Patologia sutka – zmiany zapalne i proliferacyjne.
Molekularne podstawy
kancerogenezy w raku sutka.
Sutek
Gruczoł mlekowy
Gruczoł sutkowy
Pierś
Gruczoł piersiowy
• Zaburzenia rozwojowe
• Zapalenia
• Zmiany włókniste i torbiele
• Zmiany proliferacyjne
• Nowotwory nabłonkowe
• Nowotwory nabłonkowo-mezenchymalne
• Nowotwory nienabłonkowe
• Przerzuty nowotworowe do sutka
CK 8,18,19, MUC1 CK 5,6, 14, AKTYNA, SMA, MASPINA, p63, KADHERYNA P, BIAŁKO S-100, CD 10
Końcowa jednostka przewodowo-zrazikowa= PRZEWÓD ZEWNĄTRZZRAZIKOWY I WEWNĄTRZZRAZIKOWY I PĘCHERZYKI WYDZIELNICZE
KOMÓRKI LUMINALNE NABŁNKOWE (wydzielanie i wchłanianie) Komórki mioepitalalne Podścielisko tkanka łączna włóknista i tłuszczowa, wyspecjalizowana wewnątrz zrazików bez włókien elastycznych
Zapalenia sutka
• Różnicować - Rak zapalny sutka
Ostre ropne zapalenie sutka
• Wczesna laktacja
• Bakterie przez szczelinowate pęknięcia brodawki podczas karmienia
• Zaleganie wydzieliny – czynnik sprzyjający
Okołoprzewodowe zapalenie sutka
• Nawracający ropień okołobrodawkowy
• Metaplazja płaskonabłonkowa przewodów mlecznych
• Brak związku z laktacją
• Palenie papierosów
• Tapetowanie zatok nabłonkiem wielowarstwowym płaskim
• Odczyn na keratynę – przewlekły resorpcyjny proces zapalny
• Bolesne zgrubienie pod otoczką brodawki z widocznym rumieniem
• Nawroty po wycięciu i drenażu – blizna wciągająca brodawkę
Rozstrzenia przewodów wyprowadzających sutka
• 40-70 r.ż. • Zanik struktur wydzielniczo-przewodowych – zastój
wydzieliny – przenikanie lipidów – okołoprzewodowy odczyn zapalny
• Rozszerzone przewody z bezpostaciowym, białkowym materiałem
• Komórki piankowate (komórki siary) • Ziarniniaki cholesterolowe • Włóknienie okołoprzewodowe • Mastitis obliterans
• Żółtawy/ brązowy wyciek z brodawki
• Rzadko zaczerwienienie i ból
• Nieregularne zgrubienie pod brodawką
• Zaciąganie skóry i brodawki – obkurczanie tkanki łącznej włóknistej
Gruźlica sutka
• Bardzo rzadka
• Rozsiew krwiopochodny → odosobniony guz z martwica serowatą, jamistym rozpadem, przetokami i włóknieniem
Sarkoidoza sutka
• 2-3 dekada nieregularny guz + powiększone węzły
• Twardy guz o nieregularnym obrysie
• Zmiana u kobiet z ustalonym rozpoznaniem
Ziarniniakowe zapalenie zrazików sutka
• 33 lat, etiologia nieznana, doustna antykoncepcja
• Guzowate zgrubienie nieostro odgraniczone
Zwykle poza okolica brodawki
Brak wycieku z brodawki
Ziarniniakowe zapalenie= komórki nabłonkowate, olbrzymie wielojądrowe, limfocyty, komórki plazmatyczne
• Odczyn komórkowy na antygeny w wydzielinie lub komórkach zrazika
• Hiperplazja przewodzików, złuszczanie komórek, zatykanie światła, rozdęcie przewodów
Zapalenie plazmatycznokomórkowe
• Po długiej laktacji
• Hiperplazja nabłonka
• Plazmocyty
• Histiocyty
Martwica tkanki tłuszczowej
• Radioterapia, zabiegi chirurgiczne, uraz (kobiety otyłe)
• Ograniczone ognisko martwicy z przewlekłym odczynem zapalnym wokół
• Twardy, bezbolesny, dość dobrze odgraniczony guz, średnio 2 cm śr.
• Początkowo ognisko krwotoczne i martwica (jama z gęstym płynem i martwiczymi fragmentami)
• Ostatecznie szarobiały na przekroju guzek z czerwonymi ogniskami
• Martwica otoczona lipofagami i neutrofilami
• Na obwodzie tkanka łączna i naciek zapalny z komórek jednojądrzastych
• W części centralnej – lipofagi, hemosyderyna, kryształy lipidów, wielojądrowe komórki olbrzymie typu około ciała obcego
• Torbiel z nawapnieniami lub ognisko bliznowatej tkanki łącznej o nieregularnym obrysie z zwapnieniami
Zmiany włóknisto-torbielowate
• Najczęstsza zmiana, obustronna
• Hormony (nadmiar estrogenów)
• Nieregularne wyczuwalne stwardnienia, czasem bolesne
• Brak zwiększonego ryzyka raka
Dysplasia benigna mammae
Mastopathia fibroso-cystica
Morbus Reclus
Liczne torbiele różnej wielkości wśród biało-szarawej tkanki łącznej Treść mętna żółtawa lub brązowa
• Torbiele
• Metaplazja apokrynowa
• Włóknienie (wskutek pękania torbieli)
• Gruczolistość prosta – zwiększenie rozmiarów zrazików
• Zwapnienia
Wieloboczne kwasochłonne komórki z widocznym jąderkiem i ziarnista cytoplazmą
Zmiany proliferacyjne
• Gruczolistość włókniejąca (szkliwiejąca) 1,5-2x
• Rozrosty nabłonka przewodów lub zrazików (4-5x), rozrost nieatypowy nawet o charakterze hyperplasia florida 1,5-2x
• Gwiaździsta blizna – zależnie od składowych
↑ ryzyko raka sutka
Gwiaździsta blizna
• Zmiany proliferacyjne o nieregularnym kształcie; 40-60 r.ż.
• Głównie mikroskopowych rozmiarów
• Makroskopowo może przypominać małe ognisko naciekającego raka (twarde, nieregularny obrys)
• Włókniejąca gwiaździsta zmiana,
• Łącznotkankowe podścielisko charakterze blizny albo jako zmiana o charakterze proliferacyjnym
Radial scar
Zmiana złożona w obrazie
mikroskopowym
Rozrosty nabłonka
Gruczolistość – zwiększenie
rozmiarów zrazików
Włóknienie
Torbiele
Część centralna utworzona przez gęstą tkankę
łączną włóknisto-szklistą i otoczona
promieniście przez struktury nabłonkowe
wykazujące większy stopień rozszerzenia i
hiperplazji
Kwiat stokrotki w małym powiększeniu, część centralna otaczają promieniście struktury nabłonkowe o większym stopniu rozszerzenia i proliferacji. W części centralnej gęsta szklisto-włóknista tkanka łączna
Ściany przewodów otoczone gruba warstwą włókien elastycznych Metaplazja apokrynowa Ogniskowow może być adenosis sclerosans
Gruczolistość włókniejąca
• Łagodna zmiana wywodząca się z TDLU
• Zwiększona liczba nieregularnych, wydłużonych elementów gruczołowych wraz z towarzyszącym rozrostem podścieliska
• Przed menopauzą (około 30 r.ż.)
• Ze względu na obecność mikrozwapnień może być widoczna w mammografii
• Wyczuwalne ognisko o wzmożonej spoistości
Twardy dobrze odgraniczony guzek/ zmiana nieostro odgraniczona
Brak torbieli i martwicy
Zachowana budowa zrazikowa,
ale zraziki są powiększone i
zniekształcone
Rozrost nabłonka
• Może dotyczyć przewodów lub zrazików (TDLU)
• Nadmierna proliferacja - wzrasta liczba warstw komórek
• Rozrost zwykły i atypowy
Rozrosty nabłonka
• Przewodowy/ zrazikowy zwykły
• Przewodowy/ zrazikowy z atypią
Zwiększona liczba warstw nabłonka
Zmiana mikroskopowa w TDLU
Współwystępowanie z zmianami wyczuwalnymi
Rozrost nabłonka zwykły utypical ductal hyperplasia UDH
• Fizjologicznie w ciąży
• Grubość nabłonka zwiększona w różnym stopniu – do zamknięcia światła włącznie
• Wieloogniskowe
Rozrost przewodowy zwykły
1. MILD HYPERPLASIA liczba warstw do 3
2. moderate hyperplasia liczba warstw większa niż 3, możliwe wtórne światła, układy sitowate lub mikrobrodawkowate, układanie jąder wzdłuż długiej osi komórki - biegną w jednym kierunku
3. severe-florid – całe światło, sitowaty, brodawkowaty
Ductal Hyperplasia of Breast : Florid
(hyparplasia florida)
• Potwierdzenie komórek mioepitelialnych
• Różnorodność komórek – histiocyty, limfocyty, komórki apokrynowe (populacja heterogenna)
• Różnicowanie UDH z ADH
Rozrost przewodowy atypowy
Rozrost zrazikowy atypowy
• Czynniki genetyczne, hormonalne, środowiskowe
• Sporadyczne i genetycznie uwarunkowane
• Istniejące ryzyko podlega modyfikacji
BRCA1, BRCA2
• Inaktywacja genów o dużej penetracji
• Zmutowany allel przekazany od jednego z rodziców, drugi inaktywowany przez mutacje somatyczną
• BRCA1, BRCA2 – 40% RODZINNIE UWARUNKOWANYCH RAKÓW SUTKA, 3-8% wszystkich raków sutka
• CHEK2, TP53 (Li-Fraumeni), PTEN (zespół Cowdena), ATM, LKB1 (zespół Peutz-Jeghersa)
• Rak jajnika, rak jelita grubego, prostaty, trzustki
• Uczestnictwo w naprawie DNA (rekombinacja homologiczna)
• Inaktywacja obu alleli
• Rzadko inaktywacja w nowotworach sporadycznych (inne geny supresorowe inaktywowane w rodzinnych i sporadycznych)
Czynniki ryzyka
• Płeć • Wiek • Geografia • Choroby proliferacyjne sutka • Okres od pierwszej do ostatniej miesiączki • Porody (donoszona ciąża – pełne zróżnicowanie komórek
nabłonkowych zrazików) • Otyłość • Doustna hormonalna antykoncepcja/ HTZ • Dieta, używki • Promieniowanie jonizujące • Rasa
• KOMÓRKI POŚREDNIE – KOMÓRKI MACIERZYSTE (ER-) dla komórek progenitorowych (ER-):
A. KOMÓRKI GRUCZOŁOWE
B. KOMÓRKI MIOEPITELIALE
Komórka pośrednia – jasna duża komórka zlokalizowana przypodstawnie rzadko dzieląca się
W czasie rozwoju zarodkowego – do 30 tyg. pęcherzyki wydzielnicze i przewody rozwijają się z KOMÓRKI MACIERZYSTEJ I PROGENITOROWEJ bez udziału estrogenu (obie komórki są ER-)
Około 30 tyg. życia zarodkowego powstaje z komórki progenitorowej komórka prekursorowa ER+ DLA KOMÓREK NABŁONKA GRUCZOŁOWEGO.
Dzieli się ona w odpowiedzi na estrogeny i bierze udział w rozwoju gruczołu sutkowego i wpływa parakrynnie na otaczające komórki ER-
TYP LUMINALNY A
WYSOKO ZRÓŻNICOWANE, DOSKONAŁA PROGNOZA
Ekspresja receptorów ER/PR
Niska aktywność proliferacyjna
Brak amplifikacji genu HER2
SKUTECZNA TERAPIA HORMONALNA
HER2/NEU (ERBB2)
• Gen kodujący receptor amplifikowany w 25-30% raków sutka, także gruczolakorakach płuc, jajników, ślinianek
• Szczególna wrażliwość na wpływ mitogenny małych ilości czynników wzrostu
• Wysoki poziom białka HER2 – niekorzystny czynnik rokowniczy
• Przeciwciała blokujące zewnątrzkomórkową domenę receptora
TYP LUMINALNY B
• EKSPRESJA RECEPTORÓW STEROIDOWYCH
• WYSOKI INDEKS PROLIFERACYJNY
• MOŻLIWA EKSPRESJA HER2
TYP HER2
• NADEKSPREAJA/ AMPLIFIKACJA HER2
• BRAK RECEPTORÓW
• NISKO ZRÓŻNICOWANE
• NIEKORZYSTNE ROKOWANIE
Typ podstawny
• Zmiany genetyczne w najmniej zróżnicowanych komórkach macierzystych lub progenitorowych o fenotypie ER-
• Głównie G3
• Brak efektu HT
• POTRÓJNIE UJEMNE (HER2-, ER-, PR-)
• Nosicielki mutacji BRCA1
Top Related