Geçiş metalleri. Krom, mangan, demir, kobalt, nikel. Kompleks bileşikleri. Geçiş metallerinin reaksiyonları.
ONUNCU HAFTAONUNCU HAFTA
Geçiş metalleri bakır, demir, altın, gümüş gibi çok
eskiden beri bilinen metalleri içine alır. Periyodik
tabloda ikinci baş grup elementleri ile üçüncü baş
grup elementleri arasında kalan elementlerdir.
Bunların en önemli özellikleri elektron
yapılarındadır. En dış tabakalarından başka iç
tabakalarında da elektron dolmamış tabakalar
bulunur. d-orbitalleri sırasıyla dolan metallere d-
geçiş metalleri, f-orbitalleri sırasıyla dolan metallere
de f-geçiş metalleri denir.
Geçiş Metalleri
Geçiş metallerinin genel özellikleri
Tipik metaldirler,
Değişik yükseltgenme basamaklarında bulunabilirler,
Paramagnetik ve ferromagnetik (Fe, Co, Ni, Mn) özellik gösterirler,
Kompleks bileşikler verirler.
Geçiş Elementlerinin Reaksiyonları
1. Kompleks bileşiklerin elementlerle reaksiyonlarında örneğin oksijenle reaksiyona girdiğinde oksitlenir ve reaksiyon durur. Manganın oksijenle reaksiyonu böyledir. Yüksek sıcaklıkta mangan; flor, klor, azot ve oksijenle reaksiyona girer. Toz halinde iken reaksiyon kabiliyetleri artar.
Geçiş Elementlerinin Reaksiyonları
2. Asit ve bazlarla reaksiyonlarda da hemen koruyucu bir tabaka ile kaplanır. Örneğin derişik nitrik asit demir, kobalt ve nikeli hemen pasifleştirir, ileri bir kimyasal reaksiyonu önler. Tüm platin grubu metaller (Ru, Os, Rh, Ir, Pd, Pt) asit ve sulu bazlara karşı direnç gösterirler.
Geçiş Elementlerinin Reaksiyonları
3. Sulu çözeltilerde çoğu geçiş metal katyonu kompleks iyonları halinde ve değişik renklerde bulunur.
Mavimsi renkli sert, kırılgan, çok parlak ve korozyona
çok dayanıklı bir metaldir.
Kromit (FeCr2O4) cevheri halinde bulunur. Çelik esas
olarak demir, krom ve nikel alaşımıdır. Kromit cevheri
doğrudan demire katılarak demir krom (ferrokrom)
çelikleri yapımında kullanılır. Krom, krom kaplama, çelik
alaşımlarında, CrO3 (krom-6-oksit) kaplama
banyolarında, boya, yükseltgeyici, Na2CrO4,
Na2Cr2O7, K2Cr2O7; boya, deri tabaklama, korozyon
önleyici, alüminyum anot ve boya üretiminde kullanılır.
Krom, Cr
Gümüşi, hafif pembe renkli kırılgan bir metal.
Kırılgan özellikli ve dövülebilir özellikli değişik
allotroplara sahiptir. Kromdan farklı olarak
nemli havada korozyona uğrar. Bitki ve
hayvanlarda esas eser element olarak
bulunur. Pirolüzit siyah MnO2.xH2O
yeryüzünde bulunan en belli başlı filizidir.
Yükseltgenme sayısı genellikle +2, +4, +7 dir
(kromun +2, +3, +6 dır).
Mangan, Mn
Çok eskiden beri bilinmekte olan ve yeryüzünde en bol
bulunan metaldir. Açık havada kolayca paslanır. Pası pul
pul dökülüp metalin kolayca aşınıp tükenmesine yol açar.
Paslanmayı önlemek için a) yağlı boya ile boyayıp
metalin hava ile temasının önüne geçilir, b) çinko ile
kaplanır, c) kendinden daha aktif bir metal bağlanır
(katodik koruma). Örneğin denize indirilen gemilerin saç
(demir levha) kısmına magnezyum blokları bağlanır.
Böylece bir galvanik pil oluşur. Daha aktif bir metal olan
magnezyum, anot olup aşınırken demir levha katot olup
herhangi bir aşınmaya uğramaz.
Demir
Yüksek fırında metalik demirin filizlerinden elde edilişi
Demirin en önemli alaşımı çeliktir. Demirin; C-
Cr-Mn-Ni gibi elementlerle yaptığı çok çeşitli
alaşımlarının tümüne birden çelik adı verilir.
Çelik, dayanıklılığı, parlaklığı, işlenme kolaylığı
bakımından çok kullanılan bir malzemedir.
Çelik
Kobalt ve nikel, yüksek mıknatıs özelliğine sahip
alniko (Fe-Al-Ni-Co alaşımı) ve ameliyat
aletlerinin yapıldığı stellit (Cr-Co-W alaşımı) ve
madeni para gibi kıymetli alaşımların yapıldığı
elementlerdir.
Kobalt ve Nikel
Top Related