Semi-nari- Semi-
nari-
Inhoud
Intensieve cursus van
2 weken voor docenten
Nederlands uit heel
de wereld
Taaluniecentrum NVTzondag 17 tot zaterdag 30 augustus 2014
www.taalunie.orgverbindt
SeminariumNederlands als vreemde taal
didactiek, taal en cultuur
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
1
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
SeminariumNederlands als vreemde taal
didactiek, taal en cultuur
2
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
32
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
DoelgroepHet seminarium is bedoeld voor
docenten Nederlands aan
universiteiten en hogescholen
buiten Nederland en Vlaanderen
voor wie het Nederlands niet de
moedertaal is. Het programma richt
zich in het bijzonder op jonge en
op beginnende docenten, maar kan
door het interactieve karakter en
de gevarieerde inhoud ook voor
meer ervaren docenten van nut zijn.
De cursus biedt plaats aan maximaal
20 deelnemers.
Programma
Didactiek
Het seminarium beoogt deelnemers
aan te zetten tot bezinning op eigen
didactisch handelen.
Informatieverstrekking over nieuwe
inzichten in de didactiek NVT en
uitwisseling van ervaringen moeten
dit bewerkstelligen. De didactiek-
colleges zijn veelal geordend rond
thema’s die een gehele dag centraal
staan.
Tijdens deze themadagen worden in
subgroepen opdrachten uitgevoerd.
Er is bijvoorbeeld een dag van de
didactiek, een dag over interactieve
werkvormen met lees- en luister-
teksten, een toetsochtend en een
sessie peer teaching.
Taal
Het Nederlands is de voertaal
tijdens alle activiteiten en in
individuele gesprekken met taal-
en uitspraakdeskundigen kunnen
bepaalde aspecten van de eigen
taalvaardigheid worden verdiept.
Cultuur
In de vorm van lezingen en excursies
krijgen de deelnemers culturele en
algemeen maatschappelijke
informatie over Nederland en
Vlaanderen aangeboden.
De auteur Frank Westerman van wie
de deelnemers voorafgaand aan het
seminarium een literair werk krijgen
toegestuurd, zal komen praten over
zijn boek en het literaire schrijven.
Algemene Informatie
Locaties
IBIS Hotel Antwerpen Centrum
Meistraat 39
2000 Antwerpen, België
tel.: + 32-3-2318830
fax: + 32-3-2342921
Hotel Casa 400
Eerste Ringdijkstraat 4
1097 BC Amsterdam, Nederland
tel: + 31-20-6651171
fax: + 31-20-6630379
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
54
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
De eerste week van het seminarium
vindt plaats in Antwerpen en de
tweede week in Amsterdam.
Het succes van het seminarium
staat of valt met de mate van inzet,
leer motivatie en samenwerkings-
bereid heid van de deelnemers.
Openstaan voor wat anderen te
berde brengen binnen en buiten het
officiële program ma verruimt de
sociale dimensie van het vakgebied.
Het seminarium biedt een unieke
gelegenheid tot het opdoen van
nieuwe professionele contacten
en tot het verruimen van de
collegiale kring ver buiten de
nationale grenzen.
CursusleidingAnnelies de Jonghe
Docente Nederlands NVT
ProjectleidingIngrid Degraeve
Taaluniecentrum NVT
OrganisatiesDe Nederlandse Taalunie
is een beleidsorganisatie waarin
Nederland, Vlaanderen en Suriname
samenwerken op het gebied van het
Nederlands. De belangrijkste
werkterreinen zijn: de Nederlandse
taal zelf, het Nederlands in digitale
toepassingen, onderwijs in en van
het Nederlands, literatuur en
leesbevordering, en de positie van
het Nederlands in Europa en in de
wereld. Zie ook de website
www.taalunieversum.org
Het Taaluniecentrum NVT
organiseert deze zomercursus
onder verantwoordelijkheid van
de Nederlandse Taalunie. Bij het
Taaluniecentrum NVT in Brussel
kunnen docenten, leerkrachten en
leerders van het Nederlands buiten
Nederland en Vlaanderen terecht
voor advies, informatie en scholing.
Zie ook de website
www.taaluniecentrum-nvt.org
Informatie over activiteiten is ook te
vinden op Facebook:
www.facebook.com/TaaluniecentrumNVT
6
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
76
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Aankomst
Zondag 17 augustus
In de namIddag
Aankomst van de deelnemers
in het Hotel IBIS in het centrum
van Antwerpen
17.00
Informele ontvangst en gelegenheid
om met elkaar kennis te maken
in de lounge van het hotel
18.00
Opening van het seminarium door
medewerker Nederlandse Taalunie
Aansluitend bespreking van
het programma
19.30
Avondmaaltijd in een restaurant
in de buurt van het hotel
Afscheid
Zaterdag 30 augustus
08.00 – 08.45
Ontbijt
09.00
Afscheid en vertrek van
de deel nemers uit het
Hotel Casa 400 in Amsterdam
Programmaoverzicht
zondag 17 > Aankomst
maandag 18 >Didactiek: NVT actueel
dInsdag 19 >Taalreflectie
Woensdag 20 >Didactiek: Authentiek materiaal van het internet in lessen NVT
donderdag 21 >Cultuurkunde: Vlaanderen en Brussel vandaag
VrIjdag 22 >Didactiek: Toetsen
> Cultuurkunde: Onderzoek naar de artistieke identiteit
van de Nederlanden
zaterdag 23 >Dagje vrij
zondag 24 >Cultuurkunde: Zeelanddag
maandag 25 >Taalreflectie
dInsdag 26 >Didactiek: Teksten doorgronden
Woensdag 27 >Didactiek: Peer teaching
donderdag 28 >Cultuurkunde: Nederland vandaag
VrIjdag 29 >Cultuurkunde: Lezing met de auteur Frank Westerman
zaterdag 30 > Afscheid
8
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
98
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
9
AchtergrondVoor een docent staat of valt
succesvol lesgeven met heel wat
didactische overwegingen.
• Wat moet een student op korte
termijn allemaal kunnen?
• Welke nieuwe didactische
inzichten zijn zinvol?
• Moet cultuurkunde als vak apart
of kan het in de taalverwervings-
lessen worden geïntegreerd?
• Welk didactisch materiaal is
bruikbaar in het hoger onderwijs?
• Hoe kan authentiek materiaal
worden ingebed?
Tijdens deze instapsessie worden
verschillende aspecten uit de
vreemdetalendidactiek nader
toegelicht en besproken.
Het seminarium biedt geen
kant-en-klare onderwijsrecepten,
maar een forum voor de
ontwikkeling van lesideeën en
de reflectie op de eigen lespraktijk.
Het is ook een unieke kans om
samen met collega-docenten ideeën
uit te wisselen en uit te testen.
DoelstellingInformatieverstrekking over recente
inzichten in de vreemdetalen-
didactiek en onderzoek naar
de bruikbaarheid ervan in de eigen
onderwijssetting. Aandachtspunten
hierbij zijn:
• algemene tendensen in de
vreemdetalendidactiek,
• de rol van de docent in gestuurde
of meer autonome leerprocessen,
• de plaats van cultuurkunde
binnen het curriculum,
• recent verschenen leermiddelen.
WerkwijzeVolgens het principe ‘learning-by-
doing’ komen verschillende
interactieve en activerende
werkvormen aan bod zoals
ijsbrekers, subgroepen met
verwerkingsopdrachten,
check-in-duo´s, discussie met
sneeuwbaleffect, fluisteroverleg.
Werkvormen kunnen meer
docentgecentreerd of meer
taakgericht zijn en worden altijd
ingezet om een bepaald leerdoel te
bereiken. In de instapsessie wordt
afwisselend vanuit het perspectief
van de student en van de docent
naar de werkvormen binnen een
didactische setting gekeken.
Didactiek:
NVT actueel
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
1110
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
08.00 – 08.45
Ontbijt
08.45 – 10.15
Ingrid Degraeve en Annelies
de Jonghe: Een niet-alledaagse
benadering van de ontwikkeling van
de vreemde talen didactiek en de rol
van de docent in het leerproces van
de student
10.15 – 10.45
Pauze
10.45 – 12.15
Ingrid Degraeve en Annelies
de Jonghe: Vervolg van de workshop
12.30
Lunch in het hotel
14.00 – 15.30
Annelies de Jonghe: Een bruikbare
analyse van recent verschenen
leergangen, lexicale en didactische
hulpmiddelen. Verwerkings-
opdrachten in subgroepen
15.30
Pauze
16.00 – 17.45
Posterpresentatie leermiddelen
Godi Dijkman: Individueel
taaladvies
18.30
Stadswandeling met gezamenlijke
avondmaaltijd
Programma:
Maandag 18 augustus
12
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
1312
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
13
AchtergrondEen goede spreek- en schrijfvaardig-
heid is voor de NVT-docent van
belang bij uitleg en instructie.
Daarnaast is de docent bron van
creatieve taal tijdens de feitelijke
communicatieve situaties in de les;
de docent vult de leergang aan of
stuurt deze bij. De productieve
taalvaardigheden van de NVT-docent
hangen vooral samen met
woord diversiteit en stilistische
variatie, maar wie kan de docent in
de eigen onderwijssituatie feedback
geven op deze kwaliteiten?
DoelstellingReflectie op de eigen kennis van het
Nederlands en de manier waarop
die in een onderwijssetting wordt
ingezet. De focus ligt hierbij op
creatieve ideeën omtrent woord-
diversiteit en stilistische variatie.
WerkwijzeDe onderwerpen ‘vragen stellen’,
‘vragen uit de klas’, ‘woorden se man-
ti seren’ en ‘stijl & register’ komen aan
bod. Er wordt gekeken naar de beste
manieren om te anti ciperen op vragen
uit de klas NVT en de verschil -
lende wijzen waar op op een selectieve
manier bete kenis aan nieuwe
woorden schat kan worden gegeven.
Aan de hand van enkele artikelen uit de
Nederlandse media worden de deel -
nemers in subgroepjes aan gespoord
zelf na te denken over de verschillende
registers en variaties in stijl en te
komen tot diverse schrijfproducten.
Taal verandert. Ook het Nederlands.
Niemand kan voorspellen in welke
richting die ontwikkeling zal gaan.
Met twee taalexperts uit
Vlaanderen en Nederland wordt een
kijkje genomen achter de schermen
van de taalverandering.
Ruud Hendrickx, taaladviseur bij de
Vlaamse omroep VRT, gaat in op
de vraag of er binnenkort naast het
Standaardnederlands een aparte
Vlaamse variant zal moeten
onderwezen worden. De laatste
decennia is de visie op het
Nederlands zoals dat in België
gesproken wordt, grondig
veranderd.
In Amsterdam biedt Rik Schutz,
lexicograaf en publicist uit
Nederland, stof genoeg om na te
denken over recente taalverande-
ringen in het algemeen en hoe
moedertaalsprekers daarop
reageren.
Taalreflectie:
Onderzoek naar taal-verandering (deel 1)
Taalreflectie:
Reflectie op eigen taal gebruik (deel 1)
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
1514
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
08.00 – 08.45
Ontbijt
08.45 – 10.15
Godi Dijkman: Creatieve ideeën
over woorddiversiteit en stilistische
variatie in de klas
10.15 – 10.45
Pauze
10.45 – 12.15
Godi Dijkman: Gevarieerde taken
in subgroepen
12.30
Lunch in het hotel
14.00 – 15.30
Ruud Hendrickx: Van ‘Vloms’ naar
‘Belgisch-Nederlands’. Gastcollege
met debat
15.30
Pauze
16.00 – 17.45
Godi Dijkman: Individueel
taaladvies
Vanaf 18.00
Vrije avondmaaltijd
Programma:
Dinsdag 19 augustus
16
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
1716
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
17
AchtergrondOp het internet vind je veel goed
en bruikbaar authentiek materiaal
voor je lessen NVT. Maar je moet
weten waar je het kan vinden.
En wat je ermee zal doen. Hoe zorg
je ervoor dat het een meerwaarde
biedt tegenover het vaste handboek
dat je gebruikt? We reflecteren
hiervoor over een aantal vormen
van authentiek materiaal, zoals:
krantenartikels, reclame, cartoons,
filmtrailers, gedichten,...
We bespreken welke oefeningen types
geschikt zijn en hoe je zowel op lage
als hoge niveaus van taal verwerving
authentiek materiaal kan inzetten.
Doelstelling• bewustzijn van de meerwaarde
van authentiek materiaal
• de juiste selectie maken van
authentiek materiaal voor je eigen
doelgroep
• de juiste opdrachten ontwikkelen
op verschillende niveaus van het
Europees Referentiekader
• op een afwisselende manier
omgaan met authentiek materiaal
WerkwijzeVertrekken doen we vanuit een
aantal uitgewerkte voorbeelden
die ons doen reflecteren over de
meerwaarde van authentiek
materiaal, de voor- en nadelen van
bepaalde vormen en de
verschillende oefeningentypes op
de niveaus van het Europees
Referentiekader voor Talen.
Daarna ontwikkel je zelf een aantal
opdrachten bij authentiek materiaal
zodat je die meteen kan meenemen
naar je eigen lespraktijk.
MiddagprogrammaDe namiddag is vrij voor het bezoek
aan boekwinkels, bibliotheken en
universiteiten, aan studiebege-
leiders en het onderhouden van
overige academische contacten.
Er is geen avondprogramma voorzien.
Didactiek:
Authentiek materiaal van het internet in lessen NVT
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
1918
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
08.00 – 08.45
Ontbijt
08.45 – 10.15
Catherine Verguts: Authentiek
materiaal van het internet
in lessen NVT
10.15 – 10.45
Pauze
10.45 – 12.15
Catherine Verguts:
Vervolg van de workshop
12.30
Lunch in het hotel
14.00 – 18.00
Middag en avond vrij voor
academische contacten en bezoek
aan boekhandels
Vanaf 18.00
Vrije avondmaaltijd
Programma:
Woensdag 20 augustus
20
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
2120
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
21
De gezamenlijke uitstap naar
Brussel bestaat uit een heel
gevarieerd programma. Het begint
met een informatief bezoek aan het
Vlaams Parlement, gelegen in het
politiek hart van Brussel, gevolgd
door een lunchbuffet in het
parlementsgebouw.
Enkele parlementariërs zullen
ons rondleiden en graag over een
aantal politieke kwesties of over het
politiek systeem in het algemeen
van gedachten wisselen.
Op het middagprogramma staat een
stadswandeling met kunsthistoricus
en socioloog Arlette Clauwers.
Zij zal het hebben over de
historische ontwikkeling van
het uiterlijk vertoon. Brussel is een
typische 19e-eeuwse stad die zich
ontwikkeld heeft vanuit
de structuur van het 18e-eeuwse
Koningsplein in de boven-
stad en nieuwe stedenbouwkundige
ingrepen in de benedenstad:
de overwelving van de Zenne,
de aanleg van een overdekte
winkelgalerij, pleinen en wandel-
promenades,…
Wandelen in de stad, zich voor het
plezier verplaatsen in de stedelijke
ruimte, lijkt vandaag iets vanzelf-
sprekends. Zien en gezien worden
in de stad is een typische vrijetijds-
besteding die ontstond in de loop
van de 17e eeuw.
Tijdens de wandeling staan we stil
bij de diversiteit van de architectuur
en de stedenbouw en kijken we
binnen in de wereld van de
opdrachtgevers in de loop van
de geschiedenis.
Daarna is er tijd om zelf op
ontdekking te gaan in de stad.
Ingrid en Annelies, allebei
‘Brusselaars’, houden heel wat
tips paraat.
De reis gebeurt die dag per trein.
Er zijn tussen Antwerpen en Brussel
frequente en snelle verbindingen.
’s Avonds is iedereen vrij om terug
te keren wanneer hij of zij wil.
Cultuurkunde:
Vlaanderen en Brussel vandaag
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
2322
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
08.00 – 08.45
Ontbijt
09.45 – 10.30
Vertrek per trein van Antwerpen CS
naar Brussel CS
11.30
Bezoek aan het Vlaams Parlement
met rondleiding. Aansluitend lunch
in het parlementsgebouw
15.00 – 17.00
Stadswandeling met kunsthistoricus
en socioloog Arlette Clauwers
Vanaf 17.00
Vrij programma in Brussel
20.00 – 20.43
Mogelijke individuele terugreis
per trein naar Antwerpen
vanaf Brussel CS
Programma:
Donderdag 21 augustus
24
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
2524
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
25
AchtergrondToetsen kunnen je heel wat
waardevolle informatie geven over
je studenten, hun vorderingen én
jouw aanpak: wat beheersen ze al
goed, voor welke aspecten van de
taalbeheersing moet je een andere
aanpak overwegen, enz.
• Maar meet je toets wel wat je
wilt dat hij meet?
• En toetsen we niet te veel?
DoelstellingNVT-docenten moeten weten hoe
ze bestaande toetsen naar waarde
kunnen schatten, aan de noden van
hun studenten kunnen aanpassen
en waarop ze moeten letten als ze
zelf aan het ontwikkelen slaan.
WerkwijzeIn deze workshop reiken we dan
ook de voornaamste principes met
betrekking tot toetsontwikkeling
en beoordeling aan. We doen dat
aan de hand van bestaand toets-
materiaal en items die de
deelnemers zelf ontwikkelen
tijdens de sessie. We besteden ook
uitgebreid aandacht aan de
functionele toetsvisie en het
aanbod van het CNaVT, het officiële,
internationale examen Nederlands
als Vreemde Taal.
AchtergrondHet Antwerpse Museum Mayer van
den Bergh bezit een uitzonderlijke
collectie kunstwerken van de
Nederlanden uit de 14e, 15e en
16e eeuw. Deze collectie is met
werken als het beroemde
Breviarium Mayer van den Bergh en
De dulle Griet van Pieter Bruegel
representatief voor de ontwikkeling
van de Vlaamse en Nederlandse
artistieke identiteit.
DoelstellingHet is de bedoeling om op basis van
deze collectie het ontstaan en de
ontwikkeling van de artistieke
identiteit van de Nederlanden van
de 14e tot de 17e eeuw te schetsen.
Vervolgens richten we de aandacht
op de aparte ontwikkeling in
Noord en Zuid in de 17e eeuw:
de calvinistische kunst grenst zich
af van de barok, onder meer in
stillevens (monochrome banketjes
vs. pronkstillevens), maar ook in de
triomfantelijke katholieke stukken
(Jordaens).
WerkwijzeDeze hele ontwikkeling zal in een
overzichtslezing aan de hand van
een powerpointpresentatie met
kunstwerken uit het museum
uitvoerig toegelicht worden.
Achteraf wordt deze synthese dan
geïllustreerd in een eigengereide
selectieve rondleiding in het
museum Mayer van den Bergh.
Didactiek:
ToetsenCultuurkunde:
Onderzoek naar de artistieke iden-titeit van de Nederlanden
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
2726
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Programma:
Vrijdag 22 augustus
08.00 – 08.45
Ontbijt
08.45 – 10.15
Petra Poelmans: Toets je toets!
10.15 – 10.45
Pauze
10.45 – 12.15
Petra Poelmans: Vervolg workshop
12.30
Lunch in het hotel
14.00 – 15.00
Ludo Beheydt: Het ontstaan
van de artistieke identiteit van
de Nederlanden; van de Vlaamse
miniaturen tot het classicisme
15.00
Gezamenlijke wandeling naar
het museum Mayer-van den Bergh
15.30 – 17.00
Ludo Beheydt: Rondleiding
in het museum
Vanaf 17.00
Vrije avondmaaltijd
Avondprogramma
Afhankelijk van de culturele agenda
hebben we een theater- of concert-
bezoek gepland in Antwerpen
of Amsterdam.
28
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
2928
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
29
Op zaterdag is iedereen vrij te doen
waar hij zin in heeft. Er valt veel te
zien en te beleven in Antwerpen,
maar ook andere Vlaamse steden en
zelfs de Belgische kust zijn heel
goed bereikbaar vanuit Antwerpen.
MuseaAanraders zijn een bezoek aan één
van de vele wereldbekende musea
zoals het Museum Plantin-Moretus,
het Rubenshuis of het Modemuseum
MoMu. Een primeur is het museum
MAS (Museum aan de Stroom) in de
oude haven aan het Willemdok.
HavenbuurtHet 'Eilandje' - zo wordt nu de
oudste havenbuurt van Antwerpen
genoemd - is een erg hippe buurt
en ligt midden in het water.
Het was vroeger de plek waar grote
oceaanstomers met migranten,
fortuinzoekers, reizigers en zakenlui
vertrokken. De beroemde rederij
Red Star Line bracht zo´n 2,6
miljoen mensen naar Amerika
vanuit heel Europa. Aan de
thematiek van migratie is nu een
heel spannend museum gewijd
dat erg populair is.
DiamanthandelBovendien is Antwerpen al eeuwen
lang het wereldcentrum van de
diamanthandel. In het diamant-
paviljoen bij het MAS wordt het
verhaal van de diamant verteld.
Dagje vrij
Zaterdag 23 augustus
FietsenVoor de sportievelingen biedt
Antwerpen handige fietsjes aan
die je aan fietsstations verspreid
over de hele stad kunt ophalen.
En waarom tussendoor ook niet
eens een frisse duik in de badboot
op de Schelde?
Tussendoor kan je een gezellig
Antwerps ‘Bolleke’ drinken in het
café ‘Het elfde gebod’ in de
schaduw van de kathedraal en
´s avonds kan je genieten van een
zonsondergang op het strand van
Sint-Anneke aan de Schelde.
Een half miljoen Antwerpenaren
maken van de stad een bruisende
stad met een heel eigen Vlaams
karakter.
Programma:
08.30 – 09.30
Ontbijt
Dagje vrij
Er zijn geen gezamenlijke maaltijden
30
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
3130
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
31
Tijdens de Zeelanddag maken
we kennis met historische en
actuele aspecten van de relatie die
Nederland heeft met binnen- en
buitengaats water en de
oplossingen die er zijn bedacht voor
de veelal eeuwenoude problemen.
Vanuit Antwerpen is er een busreis
naar Burghsluis in Zeeland gepland
waar de boot ‘Onrust’ ligt te
wachten. Een gids geeft uitleg over
de Oosterschelde, de stormvloed-
kering en de mosselcultuur.
Misschien zijn er zelfs zeehondjes
te zien. De lunch is gepland op een
leuke plek aan zee.
Na de middagpauze wordt er een
bezoek gebracht aan het Waters-
noodmuseum. Het museum geeft
een beeld van wat er is gebeurd is
tijdens en na de watersnoodramp
van 1953. Ook de museumlocatie
is het zien waard: het is gevestigd
in zogenaamde ‘caissons’ die
werden gebruikt voor het sluiten
van de dijken.
De Zeelanddag wordt afgerond
met een bezoekje aan Zierikzee.
Onder leiding van een bepaald
niet alledaagse gids vindt daar
een rondleiding plaats die wordt
afgesloten met een etentje.
Per bus zetten we daarna de reis
voort naar het Hotel Casa 400
in Amsterdam.
Cultuurkunde:
ZeelanddagZondag 24 augustus
Programma:
08.00 – 08.45
Ontbijt
08.45
Koffers inladen en vertrek
per bus naar Burghsluis (NL)
11.00 – 12.30
Rondvaart met de boot ‘Onrust’
over de Oosterschelde
12.30 – 14.00
Middagpauze op een
leuke locatie aan zee
14.00 – 14.30
Busrit naar Ouwerkerk
14.30 – 16.30
Bezoek aan het Watersnoodmuseum
16.30 – 17.00
Busrit naar Zierikzee
17.00 – 18.00
Rondwandeling door Zierikzee
18.00
Etentje in Zierikzee
20.15 – 22.30
Vertrek per bus naar Amsterdam
32
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
3332
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
33
Het Nederlands dat moedertaal-
sprekers nu spreken en schrijven
verschilt van dat van hun groot-
ouders. In een inleidende lezing
benoemt Rik Schutz verschillende
typen veranderingen en de oorzaken
daarvan.
• Welke veranderingen worden
opgemerkt en welke waarde-
oordelen worden eraan
toegekend?
Veel wordt bijna onopgemerkt
aanvaard; een enkel verschijnsel
wordt verloedering genoemd.
• Hoe zit dat?
• Welke voorbeelden zijn bekend
en in welke categorie vallen die?
Het is de bedoeling om samen
antwoorden op de vele vragen
rond taalontwikkeling binnen
het Nederlands te vinden.
AchtergrondOm een aantal redenen is het
belangrijk om aandacht te besteden
aan de uitspraak: je kunt het niet uit
een boek leren en het heeft grote
invloed op de begrijpelijkheid van
de spreker. Maar ook voor het
verstaan van het Nederlands zijn
met name de prosodische aspecten
van belang. Voor de leerder zijn
deze aspecten vaak onbekend, in de
eigen taal leert men dit als heel jong
kind, nog voor de woordenschat.
Daarnaast heeft het Nederlands nog
specifieke punten van aandacht,
bijvoorbeeld de klinkers, die ook
nog eens veel spellingsproblemen
geven. Ook de assimilatie in het
Nederlands behoeft aandacht.
DoelstellingMarieke Goedegebure zal in haar
workshop de deelnemers praktische
handvatten aanreiken om bij hun
studenten de verstaanbaarheid te
verhogen. Daarbij ligt de focus
op de bovengenoemde elementen,
en hoe die zo effectief mogelijk
duidelijk te maken.
WerkwijzeIn een aantal gezamenlijke oefenin-
gen laat Marieke Goedegebure zien
hoe je in de klas aan uitspraak kunt
werken. Ook wordt er literatuur
en materiaal voor het oefenen van
de uitspraak aangeraden.
Taalreflectie:
Onderzoeknaar taalveran-dering (deel 2)
Reflectie op eigen taalge-bruik (deel 2)
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
3534
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Programma:
Maandag 25 augustus
08.00 – 08.45
Ontbijt
08.45 – 10.15
Tussenevaluatie Seminarium
Bespreking van enkele aandachts-
punten (culturele presentaties,
reflectie op de lespraktijk,
peer teaching)
10.15 – 10.45
Pauze
10.45 – 12.15
Rik Schutz: Taal verandert.
Hoe erg is dat?
12.30
Lunch in het hotel
14.00 – 15.30
Marieke Goedegebure:
Verstaanbaar spreken, wat helpt?
15.30
Pauze
16.00 – 17.45
Godi Dijkman en Marieke
Goedegebure: Individueel taal-
en/of uitspraakadvies
18.00
Avondmaaltijd in het hotel
36
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
3736
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
37
AchtergrondIn het onderwijs Nederlands als
vreemde taal (NVT) is het van groot
belang om cursisten te leren teksten
te doorgronden op verschillende
niveaus. Zo moeten zij de structuur
en de opbouw van de tekst
kunnen begrijpen, zowel op
tekst- als op zinsniveau. Zij moeten
de woordenschat die de tekst
aanbiedt kunnen begrijpen.
Daarnaast moeten zij de tekst
kunnen plaatsen in een culturele
context. Van docenten NVT vraagt
dit veel kennis en vaardigheid.
DoelstellingIn de lessen Nederlands kunnen
docenten verschillende didactische
middelen gebruiken om cursisten
te leren teksten diepgaand te door-
gronden. Het doel van deze module
is om de docenten kennis te laten
maken met deze didactische
middelen en die vervolgens
te gebruiken in de eigen onderwijs-
praktijk.
WerkwijzeIn deze module gaan we aan het
werk met verschillende technieken
om voorkennis te mobiliseren en
verwachtingen te formuleren bij
een tekst (associatie, woordspin,
afbeeldingen, titel van een tekst
enz.). Ook zullen we oefenen met
globaal lezen. Daarnaast worden
er teksten geanalyseerd, waarbij
aandacht besteed wordt aan
grammatica, zinsopbouw en
tekstopbouw. We gaan in op
mogelijke oefeningen bij het
verwerken van teksten (leg in de
juiste volgorde, beantwoord vragen,
vertel in eigen woorden, vat de tekst
kort samen, dictoglos enz.).
Als laatste bestuderen we de
culturele aspecten en context van
teksten. We bespreken de overeen-
komsten en verschillen tussen die
aspecten en de context van de
Nederlandse teksten en de talen
en culturen van de deelnemers.
Hierbij staat de vraag centraal hoe
je dit alles in de eigen lespraktijk
kunt toepassen. In een opdracht
voor peer teaching brengen de
cursisten de opgedane kennis en
ervaring van de module in praktijk.
Didactiek:
Teksten doorgronden
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
3938
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Programma:
Dinsdag 26 augustus
08.00 – 08.45
Ontbijt
08.45 – 10.15
Christine van Baalen:
Teksten doorgronden
10.15 – 10.45
Pauze
10.45 – 12.15
Christine van Baalen:
Teksten doorgronden
12.30
Lunch in het hotel
14.00 – 15.30
Annelies de Jonghe en Christine van
Baalen: Introductie peer teaching
15.30
Pauze
16.00 – 17.45
Individuele voorbereiding
lesmodellen in subgroepen
Godi Dijkman en Margreet
Verboog: Individueel taal-
en/of uitspraakadvies
Vrije avondmaaltijd
aVondprogramma
Afhankelijk van de culturele
agenda hebben we een theater-
of concertbezoek gepland in
Antwerpen of Amsterdam.
40
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
4140
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Tijdens de ochtend worden alle
lesmodellen die in subgroepen
werden ontwikkeld, gepresenteerd
in peer teaching. Peer teaching is
een soort rollenspel waarbij een
docent lesgeeft en de andere
docenten de rol van de leerder
overnemen. Deze methode is ideaal
om zowel het perspectief van de
docent als die van de leerder in te
nemen. Het is een mooie kans om
samen met de collega´s uit de
neerlandistiek na te denken over
verschillende lespraktijken in de
literatuur- en tekstdidactiek.
De presentaties vormen ook een
basis voor reflectie over transfer-
mogelijkheden naar de eigen
onderwijssetting in het buitenland.
Deze module biedt ook een mooie
kans om teksten uit het boek van de
gastschrijver te didactiseren.
MiddagprogrammaDe middag is vrij voor het bezoek
aan boekwinkels, bibliotheken
en universiteiten, aan studie-
begeleiders en het onderhouden
van academische contacten.
Er is geen avondprogramma voorzien.
Programma:
Woensdag 27 augustus
08.00 – 08.45
Ontbijt
08.45 – 10.15
Peer teaching:
Presentatie lesmodellen
10.15 – 10.45
Pauze
10.45 – 12.15
Peer teaching: Vervolg
12.30
Lunch in het hotel
Vanaf 14.00
Middag en avond vrij voor
academische contacten en
bezoek aan boekhandels
Didactiek:
Peer teaching
42
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
4342
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Vandaag staat Den Haag als
het politieke en Rotterdam als het
economische centrum van
Nederland in het brandpunt.
Voorafgaand aan het vertrek naar
Rotterdam bezoeken we het kantoor
van de Nederlandse Taalunie waar
bekende secretariaatsmedewerkers
klaarstaan voor een persoonlijk
gesprek. Er wordt een broodjeslunch
aangeboden.
In Rotterdam laat architectuur-
historicus Suzanne Roelofs op een
stadswandeling de spraakmakende
architectonische hoogtepunten van
het moderne Rotterdam zien. In het
Museum Boijmans Van Beuningen
geeft ze een overzicht van de
moderne Nederlandse kunst.
Het museum heeft een prachtige
en veelzijdige collectie met meer
dan 125.000 kunstvoorwerpen.
Het museum verwierf de collecties
van particuliere verzamelaars.
De twee bekendste zijn de jurist
Jacob Otto Boijmans en de
havenbaron D.G. van Beuningen.
De groepsreis naar Den Haag
en Rotterdam gebeurt per bus.
Er is een gezamenlijke maaltijd in
het hotel Casa 400 voorzien.
Programma:
Donderdag 28 augustus
07.30 – 08.00
Ontbijt
08.15
Vertrek per bus naar Den Haag
10.00
Ochtendwandeling Binnen-
en Buitenhof
10.30 – 12.30
Ontvangst bij het Algemeen
Secretariaat van de
Nederlandse Taalunie met
aansluitend een broodjeslunch
12.45
Vertrek per bus naar Rotterdam
13.30 – 15.30
Bezoek aan Museum Boijmans
Van Beuningen. Rondleiding met
Suzanne Roelofs: Meesterwerken
uit de schilderkunst van de 19e en
de 20e eeuw. Daarna vrij bezoek
15.30 – 17.00
Rondrit langs architectonische
hoogtepunten en themawandeling
‘Spraakmakende moderne
architectuur’ onder leiding
van architectuurhistoricus
Suzanne Roelofs
17.00 – 18.15
Vertrek per bus naar Amsterdam
19.30
Avondmaaltijd in het hotel
Cultuurkunde:
Nederland vandaag
44
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
4544
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
45
'Stikvallei' is de zevende parel aan
de kroon van Frank Westerman,
een groot Europees auteur', Bernd
Wagendorp uit zijn enthousiasme
in de Volkskrant: 'Stikvallei' is een
fascinerend boek over een intri-
gerende natuurramp, maar eigenlijk
over iets anders: hoe ontstaan
mythes? Het is een metaverhaal,
een dubbel metaverhaal zelfs, want
het gaat ook over de wijze waarop
Frank Westerman zijn boeken
schrijft.' In de lezing met de auteur
wordt de ‘methode-Westerman’
uitgediept en maken we kennis met
een zeer veelzijdig auteur,
verslaggever bij de Volkskrant en
het NRC-Handelsblad, buitenlands
correspondent in Rusland en sinds
kort ook presentator in de reeks
‘Nederland in 7 overstromingen’
op de televisie.
Frank Westerman is één van de
boegbeelden van het nieuwe genre
literaire non-fictie (hijzelf spreekt
van frictie) dat met auteurs als
Geert Mak, Douwe Draaisma, Lieve
Joris en David Van Reybrouck een
begrip is geworden in de
Nederlandse Letteren.
De vele vertalingen maken het
genre ook in het buitenland erg
populair. De boeken van Frank
Westerman worden vaak bekroond
met prestigieuze prijzen zoals de
Gouden Uil en werden jaren achter
elkaar genomineerd voor de
AKO-literatuurprijs.
Tijdens de lezing is er veel ruimte
voorzien voor eigen inbreng via
discussie en presentatie van les-
modellen die tijdens de workshop
met Christine van Baalen werden
uitgewerkt. Deze boeiende
schrijversontmoeting is het ultieme
sluitstuk van de colleges tijdens het
seminarium.
Na de lezing is er voldoende tijd
over om nog even Amsterdam in
te duiken, om culturele presentaties
voor het afscheidsdiner voor te
bereiden en natuurlijk om koffers
te pakken.
Daarom is er geen gemeen-
schappelijke lunch in het hotel.
Een medewerker van de
Nederlandse Taalunie zal
om 17.30 uur het seminarium
officieel afsluiten en de certificaten
uitreiken.
Meer informatie:
www.frankwesterman.nl
Cultuurkunde:
Lezing met de auteur Frank Westerman
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
4746
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Programma:
Vrijdag 29 augustus
08.00 – 08.45
Ontbijt
10.00 – 12.30
Lezing met de auteur
Frank Westerman
12.30
Vrije lunch in de stad
15.00 – 16.30
Voorbereiding van de culturele
presentaties
16.30
Pauze
17.30 – 19.00
Evaluatie van het seminarium-
programma. Uitreiking van de
CERTIFICATEN VAN DEELNAME en
sluiting van het seminarium
19.00
Feestelijke afscheidsmaaltijd in
het hotel met culturele presentaties
van de deelnemers
48
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
4948
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Individueel taal- en uitspraakadvies
De deelnemers aan het seminarium
hebben verschillende linguïstische
en educatieve achtergronden.
Om tegemoet te komen aan taal-
en uitspraakkarakteristieken die
daarmee samenhangen, is er aan
het seminarium een optionele
individuele component toegevoegd.
Wie de moeite neemt tevoren een
tekst te vervaardigen, kan deze
laten beoordelen door een aan
het seminarium verbonden
specialist tijdens een individueel
gesprek. Kenmerken van de eigen
uitspraak kunnen eveneens worden
besproken met een specialist die
uitspraakadvies geeft.
Godi Dijkman: individueel taaladviesDe deelnemers aan het seminarium
kunnen gebruikmaken van het
taaladvies. Aan de hand van een
door hen geschreven tekst wordt
ingegaan op eventuele onjuist-
heden, structuur, stijl en woordkeus.
De opdracht voor deze tekst wordt
verstuurd met het boek van de
gastschrijver. Ook kunnen de
deelnemers tevoren op het
aanvullende informatieformulier
een (bijvoorbeeld grammaticaal of
lexicaal) onderwerp aangeven
waarover ze nadere informatie
willen krijgen.
In een individueel gesprek van
ongeveer twintig minuten wordt
de tekst besproken.
Marieke Goedegebure: individueel uitspraakadviesOp basis van geluidsopnames
worden tijdens individuele
gesprekken de sterke en zwakke
kanten van ieders uitspraak
besproken. Daarop volgen adviezen
voor verbetering.
50
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
5150
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Sprekers op het seminarium
Christine van BaalenChristine van Baalen is sinds
1994 werkzaam in het NVT- en
NT2-onderwijs. Ze heeft aan
verschillende universiteiten in
Nederland en in het buitenland
gewerkt. Sinds enige tijd heeft ze
haar eigen bedrijf, Sjibbolet taal
en training, waarin zij cursussen
NT2, NVT en Nederlands voor
moedertaalsprekers verzorgt
(www.sjibbolettaalentraining.nl/
contact). Christine is de auteur van
Taal in zaken, Zakelijk Nederlands
voor anderstaligen, co-auteur van
Cultuur in taal, Interculturele
vaardigheden voor docenten
Nederlands aan anderstaligen en
van Dutch for Reading Knowledge.
Sinds 2013 is zij directeur van
de Internationale Vereniging voor
Neerlandistiek (IVN).
Ludo BeheydtLudo Beheydt doceert Nederlandse
taalkunde en Nederlandse cultuur
aan de Université Catholique van
Louvain-la-Neuve. Hij is redacteur
van het tijdschrift Neerlandia en
heeft veel gepubliceerd over
taalverwerving en over culturele
identiteit in kunst en taal.
Zijn major opus is ‘Eén en toch
apart. Kunst en cultuur van de
Nederlanden’, een overzichtswerk
van de ontwikkeling van de kunst
en cultuur van de Nederlanden
van de Vlaamse Primitieven tot
de Nulgeneratie.
Arlette Clauwers
Arlette Clauwers studeerde
kunstgeschiedenis en sociologie.
Achttien jaar geleden richtte ze vzw
Korei op om de geschiedenis van de
stad te begrijpen, vertrekkend
vanuit de 18de eeuw tot vandaag
door een interdisciplinaire
benadering van stedenbouw,
architectuur, beeldende en
toegepaste kunst, mode, eetcultuur,
literatuur, muziek…
Korei heeft een team van twintig
professionele gidsen.
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
5352
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Ingrid Degraeve
Ingrid Degraeve studeerde vertaal-
kunde Frans en Duits en behaalde
een postacademisch diploma in
vergelijkende literatuurwetenschap.
In 1999 zette ze in Tbilisi, de hoofd-
stad van Georgië, een docentschap
Nederlands aan de Ilia Chavchavadze
State University op. Sinds 2003
verschijnen haar vertalingen van
Georgische literatuur bij Vlaamse
en Nederlandse uitgeverijen.
Sinds 2008 werkt ze als projectleider
bij het Taaluniecentrum NVT
in Brussel.
Godi DijkmanGodi Dijkman is een gecertificeerd
docent NT2 die geruime tijd in
het buitenland heeft gewerkt.
Na zijn studie vertaler Engels/
Italiaans in Antwerpen heeft hij
als docent Engels (VSO) gewerkt.
In Jakarta was hij aan het Erasmus
Taalcentrum werkzaam als docent
NVT. Hij specialiseert zich in het
Nederlands op ERK-niveaus B1-C1
waarbij het geven van schrijf-
vaardigheid hem het meest
inspireert.
Marieke Goedegebure
Marieke Goedegebure heeft in
Leiden haar eigen taalbureau
NT2Spraak, waar ze uitspraak-
training geeft aan anderstaligen.
Haar interesse voor de combinatie
uitspraak en NT2 ontstond tijdens
haar studie logopedie aan de
Hogeschool van Rotterdam, toen ze
voor een stage uitspraakles gaf aan
Vietnamese vluchtelingen. Om meer
over NT2 te leren stu deerde ze
vervolgens Toegepaste Taalweten-
schap aan de VU Amsterdam.
Ruud HendrickxRuud Hendrickx heeft Nederlandse
en algemene taalkunde gestudeerd
in Leuven. Hij is taaladviseur van de
Vlaamse openbare omroep VRT, lid
van het Taaladviesoverleg van de
Nederlandse Taalunie en hoofd-
redacteur van de Grote Van Dale.
Annelies de JongheAnnelies de Jonghe is neerlandicus
en germanist. Ze doceert
Nederlands en Duits in Duitsland.
Haar specialismen voor nascholings-
programma’s zijn blendend-learning,
creatief schrijven en de integratieve
aanpak van cultuurkunde en taal-
verwerving. Samen met Britta
Bendieck (UvA Amsterdam) richtte
ze het internationale programma
FAM (Freiburg-Amsterdam-model)
op dat intussen aan vijf universitei-
ten in het studiecurriculum werd
opgenomen. Ze is auteur bij
de uitgeverij Langenscheidt in
München.
Petra PoelmansPetra Poelmans is als wetenschap-
pelijk medewerker verbonden aan
het Certificaat Nederlands als
Vreemde Taal. Daarnaast werkt
ze als docent en lerarenopleider bij
de vakgroep Nederlands van Fontys
Lerarenopleiding Tilburg.
Ze combineert haar liefde voor
taal(kunde) met haar kennis van
het toetsen van taalvaardigheid.
Petra is als (hoofd)redacteur
verbonden aan Dujal (Dutch Journal
of Applied Linguistics) en LES.
Suzanne RoelofsSuzanne Roelofs is architectuur-
historicus, afgestudeerd aan
de Rijksuniversiteit Groningen.
Sindsdien werkt zij als freelance
architectuurhistoricus en ontwikkelt
en geeft lezingen, arrangementen
en reizen op het gebied van
moderne architectuur. Dit doet ze
zowel voor diverse culturele
organisaties en reisorganisaties,
als via haar eigen bedrijf, sinds 2013
Building Stories geheten.
Rik SchutzRik Schutz heeft twintig jaar
gewerkt bij woordenboeken-
uitgeverij Van Dale, achtereen-
volgens als redacteur, projectleider
en uitgever. Nu is hij in deeltijd
werkzaam voor de Nederlandse
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
5554
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Taalunie als projectleider spelling
en freelance lexicograaf en publicist.
Meer informatie is te vinden op
de website: www.onderwoorden.nl
Catherine VergutsCatherine Verguts is coördinator
van het team Germaanse talen
op het Universitair Centrum voor
Talenonderwijs van de Universiteit
Gent: zij staat in voor de inhoude-
lijke evaluatie van de cursusin-
houden en waakt over de kwaliteit
van het lesgeven.
Daarnaast begeleidt ze projecten
met verschillende thema’s en geeft
ze zelf les Nederlands (aan anders-
taligen) en Engels.
Frank WestermanFrank Westerman werkt vanaf 2002
als schrijver vanuit Amsterdam.
Voor NRC Handelsblad schreef
hij nog een tiental achtergrondarti-
kelen voor het zaterdags bijvoegsel
Z en het magazine M. In de jaren
daarna daalde het aantal journa-
listieke reportages tot twee à drie
per jaar.
In 2004 verscheen 'El Negro en ik',
waarmee hij de Gouden Uil 2005
won. 'El Negro en ik' kwam tevens
op de shortlist van de Bob den
Uyl-reisliteratuurprijs, de
AKO-literatuurprijs, de MJ
Brusse-prijs voor journalistiek
en de Inktaap. Inmiddels zijn er
vertalingen verschenen in het Duits,
Tsjechisch, Frans, Italiaans, Spaans,
Catalaans en Japans. Op grond van
zijn oeuvre tot dan toe kreeg
Westerman in 2005 de Outstanding
Alumnus Award van zijn alma mater,
de universiteit van Wageningen.
'Stikvallei' verscheen in oktober
2013 en is inmiddels aan de 4e druk
toe. Het allerjongste boek
'De moord op de boekverkoopster'
verscheen in 2014.
Er zijn momenteel 40 vertalingen
van Westermans boeken.
Frank Westerman maakt eind 2013
zijn debuut als tv-presentator van
het zevendelige NTR-programma
'Nederland in 7 Overstromingen'.
Meer informatie:
www.frankwesterman.nl
56
Seminarium nederlandS alS vreemde taal Seminarium nederlandS alS vreemde taal
5756
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
SprekersE-mailadressen
Christine van Baalen
Ludo Beheydt
Arlette Clauwers
Ingrid Degraeve
Godi Dijkman
Marieke Goedegebure
Ruud Hendrickx
Annelies de Jonghe
Petra Poelmans
Suzanne Roelofs
Rik Schutz
Catherine Verguts
Telefoon + 32 (0)2 – 203 66 [email protected]
BezoekadresGebouw KaaitheaterSainctelettesquare 19 1000 BrusselBelgië
Semi-nari-Semi-nari-
Top Related