Talep Analizleri
KayıtsızlıkAnalizi
Talep Analizleri
KayıtsızlıkAnalizi
Yrd.Doç Dr. Dilek SeymenDEÜ.İİBF-İktisat Bölümü
Tüketiciye aynı fayda düzeyini veren tüm mal bileşimlerinin oluşturduğu eğriye
kayıtsızlık (farksızlık) eğrisi denir.
Kayıtsızlık (farksızlık) eğrilerinin ÖzellikleriKayıtsızlık (farksızlık) eğrilerinin ÖzellikleriKayıtsızlık (farksızlık) eğrilerinin ÖzellikleriKayıtsızlık (farksızlık) eğrilerinin Özellikleri
• Kayıtsızlık eğrilerinin her noktasında toplam fayda seviyesi aynıdır
• Orijinden uzaklaştıkça daha yüksek fayda düzeyini gösterirler
• Kayıtsızlık eğrileri birbirlerini kesmezler
• Kayıtsızlık eğrileri negatif eğilimlidirler
• Kayıtsızlık eğrileri orijine göre dış bükeydirler
armut
3024201410
86
elma
678
10131520
nokta
abcdefg
Fatma’nın aynı ölçüde sevdiği elma-armutbileşimi 10 armut ve 13 elmadır.
Bir kayıtsızlık eğrisinin oluşumu
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
28
30
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22
aA
rmu
t
Elma
armut
3024201410
86
elma
678
10131520
nokta
abcdefg
Bir kayıtsızlık eğrisinin oluşumu
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
28
30
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22
a
b
Arm
ut
Elma
armut
3024201410
86
elma
678
10131520
nokta
abcdefg
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
28
30
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22
a
b
c
d
ef
g
Arm
ut
Elma
armut
3024201410
86
elma
678
10131520
nokta
abcdefg
Marjinal İkame Oranı
Tüketicinin, belirli bir fayda düzeyini koruyabilmek amacıyla tüketimi azalan maldan doğan fayda kaybını telafi edebilmek için öteki mal ve tüketimini arttırmasına, iktisatta ikame adı verilir.
MRS = ∆Y / ∆X
Tüketicinin kayıtsızlık eğrisi üzerinde hareket ederken tatmin düzeyini sabit tutması için bir maldan daha fazla miktarda tüketince diğerinden vazgeçmek zorunda olduğu miktarlar arasındaki orandır.
0
10
20
30
0 10 20
a
b
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
26
6 7
Marjinal ikame oranının türetilmesi (MRS)
0
10
20
30
0 10 20
a
b
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
26
6 7
Y = 4
X = 1
MRS = 4
0
10
20
30
0 10 20
a
b
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
26
6 7
cd
∆Y = 4
∆X = 1
∆Y = 1
∆X = 1
MRS = 1
MRS = 4
13 14
9
A
B’
K
∆Y
∆X
S’
Azalan Marjinal İkame Oranı
k
A
B
CD
EF
X
Y
O
Marjinal ikame oranının azalacağını yani kayıtsızlık eğrisi üzerinde hareket ederken vazgeçilen mal karşılığında diğer maldan daha fazla tüketilmesi gerektiğini ifade eder
0
10
20
30
0 10 20
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
I1
Kayıtsızlık paftası
0
10
20
30
0 10 20
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
I1
I2
Kayıtsızlık paftası
0
10
20
30
0 10 20
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
I1
I2
I3
Kayıtsızlık paftası
0
10
20
30
0 10 20
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
I1
I2
I3
I4
Kayıtsızlık paftası
0
10
20
30
0 10 20
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
I1
I2
I3
I4
I5
Kayıtsızlık paftası
0
10
20
30
0 10 20
İki kayıtsızlık eğrisinin kesişmesinin olanaksızlığı
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
I1
a
b
0
10
20
30
0 10 20
İki kayıtsızlık eğrisinin kesişmesinin olanaksızlığı
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
I1
I2
a
b
0
10
20
30
0 10 20
İki kayıtsızlık eğrisinin kesişmesinin olanaksızlığı
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
I1
I2
a
c
b
Bütçe DoğrusuBütçe DoğrusuBütçe DoğrusuBütçe Doğrusu
Bir tüketicinin belirli bir gelirle herhangi iki maldan piyasada satın alabileceği
değişik bileşimleri gösteren bir doğrudur.
0
10
20
30
0 5 10 15 20
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
a
X malıbirimi
0 51015
Y malıbirimi
302010 0
nokta
a
varsayımlar
PX = 2TLPY = 1TL
Bütçe= 30TL
Bir bütçe doğrusu
0
10
20
30
0 5 10 15 20
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
a
b
X malıbirimi
0 51015
Y malıbirimi
302010 0
nokta
ab
varsayımlar
PX = 2TLPY = 1TL
Bütçe= 30TL
0
10
20
30
0 5 10 15 20
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
a
b
c
X malıbirimi
0 51015
Y malıbirimi
302010 0
nokta
abc
varsayımlar
PX = 2TLPY = 1TL
Bütçe= 30TL
0
10
20
30
0 5 10 15 20
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
a
b
c
d
X malıbirimi
0 51015
Y malıbirimi
302010 0
nokta
abcd
varsayımlar
PX = 2TLPY = 1TL
Bütçe= 30TL
Bir bütçe doğrusu
0
10
20
30
40
0 5 10 15 20
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
varsayımlar
PX = 2TLPY = 1TL
Bütçe = 30TL
Gelir artışının bütçe doğrusuna etkisi
0
10
20
30
40
0 5 10 15 20
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
Varsayımlar
PX = 2TLPY = 1TL
Bütçe = 40TL
Bütçe = 40TL
Bütçe = 30TL
0
10
20
30
40
0 5 10 15 20
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
Varsayımlar
PX = 2TLPY = 1TL
Bütçe = 40TL
16
7
m
n
Bütçe = 40TL
Bütçe = 30TL
0
10
20
30
0 5 10 15 20 25 30
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
Varsayımlar
PX = 2TLPY = 1TL
Bütçe = 30TL
X malının fiyatında bir azalmanın bütçe doğrusuna etkisi
0
10
20
30
0 5 10 15 20 25 30
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
Varsayımlar
PX = 1TLPY = 1TL
Bütçe = 30TL
B1B2
a
b c
OOptimptimumum TüketimTüketimDüzeyiDüzeyi
OOptimptimumum TüketimTüketimDüzeyiDüzeyi
I1
I2
I3
I4
I5
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
O
Optimum tüketimin bulunması
I1
I2
I3
I4
I5
Y m
alı
biri
mi
O
X malı birimi
Bütçe doğrusu
Optimum tüketimin bulunması
I1
I2
I3
I4
I5
Y m
alı
biri
mi
O
X malı birimi
r
v
Optimum tüketimin bulunması
I1
I2
I3
I4
I5
Y m
alı
biri
mi
O
X malı birimi
r
s
v
u
Optimum tüketimin bulunması
I1
I2
I3
I4
I5
Y m
alı
biri
mi
O
X malı birimi
r
s
t
v
u
Optimum tüketimin bulunması
I1
I2
I3
I4
I5
Y m
alı
biri
mi
O
X malı birimi
r
s
tY1
X1
v
u
Optimum tüketimin bulunması
0
10
20
30
0 5 10 15 20 25 30
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
Varsayımlar
PX = 2TLPY = 1TL
Bütçe = 30TL
B1 I1
j
X malı fiyatının azalmasının etkisi
0
10
20
30
0 5 10 15 20 25 30
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
Varsayımlar
PX = 1TLPY = 1TL
Bütçe = 30TL
B1 I1
j
I2
B2
k
a
0
10
20
30
0 5 10 15 20 25 30
Y m
alı
biri
mi
X malı birimi
B1 I1
j
I2
B2
k
Fiyat-tüketim eğrisi
aX malı fiyatının azalmasının etkisi
Y m
alı
biri
mi
O
X malı birimi
B1
Gelirde bir değişmenin tüketime etkisiGelirde bir değişmenin tüketime etkisi
I1
I2
Y m
alı
biri
mi
O
X malı birimi
B1 B2 I1
Gelirde bir değişmenin tüketime etkisiGelirde bir değişmenin tüketime etkisi
I2
Y m
alı
biri
mi
O
X malı birimi
B1 B2 B3 B4 I1
I3
I4
Gelirde bir değişmenin tüketime etkisiGelirde bir değişmenin tüketime etkisi
I2
Y m
alı
biri
mi
O
X malı birimi
B1 B2 B3 B4 I1
I3
I4
Gelir-tüketim eğrisi
Gelirde bir değişmenin tüketime etkisiGelirde bir değişmenin tüketime etkisi
Normal ve Inferior (Düşük) Mallar
Y
XX Inferior, Y Normal 0 0
Y
X X Normal, Y Inferior
(a) (b)
Gelir Tüketim
Eğrisi
Gelir Tüketim
Eğrisi
Arz Analizleri
Eş-ürün Analizi
Arz Analizleri
Eş-ürün Analizi
Eş Ürün Eğrileri
K
L
X
k1
L1
k2
L2
x1x2
x3
K
L
TANIM : Değişik girdi miktarları ile elde edilebilecek aynı ürün miktarını gösteren bir eğridir.
Eş Ürün Eğrilerinin Özellikleri
• Negatif eğilimlidirler
• Orjine dışbükeydirler ( azalan marjinal teknik ikame haddi)
• Birbirlerini kesmezler
Marjinal Teknik İkame Haddi
I
K
L
A
BK
L
Lı L2
Kı
K2
0
A
BΔK
ΔL
Tgs’ = - ΔK/ΔL = TRSK,L
S’
s
• Marjinal Teknik İkame Oranı: L üretim faktörü miktarında bir birimlik bir değişmenin K üretim faktörü miktarında kaç birimlik bir değişmeyi gerektirdiğini gösterir.
• Bir üretim faktörü artarken diğeri azaldığı için ΔK/ΔL değeri negatiftir. Bunu pozitif yapabilmek için önüne negatif işareti koyarız.
• MTRS Üretim faktörlerinin Marjinal Fiziki Ürünlerinin birbirine oranına eşittir.
ΔL . MPL = ΔK . MPK
MPL/MPK = ΔK/ΔL
0
5
10
15
20
25
30
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Emek birimi (L)
Se
rma
ye b
irim
i (K
)
PK = 20 000 TL W(Wage) = 10 000 TL
TC = 300 000 TL
TC = 300 000 TL
a
Eş Maliyet Doğrusu
0
5
10
15
20
25
30
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Emek birimi (L)
Se
rma
ye b
irim
i (K
)
TC = 300 000 TL
a
b
PK = 20 000 TL W = 10 000 TL
TC = 300 000 TL
0
5
10
15
20
25
30
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Emek birimi (L)
Se
rma
ye b
irim
i (K
)
TC = 300 000 TL
a
b
c
PK = 20 000 TL W = 10 000 TL
TC = 300 000 TL
0
5
10
15
20
25
30
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Emek birimi (L)
Se
rma
ye b
irim
i (K
)
TC = 300 000 TL
a
b
c
d
PK = 20 000 TL W(Wage) = 10 000 TL
TC = 300 000 TL
0
5
10
15
20
25
30
35
0 10 20 30 40 50
Emek birimi (L)
Se
rma
ye b
irim
i (K
)
TC = 400 000 TL
TC = 500 000 TLs
r
tTPP1
Üretici Dengesi
O
K1
L1
Se
rma
ye b
irim
i (K
)
Emek birimi (L)
TPP1TPP2
TPP3
TPP4
TPP5
r
v
s
u
t
Üretici dengesi