Znakowanie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy
Magdalena Żurawska-Zajfert Laboratorium Kontroli GMO
IHAR-PIB
09.10.2017
Żywność i pasza GM
soja, kukurydza, rzepak, bawełna
Szczegółowo przebadane przed wprowadzeniem do obrotu oznakowane zgodnie z prawem
Jak dotąd tylko rośliny zostały w Europie dopuszczone do stosowania jako żywność i pasza
Żywność i pasza GM - genetycznie zmodyfikowana żywność i pasza to żywność i pasza zawierająca GMO, składającą się z GMO lub wytworzoną z GMO
(Rozporządzenie (WE) 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 roku w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i środków żywienia zwierząt)
Żywność GM - wymagania
Zgodnie z przepisami rozporządzenia 1829/2003 w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i środków żywienia zwierząt
żywność/środki żywienia zwierząt GMO nie mogą:
• powodować negatywnych skutków dla zdrowia ludzi i zwierząt lub środowiska;
• wprowadzać w błąd konsumenta;
• różnić się od żywności, którą mają zastąpić, w takim stopniu, że ich normalne spożycie może spowodować niekorzystne skutki odżywcze dla konsumenta.
Rozporządzenie 1829/2003
• określa wymagania dotyczące znakowania żywności
zmodyfikowanej genetycznie i pasz,
• nakłada obowiązek na wnioskodawców dołączenia
do dokumentacji metody ich próbkobrania i badania,
• wprowadza zcentralizowaną procedurę oceny
wniosków przez Europejski Urząd Bezpieczeństwa
Żywności (European Food Safety Authority - EFSA).
Rozporządzenie 1830/2003 (WE)
• zdolność do identyfikacji i oznakowania organizmów genetycznie zmodyfikowanych
• zdolność do identyfikacji produktów żywnościowych i paszowych wytworzonych z organizmów genetycznie zmodyfikowanych
• znakowanie produktów GMO i identyfikacji żywności i środków żywienia zwierząt otrzymanych z GMO
dotyczące możliwości śledzenia i etykietowania organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz możliwości śledzenia żywności i produktów paszowych wyprodukowanych z organizmów zmodyfikowanych genetycznie
Rozporządzenie 619/2011
Materiał paszowy, dodatek paszowy lub – w przypadku mieszanek paszowych – każdy materiał lub dodatek paszowy wchodzący w ich skład uznaje się za niezgodny z rozporządzeniem (WE) nr 1829/2003, jeżeli wynik analityczny (x) dla jednego zdarzenia transformacyjnego minus rozszerzona niepewność pomiaru (U) jest równy lub przekracza 0,1 % ułamka masy materiału zmodyfikowanego genetycznie.
ustanawiające metody pobierania próbek i dokonywania analiz do celów urzędowej kontroli paszy pod kątem występowania materiału genetycznie zmodyfikowanego, dla którego procedura wydawania zezwolenia jest toku lub dla którego zezwolenie wygasło.
Kto ocenia czy żywność GMO jest bezpieczna?
• Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA)
• niezależny od KE i przemysłu
• Panel ekspertów
• Charakterystyka molekularna (biochemia, mikrobiologia żywności i środowiska, mikrobiologia gleby, biologia molekularna, genetyka, hodowla roślin)
• Bezpieczeństwo żywności i pasz (toksykologia, immunologia, biotechnologia, żywienie człowieka i zwierząt)
• Nauki o środowisku (ekologia, biologia roślin, agronomia, entomologia, biometria i statystyka)
Żywność GM- ocena ryzyka
EFSA jest odpowiedzialna za przeprowadzenie oceny ryzyka zagrożenia zdrowia.
Przy opracowywaniu opinii EFSA bierze pod uwagę każde ryzyko zagrożenia zdrowia ludzi i zwierząt.
Ocena opiera się o porównanie rośliny tradycyjnej i genetycznie zmodyfikowanej.
Urząd udostępnia swoją opinię społeczeństwu, które może zgłaszać swoje uwagi do Komisji w ciągu 30 dni od ogłoszenia takiej opinii.
Koncepcja istotnej równoważności
Organizmy, wykorzystywane w przeszłości, jako bezpieczna żywność, czy pasza mogą służyć do porównań przy dokonywaniu oceny bezpieczeństwa wykorzystywania w tych celach organizmów GM.
Porównuje się:
• skład chemiczny;
• profile molekularne;
• właściwości rolnicze;
• właściwości morfologiczne.
GMO w Unii Europejskiej
• Firma rejestrująca GMO na europejskim rynku musi dostarczyć pełną informację konieczną do identyfikacji i ilościowego oznaczenia GMO.
• Sprawdzenie metody unikalnie identyfikującej dane GMO i jej akceptacja -> EURL + ENGL
• Metody specyficzne dla zdarzenia transformacyjnego (event-specific) np. kukurydza Bt11, rzepak GT73.
• GMO – autoryzacja i wykorzystanie na terenie UE tylko gdy pozytywna opinia EFSA, istnieją sprawdzone metody detekcji i oznaczenia ilościowego
Rozporządzenie Nr 1829/2003 WE
Procedura autoryzacji
W ciągu 6 miesięcy
OPINIA
Komisja Europejska
Kraje członkowskie
Podsumowanie wniosku
Laboratorium Referencyjne UE
społeczeństwo
Uwagi przez 30 dni
Właściwy urząd krajowy
Urząd zajmujący się rejestracją żywności w kraju członkowskim
Aplikant Właściwy urząd w kraju członkowskim
Walidacja metody
Ocena ryzyka środowiskowego
EFSA
Typy modyfikacji roślin transgenicznych
• Tolerancja na herbicydy (geny EPSPS, pat)
• Odporność na owady (geny cry)
• Odporność na wirusy, grzyby, bakterie (ziemniak)
• Poprawa cech jakościowych (opóźnione dojrzewanie – pomidor; zmieniona zawartość kwasów tłuszczowych – rzepak, soja; „złoty ryż” z beta-karotenem)
• Produkcja leków, szczepionek (np. insulina, szczepionka przeciw żółtaczce typu B)
• kukurydza - 50,
• soja – 15,
• bawełna - 13,
• rzepak – 12,
• ziemniak – 1,
• burak cukrowy – 1,
• goździk – 7
Autoryzowane modyfikacje w UE
Autoryzowane GMO w EU – żywność i
pasze
•Kukurydza – 27 zdarzeń transformacyjnych
Odporność na szkodniki – Bt11 (cry1Ab) – MON810 (cry1Ab) – MON863 (cry3Bb1) – MON863 x MON810
Tolerancja na herbicydy – T25 (pat) – GA21 (epsps) – NK603 (epsps)
Połączone cechy (odporność na szkodniki + tolerancja na herbicydy)
– 1507 (pat-cry1Fa2) – 59122 (cry34Ab1-cry35Ab1-pat) – MON863xNK603 – 1507xNK603 – NK603xMON810
Autoryzowane GMO w EU – żywność i
pasze
• Bawełna – 12 zdarzeń transformacyjnych
– MON 1445 epsps (tolerancja na herbicydy)
– MON 531 cry1A(c) (odporność na szkodniki)
– MON 15985 cryIA(c)+cry2ab (odporność na
szkodniki)
– LL Cotton 25 pat (tolerancja na herbicydy)
– MON 15985 x MON 1445
– MON 531 x MON1445
Autoryzowane GMO w EU – żywność i
pasze
• Rzepak -4 zdarzenia transformacyjne – MS8 x RF3 (bar-barnase-barstar męska sterylność +
tolerancja na herbicydy)
– GT 73 (epsps-goxv247 tolerancja na herbicyd RR)
– T45 (pat tolerancja na herbicyd)
• Soja – 15 zdarzeń transformacyjnych
– MON 40-3-2 (epsps tolerancja na herbicyd RR) – MON 89788 (epsps tolerancja na herbicyd) – A2704-12 (pat tolerancja na herbicyd)
• Burak cukrowy – 1 zdarzenie transformacyjne
– H7-1 (epsps tolerancja na herbicyd)
Nieautoryzowane GMO
• Niesynchroniczne autoryzacje
• Wyłączna autoryzacja w kraju trzecim
• Zamieszanie z doświadczeń polowych
Jeśli genetycznie zmodyfikowane rośliny są wprowadzane do środowiska to nie możemy wykluczyć śladowych ich domieszek w innych produktach na rynku
Niesynchroniczna autoryzacja GMO i autoryzacja w krajach trzecich
Gatunek GMO wykorzystywane w kraju 3 i zgłoszone do autoryzacji w UE
GMO nie zgłoszone do autoryzacji w UE, ale wykorzystywane w kraju 3
Razem
Soja 2 1 3
Kukurydza 6 5 11
Rzepak 0 1 1
Bawełna 3 9 12
Ryż 1 4 5
Ziemniak 0 2 2
inne 0 8 8
Stein & Rodriguez-Cerezo, 2010
Nieautoryzowane GMO
• Komisja Europejska - specjalne działania w przypadku zagrożenia i informacji, że nieznany i nieautoryzowany materiał został eksportowany do EU= Rapid Alert System for Food & Feed (RASFF)
• Codex Alimentarius – praca nad harmonizacją zasad oznaczania i metod identyfikacji niesynchronicznie autoryzowanych GMO (nie dotyczy doświadczeń polowych)
• Tolerancja zerowa
• Brak pełnej strategii wykrywania
0,1% - poziom został umownie uznany, jako możliwy do zweryfikowania w badaniach laboratoryjnych. Jest on podstawą ewentualnego podejmowania urzędowych czynności w przypadku wykrycia domieszek GM w partiach nasion oraz paszy z GM dla którego procedura wydawania zezwolenia jest toku lub dla którego zezwolenie wygasło 0,9% - poziom obowiązkowego znakowania autoryzowanych produktów przeznaczonych do wykorzystania jako żywność lub pasze.
Progi znakowania
• Żywność
• Składniki żywności
• Dodatki do żywności
• Pasza
• Dodatki do paszy
• Substancje smakowe
www.gmo-compass.org
Próg znakowania 0,9% Nie musi być znakowany produkt, którego genetycznie zmodyfikowane składniki, rozpatrywane odrębnie zawierają mniej niż 0,9% GMO jeśli zawartość ta jest niezamierzona lub technicznie nieunikniona Składnik - np. soja, kukurydza itp.
GMO - znakowanie
mleko, mięso, jaja itp. otrzymane ze zwierząt karmionych paszami GM
żywność np. sery produkowane z wykorzystaniem enzymów otrzymywanych z mikroorganizmów GM (chymozyna)
Miód z transgenicznych roślin
Wino produkowane przy użyciu enzymów otrzymanych w mikroorganizmach GM (pektynazy)
Słodzik produkowany przy pomocy mikroorganizmów GM
www.gmo-compass.org
Czego nie znakujemy
Żywność GM - znakowanie
www.gmo-compass.org
Co trzeba znakować?
• Żywność, składniki i dodatki, które zawierają GMO
np. piwo z pszenicy zawierające drożdże GM
• Jak dotąd drożdże, bakterie i grzyby GM nie zostały w Europie dopuszczone do stosowania jako żywność
Zawartość genetycznie zmodyfikowanej soi i kukurydzy nie przekracza progu znakowania 0,9%.
Soja niezmodyfikowana 99,5%
Kukurydza zmodyfikowana 0,5%
Kukurydza niezmodyfikowana
99,5%
Soja zmodyfikowana 0,5%
Znakowanie nie jest konieczne
Zawartość genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy przekracza próg znakowania 0,9%.
Kukurydza zmodyfikowana MON810 0,5%
Kukurydza zmodyfikowana NK603 0,5%
Kukurydza niezmodyfikowana 99%
Soja niezmodyfikowana 100%
Znakowanie jest konieczne
www.gmo-compass.org
• Tak - maksymalnie 0,9% w odniesieniu do składnika, jeśli zawartość ta jest niezamierzona lub nie do uniknięcia
Rzeczpospolita 13.06.07
Czy produkty ekologiczne mogą zawierać GMO?
Rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych
Top Related