Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
1
RENESANS I MANIERYZM W POLSCE
Polska za panowania dynastii Jagiellonów w XVI wieku
Impuls do rozwoju sztuki renesansowej w Polsce spowodowany był pożarem ................................................................
(nazwa obiektu) w ........................................................... (miasto). Pożar nastąpił w roku ................... Miało to miejsce
za czasów panowania króla ...................................................................... z dynastii ........................................................
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
2
Dwa etapy rozwoju sztuki renesansowej w Polsce:
1. 1500-1550: wpływy włoskie
2. 1550-1600: wpływy .......................................
Pod koniec XVI wieku w Polsce trwał okres wielonurtowy (od manieryzmu do baroku). Wtedy nastąpiła lokalizacja Zamościa zaprojektowanego przez Bernarda Moranda, zbudowano kościół jezuitów w Nieświeżu – pierwszy barokowy poza
Włochami (1582), miał miejsce manieryzm pińczowski (Santi Gucci), a w Polsce północnej pojawił się niderlandyzm
KRAKÓW
Zamek ........................................................................................
Opisz wygląd kolumn III kondygnacji krużganków: …………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………..
Gotycko-renesansowe portale zostały wykonane przez ……………………………….……………………..
z ………………………………………………………………………
Wnętrza zamku charakteryzuje: …………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………..
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
3
Przykładowe komnaty na zamku wawelskim to .............................................................................................................. .
Jedną z ciekawszych sal była ................................................................., znana też jako .....................
....................................................................... . Dekorację stropu stanowiły w niej .............................
wykonane w .............................................................(materiał) przez Sebastiana ...............................
Pierwotnie było ................... głów, do naszych czasów zachowało się ................................... .
W latach 1925-27 rzeźbiarz ............................................................................ wykonał 12 „głów wawelskich”, które do
dziś są własnością zamku.
Kaplica Zygmuntowska (1519-1531), konsekracja w 1533
Architekt: ………………………………………………………………………
Funkcja: ………………………………………………………………………..
Opisz bryłę budowli
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Opisz plan budowli
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Podaj symbolikę zwieńczenia latarni
………………………………………………………………………………………………………………………............................
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
4
Opisz:
Nagrobek Zygmunta Starego ……………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…................................................................................................................................................
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Nagrobek Zygmunta Augusta ………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Opisz wnętrze kopuły.
……………………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
Kaplica Zygmuntowska jako neoplatoński model świata
Kaplica została zbudowana na planie kwadratu, nakryto ją kopułą z latarnią, wspartą na ośmiościennym tamburze z
okrągłymi oknami. Latarnia, wieńcząca kopułę, ma kształty dwunastościanu pięciokątnego. Kopuła w starożytności i
w renesansie była kojarzona ze sklepieniem niebieskim. Platon czterem żywiołom przyporządkowywał cztery figury
regularne. Tak więc, zgodnie z jego teorią, sześcian symbolizował Ziemię, ośmiościan — powietrze, dwudziestościan
— wodę, a czworościan — ogień. Dwunastościan pięciokątny, natomiast, według Platona, był symbolem „steru”.
Odnosząc wspomnianą wyżej teorię Platona do figury Kaplicy Zygmuntowskiej można założyć, że ma ona
symbolizować przechodzenie sześcianu — Ziemi poprzez ośmiościenną bryłę tamburu, symbolizują powietrze oraz
poprzez widzialne sklepienie niebieskie w „eter”, czyli niebo niewidzialne, w którym przebywają Bóg, aniołowie i
święci. Znajdujące się w omawianej kaplicy formy pomników nagrobnych królów Zygmunta I Starego i Zygmunta
Augusta, które przedstawiają wspomnianych władców jako śpiących rycerzy, otoczonych przez postacie świętych:
Floriana, Wacława, Marka i Mateusza mają swój pierwowzór w starożytnych przedstawieniach śpiącego Herkulesa,
otoczonego przez postacie Cnoty i Rozkoszy, oraz śpiącego Parysa, otoczonego przez boginie Afrodytę, Herę i Atenę.
Również licznie występujące w kaplicy łuki triumfalne, są wzorowane na rzymskich łukach triumfalnych. Płaszczyzny
dolnej części królewskiego mauzoleum są ozdobione arabeskową dekoracją roślinną, zwierzęcą i postaciami
wyjętymi z mitologii i są ułożone według Ficinowskiego schematu, zgodnie z którym formy niższe przechodzą w
formy wyższe. Podsumowując, Kaplica Zygmuntowska miała być modelem Kosmosu w myśl neoplatońskiej zasady
traktowania wszechświata jako świątyni, a świątyni jako wszechświata.
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
5
Sukiennice
Rzeźba sepulkralna w Krakowie:
Nagrobek ............................................................ w ...................................................
Autor: ……………………………………………………………………………………..…………………………….
To pierwsze dzieło renesansowe w Polsce z roku ....................................
Opis: ………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
6
Nagrobek Piotra Tomickiego w …………………………………………………………………………………
Nagrobek Stefana Batorego, Santi Gucci, 1595, katedra wawelska
Opis: …………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………….
Ważnym artystą włoskiego pochodzenia działającym w Polsce był Jan Maria Padovano. Działał w wielu miastach w
Polsce, m.in. w ………………………………………………………………………………………………………………………...……………………………….
Na początku pobytu w Polsce był zatrudniony w warsztacie Bartolomeo ………………………………………………………………….
Od roku 1533 działał samodzielnie. Do jego współpracowników zaliczamy Jana Michałowicza z ……………………………….
W kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu Padovano wykonał przebudowę nagrobka ……………………………………………………,
polegającą na …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Dla Sukiennic krakowskich zaprojektował ………………………………………………………………………………………………………………….
Największym jego dziełem są prace z katedry w Tarnowie. Wykonał tam ………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
7
Wyjaśnij pojęcie:
Horror vacui ..................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
Sgraffito to ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Miasto idealne to …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Przykłady miast idealnych: …………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Narysuj plany trzech wybranych europejskich miast idealnych (zrealizowanych lub nie) i podpisz je.
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
8
ZAMOŚĆ
a) Wyjaśnij pojęcie urbanistyka
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
a) Podaj nazwę miasta, którego plan przedstawiono poniżej i scharakteryzuj jego układ
przestrzenny.
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
Ratusze:
W ratuszu w ........................................... po raz pierwszy
zastosowano arkadowanie w elewacji zewnętrznej
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
9
Zamki i pałace:
Jest to pałac ........................................................................ zbudowany w
............................................................ dla .................................................
przez ............................................................................ .
1. .......................................................................................................
2. .......................................................................................................
3. .......................................................................................................
4. .......................................................................................................
5. .......................................................................................................
6. .......................................................................................................
7. .......................................................................................................
palazzo in fortezza to …………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
10
Przykłady manierystycznej zabudowy w Kazimierzu Dolnym:
Kamienice Przybyłów
kamienica Celejowska
Jan Michałowicz z Urzędowa (1525-1581)
Benedykt Izdbieński Andrzej Zebrzydowski Filip Padniewski
Cechy plastyki sepulkralnej Michałowicza: ……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
11
Bernardino Zanobi de Gianotis, Płyta ostatnich książąt mazowieckich (Piastów mazowieckich) w
kolegiacie ………………………………………………………………………………………………………………………….…………..
Arrasy to ………………………………………………………………………………..………………………………………
……………………………………………………………………………………………………….………………………………
………………………………………………………………………………………………………………..……………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………..…………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………….
Marcin Kober (1550-1598)
Malarz nadworny Stefana Batorego, Rudolfa II, Zygmunta III Wazy. Kober był pierwszym malarzem działającym na
ziemiach Rzeczypospolitej, wyspecjalizowanym w sztuce portretu tzw. oficjalnego i jest przez to uważany za
prekursora owego gatunku w Polsce. Jego portrety królewskie zyskały wielką popularność i miały wpływ na
ukształtowanie się ikonografii monarszych wizerunków, która to tradycja przetrwała kolejnych sto lat. Chociaż
powszechnie nazwisko Kobera kojarzy się dziś z polskim portretem oficjalnym, źródeł jego charakterystyki należy
szukać w sztuce śląskiej, będącej w strefie oddziaływań niemieckich, a zwłaszcza w środowisku artystycznym Pragi.
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
12
Wykonaj zadania związane z ilustracją
1. Autor pracy …………………………………………………………………….
2. Nazwisko osoby sportretowanej …………………………………………………………………….
3. Miejsce ekspozycji dzieła …………………………………………………………………….
4. Technika wykonania …………………………………………………………………….
Kim był autor dzieła?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Kodeks Baltazara Behema, U ludwisarza
Bitwa pod Orszą
Malarstwo renesansowe wolniej od rzeźby i architektury zaczęło pojawiać się w Polsce. Jeszcze w latach czterdziestych nie słychać tu o żadnym Włochu tworzącym w naszym kraju. Z tej też przyczyny polskie malarstwo było bardziej niezależne od włoskiego, a zewnętrzne wpływy na nie wywierali przede wszystkim niemieccy malarze przybyli do naszego kraju. Malarstwo tamtego okresu skupiało się głównie na problematyce konstrukcji przestrzeni i bryły przedstawianych przedmiotów korzystając z badań nad perspektywami linearną i barwną. Charakteryzowało się ono zwrotem ku naturze i próbami wiernego jej naśladowania na drodze rzetelnej obserwacji, a tworzenie pejzaży dawało artystom możliwość rozwoju na drodze eksperymentowania z barwą i światłem. Mimo to najbardziej wyzwolone od tradycyjnych prądów twórczych było w Polsce malarstwo ścienne i miniaturowe. W Krakowie powstaje wówczas wiele pracowni miniatorskich, z których kręgu wywodzi się najwybitniejszy malarz polskiego renesansu Stanisław Samostrzelnik, cysters z klasztoru w Mogile pod Krakowem. W malarstwie renesansowym istotną rolę odgrywał portret dworski, magnacki, a także mieszczański. I tak, najwybitniejszym portrecistą tworzącym w naszym kraju był przybyły z Magdeburga Marcin Kober, który, łącząc osiągnięcia dworskiego portretu środkowoeuropejskiego z lokalnymi tendencjami, namalował wiele wybitnych portretów, w tym portret Zygmunta III (1592, na blasze), Anny Austriaczki, Anny Jagiellonki czy portret trumienny Stefana Batorego. Kober tworzył również popularne wówczas miniatury królewskie.
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
13
Renesans niderlandzki w architekturze:
Manieryzm niderlandzki rozwija się głównie w Gdańsku ze względu na środowisko protestanckie oraz liczne kontakty handlowe i przynależność miasta do Hanzy
Rozwija się zaraz po gotyku, renesans nie zdążył dotrzeć
Ważne są wzorniki ornamentów manierystycznych Cornelisa Florisa i Jana Vredemana de Vries
Stosowanie porządków jako ozdobników
Zamiast kolumn i pilastrów - kariatydy, hermy
Swobodna redukcja belkowania
Dekoracja - fantasmagoryczne formy, fantazyjny świat zwierzęcy, abstrakcyjne formy, okucia i rollwerkowe kartusze
Ozdabianie przy pomocy rautów i kaboszonów (formy przypominające oszlifowany lub surowy kamień szlachetny)
ornament okuciowy ornament małżowinowo-chrząstkowy rollwerk (ornament kartuszowo-zwijany)
Wilhelm van den Blocke (1550-1628)
Nagrobek Kosów, katedra w Oliwie, 1599-1600
Opis: .........................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
......................................................................................................................................
Epitafium Blemkego z kościoła NMP w Gdańsku
Centralne pole tego epitafium stanowi płaskorzeźbiona dramatyczna Wizja Ezechiela (dolina Jozafata), która stanowić ma obietnicę zmartwychwstania u schyłku dziejów. W środku kompozycji stoi prorok Ezechiel. Wokół niego widać krąg kłębiących się ciał. Pierwszy plan ukazuje kolejne stadia przyoblekania się ludzkich szkieletów w ciała. Leżące lub podnoszące się ciała ujęte są bardzo dynamicznie, w wydłużonych proporcjach i nienaturalnych skrótach. Perspektywę podkreśla wysoko podniesiony horyzont. Nad tą sceną w sferze niebieskiej widać tetragram i cztery główki aniołów wydmuchujących wiatry w kierunku pola zmartwychwstania. W bocznych uchach arkady wykończone zostały ażurowo tak, by wpadające przez nie światło tworzyło efektowne refleksy na
stojących w przeźroczach postaciach alegorycznych Sprawiedliwości i Roztropności.
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
14
Epitafium Doroty i Jana Brandesów z kościoła NMP w Gdansku, 1588
W epitafium Brandesów, rodziny patrycjuszowskiej z Gdańska, van den Blocke odwołuje się do wzorów Cornelisa Florisa. Charakterystyczne dla stylu van Blocke’a są w tym epitafium wydłużone kariatydy, kolista wić roślinna, modelunek szat, fryz pałeczkowy i kanelowane konsole z lwimi maskami. W porównaniu z dziełami Florisa, u van den Blocke’a popiersia zyskują zdecydowaną dominację nad inskrypcją. Centralną częścią epitafium jest duża tablica inskrypcyjna. Nad nią znajduje się belkowanie podtrzymywane przez dwie kariatydy: Wiarę i Nadzieję oraz przez dwie kolumny z jońskimi kapitelami. Kolumny wsparte są na dwóch konsolach z lwimi maskami. Dolną część zamyka wolutowy kartusz z tarczą herbową, na której znajduje się herb Radwan.
Brama ……………………………………………..
Opis dekoracji rzeźbiarskiej: …………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………..
Abraham van den Blocke (1572-1628), syn Wilhelma
W 1611 r. został budowniczym miejskim. van den Block stworzył dzieła oryginalne. Wprowadził nowy typ epitafium z
zaakcentowanym portretem zmarłego. Będąc utalentowanym artystą rzeźbiarzem, działał równocześnie jako
architekt, tworząc monumentalne dzieła.
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
16
Opisz funkcję i symbolikę Sali Czerwonej w gdańskim ratuszu.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Anton van Obberghen
Elementy dekoracji rzeźbiarskiej: …………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….....
Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni
17
ĆWICZENIA UTRWALAJĄCE WIEDZĘ Z RENESANSU POLSKIEGO
Podkreśl dwa dzieła powstałe pod wpływem mecenatu Anny Jagiellonki:
A. Nagrobek Kazimierza Jagiellończyka
B. Kolumna Zygmunta
C. Portrety Marcina Kobera
D. Nagrobek Stefana Batorego
E. Pałac w Wilanowie
Spośród wymienionych obiektów podkreśl trzy, które powstały w kręgu mecenatu
Jagiellonów:
a) Kaplica Zygmuntowska
b) Ratusz w Poznaniu
c) Arrasy wawelskie
d) Nagrobek Stefana Batorego w Katedrze Wawelskiej
e) Pałac w Baranowie Sandomierskim
Podkreśl nazwy trzech dzieł, które powstały w kręgu mecenatu Jagiellonów
a) Kaplica Zygmuntowska
b) Portret Michała Korybuta Wiśniowieckiego Daniela Schulza
c) Rotunda Najświętszej Marii Panny na Wawelu
d) Krużganki wawelskie
e) Kolumna Zygmunta w Warszawie
f) Pałac na Wodzie w Łazienkach
g) Hołd Pruski Jana Matejki
h) Kościół św. Aleksandra w Warszawie
i) Nagrobek Zygmunta I Bartolomea Berrecci
Uzupełnij poniższe zdania.
Kaplica Zygmuntowska powstała w kręgu mecenatu [nazwa dynastii] ......................................................... w Polsce.
Nagrobek króla [imię króla i przydomek] ........................................................................................ jest dziełem twórcy
kaplicy [imię i nazwisko twórcy], ................................................................................................. . Znacznie późniejszy
jest nagrobek męża Anny Jagiellonki – [imię i nazwisko władcy] .....................................................................................
– którego autorem jest wybitny architekt i rzeźbiarz {imię i nazwisko twórcy] ................................................................
Top Related