Podstawy edukacji/Podstawy edukacji/PsychologiaPsychologia
Rok akademicki 2010/2011Rok akademicki 2010/2011
Dr Alicja Adamiec-ZgrajaStudium Pedagogiczne Uniwersytet Jagiello�ski
Etyczne zasady prowadzenia bada� Etyczne zasady prowadzenia bada� psychologicznychpsychologicznych
•• Uczestnik bada� jako Uczestnik bada� jako równoprawny partner równoprawny partner badaczabadacza•• Zasady zwi�zane z udziałem w psychologicznych Zasady zwi�zane z udziałem w psychologicznych
badaniach naukowych:badaniach naukowych:-- dobrowolna, dobrowolna, u�wiadomiona zgodau�wiadomiona zgoda wolna od wolna od
jakichkolwiek nacisków (na badanie oraz jakichkolwiek nacisków (na badanie oraz okoliczno�ci ich przeprowadzenia);okoliczno�ci ich przeprowadzenia);
-- Ochrona prywatno�ci; Ochrona prywatno�ci; -- Ochrona anonimowo�ci;Ochrona anonimowo�ci;-- Poufno��;Poufno��;-- Zachowanie granic w relacjach diagnostycznychZachowanie granic w relacjach diagnostycznych, ,
narz�dzia adekwatne do tematu bada�;narz�dzia adekwatne do tematu bada�;-- Ostro�no�� w procesie wnioskowaniaOstro�no�� w procesie wnioskowania. .
Etyczne zasady prowadzenia bada� Etyczne zasady prowadzenia bada� psychologicznychpsychologicznych
Podejmowanie bada� zgodnie z warto�ciami etycznymi Podejmowanie bada� zgodnie z warto�ciami etycznymi swojego zawodu.swojego zawodu.Rozwa�anie przede wszystkim czy dociekania i badania Rozwa�anie przede wszystkim czy dociekania i badania z udziałem ludzi s� zgodne z ogólnymi zasadami etyki z udziałem ludzi s� zgodne z ogólnymi zasadami etyki zawodowej.zawodowej.Przestrzeganie zasady dobrowolno�ci, na ka�dym etapie Przestrzeganie zasady dobrowolno�ci, na ka�dym etapie badania.badania.Nie podejmowanie bada�, które mogłyby przynie�� Nie podejmowanie bada�, które mogłyby przynie�� cierpienia lub utrat� cenionych warto�ci przez badany cierpienia lub utrat� cenionych warto�ci przez badany podmiot.podmiot.Obowi�zek poinformowania o aspektach badania i Obowi�zek poinformowania o aspektach badania i uzyskania zgody np. na dokumentacj� wyników.uzyskania zgody np. na dokumentacj� wyników.W przypadku bada� z udziałem zwierz�t unika W przypadku bada� z udziałem zwierz�t unika zadawania cierpie� zadawania cierpie� (kodeks etyczno(kodeks etyczno--zawodowy psychologa zawodowy psychologa -- PTP).PTP).
Metoda naukowaMetoda naukowa
Psycholodzy stosuj� metod� naukow� do Psycholodzy stosuj� metod� naukow� do empirycznej weryfikacji stawianych hipotezempirycznej weryfikacji stawianych hipotez
Metoda naukowaMetoda naukowaSkłada si� z 5 kroków procesu empirycznego Składa si� z 5 kroków procesu empirycznego
badania hipotez w warunkach zapewniaj�cych badania hipotez w warunkach zapewniaj�cych kontrol� wpływukontrol� wpływu tendencyjno�ci i subiektywno�ci tendencyjno�ci i subiektywno�ci s�dów s�dów ( ( P.G.ZimbardoP.G.Zimbardo, , R.L.JohnsonR.L.Johnson, , V.McCannV.McCann; 2010: 36) ; 2010: 36)
Kroki metody naukowejKroki metody naukowej( ( P.G.ZimbardoP.G.Zimbardo, , R.L.JohnsonR.L.Johnson, , V.McCannV.McCann; 2010: 37) ; 2010: 37)
Podstawowe poj�cia Podstawowe poj�cia Metoda badawczaMetoda badawcza: szeroki sposób zdobywania : szeroki sposób zdobywania informacji przez wykonanie wielu czynno�ci w celu informacji przez wykonanie wielu czynno�ci w celu poznania zjawiska; cało�� post�powania badacza poznania zjawiska; cało�� post�powania badacza zmierzaj�cego do rozwi�zania okre�lonego problemu zmierzaj�cego do rozwi�zania okre�lonego problemu naukowego, zbiór technik badawczych naukowego, zbiór technik badawczych (np. (np. studiumstudium przypadku)przypadku)
Technika badawczaTechnika badawcza: sposób realizacji wybranej : sposób realizacji wybranej metody badawczej metody badawczej (np. ankieta)(np. ankieta)
Narz�dzie badawczeNarz�dzie badawcze: przedmioty słu�ce do realizacji : przedmioty słu�ce do realizacji jednej wybranej przez badacza techniki jednej wybranej przez badacza techniki (np. kwestionariusz ankiety)(np. kwestionariusz ankiety)
Podział metod Podział metod w psychologiiw psychologii
IdiograficzneIdiograficzne–– cel opis zjawiska, jednostki cel opis zjawiska, jednostki ––
bez poszukiwaniabez poszukiwaniapraw ogólnych praw ogólnych
np. np. studiumstudium przypadku przypadku
NomotetyczneNomotetyczne–– cel cel -- d��enie do wyja�nienia d��enie do wyja�nienia
zjawisk, podstawa dozjawisk, podstawa dotworzenia teorii i praw ogólnychtworzenia teorii i praw ogólnych
Rodzaje zmiennychRodzaje zmiennych/zmienne /zmienne –– dana cecha nie przysługuje w taki sam dana cecha nie przysługuje w taki sam
sposób wszystkim badanym/sposób wszystkim badanym/
Jako�cioweJako�ciowe –– celem jest opis w kategoriach celem jest opis w kategoriach jako�ciowych (przyjmuj� warto�ci nominalne tzn. s� jako�ciowych (przyjmuj� warto�ci nominalne tzn. s� opisywane jedynie za pomoc� nazwy).opisywane jedynie za pomoc� nazwy).Wi�kszo�� z metod jako�ciowych ma charakter Wi�kszo�� z metod jako�ciowych ma charakter idiograficzny. idiograficzny.
Ilo�cioweIlo�ciowe –– skupienie na pomiarze (przyjmuj� skupienie na pomiarze (przyjmuj� warto�ci liczbowe). warto�ci liczbowe). Wi�kszo�� z metod ilo�ciowych ma charakter Wi�kszo�� z metod ilo�ciowych ma charakter nomotetyczny.nomotetyczny.
Typy zmiennych ze wzgl�du na typy skali Typy zmiennych ze wzgl�du na typy skali pomiarowej wg pomiarowej wg S.S.StevensaS.S.Stevensa (1951)(1951)
nominalne(jako�ciowe, kategorialne) – np. płe�
porz�dkowe (uporz�dkowanie osób według przysługuj�cych im warto�ci zmiennych) –np. wykształcenie
interwałowe– (o ile nat��enie zmiennej X dla danej osoby jest wi�ksze/mniejsze od tej zmiennej dla innej osoby) –np. temperatura, IQ
ilorazowe(ile razy dana osoba jest lepsza/gorsza pod wzgl�dem danej zmiennej od innej osoby) – np. wiek
Studium przypadkuStudium przypadkuMetoda biograficzna Metoda biograficzna WywiadWywiadAnkietaAnkietaAnaliza wytworów działaniaAnaliza wytworów działania
ObserwacjaObserwacjaEksperyment psychologicznyEksperyment psychologiczny
Test psychologicznyTest psychologicznyTechniki projekcyjne Techniki projekcyjne KwestionariuszKwestionariusz
SocjometriaSocjometriaGenogramGenogram
Techniki Techniki stosowane w psychologiistosowane w psychologii
Studium przypadkuStudium przypadkuBadanie indywidualneBadanie indywidualneCelowe, zaplanowane, wieloaspektowe zebranie Celowe, zaplanowane, wieloaspektowe zebranie informacji o badanej jednostce dla jej opisu, b�d� informacji o badanej jednostce dla jej opisu, b�d� diagnozydiagnozyWykorzystanie wielu metod np.:Wykorzystanie wielu metod np.:–– WywiaduWywiadu–– TestówTestów–– KwestionariuszyKwestionariuszy–– ObserwacjiObserwacji–– Testów projekcyjnychTestów projekcyjnych
Analiza danych: jako�ciowa i ilo�ciowaAnaliza danych: jako�ciowa i ilo�ciowaPrzebieg badania Przebieg badania –– dopasowany do konkretnego dopasowany do konkretnego przypadkuprzypadku
Metoda biograficznaMetoda biograficznaAnaliza przebiegu �ycia jednostki, b�d� grupy Analiza przebiegu �ycia jednostki, b�d� grupy społecznej ujmowana z danej perspektywyspołecznej ujmowana z danej perspektywyWyodr�bniamy:Wyodr�bniamy:
-- Autobiografi� (osoba badana opisuje swoje losy)Autobiografi� (osoba badana opisuje swoje losy)-- Psychobiografi�Psychobiografi� (analiza osobowo�ci)(analiza osobowo�ci)-- Biografi� tematyczn� (analiza losów podmiotu pod Biografi� tematyczn� (analiza losów podmiotu pod
k�tem zwi�zanym z przedmiotem bada�)k�tem zwi�zanym z przedmiotem bada�)-- Historiografi� (analiza losów jednostki w danych Historiografi� (analiza losów jednostki w danych
warunkach historycznych)warunkach historycznych)-- Socjobiografi�Socjobiografi� (analiza losów danej osoby w (analiza losów danej osoby w
okre�lonych warunkach społeczno okre�lonych warunkach społeczno –– kulturowych)kulturowych)
� skategoryzowany� nieskategoryzowany
� jawny� ukryty� jawny nieformalny (ukryty formalny)
� indywidualny � zbiorowy
� wycinkowy� cało�ciowy (anamnestyczny)
bezpo�rednia metoda badania psychologicznego, polegaj�ca na swobodnej rozmowie z badanym, prowadzona w celu zdobycia
informacji
WywiadWywiad
Typy wywiadu
Rodzaje pyta�
Sposób prowa-dzenia
Liczba osób
Cel
Cechy wywiaduCechy wywiadustosunkowo szybkie poznanie osoby badanejstosunkowo szybkie poznanie osoby badanejbezpo�redni kontakt psychiczny z rozmówc�bezpo�redni kontakt psychiczny z rozmówc�motywuj�cy wpływ badaj�cego na osob� badan�motywuj�cy wpływ badaj�cego na osob� badan�analiza nie tylko tre�ci wypowiedzi ale równie� inne analiza nie tylko tre�ci wypowiedzi ale równie� inne danych obserwacyjnych: danych obserwacyjnych:
Kategorie wska�ników obserwacyjnych Kategorie wska�ników obserwacyjnych
OBSERWOWANY OBIEKT
OBSERWATOR, PSYCHOLOG
Wska�niki konstytucjonalne
Wska�niki behawioralne
Wska�niki fizjologiczne
Wywiad Wywiad
J�zykJ�zyk –– musi by� dostosowany do musi by� dostosowany do
kompetencji komunikacyjnych kompetencji komunikacyjnych
rozmówcy (badanego) rozmówcy (badanego)
Kolejno�� zadawanych pyta� Kolejno�� zadawanych pyta�
Rodzaj pyta� Rodzaj pyta�
Zapis wywiaduZapis wywiadu
Rodzaje pyta�:Rodzaje pyta�:
pytania otwartepytania otwarte
Jak Pani reaguje w sytuacji �ci�gania podczas pracpisemnych?
pytania zamkni�tepytania zamkni�te
pytania wprostpytania wprost
Jak reaguje Pani na �ci�ganie?� zwracam uwag� uczniom�wpisuj� uwag� do dziennika� udaj�, �e nie widz��wzywam rodziców do szkoły
Jak reaguje Pani na brak samodzielno�ci w trakcie klasówek, czy testów ?
pytania nie wprostpytania nie wprost –– gdzie istotne pytanie ukryte jest w�ród gdzie istotne pytanie ukryte jest w�ród pyta� nie budz�cych oporu pyta� nie budz�cych oporu
pytania projekcyjnepytania projekcyjne –– maskuj�ce prawdziwy cel pytania maskuj�ce prawdziwy cel pytania wykorzystuj�c projekcj�wykorzystuj�c projekcj�
Czynniki zakłócaj�ce wiarygodno�� informacji:Czynniki zakłócaj�ce wiarygodno�� informacji:
respondentrespondent –– celowe lub nie�wiadome podawanie celowe lub nie�wiadome podawanie fałszywych informacjifałszywych informacji
narz�dzie badawczenarz�dzie badawcze –– niejasno sformułowane pytania, niejasno sformułowane pytania, –– pytania tendencyjne, nie wyczerpuj�ce, brak pyta� pytania tendencyjne, nie wyczerpuj�ce, brak pyta� dotycz�cych wa�nych zagadnie�dotycz�cych wa�nych zagadnie�
prowadz�cy badaniaprowadz�cy badania –– sugerowanie odpowiedzi, sugerowanie odpowiedzi, tendencyjne, ukierunkowywanie toku bada�, tendencyjne, ukierunkowywanie toku bada�, niepoprawny odbiór informacjiniepoprawny odbiór informacji
Analiza wytworów działaniaAnaliza wytworów działania
DzieciDzieci: np. prace plastyczne, wypracowania: np. prace plastyczne, wypracowania
Młodzie�Młodzie�: notatki, listy, wypracowania, pami�tniki, : notatki, listy, wypracowania, pami�tniki, dzienniki, wiersze, prace plastycznedzienniki, wiersze, prace plastyczne
na podstawie wytworów, jakie powstaj� podczas nauki, zabawy oraz innych czynno�ci osoby badanej wnioskujemy o ukrytych , mało u�wiadomionych potrzebach, jego cechach osobowo�ci, poziomie umysłowym, sprawno�ci motorycznej,
anomaliach rozwoju, do�wiadczeniach itp.
Etapy analizy wytworów działaniaEtapy analizy wytworów działaniaOkre�lenie celu analizyOkre�lenie celu analizyUstalenie rodzaju zbieranych materiałówUstalenie rodzaju zbieranych materiałówGromadzenie materiałówGromadzenie materiałówDokonanie segregacji zgromadzonego materiałuDokonanie segregacji zgromadzonego materiałuInterpretacja zgromadzonego materiału:Interpretacja zgromadzonego materiału:
-- Zwrócenie uwagi na te elementy prac, które wskazuj� na Zwrócenie uwagi na te elementy prac, które wskazuj� na wła�ciwo�ci psychicznewła�ciwo�ci psychiczne
-- Analiza jako�ciowa (wra�enie jakie wywołuje praca np. poziom Analiza jako�ciowa (wra�enie jakie wywołuje praca np. poziom zdolno�ci grafomotorycznych) oraz ilo�ciowa (ilo�� kształt i zdolno�ci grafomotorycznych) oraz ilo�ciowa (ilo�� kształt i form zawartych na rysunku)form zawartych na rysunku)
-- Analiza ilo�ciowa (uwzgl�dnianie ró�nych szczegółów wytworu Analiza ilo�ciowa (uwzgl�dnianie ró�nych szczegółów wytworu oraz okre�lenie ich ilo�ci)oraz okre�lenie ich ilo�ci)
-- Analiza formalna (uwzgl�dnienie zewn�trznej formy wytworów) Analiza formalna (uwzgl�dnienie zewn�trznej formy wytworów) i tre�ciowa (wnikni�cie w tre�� wytworów np. sposób i tre�ciowa (wnikni�cie w tre�� wytworów np. sposób rozwi�zania zada� mo�e wskaza� na proces my�lenia)rozwi�zania zada� mo�e wskaza� na proces my�lenia)
-- Analiza tre�ciowa ( wnikni�cie w tre�� wytworu, doprowadza do Analiza tre�ciowa ( wnikni�cie w tre�� wytworu, doprowadza do sformułowania wniosków dotycz�cych procesów sformułowania wniosków dotycz�cych procesów psychicznych, cech osobowo�ci)psychicznych, cech osobowo�ci)
ObserwacjaObserwacja
Główne cechy i zasady obserwacji:Główne cechy i zasady obserwacji:systematyczno�� prowadzeniasystematyczno�� prowadzeniaró�norodno�� sytuacjiró�norodno�� sytuacjicałokształt zachowa� dzieckacałokształt zachowa� dzieckadyskrecjadyskrecjarejestracja spostrze�e� w dzienniku obserwacyjnymrejestracja spostrze�e� w dzienniku obserwacyjnymdokładno�� i szczegółowo��dokładno�� i szczegółowo��zako�czona słownym sformułowaniem wynikówzako�czona słownym sformułowaniem wyników
– celowe skierowanie uwagi przez badacza, który nie ingeruje w przebieg badanych zjawisk, lecz tylko rejestruje ich naturalny przebieg
ObserwacjaObserwacja
Rodzaje obserwacji:Rodzaje obserwacji:
otwartaotwarta –– bez wyra�nie okre�lonego tematu, badacz bez wyra�nie okre�lonego tematu, badacz rejestruje wszystkie zachowania uczniarejestruje wszystkie zachowania ucznia
celowa pogł�bionacelowa pogł�biona –– z jasno okre�lonym celem, badacz z jasno okre�lonym celem, badacz rejestruje wszystkie zachowania zwi�zane z celem bada�rejestruje wszystkie zachowania zwi�zane z celem bada�
próbki czasowepróbki czasowe –– obserwacja podzielona na cz��ci, obserwacja podzielona na cz��ci, rozrzucone w czasierozrzucone w czasie
próbki zdarze�próbki zdarze� –– badacz rejestruje tylko zachowania, badacz rejestruje tylko zachowania, które s� przedmiotem jego zainteresowania, najcz��ciej s� które s� przedmiotem jego zainteresowania, najcz��ciej s� to zachowania rzadko si� pojawiaj�ceto zachowania rzadko si� pojawiaj�ce
skala ocenskala ocen –– zachowania rejestrowane s� pod k�tem zachowania rejestrowane s� pod k�tem okre�lenia ich stopnia nasileniaokre�lenia ich stopnia nasilenia
ObserwacjaObserwacja
�� obserwacja uczestnicz�caobserwacja uczestnicz�ca-- jawnajawna
-- ukrytaukryta
Narz�dzia badawcze stosowane w obserwacji:Narz�dzia badawcze stosowane w obserwacji:
standaryzowanestandaryzowane�� arkusz obserwacyjny, z arkusz obserwacyjny, z
wytypowanymi zagadnieniamiwytypowanymi zagadnieniami�� dziennik obserwacjidziennik obserwacji�� systematyczna obserwacjasystematyczna obserwacja
niestandaryzowaneniestandaryzowane�� swobodne opisy swobodne opisy
�� notatki notatki �� rejestracja d�wi�kowa rejestracja d�wi�kowa
lub fotograficznalub fotograficzna
Eksperyment psychologicznyEksperyment psychologiczny
Cechy eksperymentuCechy eksperymentu::badacz wywołuje zjawisko, które chce zbada�badacz wywołuje zjawisko, które chce zbada�badacz ustalaj�c wpływa na warunki badaniabadacz ustalaj�c wpływa na warunki badaniaeksperyment mo�e by� powtórzonyeksperyment mo�e by� powtórzonywyniki musz� by� szczegółowo rejestrowanewyniki musz� by� szczegółowo rejestrowane
Rodzaje eksperymentu najcz��ciej stosowanego w Rodzaje eksperymentu najcz��ciej stosowanego w psychologii:psychologii:
laboratoryjny naturalny
Przykłady:Przykłady:�� tachistoskop tachistoskop –– badanie uwagibadanie uwagi��mnemometr mnemometr –– badanie pami�ci badanie pami�ci �� inne: np. pomiar czasu reakcji fizjologicznej na wywołane w inne: np. pomiar czasu reakcji fizjologicznej na wywołane w
laboratorium procesy emocjonalnelaboratorium procesy emocjonalne
eksperyment laboratoryjny (A)eksperyment laboratoryjny (A)
przeprowadzany w warunkach laboratoryjnych, przy u�yciu specjalnych przyrz�dów
eksperyment laboratoryjny (B)eksperyment laboratoryjny (B)
Zalety:Zalety:
obiektywizmobiektywizmmo�liwo�� wywołania mo�liwo�� wywołania zachowa�, które pojawiaj� zachowa�, które pojawiaj� si� bardzo rzadko i si� bardzo rzadko i wymagałyby bardzo długiej wymagałyby bardzo długiej obserwacjiobserwacjimo�liwo�� kilkakrotnego mo�liwo�� kilkakrotnego wywołania po��danego wywołania po��danego zachowania zachowania –– weryfikacja weryfikacja wynikówwyników
Wady:Wady:
izolowane warunki izolowane warunki –– mog� mog� wywoływa� odczucie wywoływa� odczucie sztuczno�ci sztuczno�ci nie wszystkie zachowania nie wszystkie zachowania mog� by� wywołane sztuczniemog� by� wywołane sztucznieetyka bada� etyka bada� –– nie wolno nie wolno przeprowadza� do�wiadcze�, przeprowadza� do�wiadcze�, które mog� spowodowa� które mog� spowodowa� powstanie trwałych zmian w powstanie trwałych zmian w psychice dzieckapsychice dzieckaograniczone zastosowanie ograniczone zastosowanie (np. w pracy nauczyciela)(np. w pracy nauczyciela)
eksperyment naturalny (1)eksperyment naturalny (1)
Przykłady:Przykłady:��okre�lenie zdolno�ci współdziałania dzieci okre�lenie zdolno�ci współdziałania dzieci –– poprzez stworzenie poprzez stworzenie
sytuacji pracy w parachsytuacji pracy w parach��badanie uczu� społecznych dzieci, cech charakteru, np. badanie badanie uczu� społecznych dzieci, cech charakteru, np. badanie
egoizmu dzieci egoizmu dzieci –– przekazanie innym swoich zabawekprzekazanie innym swoich zabawek��badanie cech charakteru, np. cierpliwo�ci i wytrwało�ci badanie cech charakteru, np. cierpliwo�ci i wytrwało�ci ––
segregacja grochu i fasoli segregacja grochu i fasoli ��odwagi odwagi –– np. wej�cie do ciemnego pokojunp. wej�cie do ciemnego pokoju
prowadzony w warunkach codziennego �ycia badanego, co sprawia, �e badany nie jest �wiadomy tego, �e jest przedmiotem bada�
eksperyment naturalny (2)eksperyment naturalny (2)
Zalety:Zalety:
praktyczne praktyczne zastosowanie przez zastosowanie przez nauczyciela, nauczyciela, wychowawc�wychowawc�
Wady:Wady:
brak precyzyjnej kontroli brak precyzyjnej kontroli ––ró�norodno�� zmiennych w ró�norodno�� zmiennych w sytuacji badawczej sytuacji badawczej brak mo�liwo�ci brak mo�liwo�ci powtórzenia sytuacji powtórzenia sytuacji eksperymentalnejeksperymentalnej
→→ Zarzuty do eksperymentu w ogóleZarzuty do eksperymentu w ogóle
Zmienne eksperymentalneZmienne eksperymentalne
Zmienne niezale�neZmienne niezale�ne –– zmienne, którymi i które zmienne, którymi i które kontrolujemykontrolujemy
Zmienne zale�neZmienne zale�ne –– zmienne, których zmienno�� zmienne, których zmienno�� badamybadamy
Zmienne zakłócaj�ceZmienne zakłócaj�ce –– zmienne wpływaj�ce zmienne wpływaj�ce na wynik badania w na wynik badania w sposób niekontrolowanysposób niekontrolowany
AnkietaAnkietaZestaw pyta� o charakterze otwartym lub Zestaw pyta� o charakterze otwartym lub mieszanym mieszanym Kilka, kilkana�cie pyta�Kilka, kilkana�cie pyta�
KwestionariuszKwestionariuszZestaw pyta� o charakterze zamkni�tym Zestaw pyta� o charakterze zamkni�tym Kilkadziesi�t, kilkaset pyta�Kilkadziesi�t, kilkaset pyta�
Ankieta a kwestionariuszAnkieta a kwestionariuszRodzaje pyta�:Rodzaje pyta�:
pytaniapytania otwarteotwarte –– badanybadany odpowiadaodpowiada własnymiwłasnymi słowamisłowami
pytania zamkni�tepytania zamkni�te –– gdzie respondent wybiera odpowied� gdzie respondent wybiera odpowied� w�ród zestawu mo�liwych odpowiedzi (kafeteria) w�ród zestawu mo�liwych odpowiedzi (kafeteria)
pytania półotwartepytania półotwarte –– to pytania z otwart� kafeteri�, czyli to pytania z otwart� kafeteri�, czyli oprócz wymienionych mo�liwych odpowiedzi, zostawia si� oprócz wymienionych mo�liwych odpowiedzi, zostawia si� miejsce na dodatkow� mo�liwo�� oznaczon� najcz��ciej miejsce na dodatkow� mo�liwo�� oznaczon� najcz��ciej terminem “inne”, pozwalaj�cej na zaprezentowanie własnej terminem “inne”, pozwalaj�cej na zaprezentowanie własnej odpowiedziodpowiedzi
Czym ró�ni si� kwestionariusz od ankiety?Czym ró�ni si� kwestionariusz od ankiety?
badania indywidualne, jednostkowebadania indywidualne, jednostkowenajcz��ciej nie anonimowenajcz��ciej nie anonimowepytania alternatywnepytania alternatywnewi�ksza ilo�� pyta�wi�ksza ilo�� pyta�pytania kontrolnepytania kontrolneklucz rozwi�za�klucz rozwi�za�skala ocenskala ocen
Test psychologicznyTest psychologiczny
rozwi�zywanie zada�, których wyniki ujmowane s� ilo�ciowo
Na podstawie wyników dokonuje si� Na podstawie wyników dokonuje si� normalizacji normalizacji = = ustalenie rozkładu wyników danego testu w grupie ustalenie rozkładu wyników danego testu w grupie (warto�ci �redniej, odchyle� standardowych)(warto�ci �redniej, odchyle� standardowych)
Podział testów:Podział testów:Kryterium merytoryczneKryterium merytoryczne
testy inteligencjitesty inteligencjitesty zdolno�ci specjalnych testy zdolno�ci specjalnych
(artystycznych, sportowych, (artystycznych, sportowych, matematycznych)matematycznych)
osobowo�ciosobowo�ciwiadomo�ci (pedagogiczne)wiadomo�ci (pedagogiczne)
Kryterium metodyczneKryterium metodycznewerbalnewerbalneperformacyjne performacyjne
(wykonania)(wykonania)projekcyjneprojekcyjne
Metody projekcyjneMetody projekcyjne
Rodzaje technik projekcyjnych:Rodzaje technik projekcyjnych:wizualne (obrazkowe)wizualne (obrazkowe) –– Test apercepcji tematycznejTest apercepcji tematycznej
Test RorschachaTest Rorschachawerbalnewerbalne –– test uzupełniania niedoko�czonych zda�,test uzupełniania niedoko�czonych zda�,
bajek, opowiada�bajek, opowiada�graficznegraficzne –– Test Rysowania Rodziny, Test Rysowania Rodziny,
zabawowezabawowe –– Test Stosunków RodzinnychTest Stosunków Rodzinnych
– oparte na zało�eniu, �e zachowania człowieka ujawniaj� jego osobowo��
– polega nie na zadawaniu pyta�, lecz na stworzeniu sytuacji i oczekiwaniu, �e badany ujawni swe cechy
SocjometriaSocjometria
słu�y do badania nieformalnych stosunków społecznych w małych grupach (kilka – kilkadziesi�t osób)
�� wszyscy członkowie danej grupy otrzymuj� wszyscy członkowie danej grupy otrzymuj� pytania dotycz�ce okre�lonych sytuacji, pytania dotycz�ce okre�lonych sytuacji, mo�liwych w codziennym �yciu mo�liwych w codziennym �yciu
�� w odpowiedzi na pytania wymieniaj� w odpowiedzi na pytania wymieniaj� konkretne osoby, z imienia i nazwiska, które konkretne osoby, z imienia i nazwiska, które ich zdaniem najlepiej pełni� wymagania ich zdaniem najlepiej pełni� wymagania sugerowane w odpowiednich pytaniachsugerowane w odpowiednich pytaniach
Przykłady:Przykłady:
Z kim chciałaby� siedzie� w autobusie podczas Z kim chciałaby� siedzie� w autobusie podczas wycieczki szkolnej?wycieczki szkolnej?Z kim najch�tniej chciałaby� bawi� si� na przerwie?Z kim najch�tniej chciałaby� bawi� si� na przerwie?Z kim najch�tniej sp�dzałby� wolny czas po lekcjach?Z kim najch�tniej sp�dzałby� wolny czas po lekcjach?Komu powierzyłby� swoje tajemnice?Komu powierzyłby� swoje tajemnice?Z kim chciałaby� mieszka� w akademiku?Z kim chciałaby� mieszka� w akademiku?Z kim najch�tniej poszedłby� na piwo po zdanym Z kim najch�tniej poszedłby� na piwo po zdanym egzaminie z psychologii?egzaminie z psychologii?Komu nie pomógłby� na egzaminie?Komu nie pomógłby� na egzaminie?
Testy socjometryczne pozwalaj� wyłoni�:Testy socjometryczne pozwalaj� wyłoni�:
gwiazdy socjometrycznegwiazdy socjometryczneodrzuconychodrzuconychizolowanych (nie wybranych)izolowanych (nie wybranych)parypary
A B
paczkipaczki
ła�cuchy socjometryczneła�cuchy socjometryczne
A B C D E
A B
B
SocjometryczneSocjometryczne techniki niestandardowetechniki niestandardowe
Technika “Zgadnij kto?”Technika “Zgadnij kto?”wyboru badany dokonuje nie na podstawie sympatii czy wyboru badany dokonuje nie na podstawie sympatii czy antypatii do wybranych członków grupy, lecz w wyniku antypatii do wybranych członków grupy, lecz w wyniku ogólnego rozeznania w sytuacji społecznej całej grupyogólnego rozeznania w sytuacji społecznej całej grupysłu�y poznaniu ról pełnionych przez poszczególnych słu�y poznaniu ról pełnionych przez poszczególnych członków grupyczłonków grupy
ka�dy członek grupy ocenia ka�dego z pozostałych członków tej grupy, co daje całokształt stosunków społecznych
Przykłady:Przykłady:�� Jest to kto�, kto najlepiej rozwi��e zadanie z matematykiJest to kto�, kto najlepiej rozwi��e zadanie z matematyki�� Jest to kto�, kto narysuje najładniejszy rysunekJest to kto�, kto narysuje najładniejszy rysunek�� Jest to kto� kto jest zło�liwy, psuje zabaw�Jest to kto� kto jest zło�liwy, psuje zabaw��� Jest to kto�, kto jest wesoły, pomaga innymJest to kto�, kto jest wesoły, pomaga innym
Plebiscyt �yczliwo�ci i niech�ciPlebiscyt �yczliwo�ci i niech�ci
Technika uszeregowania rangowegoTechnika uszeregowania rangowego
badany wymienia nazwiska wszystkich członków grupy, badany wymienia nazwiska wszystkich członków grupy, pocz�wszy od osób, które najlepiej spełniaj� okre�lone kryteria, pocz�wszy od osób, które najlepiej spełniaj� okre�lone kryteria,
a ko�cz�c na tych, które najgorzeja ko�cz�c na tych, które najgorzej
�� bardzo lubi�: bardzo lubi�: ++++�� lubi�: lubi�: ++�� oboj�tny: oboj�tny: 00�� nie lubi�: nie lubi�: ––�� bardzo nie lubi�:bardzo nie lubi�: –– ––
na podstawie ustalonej skali, badany ocenia swój stosunek do na podstawie ustalonej skali, badany ocenia swój stosunek do pozostałych członków grupy, np.:pozostałych członków grupy, np.:
GenogramGenogram
Genogram stosuje si� głównie w terapii do diagnozy Genogram stosuje si� głównie w terapii do diagnozy relacji w rodzinie oraz łatwego przedstawienia relacji w rodzinie oraz łatwego przedstawienia wyników.wyników.Genogram umo�liwia poznanie dysfunkcyjnych Genogram umo�liwia poznanie dysfunkcyjnych "tradycji" rodzinnych, przekazywanych z pokolenia "tradycji" rodzinnych, przekazywanych z pokolenia na pokolenie, takich jak trudno�ci w zwi�zkach na pokolenie, takich jak trudno�ci w zwi�zkach interpersonalnych, alkoholizm. interpersonalnych, alkoholizm. Pozwala tak�e wnioskowa� o wizji własnego �ycia Pozwala tak�e wnioskowa� o wizji własnego �ycia badanej osoby, przekazanej przez rodzin�. badanej osoby, przekazanej przez rodzin�.
graficzny schemat przekazów transgeneracyjnych w rodzinie; ilustruje zwi�zki i relacje mi�dzy krewnymi oraz wa�ne zdarzenia z �ycia członków rodziny
wydarzeniewydarzenie symbolsymbol
poronienieporonienienaturalnenaturalne
sztuczne sztuczne poronienieporonienie
Top Related