Onderwijs Nederlands als

Tweede Taal

College 4 mei 2011

Waar ging het de vorige keer over?

Wat waren de hoofdpunten uit de literatuur voor vandaag?

Thema’s in dit college:

Cummins Onderwijs in de eigen taal Interferentie – ontlening; lexicon vs.

grammatica Morfologische typen

Jim Cummins

CAT en DAT (CALP en BICS)

Driemensionaal model dat de samenhang tussen CALP en BICS visualiseert:

cognitief eenvoudig

Steun uit geen steun uitde context de context

cognitief veeleisend

Vier kwadranten:Verticale as: van cognitief weinig eisend (boven) naar cognitief veeleisend (naar beneden) Iemand groeten Over het weer praten Zelf boeken schrijven

a.d.h. van eigen verhaaltjes

Context embedded Teken instructies geven Rollenspel Problemen oplossen Uitleggen en

verantwoorden

Versjes opzeggen Luisteren naar een verhaal

of gedicht op cd Vertellen wat je op tv hebt

gezien Context reduced

Naar het nieuws luisteren Een boek lezen en

bespreken Praten over hoe je moet

schrijven Reflecteren over gevoelens

Drempelhypothese (treshold hypothesis): een minimum niveau in L1 is ondersteunend bij het verwerven van L2. Cognitie! Niet alleen regels en woorden!

Afhankelijkheidshypothese(Developmental Interdependence Hypothesis)L1 en L2 kennis zijn manifestatie van gemeenschappelijke onderliggende vaardigheden

Common Underlying Proficiency (CUP)

Met betrekking tot Common Underlying Proficiency (IJsberg-model): Gedachten ten grondslag aan praten,

schrijven etc. komen van één gemeenschappelijke ‘engine’ (bron), onafhankelijk van gebruikte taal. Bji twee of meer talen: één geïntegreerde basis

Twee- en meertaligheid zijn mogelijk omdat mensen met gemak meer dan 1 taal kunnen opslaan en gebruiken.

CUP (2) Information processing skills /

onderwijsprestraties kunnen door het ene en/of het andere kanaal ontwikkeld worden. Beide kanalen voeden dezelfde centrale processor.

De taal die een kind in de klas gebruikt moet voldoende ontwikkeld zijn om bij het ‘kennisreservoir’ te kunnen (daar komt de drempelhypothese om de hoek kijken).

CUP (3)

Spreken, verstaan, lezen, schrijven in L1 helpt het hele systeem te ontwikkelen. Als die L1 niet genoeg is ontwikkeld, functioneert het systeem niet goed.

Recent Zweeds onderzoek: Tweetalige kinderen deden het slecht op

cognitieve testen. Uitzonderingen waren de kinderen die naast T2 ook in hun moedertaal les kregen. Die scoorden juist bovengemiddeld goed.

(Facebook: Multilingual Living)

Ook ondersteund door onderzoek van Paul Leseman en van Nadia Eversteijn

Kortom: ‘When 1 or both Ls are not functioning

fully, cognitive functioning and academic performance may be negatively affected. (reasons: negative attitude to learning through L2, or pressure to replace home L with L2).’

Of L1 een minderheidstaal is met hoge of juist lage status maakt veel uit.

Uit onderzoek van Cummins blijkt het belang van onderhouden van de moedertaal, zeker als het een minderheidstaal betreft

Hoe werd en wordt in NL het onderwijs in de eigen (minderheids-) taal vormgegeven?

Experimenten in de zeventiger-tachtiger jaren:

Transitioneel onderwijs: Leiden, Enschede.

OETC Onderwijs in de Eigen Taal en Cultuur

Vanaf eind zestiger jaren

Grijze Wolven, Amicales

Sinds 1974 met overheidssteun

Doelstellingen oorspronkelijk:

a- in stand houden van contactenkinderen en moederland;

b- vergemakkelijking schoolintree bijremigratie

c- 1e opvang anderstaligen in Nederland

OETC leerkracht: alleen op verzoek van ouders

10 à 12 leerlingen per taal, minstens 50 per school voor een formatieplaats

Hoe vaak? Max 5u per week.

Grote groepen: 2,5 uur binnen schooltijd en 2,5 erbuiten

Kleine groepen: alles erbuiten

Na 1980:OETC niet meer middel maar doel voor voorkomen identiteitsproblemen van

buitenlandse kinderen versoepelen integratie in Nederlandse

samenleving verminderen kloof tussen thuis en school zelfrespect om prestaties te verhogen

Vóór 1980: belang minderheidsgroep.

Dat argument is naar de achtergrond.

Na 1980: ontplooiing kind, belang individuen Nederlandse samenleving.

Begin jaren 80:Tijdelijk: OETC naar intercultureel onderwijs.

Echter: OET is voor behoud en ontwikkeling eigen

taal. Intc ondw: relativeert juist het belang van

ET door kennis te maken met andere culturen

1991Beleidsnotitie “Eigen Taal”: OET zonder C alsondersteunend vak bij NT2.

Nederlandse leerkrachten waren tegen want:

-a- eigen lesprogramma zou in het gedrang komen -b- angst voor versterking groepsidentiteit en

(dus??) segregatie.

Overheid was al eerder aan -a- (eigen lesprogramma) tegemoet gekomen: van de 5 u perweek mocht max. 2,5 binnen schooltijd wordengegeven.

Nog altijd onderscheid tussen grote enkleine groepen:Tu en Mar half binnen schooltijd, Chinees,Portugees (KV) etc: 100% buiten schooltijd.

60er jaren: OET ontstaan vanuit migrantengroepen

Echter: In een notitie van ’83 verloor OET de functie “integratie in allochtone gemeenschap”.

Invloed allochtone ouders op overheid mbt OET: minimaal. (wel/niet OET laten volgen). Materiële omstandigheden: geen invloed op (boeken etc).

Wat willen de migrantengroepen zelf? meer OET(C) lestijd meer aandacht in OET voor cultuurvakken OET moet minimaal aanvaardbaar niveau

ET opleveren

En bovenal: alle kansen voor hun kinderen op een volwaardige plaats in de samenleving

Positie OETC leerkrachten

Schipperen Slecht georganiseerd Nauwelijks band met individuele scholen Sluitpost, marginaal Weerstand NT2 lkr

Reeds in 1974:

gebrek aan interesse vd scholen te weinig kinderen met dezelfde

taalachtergrond geen OET lkrn beschikbaar.

Engels in BO: 20 jaar discussie Veel geld Prestigetaal Nog altijd moeizaam

OETC: Weinig geld Laag prestige Gedoemd te mislukken

Marokkanen en Kaapverdianen: Formele taal anders dan dagelijkse

spreektaal Initiatieven SAC, CED voor

basiswoordenschat Marokkaanse kinderen Voorzichtige pogingen OALT af te

stemmen op rest curriculum; pas in negentiger jaren

Scriptie judith Senders: helft OET leerkrachten voorstander

Gebrek aan bevoegde leerkrachten:

Jaren 80: Cultureel verdrag Pais Leerkrachten buiten Nederlandse

samenleving Materiaal niet aangepast Problemen eerder groter dan kleiner

Vanaf 2000: OET OALT (Onderwijs Allochtone

levende Talen) Landelijke overheid Gemeentelijke

overheden; grote verschillen Eerste helft BO binnen schooltijd als

ondersteuning voor NT2 en 2e helft buiten schooltijd als culturele verrijking (“cultuureducatie”).

Augustus 2004: OALT definitief gestopt. Functie weer overgenomen door

moskeeën (Marokkanen) TON (Turken) Onrust (ouders, leerkrachten,

begeleidingsdiensten, onderzoek) Initiatieven Taalscholen Politiek OMET (Onderwijs Met behulp van de Eigen

Taal)

OMET Achterstandsgelden niet om klassen te

verkleinen maar ET leerkrachten aan te stellen.

Lukasschool Utecht – Kanaleneiland: succesvol; CITO uitslagen beduidend hoger dan andere ‘zwarte’ scholen, nl het landelijk gemiddelde

OMET – STRATEGIE:(citaat)

Met behulp van de eigen taal (dat je deze mee ontwikkelt mag duidelijk zijn) breid je de woordenschat, alsmede de ontwikkeling van de kennis, bij de kinderen uit; geeft daar in elk geval diepte aan: kinderen moeten niet alleen technisch vaardig zijn in het lezen van teksten, maar deze ook begrijpen. De OMET-leerkracht - die de thuistaal van het kind beheerst - maakt hierbij gebruik van de woordenschatlessen uit Taalleesland (de Nederlandse taalmethode), overlegt met de Nederlandse groepsleerkracht om welke woorden en begrippen het dient te gaan. Eerst krijgen de kinderen de woorden via de thuistaal aangeboden, om deze vervolgens in de Nederlandse lessen toe te passen. In de bovenbouw wordt één en ander uitgebreid naar informatieve teksten (waarbij het toepassen van leesstrategieën centraal staat).

Toverwoord: integratie. Wat is dat eigenlijk?

Vanuit de Minderheidsgroep gedacht: 

1 2 3 heeft het zin eigen taal ja nee ja cultuur te behouden?

heeft het zin om contact ja ja nee te hebben met de meer-derheidsgroep? 1. integratie

2. assimilatie3. segregatie / separatie

Vanuit de Meerderheidsgroep gedacht: 

1 2 3 mogen ze hun eigen taal ja nee ja

cultuur behouden?

mogen ze meedoen met ja ja nee de meerderheidsgroep?

 1. integratie

2. assimilatie3. segregatie / separatie

Interferentie versus ontlening

Positieve vs. negatieve transfer

Transfer/interferentie: vnl grammaticaal. Van T1 naar T2

Ontlening: vnl lexicaal. Van T2 naar T1

Invloed van bovenaf (superstraat): lexicaal Invloed van beneden af (substraat):

grammaticaal

Substraat invloed: structuur. Tegenovergestelde van lexicale ontlening

Substraat L wordt best gesproken door zijn L1 sprekers; invloed op later geleerde L2 is grammaticaal

Superstraat: elementen (woorden) van L2 (dominant) L1.

Taal waarin je het best bent: taal van de grammatica

Substraat theorie Creooltalen

Moderne Romaanse talen zijn verschillend van het Latijn

Het lexicon in creooltalen komt uit de ene set talen komt en de grammatica uit een andere groep

Bl 95, vb uit het Turks: een typisch agglutinerende taal.

Wat voor typen heb je nog meer?

Morfologische typen: Isolerend (alleen vrije mofemen; geen affixen) Agglutinerend (vrije en gebonden morfemen; per kenmerk

precies 1 gebonden morfeem; Turks, Quechua) Fuserend (vrije en gebonden morfemen; meerdere

kenmerken in 1 morfeem: Latijn, Russisch. Amo: 1e sing, tegenw tijd, actief, indicatief)

Polysynthetisch: extreem lange woorden. Verschil met agglutinerend: oa fonologisch

Voorbeeld (Tiwi):Ngi-rru- unthing- apu- kaniIk – verleden tijd- een tijdje-eten- telkens‘Ik at maar door’

Bl 99 (enzo): een mooie huis.Hoe kan dat?

Bl 109: implicationele ordening

Bl 117: interactionele benaderingen. Zeker voor de Marnixgroep belangrijk

Bl 113 en verder: Stephen Krashen: