SHQIPERIA ‐ REFORME TERRITORIALE PERKUNDREJT RAJONALIZIMIT
Përtej Decentralizimit
SHOQATA E KESHILLAVE TE QARQEVE TE SHQIPERISE
Mbështetur nga Ministria e Integrimit Europian dheInstituti për Shoqerine e Hapur – OSI, Budapest
Rudina TotoCo‐PLAN, Instituti për Zhvillimin e Habitatit
Organizimi Territorial i Republikës së Shqipërisë– PSE një çështje për diskutim
• Prioritet politik• Rekomandim i Strategjisë së Decentralizimit• Rrjedhojë e ecurisë së deritanishme të proçesit tëdecentralizimit
• I diskutuar në kuadër të rajonalizimit / zhvillimitrajonal
• Mungesë e regjistrimit hartografik të kufijveaktualë
• Çështje e “nxehtë” e debateve kombëtare• “Hap” për integrim në Bashkimin Europian
Rudina Toto, Co‐PLAN
Organizimi Territorial i Republikës së Shqipërisë– PSE një çështje për diskutim
• Diskutimi publik dhe angazhimi politik– Çështjet
• Riorganizim Territorial?• Zhvillim Rajonal?
– Procesi• Tema të ndara – diskutime të ndara• Institucione të ndryshme mbështetëse• Kuptimi mbi cështjet erajonalizimit/rajonalizmit/zhvillimit rajonal/rajonevenuk ndahet nga aktorët
– Produkti …………Rudina Toto, Co‐PLAN
Zhvillimi Rajonal – lidhja midis konceptitekonomik dhe territorit
• Territori– Jo vetëm një linjë në hartë;– Bazament për jetën politike dhe sociale, marrëdhënietekonomike dhe identitetin
• Por, “..sa më sipërfaqësore është ndarja dhe kufijtëterritoriale, aq më i avancuar është një popull…” (Durkheim)
• Rajoni– Një tip specifik territori;– I patrajtshëm dhe me kufij fleksibël;– Gjeografik, funksional, homogjen, administrativ, historik, etj …
» Nga pikëpamja hapësinore këto forma mund të kontradiktojnë (BE)– Rajonalizëm i fortë: hapësira ku përputhen gjeografia, kohezioni ekonomik, identiteti kulturor dhe popullor, aparatiadministrativ, mobilizimi territorial;
Rudina Toto, Co‐PLAN
Zhvillimi Rajonal – Marrëdhënia e rajoneve me tregjet dhe regjimet botërore
Forma tradicionale e manaxhimittë territorit
Rajonalizmi i ri
Tregjet Ndërkombëtare
PushteteSovrane
Shteti
Tarifa, Mbrojtje, Subvencionim
Rajonet
Mbështetje politike, Perfaqësim
Tregjet Regjimet botërore
Shteti
Avantazhekonkuruese**
Lidhje edrejtpërdrejtë, influence
Rajonet
Burimi: Michael Keating Rudina Toto, Co‐PLAN
Rudina Toto, Co‐PLAN
EVOLUCIONI I RAJONIT
Avantazhikrahasues
Ekonomiae shkallës
Avantazhikonkurues
Qeverisje eshkallës
RajonemonocentrikeRajonemonocentrike
Rajonepolicentrike
Rajonepolicentrike“Komplementaritet”“Komplementaritet”
KONKURENCE E SHENDETSHME
SHKALLE E NDERMJETME
PERFITIME MJEDISORE
PERFAQESIM POLITIK
Rudina Toto, Co‐PLAN
Rajonmonocentrik
Rudina Toto, Co‐PLANRajon policentrik
LUSHNJE
Debate ndërkombëtare përRAJONALIZMIN – 2 grupe
Ekonomia dhe territori
• Globalizimi• Distriktet industriale• Firmat• …
Territori dhe qeverisja
• Rishkallëzimi i shtetit• Qeverisje në shumë nivele• Qeverisje e rrjetëzuar• ….
Rudina Toto, Co‐PLAN
Sfidë: natyra e dyfishtë e rajoneve, të pozicionuara midis nivelit lokal dhe kombëtar
• `50‐`80te: zhvillim rajonal i balancuar dhe subvencionuar nga shteti;• `80‐`90te: decentralizim dhe zhvillim lokal• Pas `90te: rajonalizmi i ri
Politika rajonale e BE
• Instrumente politike dhe financiare për tëadresuar pabarazitë ekonomike dhe sociale nëBE
Rudina Toto, Co‐PLAN
1957 2000‐`06Faza ezgjerimit
1986Politika ekohezionit
1994‐`99Fondi ikohezionit, subsidiariteti
2007‐`13KonvergjencaKonkurencaBashkëpunimi
Debate kombëtare përDECENTRALIZIMIN/ZHVILLIMIN RAJONAL –
çfarë ka ndodhur
Rudina Toto, Co‐PLAN
FAZA 32008
Zbatimi i Instrumenteve
FAZA 11998
Decentralizimi Politik dhe Administrativ
1991
FAZA 21999 2005
Karta e Autonomisë VendoreStrategjia dhe LegjislacioniDecentralizimi Fiskal
2003
Rudina Toto, Co‐PLAN
Ministritëe Linjës
Prefekti Drejtoritë R.
RrethetInstitucionet
MB
Qarqet
Bashkitë dheKomunat
FinancatMETE, MF,
MI
Keshilli Komb. i Partneritetit
AKZHQ
AZHQ AZHQ
KeshillatRajonale tëPartneritetit
KeshillatRajonale tëPartneritetit
Burimi: Erika Schlappi & Dritan Shutina
INSTITUCIONET
Rudina Toto, Co‐PLAN
Karta eAutonomisëVendore
Karta eAutonomisëVendore
Karta eAutonomisëRajonale
KUSHTETUTA
Ligji përPV
Ligji përndarjenAdministrative
Paketafiskale
Ligji përZhvilliminRajonal
Ligje tëtjera
Strategjia eDecentralizimit
Strategjia përZhvillimin Rajonal
SKZHI
NjV pushtet të plotëdhe eksluziv
Kuf. Administrativëme konsultim
Ekualizim fiskal
Bashkëveprimndërkomunor
E drejta epjesëmarrjesqytetare
Parimi iSubsidiaritetit
Ekualizimfinanciar
Kufijteadministrative me ligj
Parimet eAutonomiseVendore
Qarku Njesi e2te e QV
Konsolidimdecentraliz.
StimulimZh. Rajonal
Reformëterritoriale
Amalgamim & Bashkeveprim
Qartesim irolit Qarkut
Zgjedhjedrejtpërdrejt. Qarku
Zh. Rajonalnga poshtë
Zhvillim iqëndrueshem
Konkurencemidis qarqeve
Barazihapësinore
Kornizë ligjore, institucionale
Jo ndarjeterritoriale
4 struktura tëreja qendroredhe rajonale
Investime kapitalenë linjë me prioritete komb.
Financim ngaMinistritë e linjës
INSTRUMENTET
Probleme të Decentralizimit dhe jovetëm… aktualisht
• Parimi i subsidiaritetit jo i respektuar tërësisht;• Kapacitete vendore jo në të njëjtin nivel me shkallën e problemeve
për t`u përballur;• Shërbimet jo në standarde• Efiçenca e shërbimeve e ulët• Pabarazi të theksuara hapësinore• Konflikte mbi administrimin e territoreve kufitare të njësive
vendore• Ambiguitet në procesin e planifikimit si rezultat i mungesës së
incentivave dhe platformave udhëzuese për bashkëveprimndërkomunor
• Roli i qarqeve ende i paqartë• Mbivendosje përgjegjësish midis qarqeve dhe prefekturave• Planifikimi hapësinor me planifikimin strategjik jo të koordinuar• Paqartësi mbi formën e rajonalizimit në Shqipëri
Rudina Toto, Co‐PLAN
Debate kombëtare per ZhvilliminRajonal ‐ Qarqet
• Roli i Donatorëve – UNDP, NL/SNV, SDC, ADA, EU, GTZ• Era parazgjedhore 2005• Prioritet politik• Çështje për t`u trajtuar në kuadër të integrimit në BE
• NUTS 2 (sipas MSA) – niveli i duhur për të analizuar marrëdhënietrajonale‐kombëtare
• IPA (kandidat potencial) – fonde të komponenteve të aplikueshëmmund të përdoren edhe për zhvillimin rajonal
• Jo i detyrueshëm rajonalizimi për të marrë fonde por kapacitetetinstitucionale per t`i thithur dhe manaxhuar ato
• Jo politikë rishpërndarese, por mbështetje për fuqizimin eavantazheve konkuruese
Rudina Toto, Co‐PLAN
Rudina Toto, Co‐PLAN
Treguesit e varfërisësipas INSTATGrupimi i rretheve
Rudina Toto, Co‐PLAN
Bashkohemi me tendencënbotërore ‐ Rajonalizmi
Korrigjojmë ecurinëe Decentralizimit
PERTEJ INTEGRIMIT, ZHVILLIM EKONOMIK SHERBIMEPERTEJ INTEGRIMIT, ZHVILLIM EKONOMIK SHERBIME
Integrim në BE
Kuptim i përbashkët mbiRajonalizimin, Rajonalizmin, Zhvillimin Rajonal, Rajonet,
Kuptim i përbashkët mbiRajonalizimin, Rajonalizmin, Zhvillimin Rajonal, Rajonet,
Sistem i Pandryshuar iQeverisjesInstrumente të pandryshuaraForcim KapaciteteshThithje e Fondeve nga BE
STATUS QUOZHVILLIM RAJONAL
Sistem i Pandryshuar i QeverisjesInstrumente të pandryshuaraForcim KapaciteteshThithje e Fondeve nga BEReformë Territoriale/Administrative
PERSPEKTIVE TERRITORIALE
Sistem i Reformuar i QeverisjesInstrumente të RishikuaraForcim KapaciteteshThithje e Fondeve nga BEReformë Territoriale / Administrative
RAJONALIZIM
Rajone homogjene, funksionale, nyjore, mono/policentrike, statistike, administrative, analitike…?Rajone të dekoncentruara apo të decentralizuara, apo të dyja?Legjitimiteti apo efiçenca?Zhvillim sektorial apo ndërsketorial?Bashkëveprim horizontal apo zbërthim i interesave qendrore në territor?Barazi hapësinore lokale apo rajonale?Marketim lokal apo rajonal?Rajone fizike por si?
Rajone homogjene, funksionale, nyjore, mono/policentrike, statistike, administrative, analitike…?Rajone të dekoncentruara apo të decentralizuara, apo të dyja?Legjitimiteti apo efiçenca?Zhvillim sektorial apo ndërsketorial?Bashkëveprim horizontal apo zbërthim i interesave qendrore në territor?Barazi hapësinore lokale apo rajonale?Marketim lokal apo rajonal?Rajone fizike por si?
KRITEREKRITERE KOSTOKOSTOVENDIMMARRJEVENDIMMARRJE
Analiza dhe diskutimi për reformëterritoriale – Struktura Konceptuale
Rudina Toto, Co‐PLAN
ORGANIZIMI TERRITORIAL
ORGANIZIMI TERRITORIAL
LEGJISLACIONI
FAKTE DHE KRITERE MBI NDARJEN TERRITORIALE NE EJL
FAKTE DHE KRITERE MBI NDARJEN TERRITORIALE NE EJL
Kriteret për Organizim Territorial
Rudina Toto, Co‐PLAN
Rudina Toto, Co‐PLAN
Rudina Toto, Co‐PLAN
57% ‐ 100 b/km228% ‐ 300 b/km2
Rudina Toto, Co‐PLAN
Rudina Toto, Co‐PLAN
Rudina Toto, Co‐PLAN
Mirditë
Rudina Toto, Co‐PLAN
Kurvelesh
Rudina Toto, Co‐PLAN
Rudina Toto, Co‐PLAN
Rudina Toto, Co‐PLAN
Rudina Toto, Co‐PLAN
Rudina Toto, Co‐PLAN
Rajonalizim përkundrejt ReformëTerritoriale
• Kuptim i përbashkët i termave/koncepteve nga palët;• Analizë e kritereve për çdo skenar;
• Përzgjedhja e kritereve• Efktet e cdo kriteri në territor
• Zbërthimi i skenareve në opsione reale;• Analiza e kostove dhe përfitimeve për cdo opsion;• Vendimmarrje shumëpalëshe – Vendimmarrje politike
Rudina Toto, Co‐PLAN
Top Related