Organik Bileşikler
• Kimya bilimi temelde organik kimya ve anorganik kimya olarak ikiye ayrılır.
• Bu sunu süresince organik bileşiklerle ilgili genel özellikleri anorganik bileşiklerden farklarını ve bazı yaygın organik bileşikleri öğreneceksiniz.
• Organik kimya yapısında C H N ve O elementleri bulunduran maddeleri inceler.Kısaca karbon kimyası olarak adlandırılır.karbon kimyasına organik madde denmesinin en önemli nedenlerinden biride bu maddelerin genellikle canlı organizmaların yapısında bulunmasıdır.
• Organik bileşiklerin bitki ve hayvanlardan elde edilmesi çok eskilere dayanır.
• El-Razi 900 yıllarda ilk defa bitkilerden saf alkol elde etmiştir.
• Aspirin söğüt yaprağından, penisilin ise ilk defa küflü peynirden elde edilmiştir.
• Günümüzde kullanılan bir çok organik madde yapay olarak elde edilmektedir.
• Kimyasal maddeler, 19. yüzyıl başlarında organik ve anorganik maddeler olarak sınıflandırılmıştır.
• Organik maddeler, büyük ve karışık yapılarda maddeler oldukları ve genellikle canlı organizmalarda bulundukları için bu maddelere “hayatın gücü” denmiş ve uzun yıllar boyunca laboratuar şartlarında elde edilemeyecekleri düşünülmüştür.
• 1828 yılında alman kimyacı Friedrich Wöhler, laboratuarda anorganik bir madde olan KCN den organik bir madde olan üreyi elde etmiştir. Wöhler böylece organik maddelerin laboratuar şartlarında elde edilebileceğini ispatlamıştır.
• Organik maddelerin bu şekilde elde edilişinden sonra hızla yeni maddeler elde edilmiş ve günümüzde milyonlarca çeşit organik bileşik kullanılmaktadır.
• Organik bileşiklerin bu şekilde çok olmasının nedeni C atomunun çok sayıda çeşitlilikte bağlanabilme kabiliyeti ile ilgilidir.
ORGANİK VE ANORGANİK BİLEŞİKLER
• Organik hemen hemen tamamında C ve H atomu vardır. Bu nedenle CO2, CO, CS’ gibi bileşikler ve karbonat içeren bileşikler organik bileşik sınıfına dahil edilmezler.
• Şimdi organik ve anorganik bileşikler arasındaki farkları inceleyelim:
Organik ve anorganik bileşikler arası farklar
• 1. Organik bileşikler genellikle yanıcıdır. İnorganik bileşikler yanıcı değildir. 2.Organik bileşiklerin erime noktaları genellikle düşüktür.(300 c nin altındadır.) İnorganik bileşiklerin ise genellikle yüksektir. 3.Organik bileşikler genellikle suda çözünmezler,inorganiklerin çoğu suda çözünürler. 4.Organik bileşikler çoğunun yapısı iyonik değildir. inorganikler ise iyonik yapıdadır. 5.Organik bileşiklerin kendilerine özgü bir renk ve kokuları vardır.Anorganik bileşiklerde ise bu oran daha azdır.
6. Organik bileşiklerin oluşumunda katalizörlerin rolü büyüktür.farklı katalizörler kullanılarak aynı maddelerden farklı bileşikler oluşturulabilir. 7. Organik bileşiklerle yapılan reaksiyonlar fazla ısı ve zaman gerektirirler ,inorganik bileşiklerin reaksiyonları daha hızlıdır. 8. Organik bileşiklerin yoğunlukları genellikle düşüktür.
Organik Bileşiklerin Sınıflandırılması
R
H
H
H
R H
N
O
H
R
R R'
O
R N
R
O
R
R R R
RR
R
O
OH
R
O
OR
alkanlar
alkenler
alkinler
aldehitler
ketonlar
aminler
organik asitler
esterler
amitler
Ornagik bileşikler fonksiyonal (işlevsel) gruplara göre sınıflandırılırlar.
Fonksiyonal Grup: Belirli kimyasal davranış gösteren atom grupları.
Bazı fonksiyonal gruplar:
R,R’: Hidrokarbon zinciri
Organik Bilesiklerin Islevsel Gruba Gore Siniflandirilmasi (I)
C C
C C
C C
A- Molekul iskeletinin bir parcasi olanlar
yapi bilesigin sinifi
alkan
alken
alkin
B- Oksijen iceren islevsel gruplar a- karbon oksijen tekli bagi olan
b-karbon oksijen ikili bagi olan
c- karbon oksijen hem tekli hem ikili bag olan
C OH
C O C
alkol
eter
C
H
O
C C C
O
aldehit
keton
C OH
O
C O
O
C
karboksilli asit
ester
Organik Bilesiklerin Islevsel Gruba Gore Siniflandirilmasi (II)
C NH2
C N
C-Azot iceren islevsel gruplar
yapi bilesigin sinifi
primer amin
siyanur(nitril)
D- Azot ve Oksijen iceren islevsel gruplar primer amid
tiyol(merkaptan)
C S C tiyoeter
C NH2
O
E- Kukurt iceren islevsel gruplar C SH
Soru: Asagidaki bilesiklerin yapisal formullerini cizelgeyi kullanarak yaziniz
C4H10O (alkol) C3H8O (eter) C3H6O (aldehit) C4H8O (keton)
C3H6O2 (karboksilli asit) C5H10O2 (ester) C3H9N (amin)
HİDROKARBONLAR
ALİFATİK HK AROMATİK HK
DOYMUŞ HK DOYMAMIŞ HK
ALKANLAR ALKENLERALKİNLER
TEK HALKALI BİTİŞİK HALKALI
BENZEN VE TÜREVLERİTOLUENKSİLEN
NAFTALİNANTRESEN
DÜZ ZİNC. YADA DALLANMIŞ
HidrokarbonlarHidrokarbonlar
AromatikAromatikAlifatikAlifatik
HidrokarbonlarHidrokarbonlar
AromatikAromatik
AlifatikAlifatik
AlkanlarAlkanlarAlkinlerAlkinlerAlkenlerAlkenler
Doymuş HKDoymuş HKDoymamış HKDoymamış HK
HidrokarbonlarHidrokarbonlar
AlifatikAlifatik
AlkalarAlkalar
• Alkanlar yapı içindeki bağların tamamının tekli bağlar olduğu hidrokarbonlardır.
C CH H
H H
H H
HidrokarbonlarHidrokarbonlar
AlifatikAlifatik
AlkenAlken
• Alkenler yapı içinde karbon-karbon çift bağı içeren hidrokarbonlardır.
C C
H H
H H
HidrokarbonlarHidrokarbonlar
AlifatikAlifatik
AlkinlerAlkinler
• Alkinler yapı içinde karbon-karbon üçlü bağı içeren hidrokarbonlardır.
HC CH
HidrokarbonlarHidrokarbonlar
AromatikAromatik
• En çok karşılaşılan aromatik hidrokarbonlar benzen halkası içeren yapılardır.
H
H
H
H
H
H
FORMÜL VE FORMÜL ÇEŞİTLERİ
Bileşiklerin kısaca gösterilmelerine FORMÜL denir. Organik Kimyada formüller Kapalı - Yarı Açık - Açıkolmak üzere 3 grupta ifade edilirler.
İsim Kapalı Yarı Açık Açık
Etan C2H6 CH3-CH3
H
C C
H
H H
HH
Propan C3H8CH3-CH2-CH3
C
H
H
HH C CH H
HH
C ve H den oluşmuş organik bileşiklere HİDROKARBONLAR denir.
Hidrokarbonlar, ALİFATİK ve AROMATİK hidrokarbonlar olmak üzere iki gruba ayrılırlar.
Aromatik olmayan hidrokarbonlara, Alifatik Hidrokarbonlar denir.
Alifatik Hidrokarbonlar, düz, zincirli ve dallanmış yada halkalı biçimde olabilirler.
HİDROKARBONLAR
Alifatik Hidrokarbonlar, doymuş ve doymamış biçimde de sınıflandırılabilir.
C-C tekli bağları,C=C ikili bağları,C≡C üçlü bağları görülmektedir.
H
C C
H
H H
HH
H
C C
H
HH
C≡C HH
Doymuş hidrokarbonlara ALKAN; ikili bağ içeren doymamış hidrokarbonlara ALKEN, üçlü bağ içeren doymamış hidrokarbonlara ALKİN denir.
C2H6 Etan
ALKAN
H
C C
H
H H
HH
C2H6 Eten (Etilen)
ALKEN
H
C C
H
H H
C2H2 Etin
(Asetilen) ALKİN
C≡C HH
ALKAN
1. Genel formülü CnH2n+2 dir.
2. C atomları arasındaki bütün bağlar tekli bağdır.
3. İsimlendirme yapılırken sonu na -an eki getirilir.
4. Doymuştur.
5. En küçük üyesi 1 karbon atomludur
C2H6 Etan
ALKAN
H
C C
H
H H
HH
ALKEN1.Genel formülü CnH2n dir. 2. C atomları arasında en az bir
tane 2 li bağ vardır. 3. İsimlendirme yapılırken sonu
na -en eki ya da -ilen eki getirilir.
4. Doymamıştır. 5. En küçük üyesi 2 karbonludur
C2H4 Eten (Etilen)
ALKEN
H
C C
H
H H
ALKİN1. Genel formülü CnH2n–2 dir. 2. C atomları arasında en az
bir tane 3 lü bağ vardır 3. İsimlendirme yapılırken
sonu na -in eki getirilir. 4. Doymamıştır. 5. En küçük üyesi 2
karbonludur
C2H2 Etin
(Asetilen) ALKİN
C≡C HH
ALKAN ALKEN ALKİN
CH4 MetanC2H6 EtanC3H8 PropanC4H10 BütanC5H12 PentanC6H14 HegzanC7H16 HeptanC8H18 OktanC9H20 NonanC10H22 Dekan
—C2H4 Eten(Etilen)
C3H6 PropenC4H8 BütenC5H10 PentenC6H12 HegzenC7H14 HeptenC8H16 OktenC9H18 NonenC10H20 Deken
—C2H2 Etin(Asetilen)
C3H4 PropinC4H6 BütinC5H8 PentinC6H10 HegzinC7H12 HeptinC8H14 OktinC9H16 NoninC10H18 Dekin
AROMATİK HİDROKARBONLAR
Aromatik Hidrokarbonlar denildiğinde;1. Halkalı yapı gösterirler.2. Halkadaki bağlar tek-çift-tek-çift şeklinde
sıralanmıştır ve Molekül tek düzlemlidir.3. Aromatik hidrokarbonlar doymamış oldukları
halde, doymamış hidrokarbonların özellikleriniz göstermezler.
4. En önemlisi benzen bileşiğidir.
AROMATİK HİDROKARBONLARAromatik hidrokarbonların en basit örneği benzen dir.
BENZEN
(C6H6)
BENZEN;1. Halkalı yapı gösterir2. Halkadaki bağlar tek-çift-tek-çift
şeklinde sıralanmıştır.3. Aromatik hidrokarbonlar doymamış
oldukları halde, doymamış hidrokarbonların özellikleriniz göstermezler.
CH
CH
CH
CH
HC
HC
AROMATİK HİDROKARBONLAR
Diğer bir üyesi naftalindir. (C10H8)Diğer bir üyesi de antresendır. (C14 H10)
BENZEN NAFTALİNANTRESEN
b. Fonksiyonel grupları farklıdır.
Örnek: Alkoller-eter
CH3-CH2-OH Etil alkolCH3-O-CH3 Di etil eter
c. Fonksiyonel grupların yerlerinde farklılık vardır.
Örnek: C5H10 da çift bağların yerleri farklıysa;
CH3-CH═CH-CH2-CH3 2-pentenCH2═CH-CH2-CH2-CH3 1-penten
Top Related