SEQUENCEIII:RECITSDEFONDATIONS(ECLA-5EME)Durée:15h
SEANCED’INTRODUCTION:(1H)- Vidéosurl’originedel’alphabet(3min)- Alphabetgrec:apprentissagegraphieetlecture«Motdepasse»àliresurlaportedelasalle
avantchaqueséance(commeunsésame)- Entraînementàlagraphie- Paragrapheànotersurlerepéragedesaccentsetdesesprits
SEANCE1:NAISSANCEDEROMULUSETREMUS(2H30)Expression:«Talispater,qualisfilius»Motsdepasse:h9 fu/sij o9 fi/loj
- Généalogied’EnéeàRomulus- Etudeiconographique:SculptureduBerninEnée,Anchise,Ascagne- Texteàtrousettraduction:Lhomond- Rappelsurlaphraselatine- Laphrasegrecqueàpartird’uncorpus- Evaluation:récitationécritedel’alphabet,dictéedelettresenmajusculesetminuscules
SEANCE2:LAFONDATIONDELAVILLE(2H30)Expression:«AbUrbecondita»Motsdepasse:h9 h9me/ra h9 oi0ki/a o9 a0nh/r
- TexteLhomond/Querelleentre2frèrestraductiondonnéeentextemélangé- Observationdelaphraselatine:lecasducomplémentdeverbe- L’articlegrec- Fonctionsfrançaises/Caslatinsetgrecs- Champlexicaldupouvoir- Evaluationgrammaticale
SEANCE3:LAFONDATIOND’ATHENES(2H30)Expression:«Audesapere»Motsdepasse:o9 a0delgo/j o9 a1nqrwpoj
- TexteHérodoteEnquête, VIII, 55- Lecture,prononciation,transcription- Activitédevocabulaire- Verbeêtredansles2langues
SEANCE4:MARSEILLE(2H30)Expression:«ActibusimmensisurbsfulgetMassiliensis»Motsdepasse:a1rkw o9 tro/poj o9 pole/mioj
- TextedeJustinJustin, Abrégé des Histoires Philippiques de Trogue - Pompée, XLIII, III
- enfrançais+qquesphrasesenlatin
- Etuded’uncorpuspourcassujet/Att,casCODdansles2langues- EtudeduplandelavilledeMarseille:lesconstantesdanslechoixd’unsite
SEANCE5:LAPLACEDELAFEMMEDANSLESRECITSDEFONDATION(3H)Expression:SignodatoMotsmagiques: h9 mh/thr to_ o1noma h9 quga/thr
- GyptisetProtis,//Pénélope- TexteSabines+tableau- Carteheuristiquesurlesâgesdelavie- Vocdesâgesdelavie.
Evaluationsurlesséances3à5
SEANCE1:LANAISSANCEDEREMUSETROMULUSDurée : 2h30
Expression:«Talispater,qualisfilius»Mots de passe : h9 fu/sij o9 fi/loj
Introduction:La dynastie d’Enée à Romulus et arbre généalogique / cf. intro et texte p. 54 Hatier 2005
Anchise ò
Enée ò
Ascagne (ou Iule) Fondateur d’Albe ò
Procas (12ème génération) ò
Numitor Amulius ò Rhéa Silvia (prêtresse de Vesta) ò Romulus et Rémus IEtudedetexteN°1: Proca, rex Albanorum, duos filios, Numitorem et
Amulium, habuit. Numitori, qui natu major erat,
regnum reliquit : sed Amulius, pulso fratre,
regnavit, et ut eum solum obole privaret, Rheam
Silviam ejus filiam Vestae sacerdotem fecit, quae
tamen Romulum et Remum uno partu edidit.
Procas, roi des Albains, eut 2 fils Numitor et Amulius.
A Numitor, qui était l’ainé, il laissa le règne :
Mais Amulius, après avoir chassé son frère, régna et,
pour le priver de descendance, il fit de Rhea Silvia, sa
fille une prêtresse de Vesta, qui cependant mit au
monde, en une seule fois, Remus et Romulus. AbbéLhomond,DeVirisillustribus,
Sculpture du Bernin Enée, Anchise, Ascagne Rome, Villa Borghese
1618-1619
- Naturedudoc:différenceentresculptureetbas-relief
- Composition:3générations,Pénates
- Rappeloraldurécit
- Reconstitutiondutexteàtrous(motssoulignésàcompléter)- EntraînementàlalectureLecture- Phrasesdeversion:
Traductionpargroupede3surunefeuilletransparenteàprojeter.Tempslimité(<10min).1. RheaSilvia,utfamatraditumest,duospuerosunopartutumedidit.2. Lupa,utfamatraditumest,adclamorestumaccurit,pueroslingualambit,matremsegessit.
Rappelàl’oralàOnserappellequelaphraselatinenecontientniarticlenipronompersonnel,quel’ordredesmotsn’estpasfixeetquel’ontrouveleplussouventleverbeàlafindelaproposition.IILaphrasegrecque:Corpus: Phrasesgrecques
Traductionfrançaise Remarques
1 1Eteke du/o pai=daj.
Elleenfantadeuxgarçons.
Nbr de mots Place du V en tête de phrase Abs du pronom pers
2 9O suforbo_j kate/bh e0pi to_n potamo_n.
Lebergerdescenditprèsdufleuve.
Présence de l’article V en 2e position. Il descendit près du fleuve ?
3
9H lu/kaina du/o pai=daj e1qreye.
Lalouveallaitalesdeuxenfants. Présence de l’article sauf devant 2 (déterminant numéral ordinal) V à la fin
- Lecture- Observationetremarques(3ecolonneàremplirenclasseentière)- Aretenir:Particularitésdelaphrasegrecque:laplaceduverben’estpasfixeetpassouventen
findeproposition/l’articleestprésentdevantlesnoms/Lespronomspersonnelsnesontpasexpriméscommeenlatin.Voc2
Utfamatraditumesto9 fi/lojdu/o o9 pai/j
Voc - rex, m - regno, are - ut
tum
Evaluation sur l’alphabet : /10
- Dictée de lettres en majuscules /4 + 1 bonus - Récitation de l’alphabet dans l’ordre en minuscules /6
1 - rex, m - regno, are - ut
tum h9 fu/sij
VOC3conjux,fduco,is,eredo,das,darestatiminterficiopulcher,a,umpugna,fitaquebellumgerere
Pourallerplusloin:Exercicedeversionpargroupeavec2niveauxdedifficulté.Vocabulairesoulignédonnéentraduction.
Ø Niveau1:FaustuluspastorRomulumRemumquevidit.Eosincasamduxitetconjugidedit.Cumadultifuerunt,
Faustuluseisindicavitquisesseteorummatrem.RomulusetRemusstatimAmuliuminterfeceruntet
Numitoreminregnumrestituerunt.
Ø Niveau2:AeneasTrojaeruinamnarrat:«Helenapulchraest.Helenapugnaecausaest.ItaqueinTrojaest
magnumbellum:multiGraecigeruntbellumversusTrojanis.Trojanorumpatriaestinmagno
periculo.JamnarroGraecamvictoriam.TrojaemilitessuperantGraecosmilitesaudacia.SedGraeci
militesinstatuaequinasecondunt.TrojaemilitesequuminurbemtrahuntEtinumbranocturna,
GraecimilitesequoexeuntTrojamqueoccupant.
Lecture: Proca, rex Albanorum, duos filios, Numitorem et
Amulium, habuit. Numitori, qui natu major erat,
regnum reliquit : sed Amulius, pulso fratre,
regnavit, et ut eum solum obole privaret, Rheam
Silviam ejus filiam Vestae sacerdotem fecit quae
tamen Romulum et Remum uno partu edidit.
Procas, ……….…. des Albains, eut ………………,
……………………………….. A Numitor, qui était
………..……….., il laissa ………………………… :
……………………………., après avoir ………….
………………………., ………………….. et, pour le
priver de descendance, il fit de …………………
………………………… une prêtresse de Vesta, qui
cependant mit au monde, en une seule fois,
……………………………..
AbbéLhomond,DeVirisillustribus,
Corpus: Phrasesgrecques
Traductionfrançaise Remarques
1 1Eteke du/o pai=daj.
Elleenfantadeuxgarçons.
2 9O suforbo_j kate/bh e0pi to_n potamo_n.
Lebergerdescenditprèsdufleuve.
3
9H lu/kaina du/o pai=daj e1qreye.
Lalouveallaitalesdeuxenfants.
SEANCE2:LAFONDATIONDELAVILLEDurée : 3h30
Expression:«AbUrbecondita»Motsdepasse:h9 h9me/ra h9 oi0ki/a o9 a0nh/r
- Texten°2querelleentre2frères(Hatier2005p70)traductiondonnéeentextemélangéOrtaestintereoscontentiouternomennovaeurbidaret,eamqueregeret;adhibueruntauspicia.Remus
priorsexvultures,Romuluspostea,sedduodecimvidit.SicRomulusauguriovictorRomamvocavit;etut
eampriuslegibusquammoenibusmuniret,edixitnequisvallumtransiliret.QuodRemusridenstransilivit;
eum iratus Romulus interfecit, his increpans verbis : « Sic deincepsmalo afficiatur quicumque transiliet
moeniamea.»ItasoluspotitusestimperioRomulus. Lhomond,DeVirisillustribus
IQuestionnementenlatin:
• Quae inter Romulum et Remum orta est ? • Quare orta est inter eos contentio ? • Quod Romulus Remusque adhibuerunt ? • Quotiens vultures Remus vidit ? • Quotiens vultures Romulus vidit ?
Traduction à rétablir dans l’ordre à partir du manuel latin 5e Hatier 2005 p 70 : e / c / a / f / b / g / d IIObservationdelaphraselatine:Introductionauxcassujet/ATTetCODàpartird’uncorpusCorpus:
1 Romulus Romam vocavit.
2 Romulus Remum interfecit.
3 Romulus et Remus bellum se gerunt.
4 Romulus iratus fuit.
5 Rhea Silvia duos filios, Romulum et Remum habuit.
6 Pueri cum lupa vivunt.
Aretenir:
- RAPPELQuandlenomouleGNoccupelafonctionsujetouattributdusujetdansunephraselatine,ilprendlaterminaison: -usaumasculinsingulier -iaumasculinpluriel
-aaufémininsingulier -aeaufémininpluriel
- QuandlenomouleGNestcomplémentduverbe(COD),ilchangedeterminaison:-umaumasculinsingulier -osaumasculinpluriel-amaufémininsingulier -asaufémininpluriel
VOC4quis,quae,quid?pronominterrogatifquotiens?quare?urbs,fpostearideoira,firatus,a,umitabellumgerere
- Augenreneutre,lesterminaisonssontlesmêmesquandlemotestsujetouCOD:-umauneutresinguliersujetetCOD -aauneutreplurielsujetetCOD
- Enlatincommeengrec,lesnoms,pronomsetadjectifssedéclinent,c’estàdirequ’ilschangentdeforme/determinaisonselonlafonctionoccupéedanslaphrase:c’estladéclinaison.
- Achaquefonctionfrançaise,corresponduncasenlatinetengrec.Lecasdusujetetdel’attributdusujetestlenominatif.LecasduCODestl’accusatif.
Ladéclinaisondesnomsen-us,-a,-um
SINGULIER PLURIEL Masc Fém Neutre Masc Fém Neutre
NOMINATIF -US -A -UM -I -AE -A ACCUSATIF -UM -AM -UM -OS -AS -A
L’articlegrecLadéclinaisondel’articleengrecaunom/Accsingetpluriel,mascetfém
SINGULIER PLURIEL Masc Fém Neutre Masc Fém Neutre NOMINATIF o9 h9 to/ oi9 ai9 ta/
ACCUSATIF to/n th/n to/ tou/j ta/j ta/
Conclusion:DocumenticonographiqueDéchiffrerl’inscriptionci-dessousàlagloiredeRomulus:ROMVLVS~MARTIS~
FILIVS~VRBEM~ROMAM~ CONDIDIT~ET~REGNAVIT~ ANNOS~DVODEQVADRAGINTA
Evaluationgrammaticaled’entraînementpuisévaluationnotée.
NOMENPraenomen: /10Evaluationgrammaticale
1. Complète l’alphabet grec avec les lettres minuscules qui manquent. (4 points)
a b …… d e z …… …… i k l …… n …… o p …… s t …… f x …… w
2. Vrai ou faux ? (2 points) 1. NumitoretAmuliuscumlupavivunt.2. Romuluspriorsexvulturesvidit.3. Romulusnominenovamurbemvocavit.4. RemusRomuluminterfecit.
3. Complète le tableau suivant. (4 points + 1 bonus)
patria,f:lapatrieequus,m:lechevalGraecus,m:leGrec
Fonctiondunomengras
Casenlatin(préciselenombre)
Traductiondunomengrasenlatin(auboncas)
Enéeaimaitsapatrie.
Troieétaitlapatried’Énée.
LesGrecsoffreunchevalauxTroyens.
LechevalprovoquelaruinedeTroie.
LesGrecsontvainculesTroyens.
Evaluationgrammaticaled’entraînement
1. Complète l’alphabet grec avec les lettres majuscules qui manquent. (4 points)
A B …… …… E …… H …… I K …… M N …… O …… …… …… T U …… …… Y ……
2. Vrai ou faux ? (2 points) 1. Numitorduosfilioshabuit.2. Remusnominenovamurbemvocavit.3. Romulusdecemvulturesvidit.4. RomulusRheamSilviaminterfecit.
3. Complète le tableau suivant. (4 points) victoria,f:lavictoirefuga,f:lafuiteGraecus,m:leGrec
Fonctiondunomengras
Casenlatin(préciselenombre)
Traductiondunomengrasenlatin(auboncas)
LavictoiredesGrecsestgrande.
EnéeafuiTroiemaislafuiten’estpas
unevictoire.
LesGrecsprovoquentlaruinedeTroie.
Lisez le texte ci-dessous avant de répondre en latin aux questions suivantes.
Ortaestintereoscontentiouternomennovaeurbidaret,eamqueregeret;adhibueruntauspicia.Remus
priorsexvultures,Romuluspostea,sedduodecimvidit.SicRomulusauguriovictorRomamvocavit;etut
eampriuslegibusquammoenibusmuniret,edixitnequisvallumtransiliret.QuodRemusridenstransilivit;
eum iratus Romulus interfecit, his increpans verbis : « Sic deincepsmalo afficiatur quicumque transiliet
moeniamea.»ItasoluspotitusestimperioRomulus. Lhomond,DeVirisillustribus
Questionnement en latin. Respondite cum latinis verbis.
1. Quae inter Romulum et Remum orta est ? Orta est inter Romulum et Remum …………………………
2. Quare orta est inter eos contentio ? Orta est inter eos contentio ………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………
3. Quod Romulus Remusque adhibuerunt ? ………………………………..……………………………….
4. Quotiens vultures Remus vidit ? …………………………………………………………………………………
5. Quotiens vultures Romulus vidit ? ………………………………………………………………………………
Traduction du texte à rétablir à partir de la traduction donnée (n°1 p 70) Ordre : …………………………………………………………………………………………………………
Corpus:
1 Romulus Romam vocavit.
2 Romulus Remum interfecit.
3 Romulus et Remus bellum se gerunt.
4 Romulus iratus fuit.
5 Rhea Silvia duos filios, Romulum et Remum habuit.
6 Pueri cum lupa vivunt.
Ladéclinaisondel’articlegrec
SINGULIER PLURIEL Masc Fém Neutre Masc Fém Neutre NOMINATIF o9 h9 to/ oi9 ai9 ta/
ACCUSATIF to/n th/n to/ tou/j ta/j ta/
Ladéclinaisondesnomsen-us,-a,-um
ROMVLVS~MARTIS~
FILIVS~VRBEM~ROMAM~ CONDIDIT~ET~REGNAVIT~
ANNOS~DUODEQUADRAGINTA
SINGULIER PLURIEL Masc Fém Neutre Masc Fém Neutre
NOMINATIF -US -A -UM -I -AE -A ACCUSATIF -UM -AM -UM -OS -AS -A
SEANCE3:LAFONDATIOND’ATHENES(2H30)Durée : 3h30
Expression:AudesapereMotsdepasse:o9 a0delfo/j o9 a1nqrwpoj
- Texte3:
!Esti e0n th|= a0kropo/li tau/th| 0Erexqe/oj tou= ghgene/oj legome/nou ei))nai nao/j, e0n w|=
e0lai/a te kai_ qa/lassa e1nesti. Lo/goj e0sti/ para_ 0Aqhnai/wn Poseidw=n te kai _
0Aqhnai/an e0risantaj peri_ th=j xw/raj martu/ria qe/sqai.
Hérodote, Enquête, VIII, 55
Il y a dans cette citadelle, selon Erechtée qu’on dit fils de la Terre, un temple où l’on voit un olivier et une mer. La rumeur des Athéniens est que Poséidon et Athéna les y avaient placés comme un témoignage de la discorde qui s’était élevée entre eux au sujet du pays.
- Textedonnéengrec:lecture,prononciation,repéragedesnomspropres.
- Travailsurlevoc:lesmotsdela1ecolonnetirentleurorigined’unmotgrecprésentdansletexte.Donnerlesensdumotfrançaisavantdetrouverlemotgrecdontilestissu.
Mot français Signification Mot grec dont il est issu
acropole genèse thalassothérapie astrologie martyr
- Traductionàtrousdonnée:compléterlestrous(motssoulignés)- Commentaire:ressemblancesaveclerécitdeRomulusetRémus(liensdeparenté,disputeausujetdu
pouvoirsurlacité.)- Repérerleverbeêtredansletextegrec:engrasdansletexte- Verbeei0mi/etcomposésdesum:
sum Inf : esse
ei0mi/ einai
1ère pers sing sum ei0mi/
3ème pers sing est e0sti/
3ème pers pluriel sunt ei0si/
Onappellecomposésd’unverbe,deuxverbesquiontlemêmeradicalmaisunpréfixedifférent.
Ex:prévenir,revenir,deveniretc.Enlatinetengrec,leverbe«être»adescomposés.Lescomposésduverbesumetduverbeei0mi/seconjuguentcommelesverbessumetei0mi. Rappel:Lesdictionnaireslatinsprésententtoujourslesverbesdelamêmefaçon:1epersduprésentdel’indicatif,2epersduprdel’indic,puisinfinitif.
sum,es,essepossum,potes,posse
Exdemanipulation:manuellatin5eHatier2005–p22- Travailsurlesnomsdesdieuxdel’Olympe
VOC4absumadsumpossum
Tableauavecnomsdesdieuxetphrasesàretrouver(siteLettresacadémieAix-Marseille,tableauproposéparAgatheMottola)
VOC5
te/ kaipo/lijqa/lassalo/goj e0n
!Esti e0n th|= a0kropo/li tau/th| 0Erexqe/oj tou= ghgene/oj legome/nou ei))nai nao/j, e0n w|=
e0lai/a te kai_ qa/lassa e1nesti. Lo/goj e0sti/ para_ 0Aqhnai/wn Poseidw=n te kai _
0Aqhnai/an e0risantaj peri_ th=j xw/raj martu/ria qe/sqai.
Hérodote, Enquête, VIII, 55
Mot français Signification Mot grec dont il est issu acropole
genèse
thalassothérapie
astrologie
martyr
Il y a dans cette citadelle, selon ………………. qu’on dit fils de la Terre, un temple où l’on voit un olivier et une mer. ………………. des Athéniens est que ………………. ………………. les y avaient placés comme un témoignage de la discorde qui s’était élevée entre eux au sujet du pays.
Top Related