Download - Siam University · 2019. 8. 2. · Siam University

วารสารการบรการและการทองเทยวไทย

25

ปท 14 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2562)

ความหมายและรปแบบการใหบรการของWellnessTourismในพนทภาคเหนอตอนบนของประเทศไทย

Definition andService FormofWellnessTourism in theUpper NorthernRegion,Thailand

SaranyaKantabutraNittayaJariangprasertetal.

ChiangMaiUniversity

บทคดยอ การวจยเรองความหมายและรปแบบการใหบรการของWellnessTourismในพนทภาคเหนอ ตอนบนของประเทศไทย ไดแบงขนตอนการท�าวจยเปน2สวนคอสวนแรกไดท�าการก�าหนดนยามและศกษารปแบบของWellnessTourismของพนทภาคเหนอตอนบน3จงหวดคอ เชยงใหม เชยงราย และแมฮองสอนโดยเกบขอมลจากการสนทนากลมกบผทเกยวของกบWellnessTourismไดแกอาจารยผทรงคณวฒรวมทงบคคลากรจากหนวยงานของรฐและเอกชนจ�านวน10รายสวนท2ไดท�าการศกษาการด�าเนนงานของผประกอบการในพนทภาคเหนอตอนบน3จงหวดคอ เชยงใหม เชยงรายแมฮองสอน ในการใหบรการWellnessTourismเพอทราบถงแนวทางการใหบรการลกษณะของธรกจและความพรอม ในการใหบรการของธรกจแตละราย ไดท�าการเกบขอมลโดยการสมภาษณเชงลกกบผประกอบการ10รายใน3จงหวดแบงเปนเชยงใหม6รายเชยงราย2รายและแมฮองสอน2ราย ผลการวจยจากการสนทนากลมสามารถใหนยามของWellness ไดวาหมายถงภาวะความสมดลทางกายใจและจตวญญาณทกอใหเกดความสขและไดใหค�านยามของWellnessTourismวาหมายถงการเดนทางทองเทยวทเนนกจกรรมเพอสงเสรมความสมดลของกายใจและจตวญญาณซงจะตองมการให บรการทงในสวนของสถานทและในสวนของประเภทของกจกรรมส�าหรบWellnessTourismไดแบงเปน3กลม ไดแก1)กจกรรมแบบActive เปนกจกรรมทตองท�าดวยตวเอง2)กจกรรมแบบSemi–active เปนกจกรรมทมผชวยแนะน�าเพอใหผเรยนสามารถด�าเนนการตอไปไดดวยตวเองและ3)กจกรรมแบบPassiveเปนกจกรรมทมผอนเปนผท�าให เมอพจารณาการด�าเนนงานของผประกอบการในการใหบรการWellnessTourismของ3จงหวดคอเชยงใหมเชยงรายแมฮองสอนพบวามรปแบบทแตกตางกนเนองจากแตละพนทมจดเดนทแตกตางกน สวนดานสงอ�านวยความสะดวกทเหมาะสมของWellness tourismพบวาควรเนนทความสะดวกใน การเขาถงนอกจากนยงพบวาผประกอบการใน3จงหวดมศกยภาพในการใหบรการทแตกตางกนไปตาม จดเดนของแตละพนท

ค�าส�าคญ: การทองเทยวการทองเทยวเชงสขภาพภาคเหนอตอนบน

Recieved:August13,2016 Revised:August31,2016 Accepted:June5,2018

วารสารการบรการและการทองเทยวไทย ปท 14 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2562)

26

Abstract Theresearchentitled“DefinitionandserviceformofwellnesstourismintheUpperNorthernRegion,Thailand”consistedof2parts.Thefirstpartaimedtodefineandstudy the formofwellness tourism in3provincesof theUpperNorthern region,whichwere ChiangMai,ChiangRai, andMaeHongSorn.Datawascollected through focusgroup discussionwith10personsinvolvinginwellnesstourism,suchasprofessors,experts,andrepresentatives fromgovernmentandprivateorganizations relatedtowellness tourism.Inthesecondpart, researchersstudiedtheoperationof11wellnesstourismbusinessesinChiangMai,ChiangRai,andMaeHongSorntoinvestigatebusinessoperation,typesof business, and service readiness.Datawascollected through in–depth interviewwith businessownersortheirrepresentatives.Theinterviewswereconductedwith6businessesinChiangMai,2businessesinChiangRai,and2businessesinMaeHongSorn. Fromthefocusgroupdiscussion,wellnessweredefinedasthestateofbalancing physically,mentally,andspiritually, resulting inhappiness.Also,wellness tourismwas definedasthejourneyemphasisonactivitiesthatpromotephysical,mental,andspiritualbalance.Serviceprovidersmust includeaccommodationaswellaswellnessactivities.The focusgroupalsoclassifiedwellnesstourismactivities into3groups;activeactivity, semi–activeactivity,andpassiveactivity.Thefirstgroupincludedactivitiesthatparticipantsconductingtheactivitiesbythemselves.Thelastgroupincludedactivitiesthatotherpersonperformedactivitiesfortheparticipants.Activitiesinthesecondgroupsliedin–between. When investigatingbusinessoperation inwellness tourism inChiangMai,ChiangRai,andMaeHongSorn,thestudyrevealedthateachprovinceoffereddifferentformsof wellnessservices.Intermsoftourismaccommodation,thestudyfoundthateachlocationshouldfocusonaccessibility.Inaddition,thestudyfoundthatbusinessesinthosethreeprovincespossessdifferentservicepotential.

Keywords: tourism,wellnesstourism,uppernorthern

บทน�า จากแผนยทธศาสตร5ป(พ.ศ.2547–2551)ของกระทรวงสาธารณสขในการพฒนาประเทศไทยใหเปนศนยกลางสขภาพของเอเชย(CenterofExcellentHealthCareofAsia)โดยมบรการหลก3ดานคอธรกจบรการรกษาพยาบาลธรกจบรการสงเสรมสขภาพและธรกจผลตภณฑสขภาพและสมนไพรไทยนน ประสบผลส�าเรจเปนอยางดยงจากการทมผรบบรการชาวตางชาตนยมเดนทางเขามารบบรการสขภาพในประเทศไทยเปนจ�านวนมากสรางรายไดใหกบธรกจสขภาพและธรกจทเกยวเนองกระทรวงสาธารณสขจงมการด�าเนนงานดานนมาอยางตอเนองดวยการจดท�าแผนยทธศาสตรฉบบท2 (พ.ศ.2553–2557) เพอพฒนาประเทศไทยใหเปนศนยกลางสขภาพนานาชาต โดยยงคงก�าหนดผลผลตหลกเดม3ผลผลต และเพมผลผลตดานการแพทยแผนไทยและแพทยทางเลอก เพอสรางรายไดสประเทศไทย โดยมงเนน เฝาระวงไมใหเกดผลกระทบตอระบบบรการสขภาพหลกของประเทศ รวมทงตองตงอยบนพนฐานของ


27


การเพมมลคาผลผลตบรการดวยฐานความรสรางเอกลกษณของการบรหารใหโดดเดนบนแนวคดของ การสรางสรรคคณคาของบรการทางการแพทยโดยใช Knowledge Basedผสม Local Content สรางValueCreationลงทนในบรการเพอใหไดProductDifferentiationตลอดจนกาวไปในสาขาทประเทศไทยมความช�านาญ(Niche)อยางแทจรง จากการก�าหนดยทธศาสตรเพอพฒนาประเทศไทยใหเปนศนยกลางสขภาพนานาชาตพ.ศ.2553–2557ดงกลาวขางตนประกอบกบการทประเทศไทยมศกยภาพในการเปนแหลงทองเทยวทนาสนใจมากทสดในภมภาคลมแมน�าโขง (Kaosa–ard,M.,2005)โดยเปรยบเทยบจากสถตการมาทองเทยวของนกทองเทยว ชาวตางชาตทผานมาในอดตกบประเทศอนในภมภาคลมแมน�าโขงพบวานกทองเทยวทงจากยโรปอเมรกาและเอเชยสนใจมาทองเทยวประเทศไทยมากกวาประเทศอนในภมภาคน นอกจากนในปจจบนยงมการ ทองเทยวในรปแบบใหมคอWellnessTourism ซงเรมไดรบความนยมในอตสาหกรรมการทองเทยว(Konuet.al,2010)และเนองจากนกทองเทยวสวนใหญตองการเดนทางทองเทยวไปยงสถานททโดดเดน และแตกตางจากทอน สถานททองเทยวแตละแหงจงควรมการน�าเสนอจดเดนเพอดงดดนกทองเทยว (Ravichandran&Suresh,2010)นอกจากนนกทองเทยวชาวตะวนตกยงมแนวโนมทจะเดนทางมายงซกโลกตะวนออกซงเปนแหลงก�าเนดของปรชญาและการบ�าบดแบบตะวนออกเชนการแพทยแผนจน การท�าสมาธตามแนวทางพทธศาสนาหลกอายรเวชของอนเดยหรอการนวดแบบไทย(Smith&Kelly,2006) จากการทพนทภาคเหนอตอนบนของประเทศไทยจดเปนแหลงทองเทยวส�าคญของประเทศโดยเปนแหลงอารยธรรมอนเกาแกมวฒนธรรมประเพณสบทอดกนมานานรวมทงมทศนยภาพทสงบและสวยงามคณะผวจยจงเหนโอกาสในการศกษาแนวโนมในการสงเสรมWellnessTourismในพนทภาคเหนอตอนบน เพอสงเสรมใหเกดการพฒนาแหลงทองเทยวรปแบบใหมของประเทศไทยในเขตพนทดงกลาวทงน จากการศกษางานวจยทผานมาพบวามการใหค�าจ�ากดความของWellnessTourismทแตกตางกนรวมทง การก�าหนดองคประกอบของWellnessTourismกยงมความแตกตางกนในแตละประเทศ โดยเฉพาะ อยางยงยงไมมค�าจ�ากดความทเปนทยอมรบทวไปของค�าวาWellness (Georgiev&Vasileva,2010) ซงจากงานวจยทผานมากมการใหค�าจ�ากดความของWellnessทแตกตางกนไปตามบรบทของแตละประเทศ(Királová,2010;Komppula&Pesonen,2010;Voigt&Laing,2010)ท�าใหค�าจ�ากดความของWellness แตกตางกนไปในงานวจยแตละเรอง (Georgiev&Vasileva,2010;Ravichandran&Suresh,2010) อกทงรปแบบการใหบรการยงแตกตางกนไปในแตละประเทศ (WellnessTourismWorldwide,2011) หรออาจกลาวไดวารปแบบการใหบรการของWellnessTourismมความหลากหลายขนอยกบลกษณะเดน ในแตละพนทแตเปนสงทมงเนนถงการมสขภาพทดในระยะยาว(Priszingeretal.,2010) ดวยเหตนคณะผวจยจงสนใจทจะท�าการศกษาความคดเหนของผประกอบการดานการทองเทยว และผทเกยวของ เพอก�าหนดนยามและรปแบบของWellnessTourismวาควรประกอบดวยกจกรรม อะไรบางรวมทงศกษาความพรอมของผประกอบการในพนทภาคเหนอตอนบนในการใหบรการกจกรรม ดงกลาวตอนกทองเทยวเพอสงเสรมใหเกดการพฒนาการทองเทยวรปแบบใหมในประเทศไทยตอไป

วตถประสงคของงานวจย 1. เพอก�าหนดนยามและรปแบบของWellnessTourismของพนทภาคเหนอตอนบน 2. เพอศกษาการด�าเนนงานของผ ประกอบการในพนทภาคเหนอตอนบนในการใหบรการ Wellness Tourism 3. เพอประเมนความพรอมของผ ประกอบการในพนทภาคเหนอตอนบนในการใหบรการ Wellness Tourism


28

ประโยชนทไดรบ 1. ทราบนยามของWellnessTourismในประเทศไทย 2. ทราบรปแบบของWellnessTourismในเขตภาคเหนอตอนบน 3. ทราบแนวทางการใหบรการดานWellnessTourismลกษณะของธรกจและความพรอมใน การใหบรการของธรกจในพนทภาคเหนอตอนบน 4. เพอเปนแนวทางในการสงเสรมจงหวดในภาคเหนอตอนบนใหเปนจดหมายปลายทาง(Destination)ของWellnessTourismของประเทศไทย

การทบทวนวรรณกรรม การวจยครงนใชแนวคดเกยวกบค�านยามของWellness,WellnessTourismและรปแบบการใหบรการของWellnessTourismดงน ค�านยามของWellness ในป1959HerbertDunnเปนผรเรมใหค�าจ�ากดความเกยวกบHigh–levelWellnessจากมมมอง ของการแพทยทางเลอก (AlternativeMedicine) วาเปนแนวคดเกยวกบการสรางสมดลระหวางกาย(Body)จตใจ (Mind)และจตวญญาณ (Spirit)กบสงแวดลอมทางสงคมวฒนธรรมและสภาวะทางจตวญญาณ(Spirituality) (Konuetal.,2010;Mueller&Kaufmann,2001)ตอมาในป1977DunnไดเสนอWellnessModelซงประกอบดวย3สวน ไดแก1)PhysicalDomain เชนการออกก�าลง รปลกษณอาหารและการใชชวต2)MentalDomainเชนความฉลาดทางอารมณการจดการความเครยดความรสขภาพจตและการตดสนใจทมประสทธภาพและ3)ThirdDomainเชนอารมณขนความสมพนธและการเลน(Konuetal.,2010)ซงตอมาโมเดลนไดมการปรบปรงโดยMueller&Kaufmann(2001)โดยไดใหค�าจ�ากดความของWellnessวาเปนการอยรวมกนอยางสมดลระหวางรางกายใจ จตวญญาณ กบความรบผดชอบตอตวเองการใสใจตอความสมบรณทางกายหรอความสวยงามอาหารทดตอสขภาพการผอนคลายหรอการท�าสมาธ กจกรรมหรอการศกษาทางจตใจและสงแวดลอมหรอการตดตอกบสงคมซงสอดคลองกบSmith&Kelly (2006)ทกลาววาWellness เกยวของกบความสมดลของรางกาย และจตใจครอบคลมถงการมสขภาพดและการมความสข โดยในป2004NahrstedtไดเสนอWellnessModel(Rodriguesetal.,2010)ตามรปท1

รปท1องคประกอบของWellnessของNahrstedt(2004)


29


จากรปท 1สามารถอธบายไดวาWellnessหมายถง ความสมดลระหวางสภาวะของรางกาย(Body)และจตใจ(Mind)โดยบคคลนนจะตองเปนผด�าเนนการหรอกระท�าการตางๆเพอใหตนเองสามารถ ด�ารงชวตอยในสงคมหรอสงแวดลอมไดอยางมความสขภายใตองคประกอบพนฐานไดแก Physical Fitness,BeautyCare,HealthNutrition,Relaxation,MeditationSoulและMentalActivity (Rodriguesetal.,2010) จากงานวจยทผานมาพบวาความหมายของWellnessแตกตางจากสขภาวะ (Well–being) โดย Australia Institute (2008)กลาววาสขภาวะหมายถงการมเปาหมายในชวตรวมทงการพฒนาตนเอง ซงจะท�าใหคนรสกวาชวตของตนไดรบการเตมเตมและมคณคาโดยสขภาวะสามารถวดไดทงดานรปธรรม และนามธรรมเชนความมงคงการด�ารงชวตโดยมปจจยพนฐานอยางพอเพยง เชนอาหารหรอบรการอนๆ การมปฏสมพนธกบสงคมการมงานท�าการพกผอนหยอนใจจตวญญาณและความเชอตลอดจนความ มอสระสวนWellnessมความหมายทกวางกวา โดยครอบคลมถงองคประกอบของการใชชวตทงดานรางกายจตใจและจตวญญาณรวมทงความสมพนธระหวางองคประกอบดงกลาวภายในตนเองกบบคคลอน และกบสงแวดลอมแตบอยครงทเราอาจเหนงานวจยบางเรองใชค�าทง 2ค�านในความหมายเดยวกนได (Huijbens,2011;Konu,2009)อยางไรกตามยงไมมค�าจ�ากดความทเปนทยอมรบทวไปส�าหรบWellness(Georgiev&Vasileva,2010)ซงจากงานวจยทผานมามการใหค�าจ�ากดความของWellnessแตกตางกนไปตามบรบทของแตละประเทศ(Királová,2010;Komppula&Pesonen,2010;Voigt&Laing,2010) ค�านยามของWellnessTourism จากการศกษางานวจยทผานมาพบวามการใหค�านยามของWellness Tourismทคอนขาง คลายคลงกนเชนMuellerandKaufmann(2001)เสนอแนวคดวาWellnessTourismเปนสวนหนง ของการทองเทยวเพอสขภาพ (HealthTourism)และเปนการปองกนไมใชการรกษาความเจบปวย โดยนกทองเทยวจะมแรงจงใจในการปองกนสขภาพและสงเสรมการมสขภาพด รวมทงตองการรปแบบ การใหบรการแบบองครวม ทประกอบดวยความสมบรณทางกายภาพหรอการรกษาความงามอาหารทด ตอสขภาพการผอนคลายหรอการท�าสมาธ และกจกรรมหรอการศกษาทางจตใจ จงอาจสรปไดวา นกทองเทยวในกลมนจะเปนผทมสขภาพด ซงจะแตกตางจากนกทองเทยวกลมทตองไดรบการรกษาหรอ มปญหาทางดานสขภาพดงแสดงในรปท2

รปท2ประเภทของการทองเทยวเชงสขภาพของMueller&Kaufmann(2001)

Tourism

OtherTourism BusinessTourism HealthTourism DayTrips

IllnessPreventionTourism Spa/ConvalescenceTourism

SpecificIllness Prevention Wellness Tourism

IndividualHealth Services WellnessServices MedicalServices


30

จากรปท 2แสดงใหเหนถงความแตกตางระหวางการรกษาและWellness ในการทองเทยวเพอสขภาพ โดยนกทองเทยวทมสขภาพดจะมวตถประสงคในการทองเทยวเพอเปนการปองกนมใหเจบปวย โดยกจกรรมส�าหรบนกทองเทยวกล มนมกจะประกอบดวย การออกก�าลงกาย การเสรมความงามโภชนาการสมาธและการผอนคลายความรและกจกรรมดานจตใจ ในขณะทนกทองเทยวทเจบปวยจะมความตองการในเชงการแพทยโดยมวตถประสงคเพอรกษาอาการปวยของตนภายใตการดแลของบคลากรทางการแพทยสวนในดานของผใหบรการ เชนWellnessHotelอาจมการใหบรการกบนกทองเทยว ทง2ประเภทกไดขนอยกบโครงสรางพนฐานและความรของผประกอบการ(Smith&Kelly,2006) ในงานวจยตอๆ มา ไดมการแยกWellness Tourismออกจากการทองเทยวทางการแพทย (MedicalTourism)หรอการทองเทยวเพอดแลรกษาสขภาพ (Health–CareTourism) โดยอธบาย ความหมายของWellnessTourismวามความแตกตางจากการทองเทยวเพอดแลรกษาสขภาพกลาวคอแรงจงใจ (Motive)ของการWellnessTouristจะเปนการปองกนความเจบปวยหรอเพอบ�ารงสขภาพ แตการทองเทยวเพอดแลรกษาสขภาพมวตถประสงคเพอรกษาโรค (Királová, 2010;Konu,2009;Pearcy&Lester,2012;Ravichandran&Suresh,2010) เชนแรงจงใจของWellnessTourism จะเกยวของกบกจกรรมทางกายภาพและการผอนคลายซงแนวคดนสอดคลองกบVoigt&Laing(2010)ทกลาววาวตถประสงคของWellnessTourismแตกตางโดยสนเชงกบการทองเทยวทางการแพทย โดยWellnessTouristมความตองการทจะบ�ารงรกษาหรอพฒนาสขภาพหรอสขภาวะของตนในขณะทMedicalTouristตองการรกษาอาการเจบปวยของตน อยางไรกตามการก�าหนดค�าจ�ากดความของWellnessTourismนนยงไมมความหมายทแนนอนและชดเจน(Laingetal.,2010;Ponocny&Lund–Durlacher,2010;Priszingeretal.,2010;Smith&Kelly,2006)และถงแมวาWellnessTourismกบการทองเทยวทางการแพทยจะมความแตกตางกน แตกมสวนทคาบเกยวกน เรยกวาMedicalWellnessTourismซงสวนใหญใหบรการดานการแพทย ผสมผสานกบการบ�าบดอนๆ เชนสปาแบบดงเดมของประเทศในยโรปตะวนออกการดดไขมนการฉด โบทอกซเปนตน(Voigt&Laing,2010)ทงนผใหบรการในWellnessTourismจะตองมสถานทส�าหรบใหลกคาพกแรม เพอใหลกคาทมารบบรการสามารถสรางความสมดลระหวางองคประกอบดานตางๆ เชนรางกายจตใจรวมถงจตวญญาณดวย (Voigt&Laing,2010) โดยระยะเวลาในการพกจะเปนชวงระยะกลางถงระยะยาว (Georgiev&Vasileva,2010)ซงสอดคลองกบแนวคดทวาWellnessTourism เปนการผสมผสานระหวางรางกายจตใจและจตวญญาณ(Chenetal.,2008;Georgiev&Vasileva,2010;Hjalager&Konu,2010;Priszingeretal.,2010;Stanciulescu&Molnar,2010)ผรบบรการ จงตองการทงสถานทและเวลาเพอสรางความสมดลดงกลาว รปแบบการใหบรการของWellnessTourism ในป2006TourismResearchandMarketingไดเสนอโมเดลการแบงประเภทของการทองเทยวเชงการแพทยและการดแลสขภาพ(MedicalandHealthcareTourism)ตามรปท3


31


รปท3การแบงประเภทของการทองเทยวเชงการแพทยและการดแลสขภาพ(TourismResearchandMarketing,2006)

จากรปท 3 จะเหนวาการทองเทยวเชงการแพทยและการดแลสขภาพประกอบดวยกจกรรม 4ประเภทคอประเภทท1การรกษาอาการเจบปวย(Illness)เชนการตรวจสขภาพการผาตดการปลกถายอวยวะและทนตกรรมเพอการรกษาประเภทท2Wellnessเชนการฝงเขมการใชกลนและสมนไพรเพอการบ�าบดการออกก�าลงกายและโภชนาการการนวดสปาและโยคะประเภทท3การเสรมความงาม (Enhancement) เชนศลยกรรมพลาสตกการผาตดใบหนาและอวยวะการดดไขมนและทนตกรรม เพอความงามและประเภทท 4การเจรญพนธ (Reproduction) เชนการรกษาเกยวกบการตงครรภ และการมบตรส�าหรบผมบตรยาก โดยโมเดลตามรปท 3น แสดงถงการจดแบงประเภทและกจกรรมของการทองเทยวเชงการแพทยและสขภาพอยางชดเจน Wellness Tourismก�าลงเตบโตอยางรวดเรว และไดรบความนยมเปนอยางมากในปจจบน (Georgiev&Vasileva,2010;Komppula&Pesonen,2010;Kucukusta&Heung,2012;Pearcy&Lester,2012;Ponocny&Lund–Durlacher,2010;Priszingeretal.,2010;Stanciulescu&Molnar,2010;Voigtetal.,2011)อยางไรกตามรปแบบการใหบรการจะแตกตางกนไปในแตละประเทศ(WellnessTourismWorldwide,2011)เชนในมาเลเซยจะเปนรปแบบทเกยวของกบการลดความเครยดในกลมประเทศสแกนดเนเวยจะเปนรปแบบทเกยวของกบกจกรรมกลางแจงในแถบยโรปเชน เยอรมนสวตเซอรแลนดและออสเตรยจะเปนการเปนรปแบบทผสมผสานระหวางการมสขภาพดกบรปแบบการใชชวตทสมดล เชนการกนเพอสขภาพการพกผอนและผอนคลายหรอการท�ากจกรรมทางจตวญญาณเชนโยคะการท�าสมาธ เปนตน (Rodriguesetal.,2010) ในอนเดยจะเปนรปแบบของโยคะอายรเวท หรออาศรม(Ashram)ทสอนการท�าสมาธรปแบบตางๆ (Ravichandran&Suresh,2010)ในไอซแลนด จะเนนบรการทใชน�า เชนน�าพรอน (Huijbens, 2011)อยางไรกตามจากงานวจยทผานมายงพบวา

MedicalandHealthcareTourism

Illness Wellness Enhancement Reproduction

•MedicalCheck–up•HealthScreening•DentalTreatment•JointReplacement•HeartSurgery•CancerTreatment•Neurosurgery•Transplant

•Acupuncture•Aromatherapy•BeautyCare•Facial•ExerciseandDiet•HerbalHealing•HomeTherapy•Massage•SpaTreatment•Yoga

•CosmeticSurgery•BreastSurgery•Facelift•Liposuction•CosmeticDental Work

•FertilityTreatment•BirthTourism


32

แมแตในประเทศเดยวกนรปแบบของบรการกอาจแตกตางกนไปตามพนท (Ponocny&Lund–Durlacher, 2010)เชนในประเทศออสเตรเลยทมผประกอบการดานWellnessTourismทใหบรการทงดานกจกรรมกลางแจง และกจกรรมทางจตวญญาณดวย เปนตนดงนนจงอาจกลาวไดวารปแบบการใหบรการของ Wellness Tourismมความหลากหลายขนอย กบลกษณะเดนในแตละพนท แตเปนสงทม งเนนถง การมสขภาพทดในระยะยาว(Priszingeretal.,2010)

วธด�าเนนการวจย การวจยครงนก�าหนดพนทการศกษาใน 3 จงหวดภาคเหนอตอนบนคอ เชยงใหม เชยงราย และแมฮองสอนเนองจากมความโดดเดนดานการทองเทยวในภมภาคและมกรอบแนวคดเกยวกบรปแบบของWellnessTourismโดยใชกรอบแนวคดของNahrstedt (2004) ซงประกอบดวยองคประกอบของWellnessและกรอบแนวคดของTourismResearch&Marketing (2006)ซงแสดงถงกจกรรมตางๆ ของWellnessTourismอยางไรกตามการศกษาในพนทภาคเหนอตอนบนของประเทศไทยอาจมกจกรรมท แตกตางจากกจกรรมทระบในTourismResearch&Marketing(2006)กได ประชากรและตวอยางเนองจากมการแบงการวจยออกเปน2สวนจงแบงประชากรเปน2กลมไดแก 1) การวจยสวนท1เพอก�าหนดนยามและศกษารปแบบของWellnessTourismในพนทภาคเหนอตอนบนประชากรไดแกผทเกยวของกบWellnessTourismดานวชาการ ไดแกอาจารยผทรงคณวฒ และบคลากรจากหนวยงานของรฐและเอกชนทเกยวของกบWellnessTourism 2) การวจยสวนท 2 เพอศกษาการด�าเนนงานของผประกอบการในพนทภาคเหนอตอนบนในการใหบรการWellnessTourismประชากรไดแกผประกอบการดานทองเทยวในเขตพนทภาคเหนอตอนบน ทมความสนใจและมศกยภาพในการเปนผประกอบการWellnessTourismไดแกผประกอบการดานทพก(โรงแรม/รสอรท)ดานอาหารดานสปาและดานการจดทวร เนองจากไมทราบกลมประชากรทแนนอนการวจยครงนจงเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงดงน 1) การวจยสวนท1กลมตวอยางคอผทเกยวของกบWellnessTourismไดแกอาจารยผทรงคณวฒและบคลากรจากหนวยงานของรฐและเอกชนทเกยวของกบWellnessTourismจ�านวน10คน 2) การวจยสวนท2กลมตวอยางคอผประกอบการดานWellnessTourismในเขตพนทภาคเหนอตอนบนไดแกจงหวดเชยงใหมเชยงรายแมฮองสอนจ�านวน10คน วธการเกบรวบรวมขอมลการศกษาครงนไดท�าการเกบขอมลดงน 1) การวจยสวนท1ใชการสนทนากลมกบผทเกยวของกบWellnessTourismเพอใหความคดเหน เกยวกบค�านยามของWellnessTourism ในประเทศไทย รวมทงรปแบบของWellnessTourism ในพนทภาคเหนอตอนบน3จงหวดคอเชยงใหมเชยงรายแมฮองสอน 2) การวจยสวนท2ใชการสมภาษณเชงลกกบกลมตวอยางทเปนผประกอบการเพอทราบแนวทาง การใหบรการดานWellnessTourismลกษณะของธรกจและความพรอมในการใหบรการของธรกจแตละราย การวเคราะหขอมล ใชการวเคราะหขอมลเชงคณภาพดวยเทคนคดวยเทคนคการวเคราะหเนอหา(ContentAnalysis)


33


สรปผลการวจย การวจยครงนสามารถสรปผลการศกษาไดดงน การก�าหนดนยามและศกษารปแบบของWellnesstourismในพนทภาคเหนอตอนบน จากการสนทนากลม สามารถสรปไดวา ค�าวาWellnessสามารถนยามไดหลายมมมองหรอม ความเคลอนไหวตลอดเวลา (Dynamic)ขนกบยคสมยหรอชวงเวลาประกอบดวย3สวนซงไมสามารถ แยกจากกนได คอ กาย ใจ และจตวญญาณ โดยองคประกอบทง 3 สวนน ตางกมความสมพนธซง กนและกนและจะตองมความสมดลกนอกดวยจงจะกอใหเกดความสขหรอการเตมเตมดงนนในการศกษาน จะใหนยามของค�าวาWellnessวาหมายถงภาวะความสมดลทางกาย ใจและจตวญญาณทกอใหเกด ความสข(กายทสมบรณจตใจดเกดจตวญญาณทด)ดงรป4

รปท4องคประกอบและความสมพนธของWellness

ผรวมสนทนาใหความหมายของค�าวาWellnessTourismวาประกอบดวย2สวนคอการทองเทยว กบWellness โดยจดหมายปลายทางของการทองเทยวจะตองประกอบดวยสถานทและกจกรรมใน รปแบบตางๆ ทสรางสงทเรยกวาWellness ใหกบนกทองเทยว ดงนนในการศกษานจะใหนยามของค�าวา WellnessTourismวาหมายถงการเดนทางทองเทยวทเนนกจกรรมเพอสงเสรมความสมดลของกาย ใจและจตวญญาณซงจะตองมการใหบรการทงในสวนของสถานทและกจกรรม จากการสนทนากล ม ผ ร วมสนทนาไดรวมกนก�าหนดประเภทของกจกรรมส�าหรบWellness TourismโดยมความเหนวากจกรรมควรจะมลกษณะไมตายตวขนอยกบจดเดนและทรพยากรของแตละพนทและจะตองเปนกจกรรมทเกยวของกนทงกายใจและจตวญญาณอยางครบถวนในการศกษานผรวมสนทนากลมไดแบงกจกรรมของWellnessTourismออกเปน3กลมไดแก 1. กจกรรมแบบActive เปนกจกรรมทตองท�าดวยตวเอง เชนการออกก�าลงกายเพอสขภาพ การท�าโยคะการท�าสมาธเปนตน 2. กจกรรมแบบSemi–active เปนกจกรรมทมผ ชวยแนะน�าเพอใหผ เรยนสามารถด�าเนนการ ตอไปไดดวยตวเองเชนการเรยนนวดการเรยนท�าอาหารโภชนบ�าบดวารบ�าบดการบ�าบดทางความรสก และจตใจ 3. กจกรรมแบบPassive เปนกจกรรมทมผอนเปนผท�าให เชนBodyCare,Spa,DentalCareการนวดอบสมนไพรฝงเขม


34

นอกจากนผรวมสนทนากลมยงไดเสนอวากจกรรมของWellnessTourismควรมความแตกตางกนไปใน3จงหวดตามจดเดนและทรพยากรของแตละพนทดงน • จงหวดเชยงใหม มจดเดนหลายดาน ไดแก การเปนศนยกลางดานการทองเทยว การแพทย และการศกษาในพนทภาคเหนอจงเปนจงหวดทสามารถมกจกรรมดานWellnessTourismไดหลากหลายทสด เชนการนวดแบบลานนาสปาประเภทตางๆบรการเพอสขภาพแพทยทางเลอกอาหารเพอสขภาพน�าพรอนเปนตน • จงหวดเชยงรายมความงดงามของธรรมชาตและโบราณสถานจงควรเนนกจกรรมทเกยวของกบ จดเดนของพนทดงกลาว • จงหวดแมฮองสอนมจดเดนทความสมบรณของธรรมชาต และวถชวตของชาวไทยใหญจงควร เนนกจกรรมทเกยวของกบจดเดนในดานน จากการสนทนากลมผรวมสนทนาใหความเหนวาสงอ�านวยความสะดวกของWellnessTourism ควรเนนทความสะดวกในการเขาถง เพอสรางความสขใหกบนกทองเทยวประเภทน เชน การสราง ความพรอมของระบบสาธารณปโภคหรอความสะดวกในการเขารบบรการดานตางๆ ในดานศกยภาพของผ ประกอบการในเชยงใหม เชยงราย และแมฮองสอน ในการใหบรการ WellnessTourismพบวาผรวมสนทนาใหความเหนวาผประกอบการในจงหวดเชยงใหมมศกยภาพในบรการทเกยวของกบสขภาพและการใชชวตในรปแบบตางๆ เชนการกนอาหารการผอนคลาย เปนตนสวนผ ประกอบการในจงหวดเชยงรายควรเนนบรการทเกยวของกบธรรมชาตหรอวฒนธรรมลานนา และผประกอบการในจงหวดแมฮองสอนควรเนนบรการทเกยวของกบจตวญญาณทงนผ ประกอบการควรสรางรปแบบการใหบรการทเดนชดแตกตางจากการทองเทยวทวไปและแตกตางจากภมภาคอนในประเทศไทยดวยทส�าคญจะตองเนนการรกษาคณภาพในระยะยาวดวยเพอความยงยนของธรกจในอนาคต การศกษาการด�าเนนงานของผประกอบการในพนทภาคเหนอตอนบนในการใหบรการWellnessTourism จากการศกษาสามารถสรปผลการสมภาษณผประกอบการจ�านวน10รายตามรปแบบการใหบรการดานWellnessTourismไดดงตารางท1

ตารางท1 แสดงรปแบบการด�าเนนการWellnesstourismของกจการในพนท3จงหวดภาคเหนอตอนบน

กจการ กจกรรมประเภทActive กจกรรมประเภทSemi–Active กจกรรมประเภทPassive

เชยงใหม1 การเรยนไทช สปาประเภทตางๆ

เชยงใหม2 โรงเรยนสอนนวดไทยและการท�าลกประคบ

นวดไทย

เชยงใหม3 การตงนาฬกาชวตการออกก�าลงกาย

กจกรรมการเรยนรและการกนอาหารสขภาพ

การนวดแผนไทยการอบสมนไพรการฝงเขม

เชยงใหม4 การปฏบตธรรม2รปแบบ คอการเจรญสตและการเจรญปญญา


35


ตารางท1 แสดงรปแบบการด�าเนนการWellnessTourismของกจการในพนท3จงหวดภาคเหนอตอนบน(ตอ)

กจการ กจกรรมประเภทActive กจกรรมประเภทSemi–Active กจกรรมประเภทPassive

เชยงใหม5 การออกก�าลงกายและการนงสมาธโยคะ

การเรยนท�าอาหารการอานจต(SoulReading)

HolisticMedicalSpaการรบค�าปรกษาจากแพทยการวนจฉยพนฐานของรางกาย

เชยงใหม6 การซอของถวายพระ การจายตลาดการเรยนปนดนการเดนเยยมชมพพธภณฑ ภมปญญาพนบานลานนา

เชยงราย1 การขจกรยานชมวถชวตชมชน

การนงรถถบชมเมอง บรการทวรตางๆ

สปารปแบบตางๆ

เชยงราย2 กจกรรมกลางแจงตางๆ เชน ขมาชมวถชวตชาวเขาชมไรชาและชมชา

แมฮองสอน1 ขจกรยานชมวถชวตทองถน สอนโยคะขชางเดนปาลองแพ การแชบอน�ารอนการนวดเพอผอนคลาย

แมฮองสอน2 ไปวด ชมวถชวตชมชน เชนสานกบท�าปนซอยสองกบ–เขยด

นวดแผนไทย แชเทาดวยสมนไพรแชน�าพรอนตามธรรมชาต

อภปรายผลการศกษา จากผลการศกษาสามารถน�ามาอภปรายผลไดดงน นยามและรปแบบของWellnessTourismในพนทภาคเหนอตอนบน ดานนยามของค�าวาWellnessTourismนนจากผลการศกษาสามารถสรปไดวาเปนการเดนทางทองเทยวทเนนการสงเสรมความสมดลของกาย ใจและจตวญญาณโดยอาศยองคประกอบของสถานทและกจกรรมในรปแบบตางๆในการสรางสงทเรยกวาWellness ใหกบนกทองเทยวซงตรงกบแนวคดของหลายๆงานวจยทผานมาทกลาวถงWellnessวาเปนความสมดลระหวางสภาวะของรางกายและจตใจโดยมองคประกอบรวมคอตนเองและสงแวดลอมและเพอใหสามารถมความสขอยไดกบโลกภายนอกดวยจงตองมองคประกอบของสถานทและเวลาในการเขาพกเพอสรางสมดลดงกลาว (Nahrstedt,2004;Smith&Kelly,2006;Voigt&Laing,2010)ไมวาจะเปนการพกระยะกลางหรอระยะยาว(Georgiev& Vasileva,2010) โดยมความแตกตางจากการทองเทยวทางการแพทยทเนนการมารบการรกษาอาการเจบปวย (Konu,2009)แตค�าวาWellnessTourismนนจะเปนแนวทางการดแลรกษาสขภาพหรอ สขภาวะของตวเองกอนทจะเจบปวย (Voigt& Laing, 2010) ซงจากผลการศกษาครงนผ เชยวชาญ ทเกยวของกบWellness tourism ใหความเหนตรงกบงานวจยทผานมาวาWellness Tourism เปนรปแบบหนงของการทองเทยวดานสขภาพแตจะเนนกจกรรมทสามารถเตมเตมความสขสมบรณทางดานกายใจและจตวญญาณใหกบนกทองเทยวไดเพอใหกลบไปใชชวตปกตไดดยงขน


36

จากนยามดงกลาวสงผลใหเกดรปแบบการทองเทยวทเรยกวาWellnessTourismทหลากหลายในแตละพนท โดยผลการศกษาครงนพบวาส�าหรบในภาคเหนอตอนบนโดยเฉพาะจงหวดเชยงใหม เชยงรายและแมฮองสอนนนมความเหมาะสมในการมจดเดนของพนททตางกนท�าใหการเปนจดหมายปลายทาง ของWellness Tourism มความแตกตางกน กลาวคอจงหวดเชยงรายควรเนนความงดงามของธรรมชาตและโบราณสถานจงหวดแมฮองสอนควรเนนความสมบรณของธรรมชาตและวถชวตของชมชน ทหลากหลายสวนจงหวดเชยงใหมมความสามารถทจะจดกจกรรมทหลากหลายมากทสดเพราะเปนศนยกลางของพนทภาคเหนอตอนบนซงสอดคลองกบงานวจยทผานมาทพบวารปแบบของWellnessTourism นนมความแตกตางกนตามพนทหรอแมแตในพนทเดยวกนกอาจแตกตางกนไป(Ponocny&Lund–Durlacher,2010)จากกรอบแนวคดของNahrstedt (2004)และกรอบแนวคดของTourism Research&Marketing (2006)สามารถน�ามาเปรยบเทยบกบการแบงรปแบบของWellnessTourismจากผลการศกษาครงนไดตาราง2

ตารางท2 แสดงการเปรยบเทยบรปแบบจากการศกษาครงนกบกรอบแนวคดจากงานวจยทผานมา

รปแบบตามผลการศกษาครงน รปแบบตามกรอบแนวคด 10 รปแบบของTourismResearch&Marketing(2006)

ร ปแบบตามกรอบแนว คด 6 รปแบบของNahrstedt(2004)

Active เปนกจกรรมทตองท�าเองเชนการออกก�าลงกายเพอสขภาพการท�าโยคะการท�าสมาธเปนตน

–HomeTherapy–Yoga–ExerciseandDiet

–PhysicalFitness–MeditationSoul

Semi–Active เปนกจกรรมทม ผชวยแนะน�าใหเพอใหด�าเนนการตอดวยตนเอง เชนการเรยนนวดการเรยนท�าอาหาร โภชนบ�าบด วารบ�าบดเปนตน

–ExerciseandDiet–HerbalHealing

–BalancedNutritionDiet–RelaxationStressManagement–MentalActivityEducation

Passive เปนกจกรรมทมผ อนท�าท�าใหเชนการนวดการอบสมนไพรเปนตน

–Acupuncture–Aromatherapy–BeautyCare–FacialCare–Massage–SpaTreatment

–BeautyBodyCare

จากตารางขางตนแสดงใหเหนวารปแบบการใหบรการดานWellnessTourismในพนทภาคเหนอตอนบนของประเทศไทยนนไมไดแตกตางกบกรอบแนวคดจากงานวจยทผานมาเพยงแตรปแบบการบรการทเปนจดเดนในพนทดงกลาวจะไมเนนทางการดแลดานความงามตางๆแตเนนในดานการออกก�าลงกายการท�าสมาธการบ�าบดดวยสมนไพร โภชนาการทางดานสมนไพรไทยการนวดไทยและสปา เปนหลก เนองจากศกยภาพของพนทในดานความเปนธรรมชาตและภมปญญาทองถนทงในดานสมนไพรไทย การนวดแผนไทยและศาสตรทางตะวนออกในดานการรบประทานสมนไพรเปนอาหารหรอการออก ก�าลงกายแบบตะวนออก เชน โยคะหรอไทชจกงแสดงใหเหนถงศกยภาพในดานWellnessTourism ทแตกตางจากประเทศอน และอาจแตกตางจากพนทอนในประเทศไทยเนองจากสภาพภมประเทศ


37


ทเอออ�านวยในดานการปลกพชตางๆและสภาพอากาศทไมรอนหรอหนาวเกนไป ซงเหมาะกบพกผอน ในการเตมเตมความสขทงรางกายและจตใจรวมทงยงสามารถเพมความสขสมบรณทางดานจตวญญาณ ใหกบนกทองเทยวไดดวยวฒนธรรมของคนทองถนทพรอมในการตอนรบนกทองเทยวจากทกทดวย การด�าเนนงานของผประกอบการในพนทภาคเหนอตอนบนในการใหบรการWellnessTourism จากผลการศกษาพบวารปแบบการใหบรการของกจการตางๆทศกษามานนจะมทงทเนนรปแบบใด รปแบบหนงและทสามารถใหบรการทหลากหลายไดทงนขนอย กบศกยภาพของผประกอบการวาจะ มความรในบรการตางๆ เพยงใดและมเงนลงทนพอทจะเพมสงอ�านวยความสะดวกในการใหบรการท หลากหลายไดหรอไมซงสอดคลองกบงานวจยทผานมาทกลาววาการใหบรการดานWellnessTourismนนนอกจากจะแตกตางกนตามจดเดนของแตละพนทแลวยงขนอยกบโครงสรางพนฐานและความรของ ผประกอบการดวย (Smith&Kelly,2006) โดยผลการศกษาจากผประกอบการทง10รายครงนพบวา บางกจการสามารถด�าเนนกจกรรมดานWellness ไดหลากหลายอยางไรกตามทกกจการจะมจดเนนเดยวกนคอการมสขภาพทดในระยะยาวของลกคาหรอนกทองเทยว ซงสอดคลองกบการศกษาทผานมาทกลาววาวตถประสงคของWellnessTourismคอการปองกนมใหเจบปวยหรอการมสขภาพดในระยะยาว(Mueller&Kaufmann,2001;Priszingeretal.,2010) ความพรอมของในการใหบรการWellnessTourismของธรกจในพนทภาคเหนอตอนบน จากผลการศกษาสามารถอภปรายผลตามกรอบแนวคดส�าหรบความพรอมดานการทองเทยว ซงแบงเปน3ดาน(Jittangwattana,1999citedinJariangprasertet.al,2005)ไดดงน 1. ดานทวไปทสนบสนนWellnessTourism จากการสมภาษณกจการตางๆและหนวยงานในพนททรบผดชอบในดานการทองเทยว รวมทง การประชมกลมยอยจากผเชยวชาญและผเกยวของดานWellnessTourismสามารถน�ามาสรปไดดงน 1.1) การมหนวยงานดานการสงเสรมการทองเทยว เชนททท.ส�านกงานการทองเทยวจงหวดส�านกงานสาธารณสขจงหวด รวมมอกนในการก�าหนดใหจงหวดเชยงใหมเปนMedicalHubส�าหรบ MedicalTourismซงเปนสวนหนงของMedicalandHealthcareTourismตามกรอบแนวคดของ TourismResearch&Marketing (2006) และWellnessTourismกอย ในกรอบแนวคดนดวย แสดงใหเหนวาจงหวดเชยงใหมและจงหวดในภาคเหนอตอนบนมศกยภาพในการเปนจดหมายปลายทางดานWellnessTourismไดเชนกน 1.2) การมหนวยงานใหความชวยเหลอดานการพฒนาแหลงทองเทยวเชนการทกจการแมฮองสอน2ซงเปนโฮมสเตย ไดเขารวมโครงการพฒนาตนแบบชมชนทองเทยวเชงสขภาพของกลมจงหวดภาคเหนอตอนบน1 (เชยงใหมล�าปางล�าพนและแมฮองสอน) ในปงบประมาณ2555 จงไดรบความชวยเหลอ จากส�านกงานสาธารณสขจงหวดเชยงใหมล�าปางล�าพนและแมฮองสอนคณะมนษยศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม และสมาพนธการแพทยแผนไทยลานนา ในการพฒนาดานตางๆ ไดแกความพรอมดานทพก แบบโฮมสเตย การบรการอาหารสขภาพ เครองแตงกายของทระลก โปรแกรมบรการสขภาพโดยใชภมปญญาทองถนและโปรแกรมการทองเทยวแบบ1วนและแบบคางคน 1.3) การทกจการตางๆ รวมกบภาครฐในการรณรงคดานการทองเทยวในพนท เชน กจการ เชยงใหม 6มการจดกจกรรมเพอสวนรวมและชมชนทองถน (การเปนศนยวฒนธรรมขนาดกลางของจงหวดเชยงใหม เปนพพธภณฑทจดแสดงศลปะทางวฒนธรรมเพอถวายแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และการเปนศนยกลางของชมชนในการอนรกษวฒนธรรม)


38

1.4) การจดการทองเทยวรวมกบชมชนในพนท เชน กจการเชยงราย 2 เนนความพอเพยงใน การด�าเนนกจการโดยมการแบงรายไดใหกบชมชนอยางเทาเทยมกนทงในดานการน�ากลมแมบานในชมชนมาชวยท�าอาหารเลยงนกทองเทยวและการประสานงานกบกจกรรมการใหบรการกบนกทองเทยวดานตางๆ 1.5) ความพรอมของพนทภาคเหนอตอนบนทมเหมาะสมกบWellnessTourismเชนการทเจาของและผกอตงกจการเชยงใหม5ตงใจทจะสอนแนวทางในการปฏบตทางดานเตาใหกบชาวตางชาตทประเทศสหรฐอเมรกาแตเนองจากตดขดดวยสภาพอากาศในตางประเทศไมเอออ�านวยจงหนกลบมาพจารณาพนทในประเทศไทยหรอการเลอกพนทของกจการเชยงใหม2ทอ�าเภอสารภจงหวดเชยงใหม เพราะมพนท กวางขวางอากาศบรสทธตดกบพนทชาวบานซงยงวถชวตแบบพนบานใหนกทองเทยวไดศกษานอกจากน ยงมจงหวดเชยงรายทมอากาศด ไมรอนและเปนเมองขนาดไมใหญนกการจราจรไมตดขดซงลกคาสามารถเดนทางไปทองเทยวยงจดตางๆไดไมยากและใชเวลาไมมากรวมทงสามารถเดนทางทองเทยวไดทง ทางบกและทางเรอดวยนอกจากนจงหวดเชยงรายยงมแหลงทองเทยวทหลากหลายทงในดานการทองเทยว ทางธรรมชาตและทางวฒนธรรม 1.6) ภมปญญาทองถนทสามารถน�ามาเปนจดเดนในดานWellnessTourismเชน เจาของกจการเชยงใหม1 ทมองวาจงหวดเชยงใหมเปนจงหวดทองเทยวบรการทน�าเสนอใหกบนกทองเทยวควรจะแสดงถงภมปญญาไทยจงเลอกบรการเกยวกบการนวดซงการนวดของไทยมศกยภาพทจะขายไดหรอการจดกจกรรมตางๆของกจการเชยงใหม 6ทมงเนนในเรองของน�าเอาศลปะวฒนธรรมและวถชวตของชมชน มาใชในการบรหารสภาวะจตใจท�าใหเกดสมาธและมความสขรวมทงความสมานฉนทของครอบครว 2. ดานการจดหานกทองเทยว ส�าหรบดานการจดหานกทองเทยวหรอการท�าการตลาดของแตละกจการนน สามารถแบงไดเปน 3 ลกษณะ คอ ด�าเนนการดวยตนเอง และ/หรอด�าเนนการผานตวแทนจ�าหนาย และดวยวธอนๆ โดยสามารถสรปไดดงน 2.1) กจการทด�าเนนการดานการตลาดเองซงสวนใหญจะเนนการใหขอมลนกทองเทยวผานทางเวบไซตเปนหลกแตยงไมมการจองการใชบรการทางออนไลน เชนกจการเชยงราย2กจการเชยงใหม4และกจการเชยงใหม6นอกจากนยงมการตลาดแบบบอกตอ(ปากตอปาก)ไดแกกจการเชยงใหม3 2.2) กจการทด�าเนนการทงดวยตนเองและผานตวแทนจ�าหนาย โดยทงการเปนสมาชกเครอขายโรงแรม ไดแกกจการเชยงราย1และแมฮองสอน1หรอการท�าการตลาดรวมกบตวแทนจ�าหนายดาน การทองเทยวไดแกกจการเชยงใหม1และกจการเชยงใหม5 2.3) อนๆ เชนการไดรบการสงเสรมดานการตลาดจากหนวยงานภาครฐ ไดแกกจการเชยงราย2และกจการแมฮองสอน2 3. ดานการใหบรการทองเทยวและการตอนรบนกทองเทยว กจการตางๆมการพฒนารปแบบการใหบรการดานWellnessTourismทหลากหลายและมจดเดนแตกตางจากพนทอนอาทเชน • กจการเชยงใหม1มการนวดสปาแบบหนงทมการใชเพลงลานนาประกอบการนวดรวม90นาท ซงเพลงนแตงขนมาเพอการนวดนโดยเฉพาะนอกจากนในสวนของทานวดกมการพฒนาใหถกตองกบ หลกทางกายภาพและเสยงดนตร โดยเชญอาจารยจากคณะเทคนคการแพทยมาท�าการวเคราะหทานวดส�าหรบผลตภณฑทใชในการนวดกมการพฒนาขนมาเปนของตนเองโดยใชสมนไพรเปนหลก


39


• กจการเชยงใหม2ทจะมการแนะน�าผเรยนใหรจกสมนไพรแตละชนดวามคณสมบตในการรกษาอาการอะไรมลกษณะตนเปนอยางไร รวมถงวธการเกบสมนไพรและการจดเตรยมสมนไพรเพอน�าไปใชวธเกบรกษาสมนไพรเพอน�าไปใชนอกฤดกาลซงสงเหลานไมมสอนทโรงเรยนสอนนวดไทยอนๆนบเปนประสบการณพเศษส�าหรบผเรยนทนโดยเฉพาะนอกจากนยงมการพาผเรยนไปฝกปฏบตจรงทคลนกแพทยแผนไทยของวดตนเหวเพอใหเหนภาพจรงของการนวดแผนไทย ในสวนของการตอนรบนกทองเทยวกจการตางๆไดมการเตรยมความพรอมของบคลากรผใหบรการทเนนคณภาพของบรการเปนอยางมากอาทเชน • กจการเชยงใหม 5มการคดเลอกพนกงานใหบรการทเนนในเรองจตบรการของพนกงานโดย จตบรการไมไดหมายถงรปรางหนาตาของพนกงานผใหบรการแตเปนเรองของความเตมใจการเอาใจใสในการใหบรการ ทกษะประสบการณในการใหบรการ เนองจากกลมลกคาทมาใชบรการสวนใหญเปนผทมปญหาสขภาพบางครงอาจมอารมณทแปรปรวนพนกงานทใหบรการจะตองใจเยนและดแลเสมอนเปนญาต • กจการเชยงใหม2 มบรการทนอกเหนอจากทพกคอมอาหารบรการ3มอมบรการรถรบ–สง สนามบนส�าหรบผมาเรยนนวดทพกทบานพกของกจการพรอมทงบรการรบสงสถานททองเทยวตางๆ ในตวเมองเชยงใหมส�าหรบผเรยนทตองการไปเทยวใกลๆหลงเลกชนเรยน เชนถนนคนเดน เพอใหลกคาชาวตางชาตไดมโอกาสทองเทยวดวยนอกเหนอจากการมาเรยนเรองการนวดไทย • กจการเชยงราย1 ตงอยตดแมน�ากกทไหลผานใจกลางเมองเชยงรายโดยเนนการเปนรสอรท ขนาดเลกสงบปลอดภยและเปนธรรมชาตจงเนนการกอสรางเพยงแค2ชนเทานนและเนนการปลกตนไมจ�านวนมากท�าใหตองมการจางพนกงานจ�านวนมากเพอดแลทงในสวนของอาคารและสวนโดยรอบรวมทงดานความสะดวกและความปลอดภยของลกคาจงมพนกงาน3กะทFrontOfficeและรปภ.นอกจากน ในดานความปลอดภยยงมกลองวงจรปดรอบๆบรเวณอก24จดและมการใชรปภ.ซงเปนพนกงานบรษท เพอความนาเชอถอและไววางใจไดในการใหความปลอดภยกบลกคา เพราะจะมความรกในองคกร และใสใจในงานไดมากกวาการใชรปภ.จากบรษทภายนอก

ขอเสนอแนะ จากผลการศกษาเรองรปแบบและความพรอมของWellnessTourismในพนทภาคเหนอตอนบนของประเทศไทยมขอเสนอแนะทงตอผประกอบการดานWellnessTourismและหนวยงานองคกรตางๆดงน ขอเสนอแนะตอผประกอบการดานWellnessTourism 1. ดานความรของผประกอบการซงจากผลการศกษาพบวาผประกอบการหลายแหงมไดเขาใจถงWellnessTourismอยางแทจรงถงแมจะใหบรการทางดานนอยแลว โดยสวนใหญด�าเนนกจการมาจาก ความสนใจและความชอบของตนเองในดานการดแลรกษาสขภาพจงเหนเปนโอกาสในการด�าเนนธรกจประเภทนแตส�าหรบผประกอบการใหมทสนใจจะด�าเนนธรกจดานWellnessTourismควรมความรความเขาใจกอนวาคออะไรเพอใหสามารถด�าเนนรปแบบการใหบรการไดตามความตองการของลกคาอยางแทจรง 2. ดานการเตรยมความพรอมส�าหรบการใหบรการดานWellnessไดแก 2.1) ความพรอมดานสถานทและสงอ�านวยความสะดวกตางๆ เปนสงทWellnessTourist ให ความส�าคญมาก (Mueller&Kaufmann,2001) เพอใหตนสามารถผอนคลายทงรางกายและจตใจได โดยไมตองมความกงวลใดๆ เชน เรองสถานทพกทสงบเปนธรรมชาต ปลอดภย หรอการมสถานท


40

ออกก�าลงกายแบบตางๆ เปนตนนอกจากน การทนกทองเทยวจะไดรบประโยชนดานสขภาพไดนน จะตองใชเวลาพ�านกอยในสถานทนนในระยะหนงเพอใหสามารถเรยนรสงตางๆทเปนภมปญญาของทองถน จนสามารถน�าไปปรบใชได(Anuchart,C.&Maneenetr,T.,2016,p.92)ผประกอบการจงควรจดเตรยมสถานทรวมทงสงอ�านวยความสะดวกตางๆใหครบถวน 2.2) ความพรอมดานบคลากรผใหบรการทจะตองมการฝกอบรมใหมจตใจบรการเปนอยางสง เพราะการทองเทยวแบบนนกทองเทยวจะมความคาดหวงในดานการดแลเอาใจใส การใหข อมล และความเชยวชาญในการใหบรการเปนอยางมาก(Mueller&Kaufmann,2001) 3. ดานการท�าการตลาดเพอใหนกทองเทยวร จกสถานท เขาใจในลกษณะบรการทจะไดรบ และการเตรยมตวกอนมาเขารบบรการ เนองจากบรการทางดานWellnessTourismมความแตกตางจากการทองเทยวทวไปหากเปนบรการแบบActiveหรอSemi–activeตวผมารบบรการจะตองมความเขาใจและพรอมทจะมาเรยนรเพอเปลยนพฤตกรรมของตนเองใหด�ารงชวตอยดวยความสมดลทงกายและใจ และมความสขในระยะยาวซงเปนจดหมายหลกของการทองเทยวในลกษณะน โดยสามารถเสนอแนะ ตามสวนประสมการตลาดบรการ(7P’s)ไดดงตอไปน 3.1) ดานผลตภณฑ (Product)ผประกอบการควรน�าเสนอผลตภณฑทเปนจดเดนของพนทของตนและน�าเสนอผลตภณฑทเปนเอกลกษณเฉพาะของสถานประกอบการของตนซงแตกตางจากธรกจหรอ ผประกอบการรายอนนอกจากนลกคาผมาใชบรการอาจมความตองการเฉพาะส�าหรบตนเองหรอครอบครวผประกอบการจงควรมความยดหยนในการน�าเสนอผลตภณฑสามารถจดผลตภณฑเฉพาะใหกบลกคา และครอบครวตามความตองการ(Customization) 3.2) ดานราคา (Price)ผประกอบการควรตงราคาใหเหมาะสมกบสงทลกคาจะไดรบ โดยสามารถ ตงไดทงราคาสงหรอราคาต�าขนอยกบลกษณะของผลตภณฑและกลมลกคาเปาหมาย 3.3) ดานสถานทหรอชองทางการจดจ�าหนาย(Place)ผประกอบการควรมหลายชองทางในการจองทพกหรอการช�าระเงนทสะดวกส�าหรบลกคานอกเหนอจากรปแบบดงเดมเชนการจองผานเวบไซตหรออาจเปดโอกาสใหลกคาเพมขอมลในการเลอกประเภทหองพกใหเหมาะสมกบความตองการของตน เนองจาก ผมาใชบรการประเภทนจะมความตองการทแตกตางจากลกคาทวไป 3.4) ดานการสงเสรมการขาย (Promotion) ผประกอบการควรมชองทางในการสอสารกบลกคา ทหลากหลาย เพอใหสามารถเขาถงกลมลกคาไดมากโดยเฉพาะอยางยงชองทางอเลกทรอนกสซงเปนทนยมอยางมากในปจจบนการสอสารควรเนนไปถงประโยชนทลกคาจะไดรบจากการเขามาใชบรการ 3.5) ดานบคลากร (People)ผประกอบการควรมการฝกอบรมบคลากรใหมความรความสามารถ ในการใหบรการอยางมคณภาพและไดมาตรฐานของผประกอบการเพอสรางความประทบใจใหลกคา 3.6) ดานสภาพแวดลอมทางกายภาพ(PhysicalEvidence)ผประกอบการควรจดพนทและสถานท ใหเหมาะกบรปแบบของการบรการเชนเนนการผอนคลายควรจดสถานทใหเงยบสงบหรอเนนวฒนธรรมควรจดเครองตกแตงและสภาพแวดลอมใหสอดคลองกบวฒนธรรมในแตละพนทอยางไรกตามการตกแตงไมจ�าเปนตองมความหรหราควรขนกบลกคาเปาหมายของกจการแตควรเนนถงการสรางความสมดลทง 3ดานคอกายใจและจตวญญาณตามแนวคดของWellnessนอกจากนควรใหความส�าคญกบการแตงกายของพนกงานดวย


41


3.7) ดานกระบวนการ (Process) ผประกอบการควรสรางกระบวนการใหบรการทมประสทธภาพและไดมาตรฐาน เพอสรางความประทบใจใหลกคาควรมขนตอนของการสอบถามคณภาพการใหบรการจากลกคาเมอเสรจสนการรบบรการเพอปรบปรงกระบวนการใหบรการทดขนและแกไขจดบกพรองทมอย 4. ดานรปแบบกจกรรมของWellnessTourismจากผลการศกษาพบวารปแบบการทองเทยว แบบSpiritualRetreatยงมไมมากนกและยงไมเปนจดเดนของพนท โดยอาจมการใหบรการตามวดตางๆซงยงไมเปนมาตรฐานสากลดงนนผประกอบการอาจมการบรณาการดานจตวญญาณควบคกบการใหบรการดานอนๆเชนการปนดนเพอฝกสมาธของกจการเชยงใหม6หรอการสอนโยคะทเพมเรองการฝก การหายใจตามหลกสมาธ เปนตนผประกอบการกจะสามารถสรางจดเดนของการบรการWellnessใหแกพนทภาคเหนอตอนบนใหแขงขนไดมากขน ขอเสนอแนะตอหนวยงานภาครฐจากผลการศกษาพบวาภาครฐยงไมไดมการด�าเนนนโยบายทชดเจนในเรองการสงเสรมWellnessTourismในภาคเหนอตอนบนแตจะเนนไปในเรองการทองเทยวดานการรกษาโรคมากกวา โดยตงเปาหมายวาจะเปนMedicalHubแตการรกษาสขภาพนนไมมเพยง การรกษาอาการเจบปวยเทานนแตยงรวมถงการปองกนมใหเกดโรคภยไขเจบดวยซงกระแสการรกษาสขภาพก�าลงเปนแนวโนมทเตบโตอยางมากในปจจบนท�าใหผรกสขภาพหนมาใสใจในเรองการเดนทาง ทองเทยวเพอสขภาพดวย โดยเฉพาะในเรองของจตวญญาณทเปนไปตามคตแนวคดทางตะวนออกทม มานานแลวและมนกเดนทางจากทวโลกเดนทางไปอนเดยเพอศกษาเกยวกบจตวญญาณประเทศไทยเองเปนเมองพทธศาสนามาชานานรฐบาลจงควรสงเสรมWellnessTourismของประเทศไทยใหแตกตางจากทอนได โดยอาจจะสงเสรมดานการสรางความรวมมอกนระหวางวดหรอชมชนกบสถานประกอบการเพอสรางกจกรรมรวมกน เหมอนทกจการเชยงใหม4ด�าเนนการอยในขณะนในการนมนตพระอาจารย สายตางๆมาอบรมในหลกสตรปฏบตธรรมใหอยางไรกตามอาจตองค�านงถงดวยวาจะขดกบหลกศาสนาอนๆหรอไมดวยรวมทงควรสงเสรมการใชภมปญญาทองถนใหน�าไปใชในการใหบรการดานWellnessTourismไดมากขนเชนการวจยทางดานการนวดแผนไทยการแพทยแผนไทยการใชสมนไพรในการนวดหรอสปาตางๆเปนตนซงถอเปนจดเดนทส�าคญของประเทศไทยในการใหบรการดานWellnessTourismนอกเหนอจากการมธรรมชาตทสวยงามแลว นอกจากนภาครฐควรมการเตรยมการใหเรองการเดนทางทองเทยวของนกทองเทยวใหม ความสะดวกและปลอดภยมากขนดวยหากมนกทองเทยวประเภทนมาเทยวประเทศไทยมากขนในอนาคตเพราะ2ปจจยนเปนสงส�าคญมากส�าหรบนกทองเทยวโดยเฉพาะWellnessTouristทสวนใหญเปนผม รายไดปานกลางถงรายไดสง และมกเปนผมการศกษาสงดวย รวมทงWellness Tourism เปนเรอง ความสมดลทงกายและใจท�าใหเกดความคาดหวงตอการทองเทยวประเภทนคอนขางมาก ส�าหรบการสงเสรมWellnessTourismส�าหรบภาคเหนอตอนบนนนภาครฐควรมการสนบสนนการลงทนของผประกอบการใหกระจายไปยงจงหวดตางๆนอกเหนอจากจงหวดเชยงใหม เพอสรางรายไดใหกบชมชนทองถนมากขนและยงเปนการพฒนาศกยภาพใหกบจงหวดตางๆดวยเชนการลดหยอนภาษการสงเสรมชมชนในการท�าการทองเทยวเพอสขภาพการสงเสรมการพฒนาผลตภณฑทางดานสมนไพรไทย การอบรมใหความร เรองWellness Tourism เปนตน เชนจงหวดเชยงรายซงอย ใกลกบประเทศ เพอนบานและยงมธรรมชาตทสวยงามหลากหลาย จงควรเนนการทองเทยวเชงนเวศหรอสขภาพ ไดแกการท�าสปาภายใตธรรมชาตการหาความรจากการทองเทยวประเทศพนบานหรอการปรบสมดลรางกายทางดานอาหารและการพกผอนเปนตน


42

สวนจงหวดแมฮองสอนนน เนองจากมธรรมชาตปาเขาคอนขางสมบรณจงควรเนนเรองธรรมชาตบ�าบด ไดแกสปาหรอการทองเทยวเชงนเวศในดานActive เชนการเดนปาศกษาธรรมชาตซงนยมมากส�าหรบนกทองเทยวทางยโรป เปนตนนอกจากนจงหวดแมฮองสอนยงมความหลากหลายของวฒนธรรม ชนเผาทนาสนใจส�าหรบนกทองเทยวทจะไดทงความรดานวฒนธรรมและความเพลดเพลนจากธรรมชาตของชมชนตางๆ ไปพรอมกบการพกผอนดวยแตทงนทงจงหวดเชยงรายและแมฮองสอนยงตองปรบปรงดานความพรอมของการเขาถงแหลงทองเทยวตางๆ และความพรอมของผ ประกอบการซงยงมนอย เมอเทยบกบจงหวดเชยงใหม

ReferencesAnuchart,Chananchida.&Maneenetr,Thirachaya. (2016).CorporateStrategy forHealth Tourism:ACaseStudyofThaiTraditionalHospitalSakonNakhonVenerableLuangPu FabSubhatto.Journal of Thai Hospitality & Tourism,10(2),84–94.Chen,J.S.,Prebensen,N.,&Huan,T.C. (2008).DeterminingtheMotivationofWellness Travelers.International Journal of Tourism and Hospitality Research,19(1),103–115.Georgiev,G.&Vasileva,M.T.(2010).ConceptualizationandClassificationofBalneo,Spaand WellnessEstablishmentsinBulgaria.UTMS Journal of Economics,1(2),37–44.Hjalager,A.&Konu,H.(2010).CosmeceuticalsinWellnessTourism–CasesofCo–branding andCo–creation.Proceeding of the Travel and Tourism Research Association Europe 2010.1–3September2010,BudapestHungary,67–75.Huijbens,E.H.(2011).DevelopingWellnessinIceland:ThemingWellnessDestinationsthe NordicWay.Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism,11(1),20–41.Jariangprasert,Nittaya.,Maneesong,Orachorn.,etal.(2005).DevelopmentofKnowledge inEcotourismofMaeSariengDistrict,MaehongsornProvince:theCaseofTambol MaeHoh.ResearchReport.FacultyofBusinessAdministration,ChiangMaiUniversity.Kaosa–ard,Mingsarn. (2005).RetainedValueof theTourism IndustryofThailand. ResearchReport.SocialResearchInstitute,ChiangMaiUniversity.Királová,K. (2010).HealthSpaandWellness–CompetitionorSupplement?TheCzech RepublicCase. Proceeding of the Travel and Tourism Research Association Europe 2010.1–3September2010,BudapestHungary,121–143.Komppula, R. & Pesonen, J. (2010). Rural Tourism, A FormofWellbeing Tourism?. Proceeding of the Travel and Tourism Research Association Europe 2010. 1–3 September2010,BudapestHungary,144–153.Konu,H. (2009). IdentifyingPotentialWellbeingTourismSegments inFinland. Tourism Review,65(2),41–51.Konu,H.,Tuohino,A.,&Komppula,R.(2010).LakeWellness:APracticalExampleofANew ServiceDevelopment (NSD)Concept inTourism Industries. Journal of Vacation Marketing,16(2),125–139.


43


Kucukusta,D.,&Heung,V.C.S. (2012).TheProblemsofDevelopingWellnessTourism in China:FromSupplyPerspective.Journal of China Tourism Research,8,146–158.Laing,J.,Voigt,C.,Wray,M.,Brown,G.,Weiler,B.,Howat,G.,&Trembath,R.(2010).Sand, Surf, Spa and Spirituality? Examination of A Scoping Study ofMedical and WellnessTourism inAustralia.Proceeding of the Travel and Tourism Research Association Europe 2010.1–3September2010,BudapestHungary,164–174.Mueller,H.&Kaufmann,E.L.(2001).WellnessTourism:MarketAnalysisofASpecialHealth TourismSegmentandImplicationsforHotelIndustry.Journal of Vacation Marketing, 7(1),5–17.Pearcy,D.H.&Lester,J. (2012).CapitalizingonEmergingTourismTrends:AnExploratory Examinationof Jamaica’sWellnessTourismSectorwithinAn InnovationSystems Framework.International Journal of Business, Marketing, and Decision Sciences,5(2) (Fall2012),121–136.Ponocny, I.&Lund–Durlacher,D.(2010).AnalysisandClassificationofWellnessHotels in Austria.Proceeding of the Travel and Tourism Research Association Europe 2010. 1–3September2010,BudapestHungary,184–195.Priszinger,K.,Formádi,K.,&Mayer,P.(2010).ConsciousorTrendy?HowdoFashionsand Trends Influence Consumer’s Selection Criteria inHealth–Related Tourism?. Proceeding of the Travel and Tourism Research Association Europe 2010. 1–3 September2010,BudapestHungary,272–281.Ravichandran,S.&Suresh,S.(2010).UsingWellnessServicestoPositionandPromoteBrand India. International Journal of Hospitality & Tourism Administration,11,200–217.Rodrigues,Á.,Kastenholz,E.,&Rodrigues,A. (2010).HikingasaWellnessActivity–An ExploratoryStudyofHikingTouristsinPortugal.Journal of Vacation Marketing,16(4), 331-–343.Smith,M.&Kelly,C.(2006).WellnessTourism.Tourism Recreation Research,31(1),1–4.Stanciulescu,G.C.&Molnar, E. (2010). SegmentationandPositioningProducts and DestinationsinHealthandWellnessTourism.Proceeding of the Travel and Tourism Research Association Europe 2010.1–3September2010,BudapestHungary,326–334.TourismResearchandMarketing. (2006).MedicalTourism:AGlobalAnalysis.London: ATLAS,p.14.Voigt,C.&Laing,J.(2010).AustralianWellnessTourismProviders:Definition,Typologyand CurrentStatus.Proceeding of the Travel and Tourism Research Association Europe 2010.1–3September2010,BudapestHungary,383–398.Voigt,C.,Brown,G.,&Howat,G. (2011).WellnessTourists: InSearchofTransformation. TourismReview,66(1/2),16–30.WellnessTourismWorldwide. (2011).4WR:Wellness forWhom,Where,andWhat? WellnessTourism2020.Hungary:WellnessTourismWorldwide.