Leefmilieu Brussel
Opleiding Duurzaam Gebouw
Akoestik ontwerp en realisatie
Nagalm en geluidabsorptie
Debby WUYTS
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Technologische dienstverlening duurzaam bouwen en Duurzame ontwikkeling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
gesubsidieerd door Innoviris
Nagalm en geluidabsorptie 2
Doelstellingen van de presentatie
Inzicht in de begrippen laquo geluidisolatie raquo
laquo geluidabsorptie raquo en laquo nagalmtijd raquo en hun
onderlinge relatie
Bewustwording van het belang van de
aanwezigheid van absorptie in de ruimte
Kennis van de NBN comforteisen in woon- en
schoolgebouwen
Begrip van de productkarterisering en
eacuteeacutengetalsaanduidingen
Elementaire ontwerpberekeningen van de
nagalmtijd en absorptie in een ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 3
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
Akoestische correctie
Absorptie-oppervlakte
Nominale nagalmtijd
Wet van Sabine
Ruimte-akoestische comforteisen
NBN S 01-400-1 woongebouwen (2008)
NBN S 01-400-2 schoolgebouwen (2012)
Productkarakterisering (absorptiecoeumlfficieumlnt)
Meting in de nagalmkamer (NBN EN ISO 354)
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarden
Typische waarden voor courante materialen
Dimensioneringsprincipes rekenvoorbeelden
Algemeen schema van de presentatie
Nagalm en geluidabsorptie 4
OUT
IN
1
3
IN 2
ISOLATIE tussen 2 ruimten
ABSORPTIE binnen afgesloten ruimte
Geluid-ISOLATIE bescherming tegen geluid van naburige ruimten
Geluid-ABSORPTIE akoestische correctie binnen ruimten
1 IN OUT
2 IN IN
3 IN
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
Nagalm en geluidabsorptie
ISOLATIE ABSORPTIE
EXAMPLE
Glaswol (5 cm - 60 kgmsup3) sterk absorberend nauwelijks isolerend hellip
geluidisolatie = 5 dB
geluidabsorptie = 07
Multiplex plaat (17 mm - 722 kgmsup3) weinig absorberend gemiddeld isolerend hellip
geluidisolatie = 29 dB
geluidabsorptie = 02
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
5
Nagalm en geluidabsorptie
ISOLATIE ABSORPTIE
EXAMPLES verkeersgeluidschermen scheidingswanden omkastingen hellip
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
6
Nagalm en geluidabsorptie
A = S (ai Si) = S Ai
ldquoEquivalent msup2 open raamrdquo
Ai = S i a i Ai = Sopen raam aopen raam
= Sopen raam
Equivalente geluidabsorptie-oppervlakte A [msup2]
aopen raam = 1 (maximale absorptie)
Absorptie in de ruimte [msup2]
Absorptie van het oppervlak i [msup2]
Akoestische correctie
7
Nagalm en geluidabsorptie 8
Tijd
Geluiddrukniveau Lp
Lp
Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door
- Afstand r [m] tot de geluidbron
- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Bron AAN opbouw van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 9
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie
X 2
- 3 dB
Invloed van de geluidabsorptie A
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 10
Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie
Geluiddrukniveau
Lp
Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron
60 dB
Tijd
T
Minder absorptie
Langere T60
Bron UIT uitdoven van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 11
Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium
Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip
- Relatief weinig absorptie
- Kubusvormige ruimten
- Voldoende grote volumes
Veelal slechts een benaderingsformule hellip
Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo
Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2
T 552 V(c A) [s]
Wet van Sabine (algemeen)
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie
T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)
ldquoNagalmtijd Trdquo
- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]
- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]
Veel absorptie
Kleine ruimte
Weinig absorptie
Grote ruimte
Korte
nagalm
Lange
nagalm
Wet van Sabine (vereenvoudigd)
Akoestische correctie
12
Nagalm en geluidabsorptie
Hoge geluidniveaus
Lange nagalmtijd
ldquo LAWAAI rdquo
Absorptie toevoegen
Grote volumes
Harde reflecterende oppervlakken
Lawaaierige ruimten
Akoestische correctie
13
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen
14
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 2
Doelstellingen van de presentatie
Inzicht in de begrippen laquo geluidisolatie raquo
laquo geluidabsorptie raquo en laquo nagalmtijd raquo en hun
onderlinge relatie
Bewustwording van het belang van de
aanwezigheid van absorptie in de ruimte
Kennis van de NBN comforteisen in woon- en
schoolgebouwen
Begrip van de productkarterisering en
eacuteeacutengetalsaanduidingen
Elementaire ontwerpberekeningen van de
nagalmtijd en absorptie in een ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 3
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
Akoestische correctie
Absorptie-oppervlakte
Nominale nagalmtijd
Wet van Sabine
Ruimte-akoestische comforteisen
NBN S 01-400-1 woongebouwen (2008)
NBN S 01-400-2 schoolgebouwen (2012)
Productkarakterisering (absorptiecoeumlfficieumlnt)
Meting in de nagalmkamer (NBN EN ISO 354)
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarden
Typische waarden voor courante materialen
Dimensioneringsprincipes rekenvoorbeelden
Algemeen schema van de presentatie
Nagalm en geluidabsorptie 4
OUT
IN
1
3
IN 2
ISOLATIE tussen 2 ruimten
ABSORPTIE binnen afgesloten ruimte
Geluid-ISOLATIE bescherming tegen geluid van naburige ruimten
Geluid-ABSORPTIE akoestische correctie binnen ruimten
1 IN OUT
2 IN IN
3 IN
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
Nagalm en geluidabsorptie
ISOLATIE ABSORPTIE
EXAMPLE
Glaswol (5 cm - 60 kgmsup3) sterk absorberend nauwelijks isolerend hellip
geluidisolatie = 5 dB
geluidabsorptie = 07
Multiplex plaat (17 mm - 722 kgmsup3) weinig absorberend gemiddeld isolerend hellip
geluidisolatie = 29 dB
geluidabsorptie = 02
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
5
Nagalm en geluidabsorptie
ISOLATIE ABSORPTIE
EXAMPLES verkeersgeluidschermen scheidingswanden omkastingen hellip
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
6
Nagalm en geluidabsorptie
A = S (ai Si) = S Ai
ldquoEquivalent msup2 open raamrdquo
Ai = S i a i Ai = Sopen raam aopen raam
= Sopen raam
Equivalente geluidabsorptie-oppervlakte A [msup2]
aopen raam = 1 (maximale absorptie)
Absorptie in de ruimte [msup2]
Absorptie van het oppervlak i [msup2]
Akoestische correctie
7
Nagalm en geluidabsorptie 8
Tijd
Geluiddrukniveau Lp
Lp
Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door
- Afstand r [m] tot de geluidbron
- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Bron AAN opbouw van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 9
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie
X 2
- 3 dB
Invloed van de geluidabsorptie A
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 10
Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie
Geluiddrukniveau
Lp
Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron
60 dB
Tijd
T
Minder absorptie
Langere T60
Bron UIT uitdoven van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 11
Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium
Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip
- Relatief weinig absorptie
- Kubusvormige ruimten
- Voldoende grote volumes
Veelal slechts een benaderingsformule hellip
Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo
Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2
T 552 V(c A) [s]
Wet van Sabine (algemeen)
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie
T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)
ldquoNagalmtijd Trdquo
- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]
- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]
Veel absorptie
Kleine ruimte
Weinig absorptie
Grote ruimte
Korte
nagalm
Lange
nagalm
Wet van Sabine (vereenvoudigd)
Akoestische correctie
12
Nagalm en geluidabsorptie
Hoge geluidniveaus
Lange nagalmtijd
ldquo LAWAAI rdquo
Absorptie toevoegen
Grote volumes
Harde reflecterende oppervlakken
Lawaaierige ruimten
Akoestische correctie
13
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen
14
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 3
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
Akoestische correctie
Absorptie-oppervlakte
Nominale nagalmtijd
Wet van Sabine
Ruimte-akoestische comforteisen
NBN S 01-400-1 woongebouwen (2008)
NBN S 01-400-2 schoolgebouwen (2012)
Productkarakterisering (absorptiecoeumlfficieumlnt)
Meting in de nagalmkamer (NBN EN ISO 354)
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarden
Typische waarden voor courante materialen
Dimensioneringsprincipes rekenvoorbeelden
Algemeen schema van de presentatie
Nagalm en geluidabsorptie 4
OUT
IN
1
3
IN 2
ISOLATIE tussen 2 ruimten
ABSORPTIE binnen afgesloten ruimte
Geluid-ISOLATIE bescherming tegen geluid van naburige ruimten
Geluid-ABSORPTIE akoestische correctie binnen ruimten
1 IN OUT
2 IN IN
3 IN
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
Nagalm en geluidabsorptie
ISOLATIE ABSORPTIE
EXAMPLE
Glaswol (5 cm - 60 kgmsup3) sterk absorberend nauwelijks isolerend hellip
geluidisolatie = 5 dB
geluidabsorptie = 07
Multiplex plaat (17 mm - 722 kgmsup3) weinig absorberend gemiddeld isolerend hellip
geluidisolatie = 29 dB
geluidabsorptie = 02
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
5
Nagalm en geluidabsorptie
ISOLATIE ABSORPTIE
EXAMPLES verkeersgeluidschermen scheidingswanden omkastingen hellip
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
6
Nagalm en geluidabsorptie
A = S (ai Si) = S Ai
ldquoEquivalent msup2 open raamrdquo
Ai = S i a i Ai = Sopen raam aopen raam
= Sopen raam
Equivalente geluidabsorptie-oppervlakte A [msup2]
aopen raam = 1 (maximale absorptie)
Absorptie in de ruimte [msup2]
Absorptie van het oppervlak i [msup2]
Akoestische correctie
7
Nagalm en geluidabsorptie 8
Tijd
Geluiddrukniveau Lp
Lp
Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door
- Afstand r [m] tot de geluidbron
- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Bron AAN opbouw van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 9
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie
X 2
- 3 dB
Invloed van de geluidabsorptie A
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 10
Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie
Geluiddrukniveau
Lp
Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron
60 dB
Tijd
T
Minder absorptie
Langere T60
Bron UIT uitdoven van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 11
Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium
Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip
- Relatief weinig absorptie
- Kubusvormige ruimten
- Voldoende grote volumes
Veelal slechts een benaderingsformule hellip
Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo
Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2
T 552 V(c A) [s]
Wet van Sabine (algemeen)
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie
T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)
ldquoNagalmtijd Trdquo
- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]
- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]
Veel absorptie
Kleine ruimte
Weinig absorptie
Grote ruimte
Korte
nagalm
Lange
nagalm
Wet van Sabine (vereenvoudigd)
Akoestische correctie
12
Nagalm en geluidabsorptie
Hoge geluidniveaus
Lange nagalmtijd
ldquo LAWAAI rdquo
Absorptie toevoegen
Grote volumes
Harde reflecterende oppervlakken
Lawaaierige ruimten
Akoestische correctie
13
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen
14
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 4
OUT
IN
1
3
IN 2
ISOLATIE tussen 2 ruimten
ABSORPTIE binnen afgesloten ruimte
Geluid-ISOLATIE bescherming tegen geluid van naburige ruimten
Geluid-ABSORPTIE akoestische correctie binnen ruimten
1 IN OUT
2 IN IN
3 IN
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
Nagalm en geluidabsorptie
ISOLATIE ABSORPTIE
EXAMPLE
Glaswol (5 cm - 60 kgmsup3) sterk absorberend nauwelijks isolerend hellip
geluidisolatie = 5 dB
geluidabsorptie = 07
Multiplex plaat (17 mm - 722 kgmsup3) weinig absorberend gemiddeld isolerend hellip
geluidisolatie = 29 dB
geluidabsorptie = 02
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
5
Nagalm en geluidabsorptie
ISOLATIE ABSORPTIE
EXAMPLES verkeersgeluidschermen scheidingswanden omkastingen hellip
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
6
Nagalm en geluidabsorptie
A = S (ai Si) = S Ai
ldquoEquivalent msup2 open raamrdquo
Ai = S i a i Ai = Sopen raam aopen raam
= Sopen raam
Equivalente geluidabsorptie-oppervlakte A [msup2]
aopen raam = 1 (maximale absorptie)
Absorptie in de ruimte [msup2]
Absorptie van het oppervlak i [msup2]
Akoestische correctie
7
Nagalm en geluidabsorptie 8
Tijd
Geluiddrukniveau Lp
Lp
Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door
- Afstand r [m] tot de geluidbron
- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Bron AAN opbouw van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 9
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie
X 2
- 3 dB
Invloed van de geluidabsorptie A
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 10
Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie
Geluiddrukniveau
Lp
Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron
60 dB
Tijd
T
Minder absorptie
Langere T60
Bron UIT uitdoven van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 11
Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium
Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip
- Relatief weinig absorptie
- Kubusvormige ruimten
- Voldoende grote volumes
Veelal slechts een benaderingsformule hellip
Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo
Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2
T 552 V(c A) [s]
Wet van Sabine (algemeen)
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie
T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)
ldquoNagalmtijd Trdquo
- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]
- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]
Veel absorptie
Kleine ruimte
Weinig absorptie
Grote ruimte
Korte
nagalm
Lange
nagalm
Wet van Sabine (vereenvoudigd)
Akoestische correctie
12
Nagalm en geluidabsorptie
Hoge geluidniveaus
Lange nagalmtijd
ldquo LAWAAI rdquo
Absorptie toevoegen
Grote volumes
Harde reflecterende oppervlakken
Lawaaierige ruimten
Akoestische correctie
13
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen
14
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
ISOLATIE ABSORPTIE
EXAMPLE
Glaswol (5 cm - 60 kgmsup3) sterk absorberend nauwelijks isolerend hellip
geluidisolatie = 5 dB
geluidabsorptie = 07
Multiplex plaat (17 mm - 722 kgmsup3) weinig absorberend gemiddeld isolerend hellip
geluidisolatie = 29 dB
geluidabsorptie = 02
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
5
Nagalm en geluidabsorptie
ISOLATIE ABSORPTIE
EXAMPLES verkeersgeluidschermen scheidingswanden omkastingen hellip
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
6
Nagalm en geluidabsorptie
A = S (ai Si) = S Ai
ldquoEquivalent msup2 open raamrdquo
Ai = S i a i Ai = Sopen raam aopen raam
= Sopen raam
Equivalente geluidabsorptie-oppervlakte A [msup2]
aopen raam = 1 (maximale absorptie)
Absorptie in de ruimte [msup2]
Absorptie van het oppervlak i [msup2]
Akoestische correctie
7
Nagalm en geluidabsorptie 8
Tijd
Geluiddrukniveau Lp
Lp
Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door
- Afstand r [m] tot de geluidbron
- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Bron AAN opbouw van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 9
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie
X 2
- 3 dB
Invloed van de geluidabsorptie A
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 10
Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie
Geluiddrukniveau
Lp
Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron
60 dB
Tijd
T
Minder absorptie
Langere T60
Bron UIT uitdoven van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 11
Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium
Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip
- Relatief weinig absorptie
- Kubusvormige ruimten
- Voldoende grote volumes
Veelal slechts een benaderingsformule hellip
Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo
Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2
T 552 V(c A) [s]
Wet van Sabine (algemeen)
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie
T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)
ldquoNagalmtijd Trdquo
- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]
- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]
Veel absorptie
Kleine ruimte
Weinig absorptie
Grote ruimte
Korte
nagalm
Lange
nagalm
Wet van Sabine (vereenvoudigd)
Akoestische correctie
12
Nagalm en geluidabsorptie
Hoge geluidniveaus
Lange nagalmtijd
ldquo LAWAAI rdquo
Absorptie toevoegen
Grote volumes
Harde reflecterende oppervlakken
Lawaaierige ruimten
Akoestische correctie
13
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen
14
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
ISOLATIE ABSORPTIE
EXAMPLES verkeersgeluidschermen scheidingswanden omkastingen hellip
Geluidabsorptie versus geluidisolatie
6
Nagalm en geluidabsorptie
A = S (ai Si) = S Ai
ldquoEquivalent msup2 open raamrdquo
Ai = S i a i Ai = Sopen raam aopen raam
= Sopen raam
Equivalente geluidabsorptie-oppervlakte A [msup2]
aopen raam = 1 (maximale absorptie)
Absorptie in de ruimte [msup2]
Absorptie van het oppervlak i [msup2]
Akoestische correctie
7
Nagalm en geluidabsorptie 8
Tijd
Geluiddrukniveau Lp
Lp
Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door
- Afstand r [m] tot de geluidbron
- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Bron AAN opbouw van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 9
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie
X 2
- 3 dB
Invloed van de geluidabsorptie A
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 10
Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie
Geluiddrukniveau
Lp
Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron
60 dB
Tijd
T
Minder absorptie
Langere T60
Bron UIT uitdoven van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 11
Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium
Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip
- Relatief weinig absorptie
- Kubusvormige ruimten
- Voldoende grote volumes
Veelal slechts een benaderingsformule hellip
Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo
Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2
T 552 V(c A) [s]
Wet van Sabine (algemeen)
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie
T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)
ldquoNagalmtijd Trdquo
- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]
- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]
Veel absorptie
Kleine ruimte
Weinig absorptie
Grote ruimte
Korte
nagalm
Lange
nagalm
Wet van Sabine (vereenvoudigd)
Akoestische correctie
12
Nagalm en geluidabsorptie
Hoge geluidniveaus
Lange nagalmtijd
ldquo LAWAAI rdquo
Absorptie toevoegen
Grote volumes
Harde reflecterende oppervlakken
Lawaaierige ruimten
Akoestische correctie
13
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen
14
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
A = S (ai Si) = S Ai
ldquoEquivalent msup2 open raamrdquo
Ai = S i a i Ai = Sopen raam aopen raam
= Sopen raam
Equivalente geluidabsorptie-oppervlakte A [msup2]
aopen raam = 1 (maximale absorptie)
Absorptie in de ruimte [msup2]
Absorptie van het oppervlak i [msup2]
Akoestische correctie
7
Nagalm en geluidabsorptie 8
Tijd
Geluiddrukniveau Lp
Lp
Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door
- Afstand r [m] tot de geluidbron
- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Bron AAN opbouw van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 9
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie
X 2
- 3 dB
Invloed van de geluidabsorptie A
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 10
Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie
Geluiddrukniveau
Lp
Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron
60 dB
Tijd
T
Minder absorptie
Langere T60
Bron UIT uitdoven van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 11
Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium
Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip
- Relatief weinig absorptie
- Kubusvormige ruimten
- Voldoende grote volumes
Veelal slechts een benaderingsformule hellip
Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo
Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2
T 552 V(c A) [s]
Wet van Sabine (algemeen)
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie
T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)
ldquoNagalmtijd Trdquo
- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]
- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]
Veel absorptie
Kleine ruimte
Weinig absorptie
Grote ruimte
Korte
nagalm
Lange
nagalm
Wet van Sabine (vereenvoudigd)
Akoestische correctie
12
Nagalm en geluidabsorptie
Hoge geluidniveaus
Lange nagalmtijd
ldquo LAWAAI rdquo
Absorptie toevoegen
Grote volumes
Harde reflecterende oppervlakken
Lawaaierige ruimten
Akoestische correctie
13
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen
14
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 8
Tijd
Geluiddrukniveau Lp
Lp
Geluiddrukniveau wordt beiumlnvloed door
- Afstand r [m] tot de geluidbron
- Aanwezige hoeveelheid absorptie A [msup2]
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Bron AAN opbouw van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 9
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie
X 2
- 3 dB
Invloed van de geluidabsorptie A
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 10
Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie
Geluiddrukniveau
Lp
Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron
60 dB
Tijd
T
Minder absorptie
Langere T60
Bron UIT uitdoven van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 11
Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium
Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip
- Relatief weinig absorptie
- Kubusvormige ruimten
- Voldoende grote volumes
Veelal slechts een benaderingsformule hellip
Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo
Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2
T 552 V(c A) [s]
Wet van Sabine (algemeen)
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie
T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)
ldquoNagalmtijd Trdquo
- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]
- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]
Veel absorptie
Kleine ruimte
Weinig absorptie
Grote ruimte
Korte
nagalm
Lange
nagalm
Wet van Sabine (vereenvoudigd)
Akoestische correctie
12
Nagalm en geluidabsorptie
Hoge geluidniveaus
Lange nagalmtijd
ldquo LAWAAI rdquo
Absorptie toevoegen
Grote volumes
Harde reflecterende oppervlakken
Lawaaierige ruimten
Akoestische correctie
13
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen
14
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 9
Ar
QLL
wp
4
sup24log10
Afname van 3 dB (in galmveld) per verdubbeling van de hoeveelheid absorptie
X 2
- 3 dB
Invloed van de geluidabsorptie A
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 10
Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie
Geluiddrukniveau
Lp
Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron
60 dB
Tijd
T
Minder absorptie
Langere T60
Bron UIT uitdoven van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 11
Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium
Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip
- Relatief weinig absorptie
- Kubusvormige ruimten
- Voldoende grote volumes
Veelal slechts een benaderingsformule hellip
Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo
Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2
T 552 V(c A) [s]
Wet van Sabine (algemeen)
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie
T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)
ldquoNagalmtijd Trdquo
- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]
- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]
Veel absorptie
Kleine ruimte
Weinig absorptie
Grote ruimte
Korte
nagalm
Lange
nagalm
Wet van Sabine (vereenvoudigd)
Akoestische correctie
12
Nagalm en geluidabsorptie
Hoge geluidniveaus
Lange nagalmtijd
ldquo LAWAAI rdquo
Absorptie toevoegen
Grote volumes
Harde reflecterende oppervlakken
Lawaaierige ruimten
Akoestische correctie
13
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen
14
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 10
Afname van het geluiddrukniveau wordt bepaald door het volume van de ruimte en de verdeling en hoeveelheid van de aanwezige absorptie
Geluiddrukniveau
Lp
Nagalmtijd T = tijd nodig opdat het geluiddrukniveau met 60 dB afneemt na het uitschakelen van een stationaire geluidbron
60 dB
Tijd
T
Minder absorptie
Langere T60
Bron UIT uitdoven van het geluidveld
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie 11
Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium
Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip
- Relatief weinig absorptie
- Kubusvormige ruimten
- Voldoende grote volumes
Veelal slechts een benaderingsformule hellip
Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo
Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2
T 552 V(c A) [s]
Wet van Sabine (algemeen)
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie
T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)
ldquoNagalmtijd Trdquo
- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]
- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]
Veel absorptie
Kleine ruimte
Weinig absorptie
Grote ruimte
Korte
nagalm
Lange
nagalm
Wet van Sabine (vereenvoudigd)
Akoestische correctie
12
Nagalm en geluidabsorptie
Hoge geluidniveaus
Lange nagalmtijd
ldquo LAWAAI rdquo
Absorptie toevoegen
Grote volumes
Harde reflecterende oppervlakken
Lawaaierige ruimten
Akoestische correctie
13
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen
14
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 11
Met c = geluidsnelheid [ms] in het beschouwde medium
Enkel geldig voor diffuse geluidvelden hellip
- Relatief weinig absorptie
- Kubusvormige ruimten
- Voldoende grote volumes
Veelal slechts een benaderingsformule hellip
Nagalmtijd is frequentie-afhankelijk ldquoNominale nagalmtijdrdquo
Tnom = (T500 Hz + T1000 Hz)2
T 552 V(c A) [s]
Wet van Sabine (algemeen)
Akoestische correctie
Nagalm en geluidabsorptie
T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)
ldquoNagalmtijd Trdquo
- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]
- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]
Veel absorptie
Kleine ruimte
Weinig absorptie
Grote ruimte
Korte
nagalm
Lange
nagalm
Wet van Sabine (vereenvoudigd)
Akoestische correctie
12
Nagalm en geluidabsorptie
Hoge geluidniveaus
Lange nagalmtijd
ldquo LAWAAI rdquo
Absorptie toevoegen
Grote volumes
Harde reflecterende oppervlakken
Lawaaierige ruimten
Akoestische correctie
13
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen
14
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
T = 016 VA [s] (in lucht 20degC)
ldquoNagalmtijd Trdquo
- Neemt toe met het volume van de ruimte V [msup3]
- Neemt af met de hoeveelheid absorptie in de ruimte A [msup2]
Veel absorptie
Kleine ruimte
Weinig absorptie
Grote ruimte
Korte
nagalm
Lange
nagalm
Wet van Sabine (vereenvoudigd)
Akoestische correctie
12
Nagalm en geluidabsorptie
Hoge geluidniveaus
Lange nagalmtijd
ldquo LAWAAI rdquo
Absorptie toevoegen
Grote volumes
Harde reflecterende oppervlakken
Lawaaierige ruimten
Akoestische correctie
13
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen
14
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Hoge geluidniveaus
Lange nagalmtijd
ldquo LAWAAI rdquo
Absorptie toevoegen
Grote volumes
Harde reflecterende oppervlakken
Lawaaierige ruimten
Akoestische correctie
13
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen
14
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen
14
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 15
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
gangen traphallen inkomhallen
Aw ge 03 x SH
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Geprojecteerde begaanbare oppervlakte Minimale absorptie-eis
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen minimale absorptie
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 16
Tnom lt 15 s
Tnom lt log(V50)
Toegangsruimten onder de vorm van een atrium
Gemiddelde waarde bij 500Hz en 1000 Hz
Maximale nagalmtijd-eis
1600 msup3
Ruimte-akoestische comforteisen Woongebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-12008 ldquoAkoestische criteria voor woongebouwenrdquo
AB
SO
RP
TIE
LA
WA
AIE
RIG
HE
ID
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Uitgangspunten
- Verzekeren van de spraakverstaanbaarheid
- Vermijden van overdreven nagalm
- Ontwerpeisen minimale absorptie (gemiddelde αw of totale Aw) controle door
berekening uitgaande van de eigenschappen van de begrenzingsoppervlakken (NBN
EN ISO 354)
- Eisen voor het afgewerkte en onbemeubelde gebouw maximale nominale nagalmtijd
Tnom (500 Hz 1000 Hz 2000 Hz) controle door meting (NBN EN ISO 3382-1 of -2)
toleacuterance 10
- Indien voldaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) minimale absorptie-eisen
vervallen
- Indien niet voldoaan aan de nagalmtijdeisen (door meting) de gebouwde situatie
voldoet aan de norm indien voldaan is aan de absorptie-eisen (door berekening) eacuten
goed vakmanschap aan de dag gelegd werd In dat geval is sterk aanbevolen om extra
geluidabsorberende materialen te voorzien (andere afwerkingsmaterialen of
aangepaste bemeubeling)
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
17
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Ontwerpeisen
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen minimale absorptie
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
18
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
19
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Eisen aan afgewerkte en onbemeubelde ruimten
Ruimte-akoestische comforteisen Schoolgebouwen maximale nagalmtijd
NBN S01-400-22012 ldquoAkoestische criteria voor schoolgebouwenrdquo
Auditoria voor meer dan 50 pers concerteerruimtes
opnamestudiorsquos controlekamers voor opnames
polyvalente zalen en landschapsleslokalen
Specifieke akoestische studie noodzakelijk
20
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Ruimte-akoestische comforteisen Specfieke zalen
Enkele aanbevelingen uit de literatuur hellip
Optimale nagalmtijd bij 1000 Hz
in functie van het volume
21
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
α = Wabs + Wdoor
Winv
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
Productkarakterisering
22
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Winv
Wrefl
Wabs
Wtrans
Wrefl
Winv
α = 1
α = 0 Winv = Wrefl
α = 1 Winv = Wabs + Wdoor
(Wrefl = 0 )
VOLLEDIGE REFLECTIE
GEEN REFLECTIE
Productkarakterisering
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie
Winvallend = Wdoorgaand + Wgeabsorbeerd + Wgereflecteerd
23
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-] α = 1
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
waarde tussen 0 en 1 van 0 tot 100 absorptie van het invallend geluid
frequentieafhankelijk
functie van de invalshoek
gemeten in laboratorium
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse geluidinval (ISO 354)
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte geluidinval (ISO 10534)
ldquoTone burst methodrdquo voor variabele invalshoeken
Productkarakterisering
24
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 25
ldquoImpedance tube methodrdquo voor loodrechte inval (ISO 10534)
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 26
ldquoImpedance tube methodrdquo versus ldquoReverberation room methodrdquo
Gelu
idabso
rptiee-n
dex a
Scherende inval
Invalshoek tov de normaal
Parallelle inval
0deg 90deg
1
Invloed van de invalshoek
Hogere absorptiewaarden
voor diffuus invallend geluid
(nagalmkamer)
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 27
Kleine proefmonsters
Reproduceerbare resultaten
Directe schaal voor absorptie
Allerlei pratische toepassingen
Voor diffuus invallend geluid
Productkarakterisering
ldquobuis van Kundtrdquo nagalmkamer
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Nagalmkamer
Groot volume (150 - 200 msup3)
Harde oppervlakken
Geluiddiffuserende elementen (diffusoren)
Proefmonster minimum 10 msup2
Lange nagalmtijden
Productkarakterisering Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 29
Proefmonster
Allerlei toepassingen (plafonds gordijnen schermenhellip)
Praktijkgetrouwe montage
Minimum 10 msup2
LengteBreedte = 07 agrave 1
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 30
Gedetailleerde formule
(Sabine)
2 1
2 2 1 1
5 5 3 1 1 4
S
V Vm m
S c T c T S
Nagalmtijdmetingen
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
0
2
4
6
8
10
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f[Hz]
T [
s]
Wet van Sabine (met atmosferische absorptie)
T1 [s] nagalmtijd in de ruimte ZONDER monster
T2 [s] nagalmtijd in de ruimte MET monster
A1 [msup2]
A2 [msup2]
A2 ndash A1 = absorption van het monster [msup2]
Oppervlakte S van het monster [msup2]
Productkarakteristiek αs [-]
ZONDER sample (Tnom = 7 s)
MET sample
(Tnom = 25 s)
Productkarakterisering
ldquoReverberation room methodrdquo voor diffuse inval (ISO 354)
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
31
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
αw ldquogewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo
αs ldquogeluidabsorptiecoeumlfficieumlntrdquo [50-5000 Hz] (gemeten volgens ISO 354 in de nagalmkamer)
(eacuteeacutengetalswaarde berekend volgens ISO 11654)
32
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
αw = 080
αs
[100 Hz ndash 5000 Hz]
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 33
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
100
125
160
200
250
315
400
500
630
800
1000
1250
1600
2000
2500
3150
4000
5000
f [Hz]
so
un
d a
bso
rpti
on
in
dex
S f [Hz] S
50
63
80
100 013
125 023
160 047
200 062
250 084
315 097
400 096
500 093
630 097
800 096
1000 092
1250 085
1600 077
2000 068
2500 066
3150 067
4000 071
5000 076
Hoge frequenties
Midden frequenties
Lage frequenties
Eengetalswaarde
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bepaling van de eacuteeacutengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 34
f [Hz] p
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080
315
400
500 095
630
800
1000 090
1250
1600
2000 070
2500
3150
4000 070
500000
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Praktische geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt ap
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Berekening van de octaafbandwaarden (tot op 005)
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 35
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
005
010
030
020
0
Som van ongunstige afwijkingen 010
f [Hz] p ref
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 080
315
400
500 095 100
630
800
1000 090 100
1250
1600
2000 070 100
2500
3150
4000 070 090
5000
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Afwijking van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 36
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
0
0
010
0
f [Hz] p refshift
50
63
80
100
125 025
160
200
250 080 060
315
400
500 095 080
630
800
1000 090 080
1250
1600
2000 070 080
2500
3150
4000 070 070
5000
0
Verschuiving van de referentiecurve per 005
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Verschuiving van de referentiecurve
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 37
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Eengetalswaarde volgens EN ISO 11654
Steeds geheel veelvoud van 005
aw = 080
Waarde van de verschoven referentie bij 500 Hz
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Aflezen van de eacuteeacutengetalswaarde
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 38
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
10
0
12
5
16
0
20
0
25
0
31
5
40
0
50
0
63
0
80
0
10
00
12
50
16
00
20
00
25
00
31
50
40
00
50
00
f [Hz]
Pra
cti
ca
l s
ou
nd
ab
so
rpti
on
in
de
x
p
Vormindicatoren L M H volgens EN ISO 11654
Indien meer dan 025 overschrijding van de referentiewaarden
ldquoLrdquo bij 250 Hz
ldquoMrdquo bij 500 Hz of 1000 Hz
ldquoHrdquo bij 2000 Hz of 4000 Hz
vb aw = 040 (MH)
Productkarakterisering Gewogen geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw [-]
Bijkomende spectrale informatie
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
0 01 02 03 04 05 06 07 08 09 1
A B C D E Klasse
Productkarakterisering Indeling in absorptie-klassen (ISO 11654)
39
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Productkarakterisering EN 1793-3 Geluidabsorptie van verkeersgeluidschermen
40
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 41
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz αw
Ramen 003 003 003 002 002 002 005
Niet-geverfd
gietbeton
001 001 002 002 002 003 000
Pleisterkalk 001 001 002 003 004 005 005
Gelakt hout
(bijv deur)
005 004 003 003 003 003 005
Minerale wol
100kgmsup3
027 062 088 093 081 076 085
Marmer 001 001 001 001 001 001 000
Tegelvloer 001 005 009 010 010 010 010
Parketvloer 004 004 007 007 007 007 005
Linoleum 004 006 008 012 004 004 010
Vasttapijt 009 008 021 026 027 037 025
Een aantal typische waarden hellip
Gemeenschappelijke
circulatieruimten meestal bekleed
met weinig absorberende
materialen (α lt 010)
Spectraal hellip Snelle vergelijking
α1000 Hz = 003
α1000Hz = 001
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 42
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt α [-]
Productkarakterisering
Bvb dunne betonwand bij 1000 Hz α =
002 = slechts 20 absorptiehellip
43 A [msup2] per stoel
Een aantal typische waarden hellip
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
SAww
nnwwwwwSSSSA
332211
wand beglazing vloer hellip
Voor eacuteeacuten afwerkingsoppervlak met geluidabsorptiecoeumlfficieumlnt αw en oppervlakte S
Berekening op basis van de eengetalswaarde αw
Voor de volledige ruimte met de verschillende afwerkingsmaterialen αwn en hun resp oppervlaktes Sn
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
44
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Dimensioneringsprincipes
Eengetalswaarden
vb wand
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Marbre 7 msup2 001 001 001 001 001 001 0 0
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2841332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
45
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met natuursteen muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren
zijn beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz aw Aw
Tegels 7 msup2 001 005 009 010 010 010 01 068
Enduit 29 msup2 001 001 002 003 004 005 005 146
Verre 8 msup2 003 003 003 002 002 002 005 038
sup2512332211
mSSSAwwww
Dimensioneringsprincipes
(geen spectrale waarden nodig voor de berekening)
46
Toepassingsvoorbeeld 01
Een inkomhal van een appartementsgebouw van 45 m lang 15 m breed en 25 m hoog
De vloer is bedekt met tegels muren en plafond zijn bepleisterd toegangsdeuren zijn
beglaasd
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes
47
Controle van de NBN-eis op basis van de dimensioneringsberekeningen controle van
oppervlakten en gehanteerde eengetalswaarden αw voor de afwerkingsmaterialen
Het rekenvoorbeeld illustreert duidelijk dat deze NBN-eis quasi steeds gerespecteerd
wordt zelfs indien vrijwel geen speciale geluidabsorberende voorzieningen in de ruimte
aanwezig zijn
Het toevoegen van geluidabsorberend materiaal blijft echter nog altijd wenselijk
bijvoorbeeld door het realiseren van een absorberend verlaagd plafond
Berekening van de absorptieoppervlakte Aw
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 600 msup2 015 90 msup2
doek 0 msup2 080 0 msup2
90 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 16 s
48
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Toepassingsvoorbeeld 02
Een zaal met L=15m B =10m en H=6m De muren de vloer en het plafond zijn afgewerkt met een houtsoort met absorptiecoeumlfficieumlnt van 015 bij 500 Hz Een van de muren is bedekt met een katoenen doek (6 m x 6 m) rechtstreeks op het hout aangebracht en met een absorptiecoeumlfficieumlnt van 080 bij 500 Hz
Wat zal bij renovatie van de zaal het effect zijn op de nagalmtijd bij 500 Hz wanneer dit doek wordt verwijderd
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nagalmtijd T
V = 900 msup3 500 Hz A500
hout 564 msup2 015 85 msup2
doek 36 msup2 080 28 msup2
113 msup2 Hz
Hz
A
VT
500
500
160T500 = 13 s
Relatief beperkte invloed hellip
Opdrijven van msup2 absorberende doek
49
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Tnom = frac12(T500 + T1000)
Eis gecontroleerd door meting in het afgewerkte gebouw
50
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
nnHzHzHzHzHzSSSSA
10003310002210001110001000
Dimensioneringsberekening
Berekening van de totale equivalente absorptieoppervlaktes bij 500 Hz (A500) en 1000 Hz (A1000)
paroi vitrages sol hellip
nnHzHzHzHzHzSSSSA
500335002250011500500
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
hellip op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten bij 500 Hz (α500) en 1000 Hz (α1000) voor alle
aanwezige afwerkingsmaterialen in de ruimte
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
51
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsberekening
Berekening van de nagalmtijd bij 500 Hz (T500) en 1000 Hz (T1000) op basis van de wet van Sabine
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
Hz
Hz
A
VT
500
500
160
Hz
Hz
A
VT
1000
1000
160
2
1000500 HZHz
nom
TTT
52
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Glas 100 msup2 003 003 003 002 002 002 3 2
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
sTT
T
sA
VTmA
sA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
372
76160
sup224
8160
sup220
1000500
1000
10001000
500
500500
Tnom = 73 s gt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is niet gerespecteerd 53
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
sTT
T
mA
VTmA
mA
VTmA
HzHz
nom
Hz
HzHz
Hz
HzHz
3402
sup2310160
sup2122
sup2370160
sup2117
1000500
1000
10001000
500
500500
Atrium van een prestigieus woongebouw met lengte 10 m breedte 10 m en hoogte 10 m
Vloer bekleed met tegels muren bepleisterd plafond beglaasd
Het plafond wordt voorzien van een poreus absorberende afwerking met glasvlies
Tnom = 034 s lt 15 s (V=1000msup3)
De NBN-eis is gerespecteerd 54
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom) Toepassingsvoorbeeld 03
NBN S 01-400-12008 (atria)
125 Hz 250 Hz 500 Hz 1 kHz 2 kHz 4 kHz A500 A1000
Tegels 100 msup2 001 005 009 010 010 010 9 10
Pleister 400 msup2 001 001 002 003 004 005 8 12
Absorb plaf 100 msup2 003 003 1 1 002 002 100 100
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie
Dimensioneringsprincipes Berekening van de nominale nagalmtijd (Tnom)
NBN S 01-400-1(2008) - woongebouwen
In geval van toegangsruimten onder de vorm van een atrium dient de nominale nagalmtijd lager te zijn
dan de grootste van beide waarden
Tnom lt 15 (s)
Tnom lt log(V50) (s)
55
Deze eis blijkt moeilijk na te leven voor grote volumes zonder een
vollledig (plafond)vlak te voorzien van sterk absorberend materiaal
In het algemeen is het behandelen van eacuteeacuten enkele wand voldoende
Men selecteert materialen met hoge absorptiecoeumlfficieumlnten vooral
rond 500 Hz en 1000 Hz zoals bijvoorbeeld absorberende plafonds
(spanplafonds (micro)geperforeerd bedekt met glasvlies etchellip)
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 56
GIDS DUURZAME GEBOUWEN Fiche G_WEL01 Het akoestisch comfort verzekeren
httpgidsduurzamegebouwenleefmilieubrusselbenlg-wel01-het-akoestisch-comfort-
verzekerenhtmlIDC=1048ampIDD=6179
NBN S 01-400-1 Akoestische criteria voor woongebouwen NBN 2008
NBN S 01-400-2 Akoestische criteria voor schoolgebouwen NBN 2012
NBN EN ISO 345 Acoustics - Measurement of sound absorption in a reverberation
room NBN 2003
NBN EN 11654 Acoustics - Sound absorbers for use in buildings - Rating of sound
absorption NBN 1997
NBN EN 12354-6 Building acoustics - Estimation of acoustic performance of building
from the performance of elements - Part 6 Sound absorption in enclosed spaces NBN
2004
Bouwakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV G Vermeir 2003
Zaalakoestiek Hogere Cursus Akoestiek KVIV D De Vries 2003
Noise and vibration control LL Beranek 1988
httpwwwbbribeantenne_normakoestieknl (presentaties rekenmodules
databankenhellip)
Referenties amp extra informatie
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 57
Technologische
adviesverlening in het
Brussels Hoofdstedelijke
Gewest
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 58
Om te onthouden van de presentatie
Hoge geluidniveaus en overmatige galm (= lawaai) in grote
kale ruimten kunnen vermeden worden door voldoende
geluidabsorberende afwerkingsmaterialen over een
voldoende grote oppervlakte
De nagalmtijd kan ingeschat worden aan de hand van de
formule van Sabine op basis van de absorptiecoeumlfficieumlnten
van de afwerkingsmaterialen en de geometrische kenmerken
van de ruimte
Kennis van spectrale absorptiekarakteristieken is
noodzakelijk voor de inschatting van de nagalmtijd bij een
bepaalde frequentie (bvb 500 Hz en 1000 Hz voor de nominale
nagalmtijd)
De NBN-eisen met betrekking tot de (nominale) nagalmtijd
worden gecontroleerd door meting in de afgewerkte
onbemeubelde ruimte
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Nagalm en geluidabsorptie 59
Contact
Debby WUYTS ir arch
Hoofd Laboratorium Akoestiek WTCB
Cooumlrdinaten
+32 2 655 77 11
E-mail debbywuytsbbribe
Top Related