Stem Cell คอ เซลลตวออนของเลอดซงอาศยในไขกระดก และเจรญเตบโตไปเปนเมดเลอด, เมดเลอด
ขาว และเกลดเลอด ภาษาไทยใชค าวา “เซลลตนก าเนด” Stem แปลวาล าตน ซง Stem Cell นยอนไปถงการก าเนด
ชวตนนเอง กระบวนการก าเนดชวตมนษยหรอสตวนน สเปรมของผชาย จะมาผสมกบไขของผหญงกลายเปน 1 เซลล
จากนนหนงเซลลจะท าการแบงตวเปนทวคณ กลายเปนอวยวะตางๆ ขนมา ดงนน Stem Cell กเหมอนเซลลทกลายเปน
อะไรกได เชนถาไปอยทสมองกกลายเปนเซลลสมอง ไปอยทเซลลตบกกลายเปนเซลลตบ
Stem Cells จดเปนเซลลออนทไมไดท าหนาทเฉพาะเจาะจง สามารถแบงตว เจรญเตบโตแบงเซลลเพมได
จ านวนมาก และหลายประเภท ตลอดชวตของสงมชวตนน ๆ เปลยนแปลงเพอไปท าหนาทอยางใดอยางหนงในละเซลลใน
รางกายของมนษยโดยไมยอนกลบมา ซงเซลลทพฒนาไปจนสดทางจนเปนเซลลทท าหนาทเฉพาะเจาะจง ตวอยางเชน
เซลลกลามเนอหวใจ หรอเซลลสมอง เซลลเหลานเมอตายไปแลว จะไมมเซลลใหมมาทดแทน ในขณะเดยวกนรางกายของ
คนเรากยงมเซลลอกกลมหนงทสามารถเตบโตไดอกนนคอ Stem Cell
รางกายของเราถอก าเนดขนมาจากเซลลโดยเรมจากการปฏสนธ ในตอนแรกเรมเซลลกมลกษณะเหมอนกน แตตอมา
กมการพฒนาไปเปนเซลลรปแบบจ าเพาะ จากเอมบรโอเซลลไดแบงตวเพมจ านวนและพฒนาตอไปเปนบลาสโตซสต
ภายในเซลลบลาสโตซสตนมบรเวณกระจกตวของเซลลเรยกวามวลเซลลชนใน ซงมวลเซลลนเองทนกวทยาศาสตรถอวา
เปน Stem Cell Stem Cell ยงคงความสามารถในการเปลยนแปลงไปเปนเซลลไดแทบทกประเภทไมวาจะเปน เซลล
กระดก เซลลเมดเลอด หรอแมแตเซลลสมอง รวมทง Stem Cell ยงคงความสามารถในการเพมจ านวนตวเองไดอยางไม
จ ากด ซงเปนตนตอของการคดน า Stem Cell ไปใช
Stem Cell พบไดในสายสะดอ เลอด และไขกระดก เปนททราบในทางการแพทยวามความส าคญตอการสรางระบบเลอด
รวมถงระบบภมคมกนในรางกาย ซงในผใหญจะเปน Stem Cell จากไขกระดกทมหนาทสราง เมดเลอดชนดตาง ๆ ซง
รวมถงเซลลทเกยวกบระบบภมคมกน
เดกจะมการสรางเมดเลอดในกระดกทกชนของรางกาย
ผใหญ จะมการสรางเมดเลอดในกระดกบางชนของรางกาย เชน กระดกเชงกราน, กระดกซโครงสวน
หวของกระดกตนขา เปนตน
ความสนใจเรอง Stem Cell มมานานแลว เมอ 150 ปกอน รดอลฟ เวอรโช ไดเสนอวา เซลลทงหลายตางก าเนดมาจาก
เซลล ในวงการแพทยสมยใหมเองกมการใช Stem Cell ในการรกษาผ ปวยมานบสบปแลว แตกยงไมมใครทสามารถพบ
หรอแยก Stem Cell ในไขกระดกออกมาได จนกระทงปลายป 1998 คณะนกวจยทน าโดย เจมส ทอมสน จงสามารถแยก
Stem Cell ออกมาได และตพมพผลงานของเขาในวารสาร Science ฉบบวนท 6 พฤศจกายน 2541 งานวจยของทอมสน
ยงแสดงใหเหนวา Stem Cell ของมนษยทเขาเตรยมไดนนสามารถพฒนาไปเปนเซลลชนดอนได หมายถง แนวคดทจะ
น า Stem Cell ไปทดแทนเซลลหรออวยวะบางอยางทเสยหายไปอาจเปนไปไดจรง
ลกษณะของ Stem Cell ในรางกายคนเรามความพเศษหลายประการ ในหลกการทวไปถอวา Stem Cell
แตกตางจากเซลลชนดอนๆ ในรางกาย ไมวาจะเปน Stem Cell ทมาจากแหลงใด อาจจะเปน Stem Cell จากตวออน
Stem Cell จากรางกาย หรอ Stem Cell ทไดมาจากการสรางเซลลใหเขาคกบสารพนธกรรมของคนไขได โดยไมตองผาน
กระบวนการปฎสนธ
Stem Cell ทกชนดจะมลกษณะพเศษทส าคญ 3 ประการ
Stem Cell สามารถแบงตวเองขนมาใหมไดเปนเวลานาน
Stem Cell เปนเซลลทไมไดท าหนาทเฉพาะเจาะจง
Stem Cell มความสามารถในการเปลยนไปเปนเซลลทท าหนาทเฉพาะเจาะจงได
การ รกษาดวย Stem Cell เปนการสรางเซลล ใหมเขาไปในเนอเยอทเสยหายเพอทจะรกษาโรคหรอการบาดเจบ นกวจย
ทางการแพทยหลายคนเชอวาการรกษาดวย Stem Cell มศกยภาพมากพอทจะ เปลยนแนวทางของการเกดโรคในมนษย
และบรรเทาความทกขทรมาน
Stem Cell สามารถใชลดอายตวเอง และปรบรางกายใหสมดล เพมความสามารถการสรางเนอเยอในรางกาย ทอาจจะ
กลายเปน โรคและความบกพรองในรางกาย เพอใหมผลขางเคยงนอยทสด
อตตราการรกษาโรคดวย Stem Cell สวนหนงยงอยในขนตอนการทดลอง ยกเวนจาก Stem Cell ไขกระดก หรอการ
ปลกถายไขกระดก ทนกวจยทางการแพทยคาดวา Stem Cell ไขกระดกจะสามารถรกษาโรคมะเรง, เบาหวานประเภท 1
เบาหวาน, โรคพารกนสน, โรคหวใจ, กลามเนอและความผดปกตทางระบบประสาทและอน ๆ อกมากมาย อยางไรกตาม
กอนทจะใช Stem Cell รกษาโรคจ าเปนตองมการวจยเพมเตมถงพฤตกรรมของ Stem Cell เมอปลกถาย เชนเดยวกบ
กลไกของการปฏสมพนธของ Stem Cell กบโรค
มากกวา 30 ปมาแลวทมการใช ไขกระดกในการรกษาและการใช Stem Cell จากสายสะดอ ถกใชในการรกษา
ผ ปวยโรคมะเรง เชน มะเรงเมดเลอดขาวและมะเรงตอมน าเหลอง การรกษาดวยเคมบ าบด เซลลทเตบโตมากผดปรกตจะ
ท าปฏกรยาอยางรนแรงกบสารเคม ซงสารเคมเหลานไมสามารถแยกแยะระหวางเซลลมะเรงเมดเลอดขาว และเซลลปรกต
ทอยในไขกระดกได มนท าลายทกเซลลทขวางหนา ซงนนเปนผลขางเคยงของการรกษาดวยเคมบ าบด ตรงกนขามกบการ
ปลกถาย Stem Cell ทจะท างานเพอแทนทเซลลทเสยหายในรางกาย
ในชวง 1962–1970 ซงถอวาเปนยคแรกๆ ทนกวทยาศาสตรเรมท าการศกษาวจย Stem Cell จากรางกายโดย
ใชเนอเยอทโตเตมวย และยงไดน าไปทดลองใชรกษาผ ปวยเดกทเปนโรคภมคมกนบกพรองชนดปฐมภม ในป 1968 เปน
ครงแรก จากนนมานกวทยาศาสตรพยายามท าความเขาใจ และศกษาวจยเพออธบายสมบตพนฐานทส าคญของ Stem
Cell ทท าใหมนเปนเซลลทสามารถแบงตวเองขนมาใหมไดตลอดเวลาครงแลวครงเลา และสามารถแบงตวไดอยาง
ตอเนอง อกทงศกษาปจจยตางๆ ทควบคมการแบงตวเองขนมาใหมของ Stem Cell ซงค าตอบทชดเจนเกดขนเมอ
นกวทยาศาสตรเขาใจขบวนการแบงตวของเซลล ทงในเซลลตวออนหรอทเรยกวาเอมบรโอ และการแบงตวทผดปกตของ
เซลลมะเรง ขอมลเหลานชวยใหนกวทยาศาสตรเรมเพาะเลยง Stem Cell ไดอยางมประสทธภาพมากยงขนใน
หองปฏบตการดวยเทคนคทไดพฒนาขนมาตามล าดบ
เมอในรางกายมนษยม Stem Cell ทพรอมท าหนาทอยางใดอยางหนงแตยงมนอยมาก จงจ าเปนตองเพม
จ านวน Stem Cell เหลานนเพอน ามาใชประโยชนทางการแพทย โดยเอาเซลลออนทถกคดเลอกพรอมทงเพมจ านวนแลว
ฉดกลบเขาไปยงอวยวะสวนทตองการรกษา นกวทยาศาสตรเลงเหนความส าคญของการน า Stem Cell มาใชประโยชน
ในทางการแพทย เพอรกษาอาการปวยอนเนองมาจากเซลล เนอเยอ หรออวยวะเสยหายหรอเสอมสภาพไป โดยหวงให
Stem Cell พฒนาไปเปนอวยวะทตองการได
การศกษาวจยเกยวกบ Stem Cell แพรหลายไปทวในหลายหนวยงาน เปนเวลากวา 20 ปทผานมา
นกวทยาศาสตรพยายามแยก Stem Cell จากเอมบรโอหรอตวออนของหน เพอน ามาเลยงในหองทดลองครงแลวครงเลา
จนกระทงนกวจยสามารถแยก Stem Cell ออกมาไดส าเรจ และสามารถแสดงใหเหนวา Stem Cell ของมนษยทแยกมา
ได และเลยงในหองปฏบตการสามารถพฒนาไปเปนเซลลชนดอนไดจรง ในป 1988 นกวทยาศาสตรสามารถเพาะ Stem
Cell จากตวออนมนษยและเซลลสบพนธ และสามารถสรางสายพนธของเซลลขนมาไดส าเรจ ตอมาในป 2001 Stem
Cell ตวออนเหลานถกน าไปเพาะเปนเซลลเมดเลอด นบเปนความกาวหนาของงานวจยเกยวกบ Stem Cell ครงส าคญ
เมอไมนานมานในประเทศไทยไดมการสมมนาระดบชาต เรองทศทางการวจยและพฒนาดาน Stem Cell หรอ Stem
Cell จดโดยศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต ซงในขณะนประเทศไทยไดรางแนวปฏบตและประเดน
พจารณาทางชวจรยธรรมการวจย Stem Cell แลวเสรจ และถอเปนแนวปฏบตฉบบแรกทหนวยงานใหทนวจยและพฒนา
ตองใชเปนแนวทาง ซงจะตองอยในขอบเขตของหลกเกณฑทางดานจรยธรรม
1998 นกวทยาศาสตรสหรฐอเมรกาเพาะ Stem Cell จากตวออนมนษยและเซลลสบพนธ และสรางสายพนธของเซลล
(cell line) ขน ซงขณะนเซลลไลนดงกลาวยงคงอยในสหรฐฯ แตไมไดรบอนญาตใหสรางขนใหม
ขาวใหญทเปนทกลาวถงทวโลกเปนขาวการทดลองและพฒนา "เซลลตนแบบอวยวะ" (Stem Cell) ท
ประธานาธบดจอรจ ดบเบลย. บช แหงสหรฐลงนามใหเงนทนสนบสนนงานท าวจย Stem Cell อยางมเงอนไข แมชวง
กอนหนาการรณรงคหาเสยงเลอกตงประธานาธบดไดใหค ามนทจะคดคานการใหทนสนบสนนการวจยพฒนาเซลล
ตนแบบอวยวะดวยวธการ "ท าลายตวออนมนษย" (Human Embryos)
ความคดเหนตอประเดนการพฒนาเซลลตนแบบอวยวะทก าลงถกหยบยกขนมาถกเถยงกนอยางแพรหลายนแบงออกเปน
2 ฝาย คอ ฝายนกวทยาศาสตร และภาคธรกจทสนบสนนการวจยและพฒนาความกาวหนาทางวทยาศาสตร ทเชอวา
หากการคนควาวจยประสบความส าเรจ มนษยจะสามารถใชการทดลองเพาะเลยง-ปลกถายอวยวะมนษยนมาแกไข
ปญหาการเจบปวยและทพพลภาพของอวยวะตางๆ ของสตวและมนษยได เชน การพฒนาเซลลเนอเยอทดแทนไดอยางไม
มทจ ากด อยางเซลลตบออนทชวยผ ปวยโรคเบาหวาน หรอสรางเนอเยอใหมชวยเหลอผ ปวยโรคมะเรง หวใจลมเหลว และ
พารคนสน
Stem Cell ซงถกเรยกวา "เซลลมหศจรรย" นอาจน าไปสการรกษาโรค การสรางอวยวะเทยม หรอแมแตการท าใหอายยน
ยาวขน รวมทงยงอาจเปลยนวธการรกษาในวงการแพทยอยางสนเชงอกดวย
Stem Cell เหลานไดรบการพฒนาในหองทดลองของ Neural Stem Biophamaceuticals ซงม รชารด คารร เปน
หวหนาผบรหาร (CEO) เพอสรางเสนประสาททอาจน าไปสการรกษาโรคพารคนสนและอลไซเมอรได และหากผลการ
ทดลองของคารรและกลมนกวทยาศาสตรออกมาถกตองกอาจกอใหเกดการเปลยนแปลงวธการทางการแพทยในศตวรรษ
21
เหลานกวทยาศาสตรไดกลาวถงวธการเปลยนจากการใชยาตามปกตมาใชวธการแพทยแบบทเรยกวา Regenerative
Medicine นบตงแตมการคนพบ Embryonic Stem Cell เมอป 1998 ฮาโรล วารมส ผอ านวยการสถาบนสขภาพ
แหงชาตในเวลานนกลาววา "การวจยเหลานมแนวโนมน าไปสการปฏวตวงการแพทยรวมทงการปรบปรงคณภาพและ
ความยนยาวของชวต"
ในการประชมดานประสาทวทยาเมอเดอนพฤศจกายนปทแลว มหาวทยาลยหลายแหงระบวา การปลกถาย Stem Cell
ประสาทในสมองของสตวเลยงลกดวยนม อาจน าไปสการซอมแซมเซลลประสาทแอกซน การรกษาโรคอลไซเมอร และ
สมองทไดรบความกระทบกระเทอนอยางรนแรงได ไวซมาน ผ คนพบ Stem Cell เลอดในป 1991 กลาววา "นเปนการ
เปลยนแปลงในวงการแพทยครงยงใหญทสด"
อยางไรกตาม ทางฝายคดคานการท าวจย Stem Cell ซงเปนคนสวนใหญและประเทศมากมายทวโลกรวมทง
ฝรงเศส จน ญป น และไทย ไดยกเหตผลการขดตอความถกตองทางหลกศาสนาและศลธรรม นนเปนเพราะตาม
กระบวนการพฒนา Stem Cell นกวทยาศาสตรจะน า Stem Cell ออกมาจากตวออนมนษยทมาจากการผสมเทยมเซลล
ไขของผหญงและเซลลสเปรมของผชาย และเมอปฏสนธ Stem Cell ออกมาชดหนงกจะพฒนาเปนตวออนมนษย ดงนน
หากน า Stem Cell ออกไป ตวออนมนษยนนกจะตายไปในทสด คลายกบการท าแทงมนษยนนเอง
ตางจากมมมองของฝายสนบสนนทอางวา การน าเอา Stem Cell จากตวออนมนษยไมผดตอหลกศลธรรม นน
เพราะเปนการผสมเทยมและยงมไดมการน าตวออนกลบไปฝงในรงไขเพอเตบโตพฒนาเปนมนษย หรออกนยหนง "ตาย"
กอนทจะเกด
ขณะทนกวทยาศาสตรบางสวนกออกมาเตอนวา การท าโคลนนงมนษยมความซบซอนมากกวาสตว การ
สรางสรรคตวออนมนษยทมสขภาพ แขงแรงอาจมเพยงสวนนอยเมอเทยบกบตวออนมนษยทผดปกตทอาจถกเลอกขนมา
ในสวนของประเดนส าคญนอกเหนอจากการขดตอหลกศาสนาและศลธรรมอนเปนทถกเถยงของนกวทยาศาสตร
และนกธรกจแลวกคอ การทประธานาธบดบชมเงอนไขใหเงนสนบสนนแกโครงการวจยทมการทดลองกบเซลลตนแบบ
อวยวะจากตวออนมนษยทพฒนาไดเพยง 60 ไลน หรอหลงการปฏสนธเพยง 2-3 วนทปจจบนก าลงพฒนาอยแลว
นกวทยาศาสตรเหนวา การจ ากดไลนของ Stem Cell จะท าใหการทดลองด าเนนตอไปไดแคในระยะสน อกทงการเขาถง
การท าวจย Stem Cell ทจ ากดไลนกอาจเปนไปไดยากเชนกน นนเพราะเซลลเหลานไดรบการคมครองทรพยสนทาง
ปญญาโดยบรษทธรกจหรอบรรดามหาวทยาลยตางๆ ทคนพบเปนทเรยบรอยแลว การจะท าการทดลองใดๆ จงกระท าได
ภายใตเงอนไขขอตกลงทางการคาอยางจ ากด หนวยงานหรอบรษทเอกชนทไดรบการสนบสนนจากองคกรเอกชนเทานนท
จะสามารถพฒนาและกาวหนาตอไปไดโดยไมมขอจ ากดใดๆ การยงมไลนของ Stem Cell มากขนเทาใด (หรอ Stem
Cell ทมการเตบโตมากขน) การสรางสรรคงานวจยทจะชวยรกษาโรคตางๆ กจะดมากขนเทานน
แตดเหมอนสงทสหรฐก าลงหวนเกรงทสดขณะนและมความเปนไปไดทจะกอใหเกดการเปลยนแปลงนโยบายน
ตามมาอาจเปน ค าขของบรรดานกวทยาศาสตรทระบวาอาจหนไปท าวจยในยโรปเพราะมการผานกฎหมายทสนบสนน
การวจยดาน Stem Cell แลว หลายฝายเฉพาะอยางยงภาคธรกจจงหวนเกรงวาการวจยในสหรฐอเมรกาจะชะลอตวลงท า
ใหอาจตองสญเสยรายไดไปมหาศาล และนเองทงนกวทยาศาสตรและภาคธรกจทไดประโยชนอาจใชวธการกดดนรฐบาล
สหรฐใหหาทางออกในเรองนอกครง
การวจย Stem Cell และการรกษาก าลงมการปฏบตในระดบคลนกในสาธารณรฐประชาชนจน กระทรวง สาธารณสข
สาธารณรฐประชาชนจนไดอนญาตใหใชการรกษาดวย Stem Cell ดวยเงอนไขทแตกตางไปจากทไดรบการอนมตใน
ประเทศตะวนตก เชน สหรฐอเมรกา สหราชอาณาจกรและออสเตรเลย
Stem Cell ในประเทศจนใชประโยชนจากความหลากหลายของชนด Stem Cell ไดแก Stem Cell จากสาย
สะดอ และ Stem Cell เยอจมก รบ Stem Cell จากธนาคารเลอดสวนกลางกอนทจะถกน ามาใชในบรษทของรฐ ใช
Stem Cell รกษาอาการของโรคตาง ๆ และในโรงพยาบาลทวภาคตะวนออกของจนใข Adult Stem Cell ใหการรกษาแก
ผ ปวยจ านวนมาก บรษทเหลานจะเนนไปทการใช Stem Cell รกษาความผดปกตของระบบประสาทและหลอดเลอด
หวใจ ความส าเรจทยงใหญของการรกษาดวย Adult Stem Cell ในจนคอการใช Adult Stem Cell ในการรกษาสมอง
Stem Cell สงตรงไปยงสมองเพอสงเสรมกลไกการท างานมากใหขน การท างานของสมองในผ ปวยทเปนอมพาตสมอง
เสอมและการบาดเจบทสมอง อยาง ไรกตามจากผลการศกษายอนหลงยงมความบกพรองของการใช Stem Cell อยรวม
ทงภาวะแทรกซอนจากการผาตด และการไมท างานของ Stem Cell ถอเปนขอ บกพรองทรนแรงมากทสด นอกจากน
ขอบเขตของนโยบายการก ากบดแลในการใชการบ าบดรกษาดวย Stem Cell ในประเทศจนยงไมมแนวทางทชดเจน ใน
กรณทมขอผดพลาดจากการใช Stem Cell หรอการทดลองทางการแพทยและอน ๆ การก ากบดแลกฎระเบยบให
ค าแนะน าหนวยงานทางตะวนตกจงตองชใหผ ปวยและแพทยระมดระวงในการเลอกศนยรกษาดวย Stem Cell ในจน
ก าลงมการรกษาดวย Stem Cell ในระดบคลนกในเมกซโก ใบอนญาตใหด าเนนการรกษาดวย Stem Cell มเพยง 3 แหง
ทไดรบอนญาต คอท Tijuana, Guadalajara และกน ใบอนญาต Los Cabos จะชวยใหการใชงานของ Stem Cell ชนด
นอกเหนอจากทไดรบอนมตในประเทศตะวนตกเชนสหรฐอเมรกา, เอเชยหรอยโรป ซงขอจ ากดของการรกษาดวย Stem
Cell ในเมกซโกใชไขมนของผ ปวยถายไขกระดกหรอเลอดทงหมดจะตองน ามาจากรางกายผ ปวยเอง
ใน ธ.ค. 2005 นกวทยาศาสตรชาวเกาหลใตน าทมโดย ดร. Woo Suk Hwang เขารบการรกษาโดยใช Stem Cell ท
ไดรบจากเจาหนาทวจยของเขา เขาอางวาไดสราง Stem Cell ทถกปรบแตงใหตรงกบผ รบ Stem Cell ใหมทถกพฒนา
โดยใชรางกายของเซลลโอนนวเคลยร (SCNT) เทคโนโลย Stem Cell ทมผลลพธตรงกบสารพนธกรรมของผ รบเพอให
ผลขางเคยงจากการเขากนไมไดเกดนอยทสด สามารถโคลนตวออนมนษย 30 ตวและใชเวลาอยไมกวนพฒนาตวออน
เหลาน ตอมาในป พ.ศ. 2006 นกวทยาศาสตรเกาหลทมเดมกสามารถพฒนา Stem Cell และปรบปรงจนกระทง Stem
Cell สามารถเขากบคนไขแตละรายได แตการวจยครงนถกวาเปนการวจยทแยทสด เพราะนกวชาการกลาวหาวางานวจย
ของเขาไดไมใชขอเทจจรงของผลการทดลอง และยงรายงานผลของการวจย Stem Cell เฉพาะในดานดเทานน
ยเครนไดรบอนญาตใหด าเนนการทดลองทางคลนกในการรกษาดวย Stem Cell (สงซอจาก MH ของยเครน № 630
"เกยวกบการด าเนนการทดลองทางคลนกของ Stem Cell ", 2008) และใช Stem Cell ในการรกษาโรค ตบออน, ตบแขง,
โรคตบ, โรคเบาหวาน เปนตน
ในประเทศไทยไดท าการปลกถาย Stem Cell เมดเลอดเปนครงแรก เมอ พ.ศ. 2529 โดยคณะแพทยศาสตรศรราช
พยาบาล โดยใช Stem Cell จากญาตพนองน ามาปลกถายไขกระดก ซงปจจบนท าไดในโรงพยาบาลมหาวทยาลยหลาย
แหง ภายใตการก ากบดแลของแพทยสภา ตามขอบงคบแพทยสภาทประกาศในราชกจจานเบกษา ลงวนท 23 พฤษภาคม
2545 ก าหนดหนาทความรบผดชอบของศนยบรการเลอดแหงชาต สภากาชาดไทย ไวดงน
1. เปนศนยกลางรบลงทะเบยนผบรจาค Stem Cell เมดเลอดทวประเทศ
2. เปนศนยกลางการคดเลอกผบรจาค Stem Cell เมดเลอดใหกบผปวย ทรอรบการปลกถาย Stem Cell เมดเลอด
ตามโรงพยาบาลทวประเทศดวยความเสมอภาค และถกตองตามหลกวชาการ
3. เปนศนยรบตรวจหาชนดของเนอเยอเมดเลอดขาว (HLA typing) ในผบรจาคและผ ปวยทวประเทศ
4. เปนศนยประสานงานระหวางผบรจาค Stem Cell เมดเลอด กบโรงพยาบาลทมผ ปวยรอรบการปลกถาย Stem
Cell เมดเลอด หรอโรงพยาบาลทรบเจาะเกบ Stem Cell เมดเลอด
5. เปนศนยขอมลบรการขาวสาร และการประชาสมพนธเกยวกบการบรจาค Stem Cell เมดเลอด แกวงการแพทย
และสาธารณชนโดยทวไป
6. เปนตวแทนในการตดตอประสานงานกบศนยรบบรจาค Stem Cell เมดเลอด ธนาคารเลอดจากรกใน
ตางประเทศ หากมความจ าเปนตองใช Stem Cell เมดเลอดจากผบรจาคของตางประเทศ
ส าหรบความคบหนาลาสดนน กรมวทยาศาสตรการแพทย ไดรวมกบส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต และม.
มหดล จดท าโครงการวจยและพฒนาหองปฏบตการ Stem Cell ขน เพอน าไปใชในการรกษาผ ปวยโรครายแรงทยงไม
สามารถรกษาใหหายขาดได เชน โรคหวใจขาดเลอด และโรคธาลสซเมยชนดรนแรง ซงเปนปญหาส าคญทางสาธารณสข
ของประเทศ
โดยโครงการนเปนโครงการตอเนอง ใชระยะเวลา 3 ป ด าเนนการในป 2549-2551 ใชงบประมาณกวา 40 ลานบาท
งานวจยระยะแรก จะมงเนนการเพาะเลยง Stem Cell ผวกระจกตา ส าหรบรกษาผ ปวยกลมทมการท าลาย Stem Cell
ผวกระจกตา และ Stem Cell ทใชรกษาผ ปวยโรคหวใจขาดเลอด ซงจะเปนพนฐานส าคญในการประยกตไปสการ
เพาะเลยง Stem Cell ชนดอนๆ เพอเปนประโยชน ในการรกษาโรคตางๆไดมากกวา 70 ชนด
รวมทงพฒนาการจดตงธนาคารเลอดสายสะดอทารกแรกเกดในประเทศไทยทสามารถน าเลอดสายสะดอทารก
มาใชไดทนทเมอมความตองการ
กรมวทยาศาสตรการแพทยจะท าหนาทเปนตวกลาง ในการเชอมตอระหวางนกวจยและผ ปวย ผานทางศนย
ปฏบตการและโรงพยาบาล โดยการน าเทคโนโลย Stem Cell ไปใชในการรกษาผ ปวย ซงจะเปนประโยชนทงคณภาพชวต
และความคมทนทางเศรษฐศาสตรสาธารณสข เพราะการรกษาผปวยใหหายขาดดวยการปลกถาย Stem Cell จะชวยลด
คาใชจายในการรกษาพยาบาลผปวยทยงไมสามารถรกษาใหหายขาดตลอดเวลา 30 ป ไดถง 10 เทา
ถงแมวาการวจยดาน Stem Cell จะกาวหนาไปไกลมาก แตปจจบนยงไมมองคความรเพยงพอ ทจะอธบาย
กระบวนการพฒนาไปเปนเซลลอนๆ ในรางกายของ Stem Cell ซงหากยงไมมการศกษาทชดเจนและสามารถอธบายทาง
วทยาศาสตรได การน าเอาไปใชในการรกษาถอวาอนตรายมากตอผ ปวย
ปจจบนประเทศไทยไดมการวจย Stem Cell ในสวนเซลลเตมวย (Adult stem cell) อยางกวางขวาง โดยเฉพาะ
สวนทไดจากไขกระดกและสายสะดอเดกหลงคลอด ซงสามารถน ามารกษาโรคตางๆ อาท มะเรงเมดเลอด หลอดเลอด
หวใจตบตน ,เบาหวาน,ธาลสซเมย ปจจบนไดมการรกษาไปแลวประมาณ 1,000 ราย
แตการน า Stem Cell มารกษา คอนขางมขอจ ากดในสวนของหมเลอดเมดเลอดขาว และเนอเยอจะตองตรงกบ
ผ ปวย ในสวนทผ ปวยไมสามารถน า Stem Cell ของตนเองมารกษาได ดงนน สภากาชาดไทยจงไดจดตงธนาคาร Stem
Cell เมดเลอด เพอขอรบบรจาคจากบคคลทวไป หรอตองสละชวตเพอชวต ขณะทการวจยเรอง Stem Cell ก าลงกาวเดน
รดหนาอยางรวดเรว โดยมการฉายใหเหนแตภาพความดงามและคณประโยชนมหาศาลตอชวตมนษย
ในมมกลบกน การไดมาซง Stem Cell ซงเปนมมอกดานกลบถกละเลยทจะกลาวถง ค าถามททาทายคอ เราจะ
นยามความหมายอยางไรของการไดมาซง Stem Cell ในบางประเดนทมปญหาในเชงศลธรรม เชน การได Stem Cell
มาจากตวออนของมนษยหลงการปฏสนธจนถง 14 วนนน สามารถเรยกไดวาเปนชวตแลวหรอยง หากสงนนเปนชวต
เทากบเปนสละชวตเพอชวตหรอไม สงทเปนขอถกเถยงเชงศลธรรม คอ กรณการใช Stem Cell จากตวออนของทารก ซง
ยงเปนทถกเถยงกนอยวา เปนการฆามนษยหรอไม เนองจากเปนการดงตวออนมนษยทเกดจากการปฏสนธของไขกบอสจ
ทมอาย 5-7 วนออกมาไวในจานแกวเพาะเลยงเนอเยอ จากนนจงดดเซลลจากตวออนออกมาเพาะเลยงเปน Stem Cell
ตอไป โดยวธการนจะท าใหตวออนมนษยตองตายไป
ทงน หากการซอขายเซลลไขดงกลาวไมกระเทอนตอภาคบงคบเชน มการซอขายแลวจะมผลกระทบกระเทอนตอ
สงคมหรอไม หากไมกคดวาไมนาจะเปนอะไร โดยในการพจารณานนหากพบวามขอดมากกวาขอเสยกนาจะยอมรบได
อยางไรกตาม การทจะพจารณาวาการซอเซลลไขดงกลาวเปนเรองทผดจรยธรรมหรอไมนน ตองมการพจารณาเปนกรณๆ
ไป เพอหลกเลยงกรณสละชวตเพอชวต จงมค าถามวาทแทจรงแลวชวตเกดขนเมอไร เกดขนทนทหลงปฏสนธ หรอเกดขน
หลงจากการปฏสนธแลวกวน ตวออนทเกดจากการโคลนนงใชชวตหรอไม หากตวออนยงมใชชวต เชนนแลว การใช
ค าศพทเรยกหาวา ตวออน เปนการถกตองหรอไมอยางไร
ในปจจบนโรงพยาบาลบางแหง สามารถใหบรการเกบ Stem Cell ใหกบผคลอดได ซงกคอเพอทารกเกดใหมใน
อนาคตนนเอง โดยการเกบเลอดจากสายสะดอประมาณ 120 ซซทางฝงมารดา วธนมขอจ ากดทตองผาตดคลอดเทานน
สวนธนาคารทเกบ Stem Cell คงใชของตางประเทศในชวงแรกเพราะไดรบการรบรองแลว ท าใหคาใชจายตกอย
ประมาณ 4-5 หมนบาท อยางไรกตามหากธนาคาร Stem Cell ภายในประเทศพฒนาขน ไดรบการรบรอง กคงเปน
ทางเลอกใหมทนาสนใจ
หนงสอ 30 ป แคตตาลอกผลงานเดน กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดน าเสนอผลงานวจยพฒนาทเกยวของ
กบ Stem Cell คอ
ไบโอ อเดน... Stem Cell จากฟนน านม - “Bio Eden” Stem Cell form Baby Tooth โดยส านกงานนวตกรรม
แหงชาต (องคการมหาชน) (สนช.) ใหการสนบสนนทางดานวชาการแกบรษท ไบโออเดน เอเชย จ ากด (มหาชน) ใน
โครงการ “ไบโอ อเดน” Stem Cell จากฟนน านม ทมมลคาการลงทนในธรกจเรมตนเพยง 5,642,400 บาท นบเปน
นวตกรรมระดบประเทศดวยกระบวนการคดแยกและการจดเกบ Stem Cell ชนดมเซนไคมอล Stem Cell
(mesenchyme stem cell) จากพนน านมและฟนคด โดยเปนการน าฟนน านมและฟนคดมาท าการคดแยกเนอฟน
(dental pulp) และยอยดวยเอนไซม คอลลาจเนส (collagenase) และท าการคดแยก Stem Cell แลวจงน าไป
เพาะเลยงเพอเพมจ านวนในระยะเวลา 30 วน หลงจากนนจงน า Stem Cell ทเพาะเลยงนไปแชแขงไนโตรเจนเหลว
เพอเตรยมน าไปใชประโยชนตอไปในวงการแพทยและทนตแพทย
อยางไรกตาม ยงตองการการศกษาวจยอกมาก ถงประสทธภาพและความปลอดภย เนองจาก mesenchyme stem
cell ซงจดเปน adult stem cell ชนดหนงซงมขอจ ากดในการเพาะเลยง และการเหนยวน าใหเปนเซลลทมประโยชนอยาง
แทจรงในทางคลนก จงไมแนะน าใหมการเกบโดยทวไป ยกเวนเพอการวจยเทานน
Stem Cell เปนเซลลทมความสามารถแบงตวเองขนมาใหมครงแลวครงเลา การท Stem Cell แบงตวสรางเซลลใหม
ทเหมอนเดมทกประการไดเปนระยะเวลาทนานมาก ถอเปนลกษณะพเศษซงแตกตางจากเซลลกลามเนอ เซลลเมดเลอด
เซลลประสาท เซลลทท าหนาทจ าเพาะเหลานไมสามารถแบงตวขนมาใหมได ในขณะท Stem Cell แบงตวขนมาใหมได
ตลอดเวลา กระบวนการนเรยกวา Proliferation Stem Cell ทแบงตวเองขนมาใหมในหลอดทดลองในหองปฏบตการ
เปนเวลาหลายเดอน จะกอใหเกดเซลลนบเปนลานๆ เซลล และเซลลทแบงตวเองขนมาใหมกยงคงเปนเซลลทไมไดท า
หนาทเฉพาะเจาะจงเหมอนกบเซลลแม
Stem Cell ไมเหมอนเซลลสมอง เซลลเมดเลอด หรอเซลลประสาท ตรงทสามารถส าเนาเซลลเพมจ านวนขนอยางไม
จ ากด ซงเซลลอนๆ จะไมมคณสมบตน เชน เซลลสมองของนกรองชอดงถกท าลายไปเนองจากอบตเหต กไมสามารถสราง
ขนมาทดแทนสวนทเสยไปได เปนตน Stem Cell จากตวออน Stem Cell ทถกแยกไปเลยงในหองปฏบตการระยะหนง
ซงมกจะเปนเวลาหลายเดอน โดยวธทเหมาะสม จะมศกยภาพทจะสรางเซลลไดนบลานเซลล ดวยคณสมบตขอนท าให
นกวทยาศาสตรพยายามทจะศกษาวธเลยง Stem Cell ทเหมาะสมในหองปฏบตการ เพอใหเซลลสามารถเจรญไดอยาง
ไมจ ากด ซงหมายถง ปรมาณของเซลลทมากพอทจะใชประโยชนทางการแพทยได
Stem Cell เปนเซลลทไมไดท าหนาทเฉพาะเจาะจง แตสามารถเปลยนไปเปนเซลลทท าหนาทเฉพาะเจาะจงได
ลกษณะเฉพาะประการหนงของ Stem Cell คอ เปน Stem Cell ทไมไดมโครงสรางพเศษทจะเอออ านวยใหสามารถท า
หนาทอยางเฉพาะเจาะจงได ดงนน Stem Cell จงไมสามารถท าหนาทสบฉดเลอดหลอเลยงรางกายไดเหมอนเซลล
กลามเนอหวใจ Stem Cell ไมสามารถจบโมเลกลของออกซเจนในกระแสเลอดไดเหมอนเซลลเมดเลอดแดง
รวมทง Stem Cell ไมสามารถรบสญญาณจากเซลลหนงสเซลลหนง เพอใหรางกายเคลอนไหวไดเหมอนเซลล
ประสาท แต Stem Cell มศกยภาพเปลยนไปเปนเซลลกลามเนอหวใจ เซลลเมดเลอด หรอแมกระทงเซลลประสาทได ซง
คณสมบตขอนเปนทนาสนใจมากส าหรบนกวทยาศาสตร
เมอไมนานมาน นกวทยาศาสตรเพงเขาใจกลไกของสญญาณภายในและภายนอกเซลลทท าให Stem Cell
เปลยนไปเปนเซลลเฉพาะได โดยผลจากการวจยท าใหทราบวา มทงปจจยภายในและภายนอก Stem Cell ทท าใหเกด
กระบวนการดงกลาว
ปจจยภายในควบคมโดยยนภายในเซลล สวน ปจจยภายนอกควบคมโดยสารเคมทหลงออกมาจากเซลลอน
ลกษณะทางกายภาพระหวาง Stem Cell และเซลลใกลเคยง รวมทงโมเลกลอนรอบๆ Stem Cell กระบวนการท Stem
Cell เปลยนไปเปนเซลลทท าหนาทเฉพาะเจาะจง เรยกวา ดฟเฟอเรนชเอชน (Differentiation) ประสทธภาพในการ
รกษาจาก Stem Cell จงถอเปนการปฏวตแนวทางรกษาโรคเลยทเดยว เนองจากเซลลตวออนนนสามารถพฒนาไปเปน
เนอเยอตางๆ แทนเนอเยอเกาทเสยหายไดเกอบทกชนด โดยปรกตรางกายจะมการซอมแซมสวนทเสยหายอยแลว
ยกตวอยางเชน ผวหนงของคนเรา หากถกมดบาดกจะซอมแซมตวเองจนหายเปนปรกต แตเนองจาก Stem Cell ในผใหญ
จะพฒนาเฉพาะหนาท เนอเยอตรงอวยวะสวนไหนกจะพฒนาไดเฉพาะสวนนน สวน Stem Cell ทไดจากตวออนจะ
สามารถพฒนาไปเปนเนอเยอทกชนดของรางกาย
การบ าบดดวย Stem Cell จะขยายไปสการรกษาโรคอนๆ ดวยคณสมบตทเซลลออนสามารถพฒนาเปนเซลลซงท า
หนาทเปนหลอดเลอด ดงนนเซลลออนจงสามารถน าไปพฒนาเพอใชประโยชนในการรกษาโรคอนๆ ทมสาเหตมาจากการ
อดตนของหลอดเลอดอกเกอบทกโรค ตวอยางเชน
คนทเปนโรคอวนหรอโรคเบาหวาน หลอดเลอดทขาอดตน ตบเลกลง เมอผ ปวยเหลานอาจจะตองตด
ขาเพราะเลอดไมไปเลยง นนอาจท าใหผ ปวยถงตายได แตเมอฉดเซลลออนเขาไปโตเปนหลอดเลอดก
ไมจ าเปนตองตดขา
ความสามารถในการรกษาโรคอนๆ ยงขนอยกบขนตอนการแยก คดเลอกเซลลแลวเพมจ านวนแลวถงจะเปลยนเปนหลอด
เลอดหรอเปลยนไปเปนอยางอนไดอก ซงแนนอนวาไมใชแคเปลยนเปนหลอดเลอด อาจจะเปนกลามเนอ ไขมน ผวหนง
เซลลประสาทหรออนๆ อก ซงตองมการพฒนาวจยโดยจะตองมการทดสอบใหแนใจเสยกอนวาปลอดภย ซงในขณะนการ
ศกษาวจยเปนไปอยางกวางขวาง
อยางไรกตาม ปจจบนกยงมขอสงสยหลายประการเกยวกบกลไกการเปลยนไปท าหนาทเฉพาะของ Stem Cell ซง
ตองอาศยการวจยกนตอไปอกพอสมควร ทนาสนใจมากไดแก ปจจยภายในและภายนอกทสงสญญาณใหเกดดฟเฟอเรนช
เอชนของ Stem Cell เหมอนกบทกชนดหรอไม หรอวาเซลลแตละชนดจะมสญญาณเฉพาะบางอยางควบคมการท าหนาท
ค าตอบทไดมาในอนาคตมความส าคญอยางยงทจะชวยใหนกวทยาศาสตรสามารถควบคม Stem Cell ในหองปฏบตไดด
ยงขน ซงคาดวาจะสงผลใหเกดการปฏวตแนวทางการรกษาโรคดวย Stem Cell เลยทเดยว
Stem Cell จากรางกายทเปนตวอยางทด คอ Stem Cell เมดเลอดทอยภายในไขกระดก ซงโดยปรกตจะเปลยนไป
เปนเซลลเมดเลอดชนดตางๆ เชน เซลลเมดเลอดแดง เซลลเมดเลอดขาว และเกลดเลอด กอนหนานนกวทยาศาสตรเชอ
กนวา Stem Cell เมดเลอดไมสามารถเปลยนไปเปนเซลลชนดอนได เชอวาคงไมสามารถท าให Stem Cell เมดเลอด
เปลยนไปเปนเซลลประสาทได แตจากการทดลองในหองปฏบตการในระยะหลง พบวาสามารถเปลยน Stem Cell ชนด
หนงไปเปนเซลลชนดอนได เรยกวธการนวา พลาสตกซต (Plasticity) ยกตวอยางเชน
ในหองปฏบตการนกวทยาศาสตรสามารถเปลยน Stem Cell เมดเลอดใหเปนเซลลประสาทได
เปลยน Stem Cell ในตบใหสรางอนซลนได
ท าให Stem Cell เมดเลอดเปลยนไปเปนเซลลกลามเนอหวใจได
เมอไดพฒนาเทคนคการน า Stem Cell จากรางกายมาใชไดอยางเตมท ชวยการแกปญหาขอโตแยงเรองจรยธรรมการใช
Stem Cell จากตวออนลงได
Stem Cell ของมนษยสามารถเกบไดหลายระยะ เรมตงแตยงเปนตวออนในระยะบลาสโตซสท (ไขผานการผสม
กบสเปรมมาแลวประมาณ4-5วน) เรยกวา embryonic stem cell แตเนองจากยงมมมมองในแงศลธรรมกนอยมาก
เพราะหลายคนทมความเหนวาการน า embryonic stem cell มาใชนนเปนการฆาตวออน ซงอนนกแลวแตมมมองของ
แตละคน ดงนนจงขอพดถง Stem Cell ทน ามาใชประโยชนตอมนษยในปจจบนและไมขดกบหลกศลธรรม โดยเราจะพด
ถง Adult Stem Cell ซงประโยชนทน ามาใชเรยกไดวาไมดอยไปกวากน และไมขดแยงในเชงศลธรรม
แหลงทพบ Adult Stem Cell ไดแก
เลอด
ไขกระดก
เลอดจากสายรก (สายสะดอ)
ตวสายสะดอ
ไขมน
ฟนน านม
เอมบรโอของมนษย
ระบบประสาท
เรยกไดวา สามารถพบ Stem Cell ไดเกอบทกอวยวะของรางกาย แตแหลงทพบแตละทนนมขอดขอเสยและการน ามาใช
แตกตางกนไป ดงนนจงขอยกเพยงบางทมาท าความเขาใจกน
ในหองปฏบตการนน หากนกวทยาศาสตรอยากได Stem Cell เยอะๆ แตใช Stem Cell จากรางกาย ผลทไดกคอ
เซลลจะพฒนาชา แบงเซลลชา อกทงการพฒนาของเซลลไปเปนเนอเยออนยงมขอจ ากด ไมไดพฒนาเปนเซลลอนไดทก
อยาง ตรงขามกบเซลลของเอมบรโอ ซงแบงตวไดเรว จากเอมบรโอเพยงหนงเซลล สามารถแบงตวเปนมนษยอยาง
สมบรณ และพฒนาไปเปนเซลลของรางกายไดหลายชนด ไมวาหวใจ กระดก ตบ เซลลทกอยางพฒนาไดหมด อยางไรก
ตาม Stem Cell จากรางกายมขอดตรงทไมมขอจ ากดทางชวจรยธรรมเหมอน Stem Cell จากตวออน
1. Totipotent cell คอ เซลลทพฒนาไปไดแบบไมจ ากด เชน เซลลตวออนมนษย Stem Cell ทมศกยภาพสงใน
การสรางเซลลชนดตางๆทงรางกาย พบไดในระยะ Zygote
2. Pluripotent cell คอ เซลลทพฒนาไปไดหลายแบบ ซงสวนใหญเปนเนอเยอตางๆของสงมชวต Stem Cell ม
ศกยภาพในการสรางเซลลชนดตางๆไดนอยกวาระยะ Totipotent แตกยงสามารถสรางเซลลตางๆในรางกาย
ไดมากมาย พบไดในระยะ Blastocyst หรอสามารถเรยกอกอยางวา Embryonic Stem Cell
3. Unipotent cell คอ เซลลทพฒนาไปเปนเซลลจ าเพาะชนดใดชนดหนงเทานน มศกยภาพในการสรางเซลล
ลดลงนอยกวา pluripotent โดยมากมกแบงตวเปนเซลลจ าเพาะ พบไดในเซลลชนดตางๆ หรออาจเรยกวา
Adult Stem Cell
กอนทนกวทยาศาสตรจะสามารถน า Stem Cell ไปใชประโยชนไดนน นกวทยาศาสตรตองท าความเขาใจคณสมบต
ตางๆ ของ Stem Cell และหาทางชกน าให Stem Cell พฒนาไปเปนเซลลทมหนาทจ าเพาะ และเปนอวยวะทตองการ
จากการศกษาวจยจากหลายๆ หนวยงาน ท าใหนกวทยาศาสตรพบวา สามารถกระตนใหเกดการสรางเซลลจ าเพาะขนมา
ในหองปฏบตการได แตการจะน า Stem Cell มาใชกตองศกษาใหรอบคอบ เพราะจากการทดลองพบวา เมอฉด Stem
Cell เขาไปในหนแลว พบผลเสยประการหนงคอ มเนองอกเกดขนดวย ดงนน นกวทยาศาสตรจงตองศกษาผลตรงนอยาง
รอบคอบ จะเหนไดวาการศกษาวจยเพอใหไดมาซงความรทถกตองจงมความจ าเปนอยางมาก ซงหากตอยอดไปเรอยๆ
และมความรมากพอ ความหวงทจะน า Stem Cell ไปทดแทนเซลลหรออวยวะบางอยางทเสยหาย หรอเสอมสภาพไปของ
มนษยเหนทาจะเปนจรงขนมาสกวน และบางทอาจถงขนกลายเปน แนวทางชะลอความแกของมนษยได
ความแตกตางของ Stem Cell และ Progenitor Cell สงทใชจ าแนกลกษณะของเซลล 2 ชนดน คอ การแบงตว โดย
Stem Cell จะแบงตวเปน 2 ลกษณะดงน
1. การแบงตวแบบ Symmetry คอ Stem Cell 1 เซลลจะแบงตวออกออกใหเปน Stem Cell อก 2 เซลล
2. การแบงตวแบบ Asymmetry คอ Stem Cell 1 ตวจะแบงตวออกเปน Stem Cell 1 เซลลและเซลลจ าเพาะอก
1 เซลล
ในขณะท Progenitor Cell จะแบงตวใหเปนเซลลจ าเพาะทง 2 เซลล
ลกษณะพเศษของ Embryonic Stem Cell (ESC)
1. Origin ไดมาจากชวงกอนหรอระหวางการฝงตวของ embryo
2. Self Renewal คอ เซลลสามารถแบงตวเองออกมาไดโดยทยงไมไดเปลยนแปลงไปเปนเซลลชนดอนๆ
3. Pluripotency หมายถง เมอน าเอา ESC ไปเพาะเลยงจะสามารถแบงตวไดทง 3 ชนของ embryonic germ
layer
1. Embryonic Stem Cells เปน Stem Cell ทไดจากตวออนระยะแรก หลงการปฏสนธจนถง 14 วน Stem Cell
ทเกบสวนของ inner cell mass จากตวออนของมนษยหรอสตวทยงอยในครรภในระยะ blastocyst Stem
Cell ในระยะนจะมอายเพยง 3-5 วน หลงการปฎสนธ แมจะมจ านวนเซลลไมมาก เมอเทยบกบ Stem Cell ท
ไดจากเนอเยอทโตเตมวย แตเนองจากมนมความสามารถในการพฒนาไปเปนเซลลอนๆ ของรางกายได จง
นบวาเปน Stem Cell ทมประสทธภาพในการรกษาและวจยอยางสงสด
2. Fetal Germ Stem Cells เปน Stem Cell ทไดมาจากเซลลสบพนธของทารกในครรภระยะแรกกอนทจะกลาย
ไปเปนไข หรออสจ เซลลกลมนไดมาจากเซลลของตวออนทเกดการแทงระหวางการตงครรภระยะแรก
3. Umbilical Cord Blood Stem Cells เปน Stem Cell จากเลอด สายสะดอของทารกหลงคลอด ซงม Stem
Cell ของเมดเลอดทสามารถเกบไวใชประโยชนในการรกษาพยาบาลได
4. Adult Stem Cells เปน Stem Cell จากรางกาย (Somatic Stem Cells) สามารถพบไดในเนอเยอหลายชนด
ทงเนอเยอทมการสรางเซลลทดแทนอยางรวดเรวตลอดเวลา เชน ไขกระดก ผวหนง และเยอบทางเดนอาหาร
เลอด ผวหนง ฟนน านม ตลอดจนอวยวะทแตเดมเชอวาไมม Stem Cell อย เชน สมอง และหวใจ
Stem Cell ทมการศกษากนอยางกวางขวาง คอ Embryonic Stem Cells และ Adult Stem Cells ซงทงสองชนด
แตกตางกนทความสามารถในการเปลยนแปลงไปเปนเซลลชนดตาง ๆ Embryonic Stem Cells สามารถเปลยน แปลง
ไปเปนเซลลไดแทบทกชนดในรางกาย เนองจากเปน Stem Cell จากตวออนโดยตรง ในขณะท Adult Stem Cells ม
ความสามารถในการแบงตวไดนอยกวา แตกนบวาเพยงพอในการน าไปใชประโยชน และทส าคญคอสามารถน าเซลลของ
ผ ปวยมาเพาะเลยง และน ากลบไปรกษาตวผ ปวยเองได จงมความปลอดภยสง และไมมปญหาทางดานชวจรยธรมเขามา
เกยวของ
เมอสเปรมเขาปฏสนธกบไข และตอมากพฒนาไปเปนตวออน หรอทเรยกวา เอมบรโอ (embryo) ชวงเปนตวออน
เซลลจะเรมแบงตวเพมจ านวนจากหนงเปนสอง สองเปนส สเปนแปด และแบงตอไปเรอยๆ จนกระทงไดกลมเซลลตวออน
ระยะ 3 - 5 วน ทมรวมกนประมาณ 150 เซลล เรยกวา ระยะบลาสโตซสต (blastocyst) ภายในเซลลบลาสโตซสตนม
กลมเซลลทเรยกวา มวลเซลลชนใน หรอกลมเซลลทอยชนใน ซงมจ านวนเซลลประมาณ 30 เซลล ซงมวลเซลลนเองท
นกวทยาศาสตรถอวาเปน Stem Cell ซงมความสามารถพฒนาไปเปนเซลลทท าหนาทจ าเพาะ โดยเปลยนแปลงไปเปน
เซลลไดแทบทกประเภทไมวาจะเปนเซลลกระดก เซลลเมดเลอด เซลลสมอง เซลลตบ รวมแลวกวา 220 ชนด ซงพฒนา
ตอไปเปนเนอเยอ และอวยวะตางๆ ในรางกาย และการท Stem Cell ถอก าเนดมาจากชวงการพฒนาไปเปนตวออนจง
เรยกชอเตมๆ วา Stem Cell จากตวออน
Embryonic stem cell อนนตองใหสเปรมไปผสมกบไขเสยกอน จนไดระยะ 4-5 วนในคนทเรยกวา
Blastocyst ซงภายในจะม Inner cell mass ซงนนกคอ Stem cells ซงมอายไมกวน ซงเอมบรโอนนอาจจะมาจากการ
ปฏสนธ คอ ถาไขปฏสนธกบเซลลอสจ ไมวาจะเปนในรางกายหรอนอกรางกาย เมอน าไปยายฝากกจะไดเดกหลอดแกว
หรออาจมาจากการโคลนนงกได ซงในการโคลนนงนน นกวทยาศาสตรจะน านวเคลยสของไขออก จากนนเอาเซลล
รางกายใสเขาไปเหมอนกบทฤษฎการโคลนแกะดอลล แตแทนทจะเอาไปยายฝากในทองของตวแมและรอจนไดลกโคลน
แตนกวทยาศาสตรจะเอาเอมบรโอในระยะบลาสโตซสมาพฒนาเปน Stem Cell ในหองปฏบตการแทน
Stem Cell จากเอมบรโอสวนใหญทใชการวจยไดมาจากเอมบรโอในการท าเดกหลอดแกว แตนกวทยาศาสตร
ก าลงศกษาการแยกเซลลจากเอมบรโอทไดจากการโคลน ซงเปนการน านวเคลยสของเซลลใสเขาไปในไขทถกแยก
นวเคลยสออกเมอครบ 5 วน นกวทยาศาสตรจะถายมวลภายในเอมบรโอพรอมดวย Stem Cell ทตองการประมาณ 40
เซลลใสจานเพาะเลยงทมเซลลใหอาหาร และเปลยนจานเพาะเลยงระหวางทเซลลเตบโต หาก Stem Cell ชดนแบงตว
เปนเซลลทแขงแรงหลายลานเซลลไดโดยไมเปลยนเปนเซลลทมหนาทเฉพาะ กจะเปนสาย Stem Cell จากเอมบรโอซง
สามารถแบงตวไดไมมทสนสด
การเพาะเลยงเซลลในหองปฎบตการ เรยกวา cell culture นกวทยาศาสตรสามารถแยก Stem Cell จากตวออน
โดยการน ากลมมวลเซลลชนใน หรอทเรยกวา inner cell mass จากบลาสโตซสต มาใสในจานเพาะเลยงเซลล ซงเปน
จานพลาสตกทใชในหองปฎบตการ ภายในประกอบดวยอาหารส าหรบเพาะเลยงเซลล เรยกวา culture medium
จากนน Stem Cell จากตวออนจะแบงตวไปทวสวนผวของจานเพาะเลยง สวนผวดานในจะเคลอบดวยเซลลผวหนงจาก
ตวออนของหน ซงไมแบงตวอกแลว เหตทท าเชนนเพอใหมวลเซลลชนในมพนผวส าหรบเกาะยดไดมากพอ และเซลล
ผวหนงจากตวออนของหนยงท าหนาทเปนเซลลพเลยงปลอยสารอาหารออกมาอกดวย เมอไมนานมาน นกวทยาศาสตรได
พฒนาเทคนคการเพาะเลยง Stem Cell จากตวออนโดยไมตองใชเซลลผวหนงจากตวออนของหนมาเปนเซลลพเลยง ถอ
เปนพฒนาการทส าคญ เนองจากเซลลผวหนงจากตวออนของหนอาจมเชอไวรสหรอสารโมเลกลใหญบางชนดตดมาดวย
เซลลจากมวลเซลลดานในทอยในจานเพาะเลยงใชเวลาหลายวน กอนทจะเจรญเตบโตจนเตมจานเพาะเลยง จากนน
สวนหนงจะถกน าไปไวในจานเพาะเลยงอนใหม การยายไปใสในจานเพาะเลยงอนใหม เรยกวา subculture ซงจะท า
เชนนไปเรอยๆ หลายครงหลายหน เปนเวลานานหลายเดอน แตละครงรอบทท าการ subculture จะเรยกวา passage
โดยเฉลยภายในเวลาอยางนอย 6 เดอน จากทเรมตนเพยง 30 เซลลของกลมมวลเซลลชนใน จะกลายเปน Stem Cell
จากตวออนนบลานเซลล ตองท าใหเกดขนโดยเซลลไมมดฟเฟอเรนชเอชนเลย และตองเปน Stem Cell ทสามารถ
เปลยนไปเปนเซลลทท าหนาทเฉพาะไดหลายชนด เราเรยกผลผลตสดทายจากหองปฎบตการนวา embryonic stem
cell line เมอผลต Stem Cell จากตวออนทเปนตนแบบได กจะน าไปแชแขง และพรอมทจะน าไปใชในงานศกษาวจย
ตอไป
การเพาะเลยง Stem Cell จากตวออนทเปนตนแบบ และ subculture เปนเวลาหลายเดอน ชวยใหมนใจวา Stem
Cell จากตวออนเหลานนยงคงคณสมบตในการแบงตวเองขนมาใหมครงแลวครงเลา ระหวางนนการสองกลองจลทรรศน
เพอตรวจรปรางลกษณะของเซลล ยงชวยยนยนยงเปน Stem Cell จากตวออนทยงไมไดดฟเฟอเรนชเอท และชวยใหเหน
ลกษณะทางกายภาพของเซลลเหลานนอยางชดเจน รวมทงตรวจสอบความสมบรณของเซลลไดอกดวย
เทคนคการตรวจโปรตนทผวเซลล ชวยยนยนความเปน Stem Cell จากตวออนทยงไมมดฟเฟอเรนชเอชน ทงนม
เทคนคพเศษหลายอยางทน ามาใชในการทดสอบทางหองปฎบตการได โปรตนทผวเซลลบางชนดมความจ าเพาะเจาะจง
ส าหรบ Stem Cell จากตวออนทยงไมมดฟเฟอเรนชเอชน ทนยมใชกนอยางแพรหลายคอ การตรวจโปรตนทชอ Oct-4 ซง
พบใน Stem Cell จากตวออนทยงไมมดฟเฟอเรนชเอชน โปรตน Oct-4 จดเปน transcription factor ท าหนาทควบคม
การท างานของยน หรอเรยกวาเปนสวชตเปด-ปดยน โปรตนดงกลาวถอเปนสวนส าคญของขบวนการดฟเฟอเรนชเอชน
และยงมสวนส าคญในการพฒนาเปนตวออนหรอเอมบรโอดวยเชนกน
การตรวจโครโมโซมชวยวนจฉยความเสยหายของโครโมโซมทอาจเกดขนไดระหวางทาง ซงจ าเปนตองตรวจดวาม
เกดขนหรอไม และตองตรวจนบจ านวนโครโมโซมใหอยในสภาพทถกตอง อยางไรกตามขอจ ากดของการตรวจโครโมโซม
คอ ไมสามารถตรวจพบมวเตชนทเกดขนได การตรวจโครโมโซมท าไดไมยากและถอเปนการตรวจพนฐานทส าคญส าหรบ
กระบวนการเพาะเลยง Stem Cell จากตวออนวธหนง
นอกจากน การตรวจความสามารถของ Stem Cell ในการเปลยนไปเปนเซลลทท าหนาทเฉพาะเจาะจง ท าไดสามวธ
1. เปนการปลอยใหเซลลเกดดฟเฟอเรนชเอชนในจานเพาะเลยง
2. เปนการกระตนใหเซลลเปลยนไปเปนเซลลทท าหนาทเฉพาะเจาะจงดวยวธการและเทคนคตางๆ
3. เปนการฉดเซลลเขาไปในหนทดลองทถกกดภมตานทานไวกอนหนาแลว
จะพบเนองอกชนดเทอราโตมา (Teratoma) ในหนดทดลอง เทอราโตมาเปนสวนผสมของเซลลทดฟเฟอเรนชเอทใน
รปแบบตางๆ กลายเปนเนอเยอชนดตางๆ กน การเกดเทอราโตมาในหนทดลองจงเปนตวบงชทดวาเซลลนนสามารถดฟ
เฟอเรนชเอทไปเปนเซลลไดหลายชนด
แหลงของ Stem Cell อกแหลงหนงไดมาจากเนอเยอและอวยวะในรางกายมนษยหลายชนด Stem Cell ใน
ระบบเลอดเปนวตถดบในการสรางเซลลเมดเลอดขาว เมดเลอดแดง แมกระทงเกลดเลอด เดมนกวทยาศาสตรเชอกนวา
Stem Cell จากรางกาย ไมวาจะเปนอวยวะหรอเนอเยอใดกตามจะไมสามารถเปลยนไปเปนเซลลชนดอนในอวยวะหรอ
เนอเยอตางชนดได เชน Stem Cell ในระบบเลอดมศกยภาพเปลยนไปเปนเซลลเมดลอดแดง เซลลเมดเลอดขาว และ
เกลดเลอด เทานน ไมสามารถเปลยนไปเปนเซลลประสาทในสมองได Stem Cell ในตบกจะสรางเซลลตบ เปนตน
อยางไรกตาม งานวจยในระยะ 2-3 ปทผานมา ไดแสดงใหเหนวา Stem Cell ในเนอเยอชนดหนงสามารถเปลยนไปเปน
เซลลในเนอเยออกชนดหนงได เชน เซลลในระบบเลอดเปลยนไปเปนเซลลประสาทหรอเซลลตบ เซลลในไขกระดกสามารถ
เปลยนไปเปนเซลลกลามเนอหวใจได
ลกษณะพเศษของ Adult Stem Cell
1. Self-Renewal คอ เซลลสามารถแบงตวเองออกมาไดอยางตอเนอง โดยทยงไมไดเปลยนแปลงไปเปนเซลล
ชนดอนๆ
2. Remaining in the undifferentiated state หมายความวา ไมวาจะแบงตวอยางไร Stem Cell จะตองม
สวนทเปน Stem Cell คงเหลอไวอยเชนเดม ยงเปนเซลลทไมไดกลายเปนเซลลจ าเพาะ
3. Differentiation potential to be a specialized cell หมายถง มความสามารถในการกลายเปนเซลล
จ าเพาะชนดตางๆได
แหลงของ Adult Stem Cell
แหลงของ Adult Stem Cell โดยปกตแลว Stem Cell มอยเกอบทกสวนของรางกายทงมนษยและสตว ดงจะเหนไดจาก
การซอมแซมอวยวะตางๆ ในรางกาย เลบทงอกยาวขน ผมทยาวได ลวนเปนผลมาจาก Stem Cell ทงสน แตในแตละ
แหลงของ Stem Cell นนกมความแตกตางในชนดและปรมาณของ Stem Cell โดย Stem Cell ทมาจากเลอดหรอไข
กระดกนน จะพบไดมากในตวออนของเมดเลอดขาวชนด Mononuclear cell แหลงทพบ Stem Cell ไดเปนจ านวนมาก
อาทเชน
Cord blood
Skin
Peripheral blood
Placenta and Umbilical cord
Adipose tissue
Baby teeth
Liver
Stem cells จากฟนน านมอนนกม แตไมใชมทกซ พอเราเลอกซทม ซงมกจะเปนฟนหนา เรากจะสลายกระดก
ออก แลวเอาเซลลทอยในโพรงฟนออกมา จะม stem cells นอยมาก จ าเปนตองน ามาเพมจ านวนกอน
Baby Teeth
เปนแหลงของ MSC เชนกน โดยพบวา มฟนน านมเพยง 6 ซหนา และฟนคด เทานนทม Stem Cell อย การแยก Stem
Cell จากฟนน านมนจะตองแยกภายใน 48-72 ชวโมงหลงจากฟนหลด ในกรณทไมมชดเกบฟนน านม สามารถแชในนม
จด และจดเกบทอณหภม 4 °C เพอท าการสงไปแยกทหองปฏบตการณได หลกการแยกจะใชหลกการคลายกบ Adipose
tissue คอ การสลายสวนทเปน Bone ออก จะพบโพรงรากฟนซงมเซลลประสาท หลงจากนนแยกเซลลประสาทออกและ
น าไปเพาะเลยง Stem Cell ในอาหารเลยง เชอพเศษ เนองจากวา MSC ในฟนนนมปรมาณทนอยมากจงจ าเปนทจะตอง
เพมจ านวนใหมากพอกอนทจะ ท าการเกบรกษา Stem Cell เหลานในถงไนโตรเจนเหลว
• Stem Cell จากแหลงอนๆ
เชน ตบในทารก, ผวหนง, สายรก (Cord),น าคร า และ Wharton’s jelly ลวนเปนเรองทนาสนใจ ตวอยางเชนมการ
น าเอา Stem Cell จากผวหนงไปเลยงใหเปนเซลลกระจกตา หรอการน าไปรกษาผ ปวยทมเสนเสยง (Vocal fold) ท
ผดปกตในคนทเสยงแหบ เปนตน
Stem Cell เมดเลอดเปนเซลลตวออนของเลอดซงอาศยในไขะดก และเจรญเตบโตไปเปนเมดเลอดแดง (ท า
หนาทน าออกซเจนไปหลอเลยงทวรางกาย), เมดเลอดขาว (ตอสกบสงแปลกปลอมหรอเชอโรค) และเกลดเลอด (เปนสวน
ส าคญทชวยใหเลอดแขงตว) เขาสกระแสเลอดในเดกจะมการสรางเมดเลอดในกระดกทกชนของรางกาย แตเมอโตเปน
ผใหญจะมการสรางเมดเลอดในกระดกบางชนของรางกาย เชน กระดกเชงกราน, กระดกซโครงสวนหวของกระดกตนขา
เปนตน
มนษยม Stem Cell แฝงอยในอวยวะและเนอเยอตางๆ เซลลเหลานจะตนตวขนเมอเกดโรคภยหรอการ
บาดเจบ ขณะท Stem Cell จากเอมบรโอสามารถพฒนาเปนเซลลไดทกชนด Stem Cell ของผใหญกบมพฒนาการไป
ตามเนอเยอตนก าเนด เชน Stem Cell จากสมองพฒนาเปนเซลลประสาทได แตไมอาจเปลยนเปนเซลลตบ หรอเซลล
กระดก Stem Cell จากเลอดสายสะดอของทารกแรกเกดกจะสรางเฉพาะเซลลเมดเลอด แตลาสดพบวาเนอเยอสาย
สะดอมเซลลเมเซนไคมาทสรางกระดกไดดวย โดยทวไป Stem Cell ของผใหญทอยในรางกายจะมจ านวนเลกนอยและ
เพาะเลยงยาก แตการบ าบดโรคตองอาศยเซลลประเภทนเปนจ านวนมาก
เลอดทวๆ ไปในรางกายม Stem Cell แตมปรมาณนอยมาก หากเราตองการเรงใหไขกระดกปลดปลอย Stem Cell
ออกมาสระบบเลอดในปรมาณมากขน หมอจะฉดยากระตนการสรางเมดเลอดขาว หรอทเรยกวา G-CSF ( Granulocyte
Colony Stimulating Factor ) เขาไป และท าการเกบ Stem Cell ดวยเครอง Apheresis
ขอดของวธนคอ เราสามารถเกบ Stem Cell ใหไดตามจ านวนทเราตองการน าไปปลกถายในผ ปวย แตขอเสยคอ อาจม
ผลขางเคยงจากการใชยา G-CSF และ Stem Cell ทไดจะม T-Cell ซงเปนเสมอนหนวยความทรงจ าวารางกายเคยเปน
โรคอะไรมาแลวบาง ซง T-Cell นอาจท าใหรางกายไมยอมรบการปลกถาย และยงอายมากขนศกยภาพของ Stem Cell
ในรางกายกลดลงเชนกน
Stem Cell เมดเลอดจากรก (Cord Blood) เปนเลอดสวนทเหลอในสายสะดอของเดกทารกหลงจากทไดรบการตด
สายสะดอ และมกจะถกทงไป Stem Cell เมดเลอดจากรกกเหมอนกบไขกระดก กลาวคอเปนแหลงทอดมดวย Stem
Cell เมดเลอด ซงเปนแมพมพในการสรางเมดเลอด และระบบภมคมกน โดยท Stem Cell เมดเลอดจะเจรญเตบโตไป
เปนเมดเลอดแดง (ท าหนาทน าออกซเจนไปหลอเลยงทวรางกาย) เมดเลอดขาว (ตอสกบสงแปลกปลอมหรอเชอโรค) และ
เกลดเลอด (เปนสวนส าคญทชวยใหเลอดแขงตว) Stem Cell เมดเลอดใน Stem Cell เมดเลอดจากรก (Cord
Blood)ถกน ามาใชหลงจาการรกษาโรคทางเลอด และมะเรงตางๆ การเกบ Stem Cell เมดเลอดจากรกคอ กระบวนการ
เกบ Stem Cell เมดเลอดจากสายสะดอของเดกทารกทนทหลงคลอด และรบน าไปแชแขงทนทจะเกบไวไดนานหลายป
ถาพบวาเดกเจบปวยเปนโรคทจ าเปนตองไดรบการรกษาโดยใชการปลกถาย Stem Cell เมดเลอดเดกคนนกจะม Stem
Cell เมดเลอดของตนเองน ามาใชได
หากเปนการเกบเลอดจากสายรก สายสะดอ กจะเกบตอนคลอด เกบไดทงกอนและหลงรกลอกตว โดยสตแพทย
กจะเปนผ เจาะบรเวณเสนเลอดด าของสายสะดอ ใสในถงพเศษ และน าไปท าการบวนการแยกเซลลทหอง Lab เพอแยกตว
stem cells จรงๆในสวนของสายรกตรงทเปนตว Cord เลยอนนกนาสนใจ รวมถงในสวนของ Wharton’s jelly ก
นาสนใจมาก การเกบเลอดจากสายรก จะท าไดแคชวงทเดกแรกคลอดเทานน ขอด คอ มปรมาณ T-Cell นอยมาก เพราะ
เดกนนยงไมเคยสมผสโรคใดๆ มวธการจดเกบงาย ปลอดภย ไมมความเจบปวดตอทงแมและเดก นกวทยาศาสตร พบวาม
Stem Cell อยหลากหลายชนดในเลอดจากสายรก
Stem Cell ทเกบจากเลอดในสายรกนน ถาน าไปรกษาพอแม มเพยง HLA ตรงกน 3 ต าแหนงกสามารถใชได
แตถาเปน Stem Cell จากแหลงอน ตองตรงกนถง 6 ต าแหนง จงจะสามารถน าไปรกษาได แตเลอดจากสายรกกมขอเสย
คอ ปรมาณทเกบไดมจ านวนนอย จงสามารถน ามาใชไดกบเดกหรอ ผใหญทมน าหนกนอย เพราะจ านวน Stem Cell ท
น ามาใช ตองเหมาะสมกบน าหนกตวของผ ปวย แตนกวทยาศาสตร กไมไดนงนอนใจ ทจะพฒนาการเพมจ านวนของ
Stem Cell ทไดจากสายรกใหมปรมาณเพยงพอส าหรบคนทมน าหนกมากๆ
นอกจากนยงมการทดลองเปลยน Stem Cell ทไดจากเลอดในสายรกนใหเปนเซลลชนดอนๆ นอกจากเซลลเมด
เลอด เชน เซลลประสาท เซลล กระดก เซลลตบ เซลลหลอดเลอด เซลลกระดกออน กลามเนอหวใจ หรอแมกระทงผลต
อนซลน ถงแมจะอยในชวงการทดลอง แตกมความเปนไปไดสงทจะน ามาใชไดจรง
ท าไมตองเกบ Stem Cell เมดเลอดจากรก..?
Stem Cell เมดเลอดจากรก (Cord Blood) เปนเลอดสวนทเหลอในสายสะดอของเดกทารกหลงจากทไดรบการตดสาย
สะดอ และมกจะถกทงไป Stem Cell เมดเลอดจากรกกเหมอนกบไขกระดก กลาวคอเปนแหลงทอดมดวย Stem Cell
เมดเลอด (Stem Cell) ซงเปนแมพมพในการสรางเมดเลอด และระบบภมคมกน โดยท Stem Cell เมดเลอดจะ
เจรญเตบโตไปเปนเมดเลอดแดง (ท าหนาทน าออกซเจนไปหลอเลยงทวรางกาย) เมดเลอดขาว (ตอสกบสงแปลกปลอม
หรอเชอโรค) และ เกลดเลอด (เปนสวนส าคญทชวยใหเลอดแขงตว)
Stem Cell เมดเลอดใน Stem Cell เมดเลอดจากรก (Cord Blood)ถกน ามาใชหลงจาการรกษา โรคทางเลอด และ
มะเรงตางๆ การเกบ Stem Cell เมดเลอดจากรกคอ กระบวนการเกบ Stem Cell เมดเลอดจากสายสะดอของเดกทารก
ทนทหลงคลอด และรบน าไปแชแขงทนทจะเกบไวไดนานหลายป ถาพบวาเดกเจบปวยเปนโรคทจ าเปนตองไดรบการ
รกษา โดยใชการปลกถาย Stem Cell เมดเลอดเดกคนนกจะม Stem Cell เมดเลอดของตนเองน ามาใชได Stem Cell
สรางความนาอศจรรยใจและแสดงใหเหนถงความกาวหนาของวงการแพทย ดวยคณสมบตดงน
1. สามารถแบงตวของตวเองไดตลอด
2. สามารถเปลยนตวเองได เชนเปลยนแปลงตวเองเปนเมดเลอดแดง เมดเลอดขาว หรอเปนเซลลอนๆได
3. ยงเปนตวของตวเอง คอมคางของตวเองเสมอ ยงคงมความเปน Stem Cell อยนนเอง
ดวยคณสมบตสามประการทกลาวมา เมอ Stem Cell เขาสรางกาย กจะวงเขาสวนทรางกายตองการ ภาษาทาง
การแพทยเรยกวาHomingเพราะเมอรางกายมบาดแผลจะมการหลงสารบางอยางออกมา ซงสารตวนเปนตวดงดดใหวง
เขาไปสรางหรอซอมแซม ทกสงทกอยางยอมมทงขอดและขอเสย Stem Cellเองกมขอจ ากดในการรกษาดวยเชนกน
1. ระยะเวลาการรกษาตองใชเวลาพอประมาณ เชนถาคนไขถงจดวกฤตเตมท แตตองปลกถายไขกระดก ซง
รางกายตองใชระยะเวลาสกพก กอาจไมทนการณ
2. ชวงทท าการรกษาโรคอยางหนงอย ตองพยายามรกษารางกายไมใหมโรคแทรกซอน ไมเชนนน Stem Cellก
จะวงไปรกษาทอนดวยเชนกน
3. Stem Cell มหลายแหลง แตละแหลงกมชนดของ Stem Cellทแตกตางกนออกไป การน าไปใชกขนอยกบ
ชนดของ Stem Cellทใชรกษาโรคนนๆ
4. ถาเปนการขอรบบรจาคจากบคคลอนทมใชญาต มโอกาสทรางกายจะรบแค1ตอ50,000ถาเปนพอ แม ลก
มโอกาส1ตอ2 ถาเปนพนองทองเดยวกน มโอกาส1 ตอ 4
5. ผทน ามารกษาตองเปนผ เชยวชาญ โดยเฉพาะ
จดวาเปนแหลงของ Hematopoietic Stem Cell ทส าคญเพราะมปรมาณทสง และม T Cells คอนขางนอย จงมโอกาส
เกด GvHD (Graft versus Host Disease) คอนขางต า แตขอเสยคอ มปรมาณ Stem Cell ทจ ากด กรณในคนการเกบ
เลอดจากสายสะดอนจะท าการเกบขณะคลอดทารก โดยสามารถเกบไดทงกอนและหลงรกลอกตว ปรมาณทเกบไดจะ
ประมาณ 80-200 ml ทงนขนอยกบน าหนกทารก อายครรภ เทคนคการเจาะ และปจจยเสยงอนๆ เชน รกเกาะตดมดลก
ต า เปนตน
ขอดของการน าเลอดจากสายสะดอไปปลกถายกคอ หากเปนการปลกถายแบบ Allogeneic จะสามาถ miss match
ของ HLA ได 2 ต าแหนง แตในกรณจ าเปนการ miss match 3 ต าแหนงกอาจท าได โดยขนอยกบดลพนจของแพทย
นอกจากนเลอดจากสายสะดอนนไมไดมแค Hematopoietic Stem Cell เทานน ยงม Stem Cell ชนดอนๆ อกดวย
เชน Mesenchymal Stem Cell แตมปรมาณทนอยและประสทธผลในการ isolate คอนขางต า
แมควรมอายมากกวา 17 ป
• อายครรภมากกวา 36 สปดาห
• ไมมประวตการตดเชอไวรส และโรคทตดตอทางพนธกรรม
• เนอเยอของผนงมดลกไมมการฉกขาด หรอฉกขาดไมเกน 24 ชวโมง
• ไมมปญหา, โรคแทรกซอนระหวางการตงครรภ
• มสญญาณชพ (Vital Sign) ทด
• ปากมดลกขยายมากกวา หรอเทากบ 7 เซนตเมตรเปนอยางนอย
• Peripheral Blood Stem Cell
เปนการเกบ Stem Cell จากเสนเลอดทวๆไป โดยฉดยากระตนใหเกดการหลงของ Stem Cell ออกมาจากไขกระดกกอน
ทเรยกวา G-CSF (Granulocyte Colony Stimulating Factor) ซงใหประสทธภาพทดกวาการฉด GM-CSF
(Granulocyte Macrophage Colony Stimulating Factor) โดยแพทยจะฉดใหใตผวหนง (Subcutaneous) การ
แบงฉด G-CSF เปน 2 ครงตอวนจะชวยท าใหการหลงของ Stem Cell มมากขน โดยจะฉดเปนเวลา 4 วนกอนท าการเกบ
ดวยเครอง Apheresis โดยปกตทวไปอาจตองท าการเกบ 2-3 วนเพอใหไดปรมาณ Stem Cell ทเพยงพอในการน าไป
ปลกถาย
ขอดของการเกบ Peripheral Blood Stem Cell นนคอ จะสามารถเกบปรมาณ Stem Cell ไดเทาทแพทยตองการ แตก
อาจพบวาม T cell ทมปรมาณมากกวา Cord Blood นอกจากนแลวการน าไปปลกถายจะตองม HLA ทตรงกนทง 6
ต าแหนง แตการฉด G-CSF นนกมขอควรระวง คอ หากพบวาเมดเลอดขาว (WBC) เพมสงมากกวา 35 × 10 9L. ให
พจารณาลดขนาดยาลง แตหากสงมากกวา 50 × 109L. แนะน าใหหยดฉด
การปลกถายไขกระดก ในกระดกม Stem Cell มากเพยงพอทจะน ามาใช แตวธการน ามาใชยงยากและคอนขางเจบมาก
คอ ผใหจะตองวางยาสลบและท าในหองศลยกรรมของโรงพยาบาล โดยแพทยจะเจาะเขาไปบรเวณกระดกเชงกรานใหถง
ไขกระดก แลวดด Stem Cell ทอยในโพรงไขกระดกใหเพยงพอกบจ านวนทตองใช และทแนๆ เจาะแครเดยวคงไมเพยงพอ
และตองนอนรกษาตวในโรงพยาบาล 1 วน และกลบไปพกฟนอกอยางนอย 5 วน
ปจจบนมโรคกวา 70 ชนดทสามารถน าเลอดจากสายรกไปใชรกษา ซงจะเหนไดวาจรงๆแลว Stem cells กมอย
แทบทกอวยวะของรางกาย แตการจะน ามาใชนนกจ าเปนทตองเลอกแหลงใหเหมาะสม เลอกการใชชนดของ Stem cell
เลอกอายเซลลทพอเหมาะดวย เปนตน
Stem Cell ไมไดมมากมายเหมอนเซลลทวไป เราอาจพบ Stem Cell เพยง 1 เซลลใน 100,000 เซลลทวไป ดงนน
นกวทยาศาสตรจงจ าเปนตองหาวธการในการจบ Stem Cell นนกคอการใช Marker โดย Marker นจะไปท าการเคลอบ
ผวของเซลลทมลกษณะโปรตนทจ าเพาะ หรอทเราเรยกวา Receptor ซงจะมความสามารถในการเลอกจบหรอยด
เกาะตดกบโมเลกลเซลลทปลอย สญญานทจ าเพาะออกมา ดงนนหากเราเลอก Marker ทจ าเพาะตอเซลลชนดทเรา
ตองการกยอมทจะแยกความแตกตางในสวนของ สญญานทแตกตางกน จงท าใหเราแยกชนดของเซลลไดนนเอง แต
โดยมากแลวไมจ าเปนวา เซลลชนดนจะตองจบกบ Marker ตวนตวเดยวเทานน ตวอยางเชน เราใช CD34+ เปน
Marker ของ HSC แตแททจรงนน ในสวนของกลม CD34+ ทเราจบไดนนมหมายถงวาในนนม HSC ปรากฎรวมอยดวย
ไมใชวา CD34+ ทงหมดนนเปน HSC
ชนดของ Marker
1. Fluorescent การใช Fluorescent tags ซงจะไปจบกบ Cell receptor ทผนงของ Stem Cell ทจ าเพาะตอ
Marker ชนดน ซงจะพบการเรองแสงของ Tag หรอไมกได หากเกดการเรองแสงเรากจะใชสญลกษณ “+” แต
หากไมพบการเรองแสงกจะใชสญลกษณ “-”
2. Fluorescent-activated cell sorting (FACS) เปนการใชเครอง Flow Cytometry ชวยในการจ าแนก โดยใช
หลกการของ Cell size และ Granularity ทมความแตกตางกน สามารถตรวจนบหรอวดลกษณะจ าเพาะของ particle
และ เซลลได นอกจากนยงสามารถใสสารเรองแสง เชน Fluorescence or immuno-fluorescence เพอเปน Surface
marker และ Intracellular markers
* Fluidic system มหนาทในการสรางกระแสการไหลของ Fluid หรอ Isotonic buffer saline solution ทมเซลล หรอ
Particles ทตองการตรวจนบเปนแขวนลอยอย และมตวบงคบใหเซลลไหลเรยงเดยว ดวยความเรวทเทาๆ กนใหผาน
Flow chamber ซงมตวปลอยแสง Laser สองมากระทบเซลลทไหลผาน
* Optical system ท าหนาทสรางล าแสง ซงสวนมากเปนแสง Laser เนองจากเปน monochromatic และ high
intensity เมอล าแสงสองกระทบเซลลทตกลงใน Flow chamber กจะเกดการหกเหของแสง 2 แบบ คอ Forward
scatter (low angle) ซงจะแปรผนตามขนาดของเซลล และเกดการหกเหแบบ Side scatter (high angle) ซงจะแปร
ผนตาม granularity ของเซลลนนๆ นอกจากนหากท าการยอมสกจะพบการเรองแสงตามชนดของ dye นนๆออกมาทาง
side scatter อกดวย
* Detector system มหนาทตรวจรบสญญาณแสงทง 2 ชนดทออกมารวมทง Fluorescent signal โดยม photo-
multiplier tube หรอ light detectors ท าหนาทรบสญญาณแสงแลวแปลงเปนสญญาณไฟฟา โดยจะมตว detector
อยางนอย 4 ตว (4 Channels) โดยมส าหรบ forward scatter และside scatter อยางละ1 ตว อก 2 ตวทเหลอส าหรบ
fluorescent สเขยว (ท 525 nm ของ fluorescein isothiocyanate,FITC) และสแดง (ท 575 nm ของ rhodamine
phycorrythrin,RPE) อยางละ 1 ตว แตส าหรบเครองทมประสทธภาพสงจะม Detector เพมขนอก 2 ตวส าหรบความ
ยาวคลนแสงท 620 nm และ 675 nm รวมแลวสามารถรบสญญาณ Fluorescence ไดทงหมด 4 channels
* Data process system มหนาทรวบรวมสญญาณไฟฟาทไดรบมาจาก detector system แลวน าไปประมวลผล เรยบ
เรยงใหเปน histogram ซงทงหมดนจะเปนการท างานของระบบคอมพวเตอรแลวแสดงออกมาทหนาจอหรอ พมพออกมา
ในกระดาษได
3. Microscopic Image of Fluorescent-Label Stem cell
คอ การใส Reporter gene ทเรยกวา Green fluorescent protein or GFP เขาไปใน Stem Cell โดยเซลลทยงไมม
การเปลยนแปลง (differentiate) จะตดสและเรองแสงออกมา ในขณะท Stem Cell ทมเปลยนแปลงไปเปนเซลล
จ าเพาะอนๆแลวจะไมแสดง signal หรอเรองแสงใหเหน
หนาท 4 - หนาทของ Regenerative Cell
1. Homing หมายถง Stem Cell จะมการวงไปยงต าแหนงทมความเสยหาย หรอมการอกเสบเกดขนไดเองโดย
ทนท
2. Differentiation หมายถง Stem Cell สามารถเปลยนแปลงตวเองใหเปนเซลลทจ าเพาะตอบรเวณทม
ความเสยหายเกดขนได
3. Trophic support หมายถง เซลลจะท าการหลงสารจ าพวก Cytokine และ Growth factor ชนดตางๆ
ออกมาเพอใหเกด tissue regenerative
4. Anti-inflammation หมายถง เซลลทเขาไปจะตองสามารถลดการเกดการอกเสบทเกดขนได
5. Neo-vascularization หมายถง เซลลจะตองหลง Growth factor ทส าคญออกมาเพอชวยใหเกดการสรง
หลอดเลอดใหมขน และแกไขปญหาในเรองของ Scar tissue ได
6. Anti-apoptosis หมายถง เซลลจะตองลดการตายของเซลลบรเวณทเกดปญหาขนได
Stem Cell จากเอมบรโอสามารถพฒนาเปนเซลลชนดใดกได นกวทยาศาสตรจงตองพยายามไมใหเซลลท
เพาะไวเจรญเตมท กอนจะน าไปเปลยนเปนเซลลตามทผ ปวยตองการ อะไรคอความลบของธรรมชาตทสงให Stem Cell
หนงๆ พฒนาไปเปนเลอด ผวหนง หรอ เนอเยอตบ การท างานรวมกนอยางซบซอนของสารทจ าเปนตอการเตบโต
องคประกอบทางเคมและรหสพนธกรรมเปนตวผลกดน ใหเกดกระบวนการทนกวทยาศาสตรเพงจะเรมเขาใจ ดงนนการ
บ าบดโรคดวย Stem Cell จากเอมบรโอจะยงไมใชกบมนษยจนกวาพวกเขาจะเขาใจกระบวนการดงกลาวไดอยางถองแท
การรกษาโดยใชเซลลอาศยคณสมบตส าคญในการท Stem Cell จากอวยวะหนง สามารถพฒนาไปเปนเซลล
หรอเนอเยอของ อวยวะอนทไมใชเซลลของอวยวะดงเดม เมออยในสภาพแวดลอมและสงกระตนทเหมาะสม เชน เซลล
จากไขกระดกเจรญไปเปนเซลลตบ, กลามเนอหวใจ และเซลลประสาท ดงนนแพทย และทมงานจงสามารถเกบ Stem
Cell จากแหลงทเกบไดงาย เชน จากไขกระดก และกระแสเลอด น ามาจดเตรยม และตรวจสอบในหองทดลอง กอนทจะ
น าไปทดแทนเซลลทผดปกตหรอเสอมสภาพตามกระบวนการรกษาผ ปวยทเหมาะสมตอไป
นบเปนประโยชนอยางยง ในการรกษาโรคทยงไมสามารถรกษาใหหายขาดได เชน โรคมะเรงชนดตาง ๆ เชน มะเรงเมด
เลอดขาว, มะเรง รงไข, มะเรงตบออน และ Multiple Myeloma โรคเลอดจางชนดตาง ๆ เชน Thalassemia และ
Sickle Cell Anemia โรคหวใจ โรคทมการท าลายผวกระจกตา เชน Steven-Johnson Syndrome และการไดรบ
อนตรายจากสารเคม โรคขออกเสบรมาตอยด โรคพารกนสน โรคเกยวกบกระดกและขอ โรคเบาหวาน
จากการศกษาในระยะเวลาหลายปทผานมาท าใหนกวจยทราบวา Stem Cell จากหลายแหง เชน กระแสเลอด,
ไขกระดก, กลามเนอ, เนอเยอไขมน และเซลลจากตวออนของมนษยสามารถน ามาใชเปนแหลงของ Stem Cell ในการ
รกษาผ ปวยโรคหวใจได Stem Cell จากไขกระดกสามารถน ามาแยกและฉดเขาสหวใจของผ ปวยไดโดยตรง ในขณะท
Stem Cell ทมปรมาณนอย ๆ เชน จากกระแสเลอดจะตองน ามาแยกและเพาะเลยงในสภาวะทเหมาะสมในหองทดลอง
ระยะหนงกอน จงจะน าไปใชรกษาผ ปวยได วธนมรายงานวา สามารถใชในการรกษาผ ปวย Acute Myocardial
Infarction และ Chronic Coronary Heart Disease ได
แมทกวนนจะม Adult Stem Cell เทานนทถกน าไปทดลองในมนษย แตงานวจย Stem Cell จากเอมบรโอก
รดหนาคกนไปพรอมๆ กบการคนหาวธบ าบดโรค ถงผลทไดจะอยในขนตน แตกอาจน าไปสจดเปลยนทางการแพทย
ความคบหนาในการรกษาโรคบางโรค ไดแก
ปจจบนนกวทาสตรสามารถคนควาทดลองและน ามารกษาไดมากกวา 70 โรค ซงยงมการพฒนาและทดลองอยางไมหยด
ในอนาคตคาดวาจะมอกหลายโรคท Stem Cell จะเขาไปรกษาไดแทนตวยาทมอยในปจจบน โรคท Stem Cell สามารถ
รกษาไดแลวในปจจบน เชน โรคมะเรงเมดเลอด, มะเรงชนดตางๆ, ภมคมกนบกพรองแตก าเนด ,โรคระบบพนธกรรม
ผดปกต ,โรคเลอดจางธาลสซเมย ฯลฯ
Stem Cell ทน ามาใชรกษาโรคไดผลมแคโรค leukemia เทานน ซงโรคอนยงไมมการน ามาใชในทางคลนกอยางชดเจน
และยงไมมหลกฐานสนบสนนเพยงพอ ดงนนอยาหลงเชอวาการเกบ Stem Cell ของตน จะชวยในการรกษาโรคของตนได
มากมาย
เชอกนวา การฉด Stem Cell จากไขกระดกเขาสเสนเลอดหวใจของผ ปวยโรคหวใจวายหรอหวใจลมเหลวจะ
ชวยใหหวใจท างานดขน การ ทดลองทางคลนกมากมาย การก าหนดเปาหมายการเกดโรคหวใจไดแสดงใหเหนวา Stem
Cell ผใหญมความปลอดภยทมประสทธภาพและมประสทธภาพเทา เทยมกนในการรกษาแบบเดมและการรกษาใน
ปจจบน ซงการใช Stem Cell เพอการรกษาโรคหวใจมมาตงแตป 2007 แลว
กลไกทเปนไปไดของการกคนรวม
การสรางของเซลลกลามเนอหวใจ
การกระตนการเจรญเตบโตของหลอดเลอดใหมเพอเพมจ านวนประชากรของเนอเยอหวใจทเสยหาย
การหลงของปจจยการเจรญเตบโต
การใหความชวยเหลอผานทางกลไกอน ๆ บาง
ซงมนอาจจะเปนไปไดทจะมเซลลไขกระดกของผใหญแตกตางจากเซลลกลามเนอหวใจ
ผลการศกษาชวา Stem Cell จากไขกระดกและเลอดจากสายสะดอรกษาโรคมะเรงเมดเลอดขาวได และ
ชะลออาการของโรคมะเรงป มน าเหลองชนดนอนฮอดจกน มะเรงตบออน และมะเรงรงไขในผ ปวยบางราย
Stem Cell ของผใหญเรงการซอมแซมการสกกรอนของกระดกออนได ผ ปวยทผานการทดลองรกษาดวย
Stem Cell บางรายมอาการปวดลดลงชวคราวและบางรายตอบสนองดกวาการใชยา
การพฒนากลยทธยนบ าบดในการรกษาเนองอกภายในกะโหลกศรษะมสญญามากและมการ แสดงทจะประสบ
ความส าเรจในการรกษาสนขบาง ถงแมวาการวจยในพนทนยงอยในชวงเรมตน โดยใชเทคนคธรรมดามะเรงสมองจะยาก
ทจะรกษาเพราะมนแพรกระจายไปอยางรวดเรวดงนน นกวจยท Harvard Medical School ปลก Stem Cell ประสาท
ของมนษยเขาไปในสมองของหนท
ไดรบเนองอกในสมอง ภาย ในวน,
เซลลอพยพเขามาในพนทมะเรงและ
ผลต deaminase cytosine,
เอนไซมทแปลงปลอดสารพษ Pro ยา
เสพตดเปนตวแทน
chemotheraputic เปนผลใหสารท
ฉดกสามารถทจะลดมวลเนองอกโดย
รอยละ 81 เซลล ตนก าเนดทตางกน
หรอไมกหนกอเนองอก. [8] นกวจย
บางคนเชอวากญแจส าคญในการ
คนหาการรกษาโรคมะเรงคอการ
ยบยง การงอกของ Stem Cell มะเรง
ดงนนการรกษามะเรงในปจจบนถก
ออกแบบมาเพอฆาเซลลมะเรง อยางไรกตามการรกษาดวยยาเคมบ าบดแบบเดมไมสามารถแยกแยะระหวางเซลลมะเรง
และอน ๆ ตน ก าเนดบ าบดเซลลอาจเปนวธการรกษาศกยภาพในการเปนมะเรง. งานวจยเกยวกบการรกษามะเรงตอม
น าเหลองโดยใช Stem Cell ผใหญ เปนก าลงและไดมการทดลองในมนษย เปน หลกเคมบ าบดจะใชในการท าลายอยาง
สมบรณผ ปวยลมโฟไซตของตวเองและฉด Stem Cell ในทสดแทนทระบบภมคมกนของผ ปวยกบทของผบรจาคม
สขภาพด
25 พฤศจกายน 2003,ทม นกวจยเกาหลรายงาน วาพวกเขาไดยาย Stem Cell จากผใหญ เลอดจากสายสะดอใหแก
ผ ปวยทกขทรมานจากอาการบาดเจบทกระดกสนหลง สายและวาตอไปนขนตอนทเธอสามารถเดนบนของเธอเองโดยไม
ยาก ผ ปวยไมไดรบสามารถทจะยนขนประมาณ 19 ป ส าหรบ การทดสอบทางคลนกประวตการณนกวทยาศาสตรทแยก
Stem Cell ผใหญจาก เลอดสายสะดอแลวฉดลงในสวนทเสยหายของเสนประสาทไขสนหลง.
7 ตลาคม 2005, มหาวทยาลยแหงแคลฟอรเนยเออรไวน นกวจยปลกถาย Stem Cell มนษย ไปยงทารกในครรภ โดย
ทดลองใช Stem Cell ประสาทในหนเปนอมพาต ท าใหหนสามารถเคลอนไหวไดสเดอนตอมา
มกราคม 2005, นกวจยของ University of Wisconsin-Madison วจยเกยวกบความแตกตางของ Stem Cell ระหวาง
Stem Cell ตวออนมนษย และ Stem Cell ประสาทของผใหญ Stem Cell ไขกระดกสนหลง เซลลชนดตางๆ ในรางกาย
มนษย สงสญญาณจากสมองไปยงไขสนหลง และสงการท างานไปยงกลไกในรางกายอนๆ โดยรอบ
การเปลยนแปลงของ Stem Cell ตวออนเขาไปในเซลลประสาทยนตได eluded นกวจยมานานหลายทศวรรษ ในขณะท
ผลการวจยของจางมผลงานทส าคญในเขตความสามารถของเซลลประสาทปลกถายเพอสรางการสอสารกบเซลลเพอน
บานยงไมชดเจน ดงนนการศกษาการใชตวออนไกเปนแบบอนทรยสามารถทดลองพสจนแนวคดทมประสทธภาพ หากการ
ท างาน, การสรางเซลลใหมอาจจะใชในการรกษาโรคเชนโรคไปของกลามเนอและการบาดเจบไขสนหลง. อางอง [จ าเปน]
ความเสยหายทหวใจ
ความจ าเพาะของเซลลภมคมกน คอ สงทชวยใหรางกายมนษยเพอปกปองตวเองจากการเพมขนอยางรวดเรวของสง
แปลกปลอม อยาง ไรกตามระบบภมคมกนความเสยงทจะเสอมสภาพเมอเกดโรคตางๆ เมอภมคมกนไมสามารถท างานได
ตามปรกต อาจเกดโรคแทรกซอนตางๆ ทเปนอนตรายถงชวต การรกษาดวย Stem Cell ตองค านงถงความเขากนไดของ
Stem Cell ระหวางผบรจาคและผ รบ จงจ าเปนตองวเคราะหวจยอยางถถวนเพอการรกษาปลกถาย Stem Cell ให
ประสบความส าเรจ วจยโดยใชทง Stem Cell เมดเลอดผใหญและ Stem Cell ตวออนได ใหขอมลเชงลกในกลไกทม
ความเปนไปไดทจะหาแนวทางการของการรกษาโรคตางๆ ดวย Stem Cell
เมดเลอดแดงอาจถกสราง โดย Stem Cell เมดเลอด (HSCs) ซงเปนสารตงตนของเซลลเมดเลอดแดง ใน ขนตอนน
HSCs มการปลกรวมกบเซลล stromal สรางสภาพแวดลอมทเลยนแบบสภาพของไขกระดก ธรรมชาตของการ
เจรญเตบโตของเซลลเมดเลอดแดง Erythropoietin, ปจจยการเจรญเตบโตจะเพม Stem Cell ซงหลอกลวงใหเสรจ
สมบรณแตก ตางขวเขาไปในเซลลเมดเลอดแดง. วจยเพมเตมในเทคนคนควรมผลประโยชนทอาจเกดกบยนบ าบดการให
เลอด และยารกษาโรคเฉพาะทความโลงเตยน
รขมขนยงม Stem Cell และนกวจยบางคนคาดการณการวจยเกยวกบ Stem Cell เหลานรขมขนอาจน าไปสความส าเรจ
ในการรกษาศรษะลานผานการ กระตนจากStem Cell การรกษานคาดวาจะท างานโดยการกระตน Stem Cell ทมอย
แลวบนหนงศรษะ ไมเพยงแค Stem Cell ท าใหรขมขนท างาน แตยงท าใหเคมกบเซลลรขมขนในบรเวณใกลเคยงอกดวย
ความเสอมชราจะถกกระตนเซลลใหท างานอกครงท าใหผมม สขภาพด
Dr. Aeron Potter ของมหาวทยาลยแคลฟอเนยร ไดอางวาการรกษาดวย Stem Cell น าไปสการปรบปรงทส าคญและ
ปฏบตไดผลจรง การเจรญเตบโตของเสนผม ผลจากการทดลอง Stem Cell ของเขาอยภายใตการตรวจสอบโดยวาระสาร
วทยาศาสตร
ใน ป 2004 นกวทยาศาสตรท King's College London ไดคนพบวธทจะปลกฝงฟนทสมบรณ ในหน และม
ความสามารถทจะเตบโตตอไปในหองปฏบตการ นกวจยมความมนใจวาเทคโนโลยนสามารถใชในสรางฟนในมนษย
เชนกน Stem Cell มาจากคนกลายเปนรากฟนซง เมอฝง Stem Cell ดงกลาวในเหงอก จะกอใหเกดฟน ใหม และคาดวา
จะเตบโตภายในสองเดอน มนจะหลอมรวมกบสารเคมทกระดกขากรรไกรและสงเสรมใหเสนประสาทและหลอดเลอดท
เชอมตอกบ Stem Cell ท างานปรกต กระบวนการนเปนกระบวนการทคลายกบฟนทเกดขนตามธรรมชาต เมอมนษย
เตบโตฟนแทกจะเกดขนทดแทนฟนน านม
ปจจบนมการศกษาวจยเกยวกบ Stem Cell อยางจรงจง เพอทในอนาคต Stem Cell จะเปนทางเลอกหนงทใชส าหรบ
ทดแทนฟนทหายไป
เฮลเลอรไดรายงานความส าเรจในเรองการปลกเซลลขนโคเคลยทมการใช Stem Cell ตวออน
ตงแตป 2003 นกวจยไดประสบความส าเรจในการปลกถาย Stem Cell กระจกตาซอมแซมนยตตาทเสยหายเพอเรยกคน
การมองเหน เมอแผนเหลานถกปลกถายลงในกระจกตาทเสยหาย Stem Cell กระตนการซอมแซมเซลลทเสยหายจนท า
ใหกลบมามองเหนอกครง
มถนายนป 2005 ทมนกวจยทน าโดย ดร. Sheraz Daya โรงพยาบาลสมเดจพระราชนวกตอเรยของซสเซกซ ประเทศ
องกฤษ ประสบความส าเรจในการท าใหตากลบมามองเหนไดอกครง จากสสบผ ปวยทใชเทคนคเดยวกน ในการใช Stem
Cell จากตวเอง ญาต หรอแมกระทงจากเซลลของคนทเสยชวตไปแลว และปจจบนยงมการทดลองใช Stem Cell รกษา
กระจกตาอยอยางตอเนอง
เมษายน 2005 แพทยในองกฤษท าการปลกถาย Stem Cell ทกระจกตาจากผบรจาคอวยวะกบกระจกตาของเดโบราห
แคทลน หญงตาบอดหนงขางจากการสาดกรดใสตาของเธอทไนทคลบ กระจกตาซงเปนหนาตางของดวงตาทโปรงใสเปน
ชองทางทเหมาะสมอยางยงส าหรบการปลกถาย Stem Cell ในความเปนจรงกอนการปลกถาย Stem Cell ของมนษยท
ประสบความส าเรจคอการปลกถายกระจกตา เพมหลอดเลอดภายในกระจกตาท าใหพนทเปาหมายทคอนขางงายส าหรบ
การปลกถาย Stem Cell น
โรง พยาบาลมหาวทยาลยของรายงานทรฐนวเจอรซย รายงานอตราความส าเรจของการ เจรญเตบโตของเซลลใหมจาก
การปลกถาย Stem Cell แตกตางกนจากรอยละ 25 ถงรอยละ 70
ป 2009 นกวจยทมหาวทยาลยศนยการแพทยพตสเบรก แสดงใหเหนวาเซลลตน ก าเนดทไดจากกระจกตาทมนษย
สามารถน ากลบมาใชใหมโดยปราศจากการตอบสนองทกระตนใหเกดการปฏเสธ Stem Cell ของกระจกตา
มกราคม 2012 หนงสอพมพ Lancet โดย Dr. Steven Schwartz ท UCLA ของ UCLA's Jules Stein สถาบนตา เขยน
รายงานเกยวกบหญงสองคนกลายเปนคนตาบอดจากการเสอมสภาพตา หลงจากฉดจอประสาทตาของมนษย Stem
Cell ตว ท าใหการมองเหนของพวกเธอดขนมาก
Stem Cell มผลในการปรบปรงการเคลอนไหวอยางมนยส าคญ ในหนทมโรคเสนเลอดตบ เหมอนดานขาง ใน รปแบบท
หนอยางใกลชดเลยนแบบมนษยของ ALS สตวทถกฉดดวยเชอไวรสทจะฆาเสนประสาทไขสนหลงยนตซงเปนสอ กลางใน
การเคลอนไหว สตวภายหลงทไดรบ Stem Cell ในไขสนหลง เซลลทปลกถายยายไปยงชองทางของการบาดเจบ
สนบสนนการฟนฟของเซลลประสาท ablated และเรยกคนการท างานเคลอนไหว
ผ ปวยโรคเบาหวานสญเสยการท างานของเซลลเบตาอนซลนทผลตภายในตบออน มนษย Stem Cell ตวออนอาจจะ
เตบโตในการเพาะเลยงเซลลและกระตนการสรางเซลลผลตอนซลนทสามารถปลกถายในผ ปวย
อยางไรกตามความส าเรจทางคลนกจะสงขนอยทการพฒนาในขนตอนตอไปน
เซลลทปลกถายควรขยาย
เซลลทปลกถายควรแยกความแตกตางในลกษณะของเวบไซตทเฉพาะเจาะจง
เซลลทปลกถายควรจะอยรอดในผ รบ (การปองกนการปฏเสธการปลกถาย)
เซลลทปลกถายควรรวมภายในเนอเยอเปาหมาย
เซลลทปลกถายควรรวมเปนวงจรโฮสตและเรยกคนการท างาน
รายงานผ ปวยทางคลนกในการรกษาสภาพทางศลยศาสตรไดรบรายงาน ในวนทมงเนนในวรรณคดส าหรบการดแล
กลามเนอและกระดกทดเหมอนจะเปนเกยวกบ Stem Cell mesenchyme Centeno อล et ม การเผยแพรหลกฐาน
MRI ของกระดกออนทเพมขนและปรมาณการวงเดอนในวชามนษยแตละคน. [29] [30] ผลของการทดลองทมจ านวน
มากอาสาสมครจะยงไมถกเผยแพร อยาง ไรกตามจากการศกษาความปลอดภยทเผยแพรการด าเนนการในกลมของ
ผ ปวย มากกวา 227 ป 3-4 แสดงใหเหนถงความปลอดภยเพยงพอและภาวะแทรกซอนทนอยทสดทเกยว ของกบการปลก
ถายเซลล mesenchymal
Wakitani ไดตพมพยงชดกรณเลก ๆ ของเกาหาขอบกพรองในหวเขาทเกยวของกบการปลกถายศลยกรรมจากเซลล ตน
ก าเนด mesenchymal ทมความคมครองจากขอบกพรอง chondral รบการรกษา
Stem Cell สามารถน ามาใชเพอกระตนการเจรญเตบโตของเนอเยอมนษย ใน ผใหญทเนอเยอไดรบบาดเจบถกแทนท
โดยสวนใหญมกจะเนอเยอแผล เปนซงเปนลกษณะในผวตามโครงสรางคอลลาเจน การสญเสยของรขมขนและโครงสราง
ทผดปกตของหลอดเลอด ในกรณของเนอเยอของทารกในครรภไดรบบาดเจบ แตไดรบบาดเจบเนอเยอจะถกแทนทดวย
เนอเยอปกตผานกจกรรมของ Stem Cell
วธทเปนไปไดส าหรบการสรางเนอเยอในผใหญคอการใส Stem Cell ผใหญ "เมลด" ภายในเนอเยอพนฐาน แผลและ
Stem Cell กระตนความแตกตางในเซลลเนอเยอพนฐาน วธการนการตอบสนองของเซลลจะคลายกบทารกในครรภ เปน
การรกษาบาดแผลทงายกวาการสรางเนอเยอแผลเปนในผใหญ
วฒนธรรม ของมนษย Stem Cell ตวออนในเซลลรงไข (POF) ท าใหเกดความแตกตางลงในเซลลสบพนธ (เซลลตงตน
ของเซลลไขและตวอสจ) เปนหลกฐานโดยการวเคราะหการแสดงออกของยน Stem Cell ตวออนมนษยไดรบการกระตน
เพอสรางเซลลตวอสจเหมอน แตยงคงไดรบความเสยหายเพยงเลกนอยหรอผดรปแบบ มนอาจจะรกษา azoospermiaใน
ป 2012 Stem Cell ทแยกไดจากเซลลผใหญและรงไข แสดงใหเหนถงความสามารถใน การขนรปเซลลไขสกเซลลเหลาน
มศกยภาพในการรกษาภาวะมบตรยาก
การน าเซลลตนก าเนดจากรกมาใชประโยชนในการรกษาสขภาพ ผวพรรณและความงาม ซงประกอบไปดวยสารเปบไทด
ตางๆมากกวา 8,000 ชนด/ เอนไซมกวา 1,400 ชนด ซงสามารถเขากนไดดกบรางกายของคนเรา รางกายจงดดซมได
งาย สงผลใหเซลลตางๆของรางกายท างานอยางมประสทธภาพสงสด
1. ชะลอความแก (Anti-aging) มนษยเมอหลงอาย 40 ปขนไปแลวผวหนงจะเรมมรองรอยของความชราภาพ ซงการใช
Placenta หรอสารสกดจากรกจะท าใหมการกระตนตอมฮอรโมนในรางกายใหท างาน เซลลผวหนง(Fibroblast)ไดรบการ
ซอมแซมจะผลตโปรตนคอลลาเจนและอลาสตนท าใหผวหนงเตงตง ลบรวรอย ดหนมสาวขน
2. ผหญงวยทอง Placenta มผลดตอสภาวะวยทองหรอวยหมดประจ าเดอน และบรรเทาโรคเฉพาะของสตร เชน อาการ
ปวดประจ าเดอน น านมไมมพอเลยงบตร ความเยนชาเวลารวมเพศของสตร การไมมความรสกก าหนด สภาวะเนอเยอ
ลกษณะเหมอนเยอบมดลกแตไมอยในมดลกโดยไปเกดผดทไปอยตามทตางๆนอกโพรงมดลก การใช Placenta ท าใหไม
ตองใชฮอรโมนทดแทนในผหญงวยทอง จงลดความเสยงของการเกดมะเรงจากการใชฮอรโมนสตร
3. วยทองของผชาย เชนเดยวกบผหญง คอ ผหญงอายประมาณ 50 ป จะเปนวยหมดประจ าเดอนทเรยกวา
Menopause สวนผชายกมอาการและลกษณะคลายคลงกนเราเรยกวา Andropause มกเกดชวงอายประมาณ 60 ป ม
อารมณหงดหงดใจนอย อวยวะเพศไมแขงตว ฉนเฉยวงาย นอนไมหลบ กลามเนอเหยว และขลม
Placenta จะชวยรกษาสภาวะความเปนชายหรอโรคสมรรถภาพทางเพศเสอมตามอายทสงขนใหคนกลบมาเปน
หนมยอนหลงไดประมาณ 10 ป โดยพบวาจะกลบมความสมดลของฮอรโมน ท าใหเกดพลงก าลงอวยวะเพศแขงตวเพม
ความตองการทางเพศ นอกจากนตอมลกหมากทโตมกจะเกยวพนกบความไมสมดลของฮอรโมน เปนเหตใหตอมลกหมาก
โตกวาปกตโดยรางกายควบคมไมได การใชการรกษาโดย Placenta จงมความส าคญมาก
4. ระบบไหลเวยนของเลอดดขน (Circulation System) การท าใหรางกายสวนตางๆไดรบโลหต สารอาหาร และ
ออกซเจนเพม ท าใหความแขงแกรงกลบมาเปนปกต ถงแมจะมอายมากและสขภาพเสอมโทรม เมอระบบไหลเวยนของ
เลอดดขนผวจะกลบสดใสและมไออนเพยงในเวลา 3 วนเทานน และผวจะตงขน รวรอยจะเลอนหายใน 4 อาทตย ทงนเปน
ผลจากหลอดเลอดกลบยดหยนขน ปรบสภาพของการแขงตวของหลอดโลหตแดงเนองจากสงอาย และท าใหระบบการ
ไหลเวยนของโลหตด าทเสอมคนสภาพ เมอมเลอดไหลเวยนไปสมองมากขน อาการเสยงดงในหจะหายไป ปวดศรษะขาง
เดยวปวดไมเกรมจะทเลา ลดอาการวงเวยน และยงไดประโยชนกบผ ปวยโรคเบาหวานทมอาการแทรกซอนอกดวย
ผทรกษามะเรงดวยการให Chemo หรอฉายรงส การให Placenta ในล าดบตอมาจาก Chemo จะท าใหอาการ
แทรกซอนทเลาลง ทเหนไดชด คอ ผมเรมขน เมดโลหตแดงและขาวจะเพมขน
5. ปองกนและรกษาโรคแหงความเสอมตางๆ เชน โรคขอและกระดกเสอมของขอเขา สะโพก และบรเวณหลง
6. ปรบระบบภมตานทาน สงคมวทยาศาสตรในปจจบนก าลงพงความสนใจในเรองนมาก เพราะโรคทเกดใหมๆ มกจะ
เกยวพนกบระบบภมตานทาน แต Placenta มคณสมบตในการปรบสมดลของภมตานทาน
โรคหลายชนดตอมาภายหลงจงทราบวาเกดจากภมคมกนตนเองบกพรอง (Autoimmune Diseases) คอระบบ
ภมตานทานของตนเองกลบหนมาโจมตตวเองแทนทจะไปปราบปรามผบกรก เชน โรคปวดขอรมาตอยด โรคลปส(โรคพม
พวง) โรคทเกดเฉพาะภมตานทานต า เชน โรคเรม วณโรค สภาวะอนเกดจากการใชยาสเตยรอยด โรคเอดส ผทรกษา
มะเรงโดยการฉดยา Chemo หรอการฉายรงส ฯลฯ ดงนนการทภมคมกนของรางกายตนตวโดย Placenta จงมความ
เปนไปไดท Placenta อาจชวยปองกนโรคมะเรงได
ไมวาจะคนหรอสตวเราจะพบวาคนทมอายมากขนจะพบวามปรมาณ Stem Cell ลดลง รวมถงเปอรเซนตการประสบ
ความส าเรจในการปลกถายทลดลง ในคนทอายมากกวา 65 ปขนไปกจะไมแนะน าใหท าการเกบ Stem Cell หากไม
จ าเปน นอกจากน ในสตว* เราพบวาสตวทมอายมากแลว เปอรเซนตการรกษาหายจะลดลงเหลอประมาณ 58 % เมอ
เทยบกบสตวทมอายนอยซงจะใหผลการรกษาหายสงถง 91%
*เปนการทดลองรกษาโรคเอนอกเสบในมาของ บรษท Vet-Stem,USA.
ต าแหนงของรอยโรคทมปญหากสามารถทจะใหผลการรกษาทแตกตางกน นอกจากนการเลอกต าแหนงทฉด Stem Cell
กอาจมผลลดอตราการรกษาหายลงได เชนกน ทงนคงตองมการทดลองตอไป
ในคนยงไมมการทดลองจดน แตในสตวพบวาสายพนธใหผลในการรกษาทแตกตางกน เชนในการรกษาเอนอกเสบในมา
พบวา มาสายพนธองกฤษใหผลการรกษา 63% เมอเทบกบมาสายพนธ Western ทใหผลการรกษา 87%
ทงนตองเลอกชนดของ Stem Cell ทจะน ามาปลกถาย เพราะแตละแหลงอาจใชโดสในการปลกถายทแตกตางกน เชน
การใช Cord blood จะใชโดสต ากวาการปลกถายดวยไขกระดก และหากสามารถปลกถาย Stem Cell โดยใหโดสทสง
กวาคาทก าหนด กจะท าใหระยะเวลาในการสรางเซลลมโอกาสทลดลงได นอกจากนชนดของโดสทจะเลอกใชอาจดจาก
จ านวนของ marker ทใชวด หรอดจากจ านวนของ mononuclear cell กไดซงจะใชโดสในการปลกถายทแตกตางกน
เปนสงทส าคญมากเพราะการรกษาดวย Stem Cell นนไมไดรวดเรวเหมอนการ ใชยารกษาโรคทจะเหนผลไดเรวกวา
รวมถงการท Stem Cell มคณสมบตของการ Homing ดงนนหากผ ปวยมปญหา 2 จด อาจสงผลให Stem Cell แยกกน
ออกไปรกษา จงท าใหประสทธภาพการรกษาดอยลงไป นอกจากนหากเปนการใช Stem Cell แบบ Allogeneic จะตอง
ไดรบการดแลอยางใกลชด เพอปองการการ reject ของเซลล และจะตองไดรบยาเพอกดภมคมกน หรออาจตองไดรบยา
ปองกนการตดเชอและ Supportive treatment ตางๆรวมดวย
ไมใชวา Stem Cell จะรกษาหรอสรางเซลลไดทกชนด แตอยทการเลอกชนดของ Stem Cell ในการรกษา เชนหาก
ตองการสรางเมดเลอดกตองใช HSC หากตองการสรางกระดกกตองใช MSC ดงนนใหดวาเซลลทเราจะมาท าการรกษาอย
ท embryonic germ layers ในชนใด โรคทใช Adult Stem Cell ในการรกษา
Cardiovascular diseases
CNS & Spinal cord injury
Organ failures
Blood diseases
Certain genetic disorders
Autoimmune diseases
Osteoartritis, Tendons ,Fracture
การ ใชงานสตวแพทยของการรกษาดวย Stem Cell เปนวธการสรางเนอเยอ ไดรบรปสวนใหญโดยการวจยทเรมตน
ดวยการใชของผใหญทไดมาจาก Stem Cell เพอการรกษา mesenchyme สตวทมการบาดเจบหรอขอบกพรองทมผล
ตอกระดกกระดกออนเอนและ / หรอเสนเอน เนองจาก Stem Cell mesenchyme สามารถแยกความแตกตางเขาสเซลล
ทท าขนกระดกกระดกออนเสนเอนและเสน เอน (เชนเดยวกบกลามเนอไขมนและอาจเนอเยออน ๆ ), พวกเขาไดรบ
ประเภทหลกของ Stem Cell การ ศกษาในการรกษาโรคทมผลตอเนอเยอเหลาน mesenchyme Stem Cell จะไดมา
สวนใหญมาจากเนอเยอไขมนหรอไขกระดก ตงแต การตอบสนองของระบบภมคมกนทยกระดบตอไปนการปลกถายเซลล
อาจท าให เกดการปฏเสธของเซลลภายนอก (ยกเวนในกรณของเซลลทไดมาจากบคคลทเกยวของอยางใกลชดทางพนธ
กรรม) Stem Cell mesenchyme มกจะมาจากผ ปวยกอนทจะฉดในกระบวนการทเรยกวา autologous การ ปลกถาย
ซอมแซมศลยกรรมของกระดกหกในสนขและแกะไดแสดงใหเหนวา engraftment จาก Stem Cell mesenchyme มา
จากผบรจาคทแตกตางกนทางพนธกรรมภายในชนดเดยวกนเรยกวา allogeneic การปลกถายไมไดลวงเอาการ
ตอบสนองของระบบภมคมกนในสตวผ รบและ สามารถไกลเกลย งอก ของเนอเยอกระดกในกระดกหกกระดกและ
ขอบกพรองทส าคญ Stem Cell สามารถเพมความเรวในการซอมแซมกระดกในกระดกหก ขอบกพรองทปกตจะตอง
ครอบคลมการรบสนบนบอกวาตนก าเนดการใช mesenchyme เซลลอาจใหเปนทางเลอกทมประโยชนในการรบสนบน
เทคนคธรรมดา การรกษาอาการบาดเจบทเสนเอนและเสนเอนในมาโดยใช Stem Cell ไม วาจะมาจากเนอเยอไขมนหรอ
ไขกระดก, มการสนบสนนในวรรณคดสตวแพทย ในขณะทการศกษาเพมเตมเปนสงทจ าเปนในการรองรบการแสดง
ลกษณะ การ ใชการบ าบดเซลลทใชในการรกษากระดกหก, Stem Cell มความคดทเปนสอกลางในการซอมแซมผานทาง
กลไก 5 หลก
1. ใหผลตานการอกเสบ
2. กลบบานไปยงเนอเยอทเสยหายและการสรรหาเซลลอน ๆ เชนเซลลบผนงหลอดเลอดรากเหงาทมความ ท
จ าเปนส าหรบการเจรญเตบโตของเนอเยอ
3. สนบสนนการเปลยนแปลงของเนอเยอมากกวาการสรางรอยแผลเปน
4. apoptosis ยบยง
5. ความแตกตางลงในกระดกเนอเยอกระดกออน, เอน
ปจจบน ใช Stem Cell กบมา สนข และแมว สตวเหลานไดรบประโยชนจากการพฒนาวธการรกษาโรคดวย Stem Cell
ของสตวแพทย และสามารถก าหนดเปาหมายท หลากหลายของการบาดเจบและโรคตางๆ เชน กลามเนอหวใจตาย , โรค
หลอดเลอดสมองและเสนเอน, โรคขอเขาเสอม และโรคทเกยวกบกลามเนอ ในสตวใหญ เชนเดยวกบมนษยการวจย
Stem Cell ใหสตวสะทอนใหเหนถงความตองการทางการแพทยของมนษยอยางมาก สถตความถและความรนแรงของ
การบาดเจบจากการรกษาดวย Stem Cell กบสตวสามารถน ามาเปนแบบจ าลองทมความเกยวของอยางใกลชดทาง
พนธกรรมทคลายคลงกบโรคของมนษย
แหลงทมา whollymedical.com, สภากาชาดไทย , วชาการ.คอม ,th.wikipedia.org/wiki/StemCell ,นายแพทยส
รพงศ อ าพนวงษ,dailynews.co.th/col/col.asp?columnid=14015, women.sanook.com/796216/StemCell-
หรอ Stem Cell คออะไร/, rmutphysics.com/charud/specialnews/5/stem-cell/stem-cell11.htm, ส านกขาว
เอเอฟพ เอเชยน วอลลสตรต 13 สงหาคม 2001 นวสวก 20 สงหาคม 2001,Fortune.com,น.สพ.ศภเสกข ศรจตต,
ยทธนา หมนด ประชมวชาการประจ าป 2549 คณะเทคนคการแพทยมหาวทยาลยเชยงใหม 160-162, นายแพทยตรอง
มณวฒนา สตนรแพทยประจ าโรงพยาบาลเอกอดร, ศนยสขภาพกรงเทพ และ โรงพยาบาลเอกอดร
Top Related