn³. ya:gNamuij karnaMcUlplitplmYycMnYndUcCaRsUvsalI RKab;FBaØCati RKab;rukçCati eFVIeRbg nigsMLIkb,as mankarebIkTUlayCag. bc©úb,nñRbeTskUer: )anplitGgárCitdl; 5lanetansRmab;eRbIR)as;RbcaMqñaM. ksiikreRbIR)as; BUCCag70RbePT ehIymanGgárRbmaN1900RbePTepSg²Kña manenAkñúgTIpSarkñúgRsukrbs;kUer:. kareRbIR)as;GgársRmab;mnusSmñak;²mankarekIneLIgya:gxøaMgenAkñúgTsvtS1960 nig1970 b:uEnþ)an Føak;cuHmkvijedaysarmankarpøas;bþÚrénkarhUbcuk. edayRbQmCamYynwgkarFøak;cuHénkareRbIR)as; Ggárrbs;RbCaCnxøÜnnaeBlbc©úb,nñenH rdæaPi)alkUer:BüayamesIerInUvneya)ayRsUvGgárkñúgRsukrbs; xøÜnedIm,IKaMRTelIcMNUlEpñkksikm μnigelIkTwkcitþeGayksikrkat;bnßyelIépÞdIdaMduHRsUvbnþicmþg².

eTaHbIenHCaTRmg;énkarGnuvtþrbs;rdæaPi)alkalBIGtItkal Etedaymansm<aFBIeRkA nigkñúg RbeTs CMrujeGayRbeTskUer:eFVIesrIkmμelITIpSarGgárrbs;xøÜn. enAkñúgqñaM1994 GgÁkarBaNiC¢kmμ BiPBelak)ankMNt;eGayRbeTskUer: nUvry³eBl10qñaMsRmab;eGaykUer:begáInnUvkarnaMcUlGgárrbs;xøÜn bnþicmþg². pÞúymkvij rdæaPi)alkUer: )ancab;epþImeFVIkarpøas;bþÚrnUveKalneya)aykñúgRsukrbs;xøÜn edIm,IerobcMkareFVIesrIkm μTIpSarGgárrbs;xøÜnedayCMrujeGayksikrkat;bnßyplitkm μ nigdaMduHEtBUCEdl manKuNPaBx<s;. enAqñaM 2004 RbeTskUer: )anTTYlkarGnuBaØatieGayBnüaeBl 10qñaM bEnßmeTot kñúgkarkMNt;kUtaénkarnaMcUlGgár ¬sUmemIlbEnßmeTotenAEpñkTI 3 énÉksarRsavRCavenH¦.

RbeTscin³ CaRbeTsEdlmanedækic©Ep¥kelIvis½yksikmμFMCageKbMputelIBiPBelak. RbeTs cinCaRbeTsTI1EdlplitRsUveRcInCageKelIBiPBelak. minEtbu:eNÑaHRbeTscinCaGñkpliteRcInCageK pgEdrelIplitplksikm μmYycMnYndUcCa kb,as fñaMCk; RsUvsalI eBat RsUvmIey: Et edImRkecA edIméFμ CaedIm TaMgenHKWedaysarRbeTscinmantMbn;ksikmμeRcIn nigmanGakasFatuGMeNayplxusKñaBItMbn;

Page 20: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

mYyeTAtMbn;mYyeTot. RbeTscinCaRbeTsEdleFVIkarnaMecjplitplksikm μeRcInCageK ehIyk¾naMcUl eRcInCageKEdr. tamtYelxBIsßab½nKyrbs;RbeTscinbgðajfakarnaMcUlGgárrbs;cinkñúgqñaM2002 mankarFøak; cuHCit 20°RbEhl 240etan . esÞIEtral;GgárnaMcUlTaMgGs;CaGgárRkGUbrbs;éf EdlGgárTaMgenaH PaKeRcIn RtUv)aneRbIR)as;enAcinPaKxagt,Úg. tRmUvkarGgárRkGUbenAkEnøgepSgeTot KIenAmankMrit enAeLIy. RsUvRkGUbBUCkñúgRsukCaeRcIneTotsRmab;eRbIR)as;elITIpSarkñúgRsukrbs;xøÜn. edaysar KuNPaBénGgárBUCRsUvkñúgRsukrbs;xøÜnRtU)anbegáIneLIg eFVIeGayGgárrbs;éf )at;bg;nUvPaBRbKYt RbECgrbs;xøÜn. dUecñHehIy GRtaBn§eBjeljelIbrimaNkUtaénkarnaMcUlGgár KWx<s;CagGVIEdl RbeTscin)ankMNt;enAqñaM2002. tamsßitiénkarnaMcUlkñúqñaM2002 bgðajeGayeXIjfa RbeTséf KWCaGñknaMcUleRcInCageKbMput EdlmanbrimaN 232>484 lanetan. GñknaMcUlFMTI2bnÞab; KWRbeTsétva:n; EdlmancMnYn 5>000 lanetan RbeTsLav 200 lanetan PUma 150 lanetan hugkug 28 lanetan hULg; 3 lanetan nigGaLWm:g; 2 lanetan edayELkRbeTsGaemrik hVIlIBIn nigevotNam min)anrab;bBa©ÚleLIgkñúgqñaM2002enaH. RbeTs\NÐÚensuI nigRbeTsCb:un k¾sßitenAkñúg bBa¢IbBa¢aTijGgárrbs;cinEdrnaqñaM2002. tamtYelxbgðajfa RbeTs K½rDIvr KWCaGñkeRbIR)as; GgárcineRcInCageKbMput EdlmanbrimaN739>676 lanetan nigbnÞab;mk KWRbeTs \NÐÚensuI 243>349 lanetan rusSI 217>775 lanetan Kuy)a 216>282 lanetan Cb:un 101>625 lanetan kUer:xageCIg 73>130 lanetan kUer:xagt,Úg 70>775 lanetan lIbg; 62>998 lanetan kahSaksßan 44>884 lanetan nignaMecjeTARbeTsepSg²eTot cMnYn 213>042 lanetan. CasrubRbeTscineFVIkarnaMecjcMnYn 1>983>109 lanetan.

RbeTsCb:un³ RbeTsCb:un )aneFVIkarkarBarbMputeTAelITIpSarGgárkñúgRsukrbs;xøÜntaMgBIedIm erogmk. karkMNt;twgrwgelIbrimaNnaMcUlTIpSar rYmnwgkardak;Bn§naMcUlx<s;nigkarKaMRTdl;ksikr tamry³ kar]btßmFn nigkarRtYtBinitüplitkmμ naMeGaymansßanPaBEdlGñkeRbIR)as;Cb:un RtUvcMNayx<s;CagGñkeRbIR)as;Gaemrik RbEhl12dgkñúgmYyKILÚRkamGgár. xN³eBlEdlman karri³Kn;Cajwkjab;faCabnÞúkmYyminyutþiFm’eTAelIGñkeRbIR)as;Cb:un eFVIeGaym®nþIrdæaPi)alcab;epþImdwg faRbeTsCb:un)aneFVIdMeNIrelIkarpSgsMNagelIneya)ayGgárrbs;xøÜn ehIyfardæaPi)alminGacbnþ

Page 21: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

eFVIkarKaMRTdl;karK μansmtßPaBrbs;ksikr)anrhUtenaHeT. enAqñaM2004 rdæaPi)alCb:un)ancMNay 5>283 ekadey:n ¬47landuløaGaemrik¦ eTAelIkarKaMRTvis½yksidæan kñúgeBlEdlrdæaPi)alkMBug BuHBarkat;bnßynUvcMNaysaFarN³kñúgvis½yepSg²eTot nigeFVIkartemøIgBn§Gakr. r)aykarN_rbs; GgÁkarsRmab;kic©shRbtibtþikar (OECD) nigGPivDÆn_esdækic© )anbgðajeGayeXIjfaRbEhl 1/4°énplitplkñúgRsuksrub(GDP) pþl;dl;KaMRTvis½yksikmμenAkñúgRbeTsCb:un ehIyvik½yb½Rt nUvcMnYnTwkR)ak;d¾elIslb;rhUtdl; 80° )anmkBIcMNayrbs;rdæaPi)al. bc©úb,nñenHCb:unEp¥kxøaMgeTAelIkar]btßmFnkñúgRsuk ebIeTaHbICaneya)ayBn§naMcUl nigkarkMNt; kUtacUlCaFrmank¾eday ¬cUremIlbEnßmeTot enAEpñkTI 3 énÉksarRsavRCav KWkarcUlTIpSarén karnaMecjGgárrbs;km<úCa¦. tamBt’manfμ IenH)anbgðajfardæaPi)alCb:un)aneFVIkar]btßmFnedaypÞal;eTA elIplitkmμRsUvGgárEdlmanTwkR)ak;rhUtdl; 1/82 ekadduløaGaemrik ¬206 ekadey:nCb:un¦ (Fukuda,

Dyck & Stout qñaM2003) . kar]btßmFndl;RbCaCnCb:un eFVIeLIgtamry³km μviFI epSg²CaeRcInrbs;rdæaPi)al. kar]btßmFnedaypÞal;bMputenaHKWehAfa kmμviFIesßrPaBcMNUlelIvis½y ksikm μRsUvrbs;RbCaCnCb:un Edl)anGnuvtþenAqñaM1998. km μviFIesßrPaBcMNUl)anGnuBaØatieGay ksikreFVIRsUvTaMgGs;TamTarnUvkarbg;RtLb;EdlesμInwgpldkénéføkñúgRbeTs nigbTdæankMNt;TukCamun mYy kalNaéføTIpSarFøak;cuH. enAkñúgqñaM 1999 karbg;RtLb;rebobenH manCasarub 815 lanUS$ ¬92/7 ekadi eyn¦. enAelImUldæan 1hiktaéndIplitkmμ kar]btßmÖFn KWmanTMhMd¾sMebImEdleRcInCag 12 dg énkar]btßmÖFnrbs;Gaemrik nigGWur:ubcUlKña. shrdæGaemrik ³ CitmYystvtSn_ neya)aymYyenAkñúgeKalbMNgCacMbgénnya)ayksikmμ KWkarkarBarksikrTl;nwgéføTIpSard¾TabEdlBuMmancMeNj TnÞwmnwgkarrkSanUvkarpÁt;pÁg;es,ogGahar d¾eRcInéRkElg nigesßrPaBmYysMrab;GñkeRbIR)as;. cMeBaHTMnij dUcCaGgárEdl)anRtUvTTYl\T§iBleday karGnþraKmn_neya)ayBIrdæaPi)albreTsnana tMrUvkarsMrab;neya)ayrbs;shrdæGaemrikedIm,Ipþl;nUv esßrPaBtulüPaBTIpSar nigEpnkarEvgq¶ayd¾KYreGayTukcitþsMrab;Gñkplit KWCakic©sMxan;xøaMgNas;. naykdæanksikmμshrdæGaemrik )ancat;EcgnUvkmμviFIKaMRTR)ak;cMNUl nigéføepSg²CaeRcIncMeBaHksikr plitRsUvCagmYyTsvtSn_mkehIy nigc,ab;sþIBIsnþisuxksidæan nigkarvinieyaKCnbTqñaM 2002 (2002

Page 22: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

Farm Act) )anbnþpþl;eGayksikrplitRsUvnUvsMNaj;esßrPaBEdlmanlkçN³Cakarbg;R)ak;edaypÞal; Etmþg b¤k¾Cakarbg;R)ak;tbtCavKÁ² b¤k¾CacMeNjBIkm©Im:aXItTIg. TIpSarkñúgRsuk KWCaRck;ecjTImYysMrab;plitplGgárrbs;shrdæGaemrik EdlmancMnYnRbEhlCa 60 PaKryékareRbIR)as;kúñgRsuksarub. dUcCaenAkñúgqñaM 1980 TMhMd¾FMénplitkmμGgárshrdæGaemrik RtUv)annaMecj ¬63 PaKry¦ k¾b:EnþenAkñúgqñaMfμ I²enH kareRbIR)as;kñúgRsuk )anekIneLIgy:agxøaMg ¬rhUtCiteTAdl; 36 PaKry cab;BIqñaM 1990¦ TnÞwmnwgkarekIneLIgenAkñúgkarnaMecj BMu)andl;kMrit ehIyCalT§plyWty:avmYy nig)anfycuHCalMdab;enAkñúgsmamaRténplitkmμsarubEdl)annaMecj. eTaHbI karnaMecjRtUv)anfycuH smamaRteTAnwgplitkm μGgársarubrbs;shrdæGaemrikk¾eday k¾kar naMecj sßitenAEtCaTIpSard¾sMxan;rbs;GgárshrdæGaemrik nig)anrYmviPaKTany:agsMxan;sMrab;tulüPaBd¾ viC¢manmYyénBaNiC¢km μshrdæGaemrik nigtMélasarubénkarnaMecjksikm μcMeBaHrdæEdlplitGgárTaMgGs; enAkñúgshrdæGaemrik. CamYynwgtMélnaMecjGgársarubTaMgGs;rbs;shrdæGaemrikelIsBI 1 ekadduløa enAkñúgqñaM 2003 ¬TabCag qñaM 1999 EdlmancMnYn 1/1 ekadduløa¦ cMnYnenH manRbEhlEtCit 3 PaKryéntMélnaMecjplitplksikm μsarubrbs;shrdæGaemrikEtb:ueNaÑH.

K> PaBRbkYtRbECgrbs;km<úCasMrab;BaNiC¢kmμGgár 1- FnFan nigktþaFm μCatipþl;eGayEdlTak;TgnwgBaNiC¢km μ

km<úCaRtUv)anFmμCatipþl;eGaysm,ÚreTAedayépÞdI k¾dUcCaFnFanFmμCatiCadMkMPYnCaeRcIn éRB eQI nigmcäaKYreGaykt;sMKal; nigRbePTEpøk²y:ageRcInénlMenAzan nigRbB½n§brisßanFmμCati Edlrab; bBa©Úl dUcCax<g;rab valTMnab éRBeQI Twksab dIesIm nigtMbn;mat;TenøepSg²Kña Edlpþl; KuNsm,tþi d¾FMeFgsMrab;GñkplitGgár k¾dUcCaGñkpÁt;pÁg;Ggárrbs;RbeTs. enAkñúgTsvtSr_cugeRkay viPaKTanén vis½yksikmμsMrab;karrIkcMerInesdækic©TaMgmUl )anTTYlpld¾FMeFgtamryHkarekIneLIgeRcInénktþa nanarbs;épÞdIplitkm μ nigkMlaMgBlkm μ EdlCaEpñkénkarrIkcMerInd¾suICMerA nigTUlMTUlayénskmμPaB ehIyCamYyEtnwgkareFVIeGayRbesIreLIgd¾tictYcenAkñúgplitPaBEdlecjBIkMritd¾TabbMputenaH.

plitkmμRsUv KWk¾Caksipld¾man\T§iBlelIslb; sMrab;esdækic©ksikmμrbs;RbeTs k¾b:uEnþPaB eFIV»ümanRbePTCaeRcIn nigCMnajnIykm μtMbn; GacRtUvpusecjeLIg eRBaHfaksikrcab;)annUvKuN

Page 23: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

sm,tþiecjBIcariklkçN³ksibrisßanénRbB½n§ksikmμepSg²Kña nigBIkalanuvtþPaBénTIpSarTaMgLay enAkñúgRbeTs.

EbbbTénkarEbgEcképÞdI TMhMénRKYsarCnbTEdlkMBugxVHxatdIsMrab;kaeFVIksikmμ)anekIneLIgBI 13 PaKry enAkñúgqñaM

1997 dl; 16 PaKry enAkñúgqñaM 1999 nigeTAdl; 20 PaKry enAkñúgqñaM 2004. karekIneLIg enAPaBK μandIFøIenH RtUvbNþaly:agelOnKYrsmEdr edaysarfakarEbgEck KW)aneFIVIeRcIn rWticesμ IKña ¬eFobnwgkMlaMgBlkmμRKYsar¦enAeBlEdlépÞdIRtUv)anEbgEckCak;lak;eTAeGayRKYsarenAkñúgqñaM 1989. TMhMd¾sMxan;énPaBK μandIFøI KIbBaðaEdlBMumandIpÞal;xøÜnmþgNaTal;EtesaH eRBaHBYkKat;)an RtLb;BICMurM CnePosxøÜnenAkñúgqñaM 1993-94 nig)anbegáItRKYsarf μ IEdlmanRbmuxeTAedayédKUr erobkarek μg². karekIneLIgcMnYnRbCaCn k¾naMeTAeGaymanTMhMépÞdIkan;EttUcEdr enAkñúgtMbn;Edlman RbCaCnkuHkr nigTMhMénRKYsarxøHEdllk;dI edIm,ICayuT§saRsþEdl)anKitTukCamunsMrab;begáInnUvfvikar edIm,IeFVIkar vinieyaKenAkñúgskmμPaBminEmnCaksikmμ rWk¾manPaBviC¢mantictYc sMrab;eqøIytbnUv esckþIRtUvkareRbIR)as;sMxan;². cugbBa©b; smasPaBsMxan;d¾tUcmYyénPaBK μandIFøITaMgRsug KW edayehtukardeNþIm b¤k¾cab;ykdI. bBaðaenH RtUveFVIeGayF¶n;F¶reLIgedaybBaðpSaP¢ab;CaGnþrén km μsiT§dIFøIEdlminc,as;las; ¬eRcInCag 80 PaKry énRKYsarCnbTEdlCam©as;dI KWBMumanb½NÑ km μsiT§idIFøIenAkñúgqñaM 2004¦ nigzan³nitüanukUlEdlminc,as;las;énm©as;km μsiT§ienH KWk¾kMBugdUcKña TaMgGs;cMeBaHkarekIneLIgtMéldI enAkñúgEpñkCaeRcInénRbeTs.

rdUvdaMduH sabRBYs RbBlvb,km μ épÞdIRbmUlpl nigTinñpl RbePTd¾sMxan;énRbB½n§plitkm μRsUv KWRsUvvsSadITYl nigTMnab RsUvGENþttamtMbn;TwkeRCA

nigRsUvrdUvR)aMg. RsUvrdUvvsSaRtUv)andaMduH cab;BIEx]sPa rhUtdl;ExFñÚ TnÞwmnwgRsUvrdUvR)aMgRtUv)an daMduHcab;BIExFñÚ rhUtdl;Exmina. RsUvR)aMgCaFmμtaRtUv)aneFVIeGayRbesIreLIgnUvBUCrbs;va dUcCa IR66 nigRtv)andaMduHsMrab;EteKalbMNgR)ak;cMNUlEtb:ueNaÑaH. pÞúyeTAvij RsUvrdUvvsSa KWFm μtaCaBUC RbéBNIEdldMaduHsMrab;eKalbMNgciBa©wmCIvit nigsnþisuxes,ógEtb:ueNaÑH. EteTaHbIBUCRsUvrdUvvsSa CaRbéBNI manTinñplTabCagk¾eday RsUvenHnaMmknUvéføx<s;CagmYy eRBaHEtKuNPaB nigrsCati KWRbesIrCagRsUvrdUvR)aMgEdlBUCrbs;va)aneFVIeGayRbesIreLIgenaH.

Page 24: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

enATIenaH KWmankareFVIeGayRbesIreLIg enAkñúgTinñplRsUvmYyhikta EdlCamYynwgTinñpl RsUvrdUvvsSa)anekIneLIg 14 PaKry elIBI 5 qñaMcugeRkay ¬CaBiess sMrab;karKitGMBIPaBERbRbYl GakasFatuRbcaMqñaM eyIgKNnaTinñplTMagGs;CamFüm sMrab;BIrkMlugeBl 1997¼98-1999¼00 nig2003¼04-2004¼05¦. eTaHbImankareFVIeGayRbesIreLIgk¾eday km<úCaenAEtCaRbeTsmYy kñúgcMeNamRbeTsenAGasuIbUBaN’ GasuIGaeKñX_ nigGasuIxagt,ÚgEdlmankMritTinñplRsUvnUvy:agTab enAeLIy ¬taragTI 4 nig 5¦.

tarag TI4 ³ épÞdIdaMduH Tinñpl nigplitkm μRsUv BIqñaM1993 dl; 2004 sarub

qñaM épÞdIdaMduH KitCa 1>000 hikta

épÞdIRbmUlpl KitCa 1>000 hikta

TinñplCamFüm etan¼hikta

plitkm μ KitCa 1>000 etan

1993 1>856/6 1>823/6 1/31 2>383/4 1994 1>924/0 1>494/6 1/49 2>223/5 1995 2>086/0 1>924/0 1/79 3>447/8 1996 2>170/9 1>864/0 1/83 3>404/0 1997 2>076/0 1>928/7 1/77 3>414/9 1998 2>094/7 1>962/6 1/79 3>509/9 1999 2>157/6 2>079/5 1/94 4>029/6 2000 2>157/5 2>079/4 1/94 4>049/9 2001 2>241/0 1>903/2 2/07 4>099/0 2002 2>137/1 1>994/7 1/92 3>822/1 2003 2>314/2 2>242/0 2/1 4>710/9 2004 2>346/9 2>108/8 2/0 4>170/3

RbPB ³ esovePAsßitiRbcaMqñaM 2005-TMB½r 223

Page 25: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

taragTI 5 ³ plitPaBksikm μenAkñúgRbeTskm<úCa enAkñúgtMbn; ¬2003¦ TinñplRsUv ¬Kk¼hikta¦ RbeTs RsUv eBat dMLÚgeQI km<úCa cin Lav evotNam \NÐÚeNsuI éfLg;d¾ m:aeLsuI

2>150 3>849 3>316 4>634 4>538 2>455 3>178

2>111 3>485 2>333 3>225 3>252 3>913 -

6>318 16>249 19>762 14>066 14>902 17>552 9>737

RbPB ³ FAO sUcnkrGPivDÆn_BiPBelak

cMNat;fñak; énRKYsarplitRsUv nigR)ak;cMNUl RsUv RKbdNþb;PaKeRcInenAelIépÞdIEdl)andMaduH ¬84 PaKry ¦ nigcUlrYmcMENky:ageRcIn

sMrab;plTunCatidulBIEpñkksikm μ ¬22 PaKry¦ nigsMrab;karnaMecjEpñkksikmμpgEdr. TMhMksidæan CamFümkñúgrgVg;GñkRkIRkCnbTenAkñúgRbeTskm<úCa KW 1/5 hikta. eTaHbIy:agNak¾eday 40 PaKry énRbCaCnCnbTrs;enAmanépÞdIticCag 0/5 hikta EdlRKb;RKan;sMrab;eqøIytbEtBak;kNþalén tMrUvkarR)ak;cMNUlGgárkñúgmYynak; KW165 Kk¼qñaM Etb:ueNaÑH ¬taragTI 6¦.

taragTI 6 TMhMépÞdI nigkarcMeNjBIRsUv sUcnakr km<úCa TMhMépÞdIEdlkankab;CamFüm

TMhMCamFüménépÞdIEdldMaRsUv¬hikta¼RKYrsar¦

TMhMRKYsarKitCamFüm

TMhMCamFüménépÞdIEdldMaRsUvedayRKYsarRkIRk¬hikta¼RKYrsar¦

cMeNjdulénplitkmμRsUvkñúg 1kMlaMgBlkmμ¬duløa¼hikta¼¦

1/71 0/99 5/3 manticCag 1hikta 49

Page 26: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

cMeNjdulénplitkmμRsUvrab;bBa©ÚlkMlaMgBlkm μmñak;¬duløa¼hikta¦ 147 RbPB ³ Goletti, Bhatta, Srey, 2002 nig ACI, 2002

cMNUlkñúgmYyhiktaBIplRsUv ERbRbYlBIcenøaH 100 duløarGaemrik nig250 duløarGaemrik sMrab;ksikr. cMeBaHksikrRkIRkvij RsUvpþl;eGaynUvcMENkd¾tUcéncMNUlsarub CagcMeBaHksikr plitRsUvFmμta. PaKeRcInénGñkRkIRkenAkñúgRbeTs daMduHnUvBUCRsUvRbéBNI Edl ¬BMudUcBUCTMenIb EdlmanTinñplx<s;¦ GaclUtlas;enAelIdId¾xSt;exSay CamYynwgTinñn½ybBa©ÚlEdlTMenIbtictYc rbs;Kat;. BUCTaMgenH Cajwkjab;naMmknUvéfød¾x<s;CagBUCRsUvEdlmanTinñplx<s; eRBaHKuNPaBrbs; vaKWl¥Cag nigGñkeRbIR)as;kñúgRsukk¾cUlcitþGgárTaMgenHEdr. RKYsarRkIRkTaMgGs; KWGaRs½yEteTAnwg RsUvsMrab; RtImasTaMgbIénR)ak;cMNUlRbcaMqñaMsarubrbs;Kat;BIksikm μenaH. k¾dUcCaenAkMritextþEdr TaMgGs;enHKWCa Psþútag EdlfaelIkElgEtenAkñúgextþkMBg;cam nigPñMeBjecj cMNUl BIRsUv)anpSMCa bIRtImas ¬ctuPaK¦ rWk¾eRcIgCagéncMNUlsarubBIksikmμenAkñúgextþnana.

FnFanbBa©ÚlsMrab;plitkmμRsUv nigkarbg;tMél plitkmμRsUv pSMeLIgRbmaNCa 50° BIskmμPaBTaMgLayEdlCatMélbEnßm. skm μPaB TaMgenH

RtUv)anEbgEckeTACa 6Epñk ³ karerobcMdI karsabeRBaH kardaMduH kardak;CI¼lamkstV CIKImIksikm μ nigkarRbmUlpl ¬taragTI7¦. dUctaragTI 7 )anbgðaj kareRbIR)as;CI nigCIlamkstV BicarNaCa karbg;tMéld¾x<s;CageK enAkñúgdMeNIrkarplitkmμ. cMeBaHCIelxmYy ksikrRtUvbg;luy RbmaNCa 1>000 erol¼KILRkam. mü:agvijeTot RbePTCIEdlefak KWk¾manpgEdrtamryH BaNiC¢krenAkñúgmUldæan EdlmantMélRKb;TIkEnøg BI 700-800 erol¼KILÚRkam. karsMPasn_Ca mYynwgksikrCaeRcIn maneyabl; EdlfaCIEdlefakmanTMenar eTArkPaBBuMmanRbsiT§iPaB nigRbEhlmankarcUlrYmenA RKb;TIkEnøgcMeBaHkarkat;bnßyBI 25 eTA 35 PaKry enAkñúgTinñpl énmYyhikta. kalNaksikrman Rck;eTArkCIEdlmanKuNPaBx<s; TaMgenHnwgcUlrYmkarsnSM RbEhl 15 duløarGaemrik kñúgmYyetan EdlnwgGacbkERbeTACa karekIneLIg 31 PaKry enAkñúg R)ak;cMeNjcMeBaHksikrEdlmanRTBüsm,tþi tictYc.

Page 27: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

karbg;tMélplitkmμd¾x<s;d¾éTeTotEdlBak;B½n§ KWkarerobcMdI. eRBaHfaksikrxñattUc nig mFümPaKeRcIn BMumanRtak;T½rpÞal;xøÜneLIy BYkeKRtUvCYlRtakT½rBIGñkpÁt;pÁg;esv:akmμenAkñúgmUldæan. CamFüm ksikrRtUvbg;tMél 50>000 erol¼hikta ¬RbmaN 12/5 duløarGaemrik¦ eTAGñkpÁt;pÁg; esv:akmμkñúgmUldæanenaHsMrab;karerobcMdI. bEnßmBIelIenH karerobcMdIeGay)ansmrmüTamTaresv:akmμ énRtakT½rdl;eTABIr. edayehtuenH ksikrRtUv)anTamTar eGaybg;CamFümRbmaN 25 duløarGaemrik¼hikta eTAeGayGñkpÁt;pÁg;esv:akmμBIxageRkA edIm,ICMnYykñúgkarerobcMdI. bEnßmBI elIenHeTot karekIneLIgénéfø\n§nH k¾)anman\T§iBlCadMkMPYneTAelIkarbg;tMélénkarerobcMdIEdr. karbg;tMélénkarerobcMdI pSM)anCiteTAdl; 16 PaKryénkarbg;tMélsarubénplitkm μ. CMerIsEt mYyTuksMrab;ksikrcMeBaHkarerobcMdIeGaysmrmü KWkarTijeKasMrab;P¢ÜrdI. eTaHCay:agNak¾eday eyageTAtamksikrxøH)aneGaydwgfa karebIkcMhrehirBaØbTanedaysßab½n\NTan xñattUcCaeRcInk¾ RtUv)anGak;xanpgEdr. kardaMduH bnþeFVIedayeRbIéd eRBaHeRKOgma:suInsV½yRbvtþi KWsßitenAq¶ayelIsBIkarsMerc)an rbs;ksikrFm μta. bEnßmBIelIenHeTot TMhMdIERsrbs;ksikrCaeRcIn KWtUcNas; EdlfaTaMgGs;enH nwgminFananUvynþnIykm μeLIy. TaMgenH mann½yfaksikr KWGaRs½yeTAnwgkMlaMgBlkm μbeNaþH Gasnñ edIm,IeFVIeGaysMerc)annUvkardaMduHenaH. TaMgenH k¾RtUv)ansnñidæanfa kardaMduHenH RtUvkarkMlaMg Blkmμ 25 nak; sMrab;épÞdImYyhikta CamYynwgGRtaR)ak;kMérCamFümRbmaN 6>000 erol sMrab; mYynak; nigsMrab;mYyéf¶.

taragTI 7³ karsnñidæanénkarbg;tMélplitkmμ sMrab;RsUv nagmøi³ enAkMBg;s<W ¬kñúgmYy etan¦ kMlaMgBlkm μ FnFanbBa©Úl cMNaysarub

¬erol¦ cMNaysarub ¬duløaGaemrik¦

KitCa °

karerobcMdI karsabRBYs kardMaduH kardak;CI¼lamkstV CIKImIksikm μ

- - 80>343 9>641 -

56>776 16>604 - 94>339 -

56>776 16>604 80>343 103>980 -

14/19 4/15 20/09 26/00 -

16 ° 5 ° 22 ° 29 ° 0 °

Page 28: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

karRcUtkat; karsMgYt karkinGgár karR)ak; cMNaysarub ° énFnFanbBa©Úl

32>137 13>390 3>320 - 138>832 39 °

- - 45>600 8>227 221>546 61 °

32>137 13>390 48>920 8>227 36>037 -

8/03 3/35 12/23 2/06 90/09 -

9 ° 4 ° 14 ° 2 ° 100 ° -

RbPB ³ Global Development Solutions, LLC.

TnÞwmnwgkMlaMgBlkmμénEpñkksikm μbnþenAEtefakenAkñúgRbeTskm<úCaenaH plitPaBén kMlaMgBlkmμ)anbnSl;nUvTMhMy:agTablμm kalNaeRbobeFobeTAnwgGñkRbkYtRbECgkñúgtMbn; TaMgLay ¬taragTI 8¦. plitPaBkMlaMgBlkmμd¾TabenH KWGaccat;TukCalT§plmYyEpñk cMeBaHkar GvtþmanénkarbNþúHbNþal nigkarKaMRTBIsßab½nTaMgLay sMrab;CMnYydl;ksikr k¾dUcCakarmanRck; d¾xSt;exSayeTArkhirBaØbTanEdlGaceFVIeGayksikrmanRck;sMrab;karGnuvtþksidæand¾smrmü nigerob cMRbB½n§ FarasaRsþrbs;Kat;enaH.

taragTI 8 ³ plitPaBBlkmμenAkñúgvis½yplitRsUv rvagRbeTsskm<úCa nigéfLgd¾ km<úCa

extþkMBg;s<W éfLgd_ tMbn;kNþal

plitPaB xusKña

Tinñpl¼hikta ¬etan¦* kMlaMgBlkmμbBa©Úl plitPaBkMlaMgBlkm μ

1/87 43 43/49

2/91 47 62/35

- 43 °

* éfLgd¾ ³ kMlaMgBlkmμbBa©Úlsarub es μ IeTAnwg 155/5¼hikta EdleRbIR)as;GRtaR)ak;kMér 3/33 duløarGaemrik¼éf¶

ehdæarcnasm<½n§ bec©kviC¢aksikm μ nigesv:akm μbBa©Úl

Page 29: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

tMbn;Edl)anTTYlsÁal;nUvkarTTYlénRbB½n§FarasaRsþ RtUv)ansnñidæan KWRbEhlCa 44/48° énépÞdIEdl)andaMduH ¬2>253>000 hikta¦ enAkñúgRbeTskm<úCa ¬kaEstrsμIkm<úCa/ elx 4167/ 2007¦. TaMgGs;enH KWépÞdIEdl)aneRsacRsBenAkñúglkçN³énRbLay rWk¾sñb;bUmTwkburaNEdl Gac bBa¢ÚnTwkedaypÞal;BIRbPBeTAkñúgERs. RbB½n§FarasaRsþTaMgenH GacRtUvcMNat;fñak;CabIRbePT ³ ¬1¦RbB½n§FarasaRsþbEnßmnUvrdUvvsSa sMrab;RsUvrdUvvsSavalTMnab ¬2¦RbB½n§FarasaRsþbEnßmsMrab; RsUvrdUvR)aMgbeNþjTwk nig¬3¦ RbB½n§Farasa®sþ sMrab;RsUvrdUv R)aMgvalTMnab. manEt 3 PaKryén RKYsarRkIRkEtb:ueNaÑH Edlmanm:asuInbUmTwkxøÜnÉgEdl caM)ac;sMrab;EbgEckkarbeBa©jbBa©ÚlTwk enAkñúgqñaM 2004 ebIeRbobeFobeTAnwg 12°énRKYsar GñkmanFnFanEdlmanma:sIunbUmTwkenaH ¬FnaKarBiPBelak 2006¦. karRtYtBinitüeTAelIEpnTIdwkCBa¢Únrbs;RbeTskm<úCa pþl;nUvkarcab;Garm μénRbB½n§dwkCBa¢Ún d¾TUlM TUlayénpøÚvfñl; pøÚvreTHePøIg nigRbB½n§pøÚvTwkBaseBj EdlplitplCaeRcInRtUv)andwkCBa¢Ún. eTaHbI y:agNak¾eday CaeRcInTsvtSéns®gÁam nigkarxVHxaténkarvinieyaKTunenAkñúgehdæarcnasm<½n§ )aneFVIeGayRtLb;fyeRkaynUvRbB½n§dwkCBa¢ÚnTaMgenHCaeRcIn eGaykøayeTARKan;EtCaExSbnÞat;enA elIEpnTIEtbu:eNÑaH nigenAkñúgrdUvR)aMgRbB½n§dwkCBa¢ÚntamTenøswgEtTaMgGs; køayeTACamin manlT§PaB sMrab;kardwkCBa¢ÚnF¶n;²tampøÚvTwk. TnÞwmnwgTMhMénkardwkCBa¢Únqøgkat;tampøÚveKak kMBugEtekIneLIg CamYynwgkarCYyénkareFVIeGayRbesIreLIgénsßanPaBpøÚvfñl;enaH kardwkCBa¢Únedaynava k¾kMBugEt ekIneLIgEdr tamryHkarCYsCul nigsg;eLIgvijnUvkMBg;EpsMrab;naMcUl nignaMecj. reTHeKa RtUv)aneRbIR)as;enAkñúgtMbn;CnbT edIm,IdwkCBa¢ÚnRsUvsMrab;cMgaypøÚvCit² nigqøgkat;pøÚvTaMgLayEdl kñúgsPaBepSgnwgminGaceFVIdMeNIreTAekIt. kardwkCBa¢Ún BIpÞH¼valERsrbs;ksikr eTAGñkedIrRbmUl Tij rWk¾GñkkinRsUv KWCajwkjab;tamryH reTHeKa reTHynþ ¬Rtak;T½r CamYynwgreTH¦ rWk¾LandwkTMnijFuntUc². RsedogKñaenHEdr Rtak;T½r nigLandwkTMnijFuntUc RtUv)aneRbIR)as;qøgkat; BIcMgaypøÚvCit² eTAcMgaypøÚvmFümenAkñúgRsuk ¬PUmi eTATIRbCMuCnkñúgmUldæan¼ma:suInkinRsUv¦. enAkñúgtMbn;TIRkug kardwkCBa¢ÚnRsUv KWCajwkjab;PaKeRcIneday LandwkTMnij nigm:UtU. BaNiC¢kr nigGñkkinRsUvPaKeRcIn BuMMmanmeFüa)aydwkCBa¢ÚnpÞal;xøÜnrbs;eKeLIy. eKCYlGñkdwkCBa¢ÚnedIm,IeFVI kardwkGgár rWk¾RsUvrbs;eK.

Page 30: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

\NTanPaKeRcInkñúgrgVg;ksikr RtUv)aneRbIR)as;enAkñúgkarpþl;eGayénTinñ½ybBa©Úl Cabzm KWCI. cMnYnd¾tUcén\NTan k¾RtUv)aneRbIR)as; edIm,ITijRsUvenAkñúgkMlugeBlxVHxatpgEdr. R)ak;km©IsMrab;Tinñn½y bBa©ÚlRtUv)anTTYlBIesv:akm μhirBaØvtßúxñattUc mitþPkþi nigGñkrksuIcgkarR)ak;. enAkñúgkarRsavRCav mYyeTAelIksikrplitRsUv JICA )anrkeXIjfa 18 PaKry)anx©IR)ak;BIRbPB sßab½nhirBaØvtßúxñattUc. TaMgGs;enH hak;dUcCaEdlfatMbn;CnbTénRbeTskm<úCa KWkMBugmankar xVHxaty:agxøaMgénRbPBhirBaØvtßú rWk¾Gñkpþl;\NTanenaH. enAkñúgkrNIxøH karCYléneRKOgsMParH sMrab;plitkm μ dUcCama:suIne)akEbnCaedIm nwgRtUveFVIenAkñúgkaredaHdUrsMrab;karbg;RtLb;CaRsUvenA rdUvRcUtkat; ¬FnaKarBiPBelak/ 2002¦. JICA k¾)anpþl;Bt’manpgEdr nUvkareRbIR)as;énFnaKar RsUvEdlRtUv)ancat;EcgedayGgÁkareRkArdæaPi)al ¬NGOs¦ enAtamtMbn;CnbTTaMgenaH. FnaKarRsUv )anTTYlviPaKTanénRsUvEdlelIsBIksikr nigmankar TijBIGgÁkareRkArdæaPi)al EdlbnÞab;mknwg eGaykm©IRsUveTAksikrvijenAkñúgkMlugeBlxVHxat edIm,IRtUvbg;RtLb;mkvijenArdUvRcUtkat;CamYynwg karR)ak;BI 10 eTA 20 PaKry. shB½n§GñkkinRsUv RtUv)anbegáIteLIgenAeBlfμI²enH CamYynwgkaryl;eXIjedIm,IbegáIt TMnak;TMngCamYynwgksikr kñúgkarpþl;eGayksikrnUvBt’man smtßPaB nigkarelIkTwkcitþedIm,I naMeGayKuNPaBGgár kan;EtmanPaBRtUvr:UveRcIneLIg. esv:akmμpSBVpSayksikmμ Edl)anpþl;eday rdæaPi)al nigGgÁkar eRkArdæaPi)alTaMgLay k¾enAEtxVHxatenAeLIy sMrab;bMeBjbMNgnUvtMrUvkar TaMgLayrbs;ksikr CaBiessGñkplitksiplsMrab;lk; nigenATIenaH KWk¾CasMNYrneya)ay d¾sMxan;mYyEdrsMrab;viFId¾l¥RbesIr énkarEckcayBt’manTIpSarbec©kviTüa .l. eTAdl; ksikr.

RsUvsrIragÁ nig RsUvEdleRbIR)as;CIFmμCati enAkñúgRbeTskm<úCa karGnuvtþCajwkjab;énkardaMRsUv KWkarsabRBYstamxül; EdlenATI enaH ksikr)ansabRBYsRKab;BUCRsUvy:ageRcIneTAelIvalERs. RbB½n§énRsUvRbBlvb,km μ ¬System of Rice

Intensification¦ RtUv)anbgðajeTAksikrenAkñúgRbeTskm<úCa kñúgqñaM 2000 edaymCÄ mNÐlsikSa nigGPivDÆn_ksikmμkm<úCa ¬CEDAC¦. KMnitCacMbg CamYynwgRbB½n§énRsUvRbBl vb,kmμenH KWfaksikrbNþúHmYyRKab; eTABIrRKab;kñúgmYyKum< enAkñúgGMBkERsEdldUcCasYndMNaMmYy. eRkayeBl 15éf¶ kUnsMNab RtUvykeTAdaMenAkñúgERs enAkñúgctuKMrUmUy rWk¾eTAtambnÞat;Rtg;. k¾b:uEnþRbB½n§énRsUvRbBlvb,km μenH ebIeRbobeFobnwgbec©keTsCaRbéBNI KWTamTarnUveBlevlaCa

Page 31: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

eRcInedIm,IEfTaMdMNaMenH nigk¾RtUvkarKuNPaBdId¾l¥pgEdr. enAkñúgkrNIy:agenH TaMgGs;enH KWk¾Ca KuNvib,tþipgEdr sMrab;ksikrEdlkMBugeRbIR)as;bec©keTsenH eRBaHfaksikrTaMgenH nwgminGacEsVg rkkargarepSgd¾éTeTotedIm,Ib®gÁb;R)ak;cMNUlsMrab;CIvPaBrs;enArbs;Kat;eLIy. RbePTRsUvRkGUbnagmøiH RtUv)andaMduHedayBMumanfñaMsMlab;stVl¥it nigCIKImIenAkñúgtMbn;EdlRtUv eRCIserIsy:agRbugRby½tñmYyenAkNþalRbeTskm<úCa EdlenATIenaH dId¾manCIvCati)anpþl;eGaynUv brisßanlUtlas;EdlRKb;RKan;mYy. CiteTAdl; 80>000RKYsar kMBugmankic©snüaCamYyRkumh‘un GgÁrRsUv ¬2004¦ edIm,IdaMnUvRsUvnagmøiHenH. Rkumh‘unGgÁrRsUv )anEbgEckBUCnagmøiHEdlman KuNPaBx<s;eTA ksikrCab;kugRta EdlBYkKat;TaMgenaHBMuRtUv)anGnuBaØatieGaydManUvBUCRsUvrbs;xøÜnÉg pÞal;)aneLIy. kñúgrdUvdaMduH buKÁlikrbs;Rkumh‘unGgÁrRsUv cuHBinitüCaeTogTat;nUv valERsTaMgenaH edIm,Ipþl;nUvkarENnaM bEnßm nig]btßmÖKaMRTeTAksikrEdlCab;kic©snüaTaMgenH. manEtRkumRsUv EdleqøIytbeTAnwgbTdæan d¾x<s;rbs;Rkumh‘uneT nwgRtUvEkrécñenAÉma:suInkinRsUv enHmann½yfa manEtRsUvEdll¥bMputeTnwgRtUv bBa¢ÚneTATIpSar.

2- sUcnakrma:RkUesdækic©Edlman\T§iBlelIBaNiC¢kmμRsUv ³ éfø nigGRtabþÚrR)ak; éføEdlCH\T§iBlelIkarnaMecjRsUv neya)ayéføcMeBaHTMnij Edlrab;bBa©ÚlplitplRsUvpgEdr nigcMeBaHesv:akm μenAkñúgRbeTs km<úCa RtUvkMNt;edayesrIeTAtamTIpSar elIkElg cMeBaHEtGKÁisnI nigTwkecj. cMeBaHkareRbIR)as; eTAéf¶GnaKténkarRtYtBinitüéfø TaMgGs;enH KWenAEtCabBaðaEdlRtUvelIkeLIgedayRaCrdæaPi)al km<úCa. éføénGgármanTMenarbgðajCaKMrUEdleLIgcuHeTAtamrdUv ³ mankarFøak;cuH enAkñúgrdUvRcUtkat; CacMbg ¬BIExvicäika dl;Exmkra¦ nigmankarekIneLIg enArdUvvsSa eTaHbIKmøat nigKMrUénkareLIgcuH enaH ERbRbYlerogral;qñaMk¾eday. éføRsUv nigGgár k¾eLIgcuHRsbKañpgEdreTAtamtMbn;plitkmμ lT§PaBTaMgenH bgðajeGayeXIjfa GRtaERbRbYlenH KWedaysarktþabec©keTs ¬kardwkCBa¢Ún nigkarEkrécñ¦ CaseCog eyageTAtam\riyabTTIpSarCayuT§saRsþNamYyrbs;GñkcUlrYmTIpSar. PaBxusKñaénéførvagbNþaextþ nImYy² KWtUc nigEdlfakarTMnak;TMngrvagéføRsUvkm<úCa nigevotNam nigéføRsUvéf KWx<s;Nas;. éføRsUvevotNam RtUvmanTMnak;TMngy:agxøaMgCamYynwg éføRsUv IR enAkñúgextþtaEkv. éføRsUvsUm:alI

Page 32: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

nigdYgma:lI enAextþPaKxageCIgRbeTs eLIgcuHeTAtaméføRsUvéf eRBaHenATIenaH KWmancMnYnCadMkMPYnmYyén karnaMecjénRsUvsUm:alI nigdYgm:alI eTAkan;RbeTséf. éføénRsUv nigGgárRtUv)aneGaydwgfamankarekIneLIgenAkñúgqñaMknøgmkfμ I²enH edaysarman karekIneLIgtMrUvkarkñúgRsuk nigmanTMenarekIneLIgenAkñúgéføRsUvBiPBelak. eyageTAtamkar RsavRCavfμ ImYy sMrab;qñaM 2005¼2006 éføRsUvEdll¥ KWenAcenøaHBI 500-600 erol¼KILÚRkam ¬RbmaNCa 150 duløarGaemrik¼etan¦ éfølk;duMcMeBaHGgárEdlkinsl¥ KWkñúgeBlbc©úb,nñBI 900-1>500 erol¼KILÚRkam ¬RbmaNCa 350 duløarGaemrik¼etan¦.

GRtabþÚrR)ak;EdlCH\T§iBlelIkarnaMecjRsUv enAkñúgRbeTskm<úCa GRtapþÚrR)ak;pøÚvkar KWGRtapþÚrR)ak;bENþt nigKWBMumanneya)ayritt,itNa mYyeLIy. ehtuenH GRtabþÚrR)ak; KWminEmnCaRbPBénkarkarBareTAelIplitkmμRsUvenAkñúgRbeTs eLIy. bEnßmBIelIenHeTot éføRsUvtamRBMEdn RtUv)anKNnaCaFm μta edayGRtabþÚrR)ak; pøÚvkarenH eTaHbIkalNa TaMgGs;enH KWBuuMmanPaBlMnwgk¾eday. GRtabþÚrR)ak;RsemalmYyenAelITIpSar RtUv)aneRbIR)as;edIm,I cab;eGayCab;nUvlT§plTaMgLayBIGRtabþÚrR)ak;EdlekInelItMél b¤k¾fycuH eRkamtMéleTAelIplitkmμnanaEdlbgðajeGayBicarNaenAkñúgesdækic©. éfølk;raycMeBaH GgárenAkñúg TIRkugPñMeBj nigTIRbCMuCnnana )aneLIgcuHCamYynwgGRtabþÚrR)ak;duløar. éføRsUvenAtamRBMEdn k¾RtUv)anEkrsMrYlpgEdr edIm,IBicarNafaetIplRbeyaCn_plitplTaMgenaH KW)anmkBIBIkarnaMcUl b¤k¾CakarnaMecj. kalNaplitpl KWCaplitplnaMcUl éfønaMcUlEdlCa c.i.f. RtUv)anEkrsMrYl edaymankarbUkbBa©Úlénkarbg;tMélRbugeRboberobcM nigkarbg;tMéldwkCBa¢ÚnBIRBMEdneTATIpSar nigeFVIkardk ecjGRtamaXItTIg nigkarbg;tMéldwkCBa¢ÚnBIkMritksidæaneTATIpSar. kalNaplitpl KWCa plitplnaMecj éfønaMecj f.o.b. RtUv)anEkrsMrYledaykardkecjkarbg;tMélRbugeRboberobcM GRtam:aXItTIg nigkarbg;tMéldwkCBa¢ÚnBIkMBugEpeTAksidæan (Tsakok 1990). eTaHy:agNak¾eday cenøaHRbehagd¾sxan; ekIteLIgrvagéføRsUv enAkñúgRbeTs nigéføGnþrCatiedaysarkarbg;tMéld¾x<s; énplitkmμ ehdæarcnasm<½n§xSt;exSay nigTIpSarEdlKaMgsþÚk.

3- neya)ayCMrujGñkplitRsUv c,ab;dIFøI

Page 33: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

CaeRcInTsvtSn_mkehIy rdæaPi)al)anbegáItCapøÚvkarnUvRbB½n§esdækic©sm,Tan edaypþ;l;kar CYl 70 qñaMRKbdNþb;elIépÞdI 888>399 hikta eTAeGayRkumh‘unÉkCnCag 49 Rkumh‘un. karelIkTwkcitþEdl)anelcecjc,as;enH EdltamesckþIRtUvkarRtUv)ankt;sMKal;fasMrab;BaNiC¢km μ nIykmμksikm μtamryHsm,TanenH enAkñúgkarGnuvtþmanEttictYcb:ueNaÑH KW¬RbEhl 10¦ Gac Rbtibtþikar)an. k¾b:uEnþ\LÚvenH rdæaPi)al KWsßitenAkñúdMeNIrkarénkarlubecalnUvcMnYnmYyén sm,Tanesdækic©EdlminGacRbtibtþikar)an. TaMgGs;enH k¾RtUv)anesñIeLIgEdlfaépÞdITaMgGs;enH GacRtUvepÞreTAeGayRKYsarEdlKμandIFøI ¬nig dIxSt;exSay¦ enAeRkamRbB½n§mYyénsm,TandIsgÁmkic© ¬RtUv)anbegáIteLIgedayRkitüc,ab;enAkñúgqñaM 2003¦. eTaHbIy:agNak¾eday karelIkTwkcitþ TaMgLaysMrab;ne)ayenH KWCabfmdUcEdleQμaHEdl)anesñIeLIgenH mann½yfasgÁmkic© rWk¾kar EbgEck. TaMgenH KWk¾CasniñTankmμesdækic©d¾xøaMgkøamYypgEdr.

CaBiessRbeTskm<úCa )aneFVIeGaymankareCOnelOnd¾sMxan; enAkñúgkareqøIytbeTAnwgPaBTn; exSayenAkñúgnitiviFIEbgEckdIedaykarbegáIténRkbx½NÐkargar nigtYnaTICalkçN³c,ab; nigbTbBaØati epSg² nigkarTTYlxusRtUvsMrab;karRKb;RKg nigrdæ)aldIFøI kñúgeKalbMNgKaMRT nUvplitkrRsUvenAkñúg RbeTspgEdr. CaBiessPaBeCOnelOnenH RtUv)aneFVItamryH ³

1> karbegáIt enAkñúgqñaM 1998 énRksYgerobcMEdndI nKrrUbnIykm μ nigsMNg;edIm,IdwknaM karRbwgERbgrbs;rdæaPi)al eTAelIrebobvir³énkarEkrTMrg;dIFøI

2> karbegáItRkumRbwkSaneya)aydIFøI enAkñúgqñaM2000 CamYynwgsmaCik 13 RksYg edIm,I dwknaMkarerobcMénkarbegáItneya)aydIFøI

3> karTTYlykénnya)ayCatisþIBIdIFøI edayKN³rdæmRnþIenAkñúgEx ]sPa 2001 4> karGnum½ténc,ab;dIFøIfμ I enAkñúgEx sIha 2001 nig 5> karTTYlykénGnuRkitümYycMnYnenAeRkamc,ab;dIFøIf μIEdlrab;bBa©Úlkarecjb½NÑkmμsiT§idIFøICaR

bB½n§ nigmineTogTat; karcuHbBa¢IdIFøI KN³km μaFikarsMrab;edaHRsay TMnas;dIFøIeRkA RbB½n§tulakar nigsm,TansgÁmsMrab;karEbgEckdIFøI.

CabEnßmeTot GnuRkitüd¾éTeTotCaeRcIn KWkMBugEtsßitenAeRkamkarerobcM nigRtUvsgÇwmfa RtUvdak;eGayeRbIR)as;enAcugqñaM 2004¼2005 edayrab;bBa©ÚlkarRKb;RKgénsm,Tanesdækic©

Page 34: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

karRKb;RKgdIFøIrdæ nigkarTTYlsÁal; nigkarcuHbBa¢IénsiT§idIFøIrbs;CnCatiedImPaKtic ¬FnaKarBiPBelak 2005¦.

kareFVIeGayRbesIreLIgnUvehdæarcnasm<½n§ bec©kviTüaksikm μ nigesv:akmμbBa©Úl RksYgFnFanTwk nig]tuniym )anbegáIteLIgenAkñúgqñaM 1998 KWTTYlxusRtUvsMrab;GPivDÆn_ FarasaRsþTaMgGs;enAkñúgRbeTskm<úCa. RksYgFnFanTwkenARkugPñMeBj mankarTTYlxusRtUvsMrab; TidæPaBbec©keTsénRbB½n§EdlmanTMhMFM TnÞwmnwgKMeragEdlmanTMhMtUc nigmFümTaMgGs; KWTTYlxus RtUvedaymnÞIrextþénextþEdlCab;Bak;B½n§TaMgenaH. buKÁlikbec©keTstamextþ k¾RtUv)ancUlrYmcMENk pgEdrenAkñúgkarsikSa nigenAkñúgkarbegáIténRkum nigshKmn_ksikreRbIR)as;Twknana. karGPivDÆn_ FarasaRsþRtUv)ancMNat;fñak;eyageTAtamTMhMeTACa ³

- TMhMtUc - manépÞdItUcCag 200 hikta EdlCaépÞdIRtUv)aneRsacRsB - TMhMmFüm - cab;BI 200 eTA 5>000 hikta nig - TMhMFM - manépÞdIFMCag 5>000 hikta eKalbMNgénRksYgFnFanTwk nig]tuniym KW\LÚvenH eFVIeGaymankarekIneLIgépÞdIEdlRtUv

eRsacRsB cab;BI 20 eTA 24 PaKryénépÞdIEdlCadMNaMksiplTaMgGs; cab;BIqñaM 2002 eTA 2007. karvinieyaKRtUv)anvaytMélRbEhl 880 duløaGaemrik¼hikta sMrab;karksageLIgvijnUvRbB½n§ FarasaRsþ edayrab;bBa©Úlkarbg;tMélehdæarcnasm<½n§ nigGgÁkarshKmn_ksikrTaMgGs;. karvinieyaK sarubEdlRtUvTamTar nwgRtUvCa 52 landuløaGaemrik kñúg1qñaM ¬ edayrab;bBa©Úl karbeBa©jbBa©ÚlTwk nigkarRtYtBinitüTwkCMnn;¦. cMENkfvikarsMrab;KMeragFarasaRsþbc©úb,nñrbs; RksYgFnFanTwk nig]tuniym KWCasrubRbEhl 75 landuløaGaemrik sMrab;karvinieyaKryHeBlxøI nigmFüm ¬rhUtdl;qñaM 2006¦. TaMgenH KWMmancenøaHRbehaghirBaØbTanryHeBlxøI RbEhl 81 landuløaGaemrik. km<úCa nwgFanakñúgeBl\LÚvenHfa mCÄmNÐlRsavRCav nigRbB½n§pSBVpSay RtUvtMrg;TiseTArk ksikrkMrittUctacTaMgGs;. enAkñúgTMhMEdlfaFnFan KWGaceRbIR)as;)anmCÄmNÐlRsavRCav nwgRtUv begáItenAkñúgRbB½n§brisßanksikmμeTAtamRbePTnImYy² Edlrab;bBa©ÚldITMnablicTwkrdUvvsSa dIx<g;rab nigRbB½n§brisßanksikm μEdlrgCMnn;ral;qñaM. karRsavRCav nwgRtUvpSarP¢ab;CamYynwgRkumpSBVpSay shvimCÄkarmYyEdlmanmUldæanenAkñúgtMbn;CnbTTaMgLay. karbgðaj nigkarsikSaenA nwgERsEdl

Page 35: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

cat;Ecgedayksikr nwgkøayeTACaskm μPaBpSBVpSaymYykñúgcMeNamskmμPaBpSBVpSaysMxan;². karRsavRCav nigRbB½n§pSBVpSayTaMgGs; nwgeFVIelIsBIkarekIneLIgnUvRbsiT§iPaBénkareRbIR)as;KImI ksikmμ nigBUCEdl)aneFVIeGayRbesIreLIg nignwgkt;sMKal;sar³sMxan; eTAelIkareRbIR)as;énsMPar³ Edl)an eFVIeGayRbesIreLIg nigkarGnuvtþénkarRKb;RKg ¬dUcCakarRKb;RKgdMNaM Twk dI nigCICati¦. CaGtßiPaB nwgeFVIeGaysMrab;manRbePTepSg² nigRbBlvb,kmμénplitkmμksikm μEdlGacman nirnþr_PaB CamYynwgTinñ½ybBa©ÚlBIxageRkAxøH² k¾dUcCasMrab;GnuvtþkarRKb;RKgeGaymanRbsiT§iPaB énkarbg;tMél. RksYgksikm μ rukçaRbmaj; nigensaT nig CARDI )ankt;sMKal;nUvsar³sMxan;eTAelI karRsavRCav edIm,IplitnUvBUCRsUvEdlmanKuNPaB nigeTAelIkarRtYtBinitüKuNPaBBUCRsUv nigCamYyGgÁkareRkA rdæaPi)almYycMnYnEdleKk¾mankarTTYlxusRtUvpgEdr kñúgkarpþl;nUvesv:akmμ pSBVpSayeTAplitkrRsUv. km<úCaRtUv)anRBYy)armÖCamYynwgkarrIkraldalénkareRbIR)as;KImIksikm μ EdlGacCaviPaKTan sMrab;karekIneLIgnUvplitkmμ k¾b:uEnþCamYynwgkarbg;tMéld¾x<s;mYyeTAelITinñ½ybBa©ÚlEdlnaMcUlCa Biess CIKImI nigfñaMkm©at;stVl¥it. lT§pld¾TUlMTUlay nigryHeBlyUrénkareRbIR)as;KImI ksikmμ RtUvEtBicarNaenAkñúgkarRsavRCavénkarbg;tMél nigkarTTYlcMeNj. enATINaEdlsmRsb nigesdækic© RksYgksikm μ rukçaRbmaj; nigensaT nwgCYyCMrujnUvviFIsaRsþd¾l¥RbesIrénplitkmμ TaMgenHdUcCa RbB½n§énRsUvRbBlvb,kmμ EdlGnuBaØateGayplitkm μekIneLIg CamYynwgkarkat;bnßykareRbIR)as; énKImIksikm μ. rdæaPi)alRtUv)anRBYy)armÖ EdlfafñaMkm©at;stVl¥itd¾maneRKaHfñak; RtUv)aneRbIR)as;enA eLIyenAkñúgRbeTskm<úCa. dUcCaksikrxøH enAEtbnþeRbIR)as;fñaMkm©at;stVl¥it TaMgLayEdlmanCatiBul y:agxøaMg nigEdlRtUv)anhamXat; Edlrab;bBa©ÚldUcCa DDT CaedIm. CabEnßmeTot edIm,Idak; eGayeRbIR)as;énGnuRkitsþIBIbTdæansMParHksikm μ raCrdæaPi)al CamYynwgéd KUrGPivDÆn_ KWkMBugEtGnuvtþ nUvkm μviFIsikSasaFarN³ ¬dUcCa karRKb;RKgRbePTstVcéRgcMruH IPM¦ nigFanafa ksikrTaMgGs; nigGñkeRbIR)as; RtUvEtdwgnUveRKaHfñak;BIfñaMkm©at;stVl¥it nigCIKimIksikmμ.

4- neya)aysþIBIBaNiC¢km μesrIkmμ sMrab;BaNiC¢km μRsUv kardkecjénkardak;kMhitRsUvenAkñúgRbeTs neya)ayBaNiC¢km μRsUvkm<úCa )anRtUvkMBugpøas;bþÚrBIKMrUesdækic©Epnkar eTACaKMrUTIpSarebIk cMhrcab;taMgBIRbeTskm<úCa)ancUlrYmCamYysmaKmRbCaCatiGasuIGaeKñX_ ¬ASEAN¦ kñúgqñaM 1999

Page 36: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

nigGgákarBaNiC¢kmμBiPBelak ¬WTO¦ kñúgqñaM 2004. km<úCa CayUrNas;mkehIyBMuGnuvtþ nUvkardak; kMhitNamYyeTAelIkarnaMcUl nignaMecjRsUveLIy. Bn§naMcUlbc©úb,nñ eTAelIGgár KW 7PaKry bUkCamYynwg 10PaKry énBn§tMélbEnßm ¬VAT¦. kaeelIkElgBn§tMélbEnßmeTAelITinñn½y bBa©ÚlksikmμTaMgLay KWCaTUeTAGacCaRbeyaCn_sMrab;ksikrTaMgGs; eTaHbIkarvaytMéléncMNUlBI mun²edayrdæaPi)al KWBMuGacrk)anedaysarEtkarxVHxaténTUrelxsßitik¾eday. karelIkElgBn§dI nigBn§eTAelI R)ak;cMNUlrbs;ksikr nigkarelIkElgBn§eTAelITMnijEdllk;)an nigBn§tMélbEnßmeTA elIplitkmμpÞal;xøÜnenAkMritcMnucdMbUg KWCasmasFatud¾sMxan;énBaNiC¢kmμesrIkmμrbs;km<úCaenAkñúgvis½y RsUvenH. k¾b:uEnþGgÁPaBksikm μEdlCaRbePTcMkarFM²TaMgGs; KWRtUvenAEtCakm μvtßúsMrab;Bn§tMél bEnßmenAeLIy. eTaHbIy:agNak¾eday eTAelIEpñkma:XItTIg km<úCaBMumanpþl;eGaykarKaMRTéfø rWk¾km μviFI GnþraKmn_NamYy cMeBaHBaNiC¢kmμrRsUv rWk¾GgáreLIy. km<úCa manviFankarN_ rWk¾neya)aysnþisuxes,ogmYy edIm,IbegáItnUvkarTukbMrugRsUvCa lkçN³CatimYy rWk¾CaCMnYsvij)ansMerckarEbgEcksMrab;RbCaCnRkIRk rWk¾RbCaCnEdl)anTTYlrgnUv eRKaHFmμCati. k¾b:uEnþraCrdaæPi)al k¾)ansßitenACab;Tak;TgenAkñúgkarEbgEckCMnYyes,ógEdr. cMENk kgT½Bvij)anTijGgárkñúgRsuk nigGgárnaMcUlsMrab;Tah‘an nigRKYsarrbs;eKpgEdr. shRKas rdæmYy/ Green Trade Company (GTC)/ mankarTTYlxusRtUvsMrab;karTijRsUvkñúgnamrdæ edayrab; bBa©ÚlkarTij nigkarsþúkTukénGgárTukbMrugEdl)antMrUvenAeRkamkic©RBmeRBogénkarbMrugsnþisuxes,og Gas‘an ASEAN

Food Security Reserve Agreement. GTC k¾CMrujpgEdr enAkñúgskmμPaBEsVg rkcMeNjnana rYmTaMgskm μPaBBaNiCkm μTaMgLay. kmμviFIes,ogGaharBiPBelak nigm©as;CMnYy d¾éTeTot )anTijGgár kñúgRsuk k¾dUcCaGgárnaMcUl sMrab;kmμviFIes,ógBlkmμrbs;xøÜn. Gñkneya)ay nigRKYsarGñkmanCaeRcIn k¾)anTijGgárpgEdrsMrab;karEbgEckeTAeGayGñkRkIRk CaBiessenAeBl maneRKaHGasnñ nigenAeBl eXasnae)aHeqñatpgEdr.

karCMrujkarnaMecjRsUv nigkarbn§Úrbn§y nigkardkecjénkUtanaMecjRsUv munqñaM 1995 raCrdæaPi)alkm<úCa )ancgP¢ab;nUvkarGnuBaØatinaMecjGgár edIm,IFananUvsnþisux es,ógCati nigedIm,IeFVIeGayR)akdfakartMrUvkares,ógrbs;RbCaCn RtUv)aneqøIytbedayRKb;RKan;. cab;BIqñaM 1995 km<úCa)anGnuBaØatiedayesrInUvkarnaMecjGgár CamYynwgkarkMhity:agGtibrmabMput.

Page 37: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

k¾b;uEnþkartMrUveGaymankarGnuBaØatinaMecjEdl)ancgP¢ab;BImun RtUv)andkecjvij enAkñúgExkkáda 2001. eTaHbIy:agNak¾eday GñknaMecjTaMgGs;RtUvtMrUvCalkçN³c,ab;eGaymankarGnuBaØatimYy muneBlkar naMecjGgárrbs;eK. eKalbMNgEdl)anBnül;enAkñúgGCJab½NÑenH KWedIm,IFanasnþisux es,ógkñúgRbeTs Etb:ueNÑaH. kareFVIGFikarkic©muneBlbBa¢ÚnplitplRsUvnaMecj RtUv)anGnuvtþeday CAMCONTROL EdlCaGgÁPaBmYyeRkamRksYgBaNiC¢km μ. CAMCONTROL eFVIGFikarkic©eTAelIkarnaMecjTaMgGs; edayminmankarelIkElg. kartMrUveGaycuHbBa¢IsMrab;karnaMecjTaMgLay KWdUcnwgsMrab;karnaMcUlEdr nigEdlfa 15>000 erolCaéføTwkEt )anGnuvtþeTAelIRKb;RbtievTn_naMcUl nignaMecjTaMgGs;. müa:geTot karykéføTwkEtcMnYn 4 duløaGaemrik kñúgRbtievTn_naMecj nignaMcUlmYy KWRtUvkMBugTTYl r:ab;rgedayxagnaykdæanKy nigrdæakr. BMumanBn§naMecj RtUv)andak;bnÞúkeTAelIGgárenaHeLIy. k¾b:uEnþsmaKmm:asuIn kinRsUvkm<úCa )anrkeXIjpgEdrnUvPaBminRbRktIEdlCa]bsKÁd¾cMbgsMrab;kar naMecjGgárBIkm<úCa. karbg;tMélénkarnaMecjRsUvminpøÚvkarenaH RtUv)anvaytMélRbEhl BI 10 eTA 15 duløaGaemrik kñúg1etanénRsUv ¬Sik 2000 nig tamkarcuHRsavRCav¦.

karlb;ecalénkardak;kMhitnaMcUlénCIKImI nig fñaMkm©at;stVl¥it cab;BIéf¶ TI 1 mifuna qñaM2005 km<úCa)anlb;ecalnUvkardak;kMhitcMnYnénkarnaMcUlCIKImI fñaMkm©at; stVl¥it nigTinñn½ybBa©Úlksikmμd¾éTeTot dUc)anerobrab;xagelI nig)anbegáItnUvviFIsaRsþ WTO-Cab;lab; mYyénkarcuHbBa¢I nigkarBinitüeLIgvijnUvtMrUvkarKImIksikmμEdlnaMcUlTaMgGs;Edl Bak;B½n§eTAnwgsuvtßiPaB XøaMgsþúkTuk nigkarEbgEckkñúgRbeTsénplitplTaMgenH nwgRtUvGnuvtþEt eTAelIGñkEckcaykñúgRbeTs rWk¾GñknaMcUlTaMgLayEdleRbIR)as;XøaMgsþúkTukmuneBlkarEckcay kñúgRbeTs. cab;BIEx mkra qñaM 2007 km<úCa nwgeCOTukcitþeTAelIbTbBaØatiénkic©RBmeRBog TBT edIm,Idak;kMrit nUvBaNiC¢km μkñúgRbeTs nigGnþrCati enAkñúgerOgr:avTaMgenH. rhUtmkdl;eBlenH km<úCaBMu)anplit rWk¾naMecjnUvfñaMkm©at;stVl¥iteLIy k¾b:uEnþ)annaMcUl y:agRkas;ERklBIbreTsCamYynwgkarGnuBaØatiCapøÚvkar nigminpøÚvkarBI evotNam éf cin m:aeLsuI )araMg swgðbUrI nigétv:an;.l. nig.l. eTaHbIy:agNak¾eday RbB½n§mYy k¾RtUv)anbegáIt eLIgpgEdr edIm,IcuHbBa¢IfñaMkm©at;stVl¥itTaMgGs;enARbeTskm<úCa k¾dUcCaedIm,IRbmUl rWkt;RtanUvTUrelxénkarnaMcUl

Page 38: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

fñaMkm©at;stVl¥it. enATIenH TUrelxxøH² RtUv)ankt;RtaenAkñúgsßab½nrdæaPi)almYycMnYn. sßitiCapøÚvkar EdlRtUv)ankt;RtaedayRksYgksikm μ rukçaRbmaj nigensaT KWenAkñúgtaragxag eRkam ³

fñaMkm©at;stVl¥itEdlnaMcUl 2005 2004 2003 srub plitplCaBaNiC¢kmμTaMgGs; ¬etan¦ 84 42/274 47/500 173/774 5- neya)ayBaNiC¢km μRsUvkm<úCa eRkamkic©RBmeRBogksikmμénGgÁkarBaNiC¢km μBiPBelak neya)ayBn§ Bn§Kykm<úCa RtUvCatYrelxCak;lak;cMnYn 8 xÞg;. bBa¢IrayeQ μaHBn§ EdlpSMeLIgedaybnÞat;Bn§ 6>823 enAkñúgqñaM 2006 )anGnuelameTAtamskbrivtþn_ 1996 énRbB½n§suxkþúmÖnIykmμEdlman kMrittYrelxEt 6 b:ueNÑaH. GRtaBn§TMagGs; KWKitCa Ad Valorem. bc©úb,nñenH manEtGRtaBn§ MFN Et b:ueNÑaHEdlmansßitenA elIkElgEtsMrab;plitpl CEPT (Common Effective Preferential Tariff

RbsiT§iPaBGRtaBn§GnueRKaHrYm¦ TaMgGs; EdlmanedImkMeNItenAkñúgRbeTssmaCikGas‘an. enAkñúgkar EkrTMrg;rcnasm<½n§Bn§rbs;xøÜn km<úCa)ankat;bnßynUvcMnYnRkumBn§TaMgGs;BI 12 rhUtenA sl;Et 4 Rkumb:ueNÑaH enAkñúgeBlbc©Úb,nñenH ¬0/ 7/ 15/ nig 35 PaKry¦. GRtaBn§Edlx<s; TaMgGs; dUcCa 40/ 50/ 90 nig 120 PaKry RtUv)anlb;ecjTaMgGs;. GRtaEdlGnuvtþFmμta CamFüménBn§enaH )anmancMnYn 16/4 PaKryenA KitkñúgqñaM 2001 nigtameKalbMNg KWcg;sMerceGay)annUv kMritBn§CamFümmYyeRkam 15 PaKry enAkñúgqñaM 2003¼2004. plitplRsUvTaMgGs; RtUv)ankarBartamryHGRtaBn§Edlx<s;Cagplitplksikm μd¾éTeTot. elIkElgEtRsUvBUC manGRtaBn§ 5 PaKry nigGRtaBn§CamFüménplitplRsUvd¾éTeTot KW 40 PaKry TnÞwmnwgBn§BaNiC¢km μCamFümeTAelIplitplksikmμd¾éTeTot KWRbmaNEtCa 17 PaKry Etb:ueNaÑaH k¾b:uEnþebIeRbobeFobCamYynwgRbeTsGPivDÆn_ GRtaTaMgGs;enH KWBMumansar³sMxan;eLIy. enAeBlkm<úCa KWkMBugkat;bnßyBn§naMcUlrbs;xøÜn Bn§elIkarplit RtUvkMBugEtekIneLIg edIm,IFanafa karEkrTMrg;Bn§ KWnwgeFVI eGaymancMNUlGBüaRkitmYy.

viFankarN_minEmnBn§Ky

Page 39: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

GRtaBn§kUta ³ km<úCaBMu)anGnuvtþGRtaBn§kUtakñúgeBlbc©Úb,nñ sMrab;pliplnaMcUlNamYy eLIy edayrab;bBa©ÚlTMagkarnaMcUlGgár. k¾b:uEnþeTaHbI km<úCa BuM)aneRbIR)as;GRtaBn§kUtamkdl;eBl enHy:agNak¾eday km<úCanwgTukbMrugsiT§irbs;xøÜn sMrab;karGnuvtþn_nUvkUtaenH edayGaRs½yeTAelI lT§plénkarcrcar nignWgeKarBeTAtamvin½yrbs;GgÁkarBaNiC¢km μBiPBelaksþIBIGRtaBn§kUtaEdr.

kUta ³ kmú<Ca k¾BMu)anGnuvtþpgEdr nUvkardak;kMhitCalkçN³cMnYn ¬kUta¦ eTAelIkarnaMcUl plitplTaMgGs;. eTaHbICay:agNa RbB½n§énGCJab½NÑEdlmankMNt;mYy RtUv)anbegáIteLIg sMrab;karBar énsuxPaBmnusS plRbeyaCn_GñkeRbIR)as; snþisuxCati nigedIm,IkarBarbrisßan. plitpl TaMgLayEdltMrUveGaymanGCJab½NÑnaMcUl RtUv)andak;eQ μaH enAkñúgtaragTI 9. RbB½n§enH BuMRtUv)an erobcMeLIg edIm,Idak;kMhitnUvcMnYn rWk¾tMélénkarnaMcUlplitplksikm μenaHeT elIkElgEtfñaM km©at;stVl¥itEdlRtUv)anBN’narYcehIyenAkñúgkfax½NÐxagelI.

taragTI 9 ³ plitplEdltMrUveGaymanGCJab½NÑnaMcUl BN’na GgÁPaBrdæEdlTTYlxusRtUvsMrab;GCJab½NÑnaMcUl

sMPar³evC¢saRsþ nig»sfsaRsþ RksYgsuxaPi)al/ naykdæan»sf nigcMNIGahar Tinñ½ybBa©Úlksikmμ RksYgksikm μ rukçaRbmaj; nigensaT/ naykdæanc,ab;ksikmμ sBVavuF eRKOgpÞúH nigRKab;kaMePøIg RksYgkarBarCati mas R)ak; fμmantMél nigeRKOgénvtßú TaMgenH

FnaKarCatiénkm<úCa

yanþ ynþehaH nigeRKOgbnøas; k)a:l; nigkaNUt nigeRKOgm:asuInd¾éTeTot sMrab;ectnaeyaFa

RksYgkarBarCati

RbPB ³ WT/ACC/KHM/21

karRbqaMgkarlk;bgçÚcéfø Bn§tbt nigviFankarN_suvtßiPaB ³ eyageTAtamrebobvir³c,ab;rbs; RbeTskm<úCa c,ab;sþIBIkarRbqaMgkarlk;bgçÚcéfø nigviFankarN_Bn§tbt nigc,ab;sþIBIviFankarN_ suvtißPaB KWbc©úb,nñsßitenAkñúgdMeNIrkarenAeLIy. km<úCa nwgBMuGnuvtþnUvkarRbqaMgkarlk;bgçÚcéfø viFankarN_Bn§tbt

Page 40: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

rWk¾viFankarN_suvtßiPaBNamYyeT cMeBaHplitplnaMcUlNamYy rhUtdl;km<úCa)anCUndMNwg nig)anGnuvtþ nUvc,ab; nigbTbBaØatid¾smrmüenAkñúgkarGnuelamCamYynwgbT bBaØatiénkic©RBmeRBog WTO sþIBIkarGnuvtþ énmaRtaTI VI sþIBIkar]btßmFn nigviFankarN_Bn§tbt nigsþIGMBIviFankarN_suvtßiPaB. eRkayBIc,ab;enH RtUv)anGnuvtþ km<úCanwgGnuvtþEtBn§RbqaMgkarlk;bgçÚcéfø Bn§tbt nigviFankarN_ suvtßiPaBNamYy EdlGnuelameBjeljCamYynwgbTbBaaØti WTO sMxan;Etb:ueNÑaH.

rnaMgbec©keTsBaNiC¢km μ (TBT) ³ RbB½n§sþg;danIykmμrbs;km<úCa KWkMBugsßitenAkñúgdMNak; kardMbUgénkarGPivDÆn_. RbB½n§bc©úb,nñ KWPaKeRcInedaysμ ½RKcitþ k¾b:uEnþsþg;daEdlCabTbBa¢ak¾RtUv)an GnuvtþsMrab;plitplCaeRcInEdr kalNaRtUvyl;facaM)ac;sMrab;karBarsnþisuxCati sMrab;raraMgkar GnuvtþEkøgbnøM rWk¾sMrab;karBarCivitmnusS stV nigrukçCati rWk¾suxPaB. km<úCa )anpþl;sc©ab½nnUvkic© RBmeRBogKMragkargarGas‘ansþIBIkarsMruHsMrYlTTYlsÁal;KñaeTAvijeTAmk. plitplnaMcUlTaMgGs; KWRtUvCakm μvtßúsMrab;dMeNIrkarGFikarkic© dUcKñaeTAnwgplitplEdlplitkñúgRsukEdr nigkm<úCanwgBRgIk kic©RBmeRBogkarvaytMélPaBRtUvr:UvKñaNamYy CaBiessGVIEdl)anyl;eXIjCamun eRkamkic©RBmeRBog Gas‘an eTAsmaCikTaMgGs;énGgÁkarBaNiC¢km μBiPBelak. GnuRkitsþIBIsþg;da]sSahkm μelx 42¼GnRk¼bk cuHéf¶TI 15 ]sPa 2001 nigGnuRkitsþIBIkarvas;Evg EdlRtUv)anTTYlykkñúgqñaM 2003 )anpþl;nUvtYnaTI nignitiviFICamUldæansMrab;karTTYlyknUvsþg;dafμ I² bTbBaØatibec©keTs nignitiviFIvay tMélPaBRtUvr:UvKñaTaMgenaH.

viFankarN_Gnam½y nigPUtþKamGnam½y ¬SPS¦ ³ km<úCa nwgGnuvtþy:ageBjeljnUvkic©RBm eRBogGgÁkarBaNiC¢kmμBiPBelak sþIBIkarGnuvtþénviFankarN_Gnam½y nigPUtþKamGnam½y mineGay yWtCagéf¶TI 1 mkra 2008 eLIy. enAkñúgkMlugeBlenH viFankarN_manRsab; Edlerobryeday c,ab;mYycMnYnenaH nwgRtUvGnuvtþenAeRkammUldæanminerIseGIgTaMgGs;Edl)anpþl;cMeBaHRbRBwtþkm μCati nigRbRBwtþkmμ MFN sMrab;karnaMcUlnana. karpþl;BIrdæaPi)al ¬Government Procurement¦ ³ karpþl;edayrdæaPi)al RtUv)anGnuvtþ tamryHGacCa ¬i¦ karRbkYtRbECgedjéføCaGnþrCati ¬ICB¦ ¬ii¦ karRbkYtRbECgedjéføCa lkçN³Cati ¬DCB¦ ¬iii¦ karTijGIv:an;CaGnþrCati ¬IS¦ ¬iv¦ karTTUcsMuCalkçN³Cati ¬DC¦ rWk¾ ¬v¦ karTijedaypÞal; rWk¾kic©snüaedaypÞal; ¬Dcon¦. kic©nüaCa ICB nig DCB RtUv)aneXasna

Page 41: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

pSayCalkçN³saFarN³ nigebIkcMhrsMrab;GñkedjéføEdlcab;GarmμN_TaMgGs; nigviFIsaRsþbIcug eRkayBMuTamTareGayebIkcMhrCakarRbkYtRbECgsaFarN³eLIy k¾b:uEnþkarcUlrYmBIGñkedjéføbreTs k¾BMuRtUv)anhamXat;eLIy. rhUtmkdl;eBl\LÚvenH km<úCaBMuTan;taMgcitþcUlrYmkic©RBmeRBogBhuPaKI EdlmanlkçN³minbgçM ¬plurilateral agreement¦ sþIBIkarpþl;BIrdæaPi)alenaHenAeLIyeT.

kar]btßmÖFnnaMecjénplitplRsUv km<úCa BMumanRbePTNamYyénkar]btßmÖFnsMrab;karnaMecjplitplksikm μrbs;xøÜneLIy edayrab;bBa©ÚlTaMgplitplRsUvpgEdr eTaHbIenAeRkamkic©RBmeRBogksikm μ RbeTsGPivDÆn_tictYc d¾éTepSgeTot BuMRtUv)anTamTareGayTTYlyk nUvkarsnüadUcenHenaHeLIy. eyageTAtam eTsrdæm®nþI cm RbsiT§ rdæaPi)al RtUv)ansnüasMrab;briyakasBaNiC¢kmμesrImYyd¾BitR)akd ³ : eyIg KWCaRbeTs karN_niym ¬Pragmatic Country¦. km<úCa BMuGacmanRKb;RKan;nUvkar]btßmÖFn ksikmμEdlBMuEmnCa GVIEdll¥ sMrab;karRbkYtRbECgTaMgLayEdlmanryHeBlyUreLIy. rdæaPi)al BuMeCOfakar]btßmÖFn KWCayuT§sa®sþd¾l¥ edIm,IkarGPivDÆn_Edlmannirnþr_PaBénvis½y ksikm μenaHeLIy TnÞwmnwgeBlninñakar GnþrCatiRbkaseGaylb;bM)at;ecalénkar]btßmÖFnenaH :. rdæaPi)al BuM)anBRgIknUv\NTannaMecjTaMg Lay karFanar:ab;rgkarnaMecj rWk¾km μviFIFanar:ab;rgepSg²eTotsMrab; plitplRsUv nigplitplksikmμ d¾éTeToteLIy.

eTaHbIkm<úCa BMumanpþl;eGay nUvRbePTénkar]btßmÖFnnaMecjedaypÞal;NamYyk¾eday k¾b;uEnþ RbeTsenH )aneRbIR)as;karelIkTwkcitþCaBn§GnueRKaH edIm,ITak;TajkarvinieyaKTaMgLayEdl nwgnaMecj 80° énplitplEdl)anplitrbs;xøÜn eTAkan;TIpSarGnþrCati. c,ab;qñaM 1994 sþIBIkar vinieyaKEdl)aneFVIviesaFnkmμ enAkñúgqñaM 2003 )anpþl;karelIkTwkcitþ nigpþl;buBVsiT§i edayrab; bBa©ÚlkarelIkElgTaMgGs; rWk¾CaEpñkénBn§Ky nigBn§d¾éTeTotsMrab;KMeragvinieyaKTaMgLayNa EdlmanKuNsm,tþiRKb;RKan; ¬QIP¦ eyageTAtamKMeragvinieyaKTaMgGs;Edl)anTTYlviBaØabnb½Rt cuHbBa¢IcugbBa©b;Edlpþl;edayRkumRbwkSaGPivDÆn_km<úCa ¬CDC¦. c,ab;vinieyaK pþl;nUvkarelIkElg Bn§naMcUlsMrab;sMParHsMNg; brikçaplitkmμ nigFnFanbBa©Úlplitkmμd¾éTeTot EdleRbIR)as;eday karnaMecj QIPs nig QIPs kñúgRsuk. karKaMRT QIPs k¾RtUv)anpþl;siT§isMrab;karelIkElgpgEdr. k¾b:uEnþ QIPs RtUvTamTareGaybg;Bn§Ky nigBn§d¾éTeToteTAelIFnFanbBa©Úlplitkm μTaMgGs; sMrab;

Page 42: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

cMnYnEdlBMuRtUv)anpÁt;pÁg;eTAeGay]sSahkmμnaMecj rWk¾RtUvnaMecjedaypÞal;eRkayBIkarRtYtBinitü eLIgvij.

karKaMRTkñúgRsukénplitplRsUvkm<úCa Cavis½yesdækic©KnøwHmYy ksikm μmantYnaTIy:agsMxan;mYyenAkñúgkarGPivDÆn_ nigesßrPaB esdækic©énesdækic©TaMgmUl. karKaMRTkñúgRsuksMrab;vis½yksikmμ KWsMxan;sMrab;bBaðaTaMgBIr dUcCakar karBarCIvPaB rs;enArbs;ksikr nigkareFVIeGayekIneLIgnUvPaBRbkYtRbECgénvis½yksikm μenAkñúg TIpSarGnþrCati. CamYysmaCikPaBkm<úCakñúg WTO karKaMRTkñúgRsuksMrab;ksikmμ nwgRtUvmankar RtUvr:UvKñaCamYynwg kic©RBmeRBogsþIBIksikmμ ¬AOA¦rbs; WTO. viFankarN_KaMRTkñúgRsukepSg² sMrab;vis½yksikmμrbs; km<úCaEdlKWGacGnuBaØatienAeRkamkic©RBmeRBogksikmμ ¬AOA¦ RtUv)an bgðajenAxageRkamenH.

- neya)ayRbGb;ébtg ¬Green Box¦ RKbdNþb;km μviFIesv:akmμrdæaPi)alCaeRcInrab; bBa©ÚlTaMgesv:akmμTUeTAEdlpþl;edayrdæaPi)al km μviFIGñkkan;kab;PaKh‘unsaFarN³ sMrab;eKalbMNg snþisuxes,óg nigCMnYyes,ógGaharkñúgRbeTs. RbGb;ébtg k¾)anpþl;pgEdrsMrab;kareRbIR)as;én karRbKl;R)ak;edaypÞal;eTAplitkr EdlKWCaviFankarN_KaMRTR)ak;cMNUlEdlmanlkçN³pþac;kar Tak;Tg karFanar:ab;rgR)ak;cMNUl nigkmμviFIsMNaj;esßrPaBnanaCaeRcIneTot dUcCaCMnYysMrab; eRKaHmhnþray Fm μCati RbePTénkm μviFICMnYyerobcMehdæarcnasm<½n§ nigkarpþl;R)ak;EdlR)akdRbCa eRkamkmμviFIbrisßan nigeRkamkmμviFICMnYyCalkçN³tMbn;CaeRcIneTot. km<úCa nwgRtUvGnuBaØati eGaypþl;kar]btßmÖFnRbGb; ébtgenHy:ageRcIntamEtkm<úCaGaceFVIeTA)an. cMeBaHneya)ayRbGb;ébtg viTüasßanRsavRCav nigGPivDÆn_ksikmμkm<úCa ¬CARDI¦ Edl RtUv)anbegáItedayraCrdæaPi)alkm<úCa RtUv)ankMBugedIrtYnaTId¾sMxan;kñúgeBlbc©úb,nñ sMrab;karRsavRCav ksikm μsMrab;RbeTskm<úCa ehIyk¾RtUv)ankMBugpþl;karKaMRTsMrab;karGPivDÆn_énsmtßPaBRKb;RKgkar RsavRCav nigRtUv)ankMBugBRgIklT§plrbs;xøÜneTAksikr smaKmksikr nigGCIvkmμksikm μ TaMgGs;. RksYgksikm μ rukçaRbmaj; nigensaT k¾kMBugEtpþl;nUvesv:akm μpSBVpSayTaMgLayeTAksikrTUeTAenAkñúg RbeTspgEdr.

Page 43: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

rdæaPi)alkm<úCa k¾)anpþl;pgEdrnUvBUCRsUveTAksikrEdlrg\T§iBledayeRKaHmhnþrayFmμCati nig)anEckcayeRbgm:as‘UtedayBMuKitéføedIm,IksikreRbIR)as;enAkñúgRbtibtþikarbUmTwkeRsacRsb;enAkñúgsßanPaBénPaBGasnñraMgs¶Üt. CabEnßmeTot sMrab;viFankarN_RbGb;ébtg ksikrkm<úCaTaMgGs; RtUv)an elIkElgecjBIBn§dIFøIksikmμ nigBn§R)ak;cMNUlTaMgGs; EdlRtUv)ancat;TukfaCa karKaMRTR)ak;cMNUlEdl manlkçN³pþac;karTak;Tg. karelIkElgBn§tMélbEnßm eTAelIFnFan bBa©Úlksikmμnana KWk¾RtUvGacTuk CaTUeTApgEdrsMrab;ksikrTaMgGs; eTaHbIkarsnñidæanénR)ak;cMNUl EdlRtUvCalT§plBIkarKaMRTBitR)akd rbs;rdæaPi)alpgEdr KWBMuGacrk)ank¾eday edaysarEtkar xVHxaténTUrelxsßitienaH.

- RbGb;exov¬Blue Box¦ eyageTAtamviFankarN_ : RbGb;exov : KWCakarRbKl;R)ak; edaypÞal; eRkamkmμviFIénkarkMritplitkm μ kmμviFICMnYyd¾BitR)akdNamYyrbs;rdæaPi)aledIm,ICMrujkar GPivDÆn_ ksikm μ nigCnbTenAkñúgRbeTskMBugGPivDÆn_nana nigkarKaMRTkMrittUcd¾éTeTot ¬ : de minimis :¦ kalNaRtUveRbobeFobCamYynwgtMélsarubénplitpl rWk¾plitplEdlRtUv)anKaMRT ¬tUcCag5°enAkñúg krNIRbeTsGPivDÆn_ nig10°enAkñúgkrNIénRbeTskMBugGPivDÆn_¦. kar]btßmÖFn én :RbGb;ébtg : nig : RbGb;exov : RtUv)anelIkElgecjBIkarrYmbBa©ÚleTAkñúgviFankarN_ KaMRTbBa©ÚlKña ¬Aggregate

Measures Supports (AMS)¦ EdlRtUv)anBicarNaenAkénøgCaeRcIn faCakarritt,itBaNiC¢km μecjBIkar KaMRTkñúgRsuk. rhUtmkdl;eBlenH km<úCaenABMuTan;mannUvTUrelx sßitiNamYycMeBaHkarKaMRTTaMgenHeTA ksikreLIy eTaHbIraCrdæaPi)alkm<úCa )ancUlrYmnUvRbePTénkar KaMRTTaMgenHCaeRcInedIm,ICMrujkar GPivDÆn_ksikm μ nigCnbT nig)ancUlrYmKaMRTkMrittUc²d¾éTeTotEdl rab;bBa©Úlkarpþl;\NTanCamYynwg GRtakarR)ak;Tab edayFnaKarGPivDÆn_CnbTeTAGñkplitRsUv nigkar]btßmÖnUvBUCRsUvEdlRtUv)aneFVI eGayRbesIreLIg nigkar]btßmÖRbB½n§eRsacRsb; .l.

RbGb;elOg ¬Amber Box¦ RKb;dNþb;viFankarN_énkarKaMRTéfønanEdlRtUv)anpþl;eday rdæaPi)al nigKWCaRbePTd¾sMxan;xøaMgNas;énviFankarN_neya)ayenAkñúgRkumEdlminRtUvelIkElg. karKaMRTéføGacRtUvpþl;eGay GactamryHéføEdlCardæ)al ¬Bak;B½n§karepÞrTaMgLayNaBIGñkeRbIR)as;¦ rWk¾tamryHRbePTd¾Cak;lak;énkarRbKl;R)ak;edaypÞal;BIrdæaPi)al. cMeBaHeKalbMNgén karKNna AMS sarubbc©úb,nñ karKaMRTéføRtUvvas;EvgCaTUeTAedaykarKuNnUvTMhMcenøaHrvagéføCardæ)alEdl RtUvGnuvtþ nigéføeyagxageRkAEdlefrCak;lak;mYy ¬éføTIpSarGnþrCati¦ CamYynwgcMnYnénplitkmμ

Page 44: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

EdlGaceRCIserIsedIm,ITTYlnUvéføEdlCardæ)alenaH. rhUtmkdl;eBlenH raCrdæaPi)alkm<úCa BMumannUv bePTNamYyénviFankarN_KaMRTéførebobenH sMrab;Gñkplitksiplrbs;xøÜneLIy.

6- karsnüarbs;km<úCasMrab;karerobcMBaNiC¢kmμtMbn; nigkic©RBmeRBogBaNiC¢kmμeTVrPaKI karsnüarbs;km<úCaeRkamtMbn;BaNiC¢km μesrIGas‘an tMbn;BaNiC¢km μesrIGas‘an ¬AFTA¦RtUv)anbegáIteLIgenAkñúgEx mkra qñaM 1992 edIm,IbM)at; ecalnUvrnaMgBn§TaMgLaykñúgcMeNamRbeTsGasuIGaeKñX_ CamYynwgTsSnHedIm,IeFVIsmahrNkm μesdækic© Gas‘an eTACamUldæanplitkmμEtmYy nigbegáItTIpSarrYmmYyEdlmanRbCaCn 500 lanGñk. kic©RBm eRBogsþIBIRbB½n§Bn§GnueRKaHEdlmanRbsiT§iPaBrYm ¬CEPT¦ sMrab; AFTA KWTamTarfaGRtaBn§Edl )ancgeTAtamRbePTd¾TUlMTUlaymYyénplitplEdl)aneFVIBaNiCkm μenAkñúgtMbn;RtUvEtkat;bnßyedaymineGayenAelIsBI 5° eLIy. kardak;kMhiténcMnYnnaMcUlTaMgLay nigrnaMgminEmn Bn§Kyd¾éTeTot KWk¾RtUvbM)at;ecalpgEdr. eTaHbIkalviPaKEdlCadMbUg RtUveFIVeGaysMerc)anenA kñúgqñaM 2008 k¾eday k¾TisedAéntMbn;BaNiC¢kmμsirIenAkñúg ASEAN RtUv)anbnþeFVI clnaeTAmuxCanic©. km<úCa )ancUlrYm ASEAN enAéf¶TI 30 Ex mkra qñaM 1995 nigRtUv)ansnüaCadMNak;kal² pgEdrcMeBaHkarGnuvtþ CEPT edIm,eFVIeGayeTACakarBiténtMbn;BaNiC¢kmμesrIGas‘an enAéf¶TI 1 Ex mkra qñaM 2000. kBa©b; CEPT rbs;km<úCa rab;bBa©ÚlbnÞat;Bn§Kysarub 6>821 EdlpSMeday 3>114 plitpl enAkñúgbBa¢Irab;bBa©Úl ¬inclusion list¦ ¬= 45/65° énbnÞat;Bn§Kysarub¦ 3>523 bnÞat;Bn§Ky ¬=51/65° énbnÞat;Bn§Kysarub¦ enAkñúgbBa¢IelIkElgbeNþaHGasnñ ¬temporary

exclusion list¦ 134 bnÞat;Bn§Ky ¬= 1/96° énbnÞat;Bn§Kysarub¦ enAkñúgbBa¢IelIk ElgTUeTA ¬general exceptional list¦ nig 50°énbnÞat;Bn§Ky ¬= 0/73° énbnÞat;Bn§Kysarub¦ enAkñúgbBa¢IviyiTPaB ¬sensitive list¦. bc©úb,nñ sMrab;kBa©b; CEPT rbs;km<úCa plitplRsUvTaMgGs; rbs;km<úCa RtUv)andak;eTAkñúgbBa¢IviyiTPaB. eyageTAtamkalviPaKénGRtaBn§ km<úCa nwgmankarbnÞabGRtaBn§rbs;xøÜnenAkñúgcenøaH 0 nig 5° sMrab; 85°énplitpl nigesv:akm μrbs;xøÜnenAkñúgbBa¢IrYmbBa©Úl ¬inclusion list¦ enAkñúgqñaM 2007. enAkñúgqñaMCabnþbnÞab; PaKryénplitpl nigesv:akm μenAkñúgbBa¢IrYmbBa©Úl nwgmankarekIn eLIgrhUt 90 PaKry. enAkñúgqñaM 2009 100° énPaKryplitpl nigesv:akm μenAkñúgbBa¢IrYmbBa©Úl

Page 45: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

nwgsßitenAkñúgcenøaH 0 nig 5°. enAkñúgqñaM 2010 60° énplitpl nigesva:km μenAkñúgbBa¢I rab;bBa©Úl nwgRtUvkat;bnßyrhUtdl; 0°. CaTIbBa©b; enAkñúgqñaM 2015 100°énplitpl nigesv:akmμrbs; km<úCaenAkñúgbBa¢Irab;bBa©Úl nwgRtUvkat;bnßyrhUtdl; 0°. müa:gvijeTot km<úCaGacTTYlRbeyaCn_ BIplitplEdlRtUv)andak;bBa©ÚleTAkñúgbBa¢IviyiTPaBpgEdr. cMnYnénbnÞat;Bn§TaMgGs;rbs;km<úCaEdl GacRtUv)andak;bBa©ÚleTAkñúgbBa¢IviyiTPaBenH RtUvCakmμvtßúedIm,IkMritGtibrimamYyes μ I 10° rbs;bnÞat; Bn§KyTaMgGs;.

taragTI 10 ³ kalviPaKGRtaBn§énsmaCikfμ Irbs;Gas‘an

evotNam Lav mIy:anma: km<úCa PaKryénplitpl

nigesv:akm μenAkñúgbBa¢Irab;bBa©Úl PaKryénGRt

aBn§ 2003 2005 2005 2007 85° 0° - 5° 2004 2006 2006 2008 90° 2005 2007 2007 2009 100° 0° - 5° 2006 2008 2008 2010 60° 0° 2007 2009 2009 2011 2008 2010 2010 2012 2009 2011 2011 2013 2015 2015 2015 2015 100° TMnak;TMngBaNiC¢km μ km<úCa-kUer:xagt,Úg km<úCa)ancuHhtßelxa nUvkic©RBmeRBogCamYyRbeTskUer:xagt,Úg edIm,ICYynUvkarbegáItTIpSar PaKh‘unenAcugbBa©b;énTsvtSn_enH. kic©RBmeRBogd¾eTeTotrvagGñkdwknaMRbeTsTaMgBIr k¾rab;bBa©Úl pgEdrnUvcMnYnCaeRcInénhtßelxaEdlCMrujsm<½n§emRtIPaBBaNiC¢km μrbs;RbeTsTaMgBIr CaBiessenA kñúgEpñksMNg; ]sSahkm μ vinieyaK nigGPivDÆn_ehdæarcnasm<½n§ k¾dUcCakic©RBmeRBogcMeBaHRbeTs kUer:xagt,ÚgedIm,IksagbNþajkargarénbec©kviC¢aBt’man ¬IT Network¦ enAkñúgRbeTskm<úCa. bc©úb,nñ rdæaPi)alRbeTsTaMgBIr k¾)anBiPakSaKñaedIm,IrkRck;bBa©b;nUvGtulüPaBBaNiC¢km μd¾F¶n;F¶rmYy rvagRbCa

Page 46: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

CatiTaMgBIr edaykareFVIeGayekIneLIgénkarnaMecjnanarbs;km<úCaeTARbeTskUer:xagt,Úg. k¾b:uEnþrvag CMnYy nigBaNiC¢km μ RbeTskUer:xagt,Úg KWk¾CaGñkpþl;viPaKTand¾FMmYycMeBaHesdækic© km<úCapgEdr.

TMnak;TMngBaNiC¢km μkm<úCa-cin km<úCa KWCaRbCaCatid¾rak;Tak;CitsñiT§mYyrbs;RbeTscin. RbeTscin )anbegáItTMnak;TMng karTUtnanaCamYynwgRbeTskm<úCa enAéf¶TI 19 Ex kkáda qñaM 1958. naykrdæm®nþITIBIrénRbeTs km<úCa )aneFVITsSn³kic©enARbeTscincab;BIéf¶TI 18 rhUtdl;éf¶TI 23 Ex kkáda kñúgqñaM 1996 nigenAéf¶TI 19 kkáda RbeTsTaMgBIr )ancuHhtßelxa elIkic©RBmeRBogBaNiC¢km μ nigkic©RBm eRBogkarBarvinieyaK. cab;BIqñaM 1992 TMhMBaNiC¢km μeTVPaKI )anemIleXIjnUvkarekIneLIgCabnþ bnÞab;y:agxøaMgmYy. enAkñúgqñaM 1997 TMhMBaNiC¢km μ cin-km<úCa )anQandl; 120 landuløa Gaemrik KWekIneLIg71/8°eRbobeFob eTAnwgmYyqñaMmun. enAkñúgqñaM1998 cMnYnenH )ansMercdl;eTA 162 landuløa KWmankarekIneLIg 34/1°. TMhMBaNiC¢km μeTVPaKI énqñaM 1999 KW 160 landuløa KWFøak;cuH 1/1° eRbobeFobeTAnwgmYyqñaMmun KWCaGVIEdlKNnIkarnaMecjrbs;RbeTscinTaMgGs;man 104 landuløa KWfycuH 8/2° PaKry ehIykarnaMcUl 55/79 landuløa KWmankarekIneLIg 15/8° eRbobeFobeTAnwgmYyqñaMmun. karnaMecjCacMbgTaMgGs;BIRbeTscin eTAkm<úCarab;bBa©Úl plitpl eRKOgm:asuIn nigeGLicRtUnik vaynP½NÐ EdkEfb sMelokbMBak; nigeRKOgRbdab;tubEtg esoKVIebIkbiT nigehdæarcnasm<½n§karBaresoKVI plitpleKhdæan »sf sMParHCagEdksmBaز Es,keCIg .l. karnaMcUlCacMbgBIkm<úCa eTARbeTscinvij rab;bBa©Úl ekAs‘U Gus eQI kþakMpøaek .l. nig .l.

TMnak;TMngBaNiC¢km μkm<úCa-Gaemrik cab;taMgBIkarcab;epþImeLIgvijénTMnak;TMngkarTUtTaMgGs;CamYynwgkm<úCa shrdæGaemrik KW)an sßitenACYrmuxénkarGPivDÆn_km<úCa. enAkñúgqñaM 1996 RbFannaFibtIénshrdæGaemrik )ancuH htßelxaelIKMeragc,ab;mYy Edlpþl;eGaykm<úCa CapøÚvkarnUvzan³CaRbCaCatiEdlpþl;PaBGnueRKaH bMput ¬Most Favored Nation¦. eRkABIenH rdæaPi)alshrdæGaemrik CabnþbnÞab;)aneRCIserIskm<úCa CaGñkTTYlplmYyeRkamKMeragRbB½n§GnueRKaHBn§TUeTA ¬Generalized System of Preferences¦ enAkñúgqñaM 1997. enAkñúgqñaM 1999 km<úCa nigshrdæGaemrik )ancuHhtßelxaelIkic©RBmeRBogeTVPaKI mYysþIBIvaynP½NÐ ¬BTA¦ KWCakic©RBmeRBogrYmmYyEdlP¢ab;bTdæankargareTAnwgBaNiC¢km μ. CabEnßm

Page 47: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

eTot GnuRbFantMNagBaNiC¢km μshrdæGaemrik nigrdæm®nþIBaNiC¢kmμkm<úCa )ancuHhtßelxaelIkic© RBmeRBog BaNiC¢km μ nigKMeragkargarvinieyaK ¬TIFA¦ enAéf¶TI 14 Ex kkáda qñaM 2006. enAeRkamKMerag TIFA RbeTsTaMgBIr nwgBicarNanUvpøÚvnana edIm,IBRgIk nigbn§ÚbnßyBaNiC¢kmμ nigkarvinieyaKeTVPaKI. RbeTsTaMgBIr k¾nwgBiPakSapgEdrnUvbBaðaCaeRcIn dUcCakm μsiTi§bBaØa karsMrYl BaNiC¢km μ nigKy nigkar Gnuvtþénkic©snüa WTO TaMgLayrbs;km<úCa. eRkABIenH cMeBaHkm<úCa shrdæGaemrik KWCaédKUrBaNiC¢kmμd¾FMmYycab;taMgBIqñaM 1998. karnaMecjTaMgGs;eTAshrdæGaemrik manCasarub 1/5 ekadiduløa enAkñúgqñaM 2004 KWRtUv)anKNna minticCag 70° énkarnaMecjsarubrbs;km<úCa nigk¾elI 35° énplitplkñúgRsuksarubrbs;km<úCa pgEdr. karnaMecjTaMgGs;rbs;shrdæGaemrikeTAkm<úCa KWtUcsMebImebIeFVIkareRbobeFobeTA fVIebI mankarekIneLIgBIRbmaN 20 landuløa enAkñúgqñaM 1999 eTA 59 landuløa enAkñúgqñaM 2004 k¾eday. shrdæGaemrik KWk¾CaRbeTspþl;CMnYyeTVPaKId¾FMTIBIrcMeBaHkm<úCa bnÞab;BIRbeTsCb:un. CMnYyBIPñak;gar shrdæGaemriksMrab;karGPivDÆn_GnþrCati ¬USAID¦ )anQandl; 57 landuløa enAkñúgqñaM 2004 nigRtUvrMBwgfamankarekIneLIgBImYyqñaMeTAmYyqñaMeTot.

TMnak;TMngBaNiC¢km μkm<úCa-Cb:un lT§PaBénkic©RBmeRBogvinieyaKkm<úCa-Cb:un RtUv)anBiPakSa. sar³sMxan;énesßrPaBCalkçN³ c,ab; nigPaBEdlGacTsSn_Tay)an Edl)anpþl;edaykic©RBmeRBogenHk¾RtUv)anEføgRbkas pgEdr. TaMgenH RtUv)ancg¥úlbgðaj fakic©RBmeRBogvinieyaKEdlGacekIteLIgmYy RtUvrab;bBa©Úl nUvbTbBaØati sþIBIesrIPavUbnIykmμénkarvinieyaK k¾dUcCabTbBaØatisþIBIkarvinieyaK EdlRtUv)anrab; bBa©ÚlenAkñúg CMBUkénkarvinieyaKrbs;kic©RBmeRBogédKUresdækic© ¬EPA¦ EdlRbeTsCb:un )ancuHhtßelxaCamYy nwgRbeTsd¾éTeTotenAkñúgqñaMfμ I²enH.

7- karsMrYlBaNiC¢km μRsUvrbs;km<úCa karvaytMélrbs;Ky km<úCa KWsßitenAkñúgdMeNIrkarénkarEkrTMrg;rbbKyrbs;xøÜn tamryHkarEkrTMrg; nigkmμ viFITMenIbnIykmμR)aMqñaMmYy ¬2003-2008¦ edIm,ICaExSbnÞat; nigeFVIeGayRbesIreLIgnUvRbsiTi§ PaBénRbtibtþikarrbs;Ky nigedIm,IsMrYlnUvBaNiC¢kmμ. CamYynwgCMnYy BImUlniFirUbIyb½NÑGnþrCati

Page 48: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

c,ab;sþIBIKyEdl)anEkrsMrYleLIgvij )anRtUvBRgag nigrg;caMkaryl;RBmBIsPaCati. CaEpñkmYyén karsnüasMucUl WTO rbs;xøÜn km<úCanwgGnuvtþkic©RBmeRBogkarvaytMélrbs;KyenAkñúgExmkra 2009. eTaHbIkm<úCa )aneFVInUvkareCOnelOnmYycMnYnenAkñúgkarRbwgERbgEkrTMrg;nanak¾eday nitiviFIKy KWenAEt sßitkñúgPaBsμ úKsμajenAeLIy. GCIvkm μkñúgRsuk nigbreTs TaMgBIrGñk)aneFVIkar tv:akñúgeBlbc©úb,nñfa naykdæanKy nigrdæakr CaTUeTAeFVIeGaycab;Garm μN_enAkñúgkarGnuvtþEdlfa BuuMmantMlaPaB nigEdlfa Cajwkjab;elcecjnUvlkçN³CaGCJakNþal nigEdlpÞúyBIc,ab;. GñknaMcUlCaeRcIn niyayCajwkjab; BIbBaðaTaMgLayCamYynwgkarBnüardMeNIrkareFVIÉksarhYs RbmaN TMrg;kar nigRkdas;sñamkargar d¾elIslb; Edlkac;cgáÚtedaykarGnuvtþEdlsMerceTAtamkar vinicä½yrbs;buKÁly:agelIslb;.

viFanRbPBedIm km<úCa BMuTan;)anbegáIteLIgnUvbTbBaØatiTMagLaysþIBIviFanRbPBedImenAeLIyeT nigmanbMNg; dak;ecjnUvviFanGnueRKaHénRbPBedIm dUcEdl)anTamTarenAkñúgsmaCikPaBrbs;xøÜnenAkñúgGas‘an. k¾b:uEnþ km<úCaRtUv)ansMNUmBredaysmaCikén WTO eGayc,ab; nigbTbBaØatiTaMgGs;rbs;km<úCa sþIBIviFan RbPBedIm KWKYrEtGnuelamCamYynwgbTbBaØatiénkic©RBmeRBog WTO sþIBIviFanRbPBedIm nigKYrEtrYm bBa©ÚlnUvkarTamTarénmaRtaTI 2 ¬h¦ nig]bsm<½n§ II kfax½NÐ 3 ¬d¦ EdlsMrab; viFanRbPBedImmin GnueRKaH nigGnueRKaH. GCJaFrKy KYrEtpþl;eTAtamsMNUmBrrbs;Gñk naMecj nignaMcUl rWk¾buKÁlNamYyCamYynwgmUlehtusmehtuplnUvkarvaytMélénRbPBedIménkarnaMcUl nigpþl;CaTMrg; nUvlkç½NÐenAeRkamEdlfaTaMgGs;enaHKYrEtRtUvpþl;eGay nigEdlfasMNUmBrNamYy sMrab;karvaytMél enHKYrEtRtUvTTYlyk eTaHbICamuneBlkareFVIBaNiC¢km μénplitplEdl)anBak;B½n§ enaH RtUv)ancab;epþImk¾eday. rhUtmkdl;eBlenH GñknaMecjTaMgGs;RtUv)anTamTaredayraCrdæaPi)alkm<úCa eGaybgðaj RbPBedImrbs;plitplenAkñúgesckþIRbkas;naMcUlrbs;xøÜn cMeBaHBaNiC¢kmμénplitplEdlBMuGnueRKaH TaMgGs;. karTamTaenH RtUv)anGnuvtþedIm,IEteKalbMNgsßitiEtb:ueNaÑH. eTaHbIy:agNak¾eday km<úCamanbMNg eFVItamTaMgRsugCamYynwgbTbBaØatiénkic©RBmeRBog WTO sþIBIviFanRbPBedIm enAkñúgkarGnuvtþénviFanRbPBedImEdlGnueRKaH nigminGnueRKaH nigeFVIkarGnuvtþviFanTaMgenHeRkayBI karGnum½ténc,ab;Ky nigrdæakrfμ I nigkarGnuvtþbTbBaØatiTaMgGs;rbs;va. CaBiess karTamTarén maRtaTI

Page 49: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

2 ¬h¦ nig]bsm<½n§ II kfax½NÐ 3 ¬d¦ énkic©RBmeRBog nwgRtUvbegáItenAkñúgc,ab;km<úCasþIBI Ky nigrdæakr cab;taMgBIéf¶énkarRbkasrbs;va rWk¾kñúgkrNIcaM)ac;edayGnuRkitrbs;raCrdæaPi)al.

GFikarkic©muneBlpÞúk km<úCa )anrkSanUvRbB½n§GFikarkic©muneBlpÞúkmYy. Rkumh‘unRtYtBinitüTUeTAmYy ¬Societé General

de Surveillance (SGS)¦ GnuBaØatiGayeFVIGFikarkic©nUvKuNPaBénplitplNamYyEdlRtUv )andwkCBa¢ÚncUlmkkm<úCa. enAkñúgkarGnuvtþ karnaMcUlTaMgGs; RtUv)anGnuBaØaticUlmkkm<úCa CamYynwg Éksareyagd¾tictYcmYy edIm,ICabTdæan rWk¾edIm,IGFikarkic©d¾m:t;ct;mYy. kic©snüaGFikarkic© muneBlpÞúkkñúgeBl bc©úb,nñ)anGnuvtþcMeBaHtMélTMnij 4/000 duløGaemrik ¬FOB¦.

tMélpliplticCag 4/000 duløaGaemrik RtUv)anvaytMéleday naykdæanKy nigrdæakr ¬cMnucRtYtBinitüKytamtMbn;dac;RsyalmYycMnYn RtUv)anpþl;siT§iGMNaceFIVkarsMerccitþvaytMél cMeBaHkarnaMcUlTaMgLay cab;BI 1/200 duløaGaemrik eLIgeTA. R)ak;QñÜl sMrab;GFikarkic©muneBl pÞúk manbrimaN 0/80 PaKry éntMél FOB énplitplEdlRtUv)anGFikarkic© elIkElgEtcMeBaH plitpleRbg\n§n³sMxan;² ecj ¬ 0/30 duløaGaemrik kñúgmYyemRTiketan ¦. GñknaMcUlTaMgLay EdlbraC½y cMeBaHkarFanaGFikarkic©muneBlpÞúk/ nigtamrebobenH CakarsMxan;cMeBaHplitplTaMg LayEdlRtUveFVIGFikarkic©edaym®nþIKyTaMgGs;enAcMnucRtYtBinitüenAtamRBMEdn/ RtUvmanbnÞúkBin½y esμ Inwg 7° éntMél CIF rbs;plitplnaMcUlTaMgenaH. RbeTskm<úCa k¾manRkumkargaredaHRsay TMnas;mYy EdlTTYlxusRtUvedaHRsaynUvkarTamTar rWTMnas;CabnÞan;TaMgLayEdlbNaþalmkBI karGnuvtþénkareFVIGFikarkic©muneBlpÞúkenaHpgEdr.

k¾b:uEnþ cab;BIéf¶énkarcUleTAkñúg WTO raCrdæaPi)alkm<úCa )anTTYlyknUvkarTTYlxusRtUv y:ageBjelj edIm,IFanafakarRbtibtþiTaMgGs;énRkumh‘unGFikarkic©muneBlpÞúk RtUvbMeBjeTAtam karTamTarénkic©RBmeRBog WTO TaMgGs; rab;bBa©ÚlTaMgkarbegáIttMél nigR)ak;QñÜlEdlRtUvKña CamYynwgmaRtaTI 8 énkic©RBmeRBogTUeTAsþIBIBn§ nigBaNiC¢kmμ 1994 ¬GATT 1994¦ ehIy saksmeTAtamdMeNIrkar nigkarTamTareGaymantMlaPaBénkic©RBmeRBog WTO ¬maRtaTI 10 én GATT 1994 ¦ saksmeTAtambTbBaØatiénkic©RBmeRBogsþIBIkarGnuvtþénmaRtaTI 7 én GATT 1994 nigkic©RBmeRBogsþIBIGFikarkic©muneBlpÞúkpgEdr.

Page 50: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

nitiviFIeFVIGCJab½NÑnaMcUl km<úCa BMu)ancgeGaymankaTamTareFVIGCJab½NÑ rWk¾karritt,it rWk¾hamXat;cMnYnplitpl ksikm μTaMgLayEdlRtUVvnaMcUlenaHeLIy. viBaØabnb½RtGnam½y nigPUtþKamGnam½y RtUvTamTarcMeBaH karnaMcUlénplitplksikm μTaMgGs;.

X> karebIkRck;TIpSarkñ úgkarnaMecjGgárkm<úCa ¬elak kan; visidæ¦ 1- karsnüaBhuPaKIenAeRkamkic©RBmeRBogGgÁkarBaNiC¢kmμBiPBelak sþIGMBIksikm μ

kic©RBmeRBogTUeTA sþIGMBIBaNiC¢kmμ nigBn§Ky GATT )ancab;kMeNItkñúgqñaM1947. vaCasBaØa mYykñúgkarkat;bnßyBn§Ky nigr)aMgBaNiC¢km μepSg²cMeBaHBaNiC¢kmμ niglubbM)at; RbRBwtþikmμerIseGIg nAkñúgBaNikm μGnþrCati. ehtudUecñH kareFVIBaNiC¢km μEpñkksikmμ RtUv)anRKbdNþb; edayviFanén kic©RBmeRBogTUeTAsþIGMBIBaNiC¢km μ nigBn§Ky sMrab;karminerIseGIg nigebIkcMhTIpSar.

taMgBIkic©RBmeRBogTUeTAsþIGMBIBaNiC¢kmμ nigBn§Ky GATT )anRKbdNþb;esÞIrEtTaMgGs;elI plitpl]sSahkm μ dUcenHbBaðaEdlRtUv)anelIkeLIg KWk¾RtUvmancMeBaHplitplksikmμEdr. bBaðasñÚl KWBn§Kyx<s; r)aMgminEmnBn§Kyxus²Kña ]btßmÖFnelIkarnaMecjminkNt; nigkarKaMRT kñúgRsukelIkar ritt,itBaNiC¢kmμminkMNt;. bBaðaTaMgenH eFVIeGayBaNiC¢km μksikm μedIrfyeRkay RBmTaMgéfømankar ekIneLIg nigmankarekIneLIgnUvkrNICMelaHBaNiC¢km μcMeBaHkarritt,itenH. Tak;TinGMBIbBaðTaMgenH kic©RBmeRBogsþIGMBIksikm μ )anRtUvbegáIteLIg enAkñúgvKÁcrcayUr:UhÁay (Uruguay Round) sMrab;karcrca BaNiC¢km μ edIm,IEkTMrg;viFanBaNiC¢km μEpñkksikm μ nigdak;viFanTaMg enHeRkameKalkarN¾BhuPaKI énkic©RBmeRBogTUeTA sþIGMBI\BaNiC¢kmμ nigBn§Ky¼GgÁkarBaNiC¢km μ BiPBelak GATT/WTO. eKaledA rbs;kic©RBmeRBogGgÁkarBaNiC¢kmμBiPBelak WTO Agreements sþIGMBIksikm μrUmman³

- yutiþFm_ nigq<s;eTArkRbBn½§BaNiC¢km μTIpSar. - karsnüasþIGMBI ]btßmÖFn nigkarkarBar. - RbtibtþimanRbsiT§PaB tamc,ab; nigeKalkarN¾rbs; GATT. - dMeNIrkarkMENTMrg;BaNiC¢kmμRbkbedaysmFm_. - kalanuvDÆnPaBd¾FMeFg niglkçxN½ÐcUlTIpSar cMeBaHRbeTskMBugGPivDÆn_. - Bak;Bn½§ cMeBaHRbeTsRkIRk nigRbeTs NFIDCs.

Page 51: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

- Bak;Bn½§ elIbBaðaminEmnBaNiC¢kmμ dUcCa bBaðasnþisuxmðÚbGahar brisßan suxPaB .l.

plb:HBal;CaviC¢man BIkic©RBmeRBogsþIGMBIksikm μ km<úCabc©úb,nñCaesdækic©ksikm μ EdlmankMlaMgBlkm μ 80° eRbIR)as;kñúgvisy½ksikm μ. kic©RBm eRBogsþIGMBIksikmμpþl;GtßRbeyaCn_CaeRcIncMeBaHbNþaRbeTsRkIRk dUcCakm<úCaCaedIm. kic©RBmeRBogtMrUv [RbeTsCasmaCiklb;bM)at;r)aMgBaNiC¢km μminEmnBn§Ky edaybEgVrr)aMgTaMgenH eTACar)aMgBn§Kyvij ehIyCabeNþIr² RtUvkat;bnßyBn§KyTaMgenaH. kñúgfan³CaRbeTsRkIRkmYy km<úCaGacrkSaTukBn§naMcUl cMeBaHplitplksikmμ enAkMritx<s;mYytamry³ karcrcasMucUlCasmaCik WTO rbs;xøÜn. ktþaenHpþl;pl CaviC¢man sMrab;km<úCaBRgIkkarnaMecjpliitplksikmμrbs;xøÜn nigTak;TajvinieyaKkñúgvisy½enHpgEdr.

rkSarTukCMerIsneya)ay nigPaBbt;EbnGMBIksikm μ karebIkcMhrTIpSar nigkareFVI[RbesIreLIgnUvbrisßanvinieyaKnwgmanGtßRbeyaCn_ cMeBaHvis½y

ksikm μ k¾dUcCa]sSahkmμ nigesvakkm μEdr. enAkñúgc,ab;Biessrbs;GgÁkarBaNiC¢kmμBiPBelak eday eyageTAtamviFanviFanenH rdæaPi)alEdlCasmaCiknanaGac]btßmÖFnelIvis½yksikm μ. c,ab;TaMgenH RtUv)anbegáIteLIg edIm,IFanafaviFankarN¾KaMRTEdlb:HBal;dl;BaNiC¢km μ minRtUvpþÜcepþIm b¤begáInEfm eToteLIy ehIyviFankarN¾EdlmanmYycMnYnb:HBal;dl;BaNiC¢kmμ RtUvkat;bnßyCa beNþIr²rhUtdl;cMnYn ticbMput.

2- rebobvar³GPivDÆn_RkugdUha nasnñisiT§fñak;rdæm®nþIelIkTI4 rbs;GgÁkarBaNiC¢kmμBiPBelak enARkugdUha ¬Exvicäika qñaM2001¦ bNþasmaCik )anyl;RBm[ebIkvKÁcrcaBaNiC¢km μBhuPaKImYy edaydak;bBa©Úl[mankarcrcaEpñk ksikm μEdlkMBugRbRBitþeTAenH. GMBIksikm μ bNþasmaCik)ansnüapgEdrcMeBaH {karcrca RKb;RCugeRCay kñúgbMNgbegáInkarebIkcMhTIpSarCadMukMPYn karkat;bnßyRKb;TMrg;én]btßmÖFnnaMecj edayeyagCamYynwg TsSn³énkarbBa©b;énRKb;TMrg;én]btßmÖFnnaMecjTaMgGs; nigkarkat;bnßyCa dMukMPYnelIkar]btßmÖFnkñúg RsukelIkarritt,itBaNiC¢km μ } .

Page 52: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

edayr)aMgBn§KyRtUv)ankat;bnßy ehIyGRtaBn§KykUtaRtUv)anBRgIk TaMgRbeTsGPivDÆn_ nigRbeTskMBugGPivDÆn_ kalanuvtþn_PaBebIkcMhTIpSarRtUv)anbegáInGaceGaybNþasmaCikBRgIk brimaN naMecj nigcMNUl. ktþaCak;EsþgCaeRcIn rbs;km<úCa b¤skþtanuBlnaMecjBaNiC¢kmμksikm μ RtUvb:HBal; edayBn§Kyx<s; b¤TMhM]btßmÖFnFMeFgenAkñúgTIpSarnaMecjnana. ehtudUecñH plitpl naMecjbIsMxan;² RtUv)anb:HBal;CadMukMPYn edaykarsnüaEpñkksikm μenARkugdUharYmman ³ Ggár ekAs‘U nigeRbgRKab;Fm μCati.

TIpSarBiPBelaksMrab;GgárTTYl\T§iBlya:gxøaMgedaysarkar]btßmÖFn nigBn§Kyx<s;bMput enAkñúgTIpSarrbs;RbeTsman]sSahkmμlUtlas;. shrdæGaemrik eRbIR)as;\NTanEdl]btßmÖkar naMecj nigeRtombMrugCMnYymðÚbGahar sMrab;b:Hb:Uvplitkmμk¾dUcCapþl;kar]btßmÖFnkñúgRsukCadMukMPYn dl;ksikrrbs;xøÜn. ksikr kñúgRbeTsshKmn_GWr:ub kUer: Cb:un nigmiucsik k¾]btßmÖFnpgEdrtamry³ karbg;sgCMnYsplitkmμkMNt;. Cb:un nig kUer: ykcitþTukdak;bMput kñúgkarkarBarrbbTIpSar ¬plitplevyitPaB¦rbs;xøÜn. kþIsgÇwmTIpSarrbs;km<úCa RtUv)anb:HBal;CaGviC¢manpgEdr edaykar xVHxatnUvkarebIkcMhrcMeBaHGRta Bn§kUtaeTAelIplitplGgár dUcCacMeBaHRbeTskUer: b¤k¾RbeTsd¾éTeTot Edl)anelIkeLIgBIxagelI. RKb;lkçN³TaMgenHmanbMNg edIm,IKaMRTeKalKMnit tYnaTICaTUeTAxagelI.

3- karcrcabc©úb,nñrbs;GgÁkarBaNiC¢km μBiPBelak GMBIksikm μ snñisiT§fñak;rdæm®nþIelIkTI6 R)arBVeFVIenATIRkughugkug kñúgExFñÚ qñaM2005 )anTTYlbraC½y

edIm,IsMerckic©RBmeRBogGMBIrUbmnþsMrab;ksikm μmYycMnYn. bNþardæm®nþI )anRBmeRBogfaBYkeK KYrEtbBa©b; karcrcasþI GMBIrUbmnþTaMgenH enAExemsa qñaM2006 Edlkic©karenHminRtUv)ansMerc. kic©RbCMufñak;rdæm®nþId¾ tUcmYy )anR)arBVeFVIeLIgkñúgTIRkughSWENv k¾b:uEnþbNþasmaCikbraC½ymin)an e)aHeqñatCaÉkcänÞ GMBIbBaða EdlehA favKÁcrcaCMuTI1 én ¬1¦ karkat;bnßyBn§KyEpñkksikmμ ¬2¦ karkat;bnßy]btßmÖFnkñúgRsuk cMeBaHksikm μ nig¬3¦karkat;bnßyBn§KyminEmnpliplksikm μ. CMnYbkMBUlemdwknaMTaMg 8 nakic©RbCMukñúg Exkkáda qñaM2006 )ansnüaeGayGñkcrcarbs;BYkeK RbwgERbgEfmeTot edIm,IsMerc)ankic©RBmeRBogmYy eTAelIkBa©b;Edl)anTTYlsMrab;karkat;Bn§kñúgqñaM enH .

Ep¥kelIesckþIEføgkarfñak;dæm®nþI enATIRkughugkug sþIGMBIkarnaMecjminykBn§Ky nigminkMNt; brimaN Duty-Free & Quota-Free (DF &QF) shrdæGaemrik )ansnüaya:gmutmaM edIm,IGnuvtþesckþI sMercsIþBIkarnaMecjminykBn§Ky nigminkMNt;brimaN sMrab;RbeTsRkIRk ehIyRbeTsCb:un )anpþl;kar

Page 53: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

naMecj minykBn§Ky nigminkMNt;brimaN cMeBaHRbeTsRkIRk edaypþl;eGay 98° énplitplEdl mankñúgtaragBn§Kyrbs;xøÜn.

4- PaBGnueRKaHTIpSar nigGasa‘n bUkédKUepSgeTot TIpSarkm<úCabc©úb,nñ manTMhMtUcmanGñkeRbIR)as;RbmaN 13/8 lannak; ehIy 36° kMBugrs;enA

eRkambnÞat;RkIRk . CakarBit eyIg)annaMecjeTATIpSarGas‘an EdlmanGñkeRbIR)as;Cag 500 lannak; b:uEnþlkçN³esdækic© nigplitpldUcKña enHCakarlM)akxøH² sMrab;km<úCa kñúgkarnaMecj eTAkan;TIpSarEdl xøÜnRtUvkar. ehtudUecñH vaCakarcaM)ac;sMrab;km<úCa sMlwgemIlTIpSarBiPBelakTaMgmUl kñúgkarEsVgrk ]tþmPaBeRboeFobRbesIrCagenH sMrab;plitplrbs;xøÜn CaBiessTIpSarenAkñúg RbeTscin Cb:un kUer:xagt,Úg nigshrdæGaemrik. eKalkarN¾énRbCaCatiEdlGnueRKaHbMput kñúgcMeNamRbeTssmaCik TaMgGs;)anbegáItnUvktþad¾sMxan;cMeBaHkm<úCaedIm,IGacTak;TajvinieyaKpÞal; BIbreTs.

km<úCa kñúgtMbn;TIpSaresrIGas‘an-cin kic©RbCMukMBUlGas‘an )anR)arB§kñúgExvicäika qñaM2001 bNþaemdwknaMGas‘an nigcin)an RBmeRBogKña

BenøÓnEfmeTotnUvkic©shRbtibtþikaresdækic© nigsmahrnþkm μ rvagédKUesdækic©TaMgBIr edaybegáIttMbn; BaNiC¢km μesrICamYyKña. mYyqñaMeRkayénkarcrcanana RkbxNнkic©RBmeRBogmYy Edl)andak;ecjCa EpnkaréntMbn;BaNiC¢km μesrImYy RtUv)ancuHhtßelxanakic©RbCMukMBUlelIkTI8 rbs;Gas‘ankñúgTIRkug PñMeBj. kñúgExmkra qñaM2004 {karRbmUlpledIméd} énpliplksikm μ mYycMnYn)ancUlCaFrman. tMbn; BaNiC¢km μesrIGas‘an-cin nwgkøayCaTIpSarEtmYyEdlmanRbCaCn 1/7 ekadinak; nigmaneKaledAbegáIt tMbn;BaNiC¢km μesrIGas‘an-cin enAqñaM2010 sMrab;smaCikedIm TaMg6 nigenAqñaM2015 sMrab;smaCikfμI EdlehAfaRbeTs CLMV ¬km<úCa Lav mIya:nma evotNam¦.

BaNiC¢km μGas‘an-cin )ancab;epþItaMgBIkMritTabmYy k¾b:uEnþBaNiC¢km μTaMgenH )anrIkcMerInya:g elOn ehIybc©úb,nñkøayCaédKUBaNiC¢kmμd¾sMxan;. CakarelcecjnUv)atuPUtmYy enAkñúgTMnak;TMng BaNiC¢km μ Gasa‘n-cin EdlRbeTs cinkøayCaTIpSard¾sMxan;sMrab;plitplrbs;Gasa‘n. smaCik Gasa‘n TTYlGtßRbeyaCn_BitR)akd² BITIpSarGgár enAkñúgRbeTscin ehIykarnaMcUlrbs;RbeTscin BIGasa‘n mankMeNInCabnþbnÞab;. CamYynwgkarGnumt½éntMbn;BaNiC¢km μesrIGas‘an-cin Gasa‘nbc©úb,nñ CaédKU BaNiC¢km μFMTI5 CamYyRbeTscin nigcinCaédKUBaNiC¢kmμFMTI6 rbs;Gasa‘n. kñúgcMeNamplitplnaMcUl

Page 54: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

rbs;RbeTscinCaeRcIn PaKeRcInBak;Bn½§y:agsMxan;CamYyGasa‘n dUcCaplitplGgár dUgeRbg ekAs‘U plitplKImI vaynPN½Ð nigplitpleRbgkat. ehtudUecñH km<úCa )ansVaKmn_karsMerccitþ rbs;KUrPaKITaMgBIRbeTsCasmaCik Gasa‘n nigRbeTscin kúñgkarpþl;RbRBwtþikm μBiesscMeBaHplitpl ksikm μkm<úCa Edl)an)a:n;sμanmankar Bnüary³eBlGnuvtþesrIkmμksikm μ rab;bBa©ÚlTaMgplitpl evyiTPaBbMputTaMgLayenAkñúgbBa¢IelIkElg k¾dUcCakarpþl;karebIkRck;TIpSarGnueRKaHeTAkñúgTIpSar rbs;RbeTscinmunplitplrbs;RbeTsd¾éTeTot.

km<úCa kñúgtMbn;TIpSaresrIGas‘an-saFarN³rdækUer: PaBGaRs½yKñaeTAvijeTAmktamry³kartP¢ab;bNþajBaNiC¢km μ nigkarvinieyaKrvagGas‘an

nigkUer: RtUv)aneFVIeGaymankarsuICMerAy:agsMxan; CagBIr bI TsvtSn_mkenH. kñúgqñaM 2004 Gasa‘nkøay CaédKUBaNiC¢kmμFMTI5 CamYykUer: edayRtUvCa 9>5 ° énThMBaNiC¢kmμsrubrbs;kUer:. eTaHbIya:gNa BaNiC¢km μ nigvinieyaKeTVPaKI rvagGas‘an nigkUer: )anFøak;cuHkMLúgvibtþihirBaØvtßú enAGasIubUBa_ b:uEnþTMnak;TMngesdækic© rvagPaKITaMgBIrcab;dMeNIrkareLIgvijya:gelÓn.

nakic©RbCMukMBUlelIkTI9 Gas‘an-kUer: kñúgExFñÚ qñaM2005 bNþaemdwknaM )ancuHhtßelxa elIRkbxNн kic©RBmeRBogsþIGMBIkic©shRbtibtþikaresdækic©RKb;RCugeRCay rvagGas‘an nigsaFarN³ rdækUer: . BYkemdwk naM)ansVaKmn_pgEdr karcuHhtßelxa elIkic©RBmeRBog sþIGMBIBaNiC¢km μEpñkTMnij .

taragTI11 nigtaragTI12 bgðajBIlT§pl énkic©RBmeRBogsþIGMBIBaNiC¢km μEpñkTMnij eRkam RkbxNнkic©RBmeRBogsþIGMBI kic©shRbtibtþikaresdækic©RKb;RCugeRCay rvagGas‘an nigkUer: Edl)an sMerceKaledAkñúgcugqñaM2006. enAeRkamkic©RBmeRBogenH kmμviFIkat;bnßyBn§Ky b¤lb;ecal rbs;RbeTsnimYy² nwgtMrUveGayGnuvtþn_GRtaBn§ MFN elITMnijEdlmankñúgbBa¢IbnÞat;Bn§Ky Edlnwg RtUvkat;bnßyCabeNIr² ehIynwgRtUvGnuvtþ RtUv)anlb;ecal.

taragTI11³ GRtaBn§GnueRKaH tMbn;BaNiC¢km μesrIGas‘an nigkUer sMrab;Gas‘an-6

X= GRtaBn§Gnuvtþ MFN 2006*

2007

2008

2009

2010

X≥ 20 PaKry 20 13 10 5 0

Page 55: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

15 PaKry ≤X< 20 PaKry 15 10 8 5 0 10 PaKry ≤X < 15 PaKry 10 8 5 3 0 5 PaKry ≤X < 10 PaKry 5 5 3 0 0 X≤ 5 PaKry rkSarTukdEdl 0 0 kMNt;sMKal;³ * kalbriecäTGnuvtþdMbUg nwgcab;epþIm enAéf¶TI1 Exkkáda qñaM2006 RbPB³ elxaFikardæanGasa‘n qñaM2006

enAqñaM2008 tMbn;BaNiC¢km μesrIGas‘an-kUer nwgpþl;edaykUerxagt,Úg nUvkardkecjral; Bn§Ky ya:gtic 95 PaKry énbnÞat;Bn§Kyrbs;xøÜn Edl)andak;kñúgkmμviFIkat;Bn§Fm μta xN³Edl Gas‘an-6 nwgdkecjral;Bn§Ky ya:gtic 90 PaKry kñúgkmμviFIkat;Bn§Fmμta enAqñaM2009 . kñúg qñaM2010 kUer: nwglubecalral;Bn§Ky énbnÞat;Bn§Kyrbs;xøÜn Edl)andak;kñúgkmμviFIkat;Bn§Fm μta xN³Edl Gas‘an-6 nwgcab;Gnvtþ enAqñaM2012 .

Page 56: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

taragTI12³ GRtaBn§GnueRKaH tMbn;BaNiC¢km μesrIGas‘an nigkUer sMrab; km<úCa Lav nigmIya:n;ma:

kMNt;sMKal;³ 1¦ * kalbriecäTGnuvtþdMbUg nwgcab;epþIm enAéf¶TI1 Exkkáda qñaM2006

X= GRtaBn§Gnuvtþ MFN

2006* 2007 2008 2009 2012 2015 2018

X≥ 60 PaKry 60 50 40 30 20 10 0 45 PaKry ≤X< 60 PaKry

45 40 35 25 15 10 0

35 PaKry ≤X< 45 PaKry

35 30 30 20 15 5 0

30PaKry ≤X< 35 PaKry

30 30 25 20 10 5 0

25 PaKry ≤X< 30 PaKry

25 25 20 20 10 5 0

20 PaKry ≤X< 25 PaKry

20 20 15 15 10 0-5 0

15 PaKry ≤X< 20 PaKry

15 15 15 10 5 0-5 0

10 PaKry ≤X< 15 PaKry

10 10 10 8 8 0-5 0

7 PaKry ≤X< 10 PaKry

7** 7** 7** 7** 5 0-5 0

5 PaKry ≤X< 7 PaKry

5 5 5 5 5 0-5 0

X< 5 PaKry rkSarTukdEdl 0

2¦ ** mIya:n;ma: nwgrkSa nUvGRtaBn§GnueRKaH tMbn;BaNiC¢kmμesrIGas‘an nigkUer kñúgkMrit FMCag 7/5 PaKry rhUtdl; qñaM2010.

RbPB³ elxaFikardæanGasa‘n qñaM2006

Page 57: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

kic©RBmeRBogsþIGMBIBaNiC¢kmμEpñkTMnijmanenAkñúgbTbBaØati sMrab;RbRBwtþikm μedayELk nigBiess

(Special and Differential Treatment) ehIyKMeragkarN_bt;EbnBiessbEnßm cMeBaH RbeTsCasmaCikGas‘anfμI RbeTskm<úCa Lav mIya:n;ma: nigevotNam (CLMV). kñúgGtßn½yenH tMbn;BaNiC¢km μesrIGas‘an-kUer (AKFTA) nwgGnuvtþtamkalbriec©TepSg²Kañ sMrab;kUer: nigGas‘an-6 kalbriec©TepSgeTotsMrab;RbeTskm<úCa Lav mIya:n;ma: nigevotNam (CLMV). RbeTskm<úCa CamYyLav mIya:n;ma: nigevotNam nwg)anTTYlRbRBwtþkmμeénPaBGnueRKaHkñúgtMNak;kalkarGPivDÆn_ esdækic©enAmankMritTabenAeLIy.

km<úCa kñúgtMbn;TIpSaresrIGas‘an-Cb:un kic©RbCMukMBUlGas‘an Cb:un manbMNgshRbtibtþikary:agRCaleRCA rvagGas‘an Cb:un

bNþaemdwknaMGas‘an nig Cb:un )ancuHhtßelxa elIesckþIRbkasrYmmYy sþIGMBIédKUresdækic© eq<aHeTA begáIttMbn;BaNiC¢km μesrIGas‘an-Cb:un enAkMLúgeBl 10qñaMxagmux.

5- Bn§Ky nigr)aMgminEmnBn§Ky Bn§Ky cMeBaHksikmμ nigEpñkes,ógGaharrYmman ³ ¬1¦ kMritx<s;EdlKitCamFümPaKeRcIn

x<s;CagTMnijenAkñúgvis½yBMuEmnksikm μ ¬2¦ Cajwkjab;x<s;CagBn§Edl)anhamXat;y:agxøaMgkøa ¬3¦ GacERbRbYlx<s;kñúgcMeNamRbeTsmYycMnYn nig¬4¦Cajwkjab;x<s;y:agxøaMgsMrab;GRtaBn§cgEdlFM CagGRtaBn§Edl)anGnuvtþ. kñúgkrNImYycMnYn manGRtaBn§GnueRKaH sMrab;RbeTskMBugGPivDÆn_Gac cUleTAkñúgTIpSarRbeTsGPivDÆn_)an. BaNiC¢km μEpñkksikmμ)andak;ecjnUvGRtaBn§kUta (TRQs). GRtaBn§kUta (TRQs) manBn§KyBIrkMritEdlenAkñúgenaH brimaNnaMcUlEdlRtUv)ankMNt;mYy ¬enAkñúgBn§kUta¦ RtUv)an GnuBaØatieGaybg;Bn§y:agTab ÉkarnaMcUlbEnßmelIsBIkUtatMrUveGaybg;Bn§ x<s;.

GRtaBn§ sMrab;Ggár enAkñúgRbeTscin Cb:un kUerxagt,Úg nigshrdæGaemrik taragTI13³ taragBn§Ky sMrab;plitplGgÁr enAkñúgRbeTscin Cb:un kUerxagt,Úg nigshrdæGaemrik plitpl cin

¬Bn§Ky Cb:un ¬Bn§Ky °¦

kUer ¬Bn§Ky °¦

shrdæGaemrik Bn§Ky

Page 58: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

°¦ Rice in Hush 68 402 eyn¼KILÚRkam 5° ¬kñúgkUta¦ 1/8 esn¼KILÚRkam Hushked(brown) rice 68 402 eyn¼KILÚRkam 5° ¬kñúgkUta¦ 1/8 esn¼KILÚRkam Milled rice 68 402 eyn¼KILÚRkam 5° ¬kñúgkUta¦ 11/2° Broken rice 68 402 eyn¼KILÚRkam 5° ¬kñúgkUta¦ 0/44 esn¼KILÚRkam )a:n;s μan edaykareRbIviFIsa®sþpøas;bþÚBiess nigBn§rYmpSMenAkñúgBn§Ky (ad alorem tariffs) Edl)anRBm eRBogedaysmaCik WTO kñúgqñaM2005. RbPB³ mCÄmNÐlBaNiC¢km μGnþrCati UNCTAD/WTO

GRtaBn§kUta (Tariff Rate Quotas) enAkñúgRbeTscin Cb:un kUerxagt,Úg nigshrdæGaemrik GRtaBn§kUta (Tariff Rate Quotas) enAkñúgRbeTscin³ Bn§kUta RtUv)aneRbIkñúgEbbbTrdæ)al énkarnaMcUl RsUvsalI eBat Ggár kb,as nigsac;ecom tMrUv[bg;Bn§Tab cMeBaHkarnaMcUleRkamkUta nig tMrUv[bg;Bn§x<s;kñúgkrNInaMcUlelIsbrimaNkUta. RbeTscin )ansnüaxøÜnÉglubecalral;viFan minEmnBn§KyenAeBlEdlxøÜncUlGgÁkar WTO EbbbTrdæ)alsMrab;Bn§kUta nwgcUlCaFrman edayK μankarb:HBal; dl;karebIkRck;TIpSarrbs;cin kñúgPaBCasmaCik WTO. kMLúgeBlcrcasMucUl RbeTscin )anpþl;»kas[RbtibtþiEbbbTrdæ)al énBn§kUta elIplitplBiess dUcCa RsUvsalI eBat Ggár kb,as eRbgsENþk sár .l. RbeTscin )ansnüanaMcUlkñúgbrimaNkUta sMrab; RsUvsalI eBat Ggár mancMnYn 3/99 lanetan ehIyenAqaM2004 brimaNkUtaxagelI nwgbegáIndl; 5/85 lanetan . Bn§kñúgkUtacMeBaHGgár cenøaHrvag 1 eTA 9 ° nigkrNIesIlkUta manBn§cenøaHrvag 65 eTA 71 °. karnaMcUlEpñkksikm μtMrUv[manGaC£ab½NÑ GRtaBn§kUta nigkarhamXat;. GaC£ab½NÑnaMcUl sV½yRbvitþeRbIR)as;edIm,IRtYtBinitükarnaMcUl ÉGaC£ab½NÑnaMcUlminsV½yRbvitþ eRbIR)as;bedIm,IbMeBj katBVkic©rbs;RbeTscineRkamsniñsBaØaGnþrCati. GRtaBn§kUta (TRQs) KWminEmnCaGCJab½NÑsV½yRbvitþ elIkElgsMrab;muxTMnijEdl)anEbgEckEp¥kelImUldæanmkdl;munpþl;[mun. tamÉksar naéf¶TI27 ExkBaØa qñaM20051 RbeTscin )anCUndMNwgBIrbbGaC£ab½NÑnaMcUlbIRbePT³ GaC£ab½NÑnaMcUl GaC£ab½NÑ

1 Éksar WTO G/LIC/N/3/CHN/4 éf¶TI30 ExkBaØa qñaM2005 .

Page 59: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

naMcUlsV½yRbvitþ nigGRtaBn§kUta (TRQs) sMrab;karnaMcUl. kUtanMacUl nwglubecalenAéf¶TI10 ExFñÚ qñaM20042 . eyagtamesckþICUndMNwg rbs;RbeTscin sþIGMBIGaC£abN½Ñ EdleFVIkñúgExFñÚ qñaM2004 bgðajfabnÞat;Bn§KyBIr nwgRtUvdkecjBItaragplitpl EdlCakmμvtßútMrUv[manGC£abN½ÑenAkñúg tarag3 . GRtaBn§kUta manenAelIplitpl dUcCa RsUvsalI eBat Ggár kb,as eRbgsENþkesog sár eramecom sac;ecom nigCIKImI. eyagtamesckþICUndMNwgeTA WTO rbs;RbeTscin RbB½n§enH bMerIenAeKalbMNg edIm,IkMhitnUvbrimaNnaMcUl4. KN³km μakarGPivDÆn_Cati nigkMENTMrg; RBmTaMgRksYgBaNiC¢km μCaGñk TTYlxusRtUvrYmsMrab;karcat;EcgGRtaBn§kUtacMeBaH Ggár eBat RsUvsalI nigkb,as ehIyRksYgBaNiC¢kmμ CaGñkTTYlxusRtUvEtÉkÉgcMeBaHCIKImI pliplksikm μ epSg²eTot eramecom nigsac;ecom5 .

GRtaBn§kUta (Tariff Rate Quotas) enAkñúgRbeTsCb:un³ bc©úb,nñRbeTsCb:un ykBn§elIGgár RKb;RbePTEdlqøgkat;RBMEdnrbs;xøÜn 150eynkñúgmYyKILÚRkam. elIsBIenH karnaMcUlGgármankUta kMNt; KW 682>000 etan ehIykarnaMcUlelIsbrimaNxagelItMrUv[bg;Bn§ 341eyn kñúgmYyKILÚRkam . sßitibgðajfa GRtaBn§KyenH manRbsiT§iPaBhamXat;ral;karnaMcUlelIskUta ¬ Fukuda qñaM2003¦. edayBMumankarelIkElg RKb;rbbneya)aytUv)anerobcMeLIg edIm,IkarBarPaB BMuman]tþmPaBeRbobeFob rbs;]sSahkm μkñúgRsuk. tYelxxageRkamBnül;R)ab;GRtaBn§Fmμta sMrab; karBarvis½yGgárkñúgRbeTs Cb:untamryHkMritBn§x<s;.

Bn§kUtaGnuvtþCacMbgeTAelIpliplksikmμ rYmTaMgplitpleFVIBITwkedaHeKa Ggár RsUvsalI nigRsUv )aeL sréssURtkUndgáÚvnag nigvtßúFatuedImBIsURt emSA xøaj;EdlerobcMTukbriePaK RKab;FBaØCati nig

2 Éksar WTO G/LIC/W/25 éf¶TI19 ExkBaØa qñaM2005 3 kñug]bsm<½n§ 3 énBiFIsarsMucUl WTO rbs;RbeTscin GaC£ab½NÑRtUv)andkecj cMeBaH HS 28371110 (sodium

cyanide) enAeBlcincUlCasmaCikeBjsiT§i ehIycMeBaH HS 84435912 (platen screen press printing machinery)

kñúgqñaM2004. 4 Éksar WTO G/LIC/N/3/CHN/2 éf¶TI9 ExtulaqñaM2003 . 5 kalBImun kUtaTaMgGs; elIkElgEtkUtaeTAelICIKImIRtUv)anRKb;RKgedayKNkmμaFikarGPivDÆn_Epnkarrdæ (SDPC);

kUtasMrab;CIKImIRtUv)anRKb;RKgedayKNkm μaFikaresdækic© nigBaNiC¢kmμrdæ ¬Éksar WTO G/LIC/N/3/CHN/1, 23 kBaØa 2004 2004).

Page 60: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

sENþkdI bEnøs¶Üt. plitplTaMgenH RKbdNþb; 1/6° énbnÞat;Bn§KyTaMgGs;6. karnaMcUlGgár tMrUv[manBn§kUta cab;taMgBIéf¶TI1 Exemsa qñaM1999 karykBn§eRkAkUtaelIGgá kñúgqñaM2004 )antMrUv[ bg; 341eyn kñúgmYyKILÚRkam. Bn§TaMgenH srubCamYyBn§BiessmYy ¬GRtaBn§beNþaHGasnñ¦ 49eyn kñúgmYyKILÚRkam ehIykarRbmUlBn§ edayRksYgksikm μ rukçaRbmaj; nigensaT KW292eyn kñúgmYyKILÚRkam. karnaMcUlGgárkñúgkUtaKW 679>668 etan kñúgqñaM2001 679>875 etan kñúgqñaM2002 nig 673>734 etan kñúgqñaM2003 ÉkarnaMcUlGgáreRkAkUta kñúgqñaMdUcKñaKWman 69 etan 202 etan nig217 etan7. CaEpñkmYyénkarsnüaebIkRckTIpSar rbs;Cb:un cMnYnCak;lak;énGgárGacbBa¢aTij nigTak;TgTIpSarpÞal; eRkamRbBn½§dMeNIrkarrvagGñklk; nigGñkTij (SBS) EdlbrimaNsrubmYyKW 50>067 etan RtUv)annaMcUleRkamRbBn½§dMeNIrkarrvag Gñklk; nigGñkTij (SBS) kñúgqñaM2002 nig 100>000 etan kñúgqñaM2003 .

GRtaBn§kUta (Tariff Rate Quotas) enAkñúgRbeTskUerxagt,Úg³ kMLúgeBlcrcarbs; GgÁkar BaNiC¢km μBiPBelak WTO enA Uruguay Round sBaØaNenH RtUv)anRbQmmuxnwgC½yCMnH ehIy RbeTskUer:)anyl;RBmbegáItkUtaRckcUlTIpSarGb,brma (MMA) cMeBaHGgár sMrab;ry³eBl 10qñaM. bEnßmeTAeTot RbeTskUer:)anyl;RBmdkecjral;r)aMgminEmnBaNiC¢kmμ rYmTaMgkUtanaMcUl naExmkra qñaM2005. RbeTskUer: )ansnüabegáInkarnaMcUlGgár enAkMritGb,brmamYYy cab;BI 0 eTA 4° énkareRbIR)as;kñúgRsuk edIm,IeRtomlkçN³ sMrab;kareFVIesrIkm μTIpSarGgár. eRkamkic©RBmeRBogenH BMumanGgárRtUv)anlk;edaypÞal;eTAGñkeRbIR)as; dUcCaGgárEdlRtUv)annaMcUl RtUv)aneRbIR)as;sMrab;Et plitCacMNIGahar. kñúgExFñÚ qñaM2004 kUer:)anpþl;sc©ab½nelIkarnaMcUlGgár edayBnüaeBl 10qñaM. karBnüaeBl)anGMBavnav[RbeTskUer:pþl;karnaMcUlGgárBIrdg elIbrimaNsrubnaMcUlrbs;xøÜn kñúgry³eBl 10 qñaMeRkay ¬BI 4° eTARbEhl 8° énkareRbIR)as;srub¦ karbegáInkUtaBI 225>575 etan kñúgqñaM2005 eTA 408>698 etan enAqñaM2014. CamYynwgRbeTskMNt;kUtaCak;lak (Country-Specific

Quota) kUer: )ansnüabBa¢aTij cMnYnGb,brma BIRbeTscin éfLg;d¾ nigGU®sþalI RbeTskUer: k¾)anyl; 6 karCUndMNwgcugeRkayBIkarRKb;RKgBn§kUta RtUv)anrkSaTukenAkñúgÉksar WTO G/AG/N/JPN/91 (10 mina 2004) nig G/AG/N/JPN/100 (13 kBaØa 2004¦. 7 RbBn½§énkarnaMcUlRsUvRtUv)anBN’nay:aglMGit enAkñúg JETRO (2003).

Page 61: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

RBmbBa¢aTijpgEdr ya:gtic 50>076 etan BIGgárshrdæGaemrik erogral;qñaM kúñgryHeBl10qñaMCa bnþbnÞab; ¬taragTI14¦.

kUtasMrab;RbCaCatiEdlGnueRKaHbMput (MFN Quota) edayELkmYyRtUv)anbegáIteLIg Edl sMrab;kUtaenaH RbeTsTaMgGs; GacnaMcUl)an rYmTaMgRbeTsEdlkMNt;kUtaCak;lak;pgEdr (CSQ). eRkamkic©RBmeRBogBnüaeBl karnaMcUlGgárGaceFVIeTA)an sMrab;Gñklk;rayeTAeGayGñkeRbIR)as;kUer: sMrab;EtelIkTImYyb:ueNÑaH. karBnüaeBlenH )anGnum½t edayGgÁkar WTO kñúgExemsa qñaM2005 ehIy)anpþl;sc©ab½n edaysPaCatikUer: kñúgExvicäika qñaM2005. eTaHbICa karnaMcUlGgártamRck cUlTIpSarGb,brma (MMA) ya:gticekIncMnYnBIrdgkñúgqñaM 2014 k¾eday k¾karekIneLIgenHBMuman bTbBaØatiNa sMrab;karnaMcUlGgárelIskUtaeLIy. GRtaBn§CamYynwgkUta nwgenAEtsßitRtwm 5 PaKryCanic©. RbeTskUer: mansiT§ibBa©b;kUtaebIkcMhGb,brma nigdkecjGRtaBn§kUta enAcab;epþImqñaM NamYyéncenøaHqñaM2005 nigqñaM2014. RbsinebIRckcUlTIpSarGb,brma RtUv)anbBa©b;TMhMrbs; RbeTskMNt;kUtaCak;lak (CSQ) nwgpøas;bþÚreTACakUtaskl edayQrenAelImUldæanRbCaCatiEdl GnueRKaHbMput (MFN).

taragTI14³ brimaNcUlTIpSarGb,brma (MMA) sMrab;qñaM2005-2014 ¬Ékta³ etan Ggárkin¦ kalviPaKRbeTspþl;kUtaCak;lak; (CSQs) qñaM srub MFN kUta Quota srub shrdæGaemrik cin éfLg;d¾ GU®sþalI 2005 225>575 20>347 205>228 50>076 116>159 29>963 9>030 2006 245>922 40>694 205>228 50>076 116>159 29>963 9>030 2007 266>269 61>041 205>228 50>076 116>159 29>963 9>030 2008 286>616 81>388 205>228 50>076 116>159 29>963 9>030 2009 306>963 101>735 205>228 50>076 116>159 29>963 9>030 2010 327>310 122>082 205>228 50>076 116>159 29>963 9>030 2011 347>657 142>429 205>228 50>076 116>159 29>963 9>030 2012 368>004 162>776 205>228 50>076 116>159 29>963 9>030 2013 388>351 183>123 205>228 50>076 116>159 29>963 9>030

Page 62: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

2014 408>698 203>470 205>228 50>076 116>159 29>963 9>030 RbPB³ RksYgksikm μ rukçaRbmaj; nigensaT

kUer:xagt,Úg rkSarsiT§ibBa©b;kUtaebIkcMhGb,brma nigdkecjRbB½n§GRtaBn§kUta enAkñúgeBl cab;epþIménqñaMNamYy rvag qñaM2005 nigqñaM2014. RbsinRbB½n§GRtaBn§kUta RtUv)anGnum½t brimaNkUtaenA EtsßitkñúgkMritkUtaebIkcMhGb,brma enAeBlEdlkarbþÚreTACaRbB½n§GRtaBn§kUta (TRQ) mYyRtUv)an eFVIeLIg edayBMumankarbegáInEfmeTot enAkñúgqñaMeRkay²eTot. GRtaBn§kUta pþl;eGaysMrab;karnaMcUl eRkABIkUta nigkarelIsBIBn§kUta nwgRtUvKNnaedayeyagtamesckþIEN naMrbs; (URAA). RbsinebIkic© RBmeRBogsMerc)ankñúgvKÁcrcaCasklenARkugdUhasþIGMBIkarGPivDÆn_ GRtaBn§elIskUta nigTMhMGRtaBn§ kUta nwgRtUvpøas;bþÚr edIm,IeKarBtamviFanénkic©RBmeRBogvKÁcrca GPivDÆn_RkugdUha. kñúgRBwtþikarN¾ énkarpøas;bþÚreTACaRbB½n§GRtaBn§kUtamYy (TRQ) RbeTsEdlkMNt; kUtaCak;lak; nwgGacbBa©b; nigcMnYn kUtaTaMgmUl nwgRtUvebIkTUlaynUvkarnaMcUledayEp¥ktammUldæan RbCaCatiEdlGnueRKaHbMput (MFN).

GRtaBn§kUta (Tariff Rate Quotas) enAkñúgshrdæGaemrik³ shrdæGaemrik CaGñkplit GñknaMecj nigGñknaMcUl mYyFMCageKenAelIBiPBelak cMeBaHplitplksikm μ. kñúgqñaM2004 GRtaBn§GnuvtþmFüm sMrab;ksikmμ man 9/7° ¬mFümPaKrYmsMrab;plitpld¾éTeTotman 4° emIl CMBUk3¦ . rdæaPi)al TUTat;[GñkplitkrEpñkksikm μ CacMENkéncMNUlksidæansuT§ EdlFøak;cuHBI 48° kñúgqñaM2000 eTA 16° kñúgqñaM2004. fVIebI karFøak;cuHenH )anbgáreGaymankarekIneLIgkñúg cMENkTUTat;sarubrbs;rdæaPi)al enAkñúgrgVg;sgRtlb; nigkmμvIFITUTat;km©I cab;taMgBIkarGnum½tc,ab; vinieyaKCnbT nigsnþisuxksidæan naqñaM2002 mkemøH. karTUTat;BiessbnÞan; bnþpÁt;pÁg;[karTUTat; d¾éTeTotrbs;rdæaPi)al nigkarFanar:ab;rgksiplEdl]btßmÖedayrdæaPi)al.

taragBn§KyRsbKña rbs;shrdæGaemrik )anGnum½t edayc,ab;BaNiC¢kmμ nigkarRbkYtRbECg enAqñaM1988 ehIymanRbsiT§iPaBkñúgExmkra qñaM1989 . c,ab;enHEp¥kelImUldæankarBiBN’naTMnij

Page 63: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

RsbKña nigRbB½n§elxkUt8 HS. taragBn§KyRsbKñaqñaM2004 RtUv)anCMnYsedayviesaFnkm μ qñaM2002 eTACa HS. taragBn§Kyman 10>304 bnÞat;Bn§Ky ehIymanelxrhUtdl; 8xÞg;9 (HS 8-digit). neya)ayTYeTArbs;shrdæGaemrik manenAkñúgEpñk126 énc,ab;BaNiC¢km μ qñaM1974 KW)anpþl; RbRBwtþikmμ GRtaBn§ MFN eTARKb;édKUBaNiC¢km μrbs;xøÜnTaMgGs;10. shrdæGaemrik GacGnum½tc,ab;Edlminpþl; RbRBwtþikmμGRtaBn§ MFN eTARbeTsBiess²mYycMnYy³ shrdæGaemrik GnuvtþRbRBwtþikmμGRtaBn§ MFN eTARKb;smaCikTaMgGs;rbs; WTO b:uEnþelIkElgsmaCik WTO mYy KW RbeTsKuy)a. CabEnßmeTot saFarN³rdæRbCaFibetyükUer: k¾BMu)anTTYlRbRBwtþikm μGRtaBn§ MFN BIshrdæGaemrikEdr. karnaMcUl BIRbeTsTaMgBIrenH KWtMrUv[man :GRta lkçnþik³ (statutory rate) : EdlGRtaenH KWCaGRtaEdl)ancgedayc,ab;Bn§Ky Smoot-Hawley naqñaM1930. RbRBwtþikmμ GRtaBn§ MFN RtUv)aneFVIeLIgvijsMrab;RbeTs Serbia and Montenegro kñúgExFñÚ qñaM2003 ehIysaFarN³rdæ RbCaFibetyüLavkñúgExkumÖ³ qñaM200511 .

r)aMgbec©keTsBaNiC¢km μ & Gnam½y nigPUtKÁamGnam½y rbs;RbeTscin Cb:un kUer:xagt,Úg nigshrdæ Gaemrik

r)aMgbec©keTsBaNiC¢kmμ & Gnam½y nigPUtKÁamGnam½y rbs;RbeTscin ³ taMgBIRbeTscin cUlGgÁkarBaNiC¢kmμBiPBelak RbeTscin)aneFVIkarEkERbrcnasm<½n§bTbBaØatirbs;xøÜn cMeBaH bTbBaØatibec©keTs nitiviFIvaytMélPaBRsbKña bTdæan (Standards) nigviFanGnam½y nigPUtKÁamGnam½y. kñúgqñaM2001 RbeTscin)anbegáItkarRKb;RKgKuNPaBrdæ)alTUeTA karRtYtBinitü nigkarFana (AQSIQ) eGayenAeRkamRkumRbwkSardæ. karRKb;RKgKuNPaBrdæ)alTUeTA karRtYtBinitü nigkarFana (AQSIQ) KWCaGgÁkarrdæ)alfñak;RksYgEdlTTYlbnÞúkKuNPaBCati maRtsa®sþ

8taragBn§KyRsbKña RtUv)anbBa©ÚleTakñúgÉksarmYy Edlplit nigEkrsMrYlCaeTogTat; edayKN³km μaFikar GnþrCati nwgmanenAkñúgeKhTMB½rGinEfNit http:// www. usitc.gov/tata/hts/index.htm 9 bnÞat;Bn§TaMgLayEdlRsbeTAnwgGRtaenAkñúgkUta nigeRkAkUtaEdl)anGnuvtþcMeBaHplitpldUcKña RtUv)anrab;Et mYyb:ueNÑaH. 10 19 USC 2136 11 karcuHbBa¢IshB½n§ 68 FR 64410, 13 vicäika 2003 nig 70 FR 7319, 11 kumÖH 2005

Page 64: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

karRtYtBinitüRckecj-cUl karFanaelIrukçCati nigstV viBaØbnb®½tkarTTYlsÁal;bTdæanbec©keTs nigkarRbtibtþic,ab;rdæ)al. bTbBaØatimYycMnYn sþIBIviBaØbnb®½tplitplcaM)ac;k¾)anRbkas[eRbIpg Edr viFanecjviBaØbnb®½trYmKñasMrab;karnaMcUl nigkarplitTMnijkñúgRsuk edayrab;bBa©ÚlTaMgkarcat;fñak; plitplsMrab;viBaØbnb®½tcaM)ac; bTbBaØatibec©keTs bTdæan nItiviFIvaytMélPaBRsbKña pøaksBaØa nigéføQñÜl .

dUecñHehIy mkdl;RtwmExsIha qñaM2003 pøaksBaØaviBaØbnb®½tcaM)ac;rYmKñarbs;cin (CCC) sMrab; TaMgplitplEdlplitkñúgRsuk nignaMcUl )anCMnYsedaypøaksBaaØEdl)anGnuvtþknøgmk ¬pøaksBaØa CCIB sMrab;pliplEdleFVIBaNiC¢km μ nigpøaksBaØa GREAT WALL sMrab;plitpl kñúgRsuk¦. eyagtamesckþICUndMNwg rbs;RbeTscin eTAGgÁkarBaNiC¢kmμBiPBelak eRkammaRta XV.2 énkic©RBmeRBogr)aMgbec©keTsBaNiC¢km μ Pñak;garrdæaPi)almYycMnYnFMCab;Bak;Bn½§kñúgkarbegáIt bTbBaØatþibec©keTs ¬rYmTaMgbTbBa¢asþg;danana¦ rYmTaMg AQSIQ NDRC rdæ)alKyTUeTA rdæ)al cMNIGahar nig»sfrdærbs;RbeTscin nigRksYgmYycMnYneTot12. kEnøgsaksYr nigpþl;Bt’man BIr)aMgbec©keTsBaNiC¢kmμ & Gnam½y nigPUtKÁamGnam½y rbs;RbeTscin KWenAkñúg AQSIQ

ehIyGaCJaFrEdleFVIesckþICUndMNwg KWenAkñúgRksYgBaNiC¢kmμ . rdæ)alsþg;darrbs;RbeTscin (SAC) )anbegáItedayRkumRbwkSardæ kñúgExemsa qñaM2001

edIm,Icat;Ecgkargarsþg;darkñúgRbeTscin. enAkñúgRbeTscin mansþg;dar 4 RbePT³ sþg;darCati sþg;darEpñk sþg;dartMbn; nigsþg;darshRKas. sþg;darCatiRtUv)anEklMGr sMrab;tMrUvkarbec©keTs EdlRtUvkarGnum½tedaysPaCati. sþg;darEpñk RtUv)anGPivDÆneLIgenAeBlBMumansþg;darCati k¾b:uEnþ kartMrUveGaymanbec©keTsrYmKñanana RtUvtMrUveGayeTAtamEpñkviC¢aCIv³c,as;las;mYyenAkúñgkMritCati. sþg;dartMbn;GacEklMGeTA)anenAeBlEdlsþg;darCati b¤sþg;darEpñk BMuGacGnuvtþ)an k¾b:uEnþkartMrUv eGaymanrYmKñasMrab;suvtßiPaB nigGnam½yénplitpl]sSahkmμRtUvtMrUv[manenAkñúgtMbn;. sþg;dar CatidUcKñamYyRtUv)anGPivDÆn_ sþg;darenH CMnYssþg;dartMbn; nigsþg;darEpñk. sþg;darshRKasGaceFVI karEklMGenAkñúgshRKasmYy enAeBlEdlsþg;darCati sþg;darEpñk nigsþg;dartMbn;BMuGacGnuvtþ eTA)an. müa:geTot shRKasmYyRtUv)anelIkTwkcitþ TTYlyksþg;darCati sþg;darEpñk nigsþg;dartMbn;

12 bBa¢Id¾eBjeljmYy RtUv)anpþl;enAkñúgÉksar WTO G/TBT/2/Add. 65, 29 mkra 2002.

Page 65: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

RbsinebIeKGacGnuvtþeTA)an. kñúgRKb;RbePT sþg;darCati sþg;darEpñk nigsþg;dartMbn; mansþg;darsμR½Kcitþ nigsþg;darbTbBa¢a13. bc©úb,nñmanRbmaN 14° énsþg;darCatiCasþg;darbTbBa¢a ehIyPaKryenH BMumankarERbRbYltaMgBIqñaM2000. BMumanTinñn½y sþIGMBIPaKryénsþg;darEpñk nig sþg;dartMbn;EdlCasþg;dar bTbBa¢aeLIy. CabEnßmeTot ÉksarENnaMbec©keTsCati GacRtUv)anEklMGkñúgtMbn;mYycMnYnEdl bec©kviC¢akMBugpøas;bþÚry:agelOn ehIysþg;darnana GacRtUv)anGPivDÆn_ y:agelOnCageBlEdlykmk GPivDÆsþg;darCatieTAeTot.

GaCJaFreFVIesckþICUndMNwgeTA WTO rbs;RbeTscin Bak;B½n§nwgGnam½y nigPUtKÁamGnam½y KWRksYgBaNiC¢km μ. kariyal½ysYrBt_man nigpþl;Bt_man eRkamkfaxN½Ð 3 én]bsm<½n§ x sþIBIkic©RBmeRBog SPS manTIkEnøgenAkñúg AQSIQ. eyagtamGaCJaFr eRkamc,ab; nigbTbBaØati Bak;Bn½§ manviFIsa®sþ 3 )andak;ecj edIm,IRtYtBinitüenARBMEdnsMrab;TMnijEdltMrUvkarviFan SPS. kñúgviFIsa®sþTImYy GaCJaFrenARBMEdn GacGnuBaØat[TMnijcUl eRkayeBleFVIGFikarkic©ÉksarsMxan;² mYycMnYn. bnÞab;mkkareFVIGFikarkic© SPS EdleFVIeLIgedayGaCJaFr SPS sMxan;² KWenATIkEnøg eKaledAcugeRkayenAkñúgRbeTsEtmþg kñúgkrNIenH TMnijGacCMrHbBa¢IKytaméf¶bnÞab;. eRkam viFIsa®sþTIBIr kareFVIGFikarkic©enARBMEdn)aneFVIeday { srIragÁTTYldwg; :14 bnÞab;mkkareFVIGFikarkic© SPS )anGnuvtþdUcmankñúgviFIsa®sþTImYyenAnwgTIkEnøgeKaledAcugeRkayEtmþg eRkam viFIsa®sþenH karCMrHbBa¢IKyeFVIeLIgrvag 3 eTA 5éf¶. eRkamviFIsa®sþTIbI kareFVIGFikarkic© SPS

13 eyageTAtambTbBa¢asMrab;karGnuvtþ énc,ab;sþg;dar sþgdarbTbBa¢a manTMnak;TMngeTAnwg³ »sf Ganam½yes,óg Gahar nigeBTüstV/ suvtßPaB nigsþgdarGanam½ysMrab;plitpl nigplitkmμ karsþúTuk nigkardwkCBa¢Ún nigkar eRbIR)as;plitpl/ sþgdar sMrab;suvtßPaBénkargar nigGnam½y nigsuvtßPaBsþg;darsMrab;kardwkCBa¢Ún/ KuNPaB suvtßPaB nigsþgdarénsuxaPi)alsMrab; : KMeragsMNg : nigsþg;dard¾éTeTotsMrab; : KMeragsMNg; : EdlRtUv)anRtYt Binitüedayrdæ/ bTdæansMrab;bM)at;ecalnUvPaBkxVk;EdlBak;B½n§eTAnwgkarkarBarbrisßan nigsþg;darsMrab;KuNPaB brisßan/ sBaØaNbec©keTssMxan;² nimitþsBaØa kUd nigBRgagviFIsaRsþenAkñúgkareRbIR)as;CarYm/ sþg;dasMrab;viFIsa®sþ Edl)aneRbIR)as;rYmKñaenAkñúgkarRsavRCav nigkarRtYtBinitü/ sþgdarsMrab;brivtþn_ nigsMrbsMrYl/ nig sþgdarKuNPaB sMrab;plitplsMxan;²EdltMrUveGayrdæRtYtBinitü. 14 GCJaFrRtUUvBnül;fa karGFirkarkic©enH RtUv)anGnuvtþedaymRnþIKyedayeRbIR)as;nUvsrIragÁTTYldwgrbs;eK.

Page 66: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

RtUv)aneFVIenARBMEdnmunkarCMrHbBa¢IKyRtUv)aneFVI. ry³eBlGnuvtþsMrab; karCMrHbBa¢IKyGaRs½yelI RbePTplitplEdl)annaMcUl nighaniP½yEdlBak;B½n§.

tMrUvkarpøaksBaØa)anbBa¢ak;eRkamc,ab;sþg;dar c,ab;Gnam½ymðÚmGahar )anGnum½tenAéf¶TI30 Extula qñaM1995 nigc,ab;sþIGMBIKuNPaBplitpl )anGnum½tenAéf¶TI 22 Ex kumÖ³ qñaM1993 ehIy)an eFVIviesaFnkm μenAéf¶TI 22 Exkkáda qñaM2000. eRkamc,ab;TaMgenH RKb;plitplEdllk;kñúg RbeTscin RtUvEtmanpøaksBaØaCaPasacin. pøaksBaØaRtUvBt’nakñúgenaHman eQμaH nigpøaksBaØa BaNiC¢km μénplitpl RbePTénmðÚbGahar eQμaHeragcRk nigGas½ydæan RbPBedImTMnij smasFatupSM edIm,IbBa¢ak;BITMgn; TMhM TMgn;Bit TMhMpÞúk kalbriecäTplit manKuNPaBmunéf¶ b¤kalbriecäTputkMNt; karENnaMBIrebobeRbIelxsMKal;plitpl nigelxkUtsþg;darBak;B½n§. Bt’manGacpþl;CaPasabreTs pgEdr eTaHbICaBt’manénkarBiBN’nalMGitRtUvpþl;CaPasacink¾eday.

r)aMgbec©keTsBaNiC¢kmμ & Gnam½y nigPUtKÁamGnam½y rbs;RbeTsCb:un³ Cb:un)anbnþ karRbwgERbgrbs;xøÜneq<aHeTArkPaBRsbKñaénsþg;dar nigbTbBaØatibec©keTsGnþrCati. kñúgqñaM2005 sþg;darsμR½KcitþCb:unman 9>727 sþg;dar]sSahkmμ (JIS) nig 215 sþg;darksikm μ (JAS). RbEhl 93° énsþg;dar]sSahkm μ (JIS) RtUvKñaCamYysþg;darGnþrCati qñaM2005 eLIgBI 92° kñúgqñaM200415 . cenøaHrvagkñúgExemsa qñaM2005 nigExmina qñaM2006 sþg;dar]sSahkm μ (JIS) 510RtUv)anEksMrYl 141 RtUv)andkecj nig267 RtUv)anbegáItfμ IkñúgkMLúgeBldUcKña sþg;darksikmμ (JAS) 34 RtUv)an EksMrYl 15RtUv)andkecj nig5 RtUv)anbegáItfIμ.

Cb:un)anEksRmYleLIgvij enAkaksMNl;KImIksikm μCaGtib,rmarbs;xøÜn ¬]TahrN_³ fñaMsmøab; stVl¥it cMNIstV nigfñaMBüa)alstV ¦ eRkamRbB½n§bB¢aIviC¢man sRmab;CIKImI enAkñúgcMNIGahar enAkñúgEx ]sPa qñMa2006. bBa¢IénkarminFanaCMgWrukçCaticéRg RtUv)anEktRmUvkñúgEx emsa qñaM2005 nig kñúgExkkáda qñaM 2006 )anbEnßm 46 nigCMgWrukçCaticéRg 34 eTot. KN³km μakarsuvtßiPaB mðÚbGahar 15 edIm,IsMrbsMrYlnUvsuxkþúmnIykm μeGaymanRbsiT§iPaBkan;EteRcIneLIgEfmeToténbTdæanCati CamYynwg GnþrCatimYy KNkm μakar JIS )anTTYlyk nUvEpnkarskmμPaBenAkñúgEx mifuna 2004. EpnkarenH)anbBa¢ak; nUvEpñkényuT§sa®sþnana enAkñúgsuxkþúmnIykm μGnþrCati nig)anbriyayenAtYnaTIénGñkcUlrYmmñak;² ¬]sSahkmμ nigvis½yÉkCn¦enAkñúgPaBlMGit.

Page 67: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

RtUv)aneFVIkarvaytémøBIsuvtßiPaBénkarEkERbmðÚbGahar ¬Gahar GM¦ cab;taMgBIqñaM 200316. KN³kmμakar )anGPivDÆnUvsþg;darsMrab;karvaytémøsuvtßiPaBmðÚbGahar GM nigcMNIstV Edl)anplitedaysrIragÁtUc² GM CaeRcIn nigneya)aysRmab;karvaytémøsuvtßiPaBRKab;FBaØCati GM

ehIyRKab;FBaØCatiGahar GM nigcMNIstV GM EdlGacbgáeGaymanCatiBul. pøaksBaØamðÚbGaharkñúgRbeTsCb:un KWtRmUvtamsþg;darksikmμCb:un (JAS) nigc,ab;Gnam½ymðÚb

Gahar. bTbBa¢abec©keTsTaMgGs;cMnYn 63 RtUv)anGnuvtþ Ep¥kelImUldæanc,ab;sþg;darksikm μCb:un (JAS). TaMgenHman ³ sþg;darpøaksBaØaRbePTKuNPaB sMrab;EkécñmðÚbGahar mðÚbGaharRss; nig karEkERbmðÚbGahar sþg;darpøaksBaØaKuNPaBedayELk nigsþg;darsMrab;pliplksikm μsrIragÁ nig mðÚbGaharEkécñsrIragÁ. sþg;darpøaksBaØaRbePTKuNPaB RtUv)anpþl;RKb;mðÚbGahar nigePsC¢³ elIkElgeRKOgRsvwg nig]isfBüa)alCMgWecj. mðÚbGaharRss; RtUvmanpøaksBaØa KWeQ μaH nigTIkEnøgplit. mðÚbGaharEkécñ RtUvmanpøaksBaØa KWeQ μaHtaragsmasFatupSM TMgn;Bit kalbriecäTénKuNPaBCaGtibrma b¤k¾kalbriecäTeRbIR)as; karENnaMBIrebobrkSaTuk ehIyeQμaHnig Gas½ydæaneragcRk RBmTaMgRbeTs RbPBedImcMeBaHplitplnaMcUl.

pøaksBaØad¾Cak;lak;tMrUv[pþl;eGay dUcCapøaksBaØasþg;dar sMrab;plitmYymux²Ep¥kelIcarik lkçN³rbs;va. mðÚbGaharmYycMnYn EdlmanpÞúkembEnßmRtUvEtmanpøaksBaØapgEdr edaymaneQμaH RKb;embEnßmEdl)andak;elImðÚbGaharenaH. plitplEkécñEdlnaMcUlBIbreTs RtUv)anelIkElgBI pøaksBaØabTbBa¢aEdlbBa¢ak;BIRbPBedIm nigsmasFatupSM. RKb;plitplksikm μsrIragÁ nig mðÚbGaharEkécñBIksikm μsrIragÁ Edllk;kñúgRbeTsCb:un RtUvEtepÞópÞat;KñaCamYysþg;darksikm μsrIragÁ Cb:un JAS nigdak;pøakfa JAS srIragÁ. kardak;pøakmðÚbGaharfa {srIragÁ} RtUvkarviBaØbnRbt½bBa¢ak;BI GgÁPaBcuHbBa¢I (RCB) b¤k¾bBa¢ak;BIGgÁPaBcuHbBa¢IeRkARbeTs (ROCB) famðÚmGaharBitCaRKb;tam lkçxN½Ðsþg;darksikm μCb:un JAS BitR)akdEmn. manEtmðÚmGaharEdlTTYlviBaØabnb½Rt Etb:ueNþaH EdlGnuBaØateGayEbgEckCamYypøaksBaØasrIragÁ JAS.

16 KNkmμaFikarsuvtßiPaBes,og RtUv)anbegáIteLIgeRkammUldæanc,ab;suvtßiPaBes,ogenAkúñgkariyal½y ]uTÞkarl½yedIm,IeFVIkarvaytMélhaniP½y.

Page 68: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

pøaksBaØabTbBa¢a sMrab;EkERbmuxmðÚbGahar sßiteRkambTbBaØati nigc,ab;Gnam½ymðÚbGahar nigc,ab;sþg;darksikmμCb:un (JAS) kñúgtaragbBa¢Ibc©úb,nñman 7muxksipl ¬sENþkesog (Soybean) eBat (Corn) rukçCatimü:agsMrab;eFVIeRbg (Rape) RKab;BUC (Seeds) dMLÚg)araMg (Potatoes) RKab;BUCkb,as (Cotton seeds) Gal;Pal;hVa (Alfalfa) nigéffavEp¥m (Sugar beet)¦ nigmðÚbGaharEkécñ ¬mðÚbGaharEkécñ 32RbePT EdleRCIserIs¦ PaKeRcIneFVIBIsENþkesog b¤k¾RKab; FBaØCati1717. RksYgsuxaPi)al Blkmμ nigsuxumalPaB minGnuBaØat[naMcUlmðÚbGahar (GM) EdlBMueKarBtamsuvtißPaBrbs;xøÜneLIy. c,ab;RtYtBinitüplitplksikm μ tMrUveGayRtYtBinitübTbBa¢a énGgár RsUvsalI nigRsUv)alI k¾dUcCasENþkesogpgEdr.

r)aMgbec©keTsBaNiC¢kmμ & Gnam½y nigPUtKÁamGnam½y rbs;RbeTskUer:xagt,Úg³ eKal bMNgénkic©RBmeRBogr)aMgbec©keTsBaNiC¢kmμrbs;GgÁkarBaNiC¢kmμBiPBelak KWelIkTwkcitþkar GPivDÆn_sþg;darGnþrCati nigPaBRsbKñaénnitiviFIvaytMél edIm,IRKaMRTdl;esrIkm μBaNiC¢km μGnþr³Cati xN³Edlsþg;dar nigbTbBaØatbec©keTsBuM)anbegáIt]bsKÁd¾cMa)ac;NamYydl;BaNiC¢kmμGnþrCati eLIy. sMrab;tmøaPaB nigplRbeyaCn_ kUer:EtgtaMgkariyal½ypþl;-TTYlBtm_man cMnYn4 tamvis½y epSg²Kña nigtamplitpl ¬plipl]sSahkmμ sMrab;RksYgBaNiC¢km μ ]sSahkmμ nigfamBl/ plitplksikmμ sMrab;RksYgksikmμ nigrukçaRbmaj;/ plitplensaT sMrab;RksYgsmuRT nigClpl/ sMrab;Gnam½ymðÚbGahar nigpliplsMGagkay sMrab;RksYgsuxaPi)al nigsuxumalPaB¦.

kariyal½ypþl;-TTYlBt’manTaMgenH eqøIytbeTAkariyal½ypþl;-TTYlBt’maneRkARbeTseTA elIsþg;dar bTbBaØatbec©keTs nigRbBn½§GaCJabN½ÑEdlmanRsab; nigEdl)anesñIeLIg rYmTaMgesckþICUn dMNwgBIr)aMgbec©keTsBaNiC¢km μrbs;kUer:rbs;kic©RBmeRBogr)aMgbec©keTsBaNiC¢km μénGgÁkarBaNiC¢km μBiPBelak (WTO TBT). kUer:)aneFVIdUckñúgnamCasmaCik WTO mYyEdr KW)anCUndMNwgénkar pøas;bþÚrbTbBaØatbec©keTs nignItiviFIvaytMélPaBRsbKña ehIyCasmaCik WTO kUer:CasmaCik segátkareKalkarN¾minerIseGIg kñúgkarGnuvtþbTbBaØatbec©keTs nignitiviFIvaytMélPaBRsbKña dUcKñacMeBaHplitpl kñúgRsuk nigplitplnaMcUlEdlmanRbPBepSg²Kña .

17 bBa¢IenHRtUv)anEkrERbCaerogral;qñaM.

Page 69: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

taMgBIbegáItGgÁkarBaNiC¢km μBiPBelak (WTO) rdæaPi)alkUer: )anEkERbviFan SPS CaeRcIn edIm,IeGayRsbKñaCamYysþg;dar karENnaM nigGnusasn_epSg²Edl)anRbkas[eRbIeday CODEX, OIE

nig IPPC. kUer:TTYlsÁal; nUvtMbn;EdlBuMmanstVcéRg nigCMgWeRkayBIkareFVIkarvaytMél rbs;RbeTsnaMecj. sMrab;tmøaPaB nigRbsiT§iPaB kUer:eRCIserIsGaCJaFreFVIesckþICUndMNwg enARksYgkarbreTs nigBaNiC¢kmμ.

r)aMgbec©keTsBaNiC¢kmμ & Gnam½y nigPUtKÁamGnam½y rbs;shrdæGaemrik³ kñúgkarGnuvtþ kic©RBmeRBog Gnam½y nigPUtKÁamGnam½y r)aMgbec©keTsBaNiC¢kmμrbs;GgÁkar BaNiC¢km μBiPBelak KWCakarsMerccitþd¾TUlMTUlaymYyeday (CODEX Alimentarius Commission “Codex”). maRtaTI 3 énkic©RBmeRBog Gnam½y nigPUtKÁamGnam½y )anEcgfasþg;darsuxPaBCati mYy sMrab;mðÚbGahar RtUv)ansm μt;eBjc,ab;RbsinebIvaRsbKñaeTAnwgsþg;dar karENnaM nigGnusasn_ EdlbegáIteday CODEX. sþg;darCatimYyEdlpþl;kMritkarkarBarx<s;Cag CODEX KWCa {r)aMgBaNiC¢kmμ} mYy luHRtaEt WTO sMercfasþg;darCatid¾RtwmRtUv RtUvEp¥kelImUldæanvaytMél smrmümYyEdlbMePøIfasþg;dar CODEX karENnaM rWk¾Gnusasn_ BuM)anpþl;[)anRKb;RKan;nUvkarkarBar b¤k¾RbeTsenaHbBa¢ak;faman sþg;darCalkçNviTüasa®sþc,as;las;epSgeTot. maRtaTI 2>4 énkic© RBmeRBogr)aMgbec©keTs BaNiC¢km μ )anEcgfaRbeTsTaMgenaH KYrEteRbIR)as; CODEX b¤sþg;dar GnþrCatiepSgeTot {elIkElg sþg;darGnþrCatimYycMnYn b¤Epñkd¾sMxan;nana EdlGtßn½yminman RbsiT§iPaB rWk¾minsmrmüsMrab;bMeBj { eKaledAeBjc,ab; } mYy.

PaBRtUvKñaCamYysþg;dar KWminEmnCakarTamTareGayeBjc,ab;mYyeLIy b:uEnþkñúgkarGnuvtþenA TIpSarshrdæGaemrik Cajwkjab;EtgEtpþl;karelIkTwkcitþnanay:agxøaMg sMrab;plitnaMcUl nig plitplkñúgRsukEdlmansþg;darCak;lak;. enAkñúgc,ab;kic©RBmeRBogBaNiC¢km μ qñaM1979 Pñak;gar rdæaPi)alshBn½§RtUvtMrUv[ {sMercTTYlyk} nUvsþg;darGnþrCati enAeBlGPivDÆn_sþg;dar ehIy RbsinebIsmRsb KWEp¥kelIsþg;darGnþrCati 18. karelIkElgRtUv)anTTYlfaRsbKñaedaycab;epþIm 18 19 USC 2532 rab;bBa©ÚlTaMgc,ab; nigbTbBaØatENnaMEdlecjedaykariyal½yfvikar nigRKb;RKg rYmTaMg katBVkic©sMrab;BicarNa\T§iBlBaNiC¢km μ nigvaytMélnUvplTaMgLayénkareRbIR)as;sþg;daGnþrCatisMxan;². ¬emIl Éksar WTO G/TBT/W258, 26 tula 2005.

Page 70: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

BIsþg;darGnþrCati rYmTaMgtMrUvkarsnþisuxCati karkarBarénkarRbtibtþixus karkarBarsuxPaB b¤suvtßiPaB mnusS stV b¤CÍvitrukçCati b¤suxPaB b¤k¾brisßan briyakasmansar³sMxan; b¤ktþaPUmisa®sþepSgeTot nigbBaðabec©kviTüaEdlmansar³sMxan;nana19. c,ab;)ankMNt;sþg;darGnþrCatimYy dUcsþg;darmYycMnYn eTotEdlTTYlsÁal;edayGgÁkarmYy {smaCikPaBEdlebIkcMhsMrab;tMNagmkBIsaFarN³ b¤k¾ÉkCn rbs;shrdæGaemrik ehIyya:gticRKb;smaCik WTO nigEdlfaRtUv)ansnüakñúgskm μPaBTak;Tg sþg;darGnþrCati}20. g> karkRmitkñúgRsuk nigbNþajTIpSar 1- rcnasm<½n§Tak;TgeTAnwgkarplitRsUv karkRmiténRKab;BUC karplitRsUvBwgEp¥kCasMxan;eTAelIBUC. manBUCCaeRcInRbePTEdlpþl; nUvTinñplx<s; nigFnnwgCMgW)anl¥RtUv)anbegáIteLIgedaysßab½nsMxan;²mYycMnYndUcCa CARDI nig Rkumh‘unÉkCn xøHeTot. CARDI begáIt)anBUCcMnYn 37RbePT manCaGaf’ IR66 páarMdYl EsnBiedar EdlBUCTaMgenHmankarniymcUlcitþBIGñkeRbIR)as;CaTIbMput nigBUCmYyRbePTeTotKW nagmøi³ rbs; Rkumh‘unGgÁrksikm μrugerOg KImanPaBl,Il,ajpgEdrkñúgkar naMecjeTAeRkARbeTs. ebIeTaHbICaBUC eRcInRbePTRtUv)anbegáIteLIgk¾eday k¾ksikrenAminTan;TTYlykeRbIR)as;eGay)anTUlMTUlayeLIy BYkKat;enAEtniymeRbIR)as;BUCBIbUraNrbs;Kat; ehIyEtgEtrkSaBUCTaMgenaHsMrab;rdUvdaMduHxagmux eTot21. CaTUeTAkareRbIR)as;BUCBIbUraN EtgEtpþl;pþl;nUvTinñplTabCagBUCEdlEdl)anbegáItfμ I ¬BUCBIbUraNpþl;TinñplEt 2/2etanbu:eNÑaHkñúg 1hicta22 ebIeRbobeFobeTAnwgBUCEdleKbegáItfμ I EdlmanTinñplCamFüm BI6 eTA 7 etan kñúg1hicta23¦. müa:gvijeTot ksikr nigRbCaCnExμr

19 19 USC 2532 20 19 USC 2571

21 JICA- JICA )a:n;RbmaNfa RbEhl 4 eTA 5 PaKry énRsUvEdlRbmUl)anRtUv)anTuksMrab;eFVICaBUCbnþ 22 CARDI- kñugkrNImankarRKb;RKgl¥ 23 Young Raab- AQIP ¬KMeragbegáInKuNPaBksikm μ qñaM2002 ¦

Page 71: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

enAEtniymcUlcitþRsUvbUraN CaBiessRsUvrdUvvsSa sRmab;kareRbIR)as;pÞal; nigdaMduHRsUv epSgeTot sMrab;eFVIkarnaMecj. GBa©wgehIy eyIgkt;sMKal;eXIjfa enAeBlNabrimaNnaMecjticCagbrimaN eRbIR)as;kñúgRsuk eFVIeGaykareRbIR)as;BUCEdl)anGPivDÆn_fμ I nwgenAmankRmit. karkRmitnUvkareRbIR)as;CI nigfñaMsmøab;stVl¥it TinñplTabGaRs½ymYyEpñkeTAelIkar eRbIR)as;CImin)anl¥24. CakarBitNas; kalNaTinñpl RsUvmankMritTab eKRtUvkarbrimaNCICaeRcInedIm,IbegáInnUvplitPaB. bu:EnþkarEdlGaceRbIR)as;CI)an KWvakRmiteday ehdæarcnasm<½n§ nigbBaðafvika. ksikrCaeRcIn)aneRbIR)as;CIkñúgkrNIEdlBYkKat; manluykat;enAsl;RKb;RKan;Etb:ueNÑaH BIeRBaHEtCImantémøéføKWcab;BI 28>000 eTA 55>000 erol kñúgmYy)avTm¶n; 50 K>k. müa:gvijeTotplvi)akrbs;ksikrkñúgkareRbIR)as;plitplKImI dUcCa CI nigfñaMsmøab;stVl¥it KWedayehtufa viFIENnaMeGayeRbIR)as;eRcInEtsresredayPasabreTs minEmn CaPasaEx μrCaehtueFVIeGayksikrminyl;BIkareRbIR)as;eGay)anRtwmRtUv. ksikrxVHkaryl;dwgGMBI karGnuvtþn_eGay)anRtwmRtUv nigBIeRKaHfñak;epSg²énkarlayplitplKImICamYyKña. elIsBIenaHeTot buKÁlwkbMerIkareGay CARDI )anmanRbsasfa plitplCIxøHK μankarFanaRtwmRtUvBIKuNPaBeLIy BIeRBaHplitplTaMgenaHeRcInEtplitecjBIkEnøgEdleKminsÁal; nigKμankarRtYtBinitüRtwmRtUv nigEtg Etlk;dUredayQμ ÜjxilxUcEdlKμankarTTYlxusRtUv CaehtubNþaleGaymankarxUcxatdl;dMNaMRsUv k¾dUcCaKuNPaBdIFøI. karkRmiténRbB½n§eRsacRsB plitplRsUvPaKeRcInKW)anmkBIRbB½n§plitkmμeRsacRsBedayTwkePøóg. tMbn;daMduHRsUvCag 90°sßitenAkñúgtMbn;valTMnab. eKdaMduHRsUveTAtamRbePTéndIehIynwgGnuelamtamkMriténTwkePøóg. kareRbIR)as;RbB½n§eRsacRsBenAmankMritenAeLIy. manEt13° éntMbn;daMduHRsUvenARsukEx μr b:ueNÑaH EdlmanRbB½n§eRsacRsB b¤k¾GacbMeBjnUvkareRsacRsB)ankñúgrdUvR)aMg ¬ skþanuBlénRbB½n§ SRI

sMrab;km<úCaedayelak Jurgen Anthofer. Ep¥kelIkar)a:n;sμanBITMhMénskþanuBl énRbPB eRsacRsB rbs;RbeTskm<úCaeXIjfa sBVéf¶enHkm<úCaeRbIR)as;RtwmEt 50 - 60 ° b:ueNÑaHénRbPB eRsacRsB.

24 Cambodia-IRRI – KMerag rbs;GU®sþalI qñaM 1999 TMB½r 169

Page 72: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

épÞdIrhUtdl;eTA 1/67lan hicta GaceRsacRsB)anBRbsinebIkm<úCaeRbIeGayGs; lT§PaBelIépÞTwk Edlman25. manRbPBxusKñaCaeRcInénRbB½n§eRsacRsBksikmμenAkñúgRbeTskm<úCa. eyagtamsßiti pøÚvkar RbB½n§eRsacRsBTaMgGs;RKbdNþb;elIépÞdIrhUtdl; 358>388hicta enAqñaM2003 Edlesμ Inwg10° éntMbn;daMduHTaMgGs;enAkñúgqñaMenaH26. Etya:gNak¾mankarGHGag epSgeTotBIkar sikSarbs;rdæaPi)alEdlfa RbB½n§eRsacRsBenaHmanrhUtdl; 16°. RkumGñksikSaRsavRCavEdl ]btßmeday FnaKarBiPBelak)anEføgfa manRbB½n§reRsacRsB 946 kEnøgkñúgRbeTs km<úCaEdlGacRKbdNþb;elIépÞdI 256>000 hictaenArdUvvsSa nig 143>000 hicta enArdUvR)aMg Edles μ Inwg 2° énépÞdIRbeTskm<úCasrub27. mantMbn;mYycMnYneRbIR)as;RbPBTwkeRkamdIsMrab;kareRsacRsB dUcCa extþéRBEvg extþsVayerog extþtaEkv nigextþ)at;dMbgCaedIm b:uEnþeKeCOfa eRbIR)as;RbPBTwkeRkamdIsMrab; eRsavRsBksikmμ KWminRbesIeLIyedaysarTwkmanKuNPaBTab nigmrimaNminRKb;RKan;28. RksYgFnFanTwk nig]tuniym

MOWRAM bgðajeGayeXIjfakgVHénkarvinieyaKkñúgRbB½n§ eRsacRsBfμI karmankMriténfvika kñúgkarRbtibtþikar nigEfrkSaelIKeRmagEdlmanRsab; kgVHnUvkar RsavRCavksikmμ nigesvaTUlMTUlay kñúgkarCRmujRbBlvb,kmμplitkmμenAkñúgtMbn;eRsacRsB ehIy nwgkgVH»kaskñúgkarTTYl)anplcMeNj BIBaNiC¢km μénplitplksikmμ KWCakarkRmitd¾sMxan;eTAnwg karGPivDÆn_29. bBaðad¾sMxan;EdlelIkeLIgedayksikrCaeRcIn KWkgVHfvika. ksikrRtUvkarfvikaredIm,IBRgIknUv tMbn;daMduH b¤k¾begáInnUvplitPaBrbs;BYkKat;. b:uEnþRbPBénfvikarbs;BYkKat;enAmankMrit. dUecñHksikr minGaccMNayluyCaeRcIneTAelIvalERsrbs;eKeLIyGBa©wgehIyksikrCaeRcIndaMduHRsUvedayBwgEp¥k eTAelIlk½çx½NÐçFmμCatiEtb:ueNÑaH.kñúgkrNIEdlRtUveRbIR)as;luyCabnÞan; ¬dUcCa TijCI fñaMsMlab; stVl¥it ehIyCYnkaleRbIsMrab;kareRsacRsBedIm,Ise®gÁaHRsUvkñúgkrNIraMgs¶Üt¦ CaTUeTAksikr EtgEteTAx©Ibul luyBIBaNiC¢kr Qμ ÜjkNþal b¤k¾m©as;ma:suInkinRsUv EdlRtUvsgRtLb;eTAeKvij Casac;R)ak;

25 kic©smÖasCamYyRkumsikSaRsavRCavrbs; FnaKarBiPBelak enAExkkáda qñaM2002 26 RksUgksikm μ rukçaRbmaj; nigensaT / CAMinfo version 2 27 AgriFood Consulting International 28 World Bank Study Team Interview July 2002 29 The Ministry of Water Resource and Meteorology

Page 73: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

b¤k¾TUTat;CaRsUvenAeBlEdlRcUtkat;rYc . enAeBlxøH ksikrbgçcitþeTAx©IluyBIGñkcgkar R)ak;kñúgkMriGRta BI 20 eTA 40° kñúgmYyEx EdlGRtaenHCaGRtamYyd¾x<s;30. GRtakarR)ak;x<s; eFVIeGayksikr)at;bg; Gs;enAkMritcMeNjrbs;Kat;. dUecñHkgVHxatnUvfvikareFVIeGayraMgsÞHdl;kar begáIneLIgénplitplRsUv enAkm<úCa.

2- karEkécñGgár nigbBaðaKuNPaB eragma:suInkinRsUv RbtibtþikarkinRsUvk¾rab;faCab;Bak;B½n§pgEdrenAkñúgplitkmμGgárkñúgRbeTskm<úCa eRBaHm©as; eragma:suInCaeRcInCab;Bak;B½n§CamYynwgkareFVIBaNiC¢kmμelIGgár KWBYkKat;CaGñuknaMecjGgáredaypÞal; b:uEnþBYkKat;RbQmmuxnwgkarlM)akmYycMnYnCasMxan; dUcCa³ -kgVHxatmUlFn ³ karKμanmUlFnRKb;RKan;KWCakarraMgsÞHmYyeTAelIlT§PaBrbs;m©as;eragma:suIn kinRsUvkñúgkarRbmUlTijRsUvenAkñúgrdUvRcUtkat;edIm,IsþúkTuk kareFVIeGayRbesIreLIgnUvbec©kviTüakñúgkar kinRsUv kareFVITMenIbkmμeTAelIsmÖar³rbs;BYkeK k¾dUcCakarBRgIknUvsmtßPaBkinRsUv rbs;BYkeKEdr. -KuNPaBRsUvTab ³ RsUvCaeRcInRtUv)aneFVImkBIBUCcMruHCaeRcInRbePT elIsBIenaHeTotK μan karEfrkSa)anl¥eRkayBIRcUtkat;rYc CaBiess karhalsMgYtmin)anRKb;RKan; EdlCaehtueFVIeGay karkinmankMrit)ak;x<s;EdleFVIeGaykarlk;enAkñúgTIpSarmin)anl¥. -bec©kviTüakinRsUvmankMritTab ³ eragma:suInkinRsUvPaKeRcInenAeRbIR)as;]bkrN_cas;² hYssm½yenAeLIyeFVIeGayGRtaGgárEdl)anmkmankMritTabebIeFobeTAnwgRbeTsCitxag ¬sUmemIl taragelx 15¦ . manEteragma:sIunkinRsUv BIrEtb:ueNÑaH KW mYyCarbs; Rkumh‘unGgÁrksikmμrugerOg nigmYyeTotCarbs; Rkumh‘unEm:n sarun Edlcat;Tukfamansþg;dax<s; nig manma:suInTMenIb b:uEnþenA minTan;bMeBj)antamtRmUvkarrbs;sþg;daBiPBelakenAeLIy CaBiesskarb:UlIGgáreGaysl¥ EdlRtUv karfvikaCaeRcInsRmab;TijsmÖar³TMenIb²TaMgenaH. -témøEkécñx<s; ³ témøénkarkinRsUvCaGgármankMritx<s;ebIeFobCamYynwgRbeTsCitxag edaysarEttémøeRbg nig GKÁIsnIenAkñúgRsukeyIgx<s;. 30 World Bank Study Team Interview July 2002

Page 74: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

-lT§PaBcUlkñúgTIpSarTab ³ m©as;eragma:suInkinRsUvTaMgLay xVHlT§PaBkñúgkarlk;cUl eTAkñúgTIpSarBiPBelakBIeRBaHEtminGacbMeBj)aneTAtamtRmUvkarkm μg;TijCaRbcaMrbs;GtifiCn. eTaHbICaKat;GacrkTIpSar)ank¾edayk¾Kat;mankarBi)akkñúgkarrkGgárEdlmanKuNPaB nigbrimaN RKb;RKan;edIm,IbMeBjtRmUvkarbBa¢aTijrbs;GtifiCnEdr31. elak enA saerOn CaGnuRbFan EpnkarénRkumh‘un Em:n sarun )anmanRbsasn_fa karEsVgrkTIpSarminEmnCabBaðaeT b:uEnþbBaða sMxan; KWeyIgminGacpÁt;pÁg;eTAtamtRmUvkarTIpSar)an. dUecñHeyIgeXIjfa brimaNénkarpÁt;pÁg;minzitesßr KWCarnaMgmYycMeBaHTIpSarnaMecjGgárrbs;km<úCa. GñkpÁt;pÁg;Ggár nigQ μ ÜjnaMecjRbQmnwgbBaðadUcKñaKWkarEsVgrkbrimaNGgárRKb;RKan;edIm,I eFVIkar naMecj. bBaðaenHEsþgecjmkBIPaBTn;exSayénkarRKb;RKg nigmeFüa)ayplitnanadUcCa RbB½n§eRsac RsB RbB½n§RbLaybgðÚrTwkecj PaBRKb;RKan;énsmÖar³ksikmμ nigbec©kviTüaCaedIm. -cMeNHdwgTIpSarmankMNt; ³ kgVHxaténBt’man niglkçx½NÐnanaéntRmUvkarTIpSar KWCakar kRmitmYyepSgeTot sMrab;GñknaMecj nigm©as;eragma:sIunCaeRcInkñúgvis½yCMnYjGgárenH

taragTI15³ GRtaénkarpøas;bþÚrBIRsUveTACaGgÁr

RbeTs GRtapøas;bþÚr

RbeTs Lav RbeTs PUma RbeTs km<úCa RbeTs evotNam RbeTs éf RbeTs cin RbeTs étva:n; RbeTs Cb:un

0/60 0/62 0/63 0/65 0/66 0/70 0/73 0/73

31 bTsmÖas CamYyelak enA saerOn GnuRbFanEpnkarRkumh‘un Em:n sarun naMecj naMcUl lImItFIt

Page 75: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

RbPB ³ FnaKarBiPBelak¼karGPivDÆn_vis½yÉkCn¼dMeNaHRsaykarGPivDÆn_CasklTaMg 24 tMbn; GasuIxagekIt nig)a:suIPik (LLC)

karrkSaTuk karsþúkTukGgár KWBi)akNas; vamingayRsYldUcCakarsþúkRsUveLIy eyIgminGacrkSaGgárTuk )anyUreLIy edaysareyIxVHbec©kviTüa GgárcaM)ac;RtUvEtTijehIyeRbIPøam ¬Rbsasn_rbs;elak enA saerOn¦. taMgBIedImmk GgárExñreyIgminGacRbKYtRbECgCamYyRbeTs naMecjdéTeTot)an eLIyeRBaHGgáreKGacrkSaTuk)anry³eBlyUrCageyIg. müa:geTotEx μreyIgenAminTan;man]bkrN_ sMrab;sþúkGgárTukeLIy eRBaHQ μ ÜjTaMgLayminTan;manFnFanvinieyaKeTAelIXøaMgsþúkTaMgenaH.

3- TMnak;TMngrvag TIpSar nig Gñkplit eTaHbIeKemIleXIjfakm<úCa CaRbeTsEdlplitRsUvehIykarnaMecjRsUvGacCYybegáInnUv esdæic©rbs;xøÜnd¾sMxan;k¾eday k¾km<úCaenARbQmnwgbBaðasMxan;²mYycMnYnTaMgkarplit nigTIpSar. ksikrEx μrPaKeRcIneFVIERssMrab;Etb®gÁb;karhUbcukenAñúgRKYsarEtb:ueNÑaH RbkarenHehIyEdleFVIeGay brimaNRsUvsMrab;eFVIkarnaMecjxVHxat. müa:gvijeTotksikrEtgEteFVIRsUvBIBUCBIburaNrbs;xøÜnsMrab; EtbMeBjtMrUvkarhUbcukkñúgRsukEtb:ueNÑaH ehIyBYkKat;lk;RsUvEtkñúgkrNIEdlsl;BIkarhUbcuk b¤enA eBlEdlKat;RtUvkarluybnÞan;Etbu:eNÑaH. BYkKat;minEdlmanbMNgfaeFVIERsedIm,I)anRsUvlk;eLIy. müa:gvijeTot edaysarEtkgVHxaténmeFüa)aydwkCBa¢ÚnRbB½n§rcnasm<½n§RTuDeRTam dUcCapøÚvsMrab; eFVIkardwkCBa¢ÚnlM)akCaedIm .l. ksikrEtgEtlk;RsUvrbs;xøÜneTAGñkRbmUlTij b¤eTAm©as;eragma:suIn kinRsUvenAkEnøgEdleKRbmUlplenaHEtmþg EdlBwgEp¥keTAelItémøEdlGñkTijCaGñkkMNt;. ktþaTaMgenHsreGayeXIjfa ksikrPaKeRcInmin)andwgGMBIBt’mantRmUvkarTIpSarEdlrYmman RbePTén RsUv Ggár KuNPaB k¾dUcCatémøpgEdr.

4- témøénkardwkCBa¢Ún nigtémøTukdak;kñúgXøaMg manc,ab;nigbTbBaØtimYycMnYndak;ecjsRmab;RtYtBinitünUvmeFüa)aydwkCBa¢Ún dUcCa³

-GnuRkwtüsþIBIkarkMritTm¶n;GtibrimaényanynþeFVIdMeNIelIpøÚvCati

Page 76: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

-RbkassþIBI R)ak;Bin½yelIrfynþEdlpÞúkelIsTm¶n;enAelIpøÚv -GnuRkitüTak;TgeTAnwgkarrMlay nigkarbegáItb:usþiRtYtBinitüenAtambeNþayRBMEdn edIm,I

RtYtBinitükarecjcUltamRckRBMEdn tampøÚveKak pøÚvrfePøIg pøÚvTwk nigpøÚvGakas enAkñúg RBHraCaNacRkm<úCa KWsßitenAkñúgkarBinitüemIl. Pñak;garEdlTTYlxusRtUvelIkic©karenHman b:UlIsCati eyaFa Pñak;garkaMkugRtUl Pñak;garKy nigrdæakr Pñak;garGnam½yrukçCatiRKb;RbePT nigPñak;gar RtYtBinitüfñaMeBTü. cMNucRtYtBinitüTaMgenH)anbegáIteLIgenAtamRBMEdn nigTIRkugCaeRcInedIm,IBinitü emIlnUvcracrrbs;mnusS nigTMnijepSg²32. karbegáItb:usþiRtYtBinitüCaeRcIndUcenHeFVIeGayGñkrksuI RtUvbg;luyCaeRcIneTAeGayPñak;garTaMgenaHCaehtueFVIeGaytémøplitplkat;EteLIgéføEfmeTot . bu:EnþcMnYnluyEdl)anbg;eGayeTAPñak;garTaMgenaHmin)anbeBa©jeGaydwgeLIy. ehdæarcnasm<½n§ edaysarsßanPaBpøÚvlM)akenAkñúgkm<úCa eFVIeGaykardwkCBa¢ÚnplRsUvBIkEnøgdaMduHeTAkan; TIpSarmantémøx<s;. kgVHxatRbsiT§iPaBehdæarcnasm<½n§dwkCBa¢Ún edaysarRbeTskm<úCaBwgEp¥kelIkar naMcUleRbgTaMgRsugBIxageRkA. müa:geTottémødwkCBa¢Únx<s;k¾bNþalmkBIR)ak;sMNUknigBn§eRkApøÚvkar pgEdr. cMNayeRkApøÚvkaresμ Inwg 57° éntémødwkCBa¢ÚnTaMgGs; 33. )an)a:n;RbmaNfa kareFVI eGayRbesIeLIgénehdæarcnasm<½n§nwgkat;bnßyéføedImehUtdl;eTA 30-40° 34. témøénkardwkCBa¢ÚnenAkñúgRbeTskm<úCaRtUv)aneKKwtfaCatémømYyx<s;EdlCa]bsKÁmYysMrab;kareFVIBaNiC¢km μTaMgkñúg nigeRkARbeTs. témødwkCBa¢Úntamnava CatémømYyéføbMputenAkñúgtMbn; Edl éføCagRbeTséfcMnYn 4 dg ebIKitelIkardwkCBa¢ÚnkñúgkMritdUcKña35. Rkumh‘unGgÁrksikm μruerOg seRmcminBRgIkTIpSarnaMecjrbs;xøÜneTA shrdæGaemrik edaysarEttémødwkCBa¢Úntamk)a:l;BIkMBg;Ep km<úCaeTAshrdæGaemrikRtUv)anhamXat; nigmüa:gnwg)at;Gs;plcMeNjrbs;Rkumh‘un36. témødwkCBa¢ÚnénplitplRsUv 32 - JICA 33 Trade Liberalization impact of rice on Cambodia – Oxfam – 03 Nov 2005 34 Food and Agriculture Organization 1997 35 FAS-USDA ,op cit., p. 11 36 Trade Liberalization impact of rice on Cambodia – Oxfam – 03 Nov 2005

Page 77: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

éfødwkCBa¢ÚnBIPñMeBj eTAkMBg;EpRkugRBHsIhnu ¬kugtWn½r 20 hVIt¦ KitCaduløaGaemrik 1-rfynþ 140 duløa 2-éføbg;pøÚv ¬pøÚvCatielx4¦ 13/86 duløa 3-éføEsán kugtWn½r 50 duløa 4-éføelIkdak;k)a:l; 87 duløa 5-éføRtYtBinitürbs;Ky 150 duløa 6-éføRtYtBinitürbs;kaMkugRtUl 120 duløa srub 560/86 duløa RbPB³ bTsmÖaseRkApøÚvkarCamYyRkumh‘undwkCBa¢Ún

5- ma:XItFIg eTaHbIkm<úCa)anplitGgárelIsBItRmUvkarrhUtdl; 568>563/9 etan ehIyeKalneya)ay fμ Irbs;rdæaPi)al)anykcitþTukdak;eTAelIbBaðama:XItFIgrbs;Ggár dUcCa kardkecjnUvkarkMNt;elI brimaNnaMcUl naMecj nigkarlb;bM)at;TaMgRsugnUv viBaØabnb½Rt naMecjk¾eday k¾karnaMecjGgár rbs;km<úCaCYbnUvkarlM)akepSg²eTotEdr. km<úCaenAminTan;GacQreFVICaGñknaMecjsMrab;TIpSar GnþrCati )aneT. TIpSarGgárrbs;xøÜnEtgEtTTYlnUvkarb:HBal;edaypÞal;BIsßanPaBTIpSarrbs;RbeTs Citxagrbs; xøÜnEdlCaGñknaMecjGgárd¾sMxan;. TIpSarGgárenARsukExñrenAminTan;mankarerIkcMerIn enAeLIyeT KWCa TIpSarmYyEdltUc nigmankMrit. TaMgenHKWedaysarEtRbeTskm<úCaminGacpÁt;pÁg; )annUvkarbBa¢aTijd¾FM nigCaGcié®nþy_ BIGtifiCneRkARbeTs EdleFVIeGayGtifiCnminGaceCOCak; eTAelIkarlT§PaBénkar pÁt;pÁg;. témøGgárenAkñúgRbeTskm<úCaKWminzitesßreLIy ehIyEtgEteLIgcuH² ehIyEdltémøenH minkMNtedayTIpSarkñúgRsukeLIy EtpÞúyeTAvijKWtémøGgárénRbeTsCitxagEdlCaGñkkMNt;d¾sMxan; elItémøGgárenAkñúgkm<úCa37.

37 Trade Liberalization impact of rice on Cambodia – Oxfam – 03 Nov 2005

Page 78: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

KuNPaBGgárenAkñúgRsukEx μr KWminTan;dl;kMritsþg;darEdlRtUvkareLIy enHKIedaysarEtkMrit bec©kviTüanig]bkrN_EkécñenATabeLIy. EteTaHCaya:gNakñúgdMNak;kalenHenAminTan;man eKal- neya)ayNamYysMrab;eFVIkareRCamERCg b¤eFVIeGayRbesIwLIgnUv]bkrN_sMrab;ma:suInkinRsUveLIy38. karvinieyaKBIbreTselIvis½yeragma:suInkinRsUv tRmUveGaymankarcUlrYmedayes μ IPaKKñaBIGñkkñúgRsuk dUcCaeRKagkarrYmTunKñaCaedIm. bc©úb,nñenHmanEtRbCaCnEx μrEtb:ueNaÑaHEdlmankmμsiT§kñúg]sSakmμ eragma:suInkinRsUvEdlmanrab;Ban;manTMrg;CashRKaskinRsUvxñattUc nigmFüm. PaKeRcInén shRKaskinRsUvTaMgenaH KWCakm μsiT§iRKYsarEdlcuHbBa¢IenAGCJaFrmUldæanCaGgÁPaBGCIvkm μ. bNaþaj EbgEckGgárkm<úCa BuMrIkraldalb:un μaneT ehIyGñknaMecjGgárkm<úCa Canic©Cakallk;plitplrbs;xøÜn EttamryHQμ ÜjkNþalEdlrkeXIjGtifiCnedayxøÜnÉg.

c> CMerIsneya)ay b¤]bkrN¾ edIm,ICMrujkarnaMecjGgár ¬elak can; b‘unñivtþn_ elak kan; visidæ nigelak Ey:m supl¦ 1- PaBRbkYtRbECgkñúgRsuk ktþaGMeNayplTak;TgnwgBaNiC¢kmμ KYrEtbnþrTTYlykkargar nigkarRKb;RKgd¾manRbsiT§iPaB EdlCab;Tak;Tg kñúgkarkMENTMrg;dIFøI EdlBak;Bn½§nwgsm,TandIsgÁmkic© nigdIsm,Tanesdækic© BIeRBaHviFankarN_TaMgenHnwgRtUv)anRbmUlpþMú kMlaMgTUTaMgRbeTsedIm,IeRbIR)as;dIsMrab;plitkmμ. eRkABIenaH viFankarN¾TaMgGs;enHRtUvEtBRgwgedIm,I begáIt nigRbtibtþiénbTbBaØati tTl;nwgGñkqe)akykdIFøI nigFanasnþisuxdIFøI nigRTBüsm,tþirbs; GñkpÁt;pÁg;RsUvFuntUc nigmFüm.

TaMgGs;enHBak;Bn½§nwgkarpSBVpSaykareRbIR)asCIKImIksikmμ EdlGacCaviPaKTanedIm,IbegáIn plitkmμ nigTMhMBaNiC¢km μ eTaHbICaéføedImTinñn½ybBa©Úlx<s;k¾eday CaBiesséføCIKImI nigfñaMsMlab;stVl¥it ¬sUmemIlCMBUkTI2¦. plb:HBal;FMeFg nigry³eBlEvgénkareRbIR)as;CIKImIksikmμ KYrRtUvKitKUrBicarNa kñúgkarvaytMéléføedIm nigGtßRbeyaCn_rbs;va edayemIleTAelIkMeNInesdækic© nigeRKaHfñak;dl;suxPaB mnusS nigbrisßankñúgRbeTs. fVIebIsMNYrebIkcMhrCaeRcInenAEtGegátedayGñkRsavRCav cMeBaHkareRbI R)as;CIKImI nigfñaMsMlab;stVl¥itenAeLIyk¾eday k¾kareRbIR)as;CIKImI nigfñaMsMlab;stVl¥itd¾smRsbmYy 38 Economic Institute of Cambodia 4 January-March, 2004

Page 79: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

)anbgðajCaPsþútagénkarGnuvtþn_d¾manRbeyaCn_mYyEdlKYrEtRtUvCMruj nigRtUvEtbBa©ÚlenAkñúgplitkm μ RsUvmYycMnYn.

b:uEnþenAkEnøgEdlsmRsb nigmanlkçN³esdækic© kareRbIR)as;viFIsa®sþplitkm μRsUvtamRbBl vb,kmμ (SRI) nigkareRbI)as;BUCRsUvRkGUb dUcCanagmøiH EdlGMeNaypleGaymankarekIneLIgén plitkmμCamYynwgkarkat;bnßykareRbIR)as;CIKImIksikm μy:agnak¾eday k¾GacRtUvemIleXIjpgEdrfa plitkmμTaMgenaHmanéføedImx<s;mYy (Juergen Anthofer, 2004) nigRtUvkarlkçx½NÐbrisßan nigRKb;RKgl¥ ehIycMNayeBlEfrTaMeRcInCag ebIeRbobeFobeTAnwgviFIsa®sþepSgeToténplikm μRsUvEbbRbéBNI. b:uEnþedayeyaleTAelIsuxPaBGñkeRbIR)as; nigbrisßan RbB½n§RsUvRbBlvb,km μ (SRI) nigBUCRsUvRkGUb dUcCa nagmøiH KYrRtUvBicarNaedayRbugRbyt½ñpgEdr kñúgkarBRgIkBUCRsUvenHTUTaMgRbeTs eTATINaEdl dIsMbUredayCICati Gacpþl;briyakaslUtlas;RKab;RKan;sMrab;RbB½n§RsUvRbBlvb,km μ (SRI) enH.

karerobcMdI CabBaðasMxan;mYy sMrab;GñkplitRsUvkm<úCa ebIeyagtamkarcMNayelIeRbgsaMg nigGRtakarR)ak; kñúgkrNIkareRbIR)as;Rtak;T½r b¤k¾\NTankñúgkarTijeKamkeRbIR)as;. b:uEnþkñúglkçx½NÐ ]tþmPaBeRbobeFobénTinñplkareRbIR)as;Rtak;T½r KWx<s;CagkareRbIR)as;eKacMeBaHplitkmμRsUv. ehtu dUecñH edIm,IbegáInPaBRbkYtRbECgénGñkpÁt;pÁg;RsUvkm<úCakñúgRbBn½§BaNiC¢kmμskl ksikrkm<úCatUc² KYrbegáItTMrg;GgÁkarfμI² dUcCashKmn_ksikrCaedIm EdlGac[BYkeKTTYl)anGtßRbeyaCn_ BIIsmahrnþ km μkñúgRbBn½§BaNiC¢km μTIpSarGgárBiPBelak. kñúgkrNIenH cMeBaHtMbn;EdldIRtUv)aneRbIR)as;y:agTUlM TUlay karbegáIténshKmn_ksikrGaccat;Ecgedaysmehtupl nigGaceGaymannUvlT§PaBx<s;mYy sMrab;karTij b¤k¾CYlnUvRtak;T½redIm,IeRbIR)as;sMrab;karerobcMdI nigsMrab;eFVIeGayRbesIreLIgpgEdrnUv plitPaB nigTinñplenAkñúgshKmn_rbs;eK.

plitPaBBlkmμkm<úCa enAEtmankMritTabenAeLIy ebIeRbobeFob eTAnwgGñkRbkYtRbECgkñúgtMbn; nigGnþrCati. plitPaBBlkmμTabGacCaEpñkmYyeFVIeGaymanTinñplTabénTinñplRsUv EdlCamUlehtu bNþal[TMhMénkarnaMecjGgárkm<úCakñúgtMbn; nigkñúgRbB½n§BaNiC¢kmμGgárGnþrCatienAmankMritTab. ksidæantUc² b¤bNþaksikrmancMeNHdwgTab nwgminGacbegáItnUvkargard¾manplitPaBRKb;RKan;sMrab; karekIneLIgnUvkMlaMgBlkm μ kñúgplitkmμRsUvkm<úCa k¾dUcCaBaNiC¢km μenaHeLIy. karbegáItkarbNþúH bNþalkñúgtMbn; nigkarKaMRTsßab½nEdlBak;B½n§ k¾dUcCakarbegáInesvakmμpSBVpSaykñúgtMbn; edIm,ICYyksikr

Page 80: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

KWsMxan;Nas;sMrab;begáInsmtßPaBrbs;Kat; nigplitPaBénplikm μRsUv k¾dUcCaBaNiC¢kmμRsUvenAkñúg RbeTs. kareFVI[RbesIreLIgnUvkarebIkcMhrd¾smrmüenAkñúgkareFVIhirBaØbTaneTAksikr edIm,I[BYkKat; manRck;Gnuvtáksikmμd¾smrmü nigedIm,IbegáItnUvRbBn½§Farasa®sþtUc²pÞal;xøÜnrbs;Kat; k¾GacedIrtYnaTId¾ sMxan;pgEdr edIm,IbegáInkarpÁt;pÁg; nigkarnaMecjplitplGgárkm<úCaEdlbc©úb,nñenAmankMritTabenaH.

shKmn_ksikr KWCaGgÁkarmUldæanshKmn_mYyd¾sMxan;bMput EdlGacCYyBenøÓndMeNIrkar GPivDÆn_kñúgtMbn;CnbT. RKb;GñkBak;Bn½§TaMgGs; RtUvEtCMruj b¤pþl;karelIkTwkcitþkñúgkarbegáItshKmn_ ksikrenAtamextþ nigtMbn; ehIyelIkTwkcitþsßabn½Bak;Bn½§ eGaycat;viFankarCak;EsþgGPivDÆn_shKmn_ TaMgenaH edIm,InwgepÞrbec©kviC¢afμ I² Bt’manBIsßanPaBTIpSar nigbBaðaBak;Bn½§epSg²eTot. eRkABIenH shKmn_TaMgenH k¾CYyRKb;sßabn½Bak;Bn½§nana gayRsYlTTYl)annUvsMNUmBr edIm,InwgriHrkmeFüa)aykñúg karGPivDÆn_.

sUcnkrN_ma:RkUesdækic©sMxan;²mYycMnYn dUcCa éfø nigGRtabþÚrR)ak; EdlGacCH\T§iBlpgEdrdl; lMhUrBaNiC¢kmμGgárkm<úCa nigTinñ½ybBa©ÚlepSg²Edl)aneRbIR)as;sMrab;plitkm μ KYrRtUvRbugRbyt½ñeFVIkar sMrbsMrYl nigKaMRTedayviFanma:RkUesdækic©mYycMnYn EdlGacTb;bgçaMgdl;sUcnkrN_TaMgenH BMueGay Gnþray b¤k¾rMxandl;BaNiC¢km μGgárkm<úCa.

viFanBak;Bn½§nwgBaNiC¢kmμ ¬PaKIpÁt;pÁg;¦ bc©úb,nñKYrEtBRgwgkar]btßmÖkñúgRsuksMrab;plitkmμRsUv CaBiesssMrab;GñkplitGgásrIragÁ. kar

]btßmÖenH GacCakarelIkElgBn§cMNUl nig VAT elITinñ½ybBa©ÚlksikmμEdlGacCYybegáInplitPaB nigRbsiT§iPaB cMeBaHplitkmμRsUv EdlGacCMrujPaBRbkYtRbECg nigbegáInbrimaNnaMecjGgárkm<úCa. karelIkElgelIBn§elIdIsMrab;ksikmμ nigkarelIkElgBn§cMNUlrbs;ksikr Edlbc©úb,nñRtUvcat;fñak; Cakar]btßmÖcMNUlEdlmanlkçN³pþac;karsm,Tannana ¬decoupled income supports¦ BIrdæaPi)al (Green Box)enaH KYrRtUvrkSarTuk nigk¾b:uEnþRbmUlpþMúEteTAelIépÞdIEdlbc©úb,nñkMBugeRbIR)as;b:ueNÑaH BIeRBaH viFanTaMgenHGacb:HBal;CaviC¢mansMrab;RbeTsedIm,IbgVilépÞdIEdlBMumanplitPaB eGayeTACaépÞdIEdl manplitPaBvij nigedIm,IbegáInR)ak;cMNUlrbs;rdæ.

GVIEdleyIg)anraykrN¾enACMBUkTI2 rdæaPi)alkm<úCa )aneFVIkarBak;Bn½§CaeRcInRbePT énkar]btßmÖ epSg² edIm,IelIkTwkcitþkarGPivDÆn_ksikmμ nigCnbT ehIymankar]btßmÖRTg;RTaytUc²epSgeTot (Blue

Page 81: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

Box) EdlGacemIleXIjdUcCakarpþl;\NTanedaymanGRtakarR)ak;TabsMrab;GñkplitRsUv kar]btßmÖ BUCEdlmanKuNPaB nigRbBn½§eRsacRsb; . l . viFan]btßmÖFnkñúgRsukTaMgenH KYrEtcat;TukCaGT§iPaB nigBRgIkeTAtMbn;EdlRbQmmuxnwgkarxVHxatRbBn½§eRsacRsb; Tun nigbec©kviC¢asmRsb.

kar]btßmÖEpñkFnFanTwk KWCatRmUvkarénvis½yCaeRcInrbs;esdækic©. sm<aFd¾FMelIFnFanTwk Edl)anekIneLIgedaykMeNInskm μPaBkarGPivDÆn_esdækic© KWCYbRbTHkMLúgrdUvR)aMg b¤k¾karBnüardUvR)aMg d¾Evg enAeBlEdlhaniP½yénkarbMBulbrisßanmankMritx<s;xøaMg nigmüa:gvijeTot karmanTwkhYsRbmaN enAkñúgkMLúgrdUvePøóg begáItCamUlehtuCn;elc EdlnaMeTA[)at;bg;CIvit ehIyxUcxatCivPaBrs;enA nigbNþaleGayman]iPaBdl;plitkñúgRsukCatisrub GDP. GaTi§PaBnana sMrab;BicarNaeTAelIRbB½n§ eRsacRsb; KWCabunnItism,Ta nigkarsßabnaeLIgvijénRbBn½§eRsacRsb; nigRbBn½§bgðÚTwkEdlmanRsab; CaBiessenAtamtMbn;Edl]b,tþiehtuPaBRkIRkxøaMg nigtambeNþayRBMEdn karBRgIksmtßPaBépÞsþúkTwk nigkarCMrujbec©kviC¢aRbmUlFnFanTwk karCMrujkaeeRbIR)as;d¾manRbsiT§iPaB nigecrPaBénRbPBTwkkñúgdI enAkñúgtMbn;EdlmankarxVHxatTwk eFVIkarGPivDÆ nigGnuvtþviFankarTb;sáat;TwkCMnn; nigPaBhYtEhg nigkarRKb;RKgTwksMrab;ksikm μ BRgwg nigBRgIkshKmn_ksikreRbIR)as;Twk nigCMrujeGaysmRsb ehIy manRbsiT§iPaBénkarRKb;RKgGagTenø nigRbBn½§EbgEckFnFanTwk. cMNucmYykñúgcMeNamTidæPaBmanRbeyaCn_CaeRcInénkarbegáInplikm μRsUvkm<úCa nigpÁt;pÁg;Ggár KWCakarGPivDÆn_vis½yfamBlEfmeTot edIm,IeqøIytbTan;eTAnwgtRmUvkarGKÁisnIsMrab;vis½yksikm μ. karbegáIt[manfamBlkñúgRsuk karbBa¢Ún nigRbBn½§Eckcay cat;TukCatRmUvkarcaM)ac;bMputsMrab; shKmn_CnbT nigkMeNInesdækic©. karbegáItfamBl nigkareFVI[mantémøéføedImGKÁisnITab GacCakar kat;bnßyéføedIménplitkm μkñúgvis½yGgár nigéføedIménkarRbtibtþiénvis½yepSg²eTotEdlBak;Bn½§CamYy BaNiC¢km μGgárkm<úCa. edIm,IsMerc)ansmiT§iplTaMgenH eKRtUvEtBicarNaeFVIesrIkmμnUvkarbegáItfamBl RKb;RbePT nigvis½yGKÁisnI RBmTaMgRbBn½§Eckcayrbs;va.

\NTanCnbTCasmasFatupSMmYysMxan; sMrab;karGPivDÆn_CnbT CaBiesssMrab;kar]btßmÖ plitkmμRsUv nigkarbegáIt RBmTaMgkarBRgIkBaNiC¢km μrbs;va. mUlniFieRcIneTotnwgRtUvkarCacaM)ac; edIm,IeqøIytbxøH²eTAnwgtRmUvkard¾FMeFgsMrab;\NTanCnbT. bBaðaRbQmmuxsMxan;bMput KWrkmeFüa)ay nigviFIedaytamryHmeFüa)ay nigviFIenaH \NTanCnbTGaceFVI[GRtakarR)ak;TabCageBlbc©úb,nñ

Page 82: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

¬48° RbcaMqñaM¦. edIm,IFanakarbegáIn\NTan nigkarebIkcMhreGaygayRsYldl;GñkRksMrab;karTTYl )an\NTan CaBiessedIm,IbMNgbegáInplitPaBplitkm μ TaMgGs;enH KWGacRtUvmanviFankarmYycMnYn edIm,IBRgIk nigkat;bnßykarbg;tMéld¾x<s;én\NTanCnbT edaytamryHkarrukrk nigCMrujsßab½nnana dUcCaRkumeRbIR)as;snSM nigshkrN¾CaedImEdl)ansÁal;y:agc,as;enAkñúgEpñkxøHenAGasIu karepÞr NGOs EdlkMBugeFVIkic©karenH eGayeTACaRbtibtþikrhirBaØvtßúEdl)ancuHbBa¢IRtwmRtUv BRgwgkarRKb;RKgdl;sßab½n TaMgenHedIm,IFanafaBYkeKeKarBtamsþg;dar nigkat;bnßyGRtakarR)ak;TUeTAtamry³karGnuvtþn_d¾l¥bMput dUcCaneya)ayrbs;rdæaPi)alsMrab;RbGb;BN_exov (Blue Box). müa:geTot km<úCaRtUvEteFVI[RbesIreLIg nUvbriyakasvinieyaK nigbnþrya:gskm μkñúgkareFVIesrIkmμ nigeKarBeTAtamRbRBwtþikm μCatidl;RKb; GñkvinieyaKTunbreTs CaBiessdl;GñkvinieyaKTunEpñkhirBaØvtßúRKb;RbePT.

2- pllM)akkñúgRsuk nigbNþajTIpSar ehdæarcnasm<½n§ RbB½n§eRsacRsb; BUC CIKImI nigfñaMsMlab;stVl¥it RtUv)anemIleXIjfaman

tYnaTIy:agsMxan;kñúgplitkmμRsUv eRkABIbec©kviC¢aEdl)anrkeXIjxøH². dUecñH edIm,IelIkkMBs;plitkm μRsUv k¾dUcCakarnaMecjGgár viFanmYycMnYnEdlTak;TgnwgkaredaHRsayplvi)akkñúgRsuk KYrEtRtUvKitKUrBicarNa . raCrdæaPi)alkm<úCa RtUvbnþrkarBüayamrbs;xøÜnya:gmutmaM kñúgkarsnüaksagRbB½n§ehdæarcnasm<½n§ tP¢ab;BITIRkugeTACnbTEdlmanskþanuBl nig]tþmPaBeRbobeFobx<s;kñúgkarplitRsUv.

RksYgksikm μ rukçaRbmaj; nigensaT )anshkarCamYy naykdæankaMkugRtUl énRksYgBaNiC¢km μ KYrcat;viFankarCak;EsþgcuHEqkeq nigRtYtBinitürk[eXIjGñkEdleFVIBaNiC¢km μlk;dUrCIKImIEkøgkøay EdleFVI[xatbg;fvikaksikr k¾dUckar)at;bg;KuNPaBdI nigKuNPaBGgár. RKb;GñknaMecjGgár RtUvEtcgCa cegáamEdlGac[BYkeKBRgwgxøÜneK edIm,IFanapÁt;pÁg;TaMgKuNPaB nigbrimaN ehIymansmtßPaBRbkYt RbECgCamYyGñknaMecjbreTs dUcBaküesøakEx μrfa {samKÁICakMlaMg}. rdæaPi)al RtUvEtcat;viFankarN_ mYycMnYn edIm,IGnþraKmn_ GMBIGVIEdlKitfaCakarRbkYtRbECgminyutþFm_ EdlRbBwtþedayBaNiC¢krmYycMnYn CaBiessskmμPaBkñúgkarRbmUlTijRsUvBIBaNiC¢kreRkARbeTs dUcCaBYkBaNiC¢krevotNamCaedIm. skmμPaBminyutþiFm_enH CaeRKaHfñak;d¾FMmYy nigeFIVeGayxUcxatcMeBaHBaNiC¢krRtwmRtUv ¬Rkumh‘un GgÁrksikmμrugerOg)antva:GMBIbBaðaenH¦. CabEnßmeTot raCrdæaPi)alkm<úCa RtUvEtcat;viFankarN_edIm,I

Page 83: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

Gnuvtþkic©RBmeRBog Gnam½y nigPUtþKamGnam½y nigr)aMgbec©keTsBaNiC¢km μkñúgkareFVIBaNiC¢kmμén plitplGgár.

PaBxVHxatkñúgkarKaMRTesvakmμksikm μ nigkarEckcayBt’mansþIBIéføelITIpSar nigtMrUvkarKuNPaB BUCfμ I² nigeFVI[RbesIreLIgnUvplitkm μ nigbec©kviC¢a )anRtUvraraMgedaysarEtkarecHdwgTab PaBxVHxatkñúg karTMnak;TMngépÞkñúg nigRck;eTArkBt’mannUvmankMNt;. pllM)akénkarpSBVpSay nigkarpþl;Bt’man RtUveFVIeGaylM)akbEnßmeTotedaysarEtPaBxVHxatnUvsþg;darKuNPaB EdleFVI[GñkplitRsUvmankar enOyNayCamYynwgbBaðaTinñ½ybBa©ÚlksikmμTaMgenH. dUcKñaenHEdr sMrab;GñkplitRsUv KWmankalanuvDÆ PaBd¾mankMNt;edIm,I kMNt;TMgn; nigsMeNImCak;lak; nigkareFVIBaNiC¢km μplitplrbs;BYkeK. shKmn_ GñkplitRsUv smaKmksikr nigviTüasßanRsavRCav GacCYyelIkeLIgnUvpllM)akEdlBak;B½n§TaMgenaH kñúgkMLúgeBlEdlpþl;Bt’man nigkarKaMRTesvakmμdl;BYkeK edayCamYynwgkarbg;tMélTabmYy. kñúgry³ eBlEvg karbegáInnUvkarRbkYtRbECg nigtMrUvkaredIm,IkarBarekrþieQ μaH Gacpþl;karelIkTwkcitþd¾xøaMgxøa cMeBaHGñkplitGgár nigBaNiC¢krGgár eFVIkaredayes μaHRtg;CamYyGñkplitRsUv.

karEkécñplitplksikm μ nigma:XItTIg KWPaKeRcInmanTMrg;mineTAtamnitiviFIRtwmRtUv elIkElgEt GñkplitGgárFM². plitplksikm μeFVIcracrBIGñkplitRsUvtUc² eTAGñkeRbIR)as;edayrh½s nigsmrmü ehIytamry³karEckcaytUc²enH )anbgðajfakarsþúkTuk nigehfarcnasm<n½§Ekécñ manPaBtUcbMputenA kñúgRbeTs. Gñkplit GacnaMykRsUvedaypÞal;eTAkan;TIpSarkñúgtMbn;edayxøÜnÉg b¤k¾lk;[GñkRbmUlTij ¬Q μ ÜjkNþal¦ EdlGacnaMRsUvnaHeTAeGayGñklk;raykñúgTIpSarFM² CaBiessenAPñMeBj. manshRKas lk;dMumYycMnYn BiesscMeBaHGgárEdlGacRtUv)andwkCBa¢ÚneTAbNþaextáepSg b¤naMecjeTAlk;[RbeTséf nigevotNam b:uEnþeTaHbIy:agNak¾edayTegVIenH Carbs;shRKasminpøÚvkar ehIyCajwkjab;KμankEnøg Rbtibtþi nigTIkEnøgsþúkTukCak;lak;cMeBaHRsUvenaHeLIy. b:uEnþkm<úCa )anGPivDÆn_l¥pgEdrnUvRbB½n§ BaNiC¢km μ nigkarEkécñksikmμxñattUc b¤TMhMtUc nigTMrg;minpøÚvkarFM² EdlRtUv)ancUlrYmedaymnusSCaeRcIn EdlmanlkçN³snñiTanesdækic© EdlGaceqøIytbedayRbsiT§iPaB eTAnwgpllM)ak nigkalanuvtþnPaB EdlGacekItman. ehtudUecñH km<úCaRtUvEtEklMGrktþaKnøwHmYycMnYnEdlcMeBaHktþaTaMgenaH RbB½n§plitkmμ karEkécñ nigRbB½n§TIpSarTMenIb nwgGacbegáItnUvkarbBaÄb;nUvBaNiC¢km μminpøÚvkar nigkarnaMecjRsUvEdl minTan;Ekrécñ. KMnitpþÜcepþImRtUv)antMrUvkaredIm,Ilb;bM)at;pllM)ak nigBRgIkkaryl;dwgénkarlanuvtþPaB

Page 84: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

. RtUvEtmankarsnüad¾skm μBIrdæaPi)al edIm,IKaMRT nigbegáInsmtßPaBPaBCaGñdwknaMénvis½yÉkCnsMrab; karEklMGrTaMgenH .

RtUvEtbnþnUvkic©karEdlBak;Bn½§kñúgkarEbgEckCMnYymðÚbGahartamry³shRKasrdæmYy KWRkumh‘un RKIneRtt (Green Trade Company) EdlmankarTTYlxusRtUvkñúgnam[rdæaPi)al sMrab;karbBa¢aTijGgár rYmTaMgkareRtombMrugTukGgár EdltMrUvtamkic©RBmeRBogsnþisuxmðÚbGahareRtombMrugrbs;Gas‘an. edIm,I FanakarEbgEckCMnYymðÚbGahar nigsnþisuxmðÚbGahareRtombMrug kñúgeKalbMNgxagelI GñknaMecjGgár RtUvEttMrUv[manc,ab;GnuBaØatmunnwgnaMecjGgáreTARbeTsnaMcUl. b:uEnþc,ab;GnuBaØatminEmncat;Tukfa CakarkMritkarnaMecjGgárenaHeLIy RKan;EtCaÉksaredIm,IeFVIkarnaMecj nigeRbIeFVICaTinñn½ysßitib:ueNÑaH.

briyakasvinieyaKrbs;km<úCa enAEtTn;exSayenAeLIy. FnaKaBiPBelak )aneroblMdab;fñak; km<úCasþIGMBIbriyakasGaCIvkmμ enACitkMritTabbMput. rdæaPi)alkm<úCaKYrEtEkrlMGrbriyakasvinieyaK nigcUlrYmya:gskmμCamYyvis½yvinieyaKÉkCnbreTs edImI,CMrujkarGPivDÆn_esdækic©rbs;xøÜn CaBiess kñúgvis½yksikmμ. km<úCaRtUvEtbnþreFVIesrIkmμ nigGnuvtþRbBwtþikm μCatidUcKña elIRKb;GñkvinieyaKTunbreTs CaBiesskarvinieyaKhirBaØvtßúRKb;RbePT. karkan;kab; nigkareRbIR)asdI tamry³dIsb,Tanrbs; GñkvinieyaKTunbreTs karCYlry³eBlEvgminkMNt; nigkarCYlry³eBlxøI RBmTaMgkareFVICakmμsiT§i KYrRtUv)anelIkykmkBicarNa cMeBaHneya)ayesrIkmμenH. eRkABIenH kñúgkarRbtibtþi KYrEtlb;ecal pgEdrnUvPaBs μ úksμajbc©úb,nñ kariyal½yniymF¶n;F¶r GMeBIBukrlYy nigcMNayminpøÚvkarmYycMnYnpgEdr. kMENTMrg;epSgeTotEdlGacCakarEklMGrbriyakasCMnYj kñúgRbeTsCadMukMPYnpgEdrenaH KWkm μvIFIkMEN TMrg;karsMrYlBaNiC¢km μ. vaKYrEtykcitþTukdak;edayRbugRby½tñ nigRsbCamYykic©RBmeRBog WTO sþIGMBIkarkarsMrYlBaNiC¢km μ.

3- karebIkTIpSar CMerIsneya)ay b¤viFankarN_ edIm,ICMrujkarnaMecjGgárkm<úCa eRkaycUl WTO rbs;RbeTskm<úCa

)anrkeXIjKnøwHsMxan;²BIEpñkxøHénKMeragEdl)ansikSaRsavRCav nigcMnucBak;Bn½§mYycMnYn. sMNYrcMbgén KMeragTaMgmUl KWfaetIeFVIya:gNa edIm,IeGaykm<úCaGacbnþrGPivDÆBaNiC¢kmμGgárrbs;xøÜnenAeRkamlkçxN½Ð énkarebIkcMhrTIpSar eTAkan;TIpSarBiPBelakEdlRtUvEsþgecjtamry³karebIkcMhrrbs;xøÜnenAkñúg karsmhrN_cUleTAkñúgGas‘an nigGgÁkarBaNiC¢kmμBiPBelak. kic©RBmeRBogsþIGMBIksikmμ )anpþl;

Page 85: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

GtßRbeyaCn_CaeRcIn cMeBaHRbeTsRkIRkdUcCakm<úCa. kic©RBmeRBogtMrUv[RKb;RbeTsCasmaCiklubecal r)aMgminEmnBn§Ky edaybEgVrvaeTACar)aMgBn§Ky ehIykat;bnßyvaCabeNþIr². kñúgnamCaRbeTs RkIRkmYy bc©úb,nñkm<úCa)anbBa¢ak;c,as;las;nUvBn§naMcUld¾smrmümYy GMBIpliplksikm μrbs;xøÜn. ktþa TaMgGs;enH CaGMeNayplCaviC¢mand¾l¥mYysMrab;km<úCa BRgIkkarnMaecjplitplGgárrbs;xøÜn nigeFVIkar Tak;TajvinieyaKkñúgvis½yenHpgEdr.

viFankat;bnßy]btßmÖFnEdlpþl;edayRbeTsepSg² dl;GñkplitsMxan;² nwgEsþgecj[eXIjfa km<úCaTTYl)anGtßRbeyaCn_. brimaNkUtaRtUv)anBRgIk TaMgkñúgRbeTsGPivDÆn_ nigkMBugGPivDÆn_ nigeKalkarN¾ MFN kñúgcMeNamsmaCikk¾CaktþamanRbeyaCn_sMrab;karnaMecjGgárkm<úCaEdr. eyIgeCO Cak;fakm<úCaCaGñkplitRsUvd¾RbkYtRbECg b¤k¾manskþanuBlmYy kñúgcMeNamplitplksikmμCaeRcIn rbs;xøÜnEdlenAkñúgenaHGgáredIrtYnaTId¾sMxan;pgEdr. mü:agvijeTot dUcEdl)anrMlwkxagelIehIy eyIg yl;fa eyIgKYrtMrUvkareGayrkSaTukeGaytUcbMput b:uEnþRKb;RKan;nUvGRtaBn§sMrab;karBarplitplksikmμ ehIyrkSaTuknUvsiT§ipþl;]btßmÖFncMeBaHplitkrkñúgRsukEdlCakarCYyd¾BitR)akdeTAdl;BYkeK edIm,IeGay køayeTACaGñkRbkYtRbECgxøaMgkøaEfmeTot.

karbegáInkarebIkTIpSartamryHkarcUleTAkñúgGgÁkarBaNiC¢kmμBiPBelak nigGas‘an TaMgenHnwgCa plcMeNjya:gFMEdlRbeTskm<úCa)aneFVIenAkñúgEpñkenH EdlenATIenaHkm<úCaman]tþmPaBeRbobeFobmYy cMeBaHplitplGgár ekAs‘U eQImUl nigmðÚmGaharEkécñmYycMnYneTot. km<úCaTTYl)aneCaKC½y b¤braC½y KWEp¥kelIvisalPaBd¾FMeFg EdlBMuRtwmEtsmtßPaBedIm,ItulüPaBrvagc,ab; nigkatþBVkic©rbs;xøÜneRkam RbBn½§BaNiC¢kmμBhuPaKIenaHeT b:uEnþk¾sßitenAelIfaetItYnaTIrbs;RbeTsxøÜn GacTTYlykkalanuvDÆPaB nigkarRbQmmuxTUeTAenAkñúgkareFVItMbn;PavUbnIykm μ nigsklPavUbnIykm μedayxøÜnÉkEdrrWeT. ehtudUec©H km<úCaRtUvEtbnþrcrcaeTVrPaKI nigBhuPaKI edIm,IebIkTIpSar nigTTYl)annUv GSP b¤k¾karebIkcMhrTIpSar EdlmankUtaesrI nigKμanBn§ ¬QF & DF) cUleTAkñúgRbeTsFM² edIm,InwgTak;TajGñkvinieyaK breTsedaypÞal; (FDI) cUlmkkñúgRbeTs nigedIm,Ikat;bnßyBn§ b¤k¾Bn§Tab sMrab;karnaMecjGgárkm<úCa .

q>esckþIsnñidæan eTaHbICaRbeTskm<úCa )aneFVI[mankareCOnelOnd¾sMxan;kñúgkareqøIytbeTAnwgcMnucexSayénnItiviFI

EbgEckdIFøIk¾eday PaBsmamaRténGñkxVHxatdIsMrab;eFVIksikmμenACnbT )anekIneLIgBI 13° kñúgqñaM

Page 86: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

1997 dl; 16° kñúgqñaM1999 nig20°kñúgqñaM2004. edIm,Ikat;bnßyplb:HBal;CaGviC¢manenH KYrEtbnþr TTYlykkargar nigkarRKb;RKgd¾RbsiT§iPaBEdlCab;Tak;TgkñúgkMENTMrg;dIFøI EdlBak;Bn½§nwgsm,TandI sgÁmkic© nigdIsm,Tanesdækic©. bEnßmeTot viFankarN¾TaMgGs;enHRtUvBRgwg kñúgkarbegáIt nigkarRbtibtþi énbTbBaØati tTl;nwgGñkqe)akykdIFøI nigFanasnþisuxdIFøI nigRTBüsm,tþirbs;GñkpÁt;pÁg;RsUvFuntUc nigmFümpgEdr.

Bak;Bn½§nwgkarbegáInplitPaBplitkmμ km<úCaenAEtCaRbeTsmYyEdlTinñplRsUvmankMritTabkñúg tMbn;enAeLIy. edIm,IedaHRsaybBaðenH shKmn_ksikr nigsßab½nkñúgRsukEdlBak;B½n§ KWCaGgÁkar shKmn_mUldæand¾sMxan; EdlGacBenøÓnkarGPivDÆn_plitPaBplitkm μ enAkñúgcMENkénkareRbIR)as; nig karepÞrbec©kviC¢afμI² Bt’manénsßanPaBTIpSar nigbBaðaepSg²eTot. CabEnßmeTot shKmksikr k¾Gac CYypgEdrdl;sßab½nBak;B½n§nanagayRsYlRbmUlnUvsMNUmBr edIm,InwgrknUvmeFüa)aysMrab;GPivDÆn_én vis½yRsUv .

eTaHbImankarekIneLIgnUvTinñplRsUv b:uEnþkareRbIR)as;CIKImI nigCIFmμCatiEdlminsmRsb nigkar erobcMdI enAEtCakarcMNayx<s;enAkñúgdMeNIrkarplitkmμenAkñúgplikm μRsUv. ehtudUecñH kareRbIR)as;CIKImI nigfñaMsMlab;stVl¥itd¾smRsb )anbgðajCaPsþútag énkarGnuvtþn_d¾manRbeyaCn_mYy EdlKYrEtRtUvCMruj nigRtUvEtbBa©ÚlenAplitkm μRsUvEdlCalkçN³RbéBNImYycMnYn. edayeyaleTAelIsuxPaBGñkeRbIR)as; nigbrisßan RbB½n§RsUvRbBlvb,km μ (SRI) nigkareRbI)as;BUCRsUvRkGUb dUcCanagmøiH KYrRtUvBicarNaeday RbugRbyt½ñpgEdr kñúgkarBRgIkbec©kviC¢aTaMgenH eTARKb;TIkEnøgkñúgRbeTsEdlenATIenaH mandIRbkbeday CICatiEdlGacpþl;briyakaslUtlas;RKab;RKan;sMrab;RbB½n§RsUvRbBlvb,km μenaH (SRI). xN³EdlRksYgFnFanTwk nig]tuniymmankarTTYlxusRtUvcMeBaHTidæPaBbec©keTsénRbB½n§Fara saRsþxñatFMnana KMeragxñattUc nigmFümTaMgLay RtUv)anTTYlxusRtUvedaymnÞIrtamextþnImYy². eTaHbI y:agNak¾eday eyIgeXIjfaépÞdIEdl)aneRsacRsBRKbdNþb;)anEt 10 PaKryénépÞdIdaMduHsarub. dUcEdl)anpþl;Gnusasn_enAkñúgCMBUkTI 5 karBRgIksmtßPaBépÞsþúkTukTwk nigkarCMrujbec©kviTüaRbmUlTwk karCMrujnUvkareRbIR)as;d¾manRbsiT§iPaB nignirnþr_PaBénFnFanTwkeRkamdITaMgGs; enAkñúgtMbn;Edlmankar xVHxatépÞsþúkTwk karGPivDÆn_ nigGnuvtþnUvviFankarN_bn§ÚbnßyPaBCMnn; nigraMgs¶Üt nigkaRKb;RKgTwk

Page 87: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

ksikm μ eFVIkarBRgwg nigBRgIkshKmn_ksikreRbIR)as;Twk eFVIkarCMrujkarRKb;RKgGagTenø eGay)an smrmü nigeGaymanRbsiT§iPaB nigRbB½n§EbgEckTwknana KWRtUvEtelIkykmkBicarNa. km<úCa enAEtxVHxatGñkpþl;\NTansMrab;Gñkplit nigEkrécñplitplRsUv nigk¾mannUvkarbg;tMél d¾x<s;mYyénkareRbIR)as;\NTanenAeLIy. ehtudUcenH \NTanCnbT KWCaeRKOgpSMd¾sMxan;sMrab;kar GPivDÆn_CnbT CaBiesssMrab;karKaMRTplitkm μRsUv RBmTaMgkarbegáIt nigkarBRgIkénBaNiC¢km μrbs;va. edIm,IFanakarekIneLIg nigedIm,IeGayGñkRkIRkmanRck;d¾gayRsYleTArk\NTan CaBiesssMrab;eKal bMNgekIneLIgnUvplitPaBenaH TaMgGs;enH KYrEtRtUvTTYlyknUvviFankarN_mYycMnYnedIm,IBRgIk nigkat;bnßynUvkarbg;tMéld¾x<s;én\NTanCnbTedaytamryHkarEsVgrk nigkarCMrujnUvsßab½nnana dUcCa RkumsnSMR)ak; nigshkrN_CaedIm dUcEdlRtUv)andwgc,as;enAkñúgRbeTsxøH²enAGasuIEdl)aneFVIehIy. eFVIkarepÞr NGOs mYycMnYnEdlkMBugeFVIkargarenH eGayeTACa RbtibtþikrhirBaØvtßúEdlmankarcuHbBa¢I RtwmRtUv. RtUveFVIeGayRbesIreLIgnUvkarRKb;RKgénsßab½nTaMgenH edIm,IFanafaRbtibtþikrTaMgenaH RtUvrU:v eTAnwgbTdæan nigGackat;bnßyGRtakarR)ak;edaykarGnuvtþd¾RbesIrnana dUcCaneya)ayrbs;rdæaPi)al Edl)aneFVIcMeBaH : RbGb;exov :. müa:gvijeTot km<úCaKYrEtRtUveFVIeGay RbesIreLIgnUvbriyakasvinieyaK nigkarvinieyaKÉkCnbreTsEdlskmμrwgmaMTaMgLay edIm,IeRCamERCgkarGPivDÆn_esdækic©rbs;xøÜn CaBi essvis½yksikmμpgEdr. RbeTskm<úCa RtUvbnþeFVIesrIkmμ nigeFVIeGayRtUvKñanUvRbRBitþikmμCaticMeBaH vinieyaKinbreTsTaMgGs; CaBiessRKb;RbePTTaMgGs;énkarvinieyaKhirBaØvtßúbreTs. eTaHbI MAFF CARDI nig NGO mYycMnYn )ansgát;F¶n;eTAelIkarRsavRCav nigkarpSBVpSayk¾eday k¾esvakmμpSBVpSayksikmμTaMgGs;rbs;eK enAEtmankarxVHxatenAeLIysMrab;kar eqøIytbeTAnwgtMrUvkarrbs;ksikr CaBiessplitkrRsUv. mü:agvijeTot plitPaBkMlaMgBlkmμkm<úCa k¾sßitenATabenAeLIy ebIeRbobeFobeTanwgGñkRbkYtRbECgkñúgtMbn; nigGnþrCati. plitPaBkargard¾Tab enH RtUvbNþalmkBImYyEpñkedaysarEtkargarEdlmancMeNHdwgTab nigplitPaBBuMRKb;RKan;enAkñúg plitkmμRsUvenAkñúgRbeTskm<úCa ehIyk¾dUcCaenAkñúgBaNiC¢km μrbs;va. karbegáIteGaymankEnøgbNþúH bNþal nigsßab½nKaMRTenAtamtMbn;nImYy² k¾dUcCaesvakmμpSBVpSaymUldæansMrab;CYydl;ksikr KWCa RbkarsMxan;Nas; edIm,IeFVIeGayRbesIreLIgnUvsmtßPaB nigplitPaBénplitkmμRsUvrbs;Kat; k¾dUcCa BaNiC¢km μrbs;vaenAkñúgRbeTs. kareFVIeGayRbesIreLIg nUvkarebIkcMhrd¾smrmüenAkñúgkareFVIhirBaØbTan

Page 88: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

eTAdl;ksikr edIm,IeGayKat;GacmanRck;GnuvtþksidæanmYyd¾smrmü nigGacksagnUvRbB½n§eRsacRsb; pÞal;xøÜnd¾tUcmYy GacedIrtYnaTIy:agsMxan;sMrab;eFVIeGayekIneLIgnUvkarpÁt;pÁg nigkarnaMecjsBVéf¶én plitplRsUvkm<úCa. rdæaPi)al KYrrkSanUvkarelIkElgBn§eTAelIdIFøIksikmμEdlepþatEteTAelIépÞdIEdleRbIR)as;Et b:ueNaÑaH RbesIrCasCagkarelIkElgeTAelIRKb;RbePTéndIFøI nigkarelIkElgnUvBn§R)ak;cMNUlrbss; ksikr nigrkSakarBak;B½n§eTAelIkarelIkTwkcitþénkarGPivDÆn_ksikm μ nigCnbT nigKaMRTxñattUc²d¾éT eTot. CabEnßmeTot km<úCaKYrEtbnþebIkcMhrTIpSaresrIsMrab;RKb;RbePTTinñn½ybBa©ÚlksikmμEdlnaMcUl TaMgLayedayeGayRtUvr:UvKañCamYynwgkic©RBmeRBog WTO nigRbwgERbgegay)ansmrmmükñúgkarsMrb sMrYlsUcnkrN_m:aRkUesdækic©mYycMnYn dUcCaGRtabþÚrR)ak; nigGRtaGtiprNa EdlGaceFVIeGayrMxanpgEdr eTAdl;BaNiC¢kmμGgárrbs;km<úCa. RKYsarksikrCaeRcIn plitRsUvRKan;EtsMrab;kareRbIR)as;eGayRKb;RKan;enAkñúgRKYsarEtb:ueNaÑH RKYsarksikrTaMgenaH BMu)anerobcM b¤k¾sakl,gplitedIm,InaMecjenaHeLIy. edIm,IeqøIytbeTAnwgkarRBYy )armÖenH shKmn_GñkplitRsUv smaKmn_ksikr smaKmn_kinRsUv nigBaNiC¢kr k¾dUcCasßab½nRsavRCav nigpSBVpSay GacedIrtYnaTId¾sMxan; kñúgkarCYy b¤k¾bBa©úHbBa©ÚlksikrTaMgGs;eGayKitBicarNa nigpøas;bþÚr plitkmμEdlCaRbéBNIrbs;xøÜn eGayeTACaplitkmμsMrab;TIpSar. CaBiesseTAeTot GñkTaMgGs;enaH KYrEtpþl;eGayksikrpgEdrnUvtMéld¾TabsMrab;karTTYl)annUvRKb;RbePTénB’tman \NTan nigesvakmμ. BaNiC¢krRsUvkm<úCa mankarbuinRbsb;kñúgkarTij nigsþúkTuknUvRsUvsMrab;bMeBjkarTamTarBI GñkbBa¢aTijenAmankMritenAeLIy. karEsVgrkTIpSar KWBMumanCabBaðaenaHeT k¾b:uEnþTnÞwmnwgKat;manTIpSar Kat;BuMGacpÁt;pÁg)anTal;EtesaHnUvcMnYn nigKuNPaBeGayeTAtamtMrUvkar. karmankMritnUvcMeNHdwgTIpSar enAbreTsedayehtuEtmankarxVHxaténBt’manBIlkç½NÐTIpSarbreTsenaH KWCakarraraMgepSgeTotsMrab; GñkkinRsUv nigBaNiC¢krRsUvTaMgLay. edIm,IeqøIytbnwgbBaðaenH shKmn_ksikr b¤k¾smaKmksikr GñknaMecjRsUv nigGñkkinRsUvTaMgLay k¾dUcCasßab½nBak;B½n§nana dUcCakEnøgpþl;B’tmanBI TBT nig SPS KYrEteFVIkarCamYyKñaedIm,InwgplitenApliplRsUveyageTAtamKuNPaB nigcMnYnEdlRtUv)anTamTar. müa:gvijeTot karbegáIt : PUmimYyplitplmYy : k¾GaceqøIytbpgEdreTAnwgbBaðaBak;B½n§enH.

Page 89: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

ehdæarcnasm<½n§RkxSt;TUeTA nigkarbg;tMéldwkCBa¢Únx<s; KWenAEtCasmasFatusMxan;mYyenAeLIy sMrab;karraraMgkarnaMecj. dUcenHedIm,InwgeFVIegayRbesIreLIgnUvplitkm μRsUv k¾dUcCakarnaMecjRsUvkm<úCa viFankarN_mYycMnYnBak;B½n§nwgkareFVIeGayRbesIreLIgénkarraraMgkñúgRsuk KYrRtUvelIkykmkBicarNa. raCrdæaPi)alkm<úCa RtUvbnþRbwgERbg[Gs;lT§PaBrbs;xøÜnenAkñúgkarsnüaksagRbB½n§ehdæarcnasm<½n§P¢ab; BITIRkugeTAtMbn;CnbTEdlman]tþmPaBeRbobeFob nigskþanuBlx<s;kñúgkarplitRsUv. eRkABIenH kñúg karRbtibtþiKYrEtlb;ecalpgEdrnUvPaBs μ úksμajbc©úb,nñ kariyal½yniymF¶n;F¶r GMeBIBukrlYy nigcMNay minpøÚvkarmYycMnYnpgEdr. kMENTMrg;epSgeTotEdlGacCakarEklMGrbriyakasCMnYj kñúgRbeTsCadMu kMPYnpgEdrenaH KWkmμvIFIkMENTMrg;énkarsMrYlBaNiC¢kmμ. karkMENTMrg;enH KYrEtykcitþTukdak;eday RbugRby½tñ nigRsbCamYykic©RBmeRBog WTO sþIGMBIkarsMrYlBaNiC¢kmμ .

kic©RBmeRBogsþIGMBIksikm μpþl;GtßRbeyaCn_CaeRcIncMeBaHbNþaRbeTsRkIRk edaylb;bM)at;r)aMg BaNiC¢km μminEmnBn§Ky nigr)aMgBn§Ky nig]btßmÖFnkñúgRsuk. kñúgfan³CaRbeTsRkIRkmYy km<úCaRtUvEt rkSaTukBn§naMcUlÉkraCücMeBaHplitplksikmμ nigrkSarsiT§i]btßmÖFnkñúgRsukcMeBaHGñkplitRsUvbnþ eTot. ktþaenHpþl;plCaviC¢man sMrab;km<úCaBRgIkkarnaMecjpliitplksikm μrbs;xøÜn nigTak;Taj vinieyaKkñúgvisy½enHpgEdr.

brimaNkUtaRtUv)anBRgIk TaMgkñúgRbeTsGPivDÆn_ nigkMBugGPivDÆn_ nigeKalkarN¾ MFN kñúg cMeNamsmaCikk¾CaktþamanRbeyaCn_sMrab;karnaMecjGgárkm<úCaEdr. eyIgeCOCak;fakm<úCa CaGñkRbkYt RbECgmYy b¤manskþanuBlRbkYtRbECg kñúgcMeNamplitksikmμTaMgGs;EdlenAkñúgenaH plitkmμRsUvedIr tYnaTId¾sMxan;. ehtudUec©H km<úCaRtUvEtbnþrcrcaeTVrPaKI nigBhuPaKI edIm,IebIkTIpSar nigTTYl)an GSP b¤TIpSarkUtaesrI nigKμanBn§ QF & DF EfmeTotcUleTAkñúgRbeTsFM² dUcCashrdæGaemrik nigCb:un CaedIm\

Page 90: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

esckþIbEnßm

lT§pleKalrbs;KMeragRsavRCav

1> lT§pleKaledARsavRCav nigeKalbMNg

eQμaHrbs;KMeragRsavRCav eKaledA nigeKalbMNg

CMrujkarnaMecjGgárkm<úCa eRkaycUl

GgÁkarBaNiC¢km μBiPBelak WTO

• sikSaelIrcnasm<n½§ niglkçxN½Ð énBaNiC¢km μGgárkm<úCa • sikSaelIkarebIkRckTIpSarnaMecjGgárkm<úCa • viPaKelIkarKMramkMEhg énBaNiC¢kmμGgárkm<úCa • GPivDÆneya)ay b¤]bkrN¾ edIm,ICMrujkarnaMecjGgárkm<úCa

2> lT§pleKal viFIsa®sþRsavRCav nigkmμviFIsMrbsMrYlrbs;RKUENnaM

lT§pleKal kargar viFIsa®sþ FnFan kalbriecäT

epJIKeRmagkargarCUnRKUENnaM

nigTMnak;TMngCamYYyRKUbNþúHbNþal nigRKUENnaM tamry³ E-Mail

RkumGñkRsavRCav 31 Extula qñaM2006

KeRmagkargar

pþl;cemøIyelIKeRmagRsavRCav

sresr nigkarpþl;eyabl; eqøIytmtamry³ E-Mail nigTUrsB½V

RKUENnaM s)aþh¾TI1 dl; s)aþh¾TI2 Exvicäika 06

Page 91: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

)anGnum½tKeRmagkargar

sresr nigkarpþl;eyabl; eqøIytmtamry³ E-Mail nigTUrsB½V

RKUbNþúHbNþal RKUENnaM

epJIKeRmagRsavRCavsegçbCUnRKUENnaM ¬bBa¢ak;cMnYnTMB½r kñúgCMBUkRsavRCav¦

BinitüeLIgvij ÉksardMbUg nig CMBUkRsavRCavnimYy²

RkumGñkRsavRCav KeRmagRsavRCavsegçb ¬rYmTaMgCMBUkRsavRCav nigGnusasn_¦

pþl;cemøIyelIKeRmagRsavRCav

sresr nigkarpþl;eyabl; eqøIytmtamry³ E-Mail nigTUrsB½V

RKUENnaM

s)aþh¾TI3 Exvicäika 06

lT§pleKal kargar viFIsa®sþ FnFan kalbriecäT

karRsavRCavCMBUk 1 rcnasm<n½§bc©úb,nñ énkaenaMecj Ggár rbs;km<úCa - BaNiC¢kmμGnþrCati EpñkGgár - brimaNnaMecj nigbNaþTpSar ¬cin Cb:un

kUer:xagt,Úg nigshrdæGaemrik¦ - EbbbTGtItkal BaNiC¢kmμ EpñkGgár - EbbbTbc©úb,nñ BaNiC¢kmμ EpñkGgár ¬]>

éfLg;d¾ nigevotNam¦ - PaBGnueRKaHBaNiC¢km μ

bBa©b;karRsavRCav BinitüeLIgnUvRTwsþIénÉksarsMxan;² Tinñn½ybnÞab;bnSM ÉksarBak;B½n§ mYycMnYnTinñn½yBIRksYgBak;B½n§ RsavRCavBI Internet nigkariyal½y

elak Ey:m supl elak can; b‘unñivtþn_

BIs)aþh¾TI4 Exvicäika dl; s)aþh¾TI4 ExFñÚ 06

Page 92: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

karRsavRCavCMBUk 2 PaBRbkYtRbECg cMeBaHBaNiC¢kmμGgár - FnFannigktþaFm μCatiGMeNaypl - témø nigGRtabþÚrR)ak; - neya)ayCMrujkarpÁt;pÁg;Ggár - neya)aysþIGMBI esrIPavUbnIykmμ

kñúgvis½yGgár - neya)ayBaNiC¢km μ rbs;km<úCa

eRkamRkbx½NÐ kic©RBmeRBog GMBIksikm μ - karsnüa rbs;km<úCa cMeBaH

kic©RBmeRBogBaNiC¢km μeTVPaKI nigBhuPaKI

- karsMrYlBaNiC¢kmμrbs;km<úCa cMeBaHGgár

bBa©b;karRsavRCav RbmUlTinñn½yedIm nigTinñn½ybnÞab;bnSM rYmTaMgRbPBBIsßab½nrdæaPi)al nigsßab½nBak;B½n§epSgeTot . l. BinitüeLIgvijenA WTO, ASEAN

Wedsites nigÉksarBak;B½n§ rbs; RbeTsTIbI RsavRCavBI Internet nigkariyal½y

elak can; b‘unñivtþn_ BIs)aþh¾TI4 Exvicäika dl;; s)aþh¾TI4 ExFñÚ 06

Page 93: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

lT§pleKal kargar viFIsa®sþ FnFan kalbriecäT

karRsavRCavCMBUk 3 kaeebIkRckTIpSar - karsnüaBhuPaKI enAeRkam

kic©RbmeRBogsþIGMBIksikm μ rbs; WTO - rebobvar³GPivDÆRkugdUha - karcrcabc©úb,nñ GMBIksikm μ rbs; WTO - PaBGnueRKaH énkarebIkRck TIpSar

¬]>Ta RbB½n§GnueRKaHTUeTA GSP,

ASEAN bUkKeRmagkard¾eTeTot kic©RBmeRBogeTVPaKIrbs;km<úCa¦

- Bn§Ky nigr)aMgminEmnBn§Ky ¬]>Ta GRtaBn§kUta TRQs r)aMgbec©keTs cMeBaHBaNiC¢kmμ TBT nigGnam½y nigPUtKÁam Gnam½y SPS

bBa©b;karRsavRCav RbmUlTinñn½yBaNiC¢kmμedIm BinitüeLIgvijTinñn½ybnÞab;bnSM ykB½t_manBI WTO, ASEAN nigrdæaPi)al Wedsites BinitüeLIgvijnUvRTwsþI RsavRCavBI Internet nigkariyal½y

elak kan; visidæ BIs)aþh¾TI4 Exvicäika dl;; s)aþh¾TI4 ExFñÚ 06 BIs)aþh¾TI4 Exvicäika 06 dl;; s)aþh¾TI4 Exmkra 07

Page 94: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

karRsavRCavCMBUk 4 karlM)akkñúgRsuk nigbNþajTIpSar - ma:extTIg nigplitkmμ - TIpSarksikmμ ¬bNþakñúgRsuk

nigeRkARbeTs¦ - kardwkCBa¢Ún nigéføedImsþúkTMnij - dMeNIrkarplit nigbBaðaKuNPaB - karRKb;RKgBak;B½n§nwgplitkmμRsUv

bBa©b;karRsavRCav

eFVIsmÖasCamYyRkumh‘unbak;B½n§ GgÁkarminEmnrdæaPi)al nigPñak;garrdæaPi)alepSgeTot RBmTaMgRksYgBak;B½n§ tamry³cuHGegát nigcuHsaksYr viPaKBIlT§plénkarcuHGegát

elak Ey:m supl BIs)aþh¾TI4 Exvicäika dl;; s)aþh¾TI4 ExFñÚ 06

Page 95: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

karRsavRCavCMBUk 5 CMerIsneya)ay b¤]bkrN¾CMrujkarnaMecj Ggár - ktþaGMeNayplBak;Bn½§BaNiC¢km μ³

rYmmanRbsiT§iPaBénkareRbIR)as;dI FnFan nigktþaGMeNaypld¾éTeTot kñúgRbeTs

- viFanBak;Bn½§nwgBaNiC¢km μ³ rYmman kar]btßmÖ kñúgRsukcMeBaHGgár plitkmμ GgársrIrag karEkécñ karsþúk nigma:extTIg ehfarcnasm<½n§ Bn§ nigkarelIkTwkcitþ vinieyaKepSgeTot \NTakarRsavRCav nigCMnYybec©keTs

- viFanBaNiC¢kmμpÞal;³ rYmman karnaMecjBaNiC¢kmμ BaNiC¢km μminRsb bTbBaØatþ ni

- yuTÞsaRsebIkRckTIpSar rYmTaMgkarcrca WTO GMBIkarebIkRckTIpSar sMrab; RbeTsRkIRk nigkarcrcaGMBIksikmμ bUkkarcrcaeTVPaKI nig GSP

bBa©b;karRsavRCav

eFVIkarviPaK énCMBUkRsavRCav 1-4 elak can; b‘unñivtþn_ elak kan; visidæ elak Ey:m supl

BIs)aþh¾TI4 Exvicäika dl;; s)aþh¾TI4 ExFñÚ 06 BIs)aþh¾TI4 Exvicäika 06 dl;; s)aþh¾TI2 ExkumÖ³ 07

Page 96: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

r)aykarN¾RBagelIkTI1

BieRKaHeyabl;RKb;CMBUkRsavRCav eFVIesckþIepþIm nigesckþIsegçb edayrYmbBa©Úleyabl;rbs;RKUENnaM

RkumGñkRsavRCav

dak;CUnRKUENnaMRKb;CMBUkRsavRCav BieRKaHeyabl;RKb;CMBUkRsavRCav RkumGñkRsavRCav

r)aykarN¾RBag ¬RKb;CMBUkRsavRCav¦

TTYlcemøIyBIRKUUENnaM

sresr nigkarpþl;eyabl; eqøIytmtamry³ E-Mail nigTUrs½BV

RKUENnaM

BIs)aþh¾TI1 dl;; s)aþh¾TI2 Exmkra 07 BIs)aþh¾TI3 Exvicäika 06 dl;; s)aþh¾TI4 ExkumÖ³ 07

lT§pleKal kargar viFIsa®sþ FnFan kalbriecäT

sikçasalfñak;tMbn;B-énKeRmag - BinitüeLIgvij nigBiPaKSaelI KeRmag cMeBaHkalbriec©T

- TTYlcemøIy GMBIvDÆnPaB - EksMrYlKeRmag edayeyag

tamlT§plsikçasal fñak;tMbn;

sikçasalfñak;tMbn;CamYy RKUENnaM nigGñkbNþúHbNþal

RkumGñkRsavRCav RKUENnaM nigGñk bNþúHbNþal

éf¶TI15-18 Exmkra 07

bBa©b;r)aykarN¾RBag

BieRKaHeyabl;RKb;CMBUkRsavRCav eFVIesckþIepþIm nigesckþIsegçb edayrYmbBa©Úleyabl;rbs;RKUENnaM

RkumGñkRsavRCav

r)aykarN¾RBag ¬RKb;CMBUkRsavRCav¦

dak;CUnr)aykarN¾RBagbBa©b; eTARKUENnaM

bBa©b;r)aykarN¾ RkumGñkRsavRCav

BIs)aþh¾TI1 dl;; s)aþh¾TI3 Exmina 07

Page 97: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

TTYlcemøIyelIBRgagbBa©b;

sresr nigkarpþl;eyabl; eqøIytmtamry³ E-Mail nigTUrs½BV

RKUENnaM

dak;CUnr)aykarN¾bBa©b; eTARKUENnaM r)aykarN¾RBagrYmTaMgesckþIepþIm nigesckþIsegçb Éksareyag nigtaragTinñn½y

RkumGñkRsavRCav

eyabl;elIkarsikSaRsavRCavcugeRkay

sresr nigkarpþl;eyabl; eqøIytmtamry³ E-Mail nigTUrs½BV

RKUENnaM

r)aykarN¾cugeRkay

r)aykarN¾cugeRkayRtUv)anbBa©b;

r)aykarN¾cugeRkayrYmCamYy eyabl;rbs;RKUENnaM

RkumGñkRsavRCav

s)aþh¾TI4 Exmina 07

sikçasalpþl;neya)aykñúgRbeTs

BiPakSarr)aykarN¾cugeRkay sikçasalaCamYy RKUENnaM nigGñkbNþúHbNþal

RKUENnaM nigGñk bNþúHbNþal RkumGñkRsavRCav

éf¶TI3-5 Exemsa 07

karpSBVpSayB½tman karpSBVpSaylT§plsikSaRsavRCav sikçasalbBa©b; 24-25 Exemsa 07

kMNt;sMKal; Ab = bBa©b; Ab = bþÚreBl

Page 98: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

3> fvikaRsavRCav raymuxcMNay

)a:n;sμanmUlniFi

kMNÉkasar nigsßiti - r)aykarN¾ ¬sßitibBa¢aTij cuHsaksYrsMNYr¦ - esovePAsMrab;CaÉksareyag - RsavRCavTinñn½yBI Internet

US$ 290

cuHeFVITsSnkic© enAtamGgÁkar nigRkumh‘un - cMNaydwkCBa¢Ún

US$350

cMNayelIkarTMnak;TMng - TUrs½BV - TUrsar (Fax)

US$200

r)aykarN¾RBag - e)aHBumÖ ftcMlg cgCaesoePA - cMNayepSg²

US$400

srub US$1,240

Page 99: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

KeRmagénkarsikSaRsavRCav

1-eKalbMNgénkarRsavRCav

edIm,IGPivDÆn_eKalneya)aynigCeRmIs eKalneya)ayedIm,ICRmujnUvkarnaMecjGgáreRkaykarcUlCasmaCik WTO

2-Bt’manBisþa BIRkumGñkRsavRCav

- elak can; b‘unñivtþn_ m®nþIkariyal½y WTO énnaykdæanGas‘an nigGgÁkarGnþrCati RksYgBaNiC¢kmμ CaRbFanRkumRsavRCav - elak kan; visidæ m®nþIkariyal½y WTO énnaykdæanGas‘an nigGgÁkarGnþrCati RksYgBaNiC¢kmμ CasmaCikRkumRsavRCav - elak Ey:m supl m®nþIkariyal½y sMrbsMrYl nigggÁkarGnþrCati énnaykdæanGas‘an nigGgÁkarGnþrCati RksYgBaNiC¢kmμ CasmaCikRkumRsavRCav - elak ém:eXIl yaMg CaGñkRKb;RKgKMerag TARP CaGñkRtYtBinitü

3-karsegçbén km μviFIkargarénkarRsavRCav

-éf¶ Gnum½tnUvKMerag ³ ExkBaØa qña 2006 -éf¶ ebIkvKÁbNþúHbNþalkñúgRbeTs³ 16-19 tula 2006 -éf¶ cab;epþImkm μviFIRsavRCav ³31 tula 2006 -éf¶ ebIksikçasalaenAkñúgtMbn;³ 13-17 tula 2006 enATIRkug hy Gan RbeTsevotnam - éf¶ Edlcab;epþImeFVIkarRsavRCav³ s)þah_TI 4 Ex tula qñaM 2006 -éf¶ EdlRtUvbBa©b;BRgagelIkTI1 nigRbKl;CUnGñkRtYtBinitü³ s)þah_TI4 ExkumÖ³ qñaM2007 -éf¶ R)arBVeFVIsikçasalafñak;tMbn; ³éf¶TI 15 -18 Ex mkra qñaM2007 -éf¶ EdlRtUvbBa©b;BRgagelIkTI2 nigRbKl;CUnGñkRtYtBinitü³ s)þah_TI3 ExmIna qñaM2007 -éf¶ eFVIsikçasala sþIBI karENnaMBIeKalneya)ay

Page 100: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

EdleFVIenAtamkñúg RbeTs ³ éf¶TI3-5 emsa qñaM2007 -éf¶eFVIsikçasalapSBVpSaybBa©b; ³éf¶TI 24-25 Exemsa qñaM2007

esckþIsegçb énkarRsavRCav

karmaneRbobkñúgkareFVIBaNiC¢km μGgárrbs;km<úCa -eTaHbIkm<úCa)anbgðajnUvPaBeConelOn enAkñúgdMeNIkarEbgEckdICUnRbCaCnk¾edayk¾GRtaénRbCaCnEdlrs;enAtamCnbT EdlxVHxatdIsMrab;eFVIksikmμekIneLIgBI13° enAkñúgqñaM1997 eTA 16°enAqñaM1999 nigeLIgdl;20°enA kñúgqñaM2004 -eTaHbImanPaBRbesIeLIgEpñkplitPaB k¾km<úCaenAEtCaRbeTs mYyEdlmantinñplTabCageKb:putenAkñúgtMbn; -karcMNayeTAelI karerobcMdI kareRbIR)as;CI ¬TaMg CIFmμCati nigCIKImI¦ manéføx<s; CageKkñúgdMNak;kalplitRsUv -bc©úb,nñenH eyIgeXIjmantMbn;eRsacRsBRtwmEt44/48°b:ueNÑaH énépÞdIsMrab;eFVIERsTaMgGs;. manKMeragRbB½n§eRsacRsBCaeRcIn RtUv)anGnuvtþ edaykñúgenaHRksYgFnFanTwk nig]tuniymCaGñk TTYlxusRtUvelIkarpþl;bec©keTs nigRbB½n§KMeragFM² rIÉKMeragFun tUc nigmFümdak;eGayGnuvtþedaybNþamnÞIrnana. -mankgVHxatkñúgkarpþl;\NÑTandl;ksikr nigm©as;eragma:suIn EkécñGgárCaedIm - ebIeTaHbICaRksYgksikmμ rukçaRbmaj; nigensaT(MAFF) ,

CARDI niggGgÁkar NGO mYycMnYn )anykcitþTukdak;elIkar RsavRCav nigpSBVpSayk¾eday k¾esvaTaMgenaHmin)anRCabeGay TUlMTUlaydl;bNþaksikr eLIy

Page 101: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

-rdæaPi)alenArkSakarelIkElgBn§elIdIksikm μ nigBn§elIR)ak;cMNUl BIRbCaksikr edayeFVIkarelIkTwkcitþelIvisyksikm μ nigkaGPivDÆn_ CnbTtamry³karKaMRTelIKMeragtUc²mYycMnYn.

-RbeTskm<úCa )aneFIVesrIPavUbnIykmμBaNiC¢kmμelIRKb;TMnij Tak;Tgksikm μTaMgGs; nigplitplRsUvpg edayGnueLamtam kic©RBmeRBogrbs; WTO. karkRmitkñúgRsuk nigbNþajTIpSar -ksikrPaKeRcIneFVIRsUvsRmab;Etb®gÁb;kareRbIR)as;kñúg RKYsarEt b:ueNÑaH BYkKat;minTan;)aneeobcM b¤k¾manbMNgedIm,IpliteFVIkar naMecjeLIy. -brimaNpÁt;pÁg;RsUvelITIpSarmineTogTat; -lT§PaBrbs;Qμ ÜjmankMNt;kñúgkarTij nigsþúkRsUvsRmab;bMeBj eTAtamtRmUvkar bBa¢aTij. -karxVHxatehdæarcnasm<½n§ nigtémøRbtibtþikarx<s;enAEtCaktþamYy d¾sMxan;eFVIeGaymankarraMgsÞHdl;kar naMecj karcUlTIpSar -kic©RBmeRBogelIvis½yksikmμpþl;nUvGtßRbeyaCn_Ca eRcInsMrab; RbeTsRkIRk edayeyageTAelIkarlb;bM)at;ecalnUvr)aMgBn§Ky nigminEmnBn§KyTaMgLay -GRtaBn§elIbrimaNEdlkMNt;RtUv)anbegáIn TaMgRbeTsGPivDÆn_ nigRbeTskMBugGPivDÆn_ -c,ab;BiessEcgeday elIkElgdl;RbeTsRkIRkeGaymankar eGaymankarCYy]btßmedayrdæ b:uEnþedaymineGVIeGayraMgsÞHdl;

Page 102: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

vis½yBaNiC¢kmμ - eKalkarN_ RbeTsEdlmankarGnueRKaHbMput (MFN)smaCik

WTOTaMgGs;begáIt»kassMxan;sMrab;GñknaMecj -TIpSarGgárBiPBwilakCH\T§iBlya:gxøaMgBIRbeTs]btßmÖFndUcCa shrdæGaemrik Cb:un nigkUer:xagt,Úg -Bn§KyeTAelIGgárrbs;RbeTseCOnelOinTaMgGs;KWenAmankMrit x<s;enAeLIy ehIyk¾enAmankMNt;brimaNnaMcUlEdr

bTBiesaFn_BIkarRsavRCav -bTBiesaFn_kñúgkareFVIkarrYmKñaCamYybuKÁlBak;B½n§ k¾dUcCabuKÁlik mkBIbNþasßab½nnana -begáIn nUvcMenH nigkaryl;dwgelIPaBRbKYtRbECgQñHénkarpÁt;pÁg; Ggárrbs;km<úCa -bTBiesaFn_kñúgkarBinitüemIlpllM)akkñúgRsuk nigTMnak;TMng TIpSarénkarpÁt;pÁg;Ggár nigkarcUlTIpSarénRbeTseKaledAnaMcUl -bTBiesaFn_kñúgkarbegáIteKalneya)ay nigGnusasn_nanakñúgkar CMrujkarnaMecjGgárrbs;km<úCa -bTBiesaFn_kñúgkarerobcMkarRsavRCav

5-bBaðaeKalneya)ayEdl EsþgecjmkBikarRsavRCav

k-bBaðaneya)ay -etIGVIEdlCaGñkkMNt;nUvkarCMrujkarnaMecjGgárrbs;km<úCa? -etIBn§ nigneya)ayvinieyaKelIvis½yksikmμsBVéf¶eFVIeGayraMgsÞH dl;karnaMecjGgárEdrb¤eT? -etIneya)aynaMcUlrbs;RbeTsmyycMnYneFVIweGayraMgsÞHdl; karnaMecjGgárrbs;km<úCaEdrb¤eT? etIkarnaMecjRsUvedayK μankarkMNt;raraMgkarnaMecjGgár

Page 103: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

nigeFVIeGay)at;plcMeNj nigkargarrbs;km<úCaEdrb¤eT? x-kartMrUveGaymankarpøas; bþÚr

-bnþGnuvtþkarRKb;RKg kargard¾manRbsiT§PaBmYyelIkarEkTRmg;dIFøI ¬dIsm,Tanesdækic© nigsgÁm¦

-eFVIkarBicarNaelIkareFVIesrIPavubnIykm μéndIeRbIR)as; nigdIkmμsiT§ eGaydl;BYkvinieyaKbreTs -CMrujeGaymankareRbIR)as;plitplGgárFmμCati -begáItshKmn_ksikredIm,IgayRsYlkñúgkarepÞrbec©kviC¢aTMenIbnig Bt’manepSg² -begáIteGaymaneRcInnYv viTüasßanRsavRCav nigGb;rMenAtamtMbn; -Tak;Taj nUvral;karvinieyaKEpñkhirBaØvtßúRKb;RbePT rYmTaMgkar vinieyaKpÞal;pgEdr -bnþrkSakarelIkElgBn§elIdIksikmμ nigBn§elIrbs;rbrsMrab; eFVIksikmμ - eFVIeGayRbesIeLIgnUvRbB½n§eRsacRsB nigeFVIkarGPivDÆn_ ehdæarcnasm<½n§ -RGnuvtþ nigkareFVIeGaytémøGKÁIsnITabbMput tamEdlGaceFVIeTA )an -bBaÄb;karnaMecjRsUvedaypÞal; eTaHCanaMecjtampøÚvkar nigmin pøÚvkarkþI -bnþcrcaeTVPaKI b¤BhuPaKIedIm,IebIkRckTIpSar nigTTYl)anRbB½n§ GnueRKaHTUeTA Epñk BaNiC¢kmμ (GSP)BIRbeTsCaédKU

K-CMhanEdlRtUvtamdanbnþ -eFVIkarCYbRbCuM karsaksYr nigBieRKaHeyabl;CamYyGñkEdl Tak;Tgkñúgvis½yksikmμenH -RbmUlnUvBt’manEdlTak;Tg -eFVIr)aykarN_ nigelIkykCMerIsneya)ayd¾RtwmRtUvmkeRbI

Page 104: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

-pþl;nUvsikçasala b¤vKÁbNþúHbNþalepSg²edIm,IpSBVpSaynUv Bt’manepSg² dl;GñkBak;B½n§ -Rbtibtþi nigBinitüemIlnUvkarERbRbYlénneya)ay -eFVIkarvaytémøelIkarRbtibtþi

karerobcM nigkarGnuvtþnUveKalneya)ayedIm,IeFVIeGayseRmcnUveKalbMNgénkarsikSaRsavRCav bBaða skmμPaB 1-bMNgéneKalneya)ay edIm,IGPivDÆn_ eKalneya)ay nig]bkrN_CaCeRmIs kñúgkarCMruj karnaMecjGgárrbs;km<úCa

-eFVIkarRbmaNnUvPaBRbkYtRbECgénBaNiC¢km μGgárrbs;km<úCa -eFVIkarRbmaNnUvlT§PaBcUlTIpSarrbs;Ggárkm<úCa -eFVIkarRbmaNnUv]bsKÁnanaénkareFVIBaNiC¢kmμGgárrbs;km<úCa -ri³rknUvKeRmagneya)ayedIm,IGnuvtþn_

2-esckþIsnñidæan bnÞab;BIkarRsavRCav

PaBRbkYtRbECgrbs;km<úCakñúgkareFVIBaNiC¢kmμGgár -eTaHbIkm<úCamankarrIkcMerInKYre[kt;sMKal;elIdMeNIkar EbgEckdIFøI k¾edayk¾GRtaénkarxVHxatdIsMRmab;eFVIksikm μcMeBaHRkumRKYsarenACnbT mankarekIneLIgBI 13°enAqñaM 19997 eTA 16° enAqñaM 1999 nig 20° enAqñaM2004 -eTAbICamankarbegáInelIplitPaB k¾km<úCaenAEtCaRbeTsmYy Edlman TinñplTabCageKbMputenAkñúgtMbn; -kareRbIR)as;CI rYmCamYynwgkarerobcMdIsMrab;eFVIkardaMduHenAEt CacMNaymYyd¾x<s;enAkñúgdMnak;kalplitkmμ -RksYgFnFanTwk nig]tþúniym TTYlxusRtUvkñúgkarpþl;bec©keTs sRmab;RbB½n§KMeragEdlmanTMhMFM² rIÉKMeragtUc nigmFüm TTYlxusRtUvedaymnÞIrenAtamextþnimYy². bc©úb,nñenHeyIgeXIj mantMbn;eRsacRsBRbEhl 44>48°énépÞdIdaMduHsrubTaMgGs;. -enAmankarxVHxatGñkpþl;\NTandl;plitRsUv nigGñkEkécñGgþr

Page 105: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

enAeLIy -eTaHbICaRksYgksikmμ rukçaRbmaj; nigensaT GgÁkar CARDI

nigGgÁkar NGOs mYycMnYnmanykcitþTukdak;sgát;F¶n;eTAelI karRsavRCav nigeFVIkarpSBVpSayk¾eday k¾esvapSBVpSayksikmμ TaMgenaHhak;dUcCaminTan;bMeBjtamtRmUvkarrbs;ksikreLIy -rdæaPi)alenArkSa karminykBn§cMeBaHdIksikm μ karminykBn§elI R)ak;cMNUl edIm,ICakarelIkTwkcitþdl;karGPivDÆn_ksikmμ nigCnbT -km<úCa)anebIkesrITIpSarnaMcUlcMeBaHTMnijksikmμRKb;RbePT edayGnuelameTAtamkic©RBmeRBogBaNiC¢kmμBiPBelak

bBaðaRbQmkñúgRsuk nigTMnak;TMngTIpSar -ksikrPaKeRcInplitRsUvsRmab;EtbMeBjkareRbIR)as;enAkñúg RKYrsarEtb:ueNÑaH BYkKat;enAminTan;)anerobcM rWmanbMNgplit edIm,IeFVIkarnaMecjenAeLIy -karpÁt;pÁg;RsUvmineTogTat; -lT§PaBrbs;Qμ ÜjkñúgkarRbmUlTij nigsþúkRsUvsRmab;bMeBjeTA tamtRmUvkarénkarbBa¢aTijenAmankMNt; enAeLIy -éføénkardwkCBa¢Ún nigPaBxVHxaténehdæarcnasm<½nKWCa ktþacMbg naMeGayraMgsÞhdl;karnaMecj.

karcUlTIpSar -kic©RBmeRBogeTAelIvis½yksikm μpþl;plcMeNjya:geRcIndl; RbeTsRkIRktamry³karlb;bM)at;Bn§Ky nigr)aMgminEmnBn§Ky -c,ab;Biessrbs; WTO GnuBaØateGayRbeTsEdlmankarGPivDÆn_tictYceFVIkar]btßmkñúgR

Page 106: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

suk)an EtedayminmankarraraMgdl;kareFVIBaNiC¢kmμ -eKalkarN_ MFN enAkñúgcMeNamsmaCik WTO KWCaktþasMxan; CMrujdl;karnaMecj -TIpSarGgárBiPBelakr\T§iBlya:gxøaMgBIkar]btßmFn BIRbeTs mYycMnYndUcCa shrdæGaemrik Cb:un nigRbeTskUer:xagt,Úg ehIyBn§naMcUlnUvplitplGgáreTARbeTsTaMgenaHmankMritx<s; nigenAmankardak;kMritkUtaenAeLIy.

3-eKalneya)ay Edl)anelIkeLIg edIm,IeFVIkarBicarNa

-Gnuvtþn_eGay)anCabnþeToteTAelIkargar nigkarRKb;RKgeGay manRbsiTÞiPaBelIkMENTRmg;dIFøI ¬dIsm,TansgÁmkic© nigesdækic©¦ -eFVIkarBicarNaelIkarebIkeGaymankareRbIR)as;dI nigmansiT§i kan;kab;edayGñkvinieyaKbreTs -CRmujeGaymankareRbIR)as;plitplGgársrIragÁ nigGsrIragÁ -eFVIkarbegáItshKmn_ksikredIm,IgayRsYlkñúgkarepÞr bec©kviC¢a nigBt’manepSg² -Tak;Tajral;karvinieyaKEpñkhirBaØvtßú nigkarvinieyaKpÞal; epSg²eTot -bnþeFVIkarelIkElgBn§elIkareRbIR)asdI nigBn§elIR)ak;cMNUl BIksikr -eFVIeGayRbesIeLIgnUvRbB½n§eRsacRsB nigkarGPivDÆn_ehdæa rcnasm<½n§ -eFVIeGaytémøGKÁIsnITabbMputtamEdlGaceFVI)an -CMrujeGaymankarRbkYtRbECgedayyutþiFm’ nigcat;viFankar GnuvtþnUvkic©RBmeRBog SPS nig TBT -KYrbBaÄb;karnaMecjRsUveTaHCaRsbc,ab; b¤ minRsbc,ab;kþI -bnþkarcrcatamry³ ÉketaPaKI b¤ BhuPaKICabnþeTot edIm,IebIk

Page 107: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

RckTIpSarkñúgkarnaMecjGgár nigTTYl)annUvRbB½n§GnueRKaH BaNiC¢km μCaTUeTA.

k- tRmUvkar Bt’man nig karRsavRCavEdlRtUveFVIbnþ

-RsavRCaveTAelIlT§PaBénkarTak;TajvinieyaKeTAelIvis½yRsUv nigGgár -RsavRCavelIGtßRbeyaCn_eRbobeFobrvagkarplitGgársrIragÁ (Organic) nig GgárFmμta (Non-Organic)

-RsavRCavrkRbB½n§ma:XItFIg d¾manRbsiT§iPaBmYyedIm,ICMrujnUv kareFVIBaNiC¢km μGgáreGay)anRbesIr -eFVIkarRsavRCaveRbobeFobeTAelI plcMeNjesdækic©énkar naMecjRsUv nigkarnaMecjGgárfaetImYyNamanplcMeNjeRcIn Cag.

x- etItMrUveGaymankarpøas;bþÚr EbbNaxøH?

-begáItshKmn_ksikreGay)aneRcIntamEdlGaceFVI)an RbeyaCn_gayRsYlkñúgkarepÞrbec©kviC¢a nigBt’manf μ I² -begáItviTüasßan Gb;rM nigRsavRCavRbcaMtMbn;nimYy²eGay)aneRcIn -GUsTajral;karvinieyaKEpñkhirBaØvtßúRKb;RbePT edayrYmTaMgkar vinieyaKpÞal;elIvis½yRsUvGgárenH -bnþeFVIkarelIkElgBn§elIkareRbIR)asdI nigBn§elIR)ak;cMNUl BIksikr -eFVIeGayRbesIeLIgnUvRbB½n§eRsacRsB nigkarGPivDÆn_ehdæa rcnasm<½n§ -eFVIeGaytémøGKÁIsnITabbMputtamEdlGaceFVI)an -CMrujeGaymankarRbkYtRbECgedayyutþiFm’ nigcat;viFankarGnuvtþnUvkic©RBmeRBog SPS nig TBT -KYrbBaÄb;karnaMecjRsUveTaHCaRsbc,ab; b¤ minRsbc,ab;kþI -bnþkarcrcatamry³ ÉketaPaKI b¤BhuPaKICabnþeTot edIm,IebIk

Page 108: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

RckTIpSarkñúgkarnaMecjGgár nigTTYl)annUvRbB½n§GnueRKaH BaNiC¢km μCaTUeTA.

4-etIKYreFVIkarpøas;bþÚredayrebob Na?

k-etInrNaCaGñkpþÜcepþImeFVIkar pøas;bþÚr?

-RksYgBaNiC¢km μ -RksYgksikm μ rukçaRbmaj; nigensaT -RkumRbwkSaGPivDÆn_km<úCa -RksYgesdækic© nighirBaØvtßú -RksYgFnFanTwk nig]tuniym -RKb;GñkBak;B½n§TaMgGs;

x-etIKYreFVIkarpøas;bþÚredayrebob Na?

-RksYg nigsßab½nBak;B½n§ RtUvCMruj nigKaMRTkarbegáIt smaKm nigshKmn_ksikreGay)aneRcIn -RksYgBaNiC¢km μKYrdak;viFankaredIm,IbBaÄb;nUvkarnaMecjRsUv edaypÞal;eTAeRkARbeTs -bnþGnuvtþkarelIkElgBn§dl;ksikr nigeFVIkarPivDÆn_RbB½n§eRsac RsB nigehdæarcnasm§½neGay)anl¥ ehIybnþcrcaedIm,IebIkTIpSar sMrab;plitplksikm μEx μrbnþeTot

K-etImantMrUvkarFnFanGVIepSg eTotedIm,IeFVIkarpøas;bþÚr?

-tMrUvkarFnFanmnusS nigFnFanhirBaØtßú KWCaktþacM)ac;bMput kñúgkarGnuvtþnUveKalneya)ayEdl)anelIkeLIg

5- etImankarb:HBal;GVIxøHdl; sgÁmk¾dUcCaesdækic©kñúgkarGnuvtþnUvyuT§sa®sþ Edl)anelIkeLIg?

k-etIkarpøas;bþÚr nigmanplb:H Bal;dl;sgÁm nigesdækic©dUc emþc?

plb:HBal;CaviC¢man³ -TTYl)annUvshKmn_ksikrd¾manRbsiT§iPaB pþl;PaBgayRsYlkñúgTMnak;TMngéndMeNIrkarGPivDÆn_

Page 109: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

nigkareFVITIpSarelIplitplRsUvGgárrbs;xøÜn -begáInplitPaBénkarplitRsUvrbs;ksikr -begáItkargarCaeRcInCUnRbCaCn -BRgIktIpSar nigbegáInbrimaNnaMecjsMrab;plitplGgárrbs; km<úCa -BRgIkkarvinieyaKelIvis½yplitRsUv GgárenAkñúgRbeTskm<úCa plb:HBal;CaGviC¢man³ -cMeNHdwgrbs;ksikrEx μreyIgenAmankMNt;enAeLIy CaehtueFVI eGaymankarBi)akkñúgkarRsavRCavykbec©kviC¢afμ I²mkeRbI - eFVIeGaymankarraraMgdl;dl;GñknaMecjRsUvedaypÞal; -rdæaPi)al)at;bg;nUvcMNUlCatiedaysarEtrdæeRbIneya)ay elIkElgBn§ cMeBaHksikr -rdæaPi)alcMNayfvikarCaeRcInkñúgkarGPivDÆn_ ehdæarcnasm<½n§ nigRbB½n§eRsacRsBTaMgLay -ksikrGac)at;bg;»kasénéføRbKYtRbECg -ksikrRkIRkGacRbQmnwgkar)at;bg;dIsMrab;eFVIksikmμpÞal;xøÜn

x-etIkarb:HBal;enaHGacnwgeFVI eGaymanPaBBi)akdl;karGnuvtþénkarpøas;bþÚrEdrrWeT?

KitfaminGaceT BIeRBaHeyIg)an)a:n;RbmaNfa PaBb:HBal;Ca viC¢man vamanTMhMFMCagGviC¢man

K- etIRtUvyk\T§iBlTaMgenHmk BicarNaenAkñúgkarGPivDÆ nigkarGnuvtþy:agdUcemþc?

-karxatbg;nUvcMNUlrbs;rdæGacTUTat;sgedaykarekIneLIgnUv brimaNGgárEdl)annaMecj nigkarBRgIknUvplitPaBelIvis½yRsUv enH -pþl;karelIkTwkcitþdl;GñkEdleFVIkarnaMecjGgáreTAeRkARbeTs -BRgwgdl;karKaMRTcMeBaHshKmn_ksikr

6-etIRtUveFVIEpnkarGnuvtþn_tamviFI -RbmUlnUvral;Bt’manEdlBak;B½n§

Page 110: Cambodian Rice Export Promotion in WTO Post-Accession (Khmer Version)

Na? -eFVIkarRbCuM nigelIkCasMnYr b¤bBaða nigeFVIkarBiPakSaCamYynwg GñkEdlBak;B½n§TaMgLay -pþl;nUvr)aykarN_ nigelIkeLIgnUvCMerIsneya)ayEdlRtwmRtUv -pþl;nUvsikçasalaepSg²dl;ksikrk¾dUcCaGñkCab;Bak;B½n§ -karEckcaynUvral;Bt’man -Gnuvtþn_ nigBinitüemIlnUveKalneya)ayEdl)anpøas;bþÚr-vayttémø¶nUvkarGnuvtþ nigelIkGnusasn_bEnßm