Download - Sanatsal Bir Uyaran Olarak Kısa Filmlerin Dil Ve Edebiyat Öğretimi Ortamlarında Kullanılması

8/18/2019 Sanatsal Bir Uyaran Olarak Kısa Filmlerin Dil Ve Edebiyat Öğretimi Ortamlarında Kullanılması

1/14


2/14

SA N

A T S

A L

U

Y A RA

N O

L R

K

KIS

İ L

M L

R İ N

V E

ED

EBiY

T Ö G

R T İ

M İ

O R T

M L

R ı N

D

KUL

L N

ILM

SI

-B

ir

F

ilm v

e

Et

kinlik

Ö

ner il

eri

Yrd.

Doç .

Dr. C

anan

ASL

AN

Dil v

e ed e

biyat

ğ r e t

(Tür

kçe

Türk

Dili

ve

y a t ı te

mel

a m a c ı

n c i y e di l

im izi

sevd

irmek

, gü z

el

r d a n

l a n m a

ze v

kini

a n d ı

m a k ;

kü

ltürle

etki

li i l e t

ş i m e

gire

bilen,

dilse

l be

ce riler

i

m i ş ,

r l ı i

nsan

ş t i r

k t i r (M

ar shal

l, 199

4; Ka

vcar,

1999;

Seve

r,

2002). di l ve edebiyat du rumunda

u ğ u

en

genel

amaç

la rdan

biri

e

e n c i

r i n

ç ı l a r

gü ç

lerini

ve

becer

ilerin

i

g e l i ş

t i r m e k

t i r (Asl

an , 2

009).

A n ı l

a ç l a r

e r ç e k

e ş t i r

l e b i l

e s i ;

ğ r e t i

g r a m ı

ı n ,

ğ r e t m

n i n ,

i t i m

l a n ı l

y

öntem

ve

tekn

ik lerin

y a n ı

s ı r a

a n ı l a

ar

aç -ger

eçleri

n

e l i ğ

e

y a k ı n

d a n ilgilid

ir.

Dil

bec e

ri lerin

in

gö

rm e v

e

ö

nemli

bi r

yeri

B u n

ede n

le dil

ve ed

eb iyat

ğ r e t m

n l e r i

, e ğ i o

rtaml

annda

e n c i

r i n

gö rm e

ve

se slen

en gra

fik, h

arita,

a z ı

h t a s ı

re sim,

o t o ğ r

karikatür, sayda m, levha, pa no, tepegöz, radyo , teyp, ses

t l a r ı vid

eo, C

D, MP

3 gib

i görs

el

t s e l

araç-g

ereçle

ri de

l a n m

l ı d ı

(D e

mirel

, 2002

; Özb

ay, 2

00 6; S

ever,

Kay a

ve A

slan,

20 06).

Seve

r (200

2)'in

di

l d e r s l

o

larak

a n ı m l

d ı ğ ı

il

v

e ed e

biyat

ı l a n

ar a

ç-ger

eçleri

n

s ı r a

kam e

ra , te

levizy

on, bi

lgisay

ar,

ı c ı ,

fotok

op i y a

da

m

akine

si, kl

asik m

üzik

, ş i i r

öykü

vb.

kasetl

eri, d

uvar

o l a r

yaz a

r ve ç

izerie

rin

f o t o

u

sta re

ssa m

la r

t a r a

ı n d a n

l m ı ş

resim

ler,

mik

ro fon

sistem

i ve

i ş i k

y a ş a

m l a r

v

e s a n a

ı l a r

konu

alan

ı s a

film

ler de

u l u n m

a l ı d ı r

sü reli

o l m a s

tü r ol arak edebiyada

n l ı k

r ı n ı

u n m a

(Alb

ek , 19

96; A

yça,

1996;

Kab i

l, 199

6; On

aran,

1996

),

a r p ı c

ve

d

erse

ı l m a g

üdüley

ece k

görse

l

v

e sana

tsal b

ir ara

ç

a s ı

r ı n d

dil v

e ed e

biyat

k

urgus

al

nitel

ik li

film

ler d

en

e

r a r l a

ı l m a

d ı r .

Ank

ara Ü

niversit

esi

E ğ i t i m

B

ilim le r

i Fa kü

ltesi,

i m i n Kül

türel T

em elle

ri Böl

üm ü

Ö ğ r e

Üy es i

9

3


3/14


4/14


5/14


6/14

Yahudi o l d u ğ u , Müslüman genci gördükten sonra ç ı k a r m ı ş

o l d u ğ u

M u s e v i l i ğ i n

ve Yahudi

k i m l i ğ i n i n

bir simgesi olarak kabul edilen,

.

Davud'un Y ı l d ı z ı

ya da Davud 'un

K a l k a n ı

olarak bilinen,

l t ı k ö ş e l i

Yahudi

Y ı l d ı z ı

kolyesinden

a n l a ş ı l m a k t a d ı r .

Özellikle Yahudi genç,

b a k ı ş l a r ı y l a d i ğ e r i n e

meydan okur. Birkaç dakika sonra bu iki gencin

a n ı n a ,

neo-naziler olarak da

a d l a n d ı r ı l a n

yeni

k u ş a k

A v r u p a l ı

ı r k ç ı l a r

gelip

otururlar. Bunlar, d i ğ e r i n i n ne

o l d u ğ u n u a n l a m a d ı k l a r ı

için (çünkü bu genç

o n l a r ı

görür görmez kolyesini

s a k l a m ı ş t ı r ) y a l n ı z c a

Müslüman genci

r a h a t s ı z

ederler. Tam bu

s ı r a d a

Yahudi gencin cep telefonu çalar. Çalan ezgi

Yahudilerin çok ünlü bir halk ezgisidir. Ezgiyi duyan

ı r k ç ı l a r ı n

ikinci hedefi

Yahudi genç olur. Bunun üzerine Yahudi gençle Müslüman genç birbirlerine

bakarlar ve tek sözcük kullanmadan, bir

a n l ı k

gizli bir

a n l a ş m a y l a

ç a n t a l a r ı n ı

birbirlerine atarak onlardan

k a ç ı n a y ı b a ş a r ı r l a r .

Tren gittikten sonra göz göze

gelerek

ç a n t a l a r ı n ı

birbirlerine atarlar. Her ildsi de

ı r k ç ı l a r ı n b u l u n d u ğ u

y a b a n c ı

bir ülkede,

y a b a n c ı

olarak

a ş a m a n ı n

ne denli zor ve kötü bir durum

o l d u ğ u n u a y n ı

anda,

a y n ı

ortamda

y a ş a m ı ş l a r d ı r . İ l k

k a r ş ı l a ş t ı k l a r ı n d a

birbirlerine

d ü ş m a n c a

bakan bu iki genç bu kez birbirlerine el saliayarak

a y r ı l ı r l a r .

Dil ve Edebiyat Ö ğ r e t m e n i

K ı s a

Filmlerden Hareketle Ö ğ r e t i m i n

m a c ı n a

Uygun Ne Tür Etkinlikler Yapabilir?

•

Ö ğ r e t m e n ,

derste

i ş l e y e c e ğ i y a z ı n s a l

ya da bilgilendirici metnin

i z l e ğ i n e

konusuna uygun

k ı s a

filmleri dikkat çekme

ç a l ı ş m a l a n n d a

kullanabilir.

• Dersi,

y a z ı n s a l

metinlerle de destekleyerek

k ı s a

filmi

a s ı l

araç

olarak kullanabilir.

•

Ö ğ r e n c i l e r i n a y n ı

zamanda dinleme ve izleme becerilerini

g e l i ş t i r m e k a m a c ı y l a k ı s a

filmlerden yararlanabilir.

•

Ö ğ r e n c i l e r i n

sözcük ve kavram

d ü n y a l a r ı n ı

g e l i ş t i r ı n e k a m a c ı y l a

k ı s a

filmlerden yararlanabilir.

•

Ö ğ r e t m e n ,

filmi öncelikle ö ğ r e n c i l e r i n e

n i t t ı r ı p

sonra kendisi

anlatabilir; çünkü filmin

a n l a ş ı l m a s ı ,

iletilerin

d u y u m s a n m a s ı

l ı m l a n m a s ı

b a k ı m ı n d a n

önemlidir. Filmi aniatma

ç a l ı ş m a l a n n d a ö ğ r e n c i l e r i n ;

b o ğ u m l a m a

(telaffuz), tonlama, duraklama, ses tonunu ayarlama gibi sözlü

a n l a t ı m k u r a l l a r ı n a

uygun

d a v r a n m a l a r ı n ı s a ğ l a y a r a k , k o n u ş m a l a r ı n d a l d

a n l a t ı m b o z u k l u k l a r ı n ı

düzelterek Türk

E d e b i y a t ı

ile Dil ve

A n l a t ı m

derslerinin programdaki amaç ve k a z a n ı m l a r ı n ı da g e r ç e k l e ş t i r e b i l i r .

Ö r n e ğ i n , 9 S ı n ı f Dil ve

A n l a t ı m Ö ğ r e t i m

P r o g r a m ı n ı n ,

Dilde ses ve

b o ğ u m l a m a n ı n [telaffuzun} önemini belirleme a m a c ı n ı n k a z a n ı m l a r ı :

197


7/14

1 Se s

v e b o ğ u

m l a m a

k i s i n i

f

rk eder.

2 K o n u ş

ifad

enin

a n l a gö

re

d u r a k l

a l a r ı düzenlem

enin

önem

ini sezer.

3 Güzel

k o n u ş

ses t

onu ve

m / a m a ön e

mini

f rk eder.

4

K o n u ş

e s n a

n d a

se

sin

a s ı l

u l l a n ı l d

ı n ı

be

lirler.

5

seslerin özelliklerini bilmenin, ve güzel

ğ u m / a

n ı n

ö

nemini

f r

k

eder.

1

5. Dili

ğ r u , gü z

el ve etk

ili k u l l

m a n ı n ö

nemini f

rk eder.

1

6. Tonla

mada ne

lere dikk

at e d i l d i ğ

i n i belir

ler.

Y ine, C

ümle

u l u ş u

a n l a t ı

o z u k l

u n d a n k a ç ı

a m a c ı

C ü

mle kura

rken

a t ı m

u k l u k l a

ı n d a n

k

aç

k a z a n ı

da bu

tür

et k

inliklerl

e ö ğ r e n c i l

e r e k

a z a n d ı n l a

b i l i

•

Ö ğ r e t

e n ,

n c i l e

r i n y a ş

ve

i ş i m ö

zellikler

ini

de

g

öz önünde

bulundurmak k o ş u l

e ç t i ğ

k ı s a fi lmi an ia tma

ı ş m l n d n

so nra

ö ğ r e n

i l e r i n e

y a z ı n s a l

bir m et

in le

o l d u ğ u

gibi;

Fil

min

k on

u su

ve e ğ i ned

ir ?

Fil

min

ana

iletisi

ve

d ı m c ı iletiler

i ne lerdi

r?

a t ç ı ,

iz ieyend

e

ne tür

bir

d u y a r l ı k

ş t u r m a

ne tür

bir

et k

i

yaratm

ak i s t e m

ş t i r ? s

u l a r ı n ı

sorabi l i

r v

e i l e r i

n l a r ı s

özlü olar

ak

ı t l a m a l a

r m ı

iste

yebilir.

B öylece ,

an l ama

ve ania t

m a

t i m i te m

el a lan

u

ygu lama

lara

yer e r m i o

lur.

o S

ever

(200

2)'e

g

öre anad

ili

bir sanat

t i m i sü

re cidir.

Türk

b i y a

r e t : ~ n P r o g r

' n ı n

genel

ç l a r ı

biri de

r e n c i l s

anat

zevk ve

a n l a y ı

ş l a r ı n ı

i ş t i r m

e k t i

e t m e n ,

ğ r e n c i l

n a t ı n

a r k l ı

a r ı n a i l i ş k i n

a r l ı k

ve

m d a l ı k

o l u ş

m a k , o

nlarda s

anat

zevk

ve

a y ı ş ı n ı g e l i ş t i

a m a c

f il

m lerden

yararlan

ab ilir.

e t m e

r e n c

i l e r i n e ;

Ç oc

uklar , gü

zel sana

tl a r deyin

ce

l ı n ı z neler

geliyor?

Bu

a v r a

t a n ı

m a n ı z i s tese

m neler

söylersin

iz?

Gü

zel

san

at

a p ı t l a r öz

ell ikleri

nelerdir?

B

u

soru

yu güze

l sanat

y a p ı t l a r ı

ü ş ü n e

k l a m a y a

ç a l ı

n ı z .

Güzel

a t l a r ı insan

a ş a m ı n d a

yeri

ve

önem i konusunda ne ler

d ü ş ü n ü

o r s u n u

- S iz

ce edeb i

yat la s in

em a

a r a s be

nzerlikl

er ve

f a r k

l ı k l a r va

r

m ı d ı Vars

a nelerdi

r?

A ç ı k l a y

n ı z .

-

f i lm

de sinem

a gibi g

üzel

s a n a t

l a r ı n

b

ir kolud

ur. Sizce

k ı s a

fi lm ile

edebiy

at (öykü

, roman ,

ş i i r vb.

)

a r a s ı n d a benze

rlikler

var m ı d ı

A ç ı k l a y

ı n ı z .

r u l a r ı n

sorarak

ö ğ r e n c

r i n güz

el sanat l

a ra i l i ş k

bir tam

n i

l i ş t i r m e l

e r i n i bu

ı t l a

özell ikle

ri ve ins

an y a ş a

n d a k i y

e ri ön

em i

konu

sunda

ş ü n c e

üre tmele

r ini , ed

eb iyat i l

e d i ğ e

sanatlar

v

e

özel

li kle

19

8


8/14

sinema ve

k ı s a

film a r a s ı n d a k i benzerlik ve f a r k l ı l ı k l a r üzerine

d ü ş ü n m e l e r i n i , e d e b i y a t ı n d i ğ e r güzel sanatlar içerisindeki yerini fark

etmelerini s a ğ l a y a b i l i r . Bu yolla yine Türk E d e b i y a t ı dersinin programda

belirtilen

a ş a ğ ı d a k i amaç ve

k a z a n ı m l a r ı n ı

da

ö ğ r e n c i l e r i n e

k a z a n d ı n n ı ş

olur:

I Ünite: Güzel Sanatlar ve Edebiyat

maç 1: Güzel sanatlar içinde e d e b i y a t ı n yerini belirleme.

K a z a n ı m l a r :

4

Güzel sanat eserlerinin özelliklerini a ç ı k l a r .

5

Güzel

a n a t l a r ı n

insan h a y a t ı n d a k i yerini ve önemini belirler.

8

E d e b i y a t ı n

güzel sanatlar içerisindeki yerini

fark

eder.

9 E d e b i y a t ı n dille g e r ç e k l e ş t i r i l e n güzel sanat e t k i n l i ğ i o l d u ğ u n u

fark

eder.

•

Ö ğ r e t m e n ,

izlenen

k ı s a

filmin

i ç e r i ğ i y l e

ilgili

a ç ı k

uçlu, yorum ve

d e ğ e r l e n d i r m e y e d a y a l ı sorular sorarak ö ğ r e n c i l e r i n ; sorun çözme, karar

venne, e l e ş t i r e l d ü ş ü n m e y a r a t ı c ı l ı k , çözümleme, b i r e ş i m (sentez),

d e ğ e r l e n d i r m e , sorgulama, a ç ı k l a m a yapma, d o ğ r u kestirim ve

ç ı k a r ı m d a

bulunma, özdüzenleme yapma gibi üst düzey d ü ş ü n m e becerilerinin

g e l i ş m e s i n i s a ğ l a y a b i l i r Ö r n e ğ i n ;

- Filmin sonunu

b e ğ e n d i n i z

mi? Siz

o l s a y d ı n ı z

bu filmi n a s ı l

s o n l a n d ı r ı r d ı n ı z ? N eden? ya da

- Siz


ı r k ç ı l ı ğ ı n olumsuz bir tutum o l d u ğ u n u ne tür bir

yolla ve

n a s ı l

d u y u m s a t ı r d ı n ı z ? A ç ı k l a y ı n ı z .

- Sizce bu filmde e l e ş t i r i l e c e k yanlar var m ı ? Yahudi

g e n c ı n

Müslüman gençle

a y r ı l ı r a y r ı l m a z

kolyesini yeniden

t i ş ö r t ü n ü n

üstüne

ç ı k a n n a s ı n ı

n a s ı l

d e ğ e r l e n d i r i y o r s u n u z ? Siz bu gencin yerinde


kolyenizi ç ı k a r ı r m ı y d ı n ı z ? Neden? gibi sorularla ö ğ r e t m e n ö ğ r e n c i l e r d e n

filmin sonuç bölümünü kendilerine göre k u r g u l a m a l a r ı n ı ya da k ı s a bir öykü

o l u ş t u n n a l a r ı n ı , filmi olumlu ve olumsuz yanlanyla d e ğ e r l e n d i n n e l e r i n i ,

bunu da

y a z ı y l a

a n l a t m a l a r ı n ı isteyebilir. Bu tür bir etkinlik, Türk

E d e b i y a t ı

ö ğ r e t i m p r o g r a m ı n d a

Ö ğ r e n c i l e r i n

yeni d ü ş ü n c e l e r üretebilme

y t n ğ i n i

g e l i ş t i r m e k ;

a r a ş t ı r m a ,

t a r t ı ş m a ,

anlama

d e ğ e r l e n d i r m e

ve

yorumlama yeteneklerini g e l i ş t i r m e k biçiminde yer alan a m a ç l a r ı n ı n

g e r ç e k l e ş t i r i l m e s i n e e k a t k ı d a bulunur.

• K ı s a film,

t a n ı m l a n n d a n

da a n l a ş ı l a c a ğ ı üzere zeka, y o ğ u n l u k

y a r a t ı c ı l ı k , ç a r p ı c ı l ı k demektir. K ı s a bir süre içerisinde izleyicide bir

duyguyu, bir

d ü ş ü n c e y i

o l u ş t u r m a k

z o r u n d a d ı r .

Bu nedenle kurgusal nitelikli

k ı s a

filmler, i ş l e v s e l

k u l l a n ı l d ı k l a r ı

durumda

ö ğ r e n c i l e r i n y a r a t ı c ı l ı k l a r ı n ı n

g e l i ş m e s i n e e hizmet edebilir.

199


9/14


10/14


11/14


12/14


13/14


14/14

HO

CAM

C

H İ T

KA V

CAR A

ana

n ASLA

N

Sevg

ili H a

carn

C ahit

B ey i

çin ço

k

sö yle

ne bil i

r. Ç o

k fazla

t e ğ i

ve

k a t k ı

s ı n ı

gö

rdüm.

D ersl

erin i

alarak

e n

a ş t a ...

ve sa

kin b

ir orta

m da

n l a y

ço

k güz

el der

sler

i ş l e

Fakü

lteye

bu

ya

na he

r tü rl

ü so ru

nu m u

l u l u ğ

u m u

m u t s u

z l u ğ

hoc a

mla. Y

in e

ı ş l ı ve

sakin

i ş i l

i y l e

h

ep ba

na

oldu

.

r ı m

a ı n ı n

o k u m

d ı ğ ı tek b

ir m a

kalem

y

a

d

a bil

dirim

yo ktu

r. B i

r der

giye

m ak

ale g

önder

m eden

bir k

ong re

y

a

d

a sem

pozyu

m da b

ildiri

s unm

adan

önce

a ı n ı n g

ör m es

i ben

i he p

t l a t

ş t ı r O

da b

u

t e ğ i

bir ke

z

o

lsun

çevirm

edi

ve

a z ı l a

ı m ı ço

k

bir

süre i

çerisi

nde ti

tizce

oku yu

p

d e ğ e

l e n d i

D ers verirken

de

k ı l a hiç

es irg

em ed

i. Öy

le ki i

ki

e y e birl

ikte

dersin

r i ğ i

derste

a c a ğ

m ı z

l e r e

u l l a n

a c a ğ ı

m ı z kari

katür

lere ka

dar

p a y l

ş t ı k Ho

cam la

. B öy

lece d

aha

b ir

gü ven

le gi

rdim

derse

. B en

imle

ilgili

olu m

lu du

ygu v

e gö

zlemle

rini

d i ğ e r

h o c a

d

a söy

leyer

ek ben

i hep

gü dü

ledi

dah

a da

önem l

isi

r l a n

r d ı .

Tit

iz da

kik d

isiplin

li

l ı ş m a

ı ş ı

ğ r e n c i

l e r e

ü l ü

a y ı ş l

s

evgi d

olu

y a k l

ş ı m ı ha

carnd

an

ğ r e n

i ğ i m

v

e çok

öze

llikle

ri

s ı n d

ki

r s ı n Sevg

ili H

ocam

iy i

ki siz

i

a n ı d

T üm

deste

k ve

a t k ı l

r ı n ı z iç

in siz

e içten

e

diyoru

m . E

m ekle

rinize

s a ğ l ..

Anka

ra Ün

iversite

si

Bi

limleri

Fakül

tesi

i m i n Kültü

rel Te

melleri

Bölüm

ü

Üyesi

20 5