RAMKA- mrs 200
• Celta na revizijata e da obezbedi razumno uveruvawe
deka ne postojat materijalni pogre{ni prika`uvawa vo
FI bilo poradi izmama ili gre{ka .
• Ova vklu~uva tri klu~ni ~ekori:
- Procenka na rizik od materijalno pogre{ni prika`uvawa vo
FI
- Dizajnirawe i izvr{uvawe na revizorski postapki i
proceduri kako odgovor na procenetite rizici i namaluvawe
na rizikot od materijalni pogre{ni prika`uvawa vo Fi na
prifatlivo nivo i
- Izdavawe na soodveten revizorski izve{taj vrz osnova na izvr{enata revizija.
2
RAMKA • Razumno uveruvawe Razumnoto uveruvawe e povrzano so
celiot proces na revizija. Toa e visoko nivo na uveruvawe
no ne i apsolutno zaradi inherentnite ograni~uvawa pri
rabotata, potrebata od rasuduvawe i prirodata na
ispitanata evidencija.
3
Ograni~uvawa Pri~ini
Upotreba na
testovi
Sekoj primerok pomal od 100% od
populacijata vklu~uva odreden rizik
deka materijalno pogre{nite
prika`uvawa nema da bidat otkrieni
Ograni~uvawa na
internite
kontroli
I najdobro dizajniranite i
najefektivnite kontroli mo`at da bidat
nesoodvetni so sojuz pome|u vrabotenite
ili menaxmentot.
RAMKA
Ograni~uvawa Pri~ini
Neidentifikuvani
izmami
Bidej}i izmamite se specifi~no organizirani
za da ne bidat otkrieni, sekoga{ postoi
mo`nost deka nema da se otkrijat.
Prirodata na
raspolo`ivite
revizorski dokazi
Najgolem del od revizorskite dokazi imaat
tendencija da se pove}e uverlivi po karakter
otkolku garantirani.
Raspolo`livosta
na revizorskite
dokazi
nesoodvetna podr{ka za dobivawe na
absolutni zaklu~oci za specifi~ni tvrdewa
kako procenka na fer vrednost.
4
RAMKA
Ograni~uvawa Pri~ini
Potpirawe na
rasuduvawata napraveni
od revizorot
Profesionalno rasuduvawe se bara za :
Soodvetno indentifikuvawe i
odreduvawe na faktorite na rizik;
Nosewe na odluka koj dokaz da se zeme;
ocenka na procenkite na menaxmentot i
vle~ewe na zaklu~oci bazirani na
prezentacija na menaxmentot.
Te{kotiite da se
osigura kompletnost
Postoi rizik deka nekoi va`ni
informacii }e ostanat nepoznati za
revizorot, nema da bidat obezbedeni ili
}e bidat prikrieni od revizorot.
5
Revizorski rizik
• MSR200, A.49 veli : Revizorot treba da ja planira
revizijata taka {to istata }e se izvr{i na efektiven na~in.
• Da go naso~i revizorskiot napor na oblasti koi najmnogu se
o~ekuva da sodr`at rizici od materijalno prika`uvawe,
bilo poradi izmama ili gre{ka, so soodvetno pomalku
naso~en napor kon drugi oblasti i da go koristi testiraweto
i drugi sredstva za ispituvawe na populacii za pogre{ni prika`uvawa.
6
Revizorski rizik
• Revizorskiot rizik sodr`i dva klu~ni elementi: - -
Rizik deka FI sadr`at materijalni pogre{ni prika`uvawa
(MPP) (inherenten i kontrolen rizik) i - - Rizik deka
revizorot nema da otkrie vakvi MPP (rizik od neotkrivawe
ili rizik na anga`manot)
• Za da go namali revizorskiot rizik na prifatlivo nivo
revizorot treba da :
• - izvr{i procenka na rizikot od MPP i
• - Da go ograni~i rizikot od neotkrivawe. Ova mo`e da bide
postignato so izvr{uvawe na proceduri kako odgovor na
procenetite rizici vo FI, klasi na transakcii, na nivo na salda na smetki i na nivo na tvrdewa.
7
Revizorski rizik
• Revizorot treba da go proceni rizikot na
dve nivoa:
• - Prvo na nivo na FI - [to e povrzano so
rizik od MPP vo FI kako celina i koi
sodr`at mnogu tvrdewa.
• - Vtoro nivo e povrzano so rizikot povrzan
so specifi~ni tvrdewa vo klasi na
transakcii, salda na smetki ili na nivo na bele{ki.
8
Revizorski rizik
• Rizikot na ovie dve razli~i nivoa e sleden:
• Na nivo na finansiski izve{tai : -FI kako
celina
• Na nivo na tvrdewa:
• Na nivo na smetki : zalihi, gotovina, obvrski,
pobaruvawa .
• Na nivo na klasi na transakcii: Prihodi, Rashodi
• Na nivo na prezentirawe i bele{ki : finansiski obvrski i povrzani strani
9
Revizorski rizik
• Komponenti na revizorskiot rizik
• Inherenten rizik-
• Rizik od izmama - (del od inherenten ili mo`en
kontrolen rizik)
• Kontrolen rizik
• Kombiniran rizik
• Rizik od neotkrivawe
10
DEFINICII
REVIZORSKI RIZIK-
- Ризик ревизпрпт да изрази несппдветнп ревизпрскп мислеое кпга финансиските извештаи спдржат материјалнп ппгрешнп прикажуваое
11
ДЕЛОВЕН РИЗИК
- E верпјатнпста ревизпрпт да претрпи загуба или ппвреда на свпјата прпфесипнална пракса
- Дали ревизпрпт кпј спгледува мал делпвен ризик, или негпвп неппстпеое, мпже да изрази мислеое пп извршуваое на малку ревизпрски рабпти или пп нивнп впппштп неизвршуваое.
12
Инхерентен ризик - е веројатноста материјални погрешни прикажувања да
се појават во трансакциите кои влегуваат во системот на
сметководство кој што се користи за составување на
финансиските извештаи
Ревизорите не го креираат, ниту го контролираат
инхерентниот ризик, тие само можат да ја проценат
неговата магнитуда.
фактори на ИР - менаџментот на компанијата, активноста на клиентот,
работењето и финаниската стабилност на клиентот
13
Контролен ризик
- е ризикот дека со делување на сметководствениот
систем и системот на интерна контрола нема да биде
спречено или навремено откриено и исправено
настанувањето на значајно погрешни прикажувања на
салдото на некоја сметка или збир на трансакции.
- Проценката на контролниот ризик е базирана на
студија и евалуација на контролниот систем на
компанијата.
- КР е взаемно поврзан со инхерентниот ризик. Како
резултат на тоа ревизорскиот ризик посодветно се
утврдува по пат на комбинирани проценки. 14
ДЕТЕКЦИОНЕН РИЗИК - е ризикот дека ревизорот нема да успее да забележи
неправилности со неговите ревизорски постапки.
- всушност ДР е функција од ефективноста на ревизорските
постапки и нивната примена од страна на ревизорот.
- во случај на повисок ИР и КР , односно повисок ризик од
материјално погрешно прика`ување, ревизорот е дол`ен
да разгледа дали со извршување на постапките за
поткрепување на проверката на исправноста ќе се
обезбедат доволно ревизорски докази, со кои би се
намалил ДР на прифатливо ниско ниво, значи ДР има
инверзен однос кон ИР и КР.
15
Procenka na rizikot
• Fazata na procenka na rizikot pri revizijata gi vklu~uva
slednite fazi:
• - Izvr{uvawe na procedura za prifa}awe ili prodol`uvawe
na anga`manot so klient
• - Op{to planirawe na anga`manot
• - Izvr{uvawe na proceduri na ocenka na rizik za razbirawe
na biznisot i identifikuvawe na inherenten i kontrolen
rizik
• - Identifikuvawe na relevantni interni kontrolni
proceduri i ocenka na nivniot dizajn i implementacija (ovie
kontroli se za prevenirawe na MPP pred nastanuvawe ili otkrivawe i koregirawe na MPP otkako se slu~ile)
16
Procenka na rizikot
• - Procenka na rizik od MPP na FI
• - Identifikuvawe na zna~aen rizik koj bara posebno
razgleduvawe od strana na revizorot za koj su{tinskite
postapki sami po sebe ne se zadovoluva~ki.
• - Identifikuvawe na materijalni slabosti vo dizajniraweto
i sproveduvaweto na internite kontroli na menaxmentot i
onie koi se odnesuvaat na rakovodeweto. I
• - Izvestuvawe za rizik od MPP na nivo na FI i na nivo na tvrdewa.
17
Procenka na rizikot
• Osnovna pretpostavka vo ovoj proces e deka timot koj
u~estvuva vo ocenka na rizikot e vklu~en i komunicira
efektivno. Ova mo`e da bide postignato so :
• - Planirawe na sostanocite za diskutirawe na op{tata
revizorska strategija i detalniot revizorski plan, davawe
na idei za toa kako izmamite mo`at da nastanat, i
dizajnirawe na proceduri koi mo`at da gi otkrijat tie
izmami i
• - Sostanoci pred ili po rabotata na teren za diskutirawe na
naodite od revizijata, identifikuvawe na indicii za izmama
i odreduvawe na potreba za izvr{uvawe na dopolnitelni proceduri.
18
Procenka na rizikot
• Pri planiraweto e potrebno da se ima predvid :
• - Tvrdewata ne mo`at da se potkrepat samo so su{tinski
postapki sami za sebe. Ova posebno vo uslovi na visoko
avtomatizirano procesirawe na transakciite so mala ili
bez ~ove~ka intervencija.
• - Potencijalot za su{tinski analiti~ki proceduri mo`at
da ja namalat potrebata na drugi tipovi proceduri. -
potrebno e da se obedinat elementite na
nepredvidlivost vo izvr{enite proceduri
• - Potrebata za dopolnitelni revizorski postapki za
odreduvawe na potencijalot na menaxmentot za
izbegnuvawe na kontrolite ili drugi scenarija za izmami.
- Potrebata od izvr{uvawe na specifi~ni proceduri za identifikuvawe na zna~ajni rizici
19
Procenka na rizikot
• Zaradi vakvata sostojba procesot na procenka na
rizik treba da vklu~i me{avina od :
• - Testirawe na operativnata efikasnost na internite
kontroli i
• - Su{tinski proceduri kako testovi na detali i
analiti~ki proceduri.
• Na kraj od revizijata treba da se izvr{i procenka
dali revizorskite dokazi se dovolni i soodvetni da
go reduciraat rizikot od MPP vo FI na prifatlivo
nivo. Dokolku se pojavi nekoj dopolnitelen rizik treba
da se sprovedat dopolnitelni proceduri ako e potrebno .
20
Procenka na rizikot
• Izvestuvawe Koga site proceduri se izvr{eni i se
formirani zaklu~oci revoizorot treba :
• - za naodite da go izvesti menaxmentot, posebno za onie koi
se odnesuvaat na rakovodeweto i
• - revizorsko mislewe treba da se formira so soodvetna terminologija vo revizorskiot izve{taj.
21
Procenka na rizikot • Rezime: Pristapot baziran na rizik bara revizorot prvo
da go razbere klentot i potoa da gi identifikuva/proceni
rizicite od MPP vo FI. Ova mu ovozmo`uva na revizorot
da gi identifikuva i potoa da dade odgovor na :
• Mo`nosta , nekoi smetki, klasi na transakcii ili
bele{ki da bidat nekompletni, neto~no objaveni ili i
dvete.
• Primeri za ova se : - potceneti obvrski -
neevidentirani sredstva - sredstva kako gotovina ili
zalihi da bidat nesoodvetno vrednuvani i - nedostatok
ili nekompletnost na bele{ki.
• Podra~ja koi manaxmentot gi izbegnuva ili
manipulira vo FI kako : - izgotvuvawe na izve{tai -
politikite na priznavawe na prihodite -procenki na
menaxmentot. Drugi slabosti na kontrolite koi ako ne se koregiraat mo`at da dovedat do MPP vo FI.
22
Prednosti na pristapot zasnovan na procenka na rizik
• - fleksibilnost vo odnos na vremeto na izvr{uvawe na
revizorskata rabota: procenkata na rizikot ~esto mo`e
da se vr{i porano vo fiskalniot period. Bidej}i
procedurite na procenka na rizikot ne vklu~uvaat detalno
testirawe na transakciite i saldata, tie mo`at da se
izvr{uvaat dobro pred zavr{uvawe na godinata,
pretpostavuvaj}i deka nema da ima zna~ajni operativni
promeni. Pomaga pri anga`irawe na pomo{nicite vo tek na
godinata. Mo`at da mu pomognat na klientot pri
identifikuvawe na slabostite na internite kontroli pred
krajot na godinata.
•
23
Prednosti na pristapot zasnovan na procenka na rizik
• - Naporite na revizorskiot tim se fokusirani na
klu~nite podra~ja.
So razbirawe kade rizikot od MPP mo`e da nastane vo FI, revizorot mo`e da go naso~i timot kon visoko rizi~nite podra~ja i otrgne od podra~jata so nizok rizik. Ova pomaga vo efektivno koristewe na pomo{nicite.
• - Revizorskite proceduri se fokusirani na specifi~nite rizici.
Dopolnitelnite revizorski proceduri se dizajniraat kako odgovor na procenetite rizici. Soodvetno testovite na detali samo gi lociraat rizicite i generalno zna~ajno mo`at da se namalat ili eliminiraat.
Baraweto revizorot da gi razbere internite kontroli ovozmo`uva revizorot da donese soodvetna odluka za testirawe na operativnata efektivnost na internite kontroli. Testovite na kontrola obi~no rezultiraat so pomalku rabota otkolku {iroko rasprostraneti testovi na detali.
24
Prednosti na pristapot zasnovan na procenka na rizik
• - Komunikacija za raboti od interes na menaxmentot.
Podobruvaweto na razbiraweto na internite kontroli
mo`at da mu obezbedat na revizorot da gi identifikuva
slabostite na internite kontroli (kako kontrolnoto
opkru`uvawe i op{tite IT kontroli) koi prethodno ne bile
otkrieni. Navremenata Komunikacija so menaxmentot }e
ovozmo`i soodvetna akcija {to e nivna pridobivka. Isto
taka ova mo`e da za{tedi vreme pri revizijata. -
Podobruvawe na revizorskata dokumentacija. Soglasno so
MSR se potencira vnimatelnoto dokumentirawe na sekoj
~ekor na revizorskiot proces. Ova mo`e da bara nekoi
dodatni tro{oci na po~etok, soodvetnata dokumentacija
mo`e da ovozmo`i revizorskoto dosie da govori samo za
sebe bez dopolnitelni retori~ki objasnuvawa za toa {to e
napraveno, koj go napravil i kako se doneseni revizorskite zaklu~oci.
25
Одговор на проценетите ризици
26
Имплементирањето на моделот на РР се sостои
од три чекори -
- утврдување на планираното ниво на РР
- оцена на контролниот и инхерентниот ризик (како и комбинираниот ризик)
- решавање на равенката на РР за соодветно ниво на детекционен ризик
Равенка на РР
27
Општо прифатеното практично правило инсистира севкупниот РР да се утврди на ниво помало или еднакво на 10%.
- При отсуство на ефикасна интерна контрола веројатноста од настанување на материјални грешки ќе биде еднаква на 100%, но анализата на инхерентниот ризик му овозможува на ревизорот да го редуцира ИР под ниво на 100%.
Значењето na проценката на ИР и КР се
истакнува преку нивните ефекти врз ДР.
Равенка на РР
28
Ефектите можат да се прикажат со математичка формула :
ДР=РР/(ИРхКР)
Ревизорот го ублажува нивото на проценет ризик со креирање и спроведување на постапки за откривање на материјално погрешно прикажување
Колку се поголеми ИР и КР , толку е помал ДР, што резултира со повеќе постапки кои ревизорот треба да ги спроведе.
Равенка на РР
29
Доколку се претпостави дека ИР изнесува 100%, тогаш равенката на детекциониот ризик може да се скрати на : ДР = РР/КР
Заклучоците од овој пристап се следни:
1) Ревизорот не може да се потпре на проценка со нула ИР без други постапки за добивање на докази.
Така не може да постои состојба РР=ИР (=0)xКРxДР=0
Равенка на РР
30
2) Ревизорот не може целосно да се потпре на
интерната контрола со исклучување на други
ревизорски постапки.
Така да не може да постои состојба
РР=ИР х КР(=0) h ДР(=0
3) Ревизиите не би требало да се објават ако
постои грижа дека ризикот за неуспех при
детектирањето на материјалните
неправилности бил многу висок, на пр.-
РР=ИР(=0,80)hКР(=0,80)hДР(=0,50)=0,32
Равенка на РР
31
4) Ревизорот може да одбере да се потпре речиси исклучиво на докази добиени од суштински постапки, дури и ако мислат дека ИР и КР се високи. На пр. оваа комбинација е прифатлива-
РР=ИР(=1,00)xКР(1,00) x ДР (=0,05)=0,05
Иако РР е субјективна категорија и најчесто се оценува со помош на квалитативни термини (висок, среден, низок или максимален, умерен и низок), сепак Моделот на РР е корисно средство во фазата на планирање на ревизорскиот ангажман.
Равенка на РР
32
Моделот на РР го опфаќа и концептот на материјалност, бидејќи ревизорот не треба да се занимава со секое можно погрешно прикажување кое може да се појави. Покрај тоа моделот ги повикува ревизорите да го проценат и ризикот од измама кој опфаќа атрибути на ИР и КР.
Пример за клиент сп ппмал ризик
33
Ризик во ревизијата (максимално ниво на толеранција) =
5%
ИР (успешен клиент во стабилно опкружување со реални
изгледи да продолжи со истиот тренд и во иднина)= 80%
КР (ефикасен систeм на интерна контрола без да бидат
забележани промени во спротивна насока)=30%
РР=ИРхКРхДР, ДР= РР/ИРхКР
ДР=0,05/0,8х0,3, ДР= 0,05/0,24=0,2083
оттука, нивото на сигурност во ревизијата, кое се очекува
да се бара од суштинските тестирања, е релативно ниско:
100%-20,83%=79,17%
Pример за клиент со висок ризик
34
Ризик во ревизијата (максимално ниво на толеранција) = 5% ИР (нов клиент, млада индустрија-висока технологија)= 100% КР (прелиминарната оценка укажува на слаб систем на интерна контрола со цврста решеност на менаџменот за надминување на неефикасноста)=70%
РР=ИРхКРхДР; ДР=РР/ИРхКР; ДР=0,05/1,00х0,70 ДР=0,05/0,70=0,0714 Оттука нивото на сигурност во ревизијата, кое се очекува и бара од суштинските тестирања, е значително високо 100%-7,14%=92,86
Пример за клиент со висок ризик, но со
редуциран ревизорски ризик
35
Ризик во ревизијата (максимално ниво на толеранција) = 2%
ИР (нов клиент, млада индустрија-висока технологија)= 100%
КР (прелиминарната оценка укажува на слаб систем на интерна контрола со цврста решеност на менаџменот за надминување на неефикасноста)=70%
РР=ИРхКРхДР; ДР=РР/ИРхКР; ДР=0,02/1,00х0,70 ДР=0,02/0,70=0,0285
Оттука нивото на сигурност во ревизијата, кое се очекува и бара од суштинските тестирања, повторно се зголемува и изнесува : 100%-2,85%=97,15
Ограничувања на моделот на РР
36
- Моделот не ги опфаќа останатите ризици со кои се соочува ревизорот- судски спор, негативен публицитет и др. - Ризиците кои се надвор од моделот генерално се ризик на ангажманот, ризик на клиентот или ризик на континуитет Останати ограничувања на моделот се : - тешко е формално да се процени ИР; РР е субјективно детерминиран; моделот ја смета секоја компонента како независна што не е така во пракса, - поради ограничувањата многу ревизори моделот го користат повеќе како функционален отколку како математички модел
Постапки за проценка на ризикот
37
1. Распрашување на менаџментот и на други лица во рамки на ентитетот
2, Аналитички постапки- помош при идентификација на невообичаени настани и трансакции и коефициенти , трендови и износи за укаување на прашања кои имаат импликации врз ФИ и ревизијата
3. Набљудување и инспекција- заради поткрепување на тврдењата на менаџментот, но даваат и други информации за ентитетот и опкру`увањето. Ова вклучува : Инспекција на
документи, евиденции и прирачници; читање на извештаи подготвени од менаџментот, посета на просториите на ентитетот; следење на трансакции низ информативниот систем релевантен за финанисиско известување.
Постапка за проценка на ризик во Бенд Ревизија
38
Postapka pri procenka na rizik.
1. Postapki pred, za vreme na prifa}awe na
klientot i po~etok na revizijata
1.1.Op{ta prezentacija na klientot
1.2.Ponuda
1.3.Prifa}awe na anga`manot
1.4. Organizacija na subjektot , rakovodstvo i
vraboteni
1.5. Esej
1.6. Raboten bruto bilans i Finansiski izve{tai
1.7. Anali za i klu~ni indikatori
Постапка за проценка на ризик во Бенд Ревизија
2. Procenka na rizik
2.1.Nere{eni pra{awa od prethodnata godina
2.2.Rizik na anga`manot
2.3. Op{ta revizorska strategija – primer
2.4. Materijalnost
2.5. Diskusii na revizorskiot tim
2.6. Rizik na dejnosta
2.7. Rizik od izmama
2.8. Zna~ajni rizici
2.9. Interni kontroli
2.10. Procenka na rizikot od MPP
39
Postapki pred, za vreme na prifa}awe
na klientot i po~etok na revizijata
• 1.1.Op{ta prezentacija na klientot - Obrazec
• 1.2.Ponuda - Obrazec
• 1.3.Prifa}awe na anga`manot - Obrazec
• 1.4. Organizacija na subjektot , rakovodstvo i
vraboteni – Obrazec
40
Postapki pred, za vreme na prifa}awe na klientot i po~etok na revizijata
• 1.5. Esej - Sodr`ina
Osnovni informacii za subjektot
Trendovi vo dejnosta vo koja raboti subjektot
Rakovodstvo, вraboteni
Organizacija i interni kontroli
Sopstvenost
Dejnost - proizvoden program i inovacii
Proda`ba
Bele{ki za sistemot na proda`ba
Informati~ka tehnologija
41
Postapki pred, za vreme na prifa}awe na klientot i po~etok na revizijata
1.5. Esej - Sodr`ina
^ove~ki resursi
Na~in na pla}awe na vrabotenite
Nabavki i proizvodstvo
Opis na procesot na nabavka
Finansii
Smetkovodstveni politiki
Opis na procesot na dvi`ewe na dokumentacijata,
smetkovodstvo i evidentirawe
Zavisnosti - klu~ni kreditori, kupuva~i dobavuva~i
Bele{ki kon FI
42
Postapki pred, za vreme na prifa}awe na klientot i po~etok na revizijata
• 1.6. Raboten bruto bilans i
Finansiski izve{tai - primer FI so
31.10.2011
• 1.7. Analiza i klu~ni indikatori -
primer
43
2.4. Procenka na rizik – Materijalnost
• Materijalnost
Materijalnosta se zema predvid koga :
• a) se odreduva prirodata i rasporedot i opfatot i
revizorskite proceduri i
• b) evaluacija na efektite od PP Materijalnosta gi opfa}a
zna~ajnite informacii od FI va`ni za nоsewe na delovni
odluki na korisnicite vrz osnova na FI.
• Zna~i konceptot na materijalnosta odreduva deka nekoi
stavki sami ili zbirno se va`ni za onie koi nosat delovni
odluki vrz osnova na FI.
• Ova se odluki za investirawe, zna~ajni nabavki, sorabotka so
entitetot ili pozajmuvawe na entitetot i sl.
• Koga PP (poedine~ni ili zbirno) se dovolno zna~ajni da se
promeni ili izmeni odlukata na toj {to gi ~itа FI i revizorskiot izve{taj, toga{ e nastanato MPP.
47
2.4.Procenka na rizik - Materijalnost
• Materijalnosta ~esto se objasnuva pri
finansiskoto izvestuvawe kako sledi:
• - PP vklu~uvaj}i i ispu{tawe se materijalni koga
poedine~no ili zbirno mo`at da vlijaat na delovnite
odluki na korisnicite doneseni na osnova na FI.
• - rasuduvaweto za materijalnosta se pravi zemjа}i go
predvid okru`uvaweto i e odredeno od goleminata i
prirodata na PP ili kombinacija na dvete. I
• - rasuduvaweto dali e ne{to materijalno za
korisnikot na FI e zasnovano na potrebata od op{ti
finansiski informacii na korisnicite. Mo`niot
efekt na PP za specifi~ni korisnici koi baraat pospecifi~ni informacii ne se zemaat predvid.
48
2.4.Procenka na rizik - Materijalnost
• Materijalnosta odredena od revizorot e zasnovana
na percepcijata na potrebite na korisnicite. Pri
sproveduvawe na profesionalnoto rasuduvawe,
revizorot pretpostavuva deka korisnikot:
• - Ima razumno razbirawe za biznisot, ekonomskite
aktivnosti i smetkovodstvo i ima `elba da gi
analizira informaciite vo FI vrz osnova na razumni
poznаvawa.
• - razbiraweto deka FI se izgotveni на materijalna
osnova. - da znae deka inherentni ograni~uvawa na
iznosite postojat i deka tie proizleguvaat od toa {to
tie se zasnovani na procenki, rasuduvawa i
pretpostavki za kontinuitet. I
• - se pravat razumni delovni odluki vrz osnova na
informaciite vo FI.
49
2.4.Procenka na rizik - Materijalnost
• Materijalnost i revizorski rizik Materijalnosta i
revizorskiot rizik se povrzani. Revizоrskiot rizik e
mo`nost deka revizorot }e izrazi nesoodvetno revizorsko
mislewe koga FI se MPP.
• Revizorskiot rizik ima dve osnovni komponenti: - Rizik
od MPP - ova e rizik deka FI se MPP pred po~etokot na
revizorskata rabota. Ovoj rizik e povrzan so rizikot na
entitetot i postoi nezavisno od revizijata na FI
• - Rizik od neotkrivawe - e rizik deka rеvizorot nema da
otkrie deka PP koi postojat vo tvrdewata mo`at da bidat
materijalni. Ovoj rizik zavisi od primenlivosta,
efektivnosta i soodvetnoto primenuvawe na izvr{enite proceduri.
50
2.4.Procenka na rizik - Materijalnost
• Rizikot od neotkrivawe nikoga{ ne mo`e da se
reducira do nivo 0 (nula) zaradi inherentnite
ograni~uvawa na procedurite, potrebata od
rasuduvawe i prirodata na proverenata
evidencija.
• Rizikot od MPP i Rizikot od neotkrivawe se
obratno proporcionalni, pri pogolem rizik od
MPP pomal e prifatliviot rizik од
neotkrivawe i obratno, pri pomal Rizik od
MPP pogolem e rizikot od neotkrivawe.
• Matemati~ki ovie rizici mo`at da se iska`at na sledniov na~in: RR = RMPP* (IR hKR) h DR
51
2.4.Procenka na rizik - Materijalnost
• Po~etna osnova za odreduvawe na nivoto na
materijalnost
• MRS 320 Ne dava odrednici vo odnos na
procenti na prihodot ili dobivkata koi treba
da se zemat vo predvid za da se odredi
materijalnosta na nivo na FI, zatoa procenkata
sekoga{ }e bide predmet na profesionalno
rasuduvawe zavisno od uslovite.
• Generalno materijalnosta na nivo na FI
naj~esto se dvi`i vo ovie ramki: - prihod od
delovno rabotewe 3 do 7% - Sredstva od 1 do 3% - kapital od 3 do 5% - Dobivka od 1 do 3%
52
2.4.Procenka na rizik - Materijalnost
• Primer za odreduvawe na materijalnosta:
• Nie go presmetavme prihodot od delovnoto rabotewe i
3% od prihodot od delovnoto rabotewe ni e po~etna
to~ka za odreduvawe na materijalnosta (vidi RD -
Analiza) Dobienite podatoci za rastot na proda`bata
smetame deka e soodvetna osnova za presmetka na nivoto
na materijalnost.
• Materijalnosta minatata godina be{e 2,000,000 denari .
Glavnite korisnici na FI se Bankite i akcionerite.
Ovaa godina planirame da zememe 3,000,000 denari kako
materijalnost na nivo na FI zaradi rastot na
proda`bata. Ovoj izmenet iznos e diskutiran so
klientot.
• Na sostanokot za planirawe na revizijata treba da
diskуtirame da se zeme pomalo nivo na materijalnost koi
}e bidat primenlivi na zna~ajnite klasi na transakcii i sалda na smetki kako pobaruvawa i zalihi. Primer 2.4.
53
2.6. Procenka na rizik – Rizik na dejnosta
• 2.6. Rizik na dejnosta
• Rizikot deka PP postojat vo FI kako rezultat na
dejnosta, celite na biznisot, aktivnosta i prirodata na
subjektot.
• Tuka e potrebno da se fokusirame na identifikuvawe i
procenka na delovniot rizik koj proizleguva od izvr{uvaweto na procenka na rizikot.
55
2.6.Procenka na rizik – Rizik na dejnosta
• Faktori na rizik
• So Razbiraweto na delovniot rizik raste verojatnosta za
identifikuvawe na rizikot od PP.
• Revizorot nema odgovornost da gi identifikuva ili
proceni site delovni rizici. Delovnite rizici
proizleguvaat od uslovite, nastanite koi se odnesuvaat
na sposobnosta na subjektot da gi postigne celite.
• Treba da se zeme predvid deka e podobro da se izdvoi
identifikuvaweto na rizicite od nivnata procenka.
• Delovnite rizici mo`at da se identifikuvaat vo tek na
sekoja faza od anga`manot , zatoa e potrebno upatuvawe
(referencirawe) na rizicite na edno mesto pred da se
procenat. Ova }e osigura deka site rizici se
dokumentirani i se zemeni vo prеdvid.
56
2.6.Procenka na rizik – Rizik na dejnosta
• Pregled na faktori i izvori na rizik – vidi tabela vo
- rizik na dejnosta
• Identifikuvaweto na rizikot e baziran na
informaciite pribrani od trite proceduri za procenka
na rizikot i toa :
• prvo identifikuvawe na rizikot bez da se smeta na
internite kontroli (dali }e go otkrijat ili ne
• vtoro procenka na rizikot na ista osnova i
• treto sozdavawe na potrebna osnova za procenka na dizajniraweto i organizacijata na internite kontroli.
57
2.6.Procenka na rizik – Rizik na dejnosta
• Procenka na rizikot
• Za sekoj identifikuvan rizik treba da se proceni:
• verojatnosta deka mo`e da nastane - verojatnosta mo`e ednostavno da se vrednuva kako visoka ili niska ili sredna.
• -monetarno vlijanie na nastanuvawe na rizikot - ovaa procenka bara procenka na posebna monetarna stavka. Za celite na revizijata, posebnite iznosi mo`at da se povrzat za materijalnosta vo FI. Procenkata isto taka mo`e da bide visoka, niska i sredna.
• Procenkata za verojatnosta i monetarniot iznos treba na krajot da se kombinira.
• Primer: vo tabela 2.6.
58
2.7.Procenka na rizik - Izmama
2.7. Rizik od izmama
Definicija: Izmamata se odnesuva na namerno dejstvie od strana na eden ili pove}e poedinci od menaxmentot, onie koi se odgovorni za upravuvaweto, vrabotenite ili treti stranki i vklu~uvaat koristewe na izmamuvawe za da se dobie nepravedna ili nezakonska prednost.
Kra`ba: e ednostavno kradewe - na primer vraboten zema pari ili imot od vrabotuva~ot koi ne mu bile dovereni na ~uvawe.
Pronevera: e vid izmama koja go vklu~uva nezakonskoto zemawe na pari ili imot od strana na vraboteni ili nevraboteni lica na koi {to im bila doverena nivnata gri`a, ~uvawe i kontrola i ~esto vklu~uva la`ni smetkovodstveni kni`ewa i drugi formi na la`ewe i prikrivawe. i prikrivawe na izmamite.
59
2.7.Procenka na rizik - Izmama
• Izmamni~ko finansisko izvestuvawe e definirano
so MRS 240 kako namerno pogre{no prika`uvawe ili
ispu{tawe na iznosi ili obelodenuvawe vo F/I za da se
zavedat korisnicite na F/I
• Gre{ki se nenamerno pogre{ni prika`uvawa ili
ispu{tawa na iznosi ili obelodenuvawa vo F/I
• Nezakonski dejstvija so direkten efekt se povredi na
zakonite ili propisite od strana na pretprijatieto ili
nejzin menaxment ili vraboteni koi proizveduvaat
direktni materijalni efekti vrz pari~nite iznosi na
F/I.
• Revizija na izmami se definira kako proaktiven
pristap za otkrivawe na finansiski izmami koristej}i
smetkovodstvena evidencija i informacii, analiti~ki
odnosi i poznavawe na {emite za izvr{uvawe
• Primer- vo tabela: izmami. 2.7.
60
2.8.Procenka na rizik –zna~ajni rizici
• 2.8. Zna~ajni rizici -
• Soglasno so MRS 315 - revizorot treba da odredi koj
rizik soglasno so negovoto rasuduvawe, bara posebno da
bide zemen vo predvid - (zna~aen rizik.)
• Odreduvawe na zna~ajnite rizici
Klu~en del od procesot na procenka na rizikot e koj deloven
i rizik od izmama soglasno rasuduvaweto na revizorot e
zna~aen. Rasuduvaweto koj rizik e zna~aen se zasnova na :
- Prirodata na rizikot
-Odnosot na internite kontroli povrzan so toj rizik
- verojatnosta na potencijalnite PP za slu~uvawe i
golemina.
61
2.8.Procenka na rizik –zna~ajni rizici
• Odreduvaweto na zna~ajnite rizici e zasnovan na
inherentniot rizik (pred da se zemat predvid
internite kontroli). Na primer subjekti so golemi
iznosi na dijamanti ima visok rizik za kra`ba.
Bidej}i rizikot od zaguba (pred da se zemat
predvid internite kontroli) e visok ovoj rizik e
zna~aen.
• Vidi primer: zna~ajni rizici. 2.8
62
2.9. Procenka na rizik –interni kontroli
• Pri revizija na mali subjekti ima tendencija da se
preskokne ova podra~je vo tekot na revizijata
zaradi toa {to ne postojat interni kontroli.
• No sekoj subjekt koj go prodol`uva raboteweto
mora da ima nekoi formi na interni kontroli. Koj
biznis ne gi nadgleduva priemot na gotovina,
isporakata na proizvodi ili fakturiraweto?
Kontrolnoto opkru`uvawe vo malite subjekti ima
tendencija na pove}e subjektivnost otkolku
tradicionalnite kontrolni aktivnosti kako
podelba na dol`nosti, no tie se sekoga{ mnogu va`ni.
63
2.9.Procenka na rizik –interni kontroli
• Vo site subjekti postoi nekoj vid na interna
kontrola, mo`e da e neformalna no sepak
postoi. Subjekt koj ne smeta na rizici od PP vo
FI ne ostanuva vo biznisot dolgo. Zatoa se
va`ni slednite pra{awa:
• - Integritetot na menaxmentot i odnosot kon
internite kontroli. Dokolku e nizok go
zgolemuva rizikot od izmama.
• - sostojbata na evidenciite od aspekt na
mo`nost za obezbeduvawe na revizorski dokazi
koi }e go potkrepat nekvalifikuvanoto
mislewe.
64
2.9. Procenka na rizik –interni kontroli
• Dokolku postojat zagri`enosti okolu ovie dve pra{awa revizorot treba da razgleda dali da vklu~i kvalifikacija dokolku ne obezbedi soodvetni dokazi za nekvalifikuvano mislewe.
• Revizorot treba da gi razbere internite kontroli na subjektot zaradi:
• - Da gi identifikuva specifi~nite kontroli koi gi spre~uvaat ili otkrivaat i ispravaat PP. -Da go proceni rizikot od MPP na nivo na FI i na nivo na tvrdewa.
• - Ova da mu ovozmo`i da kreira revizorski proceduri kako odgovor na procenetite rizici.
65
2.9. Procenka na rizik –interni kontroli
• Proceduri za ocenka na rizikot
• - Ispra{uvawe na personalot na subjektot
• - Nabquduvawe na specifi~ni kontroli soodvetni
za FI i
• - Sledewe na transakciite niz informativniot
sistem relevanten za FI.
• Dokolku internite kontroli se nesoodvetno
implementirani, revizorot treba da oceni dali
ovoj nedostatok producira materijalni slabosti.
Ako e taka treba da komunicira so menaxmentot i rakovodstvoto.
66
2.9. Procenka na rizik –interni kontroli
• Ograni~uvawa na Internite kontroli
• I koga Internite kontroli se soodvetno
implementirani tie obezbeduvaat samo razumno
uveruvawe za postignuvawe na celite na
Finansiskoto izvestuvawe. Ograni~uvawata se :
• - Potrebata od rasuduvawe
• - Zavisnosta na kontrolite od dve ili pove}e lica
• Revizorot treba da obezbedi pismen dokaz od
menaxmentot za nivnoto razbirawe deka
dizajniraweto i implementiraweto na internite kontroli e nivna odgovornost.
67
2.9. Procenka na rizik –interni kontroli
• Relevantni interni kontroli - primer vo tabela
• - Kontrolata na delovnoto rabotewe se fokusira na transakciite kako, pla}awa, proda`bi i nabavki. Revizorot treba da gi testira kontrolite od gore prema dolu. Na primer ako ima kontrola na integritetot toa se odrazuva na proda`bata, nabavkite i pla}awata, {to ovozmo`uva soodvetno razbirawe na delovnite procesi .
• Kontrolite na nivo na subjekt se posubjektivni otkolku kontrolata na delovnite procesi. Na primer dokolku pra{ame dali nara~kite se soodvetni so primenite proizvodi lesno da odgovorime so da ili ne, no ako pra{ame dali menaxmentot e kompetenten ima potreba od subjektivna analiza pred da odgovorime.
68
2.9. Procenka na rizik –interni kontroli
• Relevantnosta na internite kontroli e zasnovana
na faktori kako : - Materijalnosta - Razbirawe na
subjektot i opkru`uvaweto -Prethodno iskustvo so
subjektot i - prirodata i kompleksnosta na
sistemot na interni kontroli
• Celta na razbiraweto na internite kontroli e da
se razbere na koj na~in subjektot gi prevenira
delovnite i rizicite od izmama so
implementirawe na efektivni kontroli. Ova gi vklu~uva slednite stavki:
69
2.9. Procenka na rizik –interni kontroli
• - Kontrola nad inicijativata, ovlastuvawata,
evidentiraweto, procesiraweto na zna~ajnite smetki i
bele{ki i tvrdewa vo FI
• - kontrola nad izborot i primenata na
smetkovodstvenite politiki
• - Programata protiv izmama
• - Kontrola na tehnolo{kiot proces
• - Kontrola nad nevoobi~aeni i nerutinski transakcii
kako rasuduvawa i procenki. - kontrola nad procesot
na izgotvuvawe na finansiskite izve{tai na krajot na
godinata.
70
2.9. Procenka na rizik –interni kontroli
• - kontrola nad evidentiraweto na transakciite vo
glavnata kniga
• - Odobruvaweto i evidentiraweto na
analiti~kite kni`ewa
• - Kontrola nad prilagoduvawata na FI.
• primer interni kontroli 2.9.
71
2.10 Procenka na rizik od MPP
• Dokumentacijata za procenka na rizikot mo`e da bide sostavena vo razli~ni formi i vklu~uva:
• - Rezultati od diskusijata na timot
• - klu~ni elementi na razbirawe na klientot
• - izvori na informacii od kade razbiraweto e dobieno
• - priroda i rezultatite od izvr{enite proceduri
• - identifikuvanite i proceneti rizici od PP na nivo na Fi i na nivo na tvrdewa
• - detalno objasnuvawe na zna~ajnite rizici koi baraat posebno vnimanie, i
• - rizici za koi su{tinskite proceduri sami ne davaat soodveten revizorski dokaz.
72
2.10 Procenka na rizik od MPP
• Rizicite koi proizleguvaat od nesoodvetnite
interni kontroli i odnosot na menaxmentot kon
niv, lo{o kontrolno opkru`uvawe, ili
nedostatok na kompetentnost na menaxmentot,
mo`at da imaat preovladuva~ki efekt vo FI i
mo`e da baraat generalen odgovor od strana na
revizorot. Vo nekoi slu~ai, slabostite mo`at
da bidat tolku seriozni {to }e dovede do
kvalifikacija, vozdr`uvawe od davawe na mislewe ili povlekuvawe od anga`manot.
73
2.10 Procenka na rizik od MPP
• Faktori koi treba da se zemat predvid pri
ocenka na rizikot:
1. Mo`ni rizici za identifikacija
74
Na nivo na FI
- Rizik kako rezultat na slabi interni ili
IT kontroli na nivo na subjekt
- Zna~ajni rizici
- Faktori na rizik povrzani so izmama ili
izbegnuvawe od strana na menaxmentot
- Rizik od nepostoewe na podelba na dol`nosti vo malite subjekti.
2.10 Procenka na rizik od MPP
Na nivo
na tvrdewa
- Specifi~ni rizici povrzani so
tvrdewata (K,P,T,V.) vo salda na
smetki, transakcii ili bele{ki
- Rizici koi mo`at da gi multipliciraat PP
75
2.10 Procenka na rizik od MPP
• 2, Koja e mo`nata golemina na PP (vrednosen
izraz)
76
Na nivo na FI
-Koi nastani, dokolku se slu~at, }e
dovedat do MPP vo FI. Treba da se
zeme predvid izbegnuvaweto na
menaxmentot, izmamite, neo~ekuvani
nastani i minatoto iskustvo.
Na nivo na tvrdewa
- Inherentnata priroda na
transakciite, saldata ili bele{kite.
- Rutinski i nerutinski nastani
- Minato iskustvo
2.10 Procenka na rizik od MPP
• 3, Kolku ~esto Rizi~nite nastani se slu~uvaat
77
Na nivo na FI - Eti~ko odnesuvawe
- - Pristapot na menaxentot kon
menaxmentot na rizik
- - Politikite i procedurite koi se
prevzemaat - - Minatoto iskustvo
Na nivo na
tvrdewa - Relevantnite kontrolni aktivnosti
- Minatoto iskustvo
Soodvetnite
proceduri na
interna
kontrola
Da se identifikuvaat soodvetnite
odgovori na procenetite rizici na
menaxmentot koi se krucialni za
reducirawe na mo`nosta za nastanuvawe
na takvi nastani.
2.10 Procenka na rizik od MPP
• Pretpostavki
• Vo nekoi slu~ai procenkata na rizikot }e bide zasnovan na o~ekuvaweto deka internite kontroli se efektivni vo odnos na spre~uvaweto, otkrivaweto ili koregiraweto na MPP na nivo na tvrdewa. Ovaa pretpostavka e va`na pri dizajnirawe na testovite na operativnata efektivnost na internite kontroli i drugite su{tinski proceduri.
• Primeri na Slabosti na internite kontroli
• - Slabo kontrolno opkru`uvawe
• - slabosti na IT kontrolite
• - Zna~ajni delovni rizici koi ne se otkrieni od politikite, procedurite ili internite kontroli
• - nesoodvetni politiki i proceduri kako : sproveduvawe na smetkovodstvenite principi; smetkovodstveni procenki i nivnata razumnost, izgotvuvawe na FI i bele{ki i
• za{tita na sredstvata. 78
2.10 Procenka na rizik od MPP
• Komunikacija za slabostite na internite kontroli
• Revizorot vedna{ {tom e mo`no i prakti~no
komunicira so menaxmanot na soodvetno nivo na
odgovornost za materijalnite slabosti vo
dizajniraweto ili sproveduvaweto na internite
kontroli koi gi voo~il. Slabostite na internite
kontroli mora da bidat dokumentirani.
• Voobi~aena forma e pismo, no zavisno od uslovite
zapisnik od sostanokot so klientot e isto taka
prifatliv.
• Primer: 2.10
79
Top Related