METODOLOGJIA

Per Ie kryer kelt punim eshle perdorur kjo metodologji studimi

Kerkimi primar eshte bere ne lidhje me situ(lten aktuale Ie tregu Ie punes nepcnnjet

statistikave Ie nxjerra nga bllrimet zy rtare evidentilOin ne terrell Ire s ilUat~S kam kerkuar dhe

njt sere infonnacionesh zyrtare ne lidhje me papunesine dhe politikat aktuale p~ r nxitjen e

punesimit Fakloret qe kane ndikuar ne si tuaten aktuale ku gjendet tregu I punis

Kerkimi dytesor eshte 1 lidhur me pasqyrimin e legjislacionit per mbrojtjen e marrdhcnicve Ie

punes si ceshte ligji Per Nepunesin Civil 5i dhe Kodi J runes St Republikes 5C Shqiperise

Kjo per arsye se mbrojtja e punonjesve sjdl millimizim te papuncsisc nc tregun I punes

Qellimi

QEl limi I ketij punimi eshte evidenlimi [rolit te shtetitn ne sektorin pllblic dhe ate privat duke

dhene nje kontribut It rendesishem ne oe uljen e papunes ise nephmjet po lil ika ve qe jane

nderrmarre Nje aspect (jele r eshle s)m uar evidenti mi I legji_s lacionit pc r mbrojtjen e pu nonjesve

si ala qe kane fituaf slDlusi n e nePUneSil civil dhe ato punojne ne sherbimin publik Tregu I

punes ne shqipe ri eshte perballur dhe po perballet akoma me mungese te profes ionJizmi t

sidomois ne fonni min profess ional Nje nga pika kyce t1 punimit e5hte dhe nxitja e trajnimeve

tek punekerkuesil per te gjctur haresira ne rregun e punes

PERMBAJTJE

MIRENJOHJE 4

PERMBLEDHJE 6

HYRJE 7

KREUl 9

IZHVILLIMI HISTORIK I MARREDflENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNES9

IJ Veshtrimi historik J marredhenies scpunes ne Shqiperi (J912-1995) 9

12 Rendesifl c marrdhenicc te punes ne Shqiperi 11

13 Z hillimi J Trcgut te Punes nc vitel 1945 -1990 13

14 Politikat e tregut te punes 1990-20 15 14

KR EUII 18

2PAPUNESIA DHE ROLli SllTETIT NE RJUTJEN E PUNESIMIT 18

21 Papu nesia nf vendin tone 18

22 S talistikat e papunesise se rrcgjislrllar 19

23 Situata aktua le e puncsinlit 22

24 Punesimi dhe Perfshirja Sociale24

25 Faktoret qe kane ndikuar ne rrilj ln e nivclit te punesimil ne Shqipcri 26

26 Roli I Shtelit De rritj en e puncsil1lit 28

1

KREU III bull 30

3sEKTORI PUBLIK DHE SHERBIM I PUBLIK 30

31 Crare kuplojme me sektor public 30

32 Kush jane tc perbash ketat dhe ndrysh imet c sektorit public dhe sherbim eve publike3 1

33 Rregullimi I marrdhenieve Ie punes li esektorin public32

34 Rrcgullimi J marrdhen ies se punes neseklorin public 34

35 St udimi J nde rprerj es Sf kontrates scpunes ne Bashkinc Tirane dhc Bashkine Dunes

KREU IV 36

4Rregullimi 1 marrdhenieve Ie punes sipas ligjit Per Nepunesin Civ il 36

41 Evolimi historic i ligji per nepunesin civil 36

42 kanlktcristikat thelbeso re te ligjit Per Nep unesin Civil 37

43 Pariruet baze rubi tc cilat vepron ligji 37

44 Fusha e veprimit te ligjit Per nepllne-sin Civil 38

45 Pra nimi nc sherbimin Civil 40

46 Ngritja ne detyrc 41

47 Lev izja paraleJe 4l

48 Disipinn ne shcrbinim civil 42

49 ASPA dhe programet e formimit profes ional 43

2

Qellimi

QEl limi I ketij punimi eshte evidenlimi [rolit te shtetitn ne sektorin pllblic dhe ate privat duke

dhene nje kontribut It rendesishem ne oe uljen e papunes ise nephmjet po lil ika ve qe jane

nderrmarre Nje aspect (jele r eshle s)m uar evidenti mi I legji_s lacionit pc r mbrojtjen e pu nonjesve

si ala qe kane fituaf slDlusi n e nePUneSil civil dhe ato punojne ne sherbimin publik Tregu I

punes ne shqipe ri eshte perballur dhe po perballet akoma me mungese te profes ionJizmi t

sidomois ne fonni min profess ional Nje nga pika kyce t1 punimit e5hte dhe nxitja e trajnimeve

tek punekerkuesil per te gjctur haresira ne rregun e punes

PERMBAJTJE

MIRENJOHJE 4

PERMBLEDHJE 6

HYRJE 7

KREUl 9

IZHVILLIMI HISTORIK I MARREDflENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNES9

IJ Veshtrimi historik J marredhenies scpunes ne Shqiperi (J912-1995) 9

12 Rendesifl c marrdhenicc te punes ne Shqiperi 11

13 Z hillimi J Trcgut te Punes nc vitel 1945 -1990 13

14 Politikat e tregut te punes 1990-20 15 14

KR EUII 18

2PAPUNESIA DHE ROLli SllTETIT NE RJUTJEN E PUNESIMIT 18

21 Papu nesia nf vendin tone 18

22 S talistikat e papunesise se rrcgjislrllar 19

23 Situata aktua le e puncsinlit 22

24 Punesimi dhe Perfshirja Sociale24

25 Faktoret qe kane ndikuar ne rrilj ln e nivclit te punesimil ne Shqipcri 26

26 Roli I Shtelit De rritj en e puncsil1lit 28

1

KREU III bull 30

3sEKTORI PUBLIK DHE SHERBIM I PUBLIK 30

31 Crare kuplojme me sektor public 30

32 Kush jane tc perbash ketat dhe ndrysh imet c sektorit public dhe sherbim eve publike3 1

33 Rregullimi I marrdhenieve Ie punes li esektorin public32

34 Rrcgullimi J marrdhen ies se punes neseklorin public 34

35 St udimi J nde rprerj es Sf kontrates scpunes ne Bashkinc Tirane dhc Bashkine Dunes

KREU IV 36

4Rregullimi 1 marrdhenieve Ie punes sipas ligjit Per Nepunesin Civ il 36

41 Evolimi historic i ligji per nepunesin civil 36

42 kanlktcristikat thelbeso re te ligjit Per Nep unesin Civil 37

43 Pariruet baze rubi tc cilat vepron ligji 37

44 Fusha e veprimit te ligjit Per nepllne-sin Civil 38

45 Pra nimi nc sherbimin Civil 40

46 Ngritja ne detyrc 41

47 Lev izja paraleJe 4l

48 Disipinn ne shcrbinim civil 42

49 ASPA dhe programet e formimit profes ional 43

2

PERMBAJTJE

MIRENJOHJE 4

PERMBLEDHJE 6

HYRJE 7

KREUl 9

IZHVILLIMI HISTORIK I MARREDflENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNES9

IJ Veshtrimi historik J marredhenies scpunes ne Shqiperi (J912-1995) 9

12 Rendesifl c marrdhenicc te punes ne Shqiperi 11

13 Z hillimi J Trcgut te Punes nc vitel 1945 -1990 13

14 Politikat e tregut te punes 1990-20 15 14

KR EUII 18

2PAPUNESIA DHE ROLli SllTETIT NE RJUTJEN E PUNESIMIT 18

21 Papu nesia nf vendin tone 18

22 S talistikat e papunesise se rrcgjislrllar 19

23 Situata aktua le e puncsinlit 22

24 Punesimi dhe Perfshirja Sociale24

25 Faktoret qe kane ndikuar ne rrilj ln e nivclit te punesimil ne Shqipcri 26

26 Roli I Shtelit De rritj en e puncsil1lit 28

1

KREU III bull 30

3sEKTORI PUBLIK DHE SHERBIM I PUBLIK 30

31 Crare kuplojme me sektor public 30

32 Kush jane tc perbash ketat dhe ndrysh imet c sektorit public dhe sherbim eve publike3 1

33 Rregullimi I marrdhenieve Ie punes li esektorin public32

34 Rrcgullimi J marrdhen ies se punes neseklorin public 34

35 St udimi J nde rprerj es Sf kontrates scpunes ne Bashkinc Tirane dhc Bashkine Dunes

KREU IV 36

4Rregullimi 1 marrdhenieve Ie punes sipas ligjit Per Nepunesin Civ il 36

41 Evolimi historic i ligji per nepunesin civil 36

42 kanlktcristikat thelbeso re te ligjit Per Nep unesin Civil 37

43 Pariruet baze rubi tc cilat vepron ligji 37

44 Fusha e veprimit te ligjit Per nepllne-sin Civil 38

45 Pra nimi nc sherbimin Civil 40

46 Ngritja ne detyrc 41

47 Lev izja paraleJe 4l

48 Disipinn ne shcrbinim civil 42

49 ASPA dhe programet e formimit profes ional 43

2

KREU III bull 30

3sEKTORI PUBLIK DHE SHERBIM I PUBLIK 30

31 Crare kuplojme me sektor public 30

32 Kush jane tc perbash ketat dhe ndrysh imet c sektorit public dhe sherbim eve publike3 1

33 Rregullimi I marrdhenieve Ie punes li esektorin public32

34 Rrcgullimi J marrdhen ies se punes neseklorin public 34

35 St udimi J nde rprerj es Sf kontrates scpunes ne Bashkinc Tirane dhc Bashkine Dunes

KREU IV 36

4Rregullimi 1 marrdhenieve Ie punes sipas ligjit Per Nepunesin Civ il 36

41 Evolimi historic i ligji per nepunesin civil 36

42 kanlktcristikat thelbeso re te ligjit Per Nep unesin Civil 37

43 Pariruet baze rubi tc cilat vepron ligji 37

44 Fusha e veprimit te ligjit Per nepllne-sin Civil 38

45 Pra nimi nc sherbimin Civil 40

46 Ngritja ne detyrc 41

47 Lev izja paraleJe 4l

48 Disipinn ne shcrbinim civil 42

49 ASPA dhe programet e formimit profes ional 43

2

KREU v 45

S Hrcgullimi J marrdhenieve Ie punes oe Shqiper i sipas Kodit Ie Punes 45

51 Kodi I Punes dhe rregulJimi I ma rrdhenieve te punes ne Administratell Publike 45

52 Lidhja e kontrates 51 puues 46

53 Kohezgjatja c Marrdhenicve Ie Punes 46

54 Perfundimi I Marrdhcnies Sf Puoes bullbullbullbullbullbullbullbull bullbullbullbullbullbullbullbull 48

KREU VI

6 PERFUNDIME DHE REJ(OMANDlME bullbullbullbullbull 52

7 BIBLlOGRAFIA bullbull bullbullbullbullbullbullbullbull 54

3

MJRENJOHJE

Universiteli piilfaqeson nje faze te jees ne Ie cilen secii aftesohet profesionalisht

dhe shkencerisht Nefund tii kesajfaze gjilhe informacion i akumuluar ne auditor

eshe nje benefit me nje diapazone Ie madhe qe do Ie me sherbeje ne gjihe

rrugel imin e jeLifs Per kiile pasuri Ie dhuruar duhet Ie falenderoj l ii giihe

personal qe me kane p erkrahur dhe mbeshtetur ne cdo moment duke me dhene nje

ndihmese Ie) mase Ie madhe vecanerisht do i shprehja f alenderimet dhe

mirenjohjen time Ie gjifhe Sioftl akademik Ie pedadogeve qe kane dhene shume nga

vetja per Ie no e bere me Ie lehte perfundimin e studimeve Falel17inderil

p edagogeve Ie Universilefil Aleksander M oisiu Ie cilet bene Iii tnundurjo velem qe

une lejem ketu sot por dhe fakti qe ala kane hedhur bozat e ketij formimi lek une

Shpresoj q i nji dili Ii kem mundesi Ii jlla shpirblej kil Nji mirnjohje pafund

per Ie gjithe ju (burimi I dijeve temija ) e cila nuk do shteroj kurd tek qenia ime

JlIaleminderii shuf1le per gjithcka

4

--------

Abstrakt

Roli J shlelil ne Iregul1 e punes ne Shqiperi qe ne flUime e sa) dhe deri ne (Jiliil e SOlme Iw

perjeuar nje eri sjidash dhe reformash deri ne jorcimin e roUt Iii fij duke ndiirrmarre njij sere

polilikash per Ie lfur papunesine si dhe mbrojljen figore Ie punonjesve jo vefiim ne sexorin

public por dhe ne ale privctt Kam menduar Iii Irajoj njii ilome duke vent ne dukje rolin e hlelil

)0 wliim ne mbiishlelje Ii zlljJljmil Ie Jregul Ii plines por dhe mbrojljes mbrojljes l igJore Ie

punolljiisve ne variisi Ie jnSli(ucionil ku (1(0 punojne Nji piirshkrim I eshte hiire dhe siluates

akuate ne fidhje me puneimel nii administralif si dhe shkarkimct e tyre e ciia sjell njii (riUe Iii

papunesisii dhe njt koslo Jinanciare Iii hwnbur Lidhul me nepuniisit civile dhe marrdhiiniell e

punes jam mundllar Jij palaqese nje analizf teorike Ie legjislaciont dhe menyriln se si

funksionon duke u bawar ne ligjin III 152 viti 2013 Per Nepunesin Civil si dhe fig 79611

viit 1995 Kodin e Punes I Repuhlikiis sf Shqiperise

Abstract

The role of the state in the labor market in Albania since ils inceplion and until today has

experienced a Illlmber 0 challenges and reorms to strengthen its role having undertaken a

series ofpolicies 10 reduce unemployment and legal proteclion employees not only in Ihe public

seclor blI also in privGtelthought 10 Ireal a subject noting the role of the slate 110t only 10

support the development athe labor marlcel but legaL prolection Gnd protection oj employees

depending on Jlle institltion where they workA description athe current situalion is made and

aboul employment in the adminislmion and their emissions which brings an increase in

unemployment and a finan cial cosI oflosl Regarding civil servanls and Iltt relalionship ofwork I

have Iried 10 presenl a Iheoreticai analysis o Ihe legislation Gnd how it works on the basis of

Law No 152 20(J 0 Civil Service lIl7d (he Law 7961 01995 Labor Code oJlhe Republic of

Albania

5

- -----------~

SHKURTlMpound

KODII PUNWS (KP)

SHERBIMI CIVIL (SHC)

NWPUNES CIVIL (NC)

MINISTRIA E PUNWS MIREQENIES SOCIALE (MPMS)

INSTUTII STATlSTlKAVE ( INSTAl)

MARRDHENIA E PUNES (MP)

6

Hyrje

Nepennjet kt~lij punimi kam synuar Ie jap nje pasqyre Le tregul Ie punes ne Shqiperi qe ne

fillimet e saj dhe deri ne ditct e saline duke ndjekur hapa qe nga historiku I forcimit Ie rolit Ie

shteti[ e deri tek politikat e tij referuar papunesiapunesimi polilikal e ndjekura peT Ie ulur

papullcsine si dhe rnenyren e punes imil jo velem ne sektorin privat por dhe ne ate shteteror

Kam menduar Ie trajloj nje Ierne duke vene ne dukje rolin e shleli jo vetem ne mbeshtetje Ie

zlwillimil Ie tregul Ie punes pOl dhe mbrojtjes mbrojljes ligjore lepunonjesve nc varesi Ie

instilllcionit ku ala punojne

Po lilikal aklive Ie tregullepuneS synojne Ie permi resojne tregun e punes pcr Ie papunesuaril Nt

shurne vende trajnimi dhe punet e mbeshteturn financiari sht jane elemente te poJitikave aklive Ie

tregut Ie punes Qe ngll koha ur Shqiperia hyri ne rruge n e demokracise tregu I punes ka vene

ne dukje perballe shoqerise fenomenin e paptlOesise Per te lurtuar lurtuar kete fenamen qeveria

dermerr programe Ie politikave passive dhe harton polilika aktive Ie Iregllt dallimi midis lyre

eshte Ie politikat aktive jane me te kushlueshmedhe kerkojne nje monitorim dhe vleresim dhe

perkushtim Ie madh

Gjithashlu jam perpjekur Ie sjell dhe njeanali ze te legjis lac ionit per rregullimin e marrdhenieve

Ie punes si dhe instilucionit perkates per lrajnimet dh e keshillimin per ndjekj en e hapave per Ie

punuar ne sek to rin public kryesisht nl adminislraten publike

Nje pershkrim J eshle bere dhe situates akluale nl Jidhje me punes imet nl ad ministrate si dhe

shkarkimet e tyre e eila sje ll nje rfitje te papunesise dhe nje koslo financi are I~ humbur Lidhur

me nepune5il civ iledhe marrdhenien e punes jam munduar Ie paraqese nje analize teorike te

Jegji s lacionil dhe men yren se 5i funksionon duke u bazuar ne li gj in nr 152 viti 2013 per

nepunesin civil 5i dhe ligji 796 1 I vitit 1995 Kodin e Punes 1 Republikes SI Shqiperise I

ndryshuar cfare parashtrojne dh e cfare avantazhe dl1 e disavanlazhe mund Ie kete zbatimi J

lyre Zbalimi nepraklik~ I marrdhenieve Ie punes sidomos ne sektorin public ka sjell mjaft

probJematika pOI e5hte vine re vilet e fundit gjilhashtu nje interes ne rrilj e per rregulimin e

marrdhenieve te punes ne kete sektor

7

------ --- --- --

Permbledhje

Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe

nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje

vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne

Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil

1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim

Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i

Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate

nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per

rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im

Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe

ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in

e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u

ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur

nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)

Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil

duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne

kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e

veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s

dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara

pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes

Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes

se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre

ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se

punes ne meny re te njeanshme

8

KREUl

lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI

IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)

iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne

hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville

1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e

punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet

rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie

punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes

neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote

pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone

paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak

Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike

por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores

percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe

Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh

rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe

Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len

autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)

Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe

punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf

nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky

sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie

kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e

marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe

E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft

9

ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve

Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes

Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi

ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale

09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe

ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale

sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa

ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj

Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie

Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI

pershembull

raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates

gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me

marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me

marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj

Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per

Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte

marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky

kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe

aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe

Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date

0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13

kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e

marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes

1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H

10

Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve

themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl

punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)

Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle

ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies

se punes

Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne

Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl

permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl

zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne

2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa

shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f

n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it

per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of

sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur

ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e

punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi

rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj

12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi

Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin

pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes

se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj

Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri

ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te

punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre

6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar

11

marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara

Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut

elj)

Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune

Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e

punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e

mbrojljes shoqerore Ie plll1es

E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e

punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne

menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e

drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e

jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga

pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise

E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura

dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I

jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim

mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil

Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga

Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes

qe ai rregul Ion

Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze

me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne

krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat

Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie

Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe

rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I

disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes

1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89

12

e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy

nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie

nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te

drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne

Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie

projesionil

Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje

burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet

ne formalin e saj ne baze Ie liampiil

13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990

Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku

sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie

punes Ie perqendflJara ne duart e shIell

Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe

1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne

vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1

azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980

Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel

ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike

ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash

Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe

punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle

nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e

Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej

Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000

persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989

Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii

13

- --------- -- - -

popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe

e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne

vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj

rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin

ushtarak ishte e paafie per pune etj

Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77

Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne

pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989

karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt

zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar

ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)

41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015

Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike

dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara

nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do

te mtgteshtetej s islemi I ri

Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej

duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per

shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te

pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante

pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike

dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u

ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve

financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje

s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe

punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e

vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike

14

MJRENJOHJE

Universiteli piilfaqeson nje faze te jees ne Ie cilen secii aftesohet profesionalisht

dhe shkencerisht Nefund tii kesajfaze gjilhe informacion i akumuluar ne auditor

eshe nje benefit me nje diapazone Ie madhe qe do Ie me sherbeje ne gjihe

rrugel imin e jeLifs Per kiile pasuri Ie dhuruar duhet Ie falenderoj l ii giihe

personal qe me kane p erkrahur dhe mbeshtetur ne cdo moment duke me dhene nje

ndihmese Ie) mase Ie madhe vecanerisht do i shprehja f alenderimet dhe

mirenjohjen time Ie gjifhe Sioftl akademik Ie pedadogeve qe kane dhene shume nga

vetja per Ie no e bere me Ie lehte perfundimin e studimeve Falel17inderil

p edagogeve Ie Universilefil Aleksander M oisiu Ie cilet bene Iii tnundurjo velem qe

une lejem ketu sot por dhe fakti qe ala kane hedhur bozat e ketij formimi lek une

Shpresoj q i nji dili Ii kem mundesi Ii jlla shpirblej kil Nji mirnjohje pafund

per Ie gjithe ju (burimi I dijeve temija ) e cila nuk do shteroj kurd tek qenia ime

JlIaleminderii shuf1le per gjithcka

4

--------

Abstrakt

Roli J shlelil ne Iregul1 e punes ne Shqiperi qe ne flUime e sa) dhe deri ne (Jiliil e SOlme Iw

perjeuar nje eri sjidash dhe reformash deri ne jorcimin e roUt Iii fij duke ndiirrmarre njij sere

polilikash per Ie lfur papunesine si dhe mbrojljen figore Ie punonjesve jo vefiim ne sexorin

public por dhe ne ale privctt Kam menduar Iii Irajoj njii ilome duke vent ne dukje rolin e hlelil

)0 wliim ne mbiishlelje Ii zlljJljmil Ie Jregul Ii plines por dhe mbrojljes mbrojljes l igJore Ie

punolljiisve ne variisi Ie jnSli(ucionil ku (1(0 punojne Nji piirshkrim I eshte hiire dhe siluates

akuate ne fidhje me puneimel nii administralif si dhe shkarkimct e tyre e ciia sjell njii (riUe Iii

papunesisii dhe njt koslo Jinanciare Iii hwnbur Lidhul me nepuniisit civile dhe marrdhiiniell e

punes jam mundllar Jij palaqese nje analizf teorike Ie legjislaciont dhe menyriln se si

funksionon duke u bawar ne ligjin III 152 viti 2013 Per Nepunesin Civil si dhe fig 79611

viit 1995 Kodin e Punes I Repuhlikiis sf Shqiperise

Abstract

The role of the state in the labor market in Albania since ils inceplion and until today has

experienced a Illlmber 0 challenges and reorms to strengthen its role having undertaken a

series ofpolicies 10 reduce unemployment and legal proteclion employees not only in Ihe public

seclor blI also in privGtelthought 10 Ireal a subject noting the role of the slate 110t only 10

support the development athe labor marlcel but legaL prolection Gnd protection oj employees

depending on Jlle institltion where they workA description athe current situalion is made and

aboul employment in the adminislmion and their emissions which brings an increase in

unemployment and a finan cial cosI oflosl Regarding civil servanls and Iltt relalionship ofwork I

have Iried 10 presenl a Iheoreticai analysis o Ihe legislation Gnd how it works on the basis of

Law No 152 20(J 0 Civil Service lIl7d (he Law 7961 01995 Labor Code oJlhe Republic of

Albania

5

- -----------~

SHKURTlMpound

KODII PUNWS (KP)

SHERBIMI CIVIL (SHC)

NWPUNES CIVIL (NC)

MINISTRIA E PUNWS MIREQENIES SOCIALE (MPMS)

INSTUTII STATlSTlKAVE ( INSTAl)

MARRDHENIA E PUNES (MP)

6

Hyrje

Nepennjet kt~lij punimi kam synuar Ie jap nje pasqyre Le tregul Ie punes ne Shqiperi qe ne

fillimet e saj dhe deri ne ditct e saline duke ndjekur hapa qe nga historiku I forcimit Ie rolit Ie

shteti[ e deri tek politikat e tij referuar papunesiapunesimi polilikal e ndjekura peT Ie ulur

papullcsine si dhe rnenyren e punes imil jo velem ne sektorin privat por dhe ne ate shteteror

Kam menduar Ie trajloj nje Ierne duke vene ne dukje rolin e shleli jo vetem ne mbeshtetje Ie

zlwillimil Ie tregul Ie punes pOl dhe mbrojtjes mbrojljes ligjore lepunonjesve nc varesi Ie

instilllcionit ku ala punojne

Po lilikal aklive Ie tregullepuneS synojne Ie permi resojne tregun e punes pcr Ie papunesuaril Nt

shurne vende trajnimi dhe punet e mbeshteturn financiari sht jane elemente te poJitikave aklive Ie

tregut Ie punes Qe ngll koha ur Shqiperia hyri ne rruge n e demokracise tregu I punes ka vene

ne dukje perballe shoqerise fenomenin e paptlOesise Per te lurtuar lurtuar kete fenamen qeveria

dermerr programe Ie politikave passive dhe harton polilika aktive Ie Iregllt dallimi midis lyre

eshte Ie politikat aktive jane me te kushlueshmedhe kerkojne nje monitorim dhe vleresim dhe

perkushtim Ie madh

Gjithashlu jam perpjekur Ie sjell dhe njeanali ze te legjis lac ionit per rregullimin e marrdhenieve

Ie punes si dhe instilucionit perkates per lrajnimet dh e keshillimin per ndjekj en e hapave per Ie

punuar ne sek to rin public kryesisht nl adminislraten publike

Nje pershkrim J eshle bere dhe situates akluale nl Jidhje me punes imet nl ad ministrate si dhe

shkarkimet e tyre e eila sje ll nje rfitje te papunesise dhe nje koslo financi are I~ humbur Lidhur

me nepune5il civ iledhe marrdhenien e punes jam munduar Ie paraqese nje analize teorike te

Jegji s lacionil dhe men yren se 5i funksionon duke u bazuar ne li gj in nr 152 viti 2013 per

nepunesin civil 5i dhe ligji 796 1 I vitit 1995 Kodin e Punes 1 Republikes SI Shqiperise I

ndryshuar cfare parashtrojne dh e cfare avantazhe dl1 e disavanlazhe mund Ie kete zbatimi J

lyre Zbalimi nepraklik~ I marrdhenieve Ie punes sidomos ne sektorin public ka sjell mjaft

probJematika pOI e5hte vine re vilet e fundit gjilhashtu nje interes ne rrilj e per rregulimin e

marrdhenieve te punes ne kete sektor

7

------ --- --- --

Permbledhje

Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe

nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje

vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne

Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil

1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim

Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i

Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate

nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per

rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im

Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe

ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in

e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u

ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur

nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)

Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil

duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne

kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e

veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s

dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara

pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes

Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes

se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre

ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se

punes ne meny re te njeanshme

8

KREUl

lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI

IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)

iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne

hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville

1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e

punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet

rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie

punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes

neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote

pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone

paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak

Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike

por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores

percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe

Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh

rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe

Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len

autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)

Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe

punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf

nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky

sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie

kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e

marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe

E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft

9

ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve

Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes

Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi

ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale

09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe

ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale

sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa

ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj

Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie

Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI

pershembull

raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates

gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me

marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me

marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj

Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per

Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte

marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky

kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe

aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe

Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date

0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13

kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e

marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes

1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H

10

Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve

themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl

punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)

Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle

ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies

se punes

Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne

Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl

permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl

zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne

2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa

shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f

n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it

per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of

sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur

ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e

punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi

rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj

12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi

Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin

pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes

se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj

Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri

ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te

punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre

6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar

11

marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara

Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut

elj)

Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune

Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e

punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e

mbrojljes shoqerore Ie plll1es

E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e

punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne

menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e

drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e

jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga

pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise

E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura

dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I

jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim

mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil

Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga

Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes

qe ai rregul Ion

Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze

me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne

krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat

Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie

Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe

rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I

disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes

1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89

12

e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy

nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie

nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te

drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne

Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie

projesionil

Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje

burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet

ne formalin e saj ne baze Ie liampiil

13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990

Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku

sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie

punes Ie perqendflJara ne duart e shIell

Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe

1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne

vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1

azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980

Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel

ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike

ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash

Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe

punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle

nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e

Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej

Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000

persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989

Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii

13

- --------- -- - -

popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe

e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne

vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj

rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin

ushtarak ishte e paafie per pune etj

Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77

Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne

pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989

karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt

zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar

ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)

41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015

Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike

dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara

nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do

te mtgteshtetej s islemi I ri

Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej

duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per

shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te

pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante

pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike

dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u

ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve

financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje

s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe

punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e

vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike

14

--------

Abstrakt

Roli J shlelil ne Iregul1 e punes ne Shqiperi qe ne flUime e sa) dhe deri ne (Jiliil e SOlme Iw

perjeuar nje eri sjidash dhe reformash deri ne jorcimin e roUt Iii fij duke ndiirrmarre njij sere

polilikash per Ie lfur papunesine si dhe mbrojljen figore Ie punonjesve jo vefiim ne sexorin

public por dhe ne ale privctt Kam menduar Iii Irajoj njii ilome duke vent ne dukje rolin e hlelil

)0 wliim ne mbiishlelje Ii zlljJljmil Ie Jregul Ii plines por dhe mbrojljes mbrojljes l igJore Ie

punolljiisve ne variisi Ie jnSli(ucionil ku (1(0 punojne Nji piirshkrim I eshte hiire dhe siluates

akuate ne fidhje me puneimel nii administralif si dhe shkarkimct e tyre e ciia sjell njii (riUe Iii

papunesisii dhe njt koslo Jinanciare Iii hwnbur Lidhul me nepuniisit civile dhe marrdhiiniell e

punes jam mundllar Jij palaqese nje analizf teorike Ie legjislaciont dhe menyriln se si

funksionon duke u bawar ne ligjin III 152 viti 2013 Per Nepunesin Civil si dhe fig 79611

viit 1995 Kodin e Punes I Repuhlikiis sf Shqiperise

Abstract

The role of the state in the labor market in Albania since ils inceplion and until today has

experienced a Illlmber 0 challenges and reorms to strengthen its role having undertaken a

series ofpolicies 10 reduce unemployment and legal proteclion employees not only in Ihe public

seclor blI also in privGtelthought 10 Ireal a subject noting the role of the slate 110t only 10

support the development athe labor marlcel but legaL prolection Gnd protection oj employees

depending on Jlle institltion where they workA description athe current situalion is made and

aboul employment in the adminislmion and their emissions which brings an increase in

unemployment and a finan cial cosI oflosl Regarding civil servanls and Iltt relalionship ofwork I

have Iried 10 presenl a Iheoreticai analysis o Ihe legislation Gnd how it works on the basis of

Law No 152 20(J 0 Civil Service lIl7d (he Law 7961 01995 Labor Code oJlhe Republic of

Albania

5

- -----------~

SHKURTlMpound

KODII PUNWS (KP)

SHERBIMI CIVIL (SHC)

NWPUNES CIVIL (NC)

MINISTRIA E PUNWS MIREQENIES SOCIALE (MPMS)

INSTUTII STATlSTlKAVE ( INSTAl)

MARRDHENIA E PUNES (MP)

6

Hyrje

Nepennjet kt~lij punimi kam synuar Ie jap nje pasqyre Le tregul Ie punes ne Shqiperi qe ne

fillimet e saj dhe deri ne ditct e saline duke ndjekur hapa qe nga historiku I forcimit Ie rolit Ie

shteti[ e deri tek politikat e tij referuar papunesiapunesimi polilikal e ndjekura peT Ie ulur

papullcsine si dhe rnenyren e punes imil jo velem ne sektorin privat por dhe ne ate shteteror

Kam menduar Ie trajloj nje Ierne duke vene ne dukje rolin e shleli jo vetem ne mbeshtetje Ie

zlwillimil Ie tregul Ie punes pOl dhe mbrojtjes mbrojljes ligjore lepunonjesve nc varesi Ie

instilllcionit ku ala punojne

Po lilikal aklive Ie tregullepuneS synojne Ie permi resojne tregun e punes pcr Ie papunesuaril Nt

shurne vende trajnimi dhe punet e mbeshteturn financiari sht jane elemente te poJitikave aklive Ie

tregut Ie punes Qe ngll koha ur Shqiperia hyri ne rruge n e demokracise tregu I punes ka vene

ne dukje perballe shoqerise fenomenin e paptlOesise Per te lurtuar lurtuar kete fenamen qeveria

dermerr programe Ie politikave passive dhe harton polilika aktive Ie Iregllt dallimi midis lyre

eshte Ie politikat aktive jane me te kushlueshmedhe kerkojne nje monitorim dhe vleresim dhe

perkushtim Ie madh

Gjithashlu jam perpjekur Ie sjell dhe njeanali ze te legjis lac ionit per rregullimin e marrdhenieve

Ie punes si dhe instilucionit perkates per lrajnimet dh e keshillimin per ndjekj en e hapave per Ie

punuar ne sek to rin public kryesisht nl adminislraten publike

Nje pershkrim J eshle bere dhe situates akluale nl Jidhje me punes imet nl ad ministrate si dhe

shkarkimet e tyre e eila sje ll nje rfitje te papunesise dhe nje koslo financi are I~ humbur Lidhur

me nepune5il civ iledhe marrdhenien e punes jam munduar Ie paraqese nje analize teorike te

Jegji s lacionil dhe men yren se 5i funksionon duke u bazuar ne li gj in nr 152 viti 2013 per

nepunesin civil 5i dhe ligji 796 1 I vitit 1995 Kodin e Punes 1 Republikes SI Shqiperise I

ndryshuar cfare parashtrojne dh e cfare avantazhe dl1 e disavanlazhe mund Ie kete zbatimi J

lyre Zbalimi nepraklik~ I marrdhenieve Ie punes sidomos ne sektorin public ka sjell mjaft

probJematika pOI e5hte vine re vilet e fundit gjilhashtu nje interes ne rrilj e per rregulimin e

marrdhenieve te punes ne kete sektor

7

------ --- --- --

Permbledhje

Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe

nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje

vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne

Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil

1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim

Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i

Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate

nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per

rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im

Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe

ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in

e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u

ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur

nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)

Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil

duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne

kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e

veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s

dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara

pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes

Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes

se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre

ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se

punes ne meny re te njeanshme

8

KREUl

lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI

IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)

iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne

hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville

1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e

punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet

rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie

punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes

neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote

pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone

paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak

Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike

por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores

percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe

Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh

rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe

Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len

autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)

Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe

punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf

nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky

sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie

kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e

marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe

E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft

9

ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve

Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes

Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi

ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale

09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe

ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale

sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa

ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj

Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie

Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI

pershembull

raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates

gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me

marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me

marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj

Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per

Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte

marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky

kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe

aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe

Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date

0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13

kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e

marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes

1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H

10

Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve

themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl

punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)

Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle

ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies

se punes

Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne

Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl

permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl

zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne

2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa

shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f

n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it

per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of

sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur

ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e

punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi

rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj

12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi

Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin

pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes

se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj

Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri

ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te

punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre

6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar

11

marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara

Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut

elj)

Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune

Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e

punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e

mbrojljes shoqerore Ie plll1es

E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e

punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne

menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e

drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e

jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga

pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise

E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura

dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I

jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim

mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil

Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga

Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes

qe ai rregul Ion

Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze

me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne

krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat

Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie

Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe

rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I

disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes

1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89

12

e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy

nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie

nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te

drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne

Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie

projesionil

Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje

burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet

ne formalin e saj ne baze Ie liampiil

13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990

Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku

sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie

punes Ie perqendflJara ne duart e shIell

Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe

1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne

vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1

azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980

Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel

ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike

ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash

Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe

punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle

nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e

Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej

Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000

persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989

Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii

13

- --------- -- - -

popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe

e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne

vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj

rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin

ushtarak ishte e paafie per pune etj

Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77

Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne

pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989

karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt

zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar

ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)

41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015

Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike

dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara

nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do

te mtgteshtetej s islemi I ri

Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej

duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per

shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te

pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante

pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike

dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u

ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve

financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje

s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe

punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e

vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike

14

SHKURTlMpound

KODII PUNWS (KP)

SHERBIMI CIVIL (SHC)

NWPUNES CIVIL (NC)

MINISTRIA E PUNWS MIREQENIES SOCIALE (MPMS)

INSTUTII STATlSTlKAVE ( INSTAl)

MARRDHENIA E PUNES (MP)

6

Hyrje

Nepennjet kt~lij punimi kam synuar Ie jap nje pasqyre Le tregul Ie punes ne Shqiperi qe ne

fillimet e saj dhe deri ne ditct e saline duke ndjekur hapa qe nga historiku I forcimit Ie rolit Ie

shteti[ e deri tek politikat e tij referuar papunesiapunesimi polilikal e ndjekura peT Ie ulur

papullcsine si dhe rnenyren e punes imil jo velem ne sektorin privat por dhe ne ate shteteror

Kam menduar Ie trajloj nje Ierne duke vene ne dukje rolin e shleli jo vetem ne mbeshtetje Ie

zlwillimil Ie tregul Ie punes pOl dhe mbrojtjes mbrojljes ligjore lepunonjesve nc varesi Ie

instilllcionit ku ala punojne

Po lilikal aklive Ie tregullepuneS synojne Ie permi resojne tregun e punes pcr Ie papunesuaril Nt

shurne vende trajnimi dhe punet e mbeshteturn financiari sht jane elemente te poJitikave aklive Ie

tregut Ie punes Qe ngll koha ur Shqiperia hyri ne rruge n e demokracise tregu I punes ka vene

ne dukje perballe shoqerise fenomenin e paptlOesise Per te lurtuar lurtuar kete fenamen qeveria

dermerr programe Ie politikave passive dhe harton polilika aktive Ie Iregllt dallimi midis lyre

eshte Ie politikat aktive jane me te kushlueshmedhe kerkojne nje monitorim dhe vleresim dhe

perkushtim Ie madh

Gjithashlu jam perpjekur Ie sjell dhe njeanali ze te legjis lac ionit per rregullimin e marrdhenieve

Ie punes si dhe instilucionit perkates per lrajnimet dh e keshillimin per ndjekj en e hapave per Ie

punuar ne sek to rin public kryesisht nl adminislraten publike

Nje pershkrim J eshle bere dhe situates akluale nl Jidhje me punes imet nl ad ministrate si dhe

shkarkimet e tyre e eila sje ll nje rfitje te papunesise dhe nje koslo financi are I~ humbur Lidhur

me nepune5il civ iledhe marrdhenien e punes jam munduar Ie paraqese nje analize teorike te

Jegji s lacionil dhe men yren se 5i funksionon duke u bazuar ne li gj in nr 152 viti 2013 per

nepunesin civil 5i dhe ligji 796 1 I vitit 1995 Kodin e Punes 1 Republikes SI Shqiperise I

ndryshuar cfare parashtrojne dh e cfare avantazhe dl1 e disavanlazhe mund Ie kete zbatimi J

lyre Zbalimi nepraklik~ I marrdhenieve Ie punes sidomos ne sektorin public ka sjell mjaft

probJematika pOI e5hte vine re vilet e fundit gjilhashtu nje interes ne rrilj e per rregulimin e

marrdhenieve te punes ne kete sektor

7

------ --- --- --

Permbledhje

Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe

nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje

vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne

Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil

1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim

Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i

Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate

nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per

rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im

Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe

ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in

e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u

ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur

nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)

Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil

duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne

kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e

veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s

dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara

pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes

Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes

se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre

ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se

punes ne meny re te njeanshme

8

KREUl

lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI

IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)

iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne

hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville

1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e

punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet

rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie

punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes

neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote

pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone

paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak

Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike

por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores

percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe

Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh

rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe

Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len

autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)

Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe

punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf

nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky

sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie

kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e

marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe

E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft

9

ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve

Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes

Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi

ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale

09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe

ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale

sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa

ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj

Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie

Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI

pershembull

raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates

gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me

marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me

marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj

Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per

Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte

marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky

kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe

aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe

Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date

0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13

kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e

marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes

1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H

10

Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve

themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl

punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)

Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle

ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies

se punes

Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne

Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl

permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl

zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne

2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa

shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f

n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it

per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of

sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur

ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e

punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi

rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj

12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi

Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin

pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes

se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj

Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri

ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te

punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre

6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar

11

marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara

Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut

elj)

Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune

Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e

punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e

mbrojljes shoqerore Ie plll1es

E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e

punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne

menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e

drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e

jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga

pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise

E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura

dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I

jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim

mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil

Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga

Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes

qe ai rregul Ion

Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze

me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne

krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat

Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie

Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe

rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I

disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes

1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89

12

e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy

nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie

nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te

drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne

Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie

projesionil

Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje

burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet

ne formalin e saj ne baze Ie liampiil

13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990

Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku

sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie

punes Ie perqendflJara ne duart e shIell

Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe

1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne

vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1

azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980

Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel

ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike

ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash

Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe

punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle

nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e

Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej

Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000

persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989

Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii

13

- --------- -- - -

popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe

e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne

vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj

rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin

ushtarak ishte e paafie per pune etj

Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77

Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne

pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989

karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt

zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar

ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)

41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015

Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike

dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara

nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do

te mtgteshtetej s islemi I ri

Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej

duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per

shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te

pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante

pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike

dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u

ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve

financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje

s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe

punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e

vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike

14

Hyrje

Nepennjet kt~lij punimi kam synuar Ie jap nje pasqyre Le tregul Ie punes ne Shqiperi qe ne

fillimet e saj dhe deri ne ditct e saline duke ndjekur hapa qe nga historiku I forcimit Ie rolit Ie

shteti[ e deri tek politikat e tij referuar papunesiapunesimi polilikal e ndjekura peT Ie ulur

papullcsine si dhe rnenyren e punes imil jo velem ne sektorin privat por dhe ne ate shteteror

Kam menduar Ie trajloj nje Ierne duke vene ne dukje rolin e shleli jo vetem ne mbeshtetje Ie

zlwillimil Ie tregul Ie punes pOl dhe mbrojtjes mbrojljes ligjore lepunonjesve nc varesi Ie

instilllcionit ku ala punojne

Po lilikal aklive Ie tregullepuneS synojne Ie permi resojne tregun e punes pcr Ie papunesuaril Nt

shurne vende trajnimi dhe punet e mbeshteturn financiari sht jane elemente te poJitikave aklive Ie

tregut Ie punes Qe ngll koha ur Shqiperia hyri ne rruge n e demokracise tregu I punes ka vene

ne dukje perballe shoqerise fenomenin e paptlOesise Per te lurtuar lurtuar kete fenamen qeveria

dermerr programe Ie politikave passive dhe harton polilika aktive Ie Iregllt dallimi midis lyre

eshte Ie politikat aktive jane me te kushlueshmedhe kerkojne nje monitorim dhe vleresim dhe

perkushtim Ie madh

Gjithashlu jam perpjekur Ie sjell dhe njeanali ze te legjis lac ionit per rregullimin e marrdhenieve

Ie punes si dhe instilucionit perkates per lrajnimet dh e keshillimin per ndjekj en e hapave per Ie

punuar ne sek to rin public kryesisht nl adminislraten publike

Nje pershkrim J eshle bere dhe situates akluale nl Jidhje me punes imet nl ad ministrate si dhe

shkarkimet e tyre e eila sje ll nje rfitje te papunesise dhe nje koslo financi are I~ humbur Lidhur

me nepune5il civ iledhe marrdhenien e punes jam munduar Ie paraqese nje analize teorike te

Jegji s lacionil dhe men yren se 5i funksionon duke u bazuar ne li gj in nr 152 viti 2013 per

nepunesin civil 5i dhe ligji 796 1 I vitit 1995 Kodin e Punes 1 Republikes SI Shqiperise I

ndryshuar cfare parashtrojne dh e cfare avantazhe dl1 e disavanlazhe mund Ie kete zbatimi J

lyre Zbalimi nepraklik~ I marrdhenieve Ie punes sidomos ne sektorin public ka sjell mjaft

probJematika pOI e5hte vine re vilet e fundit gjilhashtu nje interes ne rrilj e per rregulimin e

marrdhenieve te punes ne kete sektor

7

------ --- --- --

Permbledhje

Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe

nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje

vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne

Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil

1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim

Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i

Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate

nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per

rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im

Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe

ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in

e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u

ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur

nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)

Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil

duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne

kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e

veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s

dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara

pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes

Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes

se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre

ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se

punes ne meny re te njeanshme

8

KREUl

lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI

IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)

iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne

hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville

1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e

punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet

rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie

punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes

neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote

pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone

paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak

Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike

por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores

percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe

Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh

rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe

Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len

autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)

Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe

punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf

nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky

sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie

kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e

marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe

E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft

9

ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve

Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes

Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi

ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale

09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe

ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale

sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa

ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj

Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie

Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI

pershembull

raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates

gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me

marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me

marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj

Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per

Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte

marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky

kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe

aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe

Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date

0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13

kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e

marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes

1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H

10

Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve

themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl

punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)

Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle

ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies

se punes

Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne

Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl

permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl

zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne

2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa

shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f

n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it

per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of

sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur

ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e

punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi

rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj

12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi

Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin

pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes

se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj

Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri

ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te

punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre

6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar

11

marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara

Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut

elj)

Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune

Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e

punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e

mbrojljes shoqerore Ie plll1es

E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e

punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne

menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e

drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e

jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga

pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise

E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura

dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I

jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim

mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil

Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga

Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes

qe ai rregul Ion

Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze

me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne

krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat

Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie

Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe

rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I

disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes

1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89

12

e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy

nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie

nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te

drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne

Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie

projesionil

Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje

burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet

ne formalin e saj ne baze Ie liampiil

13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990

Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku

sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie

punes Ie perqendflJara ne duart e shIell

Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe

1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne

vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1

azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980

Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel

ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike

ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash

Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe

punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle

nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e

Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej

Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000

persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989

Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii

13

- --------- -- - -

popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe

e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne

vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj

rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin

ushtarak ishte e paafie per pune etj

Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77

Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne

pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989

karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt

zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar

ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)

41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015

Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike

dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara

nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do

te mtgteshtetej s islemi I ri

Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej

duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per

shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te

pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante

pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike

dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u

ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve

financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje

s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe

punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e

vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike

14

------ --- --- --

Permbledhje

Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe

nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje

vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne

Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil

1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim

Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i

Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate

nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per

rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im

Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe

ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in

e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u

ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur

nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)

Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil

duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne

kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e

veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s

dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara

pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes

Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes

se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre

ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se

punes ne meny re te njeanshme

8

KREUl

lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI

IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)

iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne

hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville

1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e

punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet

rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie

punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes

neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote

pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone

paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak

Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike

por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores

percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe

Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh

rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe

Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len

autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)

Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe

punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf

nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky

sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie

kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e

marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe

E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft

9

ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve

Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes

Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi

ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale

09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe

ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale

sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa

ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj

Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie

Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI

pershembull

raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates

gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me

marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me

marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj

Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per

Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte

marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky

kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe

aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe

Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date

0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13

kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e

marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes

1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H

10

Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve

themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl

punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)

Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle

ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies

se punes

Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne

Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl

permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl

zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne

2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa

shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f

n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it

per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of

sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur

ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e

punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi

rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj

12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi

Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin

pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes

se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj

Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri

ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te

punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre

6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar

11

marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara

Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut

elj)

Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune

Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e

punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e

mbrojljes shoqerore Ie plll1es

E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e

punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne

menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e

drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e

jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga

pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise

E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura

dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I

jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim

mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil

Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga

Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes

qe ai rregul Ion

Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze

me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne

krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat

Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie

Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe

rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I

disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes

1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89

12

e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy

nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie

nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te

drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne

Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie

projesionil

Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje

burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet

ne formalin e saj ne baze Ie liampiil

13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990

Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku

sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie

punes Ie perqendflJara ne duart e shIell

Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe

1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne

vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1

azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980

Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel

ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike

ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash

Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe

punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle

nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e

Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej

Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000

persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989

Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii

13

- --------- -- - -

popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe

e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne

vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj

rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin

ushtarak ishte e paafie per pune etj

Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77

Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne

pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989

karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt

zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar

ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)

41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015

Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike

dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara

nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do

te mtgteshtetej s islemi I ri

Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej

duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per

shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te

pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante

pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike

dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u

ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve

financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje

s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe

punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e

vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike

14

KREUl

lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI

IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)

iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne

hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville

1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e

punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet

rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie

punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes

neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote

pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone

paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak

Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike

por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores

percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe

Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh

rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe

Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len

autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)

Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe

punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf

nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky

sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie

kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e

marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe

E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft

9

ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve

Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes

Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi

ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale

09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe

ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale

sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa

ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj

Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie

Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI

pershembull

raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates

gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me

marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me

marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj

Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per

Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte

marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky

kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe

aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe

Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date

0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13

kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e

marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes

1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H

10

Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve

themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl

punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)

Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle

ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies

se punes

Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne

Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl

permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl

zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne

2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa

shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f

n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it

per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of

sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur

ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e

punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi

rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj

12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi

Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin

pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes

se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj

Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri

ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te

punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre

6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar

11

marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara

Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut

elj)

Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune

Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e

punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e

mbrojljes shoqerore Ie plll1es

E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e

punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne

menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e

drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e

jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga

pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise

E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura

dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I

jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim

mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil

Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga

Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes

qe ai rregul Ion

Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze

me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne

krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat

Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie

Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe

rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I

disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes

1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89

12

e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy

nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie

nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te

drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne

Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie

projesionil

Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje

burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet

ne formalin e saj ne baze Ie liampiil

13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990

Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku

sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie

punes Ie perqendflJara ne duart e shIell

Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe

1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne

vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1

azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980

Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel

ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike

ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash

Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe

punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle

nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e

Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej

Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000

persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989

Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii

13

- --------- -- - -

popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe

e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne

vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj

rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin

ushtarak ishte e paafie per pune etj

Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77

Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne

pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989

karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt

zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar

ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)

41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015

Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike

dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara

nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do

te mtgteshtetej s islemi I ri

Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej

duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per

shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te

pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante

pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike

dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u

ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve

financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje

s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe

punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e

vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike

14

ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve

Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes

Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi

ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale

09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe

ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale

sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa

ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj

Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie

Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI

pershembull

raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates

gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me

marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me

marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj

Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per

Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte

marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky

kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe

aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe

Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date

0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13

kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e

marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes

1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H

10

Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve

themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl

punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)

Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle

ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies

se punes

Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne

Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl

permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl

zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne

2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa

shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f

n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it

per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of

sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur

ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e

punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi

rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj

12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi

Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin

pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes

se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj

Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri

ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te

punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre

6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar

11

marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara

Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut

elj)

Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune

Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e

punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e

mbrojljes shoqerore Ie plll1es

E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e

punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne

menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e

drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e

jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga

pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise

E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura

dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I

jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim

mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil

Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga

Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes

qe ai rregul Ion

Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze

me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne

krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat

Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie

Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe

rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I

disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes

1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89

12

e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy

nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie

nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te

drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne

Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie

projesionil

Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje

burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet

ne formalin e saj ne baze Ie liampiil

13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990

Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku

sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie

punes Ie perqendflJara ne duart e shIell

Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe

1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne

vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1

azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980

Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel

ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike

ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash

Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe

punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle

nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e

Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej

Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000

persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989

Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii

13

- --------- -- - -

popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe

e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne

vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj

rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin

ushtarak ishte e paafie per pune etj

Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77

Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne

pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989

karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt

zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar

ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)

41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015

Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike

dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara

nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do

te mtgteshtetej s islemi I ri

Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej

duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per

shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te

pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante

pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike

dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u

ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve

financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje

s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe

punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e

vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike

14

Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve

themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl

punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)

Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle

ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies

se punes

Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne

Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl

permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl

zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne

2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa

shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f

n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it

per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of

sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur

ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e

punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi

rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj

12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi

Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin

pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes

se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj

Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri

ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te

punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre

6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar

11

marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara

Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut

elj)

Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune

Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e

punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e

mbrojljes shoqerore Ie plll1es

E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e

punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne

menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e

drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e

jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga

pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise

E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura

dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I

jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim

mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil

Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga

Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes

qe ai rregul Ion

Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze

me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne

krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat

Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie

Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe

rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I

disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes

1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89

12

e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy

nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie

nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te

drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne

Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie

projesionil

Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje

burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet

ne formalin e saj ne baze Ie liampiil

13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990

Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku

sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie

punes Ie perqendflJara ne duart e shIell

Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe

1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne

vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1

azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980

Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel

ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike

ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash

Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe

punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle

nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e

Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej

Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000

persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989

Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii

13

- --------- -- - -

popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe

e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne

vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj

rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin

ushtarak ishte e paafie per pune etj

Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77

Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne

pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989

karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt

zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar

ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)

41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015

Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike

dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara

nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do

te mtgteshtetej s islemi I ri

Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej

duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per

shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te

pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante

pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike

dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u

ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve

financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje

s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe

punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e

vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike

14

marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara

Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut

elj)

Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune

Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e

punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e

mbrojljes shoqerore Ie plll1es

E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e

punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne

menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e

drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e

jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga

pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise

E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura

dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I

jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim

mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil

Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga

Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes

qe ai rregul Ion

Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze

me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne

krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat

Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie

Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe

rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I

disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes

1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89

12

e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy

nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie

nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te

drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne

Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie

projesionil

Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje

burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet

ne formalin e saj ne baze Ie liampiil

13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990

Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku

sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie

punes Ie perqendflJara ne duart e shIell

Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe

1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne

vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1

azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980

Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel

ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike

ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash

Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe

punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle

nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e

Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej

Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000

persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989

Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii

13

- --------- -- - -

popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe

e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne

vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj

rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin

ushtarak ishte e paafie per pune etj

Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77

Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne

pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989

karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt

zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar

ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)

41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015

Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike

dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara

nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do

te mtgteshtetej s islemi I ri

Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej

duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per

shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te

pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante

pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike

dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u

ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve

financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje

s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe

punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e

vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike

14

e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy

nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie

nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te

drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne

Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie

projesionil

Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje

burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet

ne formalin e saj ne baze Ie liampiil

13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990

Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku

sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie

punes Ie perqendflJara ne duart e shIell

Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe

1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne

vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1

azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980

Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel

ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike

ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash

Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe

punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle

nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e

Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej

Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000

persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989

Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii

13

- --------- -- - -

popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe

e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne

vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj

rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin

ushtarak ishte e paafie per pune etj

Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77

Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne

pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989

karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt

zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar

ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)

41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015

Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike

dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara

nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do

te mtgteshtetej s islemi I ri

Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej

duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per

shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te

pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante

pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike

dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u

ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve

financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje

s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe

punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e

vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike

14

- --------- -- - -

popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe

e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne

vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj

rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin

ushtarak ishte e paafie per pune etj

Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77

Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne

pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989

karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt

zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar

ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)

41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015

Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike

dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara

nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do

te mtgteshtetej s islemi I ri

Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej

duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per

shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te

pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante

pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike

dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u

ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve

financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje

s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe

punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e

vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike

14

duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r

nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private

Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe

SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e

njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me

privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha

Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj

si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare

privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen

e prones pri vate

Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe

tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene

ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e

ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (

punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie

politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne

mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon

3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne

fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera

mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye

I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin

ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar

kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie

ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie

papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative

E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare

2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe

3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)

15

Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per

kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut

Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe

inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1

c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa

perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele

drejlim ishtt~ se

Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte

alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa

me shpej

Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin

shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne

g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka

qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur

ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te

nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne

tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut

apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si

dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional

lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas

Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999

Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e

Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e

pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie

pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te

dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427

punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar

10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )

16

- ----- -

Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar

Vilet 2009 2010 2011 2012 2013

Te papue te

rregjistruar 142 143 142 1418 1444

(nemije)

Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes

veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet

me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar

Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per

shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i

Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit

Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve

17

- -~-

KREUII

2PAPUNESIA DHE PUNESIMI

21Papunesia

Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe

nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne

Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie

institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc

ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike

nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992

Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale

perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia

eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I

fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe

mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I

pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur

burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te

ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie

pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne

vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj

nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie

intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte

Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie

rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me

arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1

del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe

11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie

18

-- - - - ---

duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e

pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate

22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR

Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon

perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive

13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u

papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas

rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune

konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme

a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)

b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences

c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references

Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE

kerkuar punc

Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit

144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013

PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE

1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1

IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it

19

~~--

Te papune te

rregji struar

(ne mije )

142761 143002 141828 144427 14134 2

Femra 72900 73754 73014 74551 71710

Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632

Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose

51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare

Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9

vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe

trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike

Sales pa punesi 5

ne ndihme ekonomike 70

te tjers 25

familje kryefamilj are 11

20

middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me

te ardhura i ndajme ne 3 grupe

- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise

- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike

- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura

Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes

Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S

vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35

vjet etj

ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni

fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku

mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare

eshte 25 deri 35 vjec

Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve

numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala

jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e

popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe

arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise

Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses

se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj

kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e

numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe

Lezhes

u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit

21

-- ----------------shy

Punekerkues me a ftesi te kufizuar

Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi

tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin

2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona

me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet

bull Femraj ane 426

bull Krye familjare 47

bull Moshe mbi 45 vjee 386

bull Me ars im der i 9 vjeesr 695

23 Situata aktuale e punesimit

16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy

dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka

ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie

shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne

teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian

Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene

fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie

saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes

17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie

perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e

papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie

nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it

dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre

~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit

22

-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -

Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia

ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne

I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634

2 Shkalla e punesimit eshte 52 3

3 Shkalla e papunesieeshle 174

4 Popullsi inakti ve eshte 366

Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane

(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja

e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet

tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie

analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at

me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te

pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464

Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page

afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te

punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar

s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im

te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe

491

18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes

Popullsia

529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar

112 eshte e papune

359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)

18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT

23

19Meshkuj

605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar

129 jane te papune

266 jane jashle forcave Ie punes

Femra

455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara

95 jane te papuna

45 jane jasluc foreave Ie punes

24Punesimi dhe perfshirja sociale

Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e

shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje

kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke

perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli

eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e

femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli

i infonnalitetit eshte pesefish

se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat

se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per

mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje

periudhe me Ie vonshme Ie jetes

se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se

katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor

19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl

ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020

24

sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per

shembull bujqes ia

Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe

rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie

palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni

Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per

punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose

stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar

Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm

nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie

posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave

arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi

Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne

familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e

eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie

papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet

burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo

fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte

gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne

2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne

me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne

kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak

mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie

femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin

arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk

kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur

pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione

U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020

25

ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e

mundshmelpotenciale mas hkullore

Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e

kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha

funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal

rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime

Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne

~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem

~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes

gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve

~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne

tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise

dhe profesione Ie ndryshme

~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes

ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes

Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen

caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres

ko mbetare Ie punesimit

25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit

Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len

bull Rrilj a e kerkess per prodllkte

bull Permiresimi ileknologjive

bull SITategj ile seklorjaie

bull Levizja demogra fike

26

Rritja e kerkeses per keto produkte

Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he

akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie

perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin

tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin

to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe

ars imi profess ional

Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve

Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke

cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe

permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes

li dhur me pro fes ioni (IT)

Siralegj ite sckto rjale

Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka

cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e

numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim

akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem

Uvizja demografike

Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek

punedhenesit ~r keto arsye

Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld

Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve

ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti

Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e

nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te

theli a

27

26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)

Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie

tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e

punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i

gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion

gt- Keshillimi per pune dhe profesion

gt- Formimi professional

gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj

Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje

pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine

siluates se tregut Ie punes

)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I

kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht

gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise

gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka

mangesi kapacitelesh trajnuese)

gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie

Irajnuar

)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve

)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)

gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve

gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve

gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku

shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera

Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne

jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto

programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe

28

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per

kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut

Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe

inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1

c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa

perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele

drejlim ishtt~ se

Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte

alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa

me shpej

Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin

shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne

g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka

qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur

ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te

nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne

tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut

apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si

dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional

lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas

Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999

Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e

Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e

pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie

pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te

dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427

punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar

10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )

16

- ----- -

Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar

Vilet 2009 2010 2011 2012 2013

Te papue te

rregjistruar 142 143 142 1418 1444

(nemije)

Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes

veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet

me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar

Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per

shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i

Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit

Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve

17

- -~-

KREUII

2PAPUNESIA DHE PUNESIMI

21Papunesia

Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe

nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne

Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie

institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc

ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike

nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992

Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale

perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia

eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I

fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe

mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I

pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur

burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te

ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie

pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne

vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj

nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie

intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte

Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie

rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me

arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1

del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe

11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie

18

-- - - - ---

duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e

pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate

22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR

Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon

perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive

13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u

papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas

rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune

konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme

a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)

b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences

c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references

Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE

kerkuar punc

Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit

144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013

PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE

1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1

IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it

19

~~--

Te papune te

rregji struar

(ne mije )

142761 143002 141828 144427 14134 2

Femra 72900 73754 73014 74551 71710

Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632

Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose

51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare

Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9

vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe

trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike

Sales pa punesi 5

ne ndihme ekonomike 70

te tjers 25

familje kryefamilj are 11

20

middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me

te ardhura i ndajme ne 3 grupe

- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise

- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike

- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura

Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes

Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S

vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35

vjet etj

ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni

fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku

mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare

eshte 25 deri 35 vjec

Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve

numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala

jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e

popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe

arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise

Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses

se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj

kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e

numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe

Lezhes

u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit

21

-- ----------------shy

Punekerkues me a ftesi te kufizuar

Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi

tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin

2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona

me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet

bull Femraj ane 426

bull Krye familjare 47

bull Moshe mbi 45 vjee 386

bull Me ars im der i 9 vjeesr 695

23 Situata aktuale e punesimit

16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy

dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka

ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie

shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne

teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian

Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene

fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie

saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes

17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie

perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e

papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie

nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it

dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre

~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit

22

-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -

Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia

ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne

I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634

2 Shkalla e punesimit eshte 52 3

3 Shkalla e papunesieeshle 174

4 Popullsi inakti ve eshte 366

Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane

(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja

e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet

tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie

analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at

me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te

pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464

Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page

afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te

punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar

s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im

te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe

491

18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes

Popullsia

529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar

112 eshte e papune

359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)

18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT

23

19Meshkuj

605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar

129 jane te papune

266 jane jashle forcave Ie punes

Femra

455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara

95 jane te papuna

45 jane jasluc foreave Ie punes

24Punesimi dhe perfshirja sociale

Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e

shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje

kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke

perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli

eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e

femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli

i infonnalitetit eshte pesefish

se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat

se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per

mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje

periudhe me Ie vonshme Ie jetes

se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se

katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor

19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl

ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020

24

sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per

shembull bujqes ia

Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe

rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie

palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni

Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per

punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose

stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar

Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm

nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie

posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave

arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi

Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne

familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e

eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie

papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet

burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo

fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte

gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne

2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne

me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne

kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak

mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie

femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin

arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk

kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur

pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione

U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020

25

ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e

mundshmelpotenciale mas hkullore

Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e

kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha

funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal

rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime

Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne

~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem

~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes

gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve

~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne

tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise

dhe profesione Ie ndryshme

~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes

ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes

Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen

caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres

ko mbetare Ie punesimit

25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit

Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len

bull Rrilj a e kerkess per prodllkte

bull Permiresimi ileknologjive

bull SITategj ile seklorjaie

bull Levizja demogra fike

26

Rritja e kerkeses per keto produkte

Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he

akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie

perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin

tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin

to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe

ars imi profess ional

Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve

Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke

cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe

permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes

li dhur me pro fes ioni (IT)

Siralegj ite sckto rjale

Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka

cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e

numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim

akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem

Uvizja demografike

Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek

punedhenesit ~r keto arsye

Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld

Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve

ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti

Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e

nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te

theli a

27

26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)

Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie

tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e

punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i

gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion

gt- Keshillimi per pune dhe profesion

gt- Formimi professional

gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj

Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje

pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine

siluates se tregut Ie punes

)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I

kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht

gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise

gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka

mangesi kapacitelesh trajnuese)

gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie

Irajnuar

)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve

)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)

gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve

gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve

gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku

shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera

Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne

jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto

programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe

28

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

- ----- -

Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar

Vilet 2009 2010 2011 2012 2013

Te papue te

rregjistruar 142 143 142 1418 1444

(nemije)

Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes

veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet

me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar

Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per

shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i

Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit

Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve

17

- -~-

KREUII

2PAPUNESIA DHE PUNESIMI

21Papunesia

Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe

nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne

Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie

institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc

ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike

nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992

Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale

perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia

eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I

fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe

mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I

pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur

burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te

ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie

pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne

vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj

nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie

intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte

Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie

rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me

arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1

del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe

11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie

18

-- - - - ---

duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e

pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate

22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR

Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon

perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive

13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u

papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas

rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune

konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme

a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)

b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences

c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references

Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE

kerkuar punc

Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit

144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013

PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE

1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1

IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it

19

~~--

Te papune te

rregji struar

(ne mije )

142761 143002 141828 144427 14134 2

Femra 72900 73754 73014 74551 71710

Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632

Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose

51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare

Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9

vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe

trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike

Sales pa punesi 5

ne ndihme ekonomike 70

te tjers 25

familje kryefamilj are 11

20

middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me

te ardhura i ndajme ne 3 grupe

- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise

- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike

- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura

Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes

Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S

vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35

vjet etj

ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni

fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku

mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare

eshte 25 deri 35 vjec

Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve

numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala

jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e

popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe

arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise

Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses

se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj

kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e

numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe

Lezhes

u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit

21

-- ----------------shy

Punekerkues me a ftesi te kufizuar

Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi

tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin

2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona

me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet

bull Femraj ane 426

bull Krye familjare 47

bull Moshe mbi 45 vjee 386

bull Me ars im der i 9 vjeesr 695

23 Situata aktuale e punesimit

16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy

dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka

ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie

shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne

teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian

Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene

fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie

saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes

17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie

perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e

papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie

nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it

dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre

~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit

22

-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -

Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia

ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne

I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634

2 Shkalla e punesimit eshte 52 3

3 Shkalla e papunesieeshle 174

4 Popullsi inakti ve eshte 366

Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane

(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja

e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet

tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie

analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at

me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te

pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464

Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page

afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te

punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar

s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im

te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe

491

18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes

Popullsia

529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar

112 eshte e papune

359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)

18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT

23

19Meshkuj

605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar

129 jane te papune

266 jane jashle forcave Ie punes

Femra

455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara

95 jane te papuna

45 jane jasluc foreave Ie punes

24Punesimi dhe perfshirja sociale

Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e

shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje

kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke

perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli

eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e

femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli

i infonnalitetit eshte pesefish

se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat

se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per

mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje

periudhe me Ie vonshme Ie jetes

se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se

katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor

19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl

ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020

24

sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per

shembull bujqes ia

Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe

rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie

palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni

Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per

punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose

stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar

Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm

nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie

posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave

arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi

Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne

familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e

eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie

papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet

burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo

fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte

gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne

2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne

me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne

kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak

mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie

femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin

arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk

kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur

pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione

U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020

25

ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e

mundshmelpotenciale mas hkullore

Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e

kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha

funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal

rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime

Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne

~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem

~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes

gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve

~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne

tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise

dhe profesione Ie ndryshme

~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes

ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes

Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen

caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres

ko mbetare Ie punesimit

25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit

Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len

bull Rrilj a e kerkess per prodllkte

bull Permiresimi ileknologjive

bull SITategj ile seklorjaie

bull Levizja demogra fike

26

Rritja e kerkeses per keto produkte

Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he

akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie

perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin

tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin

to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe

ars imi profess ional

Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve

Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke

cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe

permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes

li dhur me pro fes ioni (IT)

Siralegj ite sckto rjale

Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka

cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e

numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim

akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem

Uvizja demografike

Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek

punedhenesit ~r keto arsye

Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld

Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve

ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti

Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e

nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te

theli a

27

26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)

Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie

tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e

punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i

gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion

gt- Keshillimi per pune dhe profesion

gt- Formimi professional

gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj

Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje

pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine

siluates se tregut Ie punes

)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I

kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht

gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise

gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka

mangesi kapacitelesh trajnuese)

gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie

Irajnuar

)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve

)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)

gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve

gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve

gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku

shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera

Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne

jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto

programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe

28

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

KREUII

2PAPUNESIA DHE PUNESIMI

21Papunesia

Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe

nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne

Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie

institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc

ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike

nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992

Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale

perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia

eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I

fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe

mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I

pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur

burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te

ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie

pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne

vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj

nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie

intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte

Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie

rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me

arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1

del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe

11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie

18

-- - - - ---

duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e

pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate

22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR

Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon

perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive

13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u

papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas

rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune

konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme

a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)

b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences

c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references

Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE

kerkuar punc

Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit

144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013

PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE

1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1

IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it

19

~~--

Te papune te

rregji struar

(ne mije )

142761 143002 141828 144427 14134 2

Femra 72900 73754 73014 74551 71710

Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632

Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose

51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare

Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9

vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe

trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike

Sales pa punesi 5

ne ndihme ekonomike 70

te tjers 25

familje kryefamilj are 11

20

middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me

te ardhura i ndajme ne 3 grupe

- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise

- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike

- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura

Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes

Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S

vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35

vjet etj

ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni

fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku

mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare

eshte 25 deri 35 vjec

Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve

numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala

jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e

popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe

arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise

Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses

se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj

kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e

numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe

Lezhes

u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit

21

-- ----------------shy

Punekerkues me a ftesi te kufizuar

Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi

tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin

2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona

me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet

bull Femraj ane 426

bull Krye familjare 47

bull Moshe mbi 45 vjee 386

bull Me ars im der i 9 vjeesr 695

23 Situata aktuale e punesimit

16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy

dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka

ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie

shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne

teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian

Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene

fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie

saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes

17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie

perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e

papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie

nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it

dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre

~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit

22

-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -

Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia

ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne

I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634

2 Shkalla e punesimit eshte 52 3

3 Shkalla e papunesieeshle 174

4 Popullsi inakti ve eshte 366

Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane

(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja

e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet

tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie

analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at

me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te

pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464

Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page

afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te

punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar

s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im

te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe

491

18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes

Popullsia

529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar

112 eshte e papune

359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)

18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT

23

19Meshkuj

605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar

129 jane te papune

266 jane jashle forcave Ie punes

Femra

455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara

95 jane te papuna

45 jane jasluc foreave Ie punes

24Punesimi dhe perfshirja sociale

Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e

shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje

kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke

perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli

eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e

femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli

i infonnalitetit eshte pesefish

se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat

se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per

mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje

periudhe me Ie vonshme Ie jetes

se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se

katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor

19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl

ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020

24

sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per

shembull bujqes ia

Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe

rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie

palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni

Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per

punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose

stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar

Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm

nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie

posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave

arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi

Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne

familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e

eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie

papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet

burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo

fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte

gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne

2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne

me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne

kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak

mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie

femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin

arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk

kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur

pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione

U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020

25

ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e

mundshmelpotenciale mas hkullore

Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e

kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha

funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal

rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime

Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne

~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem

~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes

gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve

~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne

tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise

dhe profesione Ie ndryshme

~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes

ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes

Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen

caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres

ko mbetare Ie punesimit

25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit

Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len

bull Rrilj a e kerkess per prodllkte

bull Permiresimi ileknologjive

bull SITategj ile seklorjaie

bull Levizja demogra fike

26

Rritja e kerkeses per keto produkte

Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he

akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie

perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin

tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin

to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe

ars imi profess ional

Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve

Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke

cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe

permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes

li dhur me pro fes ioni (IT)

Siralegj ite sckto rjale

Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka

cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e

numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim

akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem

Uvizja demografike

Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek

punedhenesit ~r keto arsye

Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld

Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve

ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti

Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e

nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te

theli a

27

26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)

Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie

tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e

punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i

gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion

gt- Keshillimi per pune dhe profesion

gt- Formimi professional

gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj

Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje

pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine

siluates se tregut Ie punes

)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I

kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht

gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise

gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka

mangesi kapacitelesh trajnuese)

gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie

Irajnuar

)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve

)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)

gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve

gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve

gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku

shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera

Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne

jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto

programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe

28

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

-- - - - ---

duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e

pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate

22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR

Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon

perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive

13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u

papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas

rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune

konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme

a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)

b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences

c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references

Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE

kerkuar punc

Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit

144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013

PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE

1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1

IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it

19

~~--

Te papune te

rregji struar

(ne mije )

142761 143002 141828 144427 14134 2

Femra 72900 73754 73014 74551 71710

Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632

Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose

51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare

Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9

vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe

trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike

Sales pa punesi 5

ne ndihme ekonomike 70

te tjers 25

familje kryefamilj are 11

20

middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me

te ardhura i ndajme ne 3 grupe

- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise

- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike

- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura

Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes

Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S

vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35

vjet etj

ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni

fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku

mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare

eshte 25 deri 35 vjec

Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve

numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala

jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e

popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe

arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise

Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses

se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj

kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e

numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe

Lezhes

u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit

21

-- ----------------shy

Punekerkues me a ftesi te kufizuar

Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi

tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin

2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona

me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet

bull Femraj ane 426

bull Krye familjare 47

bull Moshe mbi 45 vjee 386

bull Me ars im der i 9 vjeesr 695

23 Situata aktuale e punesimit

16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy

dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka

ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie

shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne

teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian

Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene

fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie

saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes

17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie

perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e

papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie

nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it

dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre

~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit

22

-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -

Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia

ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne

I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634

2 Shkalla e punesimit eshte 52 3

3 Shkalla e papunesieeshle 174

4 Popullsi inakti ve eshte 366

Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane

(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja

e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet

tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie

analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at

me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te

pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464

Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page

afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te

punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar

s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im

te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe

491

18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes

Popullsia

529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar

112 eshte e papune

359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)

18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT

23

19Meshkuj

605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar

129 jane te papune

266 jane jashle forcave Ie punes

Femra

455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara

95 jane te papuna

45 jane jasluc foreave Ie punes

24Punesimi dhe perfshirja sociale

Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e

shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje

kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke

perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli

eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e

femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli

i infonnalitetit eshte pesefish

se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat

se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per

mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje

periudhe me Ie vonshme Ie jetes

se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se

katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor

19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl

ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020

24

sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per

shembull bujqes ia

Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe

rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie

palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni

Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per

punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose

stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar

Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm

nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie

posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave

arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi

Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne

familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e

eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie

papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet

burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo

fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte

gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne

2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne

me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne

kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak

mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie

femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin

arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk

kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur

pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione

U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020

25

ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e

mundshmelpotenciale mas hkullore

Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e

kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha

funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal

rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime

Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne

~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem

~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes

gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve

~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne

tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise

dhe profesione Ie ndryshme

~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes

ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes

Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen

caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres

ko mbetare Ie punesimit

25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit

Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len

bull Rrilj a e kerkess per prodllkte

bull Permiresimi ileknologjive

bull SITategj ile seklorjaie

bull Levizja demogra fike

26

Rritja e kerkeses per keto produkte

Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he

akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie

perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin

tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin

to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe

ars imi profess ional

Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve

Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke

cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe

permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes

li dhur me pro fes ioni (IT)

Siralegj ite sckto rjale

Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka

cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e

numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim

akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem

Uvizja demografike

Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek

punedhenesit ~r keto arsye

Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld

Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve

ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti

Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e

nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te

theli a

27

26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)

Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie

tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e

punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i

gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion

gt- Keshillimi per pune dhe profesion

gt- Formimi professional

gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj

Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje

pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine

siluates se tregut Ie punes

)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I

kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht

gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise

gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka

mangesi kapacitelesh trajnuese)

gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie

Irajnuar

)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve

)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)

gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve

gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve

gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku

shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera

Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne

jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto

programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe

28

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

Te papune te

rregji struar

(ne mije )

142761 143002 141828 144427 14134 2

Femra 72900 73754 73014 74551 71710

Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632

Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose

51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare

Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9

vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe

trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike

Sales pa punesi 5

ne ndihme ekonomike 70

te tjers 25

familje kryefamilj are 11

20

middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me

te ardhura i ndajme ne 3 grupe

- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise

- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike

- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura

Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes

Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S

vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35

vjet etj

ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni

fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku

mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare

eshte 25 deri 35 vjec

Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve

numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala

jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e

popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe

arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise

Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses

se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj

kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e

numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe

Lezhes

u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit

21

-- ----------------shy

Punekerkues me a ftesi te kufizuar

Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi

tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin

2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona

me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet

bull Femraj ane 426

bull Krye familjare 47

bull Moshe mbi 45 vjee 386

bull Me ars im der i 9 vjeesr 695

23 Situata aktuale e punesimit

16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy

dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka

ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie

shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne

teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian

Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene

fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie

saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes

17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie

perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e

papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie

nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it

dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre

~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit

22

-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -

Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia

ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne

I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634

2 Shkalla e punesimit eshte 52 3

3 Shkalla e papunesieeshle 174

4 Popullsi inakti ve eshte 366

Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane

(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja

e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet

tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie

analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at

me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te

pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464

Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page

afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te

punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar

s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im

te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe

491

18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes

Popullsia

529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar

112 eshte e papune

359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)

18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT

23

19Meshkuj

605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar

129 jane te papune

266 jane jashle forcave Ie punes

Femra

455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara

95 jane te papuna

45 jane jasluc foreave Ie punes

24Punesimi dhe perfshirja sociale

Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e

shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje

kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke

perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli

eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e

femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli

i infonnalitetit eshte pesefish

se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat

se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per

mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje

periudhe me Ie vonshme Ie jetes

se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se

katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor

19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl

ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020

24

sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per

shembull bujqes ia

Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe

rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie

palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni

Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per

punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose

stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar

Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm

nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie

posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave

arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi

Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne

familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e

eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie

papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet

burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo

fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte

gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne

2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne

me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne

kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak

mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie

femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin

arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk

kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur

pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione

U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020

25

ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e

mundshmelpotenciale mas hkullore

Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e

kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha

funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal

rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime

Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne

~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem

~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes

gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve

~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne

tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise

dhe profesione Ie ndryshme

~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes

ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes

Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen

caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres

ko mbetare Ie punesimit

25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit

Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len

bull Rrilj a e kerkess per prodllkte

bull Permiresimi ileknologjive

bull SITategj ile seklorjaie

bull Levizja demogra fike

26

Rritja e kerkeses per keto produkte

Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he

akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie

perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin

tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin

to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe

ars imi profess ional

Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve

Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke

cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe

permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes

li dhur me pro fes ioni (IT)

Siralegj ite sckto rjale

Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka

cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e

numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim

akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem

Uvizja demografike

Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek

punedhenesit ~r keto arsye

Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld

Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve

ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti

Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e

nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te

theli a

27

26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)

Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie

tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e

punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i

gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion

gt- Keshillimi per pune dhe profesion

gt- Formimi professional

gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj

Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje

pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine

siluates se tregut Ie punes

)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I

kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht

gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise

gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka

mangesi kapacitelesh trajnuese)

gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie

Irajnuar

)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve

)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)

gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve

gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve

gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku

shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera

Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne

jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto

programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe

28

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me

te ardhura i ndajme ne 3 grupe

- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise

- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike

- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura

Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes

Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S

vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35

vjet etj

ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni

fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku

mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare

eshte 25 deri 35 vjec

Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve

numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala

jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e

popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe

arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise

Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses

se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj

kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e

numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe

Lezhes

u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit

21

-- ----------------shy

Punekerkues me a ftesi te kufizuar

Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi

tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin

2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona

me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet

bull Femraj ane 426

bull Krye familjare 47

bull Moshe mbi 45 vjee 386

bull Me ars im der i 9 vjeesr 695

23 Situata aktuale e punesimit

16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy

dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka

ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie

shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne

teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian

Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene

fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie

saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes

17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie

perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e

papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie

nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it

dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre

~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit

22

-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -

Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia

ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne

I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634

2 Shkalla e punesimit eshte 52 3

3 Shkalla e papunesieeshle 174

4 Popullsi inakti ve eshte 366

Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane

(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja

e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet

tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie

analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at

me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te

pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464

Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page

afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te

punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar

s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im

te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe

491

18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes

Popullsia

529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar

112 eshte e papune

359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)

18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT

23

19Meshkuj

605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar

129 jane te papune

266 jane jashle forcave Ie punes

Femra

455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara

95 jane te papuna

45 jane jasluc foreave Ie punes

24Punesimi dhe perfshirja sociale

Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e

shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje

kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke

perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli

eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e

femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli

i infonnalitetit eshte pesefish

se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat

se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per

mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje

periudhe me Ie vonshme Ie jetes

se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se

katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor

19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl

ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020

24

sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per

shembull bujqes ia

Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe

rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie

palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni

Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per

punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose

stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar

Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm

nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie

posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave

arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi

Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne

familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e

eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie

papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet

burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo

fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte

gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne

2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne

me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne

kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak

mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie

femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin

arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk

kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur

pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione

U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020

25

ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e

mundshmelpotenciale mas hkullore

Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e

kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha

funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal

rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime

Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne

~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem

~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes

gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve

~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne

tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise

dhe profesione Ie ndryshme

~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes

ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes

Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen

caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres

ko mbetare Ie punesimit

25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit

Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len

bull Rrilj a e kerkess per prodllkte

bull Permiresimi ileknologjive

bull SITategj ile seklorjaie

bull Levizja demogra fike

26

Rritja e kerkeses per keto produkte

Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he

akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie

perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin

tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin

to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe

ars imi profess ional

Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve

Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke

cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe

permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes

li dhur me pro fes ioni (IT)

Siralegj ite sckto rjale

Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka

cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e

numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim

akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem

Uvizja demografike

Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek

punedhenesit ~r keto arsye

Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld

Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve

ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti

Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e

nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te

theli a

27

26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)

Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie

tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e

punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i

gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion

gt- Keshillimi per pune dhe profesion

gt- Formimi professional

gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj

Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje

pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine

siluates se tregut Ie punes

)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I

kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht

gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise

gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka

mangesi kapacitelesh trajnuese)

gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie

Irajnuar

)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve

)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)

gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve

gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve

gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku

shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera

Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne

jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto

programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe

28

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

Punekerkues me a ftesi te kufizuar

Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi

tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin

2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona

me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet

bull Femraj ane 426

bull Krye familjare 47

bull Moshe mbi 45 vjee 386

bull Me ars im der i 9 vjeesr 695

23 Situata aktuale e punesimit

16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy

dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka

ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie

shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne

teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian

Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene

fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie

saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes

17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie

perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e

papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie

nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it

dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre

~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit

22

-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -

Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia

ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne

I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634

2 Shkalla e punesimit eshte 52 3

3 Shkalla e papunesieeshle 174

4 Popullsi inakti ve eshte 366

Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane

(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja

e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet

tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie

analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at

me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te

pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464

Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page

afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te

punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar

s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im

te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe

491

18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes

Popullsia

529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar

112 eshte e papune

359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)

18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT

23

19Meshkuj

605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar

129 jane te papune

266 jane jashle forcave Ie punes

Femra

455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara

95 jane te papuna

45 jane jasluc foreave Ie punes

24Punesimi dhe perfshirja sociale

Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e

shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje

kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke

perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli

eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e

femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli

i infonnalitetit eshte pesefish

se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat

se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per

mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje

periudhe me Ie vonshme Ie jetes

se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se

katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor

19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl

ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020

24

sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per

shembull bujqes ia

Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe

rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie

palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni

Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per

punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose

stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar

Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm

nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie

posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave

arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi

Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne

familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e

eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie

papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet

burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo

fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte

gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne

2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne

me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne

kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak

mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie

femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin

arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk

kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur

pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione

U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020

25

ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e

mundshmelpotenciale mas hkullore

Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e

kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha

funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal

rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime

Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne

~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem

~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes

gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve

~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne

tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise

dhe profesione Ie ndryshme

~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes

ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes

Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen

caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres

ko mbetare Ie punesimit

25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit

Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len

bull Rrilj a e kerkess per prodllkte

bull Permiresimi ileknologjive

bull SITategj ile seklorjaie

bull Levizja demogra fike

26

Rritja e kerkeses per keto produkte

Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he

akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie

perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin

tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin

to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe

ars imi profess ional

Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve

Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke

cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe

permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes

li dhur me pro fes ioni (IT)

Siralegj ite sckto rjale

Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka

cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e

numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim

akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem

Uvizja demografike

Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek

punedhenesit ~r keto arsye

Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld

Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve

ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti

Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e

nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te

theli a

27

26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)

Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie

tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e

punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i

gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion

gt- Keshillimi per pune dhe profesion

gt- Formimi professional

gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj

Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje

pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine

siluates se tregut Ie punes

)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I

kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht

gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise

gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka

mangesi kapacitelesh trajnuese)

gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie

Irajnuar

)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve

)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)

gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve

gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve

gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku

shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera

Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne

jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto

programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe

28

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -

Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia

ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne

I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634

2 Shkalla e punesimit eshte 52 3

3 Shkalla e papunesieeshle 174

4 Popullsi inakti ve eshte 366

Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane

(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja

e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet

tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie

analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at

me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te

pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464

Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page

afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te

punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar

s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im

te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe

491

18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes

Popullsia

529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar

112 eshte e papune

359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)

18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT

23

19Meshkuj

605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar

129 jane te papune

266 jane jashle forcave Ie punes

Femra

455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara

95 jane te papuna

45 jane jasluc foreave Ie punes

24Punesimi dhe perfshirja sociale

Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e

shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje

kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke

perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli

eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e

femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli

i infonnalitetit eshte pesefish

se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat

se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per

mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje

periudhe me Ie vonshme Ie jetes

se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se

katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor

19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl

ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020

24

sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per

shembull bujqes ia

Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe

rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie

palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni

Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per

punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose

stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar

Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm

nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie

posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave

arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi

Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne

familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e

eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie

papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet

burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo

fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte

gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne

2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne

me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne

kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak

mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie

femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin

arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk

kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur

pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione

U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020

25

ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e

mundshmelpotenciale mas hkullore

Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e

kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha

funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal

rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime

Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne

~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem

~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes

gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve

~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne

tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise

dhe profesione Ie ndryshme

~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes

ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes

Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen

caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres

ko mbetare Ie punesimit

25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit

Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len

bull Rrilj a e kerkess per prodllkte

bull Permiresimi ileknologjive

bull SITategj ile seklorjaie

bull Levizja demogra fike

26

Rritja e kerkeses per keto produkte

Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he

akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie

perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin

tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin

to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe

ars imi profess ional

Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve

Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke

cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe

permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes

li dhur me pro fes ioni (IT)

Siralegj ite sckto rjale

Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka

cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e

numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim

akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem

Uvizja demografike

Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek

punedhenesit ~r keto arsye

Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld

Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve

ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti

Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e

nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te

theli a

27

26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)

Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie

tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e

punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i

gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion

gt- Keshillimi per pune dhe profesion

gt- Formimi professional

gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj

Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje

pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine

siluates se tregut Ie punes

)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I

kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht

gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise

gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka

mangesi kapacitelesh trajnuese)

gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie

Irajnuar

)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve

)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)

gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve

gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve

gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku

shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera

Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne

jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto

programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe

28

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

19Meshkuj

605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar

129 jane te papune

266 jane jashle forcave Ie punes

Femra

455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara

95 jane te papuna

45 jane jasluc foreave Ie punes

24Punesimi dhe perfshirja sociale

Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e

shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje

kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke

perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli

eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e

femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli

i infonnalitetit eshte pesefish

se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat

se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per

mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje

periudhe me Ie vonshme Ie jetes

se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se

katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor

19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl

ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020

24

sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per

shembull bujqes ia

Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe

rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie

palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni

Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per

punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose

stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar

Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm

nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie

posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave

arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi

Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne

familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e

eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie

papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet

burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo

fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte

gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne

2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne

me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne

kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak

mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie

femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin

arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk

kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur

pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione

U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020

25

ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e

mundshmelpotenciale mas hkullore

Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e

kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha

funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal

rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime

Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne

~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem

~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes

gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve

~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne

tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise

dhe profesione Ie ndryshme

~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes

ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes

Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen

caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres

ko mbetare Ie punesimit

25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit

Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len

bull Rrilj a e kerkess per prodllkte

bull Permiresimi ileknologjive

bull SITategj ile seklorjaie

bull Levizja demogra fike

26

Rritja e kerkeses per keto produkte

Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he

akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie

perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin

tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin

to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe

ars imi profess ional

Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve

Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke

cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe

permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes

li dhur me pro fes ioni (IT)

Siralegj ite sckto rjale

Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka

cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e

numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim

akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem

Uvizja demografike

Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek

punedhenesit ~r keto arsye

Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld

Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve

ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti

Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e

nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te

theli a

27

26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)

Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie

tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e

punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i

gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion

gt- Keshillimi per pune dhe profesion

gt- Formimi professional

gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj

Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje

pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine

siluates se tregut Ie punes

)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I

kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht

gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise

gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka

mangesi kapacitelesh trajnuese)

gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie

Irajnuar

)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve

)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)

gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve

gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve

gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku

shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera

Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne

jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto

programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe

28

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per

shembull bujqes ia

Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe

rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie

palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni

Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per

punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose

stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar

Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm

nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie

posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave

arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi

Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne

familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e

eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie

papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet

burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo

fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte

gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne

2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne

me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne

kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak

mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie

femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin

arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk

kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur

pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione

U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020

25

ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e

mundshmelpotenciale mas hkullore

Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e

kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha

funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal

rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime

Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne

~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem

~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes

gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve

~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne

tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise

dhe profesione Ie ndryshme

~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes

ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes

Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen

caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres

ko mbetare Ie punesimit

25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit

Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len

bull Rrilj a e kerkess per prodllkte

bull Permiresimi ileknologjive

bull SITategj ile seklorjaie

bull Levizja demogra fike

26

Rritja e kerkeses per keto produkte

Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he

akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie

perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin

tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin

to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe

ars imi profess ional

Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve

Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke

cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe

permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes

li dhur me pro fes ioni (IT)

Siralegj ite sckto rjale

Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka

cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e

numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim

akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem

Uvizja demografike

Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek

punedhenesit ~r keto arsye

Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld

Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve

ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti

Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e

nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te

theli a

27

26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)

Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie

tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e

punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i

gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion

gt- Keshillimi per pune dhe profesion

gt- Formimi professional

gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj

Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje

pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine

siluates se tregut Ie punes

)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I

kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht

gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise

gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka

mangesi kapacitelesh trajnuese)

gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie

Irajnuar

)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve

)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)

gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve

gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve

gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku

shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera

Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne

jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto

programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe

28

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e

mundshmelpotenciale mas hkullore

Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e

kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha

funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal

rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime

Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne

~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem

~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes

gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve

~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne

tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise

dhe profesione Ie ndryshme

~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes

ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes

Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen

caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres

ko mbetare Ie punesimit

25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit

Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len

bull Rrilj a e kerkess per prodllkte

bull Permiresimi ileknologjive

bull SITategj ile seklorjaie

bull Levizja demogra fike

26

Rritja e kerkeses per keto produkte

Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he

akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie

perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin

tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin

to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe

ars imi profess ional

Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve

Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke

cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe

permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes

li dhur me pro fes ioni (IT)

Siralegj ite sckto rjale

Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka

cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e

numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim

akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem

Uvizja demografike

Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek

punedhenesit ~r keto arsye

Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld

Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve

ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti

Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e

nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te

theli a

27

26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)

Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie

tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e

punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i

gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion

gt- Keshillimi per pune dhe profesion

gt- Formimi professional

gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj

Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje

pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine

siluates se tregut Ie punes

)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I

kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht

gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise

gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka

mangesi kapacitelesh trajnuese)

gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie

Irajnuar

)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve

)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)

gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve

gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve

gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku

shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera

Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne

jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto

programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe

28

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

Rritja e kerkeses per keto produkte

Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he

akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie

perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin

tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin

to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe

ars imi profess ional

Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve

Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke

cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe

permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes

li dhur me pro fes ioni (IT)

Siralegj ite sckto rjale

Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka

cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e

numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim

akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem

Uvizja demografike

Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek

punedhenesit ~r keto arsye

Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld

Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve

ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti

Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e

nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te

theli a

27

26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)

Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie

tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e

punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i

gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion

gt- Keshillimi per pune dhe profesion

gt- Formimi professional

gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj

Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje

pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine

siluates se tregut Ie punes

)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I

kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht

gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise

gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka

mangesi kapacitelesh trajnuese)

gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie

Irajnuar

)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve

)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)

gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve

gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve

gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku

shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera

Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne

jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto

programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe

28

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)

Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie

tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e

punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i

gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion

gt- Keshillimi per pune dhe profesion

gt- Formimi professional

gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj

Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje

pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine

siluates se tregut Ie punes

)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I

kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht

gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise

gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka

mangesi kapacitelesh trajnuese)

gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie

Irajnuar

)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve

)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)

gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve

gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve

gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku

shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera

Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne

jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto

programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe

28

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji

positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl

dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje

mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori

Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre

qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate

publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo

ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote

motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me

tregun e punes dhe pozicionimin e tyre

23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur

sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje

shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder

informalitetit dhc kushteve ne pune

Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie

perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime

afat-gjata

Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per

penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes

~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi

~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale

I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016

29

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

Kreu III

3 Sektori public dhe sherbimet publike

31 Cfare kuptojme me sektor Publik

c rare kuplojme me sektor public

Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie

analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me

kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit

Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull

Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene

kete perkufizim per sehorin publik

Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24

a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti

b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik

c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne

sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative

Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te

gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e

nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane

mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne

menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike

dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e

sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat

Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008

30

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha

akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike

dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore

Pro sektori public perfshin Ire perberes

1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem

2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e

kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike

dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende

publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private

3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne

politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private

32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike

Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit

Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit

pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1

ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates

Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem

per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet

njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar

nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e

tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public

Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje

aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana

tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal

mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet

Pllbli ke

n Shte ti eeborg

31

Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs

ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky

kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n

ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se

ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle

a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk

kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht

Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta

administrative

b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e

furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private

Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk

mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit

qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e

respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos

perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (

pe rjashtimi I par imit te konkurenees)

Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n

I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase

2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij

3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat

s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii

marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime

33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi

Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes

par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit

32

Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152

viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il

Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal

e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I

kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore

pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe

ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe

zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat

shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi

Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne

nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur

punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie

zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil

te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie

delyrueshme p~r zbatimin nga paleL

Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne

kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e

padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere

pale me subjektet e perfshira ne konflikt

Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me

Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural

kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje

terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne

trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne

me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe

34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)

~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011

II

2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me

tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne

administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve

perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar

padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm

per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te

ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje

pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu

gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte

dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se

2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc

4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate

Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne

pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme

Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8

kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie

percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne

detyre

Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje

punonjes ne pencion

J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur

moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje

punonjes kishte kerkuar Irasferim

18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h

qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane

34

Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion

dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar

Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin

perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne

menyre Ie njeanshme

l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet

nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in

38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe

punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)

20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve

5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar

Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne

punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u

ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane

Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe

pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte

11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres

35

KREUIV

4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin

Civil U

41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF

Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje

administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik

eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke

pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne

sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel

per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne

zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2

Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr

8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare

Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe

marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij

Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe

perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e

fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj

rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne

jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it

Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane

cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e

Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per

nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve

keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e

l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010

36

Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152

viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il

Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal

e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I

kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore

pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe

ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe

zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat

shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi

Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne

nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur

punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie

zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil

te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie

delyrueshme p~r zbatimin nga paleL

Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne

kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e

padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere

pale me subjektet e perfshira ne konflikt

Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me

Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural

kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje

terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne

trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne

me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe

34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)

~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011

II

2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me

tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne

administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve

perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar

padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm

per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te

ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje

pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu

gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte

dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se

2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc

4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate

Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne

pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme

Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8

kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie

percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne

detyre

Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje

punonjes ne pencion

J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur

moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje

punonjes kishte kerkuar Irasferim

18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h

qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane

34

Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion

dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar

Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin

perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne

menyre Ie njeanshme

l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet

nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in

38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe

punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)

20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve

5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar

Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne

punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u

ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane

Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe

pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte

11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres

35

KREUIV

4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin

Civil U

41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF

Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje

administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik

eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke

pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne

sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel

per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne

zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2

Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr

8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare

Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe

marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij

Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe

perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e

fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj

rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne

jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it

Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane

cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e

Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per

nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve

keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e

l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010

36

2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me

tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne

administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve

perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar

padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm

per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te

ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje

pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu

gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte

dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se

2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc

4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate

Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne

pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme

Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8

kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie

percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne

detyre

Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje

punonjes ne pencion

J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur

moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje

punonjes kishte kerkuar Irasferim

18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h

qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane

34

Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion

dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar

Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin

perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne

menyre Ie njeanshme

l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet

nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in

38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe

punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)

20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve

5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar

Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne

punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u

ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane

Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe

pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte

11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres

35

KREUIV

4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin

Civil U

41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF

Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje

administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik

eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke

pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne

sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel

per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne

zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2

Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr

8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare

Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe

marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij

Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe

perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e

fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj

rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne

jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it

Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane

cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e

Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per

nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve

keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e

l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010

36

Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion

dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar

Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin

perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne

menyre Ie njeanshme

l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet

nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in

38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe

punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)

20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve

5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar

Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne

punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u

ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane

Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe

pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte

11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres

35

KREUIV

4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin

Civil U

41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF

Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje

administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik

eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke

pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne

sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel

per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne

zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2

Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr

8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare

Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe

marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij

Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe

perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e

fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj

rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne

jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it

Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane

cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e

Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per

nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve

keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e

l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010

36

KREUIV

4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin

Civil U

41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF

Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje

administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik

eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke

pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne

sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel

per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne

zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2

Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr

8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare

Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe

marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij

Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe

perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e

fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj

rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne

jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it

Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane

cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e

Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per

nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve

keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e

l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010

36

- -- --- -- ---- --- -- - --- - -

nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis

nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes

42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil

Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e

administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me

disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18

elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj

Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit

Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit

e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne

praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte

perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I

pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre

pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem

por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil

Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne

merite integritet moral dhe paanesi politike

Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton

rregullat per administrimin e sherbimit civil

43Parimet baze per statusin e nepunesit civil

Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar

dhe verran mbi bazen e parimeve teB

I Shane eve te barabarta

2 Mosdiskriminimit

33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil

37

3 Merites

4 Tc Irasparences

5 Te profesiona li zmit

6 Paanesise po l it ike

7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil

44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il

34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se

te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates

ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim

a) Te Ie zgjedhurve

b) Ministrit dh e zevedsmini st rit

c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave

d) Gjygjta re t dhe prokuroret

e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore

I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra

g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror

h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit

i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne

vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri

j) Punonjesit adm inistrative

k) Funksionaril Ie kabinetit

Shtrirja vertikalc

J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I

sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e

1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy

38

- --- -----shy

deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per

kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin

qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle

ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij

qarku llimi

Shtrirja ho riw ntale

Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM

ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj

Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per

a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)

b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie

pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)

Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i

diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie

ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te

punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe

punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie

madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes

Fusha e veprimit rnaterjaJ

Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per

marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere

publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe

pushimit etj

~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore

39

Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension

sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e

pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore

( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu

te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne

legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit

publik

45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31

Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur

kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e

percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji

Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza

a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te

posacme sipas shpalljes se konkurrimit

b) Vleresimi I kandidateve

Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa

komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit

19 Ie ketij igji

Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I

perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem

~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe

veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per

proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve

n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~

40

46 Ngritja ne detyre

JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel

pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike

qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet

nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa

pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas

nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre

Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te

pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel

per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire

Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter

mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire

nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton

kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre

Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale

di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren

ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi

AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e

kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe

metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne

prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne

lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil

47 Uvizja paralele

J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U

41

Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se

pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie

aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes

1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion

tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e

li re

Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo

emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie

ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem

Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose

a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re

b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e

interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire

Keshill i I Ministrave miralon

a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e

hpo ll es ishme te levizjes paralele

b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni

48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)

Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5

shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni

negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror

di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi

eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o

uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente

ndryshimesh politikc

42

3 Merites

4 Tc Irasparences

5 Te profesiona li zmit

6 Paanesise po l it ike

7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil

44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il

34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se

te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates

ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim

a) Te Ie zgjedhurve

b) Ministrit dh e zevedsmini st rit

c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave

d) Gjygjta re t dhe prokuroret

e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore

I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra

g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror

h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit

i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne

vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri

j) Punonjesit adm inistrative

k) Funksionaril Ie kabinetit

Shtrirja vertikalc

J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I

sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e

1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy

38

- --- -----shy

deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per

kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin

qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle

ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij

qarku llimi

Shtrirja ho riw ntale

Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM

ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj

Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per

a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)

b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie

pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)

Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i

diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie

ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te

punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe

punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie

madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes

Fusha e veprimit rnaterjaJ

Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per

marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere

publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe

pushimit etj

~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore

39

Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension

sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e

pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore

( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu

te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne

legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit

publik

45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31

Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur

kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e

percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji

Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza

a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te

posacme sipas shpalljes se konkurrimit

b) Vleresimi I kandidateve

Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa

komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit

19 Ie ketij igji

Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I

perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem

~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe

veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per

proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve

n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~

40

46 Ngritja ne detyre

JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel

pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike

qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet

nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa

pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas

nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre

Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te

pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel

per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire

Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter

mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire

nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton

kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre

Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale

di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren

ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi

AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e

kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe

metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne

prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne

lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil

47 Uvizja paralele

J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U

41

Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se

pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie

aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes

1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion

tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e

li re

Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo

emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie

ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem

Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose

a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re

b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e

interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire

Keshill i I Ministrave miralon

a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e

hpo ll es ishme te levizjes paralele

b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni

48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)

Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5

shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni

negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror

di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi

eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o

uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente

ndryshimesh politikc

42

- --- -----shy

deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per

kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin

qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle

ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij

qarku llimi

Shtrirja ho riw ntale

Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM

ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj

Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per

a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)

b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie

pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)

Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i

diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie

ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te

punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe

punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie

madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes

Fusha e veprimit rnaterjaJ

Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per

marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere

publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe

pushimit etj

~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore

39

Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension

sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e

pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore

( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu

te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne

legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit

publik

45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31

Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur

kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e

percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji

Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza

a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te

posacme sipas shpalljes se konkurrimit

b) Vleresimi I kandidateve

Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa

komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit

19 Ie ketij igji

Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I

perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem

~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe

veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per

proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve

n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~

40

46 Ngritja ne detyre

JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel

pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike

qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet

nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa

pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas

nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre

Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te

pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel

per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire

Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter

mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire

nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton

kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre

Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale

di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren

ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi

AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e

kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe

metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne

prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne

lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil

47 Uvizja paralele

J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U

41

Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se

pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie

aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes

1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion

tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e

li re

Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo

emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie

ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem

Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose

a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re

b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e

interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire

Keshill i I Ministrave miralon

a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e

hpo ll es ishme te levizjes paralele

b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni

48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)

Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5

shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni

negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror

di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi

eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o

uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente

ndryshimesh politikc

42

Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension

sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e

pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore

( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu

te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne

legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit

publik

45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31

Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur

kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e

percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji

Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza

a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te

posacme sipas shpalljes se konkurrimit

b) Vleresimi I kandidateve

Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa

komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit

19 Ie ketij igji

Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I

perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem

~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe

veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per

proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve

n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~

40

46 Ngritja ne detyre

JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel

pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike

qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet

nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa

pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas

nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre

Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te

pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel

per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire

Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter

mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire

nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton

kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre

Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale

di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren

ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi

AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e

kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe

metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne

prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne

lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil

47 Uvizja paralele

J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U

41

Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se

pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie

aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes

1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion

tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e

li re

Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo

emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie

ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem

Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose

a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re

b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e

interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire

Keshill i I Ministrave miralon

a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e

hpo ll es ishme te levizjes paralele

b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni

48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)

Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5

shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni

negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror

di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi

eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o

uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente

ndryshimesh politikc

42

46 Ngritja ne detyre

JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel

pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike

qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet

nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa

pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas

nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre

Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te

pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel

per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire

Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter

mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire

nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton

kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre

Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale

di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren

ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi

AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e

kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe

metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne

prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne

lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil

47 Uvizja paralele

J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U

41

Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se

pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie

aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes

1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion

tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e

li re

Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo

emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie

ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem

Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose

a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re

b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e

interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire

Keshill i I Ministrave miralon

a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e

hpo ll es ishme te levizjes paralele

b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni

48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)

Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5

shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni

negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror

di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi

eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o

uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente

ndryshimesh politikc

42

Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se

pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie

aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes

1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion

tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e

li re

Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo

emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie

ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem

Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose

a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re

b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e

interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire

Keshill i I Ministrave miralon

a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e

hpo ll es ishme te levizjes paralele

b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni

48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)

Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5

shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni

negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror

di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi

eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o

uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente

ndryshimesh politikc

42

Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion

( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto

raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme

konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet

masu di sipiinore

49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL

ASPA

39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike

(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe

akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter

vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara

Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e

ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte

drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi

tj eter jashte ketij sherbimi

Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme

Organel drej tuese te saj jane

I Keshilli drejtues

2 Drej lori

KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve

I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe

drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc

civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave

I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil

43

Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin

rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s

Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne

percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me

DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave

shteterore ne sherbim civil

Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara

per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne

moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil

te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem

Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori

I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme

per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s

Programer e formimit profesional

AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie

meposhtme

a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie

TNO-s (niveillarte drejwes)

b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe

n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter

j ashte sherbimit

ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne

konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires

ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te

perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne

larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim

44

KREUV

5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT

Til PUNES

51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike

Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I

cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per

te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme

Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim

Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne

sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin

dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje

serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te

marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte

organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet

dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike

Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar

Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise

pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo

moszbatimin korrekl Ie Jigjit

42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim

Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie

gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje

rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod

parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me

marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi

lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar

4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e

Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe

profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes

45

Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e

punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie

tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i

qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat

Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes

Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e

punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m

52 Lidhja e kontrates se punes

Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga

punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r

zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky

parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie

zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e

detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike

bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze

edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e

punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht

nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna

edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik

e percakton si kriter punesim i

53 Kohhjatja e marredhenieve te punes

Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje

kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes

parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese

konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve

o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003

46

qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~

gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin

Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim

punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r

Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre

per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne

rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75

Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave

Ie BEmiddotse

Te lill a mund tepermenden

47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie

punes

Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar

punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes

Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne

punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar

paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite

ni orgMizata te caktuara

Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe

z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie

ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per

tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo

Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato

47

nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e

nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme

Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e

sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~

ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi

organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie

caktuara nga vete ligji

Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy

dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne

kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike

duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese

natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do

Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe

nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per

nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie

ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per

pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e

delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i

a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra

b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r

Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e

punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie

qend rueshme pune

54 Perrundimi I marrdhenieve te punes

48

Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e

kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate

Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po

aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I

marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me

kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I

njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me

arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i

dhe procedura e kisaj zgjidhjej e

Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre

muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku

Iheksohet

I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale

duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy

muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest

vjet pune

2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie

punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund

Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka

kryer me shume se 6 muaj pune

3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri

ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes

se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi

4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si

zgjidhje me efekl le menjchershem

bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise

00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise

49

Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates

Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon

ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie

arsyet uar apo tejustirikuara

Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper

Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie

Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie

Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te

arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi

ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I

punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl

moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar

bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore

Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie

juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe

nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e

marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie

lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin

e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti

dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per

zgj id hjcn e kntmtes

Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per

shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder

punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se

zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur

kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje

~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise

50

page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page

Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne

vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje

Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe

ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie

ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te

punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet

shleli shqiplar)

51

Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin

rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s

Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne

percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me

DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave

shteterore ne sherbim civil

Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara

per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne

moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil

te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem

Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori

I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme

per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s

Programer e formimit profesional

AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie

meposhtme

a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie

TNO-s (niveillarte drejwes)

b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe

n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter

j ashte sherbimit

ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne

konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires

ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te

perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne

larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim

44

KREUV

5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT

Til PUNES

51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike

Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I

cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per

te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme

Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim

Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne

sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin

dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje

serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te

marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte

organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet

dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike

Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar

Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise

pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo

moszbatimin korrekl Ie Jigjit

42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim

Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie

gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje

rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod

parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me

marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi

lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar

4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e

Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe

profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes

45

Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e

punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie

tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i

qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat

Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes

Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e

punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m

52 Lidhja e kontrates se punes

Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga

punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r

zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky

parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie

zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e

detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike

bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze

edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e

punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht

nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna

edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik

e percakton si kriter punesim i

53 Kohhjatja e marredhenieve te punes

Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje

kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes

parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese

konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve

o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003

46

qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~

gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin

Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim

punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r

Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre

per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne

rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75

Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave

Ie BEmiddotse

Te lill a mund tepermenden

47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie

punes

Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar

punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes

Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne

punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar

paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite

ni orgMizata te caktuara

Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe

z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie

ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per

tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo

Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato

47

nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e

nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme

Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e

sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~

ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi

organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie

caktuara nga vete ligji

Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy

dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne

kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike

duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese

natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do

Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe

nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per

nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie

ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per

pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e

delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i

a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra

b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r

Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e

punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie

qend rueshme pune

54 Perrundimi I marrdhenieve te punes

48

Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e

kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate

Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po

aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I

marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me

kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I

njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me

arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i

dhe procedura e kisaj zgjidhjej e

Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre

muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku

Iheksohet

I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale

duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy

muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest

vjet pune

2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie

punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund

Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka

kryer me shume se 6 muaj pune

3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri

ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes

se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi

4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si

zgjidhje me efekl le menjchershem

bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise

00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise

49

Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates

Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon

ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie

arsyet uar apo tejustirikuara

Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper

Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie

Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie

Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te

arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi

ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I

punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl

moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar

bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore

Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie

juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe

nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e

marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie

lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin

e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti

dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per

zgj id hjcn e kntmtes

Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per

shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder

punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se

zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur

kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje

~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise

50

page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page

Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne

vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje

Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe

ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie

ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te

punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet

shleli shqiplar)

51

KREUV

5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT

Til PUNES

51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike

Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I

cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per

te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme

Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim

Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne

sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin

dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje

serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te

marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte

organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet

dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike

Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar

Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise

pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo

moszbatimin korrekl Ie Jigjit

42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim

Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie

gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje

rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod

parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me

marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi

lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar

4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e

Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe

profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes

45

Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e

punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie

tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i

qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat

Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes

Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e

punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m

52 Lidhja e kontrates se punes

Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga

punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r

zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky

parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie

zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e

detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike

bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze

edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e

punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht

nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna

edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik

e percakton si kriter punesim i

53 Kohhjatja e marredhenieve te punes

Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje

kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes

parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese

konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve

o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003

46

qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~

gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin

Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim

punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r

Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre

per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne

rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75

Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave

Ie BEmiddotse

Te lill a mund tepermenden

47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie

punes

Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar

punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes

Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne

punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar

paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite

ni orgMizata te caktuara

Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe

z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie

ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per

tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo

Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato

47

nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e

nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme

Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e

sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~

ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi

organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie

caktuara nga vete ligji

Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy

dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne

kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike

duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese

natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do

Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe

nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per

nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie

ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per

pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e

delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i

a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra

b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r

Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e

punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie

qend rueshme pune

54 Perrundimi I marrdhenieve te punes

48

Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e

kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate

Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po

aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I

marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me

kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I

njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me

arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i

dhe procedura e kisaj zgjidhjej e

Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre

muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku

Iheksohet

I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale

duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy

muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest

vjet pune

2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie

punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund

Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka

kryer me shume se 6 muaj pune

3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri

ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes

se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi

4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si

zgjidhje me efekl le menjchershem

bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise

00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise

49

Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates

Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon

ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie

arsyet uar apo tejustirikuara

Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper

Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie

Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie

Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te

arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi

ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I

punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl

moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar

bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore

Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie

juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe

nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e

marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie

lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin

e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti

dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per

zgj id hjcn e kntmtes

Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per

shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder

punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se

zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur

kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje

~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise

50

page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page

Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne

vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje

Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe

ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie

ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te

punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet

shleli shqiplar)

51

Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e

punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie

tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i

qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat

Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes

Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e

punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m

52 Lidhja e kontrates se punes

Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga

punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r

zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky

parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie

zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e

detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike

bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze

edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e

punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht

nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna

edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik

e percakton si kriter punesim i

53 Kohhjatja e marredhenieve te punes

Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje

kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes

parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese

konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve

o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003

46

qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~

gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin

Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim

punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r

Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre

per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne

rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75

Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave

Ie BEmiddotse

Te lill a mund tepermenden

47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie

punes

Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar

punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes

Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne

punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar

paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite

ni orgMizata te caktuara

Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe

z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie

ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per

tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo

Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato

47

nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e

nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme

Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e

sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~

ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi

organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie

caktuara nga vete ligji

Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy

dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne

kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike

duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese

natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do

Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe

nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per

nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie

ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per

pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e

delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i

a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra

b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r

Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e

punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie

qend rueshme pune

54 Perrundimi I marrdhenieve te punes

48

Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e

kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate

Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po

aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I

marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me

kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I

njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me

arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i

dhe procedura e kisaj zgjidhjej e

Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre

muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku

Iheksohet

I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale

duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy

muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest

vjet pune

2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie

punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund

Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka

kryer me shume se 6 muaj pune

3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri

ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes

se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi

4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si

zgjidhje me efekl le menjchershem

bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise

00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise

49

Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates

Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon

ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie

arsyet uar apo tejustirikuara

Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper

Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie

Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie

Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te

arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi

ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I

punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl

moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar

bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore

Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie

juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe

nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e

marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie

lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin

e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti

dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per

zgj id hjcn e kntmtes

Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per

shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder

punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se

zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur

kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje

~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise

50

page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page

Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne

vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje

Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe

ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie

ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te

punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet

shleli shqiplar)

51

qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~

gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin

Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim

punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r

Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre

per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne

rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75

Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave

Ie BEmiddotse

Te lill a mund tepermenden

47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie

punes

Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar

punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes

Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne

punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar

paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite

ni orgMizata te caktuara

Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe

z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie

ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per

tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo

Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato

47

nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e

nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme

Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e

sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~

ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi

organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie

caktuara nga vete ligji

Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy

dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne

kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike

duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese

natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do

Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe

nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per

nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie

ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per

pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e

delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i

a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra

b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r

Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e

punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie

qend rueshme pune

54 Perrundimi I marrdhenieve te punes

48

Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e

kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate

Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po

aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I

marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me

kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I

njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me

arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i

dhe procedura e kisaj zgjidhjej e

Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre

muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku

Iheksohet

I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale

duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy

muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest

vjet pune

2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie

punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund

Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka

kryer me shume se 6 muaj pune

3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri

ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes

se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi

4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si

zgjidhje me efekl le menjchershem

bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise

00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise

49

Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates

Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon

ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie

arsyet uar apo tejustirikuara

Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper

Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie

Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie

Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te

arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi

ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I

punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl

moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar

bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore

Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie

juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe

nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e

marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie

lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin

e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti

dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per

zgj id hjcn e kntmtes

Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per

shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder

punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se

zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur

kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje

~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise

50

page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page

Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne

vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje

Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe

ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie

ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te

punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet

shleli shqiplar)

51

nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e

nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme

Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e

sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~

ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi

organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie

caktuara nga vete ligji

Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy

dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne

kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike

duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese

natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do

Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe

nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per

nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie

ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per

pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e

delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i

a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra

b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r

Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e

punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie

qend rueshme pune

54 Perrundimi I marrdhenieve te punes

48

Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e

kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate

Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po

aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I

marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me

kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I

njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me

arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i

dhe procedura e kisaj zgjidhjej e

Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre

muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku

Iheksohet

I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale

duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy

muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest

vjet pune

2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie

punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund

Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka

kryer me shume se 6 muaj pune

3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri

ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes

se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi

4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si

zgjidhje me efekl le menjchershem

bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise

00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise

49

Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates

Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon

ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie

arsyet uar apo tejustirikuara

Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper

Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie

Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie

Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te

arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi

ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I

punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl

moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar

bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore

Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie

juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe

nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e

marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie

lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin

e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti

dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per

zgj id hjcn e kntmtes

Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per

shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder

punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se

zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur

kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje

~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise

50

page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page

Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne

vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje

Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe

ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie

ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te

punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet

shleli shqiplar)

51

Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e

kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate

Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po

aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I

marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me

kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I

njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me

arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i

dhe procedura e kisaj zgjidhjej e

Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre

muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku

Iheksohet

I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale

duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy

muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest

vjet pune

2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie

punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund

Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka

kryer me shume se 6 muaj pune

3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri

ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes

se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi

4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si

zgjidhje me efekl le menjchershem

bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise

00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise

49

Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates

Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon

ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie

arsyet uar apo tejustirikuara

Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper

Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie

Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie

Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te

arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi

ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I

punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl

moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar

bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore

Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie

juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe

nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e

marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie

lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin

e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti

dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per

zgj id hjcn e kntmtes

Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per

shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder

punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se

zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur

kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje

~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise

50

page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page

Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne

vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje

Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe

ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie

ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te

punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet

shleli shqiplar)

51

Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates

Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon

ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie

arsyet uar apo tejustirikuara

Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper

Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie

Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie

Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te

arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi

ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I

punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl

moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar

bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore

Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie

juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe

nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e

marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie

lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin

e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti

dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per

zgj id hjcn e kntmtes

Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per

shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder

punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se

zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur

kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje

~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise

50

page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page

Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne

vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje

Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe

ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie

ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te

punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet

shleli shqiplar)

51

page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page

Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne

vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje

Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe

ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie

ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te

punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet

shleli shqiplar)

51

Konkluzione

lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~

shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet

politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar

dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund

te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private

Ie punesimi t

2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne

baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit

3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime

sidomos per temral d be grupel e vecanta

4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare

si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish

5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion

dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar

me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire

6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte

zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre

nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie

punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes

7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e

marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve

me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL

52

8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per

ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto

marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel

I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic

ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian

9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public

dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i

public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e

mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve

llJ erezore

S3

Bibliografia

1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane

2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea

3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003

4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune

5 Ligji IIr 527lktle 2508947

6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii

Shqiperise

7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali

12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar

8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil

9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit

)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale

11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil

12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT

13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020

14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie

slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009

15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206

16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of

Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me

kerkese Ii DAP 1 letor 2010

17 Giuseppe Casale Service public reladole eork

S4

J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008

9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne

Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA

Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga

Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can

20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo

plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I

21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme

Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni

Administraten Pubike

22 KlIshJetuta e Shqiptrisi

23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo

201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi

25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl

26 Shlefiweborg

27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil

dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl

55

8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per

ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto

marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel

I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic

ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian

9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public

dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i

public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e

mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve

llJ erezore

S3

Bibliografia

1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane

2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea

3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003

4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune

5 Ligji IIr 527lktle 2508947

6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii

Shqiperise

7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali

12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar

8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil

9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit

)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale

11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil

12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT

13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020

14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie

slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009

15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206

16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of

Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me

kerkese Ii DAP 1 letor 2010

17 Giuseppe Casale Service public reladole eork

S4

J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008

9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne

Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA

Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga

Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can

20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo

plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I

21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme

Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni

Administraten Pubike

22 KlIshJetuta e Shqiptrisi

23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo

201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi

25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl

26 Shlefiweborg

27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil

dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl

55

Bibliografia

1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane

2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea

3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003

4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune

5 Ligji IIr 527lktle 2508947

6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii

Shqiperise

7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali

12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar

8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil

9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit

)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale

11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil

12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT

13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020

14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie

slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009

15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206

16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of

Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me

kerkese Ii DAP 1 letor 2010

17 Giuseppe Casale Service public reladole eork

S4

J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008

9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne

Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA

Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga

Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can

20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo

plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I

21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme

Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni

Administraten Pubike

22 KlIshJetuta e Shqiptrisi

23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo

201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi

25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl

26 Shlefiweborg

27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil

dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl

55

J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008

9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne

Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA

Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga

Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can

20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo

plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I

21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme

Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni

Administraten Pubike

22 KlIshJetuta e Shqiptrisi

23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo

201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi

25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl

26 Shlefiweborg

27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil

dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl

55