Ocena wpływu Programu Sąsiedztwa INTERREG IIIA / TACIS CBC Polska-Białoruś-Ukrainadr Karol Olejniczak: [email protected]: www.evaluation.pl
2
• Podstawowe informacje
• Podejście i metody badawcze
• Wnioski
• Przykłady dobrych praktyk
• Kluczowe rekomendacje
3
Podstawowe informacje
> Cel badania
>ocena wpływu Programu Sąsiedztwa INTERREG IIIA/Tacis CBC Polska-Białoruś-Ukraina 2004-06 na osiągnięcie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej na obszarze transgranicznym objętym wsparciem - w tym wyjaśnienie mechanizmów odpowiedzialnych za skalę i jakość tego wpływu
> Instytucja zlecająca
>Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Departament Współpracy Terytorialnej
> Zespół badawczy:
>EGO s.c.: www.evaluation.pl
>dr Karol Olejniczak, Bartosz Ledzion, dr Anna Domaradzka-Widła PhD, Elżbieta Kozłowska, Katarzyna Krok, Andrzej Krzewski, Adam Płoszaj, Łukasz Widła-Domaradzki, dr Michał Wolański, Katarzyna Wojnar, Katarzyna Zalewska
Przedmiot badania:• obszary przygraniczne Polski, Białorusi I Ukrainy• Dwa programy – dwa źródła finansowania: INTERREG 37,8 mln
EUR vs TACIS 8 mln EUR• Beneficjenci – społeczności lokalne, biznes lokalny, NGO• 173 duże projekty + 300 mikro-projektów
5
• Podstawowe informacje
• Podejście i metody badawcze
• Wnioski
• Przykłady dobrych praktyk
• Kluczowe rekomendacje
6
Podejście i metody badawcze
> Trzy filary podejścia badawczego
>Program to swoista “teoria” weryfikowana przez rzeczywistość – trzeba patrzeć na rzeczywiste efekty I wyjaśnić przyczyny ich pojawienia się
>Projekty oceniamy na dwóch skalach: wzmacniania współpracy terytorialnej oraz podnoszenia jakości życia
>Efektów zaczynamy szukać na poziomie lokalnym (lokalne społeczności I projekty)
7
5 bloków badawczych
BLOK 1
Zrozumienie kontekstu
BLOK 2
Odtworzenie założeń nt.
strategicznych kierunków I
efektów Programu
BLOK 3
Zdefiniowanie wskaźników mierzących
zmianę, którą przyniósł Program
BLOK 4
Zidentyfikowanie rzeczywistych
zmian – produktów I
efektów, które przyniósł Program
BLOK 5
Wyjaśnienie osiągniętych
efektów Programu
8
> Zrozumienie Programu – jego kontekstu i założeń [B1, B2]> 23 wywiady z kluczowymi interesariuszami
> Desk research, analiza literatury, analiza danych statystycznych
> Ocena efektów projektów, partnerstw i ich wpływu na społeczności lokalne [B3, B4, B5]> Modele logiczne I ranking wg grup tematycznych projektów
(transport, środowisko, turystyka, współpraca instytucjonalna)
> Badanie ankietowe beneficjentów (N=95 ze 144)
> 64 wizyty projektów (PL=54, BY=3, UA=7)
> 80 wywiadów z menedżerami projektów, przedstawicielami władz lokalnych i lokalnymi beneficjentami
> Badanie 157 mikro-projektów (N=157 z 322)
> Badania ankietowe w dwóch parach gmin (Włodawa vs. Hrubieszów, Zwierzyniec vs. Szczebrzeszyn)
> Badanie ankietowe partnerstw i analiza sieci (N=231 & N=147)
> Przegląd lokalnej prasy
Metody
9
• Podstawowe informacje
• Podejście i metody badawcze
• Wnioski
• Przykłady dobrych praktyk
• Kluczowe rekomendacje
10
Blok 1: Zrozumienie kontekstu
Pytania:
> Co teorie naukowe mówią nam o współpracy ponadgranicznej?
> Jaki to typ granicy?
> Jaka była skala tej interwencji?
Odpowiedzi:
> Poziom współpracy zależy od przepuszczalności granicy oraz wzajemnego uzupełniania się partnerów
> Wysoce peryferyjne, słabo rozwinięte obszary, granica jako bariera
> Znikomy impuls finansowy, mógł być odczuwalny tylko na poziomie lokalnym
11
Blok 2: Odtworzenie założeń wyjściowych
Pytania:> Jakie strategiczne cele
obrano?
> Jakie przesłanki i inspiracje kierowały twórcami Programu?
Odpowiedzi:> Dualny cel: JEŚLI wesprzemy 5
pól tematycznych TO jakość życia ORAZ poziom integracji społeczno-gospodarczej obszaru poprawi się
> Racjonalne pola interwencji ale brak działań na rzecz podniesienia przepuszczalności granicy
> Wpływ interesariuszy, intuicja, wcześniejsze doświadczenia PHARE CBC PL-DE
12
Blok 3: Zdefiniowanie wskaźników pomiaru rzeczywistych efektów
Pytania:> Jakimi wskaźnikami i
kryteriami oceny zdefiniować zmianę?
> Jakimi wskaźnikami i kryteriami oceny zdefiniowali oczekiwaną zmianę twórcy Programu?
Odpowiedzi:> Efekty planowane i uboczne trzeba
mierzyć na 2 skalach: integracji i jakości życia
> Efektów trzeba szukać w trzech wymiarach: tematycznym (rodzaje projektów), relacyjnym (partnerstwa) i przestrzennym (społeczności lokalne)
> Analiza i ocena opierają się na modelach logicznych
13
Blok 4: Poszukiwanie rzeczywistych zmian – produktów i efektów
Pytania:1. Jaki był rozkład przestrzenny
funduszy i partnerstw?
2. Na jakim temacie koncentrowały się działania?
3. Jakie były efekty tematycznych grup projektów?
4. Jakie były efekty partnerstw?
5. Jaki był wpływ na lokalne społeczności?
Odpowiedzi:1. Wysoka dysproporcja pomiędzy 3
obszarami
2. Podnoszenie jakości życia
3. Efekty lokalne i przygraniczne
4. Główny efekt integracji dały projekty miękkie, głównie w polu współpracy instytucjonalnej
5. Ograniczony, zrównoważone efekty (jakość życia+integracja) dały projekty turystyki i bezpieczeństwa granicy
14
Blok 5: Wyjaśnienie osiągniętych efektów
Pytania:1. Skąd dysproporcja?2. Dlaczego akcent na
jakość życia?3. Dlaczego przygraniczne
efekty?4. Dlaczego integracja
instytucjonalna?5. Dlaczego projekty
turystyki i bezpieczeństwa przyniosły najbardziej zrównoważone efekty?
Odpowiedzi:1. Różne pieniądze, różne procedury;
większe doświadczenie polskich partnerów
2. Peryferyjność i potrzeby obszaru; niejasna linia demarkacyjna
3. Granica barierą + małe fundusze silnie rozproszone
4. Kryteria selekcji, ograniczone zaufanie – zorientowanie na mniejsze, eksperckie projekty; mikro-projekty - inicjatywy odgórne
5. Turystyka łatwa do połączenia z kolejnymi projektami; projekty bezpieczeństwa wymagały uprzednich umów
15
Kluczowe wnioski
1. Istniała wyraźna dysproporcja między aktywnością polskich a wschodnich uczestników Programu
2. Projekty koncentrowały się głownie na lokalnej jakości życia a w dużo mniejszym stopniu na integracji transgranicznej
3. Podnoszenie jakości życia miało charakter lokalny i przygraniczny
4. Integracja transgraniczna nastąpiła głównie na poziomie instytucjonalnym a w mniejszym stopniu na poziomie grup docelowych
5. Projekty z zakresu turystyki i bezpieczeństwa dały najwyższe efekty jakości życia i integracji
16
Podsumowując…
>Przygraniczne i lokalne efekty
>W ówczesnym kontekście, każdy wspólny projekt należy uznać za sukces
17
• Podstawowe informacje
• Podejście i metody badawcze
• Wnioski
• Przykłady dobrych praktyk
• Kluczowe rekomendacje
18
Przykład 1: Przebudowa ciągu komunikacyjnego łączącego trzy przejścia graniczne Kuźnica-Nowy Dwór NEB/PL/PDL/1.1/05/63.
> Cele: Rozwój i aktywizacja terenów przygranicznych przez usprawnienie komunikacji drogowej wzdłuż wschodniej granicy łączącej trzy przejścia graniczne
> Produkty: Przebudowa drogi prowadzącej do granicy na odcinku 16,5 km
> Uzasadnienie: Odcinek drogi powiatowej z Kuźnicy do Nowego Dworu w województwie podlaskim to przykład projektu o faktycznych powiązaniach transgranicznych. W Kuźnicy, na południowym krańcu drogi znajduje się przejście graniczne na Białoruś, zaś w kierunku północnym droga stanowi optymalne połączenie z Grodna do Dąbrowy Białostockiej, Augustowa, Ełku, Suwałk, Olsztyna. Właściwa lokalizacja drogi przełożyła się na rzeczywiste jej wykorzystanie przez zagranicznych kierowców. Droga ta łączy się też z drogą krajową i drogą wojewódzką, a także posiada wiele skrzyżowańT z drogami gminnymi i powiatowymi, co sprzyja budowie spójnej krajowej sieci transportowej.
19
Przykład 2: Dziedzictwo Kulturowe Pogranicza – szansą na rozwój turystyki wiejskiej, NEB/ BUG/06/96
> Cele projektu: Celem projektu była ochrona zagrożonych zniszczeniem cmentarzy oraz tworzenie podstaw do współpracy polsko-ukraińskiej w zakresie wspólnego dziedzictwa kulturowego.
> Produkty: Obóz wolontariacki, w którym uczestniczyło piętnaścioro wolontariuszy z Polski i Ukrainy, którzy porządkowali cmentarze prawosławne w Sobiborze i Różance oraz stary kirkut żydowski w Lublinie.
> Uzasadnienie: Projekt miał charakter silnie transgraniczny ponieważ przyczynił się do znoszenia barier kulturowo-historycznych poprzez wspólne działania na rzecz zachowania wspólnych pamiątek kultury i tradycji obszaru przygranicza, z drugiej strony miał wpływ na integrację społeczną. W projekt została zaangażowana społeczność lokalna oraz więźniowie.
20
• Podstawowe informacje
• Podejście i metody badawcze
• Wnioski
• Przykłady dobrych praktyk
• Kluczowe rekomendacje
21
Kluczowe rekomendacje
1. Wzmacnianie ponadgranicznego charakteru programów
2. Ukierunkowanie wsparcia na projekty, które wspierają skuteczność instytucjonalną I aktywizują lokalne społeczności
3. Wzmocnienie wsparcia dla działań nakierowanych na zwiększanie przepustowości granicy
4. Poprawa monitoringu Programu
5. Powiązanie zmian w programie z szerszą debatą UE nt. spójności terytorialnej
Top Related