Polityka gospodarcza
Wykład 2: Model IS-LM
Wprowadzenie
• Zadaniem polityki makroekonomicznej jest łagodzenie skutków wahań cyklicznych i szoków jednorazowych => stabilizacja produkcji i zatrudnienia;
• Skuteczna stabilizacja wymaga rozpoznania zależności makroekonomicznych w gospodarce, aby stosowane instrumenty polityki były skuteczne;
• Model IS-LM pokazuje główne zależności;• Założenia:
– Krótki okres (2-3 lata) i stałe zdolności produkcyjne;– Sztywne ceny (P = const);– Wolne moce produkcyjne (produkcja dostosowuje się do popytu);
2Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Podstawowe zależności makroekonomiczneZmienne endogeniczne: dochód (= produkcja, podaż) Y, wydatki (= popyt) D,
konsumpcja C, inwestycje I, eksport netto (eksport – import) X, podatki T, stopa procentowa r.
Zmienne egzogeniczne – zmienne polityki gospodarczej: wydatki rządowe G, stopa podatkowa t, podaż pieniądza M
Zmienna z góry ustalona: Poziom cen PZależności między zmiennymi (funkcje);Dwa rynki: rynek produktów (towarów) i rynek pieniądza (krajowego);
Y ≡ C + S + T tożsamość dochodu (produkcji) (1)D ≡ C + I + G + X tożsamość wydatków (popytu) (2)Y = D równość podaży i popytu (ex post) (3)C = a + c(1- t)Y funkcja konsumpcji (4)a, c – stałe współczynnikiI = b + d (r) funkcja inwestycji (5)b, d - stałe współczynnikiX = g – mY + n (r) funkcja eksportu netto (6)L = (kY – h r) P funkcja popytu na pieniądz (7)M = L równość podaży i popytu na pieniądz (8)
Y = C + I + G + X = [a+c(1-t)Y] + [b+d(r)] + G + [g-mY+n(r)]Y = f(r, Y) 3
Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Podstawowe zależności makroekonomiczne
Y ≡ C + S + T tożsamość dochodu (produkcji) (1)D ≡ C + I + G + X tożsamość wydatków (popytu) (2)Y = D równość podaży i popytu (ex post) (3)C = a + c(1- t)Y funkcja konsumpcji (4)a, c – stałe współczynnikiI = b + d (r) funkcja inwestycji (5)b, d - stałe współczynnikiI = e – d rX = g – mY + n (r) funkcja eksportu netto (6)m – krańcowa skłonność do importun – spadek eksportu netto spowodowany wzrostem stopy procentowej o 1 pp.X = g – m Y – n RL = (kY – h r) P funkcja popytu na pieniądz (7)M/P = kY – h R (realnie)M = L równość podaży i popytu na pieniądz (8)
Y = C + I + G + X = [a+c(1-t)Y] + [b+d(r)] + G + [g-mY+n(r)]Y = f(r, Y)
4
Tożsamości makroekonomiczne
• Wielkość produktu krajowego brutto (PKB) jest równa sumie wszystkich dochodów uzyskanych przez przedsiębiorców i pracowników w procesie wytwórczym (zyski brutto i płace) w danym okresie (z reguły jeden rok).
• Wszystkie uzyskane dochody są w ostatecznym rachunku rozdysponowane na trzy możliwe sposoby - na konsumpcję, podatki i oszczędności. Suma tych trzech strumieni jest równa wielkości PKB (z definicji);
• Ten sam PKB jest jednocześnie równy wszystkim wydatkom na różne dobra i usługi poniesionym przez wszystkie podmioty gospodarcze – przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe oraz instytucje sektora rządowego.
• Dochód = wydatki, czyli: C+S+T = C+I+G+X, • Stad równość źródeł i przedmiotów finansowania: S + X = I + (G-T)
– jest to tzw. podstawowa tożsamość makroekonomiczna;
Dariusz K. Rosati, 2010/2011 5
Zależność między popytem na towary, popytem na pieniądz, produkcją i stopą procentową
• Gdy stopa procentowa r rośnie, popyt na towary spada;• Gdy stopa procentowa r spada, popyt na towary rośnie;• Gdy stopa procentowa r rośnie, popyt na pieniądz spada;• Gdy stopa procentowa r spada, popyt na pieniądz rośnie;• Gdy produkcja Y rośnie, popyt na pieniądz rośnie;• Gdy produkcja Y spada, popyt na pieniądz spada;
6Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Krzywa IS
a) Pokazuje wszystkie kombinacje r i Y, które zapewniają równowagę na rynku produktów, czyli spełniają warunek Y = D, (dla danych równań konsumpcji, inwestycji i eksportu netto (4), (5) i (6)).
b) Na podstawie (1) i (2) mamy warunek równowagi: IS
C + S + T = C + I + G + XS - X = I + (G-T), lubS = I + (G-T) + X, lubS = I Y
c) Nachylenie (znak, stopień)d) Przesunięcie krzywej: zmiana G,
popytu D lub cen P;
7Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Krzywa IS
a) Pokazuje wszystkie kombinacje r i Y, które zapewniają równowagę na rynku produktów, czyli spełniają warunek Y = D, (dla danych równań konsumpcji, inwestycji i eksportu netto (4), (5) i (6)).
a+b+g 1-c(1-t)+m 1 r = -------- - --------------- Y + ------- G r
d+n d+n d+n
b) Na podstawie (1) i (2) mamy warunek równowagi: IS
C + S + T = C + I + G + XS - X = I + (G-T), lubS = I + (G-T) + X, lubS = I
Y8
Krzywa IS
r
c) Nachylenie = - D r/ D Y D r IS
- D Y
Y9Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Krzywa IS
d) Przesunięcie krzywej: zmiana G, popytu D lub cen P; 1 ------------- D G1-c(1-t)+m r
I’S’
IS
Y
10
Krzywa LM
a) Wszystkie kombinacje r i Y, które zapewniają równowagę na rynku pieniądza przy danej podaży pieniądza M i przy danym poziomie cen P, czyli L = M.
rb) Nachylenie: znak i stopień;
LM
c) Równanie popytu na pieniądz: nominalny: L = (kY – h (r))P, realny: L/P = kY – h(r)
d) Przesunięcie krzywej: zmiana Y
podaży pieniądza lub zmiana cen;11Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Krzywa LM
a) Wszystkie kombinacje r i Y, które zapewniają równowagę na rynku pieniądza przy danej podaży pieniądza M i przy danym poziomie cen P, czyli L = M.
k 1 M
r = --- Y - --- --- r h h P b) Nachylenie: znak i stopień; LM
c) Równanie popytu na pieniądz: nominalny: L = (kY – h (r))P, realny: L/P = kY – h(r)
d) Przesunięcie krzywej: zmiana Y
podaży pieniądza lub zmiana cen;12Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Krzywa LM
k 1 M
r = --- Y - --- ---
h h P b) Nachylenie: znak i stopień;
r
d) Przesunięcie krzywej: zmiana LM
podaży pieniądza lub zmiana cen; L’M’Przesunięcie o (1/k) D M
Y13Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Równowaga ogólna i obszary nierównowagi
• I i II – za dużo towarów,• III i IV – za mało towarów,• I i IV – za dużo pieniądza,• II i III – za mało pieniądza
r
IS LM
I
IV A II
III
Y14Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Typy nierównowagi w modelu IS-LM
Obszar nierównowagi
Rynek produktów
Rynek pieniądza
Stan gospodarki
I Podaż > popyt Podaż > popyt Recesja, wzrost cen aktywów
II Podaż > popyt Podaż < popyt Recesja, spadek cen aktywów
III Podaż < popyt Podaż < popyt Inflacja, spadek cen aktywów
IV Podaż < popyt Podaż > popyt Inflacja, wzrost cen aktywów
15Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Przywracanie równowagi przy cenach giętkich (flexible prices) i cenach sztywnych (sticky prices)
• Nierównowaga na rynku dóbr, czyli: popyt ≠ podaż;• Mechanizm przywracania równowagi zależy od mechanizmu zmian
cen: założenie klasyczne vs założenie keynesowskie;• Założenie klasyczne: „Ceny są giętkie”. Przy cenach giętkich
dostosowanie następuje poprzez zmiany cen (P), które powodują zmiany realnej ilości pieniądza (M) i natychmiastowe przesuwanie się krzywej LM;
• Założenie keynesowskie: „Ceny są sztywne”. Przy cenach sztywnych dostosowanie następuje poprzez stopniowe zmiany produkcji Y i powolne przesuwanie się krzywej IS;
• Przyczyny “lepkości” (stickiness) cen: a) koszt “menu”, b) stosunki z klientami, c) wiążące kontrakty (płacowe, cenowe)
• Pojęcie neutralności pieniądza: czy zmiany ilości pieniądza wpływają na zmiany poziomu produkcji (i zatrudnienia)?
• Odpowiedź: uznaje się, że w krótkim okresie zmiany ilości pieniądza mają wpływ na zmienne realne, a w długim okresie nie mają wpływu;
16Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Polityka makroekonomiczna w modelu IS-LM
• Polityka fiskalna: przesuwanie krzywej IS poprzez zmiany G; efekt „wypierania” (crowding out);
• Polityka pieniężna: przesuwanie krzywej LM poprzez zmiany M;
• Definicja skuteczności polityki: zdolność do wywołania pożądanego wzrostu produkcji i zatrudnienia.
17Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Kiedy polityka fiskalna jest skuteczna?
• Skuteczność polityki fiskalnej = zdolność do pobudzania produkcji i zatrudnienia przy pomocy wzrostu wydatków budżetowych;
• Skuteczność polityki fiskalnej zależy od skali wzrostu wydatków oraz od wpływu wzrostu wydatków na stopy % i wpływu stóp % na I i X;
• Polityka fiskalna (czyli wzrost wydatków) jest skuteczna, gdy:
– mnożnik wydatków jest duży (istnieją wolne moce produkcyjne);– wrażliwość popytu na pieniądz na wzrost stóp % jest duża
(wzrost L nie spowoduje dużego wzrostu stóp %);– wrażliwość I i X na dany wzrost stopy % jest mała;
18Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Kiedy polityka pieniężna jest skuteczna?
• Skuteczność polityki pieniężnej = zdolność do pobudzania produkcji i zatrudnienia przy pomocy zwiększenia podaży pieniądza;
• Skuteczność polityki pieniężnej zależy od skali wzrostu podaży pieniądza, wpływu tego wzrostu na stopy % oraz wpływu stóp % na I i X;
• Polityka pieniężna (wzrost podaży pieniądza) jest skuteczna gdy:
– mnożnik wydatków jest duży (istnieją wolne moce produkcyjne);– popyt na pieniądz jest niewrażliwy na stopy % (wzrost M
powoduje znaczną obniżkę stóp %);– wrażliwość I i X na spadek stóp jest duża;
19Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Skuteczność polityki fiskalnej: ilustracja graficzna
r r
Y Y
Wniosek: Polityka fiskalna tym skuteczniejsza, im bardziej stroma IS i im bardziej płaska LM
20Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Skuteczność polityki pieniężnej: ilustracja graficzna
r r
Y Y
Wniosek: Polityka pieniężna tym skuteczniejsza, imbardziej stroma jest krzywa LM i im bardziej płaska jestkrzywa IS. 21Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Uzupełnienie modelu IS-LM o rynek pracy i rynek walutowy: model Mundella-Fleminga
Równowaga rynku pracy: • funkcja zatrudnienia E = f(W) • funkcja produkcji Y = k(E)• Y = Y(F) (przy danych płacach realnych)gdzie W – płace, E – zatrudnienie, F – pełne zatrudnienie;
Równowaga rynku pieniądza zagranicznego (równowaga bilansu płatniczego - model Mundella-Fleminga):
• Funkcja FB = EX – IM(Y) + B(r)• (δFB/FB)/(δr/r) = γ (elastyczność przepływów
kapitałowych względem stopy %)gdzie EX – eksport, IM – import, B – bilans obrotów
kapitałowych;
22Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Model Mundella-Fleminga: ilustracja graficzna
r r γ=0 Y(F)
0<γ<∞ FB
LM
γ=∞ A
IS
Y Y
Krzywa FB dla różnych wartościelastyczności kapitału Równowaga ogólna23Dariusz K. Rosati, 2010/2011
Top Related