1
NEWSLETTERMaj 2019
Zapora zbiornika Kozłowa Góra
PROLINE-CE: SKUTECZNE PRAKTYKI UŻYTKOWANIA GRUNTÓW INTEGRUJĄCE
OCHRONĘ ZASOBÓW WODNYCH, OCHRONĘ PRZECIWPOWODZIOWĄ I OCHRONĘ PRZECIW
SKUTKAMI SUSZY
2
MOTYWACJA
NEWSLETTERMaj 2019
Użytkowanie zasobów wodnych różni się w poszczególnych krajach Europy Środkowej. W większości krajów głównym źródłem wody przeznaczonej do spożycia są wody podziemne. W niektórych krajach, w tym w Polsce, do zaopatrzenia w wodę wyko-rzystuje się głównie zasoby wód powierzchniowych. Wyniki przeprowadzonych badań w ramach Planów Gospodarowania Wodami w obszarze dorzeczy z 2018 roku wska-zały, iż w dalszym ciągu wody w Europie charakteryzują się słaba jakością. Stan wód podziemnych jest lepszy w stosunku do wód powierzchniowych. Dobry stan jakościowy i ilościowy został osiągnięty dla, kolejno, 70% i 86% zbiorników wód podziemnych. W tym samym czasie jedynie 40% części wód powierzchniowych charakteryzuje się dobrym stanem ekologicznym i 41% dobrym stanem chemicznym wód.
Unia Europejska, traktując zasoby wodne jako dziedzictwo zobowiązuje kraje wspól-noty unijnymi regulacjami do ochrony zasobów wodnych. Szczególnym wyzwaniem jest ochrona zasobów wody przeznaczonej do spożycia, zwłaszcza w kontekście użytkown-ikowania gruntów i ochrony przeciwpowodziowej. Wyzwanie to ma ponadto znaczenie transgraniczne i ponadnarodowe. Z tego względu wypracowana zostanie wspólna strategia ochrony zasobów wodnych integrującą praktyki zrównoważonego użytkowania gruntów i ochrony przeciwpowodziowej / przeciw skutkami suszy.
Źródło: Raport EEA nr 7/2018. Wody europejskie. Ocena stanu i źródeł presji 2018.
0
Poor Unknown Good
GWB qua
ntita
tive
statu
s 1st
RBMP
GWB qua
ntita
tive
statu
s 2nd
RBM
P
GWB che
mical
statu
s 1st
RBMP
GWB che
mical
statu
s 1nd
RBM
P
SWB c
hemica
l sta
tus
1st R
BMP
SWB c
hemica
l sta
tus
2nd R
BMP
SWB e
colog
ical
statu
s 2nd
RBM
P
SWB e
colog
ical
statu
s 1st
RBMP
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
81 86 68 70 41 41 38 40
15 12
30 29
30 5047 58
%
3
ZAGROŻENIA DLA WODY
Bezpieczna woda przeznaczona do spożycia jest podstawową potrzebą człowieka. Środowisko wodne boryka się z wieloma zagrożeniami powodującymi problemy z jakością i dostępnością zasobów wod-nych. Zagrożenia te, a także potencjalne źródła zanieczyszczenia powinny być identyfikowane, a ich ewentualny wpływ na środowisko wodne powinien być poddawany ocenie. Przede wszystkim jednak należy podejmować kroki zapobiegawcze w celu ochrony środowiska wodnego, zwłaszcza zasobów wody przeznaczonej do spożycia. Odpowiedzią na te wyzwania jest projekt PROLINE-CE.
NEWSLETTERMaj 2019
4
PROLINE-CE FAKTY I LICZBY
NEWSLETTERMaj 2019
5
GŁÓWNY CEL PROJEKTU
Projekt koncentruje się na kluczowych wyzwaniach związanych z zarządzaniem grunta-mi i zasobami wody przeznaczonej do spożycia, które są wspólne dla wszystkich krajów UE. Dlatego głównym celem projektu jest poprawa ochrony zasobów wody przeznaczo-nej do spożycia w zintegrowanym podejściu do zarządzania użytkowaniem gruntów, które uwzględnia kwestie zmian klimatu. Cel ten obejmuje:
)opracowanie metod i strategii na rzecz zintegrowanego i skutecznego podejścia do gospodarki wodnej i zaproponowanie środków mających na celu dostosowanie istnie-jących praktyk zarządzania; )zminimalizowanie konfliktów między ochroną zasobów wody przeznaczonej do spoży-cia a działaniami związanymi z użytkowaniem gruntów; )opracowanie zintegrowanego podejścia do zarządzania użytkowaniem gruntów i opra-cowanie strategii wdrażania skutecznych i zharmonizowanych norm środowiskowych w obszarach zasilania zasobów w celu poprawy jakości wody i gleby oraz zmniejsze-nia ryzyka wystąpienia powodzi / suszy – dostosowanie ich do różnych regionalnych warunków środowiskowych i politycznych (poprzez działania pilotażowe); )rozszerzenie sieci współpracy i wymiana wiedzy między regionami partnerskimi, pod-miotami sektora i różnymi decydentami na poziomie polityki w celu zminimalizowa-nia istniejących luk w wiedzy dotyczących zintegrowanego zarządzania użytkowa-niem wody i gruntów oraz współzależności: środowisko -powódź/susza- zapobieganie skutkom powodzi/suszy w regionie CE; )zwiększenie skuteczności praktyk zarządzania użytkowaniem gruntów i ochroną wody przeznaczonej do spożycia.
Innowacyjne podejście projektu PROLINE-CE obejmuje: )wykorzystanie doświadczeń zdobytych w poprzednich projektach i badaniach jako podstawa do określenia zrównoważonego użytkowania gruntów i najlepszych praktyk zarządzania w zakresie zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia; )operacjonalizację strategii najlepszych praktyk w różnych działaniach/obszarach pi-lotażowych, pogrupowanych w skali ponadnarodowej według ich zakresu tematycz-nego i geograficznego; )opracowanie wspólnej metodologii i wizji traktującej zintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi jako ramy dla wdrażania najlepszych praktyk prowadzących do opracowania GOWARE-CE, czyli Międzynarodowego Przewodnika dla Zoptymalizownia Reżimu Wodnego; )przeniesienie wyników PROLINE-CE na poziom polityki za pomocą Karty DriFLU oraz poprzez podpisanie wspólnej deklaracji przez przedstawicieli współpracujących in-stytucji; )budowanie potencjału współpracy wewnątrz i na zewnątrz ram projektowych za po-średnictwem wydarzeń dla zainteresowanych stron z możliwością udziału społeczeń-stwa, a także różnych środków komunikacji dostosowanych do potrzeb różnych grup docelowych. Ustrukturyzowany proces zaangażowania interesariuszy będzie wspierał rozwój sieci poza granicami dyscyplin, regionów i krajów
NEWSLETTERMaj 2019
6
PAKIET ROBOCZY NR 1
Seria spotkańz interesariuszami Projektu
@Paulina Rozpondek (GPW)
@Paulina Rozpondek (GPW)
NEWSLETTERMaj 2019
7
PAKIET ROBOCZY T1
Budowanie zdolności i zaangażowanie interesariuszy
Przeprowadzono przegląd istniejących praktyk zrównoważonego zarządzania gruntami oraz zarządzania zasobami wody przeznaczonej do spożycia na poziomie regionalnym, krajowym i europejskim. Obejmował on także identyfikację potrzeb oraz analizę SWOT [Strengths (silne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse), Threats (zagrożenia)]. Działania te stanowiły ramy dla przygotowania planu wdrażania praktyk zrównoważonego użytkowania gruntów w obszarach zasilania zasobów wody przezna-czonej do spożycia, koncentrując się na rozwiązaniach opartych na usługach ekosyste-mowych. Raporty na poziomie krajowym przedstawiają najbardziej efektywne i naj-lepsze praktyki w stosowaniu narzędzi zarządzania użytkowaniem gruntów do ochrony wody przeznaczonej do spożycia i niestrukturalnych metod łagodzenia skutków powodzi i suszy w każdym kraju.Strategie i środki, które można ewentualnie zintegrować z istniejącymi wytycznymi, zostały zidentyfikowane i zweryfikowane przy intensywnym zaangażowaniu kluczowych zainteresowanych stron poprzez organizację warsztatów budowania potencjału w kra-jach partnerskich. Tematyka warsztatów obejmowała strategie zarządzania użytkowa-niem gruntów jako zintegrowanego podejścia do ochrony zasobów wody przeznaczonej do spożycia i ochrony przeciwpowodziowej, a także przeciw skutkami suszy.
Dwa główne rezultaty Pakietu:
)Seria warsztatów dla interesariuszy Projektu )Strategia poprawy wytycznych polityki
NEWSLETTERMaj 2019
8
PAKIET ROBOCZY T2
Pilotaż: wdrażanie i informacja zwrotna
W ramach działań pilotażowych zweryfikowano pod względem stanu wdrożenia najlep-sze praktyki zarządzania, a w przypadku stwierdzonych braków oceniono możliwości poprawy i wprowadzenia rozwiązań. W reprezentatywnych działaniach/obszarach pi-lotażowych, biorąc pod uwagę różne uwarunkowania ekosystemowe, partnerzy przy-gotowali strategię wdrażania najlepszych praktyk, które są kluczowe dla ochrony wód.W ramach działań pilotażowych testowane są dobre praktyki, które skutkować będą wy-pracowaniem strategii funkcjonalnego zagospodarowania przestrzennego, opartego na użytkowaniu gruntów w celu ochrony wód na poziomie operacyjnym. Zostaną przeanali-zowane i zaproponowane środki i działania dotyczące łagodzenia zjawisk ekstremalnych (powodzie / susze) i osiągnięcia zrównoważonego poziomu zasobów wody.Działania/obszary pilotażowe odzwierciadlają szeroki zakres możliwych konfliktów do-tyczących ochrony zasobów wody przeznaczonej do spożycia, takich jak: funkcje eko-systemów; konflikty związane z planowaniem przestrzennym; problemy z powodzią; wpływ zmian klimatu i zmian użytkowania gruntów; wykazanie skuteczności środków, w tym usług ekosystemowych i efektywności ekonomicznej. Pojedyncze działania pilo-tażowe zostały pogrupowane według specyfikacji geograficznej i naturalnych cechach terenu (obszary górskie i łąkowe; zwykłe rolnictwo / użytki zielone / tereny podmokłe; specjalne miejsca – pasma brzegowe).Do Projektu wyselekcjonowano 10 działań/obszarów pilotażowych, gdzie najlepsze praktyki zarządzania, zidentyfikowane i ocenione w ramach WPT1, zostały przetesto-wane. W ramach polskich działań pilotażowych Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodocią-gów S.A. w Katowicach testowało, w obszarze zlewni zbiornika Kozłowa Góra, następu-jące działania / praktyki:
)Prowadzenie wieloaspektowego monitoringu środowiska wodnego w skali zlewni; )Przygotowanie propozycji ustanowienia obszaru ochrony ujęcia wody; )Przeprowadzenie kompleksowego, zintegrowanego modelowania przepływu wody i zanieczyszczeń w skali zlewni; )Zbudowanie modelu ekologicznego zbiornika wodnego; )Działania podnoszące świadomość i zwiększające wiedzę.
Główne rezultaty Pakietu T2: )Raporty podsumowujące działania pilotażowe w zakresie testowania najlepszych praktyk zarządzania w ramach trzech klastrów (grup); )Plan działania w ramach wdrażania istniejących praktyk zarządzania gospodarką gruntową oraz zjawiskami powodzi I suszy
NEWSLETTERMaj 2019
9
PAKIET ROBOCZY NR 2
W ramach Projektu stworzono platformę internetową, gdzie znaleźć można zarówno Międzynarodową Mapę Obszarów Pilotażowych jak i wszystkie wyniki projektu.
http://proline-ce.fgg.uni-lj.si/
NEWSLETTERMaj 2019
10
NEWSLETTERMaj 2019
11
NEWSLETTERMaj 2019
12
Postęp: pozycjonowanie strategiczne i zaangażowanie
Opierając się na wynikach T1 i T2 partnerzy projektu PROLINE-CE wykonają następu-jące działania zgodne z wizją zrównoważonego zarządzania użytkowaniem gruntów w celu ochrony zasobów wodnych i ochrony przed powodzią / przeciw skutkami suszy:
)opracowanie środków opartych na usługach ekosystemowych (las, rolnictwo, użytki zielone, tereny podmokłe); )zidentyfikowanie możliwości finansowania usług ekosystemowych (np. powiązanie fi-nansowania publicznego z ochronnymi środkami użytkowania gruntów) )opracowanie ponadnarodowego planu adaptacji dla efektywnego zintegrowanego zarządzania użytkowaniem gruntów w zakresie zrównoważonej ochrony wód i jako podstawa niestrukturalnego łagodzenia skutków powodzi / suszy; )opracowanie politycznych rekomendacji dotyczących zrównoważonego użytkowania gruntów i planowania przestrzennego, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii zwią-zanych z wodą (ochrona zasobów wodnych i ochrona przeciwpowodziowa / przeciw skutkami suszy) oraz struktur instytucjonalnych do planowania przestrzennego i za-rządzania; )opracowanie zaleceń dla struktur organizacyjnych (np. dostawców wody) w celu za-gwarantowania zrównoważonego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia.
Wspólna metodologia i wizja zintegrowanego zarządzania na rzecz ochrony wód zapew-ni ogólne ramy dla wdrażania najlepszych praktyk. Zostaną one podsumowane w Mię-dzynarodowym Przewodniku dla Zoptymalizowania Reżimu Wodnego (GOWARE-CE), w postaci dokumentów planowania dostosowanych do warunków lokalnych / regionalnych i krajowych. Wizja GOWARE-CE będzie wspierać partnerów projektu w przygotowaniu odpowiedniego transferu informacji do zainteresowanych stron (także w ramach re-alizacji WP T4) i zapewni plan wdrożenia zrównoważonego zarządzania użytkowaniem gruntów w uczestniczących regionach po zakończeniu trwania Projektu. Rezultatem prac w ramach Pakietu Roboczego T3 jest strategiczny i ponadnarodowy pakiet, który jest kluczowy dla Projektu, i który zapewni trwałość jego wyników także po zakończe-niu realizacji.Główny rezultaty Pakietu:
)GOWARE - CE: Międzynarodowy Przewodnik dla Zoptymalizowania Reżimu Wodnego
NEWSLETTERMaj 2019
PAKIET ROBOCZY T3
13
PAKIET ROBOCZY T4
NEWSLETTERMaj 2019
Misja: wizja i wytyczne
Pakiet roboczy T4 stanowi podsumowanie wszystkich działań realizowanych w ramach projektu PROLINE-CE. W ramach głównych zadań Projektu powstała podstawa do przy-szłego wdrażania wyników poprzez budowanie współpracy między zainteresowanymi stronami / ekspertami i partnerstwem projektu. Instytucje uczestniczące w projek-cie, wspierane przez dalszą wzmocnioną, ponadnarodową platformę zainteresowanych stron, opierając się na swoich doświadczeniach, mogą opracowywać i realizować przy-szłe kroki w ramach współpracy na obszarze Europy Środkowej w zakresie wdrażania rozwiązań celem ochrony zasobów wód przeznaczonych do spożycia. Głównym rezultatem Pakietu T4 jest tzw. Karta DriFLU (Dri – drinking water/woda przeznaczona do spożycia, F–flood/powódź, LU – land use/zagospodarowanie terenu) - wspólna deklaracja wdrażania, podpisana przez przedstawicieli instytucji partnerskich oraz zainteresowanych stron, w celu połączenia wysiłków na rzecz zintegrowanego zagospodarowania terenu i zarządzania powodzią/suszą oraz zwiększenia widoczności działań prowadzonych w ramach PROLINE-CE. Karta stanowi zobowiązanie do zoptyma-lizowanego i efektywnego zarządzania użytkowaniem gruntów, włączającego struktury organizacyjne, w zakresie ochrony wody przeznaczonej do spożycia.Karta DriFLU integruje ponadto wszystkie wyniki PROLINE-CE w precyzyjny i zwięzły sposób. Zidentyfikowane, wciąż istniejące luki w zarządzaniu wodą / użytkowaniem gruntów, a także wyzwania, pokazują potencjał przyszłych działań w zakresie współpra-cy. Obowiązkiem partnerstwa PROLINE-CE jest wprowadzenie w życie celów Karty. Po zakończeniu projektu przedstawiciele partnerów dołożą starań, aby działania interesa-riuszy dotyczące realizacji podpisanego zobowiązania były monitorowane.
Główne rezultaty Pakietu:
)Warsztaty operacjonalizacyjne dla interesariuszy projektu )Karta DriFLU (Zasoby wód przeznaczonych do spożycia/Powodzie/Użytkowanie grun-tów)
14
PARTNERZY PROJEKTU
NEWSLETTERMaj 2019
15
KONTAKT
PRATNER WIODĄCY / KOORDYNATOR PROJEKTUMinisterstwo Zrównoważonego Rozwoju i Turystyki, AustriaHubert Siegel * e-mail: [email protected] *
MANAGER KOMUNIKACJI Centrum Badań Obszarów Leśnych, AustriaElisabeth Gerhardt * e-mail: [email protected]
LIDER PAKIETU ROBOCZEGO T1Chorwacka Służba Geologiczna, ChorwacjaJosip Terzić * e-mail: [email protected]*
LIDER PAKIETU ROBOCZEGO T2Uniwersytet w Lublanie, SłoweniaBarbara Čenčur Curk * e-mail: [email protected] *
LIDER PAKIETU ROBOCZEGO T3Euro-Śródziemnomorskie Centrum Zmian Klimatycznych, WłochyGuido Rianna * e-mail: [email protected]
LIDER PAKIETU ROBOCZEGO T4Ministerstwo Zrównoważonego Rozwoju i Turystyki, AustriaElisabeth Gerhardt * e-mail: [email protected] *
REDAKCJA NEWSLETTERAJoanna Czekaj (GPW)JARS Sp. z o.o.
Więcej informacji: www.interreg-central.eu/proline-ce
Zdjęcia (bezpłatnie): Strona 1, 6, 10,11,16 (GPW)
NEWSLETTERMaj 2019
16
Zbiornik Kozłowa Góra
Top Related