185
Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w roku 2015 Wintering of water birds in Silesia in the year 2015
Paweł Grochowskiul. Pałucka 51/5, 54-153 Wrocławe-mail: [email protected]
Szymon BeuchCentrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląskaul. św. Huberta 35, 40-543 Katowicee-mail: [email protected]
Jacek Betleja, Justyna LewandowskaDział Przyrody, Muzeum Gónośląskie pl. Jana III Sobieskiego 2, 41-902 Bytome-mail: [email protected]: [email protected]
Paweł CzechowskiInstytut Administracji i Turystyki PWSZ w Sulechowieul. Armii Krajowej 51, 66-200 Sulechów e-mail: [email protected]
Liczenia zimujących ptaków wodnych na Śląsku w roku 2015 były piątą taką ak-cją przeprowadzoną w ramach ogólnopol-skiego Monitoringu Zimujących Ptaków Wodnych (MZPW). Większość danych zebrano w dniach 16–19 stycznia. Licze-nia obejmowały stałe obiekty zgłoszone do MZPW i Monitoringu Noclegowisk Gęsi oraz szereg innych obiektów nie-objętych w/w programami (ryc. 1). Zimę 2014/2015 można scharakteryzować jako bardzo łagodną. W styczniu utrzymywała się dodatnia średnia dobowa temperatura. Na zdecydowanej większości kontrolo-
wanych obiektów nie wykazano żadnego zlodzenia. W roku 2015 stwierdzono zi-mowanie 54 gatunków ptaków wodnych. Łączna liczebność zaobserwowanych pta-ków wyniosła prawie 230 tysięcy osobni-ków (tab. 1), co jest drugim najwyższym wynikiem stwierdzonym podczas zimo-wych liczeń na Śląsku (Czapulak 1986, Czapulak i Stawarczyk 1988, Czapulak 1991, Czapulak i Betleja 1998, 2001, Gro-chowski i Beuch 2012, 2013, 2014). Osią-gnięta liczebność ptaków jest wynikiem ciepłej zimy oraz liczby skontrolowanych obiektów. Szczegółowe dane na temat li-
Ptaki Śląska (2015) 22: 185–191 ISSN: 0860-3022
received: 29.10.2015 accepted: 22.11.2015
MateriałyMaterials
186
czebności poszczególnych gatunków zo-stały przedstawione w tab. 1. Najliczniej-szym gatunkiem była krzyżówka, która osiągnęła rekordową dla akcji liczebność ponad 133 tysięcy ptaków. Podobnie jak w ubiegłych latach największą koncentra-cję krzyżówki, liczącą ponad 18 tysięcy osobników, zanotowano na Zbiorniku Nyskim. Stosunkowo licznie gatunek ten występował w Dolinie Baryczy (prawie 10 tysięcy osobników) oraz we Wrocławiu, gdzie w granicach administracyjnych miasta zimowało ok. 9 tysięcy osobników. Drugim pod względem liczebności ga-tunkiem była gęś zbożowa, jej liczebność wyniosła ponad 33 tysiące. Uwzględniając nawet gęsi nieoznaczone do gatunku, rok
2015 jest drugim, w którym stwierdzono spadek liczebności gęsi w stosunku do lat 2012 i 2013. Największą koncentrację za-notowano na Zbiorniku Mietkowskim (7,5 tysiąca osobników). Większe koncen-tracje gęsi stwierdzono także na Stawach Milickich w kompleksie Stawno, Radziądz oraz Stawach Niemodlińskich. Wysoką li-czebność (ponad 6 800 osobników), zbli-żoną do roku 2014, utrzymała łyska. Aż 60% wszystkich łysek spędzało zimę na zbiornikach woj. śląskiego (zwłaszcza na Pogorii III i Kuźnicy Warężyńskiej). Ko-lejny rok z rzędu obserwowany jest wzrost liczebności kormorana. Odnotowano pra-wie 6,5 tysiąca osobników, co jest najwyż-szą wartością w historii liczeń zimowych.
Rycina 1. Lokalizacja obiektów skontrolowanych w trakcie akcji zimowych liczeń w roku 2015 w Śląskim Regionie OrnitologicznymFigure 1. Location of places controlled within winter censuses in 2015 in the Silesian ornithologi-cal region. Red and green spots and rivers - places of conducted census, green patch - Wrocław
Ptaki Śląska 22 | Materiały
187
Kormorany zimują głównie na dużych zbiornikach zaporowych: Turawskim, Nyskim, Otmuchowskim, Goczałkowic-kim w liczbie od 400 do 800 osobników oraz na Odrze. W stosunku do roku 2014 spadła liczebność śmieszki i mewy siwej. W przypadku obu gatunków charaktery-styczne są znaczne fluktuacje pomiędzy kolejnymi zimami. Na wysokim poziomie utrzymała się liczebność mewy białogło-wej (5,5 tysiąca osobników). Największe koncentracje mewy białogłowej notowano na zbiornikach zaporowych (Zb. Miet-kowski, zb. Dzierżno Duże). W pierw-szej dziesiątce pod względem liczebności znalazły się także nurogęś i łabędź niemy. Dla jedenastu gatunków wykazano liczeb-ność w przedziale od 100 do 1000 osobni-ków. W przypadku 30 gatunków liczeb-ność była mniejsza niż 100 osobników. W styczniu 2015 po raz piąty wykazano zimujące gęsiówki egipskie, które mimo bardzo niskiej liczebności można zakwa-lifikować jako nowy gatunek regularnie zimujący w regionie. Wzrasta też liczeb-ność i liczba miejsc występowania man-darynki. Ptaki te regularnie zimują we Wrocławiu, Brzegu i Opolu. Natomiast na zbiorniku Mietkowskim odnotowano liczbę 15 osobników bernikli białolicej, co jest największą liczbą w historii liczeń zimowych. Rekordową liczebność (po-nad 30 osobników) osiągnął również be-kasik. Wykazano go na 3 stanowiskach z rekordowym zgromadzeniem 16 osobni-ków na stawach Bies w Żorach (A. Sojka, M. Rojek).
PodziękowaniaW roku 2015 w zimowych liczeniach
uczestniczyło 121 osób. Byli to: Andrzej Andrzejczyk, Marek Banaś, Mariusz Dą-bek, Maciej Barć, Łukasz Berlik, Jacek Be-tleja, Szymon Beuch, Andrzej Burecki, Anna Cibis, Zygmunt Cibis, Olaf Ciebiera, Grzegorz Chlebik, Łukasz Chruszcz, Pa-weł Czechowski, Dariusz Czernek, Irena Danielecka, Ryszard Danielecki, Kamil Dembiński, Hanna Domagała, Marian Domagała, Tadeusz Drazny, Adam Dy-bich, Cezary Dziuba, Joanna Frankie-wicz, Stanisław Gacek, Bożena Gramsz, Waldemar Górka, Arkadiusz Gorczew-ski, Paweł Grochowski, Tomasz Grochow-ski, Adam Gruszczyński, Wojciech Grze-siak, Joanna Guziak, Radosław Gwóźdź, Grzegorz Hebda, Bogusław Horbanowicz, Krystian Jainta, Katarzyna Jasnosz, Adam Jedrzejko, Krzysztof Kałużny, Marek Ka-pelski, Marcin Karetta, Kazimierz Kiejza, Antoni Knychała, Paweł Kołodziejczyk, Łukasz Kosicki, Maciej Kowalski, Krzysz-tof Koźlik, Jan Król, Robert Kruszyk, Adam Kuńka, Damian Kurlej, Paweł Kwaśniewicz, Mateusz Ledwoń, Wiesław Lenkiewicz, Marzena Maszkało, Tomasz Maszkało, Leszek Matacz, Nikodem Ma-zur, Waldemar Michalik, Kinga Mielcar-ska, Janusz Milewski, Wojciech Miłosz, Maciej Nagler, Marek Pach, Monika Pa-strykiewicz, Henryk Pastrykiewicz, Mał-gorzata Pietkiewicz, Dariusz Pojda, Sła-womir Protaś, Paweł Nowak, Adrian Ochmann, Beata Orłowska, Grzegorz Or-łowski, Krzysztof Ostrowski, Rafał Plezia, Jarosław Regner, Mariusz Rojek, Alfred Rösler, Stanisław Rusiecki, Sławomir Ru-bacha, Andrzej Ruszlewicz, Przemysław Rymwid-Mickiewicz, Rafał Ruta, Gustaw
MateriałyMaterials
188
Tabe
la 1.
Wyn
iki z
imow
ych
licze
ń pt
aków
wod
nych
na
Śląs
ku w
sty
czni
u 20
15 ro
kuTa
ble
1 . W
ater
bird
s re
cord
ed in
win
ter c
ensu
s co
nduc
ted
in S
ilesi
a in
Jan
uary
201
5
Lp.
Naz
wa
pol
ska
Polis
h na
me
Naz
wa
łaci
ńska
Latin
nam
eO
dra
Ode
r Riv
er
Wis
łaVi
stul
a R
iver
Inne
rze
kiO
ther
ri
vers
Zbio
rnik
iRe
serv
oirs
Staw
yry
bne
Fish
pon
ds
Osa
dnik
iSe
dim
en-
tary
pond
s
Inne
Oth
ers
Sum
a dl
aga
tunk
uTo
tal
1kr
zyżó
wka
An
as p
laty
rhyn
chos
3998
835
313
593
4169
419
015
1879
1691
313
3435
2gę
ś zb
ożow
aAn
ser f
abal
is0
00
1875
414
650
042
3344
6
3gę
si n
ieoz
nacz
one
Anse
r spp
.0
00
014
000
1000
015
000
4ły
ska
Fulic
a at
ra19
40
5142
7367
616
314
8868
45
5ko
rmor
anPh
. car
bo15
8660
350
3457
379
156
436
6424
6m
ewa
biał
ogło
wa
Laru
s cac
hinn
ans
651
012
429
7849
97
1241
5500
7śm
iesz
ka
Ch. r
idib
undu
s18
690
594
329
423
015
9848
13
8gę
ś bi
ałoc
zeln
aAn
ser a
lbifr
ons
150
017
3718
290
9036
71
9ła
będź
nie
my
Cygn
us o
lor
593
031
823
772
752
926
2853
10nu
rogę
śM
ergu
s mer
gans
er46
60
2396
910
640
150
2672
11m
ewa
siw
aLa
rus c
anus
192
038
2013
241
331
2599
12cz
erni
caAy
thya
fulig
ula
900
2812
2348
3049
719
16
13cz
apla
siw
aAr
dea
cine
rea
173
483
9510
5417
7014
96
14cy
rane
czka
Anas
cre
cca
340
247
741
254
105
1183
15gą
goł
Buce
phal
a cl
angu
la47
90
9819
030
70
107
1181
16ła
będź
krz
ykliw
y Cy
gnus
cyg
nus
426
00
253
30
141
1102
17gę
gaw
a An
ser a
nser
132
19
547
334
1811
1052
18gł
owie
nka
Ayth
ya fe
rina
20
560
932
073
721
19żu
raw
Grus
gru
s2
09
760
042
351
0
20m
ewa
sreb
rzys
taLa
rus a
rgen
tatu
s1
09
226
460
6134
3
21cz
apla
bia
łaAr
dea
alba
280
3778
167
028
338
Ptaki Śląska 22 | Materiały
189
22
mew
a sr
ebrz
ysta
se
nsu
lato
Laru
s arg
enta
tus
sens
u la
to54
00
232
230
030
9
23ko
kosz
kaGa
llinu
la c
hlor
opus
90
234
08
54
260
24pe
rkoz
dw
uczu
by
Podi
ceps
cris
tatu
s0
00
216
00
922
5
25“s
ołty
s”-
880
232
20
8019
5
26pe
rkoz
ekT.
rufic
ollis
440
121
40
414
187
27bi
elac
zek
Mer
gellu
s alb
ellu
s26
00
8639
112
164
28bi
elik
Halia
eetu
s alb
icill
a66
00
2450
03
143
29ła
będź
cz
arno
dzio
byCy
gnus
col
umbi
anus
00
00
590
665
30zi
mor
odek
Alce
do a
tthi
s10
018
611
314
62
31w
odni
kRa
llus a
quat
icus
00
363
33
146
32kr
akw
aAn
as st
repe
ra3
00
22
135
43
33św
istu
n An
as p
enel
ope
140
223
10
343
34pl
uszc
zCi
nclu
s cin
clus
00
313
00
135
35og
orza
łka
Ayth
ya m
arila
10
018
00
1433
36be
kasi
kL.
min
imus
00
00
247
031
37ro
żeni
ecAn
as a
cuta
70
15
60
322
38be
rnik
la b
iało
lica
Bran
ta le
ucop
sis
00
015
00
015
39uh
laM
elan
itta
fusc
a0
00
110
00
11
40ku
lik w
ielk
iNu
men
ius a
rqua
ta0
00
100
00
10
41m
anda
rynk
aAi
x ga
leri
cula
ta1
03
00
15
10
42gę
siów
ka e
gips
kaA
. ae
gypt
iaca
00
00
00
55
43nu
r cza
rnos
zyi
Gavi
a ar
ctic
a0
00
40
00
4
44nu
r rdz
awos
zyi
Gavi
a st
ella
ta0
00
40
00
4
45sa
mot
nik
Trin
ga o
chro
pus
00
01
10
24
46ka
rolin
kaAi
x sp
onsa
00
10
00
23
MateriałyMaterials
190
47ks
zyk
Galli
nago
gal
linag
o0
00
00
30
3
48lo
dów
kaCl
angu
la h
yem
alis
00
02
00
13
49he
łmia
tka
Nett
a ru
fina
00
02
00
02
50m
ewa
rom
ańsk
aLa
rus m
icha
helli
s0
00
20
00
2
51m
ewa
siod
łata
Laru
s mar
inus
00
02
00
02
52pl
iszk
a gó
rska
Mot
acill
a ci
nere
a0
02
00
00
2
53bą
kBo
taur
us st
ella
ris0
00
00
01
1
54gę
ś kr
ótko
dzio
baA
. br
achy
rhyn
chus
00
01
00
01
55m
ewa
żółt
onog
aLa
rus f
uscu
s0
00
10
00
1
56pe
rkoz
rdza
wos
zyi
Podi
ceps
gris
egen
a0
00
10
00
1
57pe
rkoz
roga
tyPo
dice
ps a
urit
us0
00
01
00
1
SUM
A47
244
418
1608
880
908
5603
934
1524
936
2290
48
Schneider, Tomasz Sczansny, Katarzyna Skowrońska-Ochmann, Jarosław Sło-wikowski, Ewa Smutyło, Bartosz Smyk, Grzegorz Sobczak, Justyna Soska, Marek Stajszczyk, Jerzy Stasiak, Kamil Struś, Ma-rian Szeruga, Dariusz Szlama, Beata Szle-zynger-Hayatli, Hanna Sztwiertnia, Jakub Szymczak, Dariusz Szyra, Agnieszka Tań-czuk, Tomasz Tańczuk, Piotr Wasiak, An-drzej Wąsicki, Aleksadra Wasińska, Emi-lia Wiciejowska, Tomasz Wilkosz, Łukasz Wiśniewski, Jerzy Wróbel, Krzysztof Za-dwórny, Tomasz Zarzycki, Dariusz Zelig, Michał Zawadzki, Kamil Zięba, Justyna Tracichleb, Czesław Zontek, Małgorzata Żak, Katarzyna Żuk, Karol Żyśko, Iwona Żyśko.
Wszystkim tym osobom dziękujemy za udział w akcji.
Summary Between 16th and 19th January 2015 the
annual winter census of wintering wa-ter birds was conducted in the Silesia. 121 participants took part in the project. They recorded more than 230 thousand birds of 54 species. The most numerous wintering species were the Mallard (more than 133 thousand birds, which was the best score ever), the Bean Goose (over 33 thousand), the Coot (over 6.5 thousand) , the Cormorant (nearly 6.5 thousand) and Caspian Gull (ca. 5.5 thousand). A num-ber of wintering Jack Snipes increased in 2015 to over 30 individuals.
Ptaki Śląska 22 | Materiały
191
LiteraturaCzapulak A. 1986. Wyniki zimowych liczeń ptaków wodnych na Śląsku w latach 1983–1984. Ptaki Śląska 4: 69–79Czapulak A., Stawarczyk T. 1988. Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w latach 1985–1987. Ptaki Śląska 6: 25–42.Czapulak A. 1991. Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w latach 1988–1989. Ptaki Śląska 8: 118–127.Czapulak A., Betleja J. 1998. Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w latach 1990–1995. Ptaki Śląska 12: 127–143.Czapulak A., Betleja J. 2001. Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w latach 1996–1999. Ptaki Śląska 13: 107–123.Grochowski P., Beuch S. 2012. Zimowanie pta-ków wodnych na Śląsku w latach 2011 i 2012. Ptaki Śląska 19: 144–152.Grochowski P., Beuch S. 2013. Zimowanie pta-ków wodnych na Śląsku w roku 2013. Ptaki Ślą-ska 20: 104–109.Grochowski P., Beuch S. 2014. Zimowanie pta-ków wodnych na Śląsku w roku 2014. Ptaki Ślą-ska 21: 155–161.
MateriałyMaterials
Top Related