Download - Nerma, Diplomski Rad ISPRAVKA

7/24/2019 Nerma, Diplomski Rad ISPRAVKA

1/47

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE I PRAVOBeograd

DIPLOMSKI RAD

Ratni zloini a !oe"ni# o$rto# na zloine !roti$%i$ilnog tano$ni&t$a

Mentor: Student:Prof. dr Milan Miloevi Nerma Agovi

Bro inde!"a: I#$%$&'(

Beograd) %#'$.

Sadr'a(


2/47

Ratni *lo+ini "a ,o"e-nim o"vrtom na *lo+ine ,rotiv ivilnog "tanovnitva

A-"tra!t rada................................................................................................................3

/vod............................................................................................................................4

'. M01ODOLO2I3A RADA.............................................................................................6

'.'. Predmet rada...................................................................................................6

'.%. 4il i *adai rada...............................................................................................6'.(. 5i,oteti+!i o!vir rada.........................................................................................6

'.6. Svr7a rada.......................................................................................................7

'.$. Stru!tura rada...................................................................................................7

%. /OP810 O M09/NARODNIM KR1I;NIM D0LIMA.....................................................8

(. RA1NI


3/47


Ratni *lo+in ,rotiv ivilnog "tanovnitva ,red"tavla ta!av o-li! !rivi+nog dela)gde "u radne i*vrena ta!"ativno na-roane u K< RS) a ,ored ,redu*imana ti7 radni,otre-no e i ,o"toane odre=enog o-e!tivnog u"lova in!riminaie) a to e da dola*i Ido !reena odre=eni7 me=unaro=ni7 ,ravila. Ova *lo+in mo>e -iti i*vren "amo *avreme rata) oru>anog "u!o-a ili o!u,aie) !ao i u u"lovima gra=an"!og rata t. !ad

oru>ani "u!o- nema me=unarodni !ara!ter. Na+in i*vrena ratnog *lo+ina "a"toi "e unare=ivanu *a-raneni7 radni ili u i*vrenu ta!vi7 radni) !oe radne "u ,o-roane u+lanu K< SR. I*vriia ratnog *lo+ina ,rotiv ivilnog "tanovnitva e lie !oe e i*dalonare=ene *a i*vrene radni navedeni7 u *a!onu i lie !oe e ovo nare=ene i*vrilo.rtva !rivi+nog dela e ivilno "tanovnitvo. 4ivil ili ivilno "tanovnitvo e "va!o lie !oenie ,ri,adni! oru>ani7 "naga) niti ima "tatu" -ora.

O"novni *atitni o-e!t *lo+ina ,rotiv ivilnog "tanovnitva e"te +ove+no"t ime=unarodna ,ravila) to ,roi*ila*i i* na"lova glave u !ome "u "adr>ana ova !rivi+andela u K< RS. Ka!o "va!o lud"!o -ie ima ,ravo da ra",ola>e "vim lud"!im ,ravima I"lo-odama) *ato "e +ove+no"t !ao o"novno ,ravo mora ,otovati) !a!o ne -i dolo do!rena ovi7 lud"!i7 ,rava I "lo-oda. 1o ,o"e-no va>i *a ivile u ovom !rivi+nom delu)

er oni ,red"tavlau *atitni o-e!t !od ovog ratnog *lo+ina. Ono to >eli da "e *atitiovim !rivi+nim delom e"te +ove+no"t) odno"no do-ro ili vredno"t od o,tegivili*ai"!og intere"a !oi "u od ,o"e-no *na+aa !a!o *a elu me=unarodnu*aedniu) ta!o i *a +ove+no"t) er "u to ona do-ra u !oa ula*i >ivot) tele"ni integritet)*dravle +ove!a) do"toan"tvo li+no"ti) "va *agarantovna lud"!a ,rava i "lo-ode i "l.no ,o"toane ovog o-li!a !rivi+nog dela u "vim *a!onodav"tvima) !a!o u-ivo 3ugo"lavii ta!o i u "vim dr>avama "veta.

Kl(*ne ri(ei+ ratni *lo+ini) ivilno "tanovnitvo) me=unarodna i lud"!a ,rava)+ove+no"t) me=unarodna ,ravila) -iva 3ugo"lavia)

SU,,AR-

Car rime again"t ivilian" re,re"ent t7i" !ind of rime) 7ere t7e at" ofommi""ion ",eifiallE na-roane t7e 44 RS) in addition to ta!ing t7o"e ation"nee""arE to t7e eFi"tene of ertain o-etive ondition" inrimination) and t7at i" t7ate ome to violation" ertain international rule". 17i" rime an -e eFeuted onlE intime of ar) armed onflit or ou,ation) a" ell a" in term" of t7e ivil ar t7at. 7enan armed onflit not of an international 7arater. 17e manner of eFeution of a arrime on"i"t" in ordering ,ro7i-ited at" or in t7e ,erformane of "u7 ation") 7i7ation" are li"ted in Setion 44 SR. 17e ,er,etrator of ar rime" again"t t7e ivilian,o,ulation i" t7e ,er"on 7o i""ued t7e order" for t7e eFeution of t7e ation" li"ted int7e la and t7e ,er"on 7o ommitted t7i" order. A vitim of rime in t7e ivilian,o,ulation. 4ivilian or ivilian ,o,ulation to anE ,er"on 7o i" not a mem-er of t7earmed fore") nor 7a" t7e "tatu" of a flg7ter.

17e main o-et of ,rotetion again"t rime ivil ,o,ulation i" 7umanitE andinternational rule") 7i7 "tem" from t7e title of t7e 7ead in 7i7 i" ontained t7e,enal,art of t7e 44RS. A" everE 7uman -eing 7a" t7e rig7t to di",o"e of all 7umanrig7t" andfiGeedom") -eau"e t7e 5umanitE a" a fundamental rig7t mu"t -e re",eted inorder to ,revent violation" of t7e"e rig7t" and freedom". 17i" i" e",eiallE true for

3


4/47


ivilian" in t7i" riminal at) -eau"e t7eE are t7e o-et of ,rotetion in t7i" ar rime.C7at e ant to ,rotet t7i" offen"e i" 5/MANI1H) or good) or t7e value of t7e generalivili*ation of intere"t t7at are of ,artiular "ignifiane for t7e 7ole of t7e internationalommunitE and for 7umanitE) and -eau"e t7eE are good at it t7at enter" 7uman life),7E"i.al integritE) 7ealt7 7uman dignitE of ,er"onalitE) all guaranteed 7uman rig7t" and

freedom" and t7e li!e. 17erefore it i" nee""arE t7e eFi"tene of t7i" tE,e of rime in alluri"dition") -ot7 in t7e former Hugo"lavia and in all ountrie" of t7e orld.

Ke./ord+ar rime") t7e ivilian ,o,ulation) international and 7uman rig7t")7umanitE) international rule") t7e former Hugo"lavia.

U$od

ivot e na*na+ania vredno"t +ove!a !oa dae o"nov i "mi"ao "vim o"talim

vredno"tima !oe +ove! ima. S toga e u "va!om ivili*ai"!om drutvu ,ravo na >ivotna*na+anie lud"!o ,ravo. A!o "e *a lud"!a ,rava mo>e "matrati da "u ,rirodna,rava +ove!a onda "e to na,re mo>e tvrditi *a ,ravo na >ivot. / tom "mi"lu "vi ,ravnido!umenti !oima "e ,ro!lamuu ,rava gra=ana odno"no lud"!a ,rava) definiu i,otvr=uu ovo ,ravo) a u"tavi "avremeni7 dr>ava u odred-ama o ,ravima +ove!a i"ti+u,ravo na >ivot !ao ,rvo me=u ,ravima gra=ana. Sva!o ,ro!lamovano i ,ri*nato ,ravoima "vou ,ravu vredno"t "amo onda a!o e efi!a"no ,ravno *atieno. ivot mora od "trane ,ravnog ,oret!a -iti *atieno odgovarauim ,ravnim merama) a" o-*irom na i*u*etnu va>no"t toga ,rava) i !rivi+no&,ravna *atita) !ao naa+i vid,ravne *atite) mora -iti na odgovaraui na+in ,o"tavlena.

Na!on dugogodineg i"tori"!og ra*voa) te! e u %#.ve!u na"tala nova namla=a

grana !a*nenog) odno"no !rivi+nog ,rava & me=unarodno !rivi+no ,ravo !oe "e ,o"voo ,ravnog ,rirodi i !ara!teri"ti!ama nala*i i*me=u naionalnog !rivi+nog ,rava ime=unarodnog avnog ,rava *adr>avaui "vou "amo"talno"t. Kao o"novni ina*na+anii ,oam i in"titute ove grane ,rava e"te ,red"tavlane me=unarodnog!rivi+nog dela ili me=unarodni *lo+ini. /*imau *a o"nov definiiu !riv+nog dela unaionalnom ,ravu) me=unarodno !rvi+no delo mo>emo defini"ati !ao o,a"no),rotiv,ravno delo vinog +ove!a !oe e ,ro,i"ano !ao !rivi+no delo I *a +ieg e u+inioa,ro,i"ana odre=ena !a*na. Na o"novu ove defmiie mo>emo i*dvoiti "ledee o"novneelemente me=unarodnog !rivi+nog dela) a u !oe u-raamo "ledee:

Delo +ove!aJ

Drutvena o,a"no"t) Protiv,ravno"tJ Odre=eno"t dela u ,ro,i"ima I ino"t u+inioa.

/ naem ,ravnom "i"temu me=unarodna !rivi+na dela "u ,redvi=ena uKrivi+nom *a!oni!u) i to ,od na*ivom: Krivi+na dela ,rotiv +ove+no"ti i drugi7 do-ara*atieni7 me=unarodnim ,ravom. O"novna !ara!teri"ti!a ovi7 !rivi+ni7 dela e"te!rene me=unarodnig ugovora) ",ora*uma i !onvenia) i naruava ili ugro>ava mir

4


5/47


me=u narodima) -e*-edno"t +ove+an"tva) odno"no druge me=unarodnim ,ravom*atiene vredno"ti) ili !oima "e !re ratna ,ravila o ,onaanu *araeni7 "trana ,remaratnim *aro-leniima) raneniima) -ole"niima I ivilnom "tanovnitvu.

Kao edno od !rivi+ni7 dela !oa ",adau u ve ,omenutu gru,u !rivi+ni7 dela unaem *a!onodavnom "i"temu e"te !rivi+no delo ratni *lo+ini. Ono to e !ara!teri"it!a

*a na ,ravni "i"tem e"te)to emo u dalem te!"tu rada videti "amo ratne *lo+ineona!o !a!o e to ,ro,i"ano u me=unarodnim do!umentima) ve on vri ,odelu ratni7*lo+ina I to uglavnom " o-*irom na ,a"ivni "u-e!t) a gde i*me=u o"talog ,o"toi I ratni*lo+in ,rotiv ivilnog "tanovnitva.

Ratni *lo+in ,red"tavla "va!u naro+ito te!u ,ovredu ,ravila li o-i+aa rata) !oa"u !ao ta!va dela odre=ena odgovarauim me=unarodno ,ravnim a!tom. / radneratnog *lo+ina "e u-raau "ledeeJ u-i"tvo) *lo"tavlane ili odvo>ene na ,rinudni rad ilina !oi drugi il ivilnog "tanovnitva o!u,irane teritorie ili u o!u,iranu teritoriuJ u-i"tvoili *lo"tavlane ratni7 *aro-leni!a ili lia na moruJ u-iane talaaJ ,la+!ane avne ili,rivatne imovine i namerno ra*arane gradova) varoi ili "ela ili ,u"toene neo,ravdanovonim ,otre-ama. Kao to mo>emo videti na o"novu ove definiie !oa e ,ri7vaena u

Nir-er!om "udu i Rim"!om "tatutu) na *a!onodava e i*vrio ,odelu ratni7 *lo+ina) ito na ta!av na+in da "va ,redvi=ena me=unarodna ,ravila va>e i *a nae ,ravo i o-li!eratni7 *lo+ina.

Imaui u vidu ,red7odno re+eno) u ovom di,lm"!om radu u ,red"taviti "vena*na+anie in"titute i ,omove !oi "e ve*uu *a ,oam ratni7 *lo+ina. 1a!o=e) !ro*teren"!o i"tra>ivane ,utem u,itni!a) odno"no an!ete !oi e "a"tavni deo ovog rada>elim da utvrdim !a!vo milene imau gra=ani !ada e u ,itanu ova i*u*etnointere"antna tema.

5


6/47


01 ,ETODOLO2IJA RADA

/ to!u i*rade di,lom"!og rada !ori"tila "am "e "ledeim metodama: i"tori"!im)diale!ti+!om metodom) metodom anali*e i "inte*e) a "ve "a ilem da o"tavrim "vr7u Iil ovog rada. /,itni! !oi e !oriten to!om teren"!og i"tra>ivana "a"toao "e od '#

,itana.

0101 Pred#et rada

Predmet rada ,red"tavlau ratni *lo+ini !ao me=unarodna !rivi+na dela I to unaionalnom *a!onodav"tvu "a ,o"e-nim o"vrtom na ratne *lo+ine ,rotiv ivilnog"tanovnitva. Rad na"toi da o-a"ni ,oam ratni7 *lo+ina !a!o u me=unarodnom ta!o Iu naionalnom *a!onodav"tvu) ali "a ,o"e-nim o"vrtom na edna ,o"e-an o-li! ratni7*lo+ina !oe nae ,ravo ,redvi=a a to e *lo+in ,rotiv ivilnog "tanovnitva) !ao i !a!o edefini"an I u !ou gru,u !rivi+ni7 dela ova *lo+in ,ri,ada) !o "ve mo>e -iti ,a"ivni"u-e!t) radne i*vrena ovog !rivi+nog dela) !ao I vri ,ore=ene i*me=u ovog o-li!a

ratnog *lo+ina "a onim ratnim *lo+inim !oi "u "adr>ani u Krivi+nom ani7 "u!o-a ilirata) er "e ovi o-lii !rivi+ni7 dela mogu i*vriti "amo *a vreme traana oru>ani7"u!o-a) o!u,aie I tome "li+no. Prili!om odre=ivana ,oma ratni7 *lo+ina u "vimme=unarodnim do!umentima definiia e u "utini i"ta) na-roane "u radne !oe,red"tavlau radne i*vrena ovog o-li!a !rivi+nog dela) to e imalo *a re*ulata da "ete radne veli!im delom in!riminiu I u naem *a!onodav"tvu ,rili!om defmi"ana ovog!rivi+nog dela.

ilatva I "udovi ili "e to odvia ,red o,tim "udovima) !aoI da li ova !rivi+na dela *a"tarevau.

0151 6i!oteti)i o)$ir rada

Ratni *lo+ini "u !rivi+na dela !a!o u me=unarodnom ta!o I u naionalnom*a!onodav"tvu. 1o "u !rivi+na dela !oim "e !rie o"novna lud"!a ,rava t.) +ove+no"t)!ao I "va ona ,rava !oa ,ri,adau +ove!u od "amog rodena) to u "utini dovodi do!rena odre=eni7 me=unarodni7 ,ravila I ,rini,a. I* tog ra*loga e ,otre-no do-ro

6


7/47


ra*a"niti ,itane ratni7 *lo+ina I to naro+ino *lo+ina ,rotiv ivilnog "tanovnitva) er "u tona+ee gru,e !oe navie "tradau *a vreme rata ili o!u,aie. Sr-ia) *emla !oa i*a"e-e ima dugu i"toriu ratova I ratni7 om>ani7 "u!o-a nie mogla a da nema !rive ao"im toga ni !rivi+no delo ratne *lo+ine ,rotiv ivilnog "tanovnitva) to e imalo *a,o"lediu da ratifi!uu me=unarodne !onvenie !oe "e odno"e na ovu o-la"t) a "ve "a

ilem da "e ,ri-li>e evro,"!im integraiama.Ka!o "u ratovi na ,ro"torima -ive 3ugo"lavie ,red"tavlali ratove !oi "u ,o*natiu "vetu ,o,ut Prvog i Drugog "vet"!og rata) ne mo>e a da ne dode do !a>navana I"udena *a *lo+ine ,rotiv +ove+no"ti I to naro+ito i*vrenim na ,ro"torima Bi5. Sudenau Sr-ii *a ova o-li! ratni7 *lo+ina ,redu*ima "e ,red ,o"e-nim tu>ilatvom) to u"utini ,red"tavla ovo !rivi+no delo vrlo o,a"nim) a uedno i onim o-li!om !oi e -iovrlo rairen *a vreme traana rata na naim ,ro"torima. O tome da e -ilo i*vrenaovog *lo+ina) govore -rone ,odignute o,tu>nie !a!o ,red naim "udovima) ta!o I ,redMKS3) !ao i donete ,re"ude o i"tim) a gde "u uglavnom o-u7vaeni odre=enifun!ioneri *a vreme traana rata ,od Miloevievom !omandom.

0171 S$r8a rada

Svr7u rada +ini ,ri!a*ivane i ra*anene ratnog *lo+ina ,rotiv ivilnog"tanovnitva) !oi ,o"toe !ao ,o"e-no !riv+no delo u naem Krivi+nom e "a*nau neto o ovo materii) !ao i da im "lu>i !ao "mernia u i"tra>iva+!im Inau+nim radovima.

0191 Str*)t*ra rada

Stru!tura rada e "a"tavlena od ,et elina) gde e ,rvo ,oglavle orienti"ano na"amu "adr>inu rada) er "e u nemu govori o ,redmetu) "vr"i) ilu) 7i,oteti+!om o!viru)"tru!turi i itd.

Drugo ,oglavle o-u7vata o,ta ra*matrana o me=unarodnim !rivi+nim delima!oe ,o*nae me=unarodno !riv+no ,ravo i me=unarodni "udovi.

1rei deo rada "e -a*ire na edan deo teme rada) a to e ratni *lo+ini) u ovomdelu "e ,o"e-no dae definiia ratni7 *lo+ina uo,te) t.) ona!o !a!o ni7 regulieme=unarodno ,ravo u ra*nim me=unarodnim "tatutima) !onveniama) ,roto!olima)... a,o"e-no !a!o i na !oi na+in ovo !rivi+no delo ,redvi=a domae *a!onodav"tvo RS.1a!o=e) u ovom dielu rada nala*i "e i teren"!o i"tra>ivane !oe "am ",rovela ,utem

an!ete) odno"no u,itni!a) a +ii il e -io da "e "a*na milene gra=ana o ratnim*lo+inima na ,ro"torima -ive 3ugo"lavie.

/ +etvrtom delu rada !oi "e "a"toi od odre=eni7 ,odelina) "e govori o ratnom*lo+inu ,rotiv ivilnog "tanovnitva) gde ,ored ,omovnog odre=ena ivilnog"tanovnitva "e govori o i*vrio) vremenu i*vrenu) *atitnom o-e!tu) radni i*vrena)!rivi+nog odgovomo"ti *a i*vrene ratnog *lo+ina ,rotiv ivilnog "tanovnitva) !ao i,itane da li ova !rivi+na dela *a"tarevau i !o e nadle>an *a odlu+ivane o nima.

7


8/47


Peti) ali ne mane -itan deo rada ,ravi ra*li!u i*me=u ratnog *lo+ina ,rotivivilnog "tanovnitva I drugi7 o-li!a ratni7 *lo+ina !oe ,o*nae nae ,ravo.

31 UOP:TE O ,E;UNARODNI, KRTVIave +lanieme=unarodne *aednie "u u o-ave*i da in!rimniu ova ,onaana i une"u i7 unaionalna *a!onodav"tva !ao me=unarodna !rivi+na dela a",e!ta.

Me=unarodna !rivi+na dela "u u ,ravnom "i"temu Re,u-li!e Sr-ie ,redvi=ena uKrivi+nom ava mir me=u narodima) -e*-edno"t +ove+an"tva) odno"no drugeme=unarodnim ,ravom *atiene vredno"ti) ili !oim "e !re ratna ,ravila o ,onaanu*araeni7 "trana ,rema ratnim *aro-leniima) raneniima) -ole"niima i ivilnom"tanovnitvu. QPri7vataui me=unarodne o-ave*e na o"novu ,ot,i"ivana i ratifi!ovana-roni7 me=unarodni7 !onvenia) u !rivi+nom *a!onodav"tvu ,oedini7 dr>ava e,redvi=eno vie !rivi+ni7 dela ,rotiv +ove+no"ti i drugi7 do-ara *atieni7me=unarodnim ,ravom.' Ova !riiv+na dela na"tau !renem ,ravila "adr>ani7 ume=unarodom !onveniama.% O-e!at *atite ovi7 !rivi+ni7 dela e"u +ove+no"t idruge univer*alne) o,teivili*ai"!e vredno"ti *atiene me=unarodnom ,ravoma.

13ovi) Boan %##( Me=unarodna !rivi+na dela) In"titu *a ,ravo i finan"ie) Beograd) %&6.

23ovaevi) Dragan. %#''


9/47


ivot) tele"niintegritet) +a"t) ugled i do"toan"tvo +ove!a) o"novna lud"!a ,rava i "lo-ode.

O"novna !ara!teri"ti!a ovi7 !rivi+ni7 dela e da ona ,o ,ravilu +ineorgani*ovano i radi ",rovo=ena odre=ene ,oliti!e vladaue gru,e ili ,artie. Budui da",a=au u organi*ovani) ,lan"!i !riminalitet) ova "e dela na+ee +ine ,o nare=enu

,ret,o"tavleni7 voni7 ili ,oliti+!i7 ru!ovodilaa) gde ta +inenia *a7teva ,o"e-noutvr=ivane odgovom"oti organi*atora) nared-odava i u+inioa.(Da!le) ona !ao ta!vamogu -iti u+inena "amo " umilaem.

Kao edan od o-li!a me=unarodni7 !rivi+ni7 dela !oa "u ,redvi=ena i u naem,ravnom "i"temu a o !oima emo neto vie rei u dalem te!"tu rada e"u ratni*lo+ini i to ,red"tavleni u "ledeim o-liima u naem *a!onodav"tvu:

ratni *lo+ini ,rotiv ivilnog "tanovnitvaJ ratni *lo+ini ,rotiv raneni!a I -ole"ni!aJ ratni *lo+ini ,rotiv ratni7 *aro-leni!a) o"tali ratni *lo+ini u !oe "e u-raa !rivi+no delo u,otre-e nedo*voleni7

"red"tava -or-e i* +lana (@.K1) !rivi+no delo ,rotiv,ravnog u-iana i ranavanane,riatela +lana (T.Ke -itio!valifi!ovano !ao ratni *lo+in.

3edna od ,rvi7 definiia ratni7 *lo+ina e na"tala u anglo"a!"on"!om ,ravu'U'6.godine) ,o !oo e ratni *lo+ina "va!o lie) -e* o-*ira da li e ivil ili ,ri,adni!oru>ani7 "naga) !oe i*vri !rivi+no delo !oima e naruilo ,ravila me=unarodnog ,rava)odno"no ,ravila vo=ena rata.

5101Ratni zloini !re#a !ra$ili#a #e=*narodnog !ra$aO"novnu ,odelu me=unarodnog !rivi+nog ,rava +ine dva o"novna ,oma i to:

Me=unarodi *lo+ini & ,oam) "adr>ina) elementi -ia i !ara!teri"ti!e i

3I-id "tr %.

9


10/47


r"ta i vi"ina !a*ne !ao edina i na*na+ania vr"ta !rivi+ni7 "an!ia !oa e,ro,i"ana *a u+inioa me=unarodnog 7Gvi+nog dela.

Prema i*vorima me=unarodnog !rivi+nog ,rava) ra*li!uemo "ledee o-li!e!rivi+nog dela i to:

Krivi+na dela ,redvi=ena u Statutu Me=unarodnog vonog "uda) to "u !rivi+nadela "adr>ana u Nirn-er!o i 1o!i"!o ,re"udi) u ta u-raamo *lo+ine ,rotivmira) *lo+ine ,rotiv +ove+no"tiJ

Krivi+na dela ,redvi=ena u Statutu 5a!og tri-unala *a -ivu SR3) u tau-raamo te!e ,ovrede enev"!i7 !onvenia i* 'U6U.godine) !rene *a!ona io-i+aa ratovana) genid i *lo+in ,rotiv +ove+no"tiJ

Krivi+na dela ,redvi=ena u Statutu Me=unarodnog !rivi+nog tri-unala *a Ruandu)u ta u-raamo genoide) *lo+in ,rotiv +ove+no"ti) te!a !rena +lana(.enev"!i7 !onvenia i* 'U6U.) godine i Drugog do,un"!o ,roto!ola i* 'UJ

Krivi+na dela ,redvi=ena u Statutu "talnog Me=unarodnog !rivi+nog "uda i to:

agre"ia) genoid) *lo+in ,rotiv +ove+no"ti) ratni *lo+ini) i td.Ratni *lo+ini "u te!a !rena me=unarodnog 7umanitarnog ,rava oru>ani7

"u!o-a & veli!a o-la"t meterialni7 ,ravila !oa "e tradiionalno na*ivau 7a!o ,ravo ili>enev"!o ,ravo.6 enev"!o ,ravo o-u7vata ne!oli!o >enve"!i7 !onvenia u -itio!renute ,rema o"o-ama !oe ne u+e"tvuu ili vie ne u+e"tvuu u oru>anim "u!o-ima.

Ali) 1rea >enev""!a !onvenia i* 'U6U.godine odno"i "e i na ra*ne vr"te legitimni7-oraa) +ime e o"avremenila ona 7a!a ,ravila !oa ure=uu "red"tva I metode -or-e)u nameri da gra=an"!e o"o-e u to e mogue veo meri ,otedi oru>ani "u!o-.

Ratne *lo+ine mo>emo defini"ati na ra*li+ite na+ine) ali oni "e mogu defini"ati!ao "va!o naro+ito te!a ,ovreda ,ravila ili o-i+aa rata !oe "u !ao ta!vo deloodre=ene odgovarauim me=unarodnim ,ravnim a!tom. 1a!o ,rema StatutuMe=unarodnog vonog "uda) a i ,rema ne!im "7vataniam "adr>anim u Nirn-er!o,re"udu ratni *lo+in ,red"tavlau ,ovrede ratni7 *lo+ina i o-i+aa rata !oe o-u7vatau"ledeeJ u-i"tvo) *lo"tavlane ili odvo>ene na ,rinudni rad ili na !oi drugi il ivilnog"tanovnitva o!u,irane teritorie ili u o!u,iranu teritoriuJ u-i"tvo ili *lo"tavlane ratn7i7*aro-leni!a ili lia na moruJ u-iane talaaJ ,la+!ane avne ili ,rivatne imovine inamerno ra*arane gradova) varoi ili "ela ili ,u"toene neo,ravdano vonim,otre-ama.$

Pored ove definiie ratni7 *lo+ina) ni7 definie i Rim"!i "tatut) !oi ,red"tavlau"lo>enu di",o*iiu !rivi+no,ravne norme) gde "e ,rvi ratni *lo+in "a"toi od o*-ilnog!rena enev"!e !onvenie) i to: namerno u-iane) mu+ene ili ne7umano ,o"tu,aneu!lu+uui i -iolo!e e!",erimenteJ namerno nanoene veli!i7 ratni7 o*-ilni7 ,ovredaili naruavana *dravlaJ veli!a ra*arane ili otu>ena imovine -e* o,ravdane vone,otre-a !oe "u i*vrene ne*a!onito i -e*o-*irnoJ ,ri"ilavane ratni7 *aro-leni!a ili

4Me=unarodno !rivi+no ,ravo) "tr. ''.) do"tu,no na 7tt,":"r."ri-d.omdo

5$3ovaevi) Dragan.:Krene ,ravila me=unarodnog 7umanitarnog ,rava i "E"tem !rivi+ni7"an!ia) MP(.) %#'(.) "tr. ('U.

10
https://sr.scribd.com/doc/https://sr.scribd.com/doc/


11/47


drugi7 *atieni7 lia da "lrne u ne,riatel"!im "nagamaJ namerno liavane ratni7*aro-leni!a i drugi7 *atieni7 lia ni7ovog ,rava na ,oteno i ,ravilno "u=eneJne*a!onito ,rogon"tvo ili tran"fer ili ne*a!onito *atvarane lia i u*imane talaa.@

3a"no e da ne ,o"toi edin"tvena definiia termina ratni *lo+inQ. Rim"!i "tatutMe=unarodnog !rivi+nog "uda) u +lanu T.) dono"i "ledeu defmiiu & ratnim *lo+inom

"matrau "e te!e ,ovrede enev"!i7 !onvenia i* 'U6U. 2odine te dmge te!e,ovrede *a!ona i o-i+aa ,rimenivi7 u me=unarodnom oru>anom "u!o-u uu",o"tavlenim o!virima me=unarodnog ,rava) odno"no) u "lu+au oru>anog "u!o-a +ii*na+a nie me=unarodni) te!e ,ovrede +lana (. eno"t "amog ,oma) to ne,o"toane edin"tvenou"voene I unifiirane defmiie !oa -i na ade!vatan na+in o-u7vatila "ve ,o"toee.

1re-a na,omenuti da e Me=unarodni !rivi+ni tri-unal t*v. 5a!i tri-unal *a-ivu 3ugo"laviu *a!lu+io da ,oam ratnog *lo+ina ,rema me=unarodnom ugovomom,ravu ta!o=e u!lu+ue i te!e ,ovrede ,o+inene *a vreme neme=unarodni7 oru>ani7"u!o-a. Statut Me=unarodnog !rivi+nog "uda i "tatut Me=unarodnog !rivi+nog "uda *aRuandu) "va!i u "vom ,o,i"u ratni7 *lo+ina) ta!o=e navode i one ratne *lo+ine !oi "u,o+ineni *a vreme unutrani7 oru>ani7 "u!o-a.

Ratni *lo+ini ,red"tavlau te!a !rena o-ia+ni7 ili ugovomi7 ,ravila a ,ri,adau!oru,u"u me=unarodnog 7umanitarnog ,rava ratni7 "u!o-a. Da -i "e moglo govoriti oratnim *lo+inima morau -iti i",unene odre=ene ,ret,o"tav!e u !oe i*me=u o"talogu-raamo "ledee:

!rene mora ,roi*ve"ti o*-ilne ,o"lede ,o >rtvuJ ,re!reno ,ravilo mora ,ri,adati !oru,u"u ili mora -iti deo odreda-a "adr>ani7 u

ugovoru !oi "e ,rimenueJ !rene mora imati ,o"lediu individualnu !a*nenu odgovomo"t o"o-a !oa !rii

,ravila.

Na+in i*vrena ratnog *lo+ina "a"toi "e u nare=ivanu i*vrena *a-raneni7radni ili u i*vrenu ta!vi7 radni. I*davanem nare=ena delo e dovreno i nie ,otre-noda e ,o"tu,leno ,o nare=enu t. I da e nare=ene i*vreno. I*vrila ratnog *lo+ina elie !oe e i*dalo nare=ene *a i*vrene radni navedeni7 u *a!onu i lie !oe e ovonare=ene i*vrilo.

5131Ratni zioini * na&e# za)ono=a$t$*

Dr>avno *a!onodav"tvo -ilo e edini ne,o"redan i*vor !rivi+nog ,rava u SR3.Drugi i*vori) ,o,ut u"tava I me=unarodni7 ugovora I ",ora*uma) generalno "u "matrani,o"rednim i*vorima ,rava. Sud"!a ,ra!"a I ,ravni autoriteti ni"u "matrani i*vorima

6Rim"!i Statut) +lan T.

11


12/47


,rava) ali "e "matralo da imau ,od"tianu vredno"t !a!o u ,rimeni ta!o i u na"tan!u!rivi+nog *a!onodav"tva.

Prema /"tavu SR3 i* 'U6. 2odine) edan od o"novni7 ,rini,a SR3 e da "e,ridr>ava na+ela Povele /edineni7 naia) i",unava "voe me=unarodne o-ave*e Ia!tivno u+e"tvue u delatno"ti me=unarodni7 organi*aia !oima ,ri,ada. SR3 "e

ta!o=e *alagala *a ,otivane o,te ,ri7vaeni7 normi me=unarodnog ,rava. Pa e i*tog ra*loga nae *a!onodav"tvo o-ave*alo da ,ri7vati ratne *lo+ine !ao deo !rivi+ni7dela) to e I u+ineno !a!o *a vreme ,o"toana -ive 3ugo"lavie) ta!o I "ada !ada eRe,u-li!a Sr-ia "amo"talna dr>ava. 1a!o e nae va>ee !rivi+no *a!onodav"tvo utride"et +etvrto glavi Krivi+nog *a!oni!a ,ro,i"ala ,o"toane ratni7 *lo+ina. Ona to +inito ,ro,i"ue ,odelu ratni7 *lo+ina i vri ni7ovu !valifi!aiu to nie "lu+a "ame=unarodnim ,ravom) ali ono to e va>no na,omenuti e"te da "e "vi o-lii ratni7*lo+ina u naem ,ravnom "i"temu ugledau t.) reguliu na o"novu me=unarodni7,ravila.

1a!o) !rivi+no *a!onodav"tvo RS ,ravi ,odelu ratni7 *lo+ina) i to:

ratni *lo+ini ,rotiv ivilnog "tanovnitvaJ ratni *lo+ini ,rotiv raneni!a i -ole"ni!aJ ratni *lo+ini ,rotiv ratni7 *aro-leni!a) o"tali ratni *lo+ini u !oe "e u-raa !rivi+no delo u,otre-e nedo*voleni7

"red"tava -or-e i* +lan a(@.K1) !rivi+no delo ,rotiv,ravnog u-iana I ranavanane,riatela +lna (T.Ke navedena dela:

namerno u-i"tvo *atienog lia n,r. Ranenog ili -ole"nog -ora) ratnog*aro-leni!a) ivila...J

mu+ene *atienog lia ili ne+ove+no ,o"tu,ane ,rema nemuJ namernou*ro!ovane te!i7 ,atni) ili ,ovreda fi*i+!og integriteta) ili *dravla *atienogliaJ

na,adi na ivilno "tanovnitvoJ de,ortaia ili ne*a!onito ra"elavaneJ u,otre-a *a-ranenog oru>a ili metoda ratovanaJ ne,rimerena u,otre-a *na!a rvenog !r"ta ili rvenog ,olume"ea) odno"no)

drugi7 *atitni7 *na!ovaJ ,erfidno u-iane ili ranavane ,ri,adni!a "u,ami+!e naie ili vo"!eJ ,la+!ane avne ili ,rivatne imovine.

7Rim"!i "tatut Me=unarodnog !rivi+nog"uda.

12


13/47



14/47


2ra?i)on 01 Da li "u na teritorii *a,adnog Bal!ana ,o+ineni ratni *lo+ini u,ret7odni7 %$ godina?T

S o-*irom da "e na o"novu odgovora na ,rvo ,itane mo>e *a!lu+iti da "ei,itanii) uo,teno) "la>u da "u ,o"toali ratni *lo+ini >elela "am da "a*nam !oi e) ,oni7ovom milenu) -io o"novni u*ro! ratni7 deavana. I",itanii "u imali ,onu=ene

odgovore i to: naionalna netr,elivo"t) ver"!a netr,elivo"t) intere"i ,oedinaa !oi "uodlu+ivali) me=unarodni intere"i) ra",ad SR3 i ne *nam.

05

10152025303540

2ra?i)on 31Koi e -io o"novni u*ro! "vi7 ratova !oi "u "e ,red7odni7 deeniade"ili na teritorii *a,adnog Bal!ana?

I* grafi!ona -r %. *a!lu+ue "e da *na+an -ro i",itani!a !ao o"novni u*ro!identfi!ue netr,elivo"t na ovim ,ro"torima -ilo da "e radi o ver"!o ($ i",itani!a ilinaionalno % i",itani!a. Ova ,odata! mnogo govori o tome da "mo u ,omenutom,eriodu i*gu-ili i* vida ono to nam e -ilo *aedni+!o i ,rvi ,lan "mo "tavili nae ra*li!e.

eoma *na+aan ,odata! e i ta da mnogi i",itanii u*ro!e *a ratna deavna na,ro"tru -ive 3ugo"lavie vide u intere"ima ,oedinaa !oi tada odlu+ivali %% i",itani!aali i me=unarodnim intere"ima %$ i",itani!a.

Ratna deavna !ao logi+nu ,o"lediu ra",ada SR3 ,re,o*nalo e (# i",itani!a.'' i",itani!u ne vidi u*ro!e u ,onu=enim odgovorima i na moe dodatno ,itane o tome

ta e ,o nima ra*log ratni7 deavana ni"u 7teli da dau !on!retan odgovor.Na!on odgovora na drugo ,itane la!o e ,rimieti da "u i",itanii ,odieleni !ada

"e radi o u*roima rata) te *-og toga "am imala nameru da utvrdim !o e) ,o ni7ovommilenu) imao ,re"udnu ulogu ,rili!om ratnog 7u!ana u -ivo 3ugo"lavii. i",itanii"u imali "ledee ,onu=ene odgovore: ver"!e organi*aie) medii) ,oedini !oi "uodlu+ivali i ne *nam.

8I*vor "vi7 grafi!ona "u o-ra=eni ,odai do-ieni na o"novu re*ultata an!ete.

14


15/47


Na grafi!onu -r. () a na o"novu do-ieni7 odgovora) "e ,rimeue da i",itanii,o ulo*i i *na+au u ratnom 7u!anu i*dvaau ver"!e organi*aie @$ i",itani!a imedie $% i",itani!a. 1a!o=e) veoma e *na+ano ,rimetiti da %% i",itani!a i"!lu+ivu!riviu) odno"no *a"luge *a "va deavna na ,ro"toru -ive 3ugo"lavie ,ri,i"uu,oedinima !oi "u tada odlu+ivali o vla"ti) -ilo da "e radi o ni>im ili viim nivoima

tadani7 vla"ti.Sa druge "trane la!o e ,re,o*nati i gru,u od '' i",itani!a !oa i"traava u "vom"tavu da ne *na) nedovolno *na ili edno"tavno ne >eli da !omentarie o ,omenutim,roe"ima.

Verske organizacije Mediji ojedinci koji s! od"!#i$a"i Ne znam0

10

20

30

40

50

60

70

2ra?i)on 51 Ko e imao ,re"udnu ulogu ,rili!om ratnog 7u!ana u -ivo3ugo"lavii?

15


16/47


70%

25%

5%

ojedina#naodgo$ornos

&o"eki$na

odgo$ornos

Ne znam

2ra?i)on 71 Kada "e radi o ratnim *lo+inima da li e ,ravilnie govoriti o!ole!tivno ili ,oedina+no odgovorno"ti?

Potuui odgovore na do "ada ,o"tevlena ,itana) !ao i *na+a !ou ova temaima u mediima irom regiona namee "e logu+no ,itane !oe tretira !ole!tivnu iili,oedina+nu odgovorno"t *a ratne *lo+ine !oi "u "e deavali na teritorii -ive3ugo"lavie.

/ ve*i ,red7onom !on"tataiom i",itaniima e ,o"atavleno "ledee ,itane:Kada "e radi o ratnim *lo+inima da li e ,ravilnie govoriti o !ole!tivno ili ,oedina+noodgovorno"ti? Neo,7odno e i"tai da e ,o"tignut *na+aan !on"en*u" !od i",itani!a

!ada "e radi o ,oedina+no odgovorno"ti *a ratne *lo+ine er e +a! ni7 '#$ #Vodgovorilo na ta na+in na ,o"tavleno ,itane. Kole!tivnu odgovorno"t *a ratne *lo+ine,re,o*nae %$V i",itani!a ni7 (. I*-egavane !on!retnog odgovora na ,o"tavlena,itana e i dale e i*-or $V i",itani! ni7 T.

Na ovom me"tu) !ao ,itane od veli!og *na+aa namee "e ono !oe "e odno"ina ,overene gra=ana 4rne 2ore i Sr-ie u rad 5a!og tri-unala.

16


17/47


79%

14%7%

Da

Ne

Ne znam

2ra?i)on 91Podr>avate li rad 5a!og tri-unala *a ratne *lo+ine !oi "u ,o+inenina teritorii -ive 3ugo"lavie?

Prili!om ,rvog ,ogleda na re*ultate odgovora na ,itane -ro $ la!o e *a!lu+itida "e oni "!oro u ,roenat "la>u "a odgovorima na ,rvo ,itane i* u,itni!a) to dodatnoide u ,rilog !on"tataii da "u i",itanii u-ie=eni da e -ilo ratni7 *lo+ina na ovim,ro"torima u ,red7odne dvie deenie.

Da!le) UV i",itani!a ni7 ''T ,odr>ava rad 5a!og tri-unala do! ni7 '6V %'i",itani! ne ,odr>ava rad ,omenute in"tituie.

19%

74%

7%

Da

Ne

Ne znam

2ra?i)on @1Da li) ,o vaem milenu) ima ne,ravedno o,tu>eni7 ,oedinaa *aratne *lo+ine na teritorii -ive 3ugo"lavie?

17


18/47


Kod ,itana -ro @) !ao i !od ,itana -ro 6) ,o"tignut e edan iri !on"en*u" !ada"e radi o i*-oru me=u ,onu=enim odgovorima. Stim u ve*i imamo "ituaiu da e 6Vi",itani!a ni7 ''' "igurno da ne ,o"toe ne,ravedno o,tu>eni ,oedini !ada "e radi ou+inenim ratnim *lo+inima na teritorii -ive 3ugo"lavie. I,a!) 'UV i",itani!a emilena da ,o"toe "lu+aevi !ada "u ,oedini ne,ravedno ,tu>eni *a u+ee u ratnim

*lo+inima. Na dodatno ,itane da navedu ,oedine *a !oe mi"le da "u ne,ravednoo,tu>eni ni"u 7teli da dau !on!retan odgovor ia!o e an!eta -ila anonimnog ti,a.Imaui odgovre na ,itane -ro @ ali i +ineniu da e 5a!i tri-unal ve i*re!ao

*na+aan -ro *atvor"!i7 !a*ni o"u=enima *a ratne *lo+ine >elela "am da "a*nam da lii",itanii mi"le da "u te !a*ne odgovaraue ili ne. /,ravo *-og toga !ao ,itane -ro ,o"tavila "am "ledee: Da li "u) ,o vaem milenu) ,oedinai !oi "u o"u=eni *a ratne*lo+ine na teritorii -ive 3ugo"lavie do-ili odgovoraue *atvor"!e !a*ne?

Kod ovog ,itana) ta!o=e) imamo *na+anu "agla"no"t u "mi"lu da veinai",itani!a ni7 UU) t. @@V "matra da "u o"u=enii *a"lu>ili "tro>ie *atvor"!e !a*ne odoni7 !oe "u im dodielene ,red vieem 5a!og tri-unala. S druge "trane imamo 6#i",itani!a !oi "u milena da 1ri-unal do-ro radi "vo ,o"ao i da "u ade!vatne !a*ne

!oie "u do-ili o"u=enii *a ratne *lo+ine.

27%

66%

7%

Da

Ne

Ne znam

2ra?i)on 1Da li "u) ,o vaem milenu) ,oedinai !oi "u o"u=eni *a ratne*lo+ine na teritorii -ive 3ugo"lavie do-ili odgovoraue *atvor"!e !a*ne?

/ mediima "vi7 *emala !oe "u natale ra",adom SR3 +e"to "mo u ,red7odnedvie deenie imali "ituaiu da "e !rivia *a ratna deavna i ratne *lo+ine ,re-aue "aedne *emle na drugu) odno"no "a edne na drugu naiu. S tim u ve*i) a o,et +e"to)deavale "u "e "ituaie da "vi on tvrde da e Me=unarodni !rivi+ni tri-unal -io,ri"tra"an ,rema onim drugima) te da "u u "!ladu "a tim i odre=ivane *atvor"!e !a*neo"u=eniima *a ratne *lo+ine.

18


19/47


58%33%

9%

Da

Ne

Ne znam

2ra?i)on 1 Da li "e delovane 5a!og tri-unala mo>e o!ara!teri"ati !aone,ri"tra"no ,rema "vim o,tu>eniima i o"u=eniima *a ratne *lo+ine na ,ro"toru -ive3ugo"lavie.ave -ive SR3 ,oti+u.

S o-*irom na to da e ,o $ i",itani!a -ilo i i* 4rne 2ore i i* Sr-ie naredna dva,itana "u ,o"tavlena) a i odgovori ,odieleni ,o tom o"novu.

43%

48%

9%

Da

Ne

Ne znam

19


20/47


2ra?i)on C. Da li e Sr-ia u+inila dovolno na,ora da ,omogne radu 5a!ogtri-unala i ,roe"uiranu radni7 *lo+inaa?

59%36%

5%

Da

Ne

Ne znam

2ra?i)on 01Da li e 4rna 2ora u+inila dovolno na,ora da ,omogne radu5a!og tri-unala i ,roe"uiranu radni7 *lo+inaa?

I",itanii i* Sr-ie "u ,rili+no ,odieleni !ada "u u ,itanu na,ori ni7ove dr>aveda ,omognu Me=unarodnom !rivi+nom tri-unalu *a ratne *lo+ine na ,ro"toru -ive3ugo"lavie. 6(V i",itani!a "matra da e Sr-ia u+inila "ve ta tre-a i da e i",unila "ve*adat!e !oi "u ,o"tavleni ,red dr>avu u o!viru "aradne "a 5a!im tri-unalom) te da"u gra=ani +e"to *-og toga imali ,o"ledie "vo odgovor "u naee do,unavali ovom!on"tatiom -e* navo=ena o !oim ,o"lediama "e radi. Sa druge "trane) 6TV

i",itani!a "matra da nie u+ineno dovolno na,ora ,rili!om ,omenute "aradne) te dauvie! ima me"ta neno una,re=ene./ 4rno 2ori e "ituaia malo druga+ia. Pored toga to) +ini "e) rnogor"!i

gra=ani imau -lagona!loinii odno" ,rema radu 1ri-unala) ta!o=e "matrau da e"aradna "a i"tim veoma do-ra $UV i",itani!a e !ao odgovor na ,itane -r. '# i*a-raloda. Naravno da ima i oni7 gra=ana 4rne 2ore !oi "matrau da "aradna rnogor"!i7in"tituia "a 1ri-unalom mo>e -iti una,re=ena (@V i",itani!a e !ao odgovor na,itane -r. '# i*a-ralo ne.

71 RATNI ZLO


21/47


!ultumi) i"tori"!i i ver"!i ",omenii) "igumo"t me=unarodni7 *na!ova) -e*-edno"tva*drune ili mor"!e ,lovid-e) *atita od terori"ti+!i7 a!ata) i dr..

Pro,i"ivanem u naionalnom *a!onodav"tvu da odre=ena !riena ,ravilame=unarodnog ,rava ,red"tavlau !rivi+no delo e i",unavane me=unarodni7 o-ave*aSr-ie ,rema me=unarodnim !onveniama !oe e ratifi!ovala) a u ne!im "lu+aevima i

dire!tna u"tavna o-ave*a. 1re-a ,omenuti +ineniu da "e me=unarodno !rivi+no ,ravoformiralo na o"novu me=unarodnog ratnog ,rava i i"!u"tvima I "vet"!og rata) a,o"e-no II "vet"!og rata. Nominativna a!tivno"t "e uglavnom odno"ila na odre=ivane,ravila o na+inu vo=ena rata. Me=utim) i"!u"tva II "vet"!og rata *a7tevala "u ,ot,uniu*atitu ivilnog "tanovnitva *-og) ne*a,ameni7 ivilni7 >rtava. Prema ne!im i*vorimato!om II "vet"!og rata Sovet"!i Save* e '$ ### ### ,oginuli7 ivila) Pol"!a $ #####) Nema+!a ' ## ###) ranu"!a 6# ###) 2r+!a 6## ###) eli!a Britania @% ###) atadana 3ugo"lavia ne"reni7 ' (## ### ivila. ani7 "u!o-a.U

Krivi+no delo ratni *lo+in ,rotiv ivilnog "tanovnitva ,ro,i"an ,o*navalo e i!rivi+no *a!onodav"tvo SR3) gde ga e "vr"tavalo u gm,u !rvi+ni7 dela glave WI ,odna*ivom !rivi+na dela ,rotiv +ove+no"ti i me=unarodnog ,rava) !oi "e *a!on ,rimenue!ao *a!on !oi e va>io u vreme i*vrena !rivi+nog dela i !oi "e ,rimenue ,red"udvoima u RS *a doga=ae !oi "u "e de"ili na!on rata u -ivo 3ugo"lavii od 'UU' do'UU$.godine) to "u uglavnom veina *a!ona ,rimenili i u "voe *a!one uneli i ,rimeniliove !rivi+na dela. Da e ovo !rivi+no delo *a"tu,leno u "vim !rivi+nim *a!onodav"tvimagovori i +inenia da ga ,ro,i"uu "ve *emle -ive 3ugo"lavie) ta!o e ono "adr>ano uK< Bi5 u +lanu '(.) !ao i u "r,"!om !rivi+nom *a!onodav"tvu.

Da!le) >rtva ovog !rivi+nog dela e ivilno "tanovnitvo. Stoga i !rivi+no ,ravna*atita o-u7vata "va ivilna lia'#. Pod i*ra*om ivilno "tanovnitvo) tre-a,odra*umievati elo!u,no ne-ora+!o "tanovnitvo odno"no "va lia !oa "u ivili) a!oa "e nala*e u *oni voni7 o,eraia ili na o!u,irano teritorii !ao i ivili !oi "uinternirani logori) me"to *a internirane) ili u,ueni na ,rinudan -orava! u "mi"lu +lana6'. enev"!e !onvenie I.

Ne",orna e +inenia da u ratovima i oru>anim "u!o-ima) ,ored voni!a) navie"tradau ivilno "tanovnitvo i ni7ova imovina. Ratni *lo+ini !oi "u i*vreni ,rotivivilnog "tanovnitva oduve! "u -ili *na+ana in!riminaia !a!o u ugo"loven"!om) ta!oi u "vim "tranim !rivi+nim *a!onodav"tvima. Pored veli!og intere"ovane *a

9Kaurinovi) Daman %##@ Ratni *lo+in ,rotiv ivilnog "tanovnitva) Bilten a,elaionog "uda& Br+!o) "tr.(

104ivil e "va!o lie !oe nie ,ri,adni! oru>ani7 "naga) niti ima "tatu" -ora u "mi"lu +lana 6(.Do,un"!og ,roto!ola I. Pri"u"tvo me=u ivilnim "tanovnitvom lia !oi "u ,ri,adnii oru>ani7"naga ili imau "tatu" -ora edne od "trana u "u!o-u ne liava "tanovnitvo negovog ivilnog!ara!tera niti me=unarodne ,ravne *atite +lan $# Do,un"!og ,roto!ola I X i"tra>ivaneautora rada.

21


22/47


,rou+avane ratni7 *lo+ina) ,o"e-no e dolo do ,rou+avana *lo+ina ,rotiv ivilnog"tanovnita. 2de e ovo ,roi"te!o i* Prvog i Drugog "vet"!og rata) er "u ta deavana,roi*vela -rone !nige) monografie) "i"temat"!a dela) !omenatare) +lan!e) ra",rave.Na naim ,odne-lima) ta+nie na"tan!om ugol"oven"!e !ri*e)! !ao i ratova u5rvat"!o i Bo"ni i 5eregovini) ratni *lo+ini ,rotiv ivilnog "tanovnitva "u ,o"tali

veoma a!tuelni u "avremeno !rivi+no ,ravno naui i ,ra!"i.QO"novna ,rema ugo"loven"o !rivi+no&,ravno literaturu ,od ,omom ratni*lo+ini ,rotiv ivilnog "tanovnitva "matra "e te!o delo !oe "e mo>e i*vriti "amo *avreme oru>anog "u!o-a) rata ili o!u,aie) ,ovredom ,ravila me=unarodnog ,rava iratnog ,rava ,rotiv ivilnog "tanovnitva) a "a"toi "e u u-ianu) ne+ove+nom,o"tu,anu) nanoenu veli!i7 ,atni) ,ovreda tele"nog integriteta) naruavanu *dravla),rimeni mera terora) !ole!tivnom !a>navanu) ,la+!anu ,rivatne imovine i drugimdelima.'' Ratom "e "matra me=u"o-no ra*ra+unavane namane dve dr>aveu,otre-om oru>ane "ile i u* ,riatel"!i7 odno"a. Sam ,oam rata e u me=uanrodnom,ravu "ve vie ,oti"!ivan ,omom oru>anog "u!o-a. Oru>ani "u!o- me=unarodnog!ara!tera o-u7vata ne,riatel"!o ,o"tu,ane edne *emle ,rema drugo) i to u,otre-om

oru>ane "ile) a -e* ,roglaena ratnog *lo+ina odno"no -e* ,re!ida me=u"o-ni7odno"a. Ali oru>ani "u!o- o-u7vata i unutrane "u!o-e & oru>anu ,o-unu) gra=an"!irat) revoluiu itd. O!u,aia ,red"tavla o"vaane & *au*imane) *a,o"edane ,odru+a

edne dr>ave ili nenog dela oru>anim "nagama drug dr>ave u ratu ili u oru>anom"u!o-u. Ona u!lu+ue i u",o"tavlane vla"ti o!u,atora) a ta vla"t nie i"!lu+ivo vonave "adr>i i moguno"t ,rovo=ena negovi7 odlu!a) "ve) -e* "tiana "uvereniteta nado"voenim ,odru+em.'%'(

Sam ,oam *lo+ini ,rotiv ivilnog "tanovnita e odre=en ,re "vegame=unarodnom regulativom u elom ni*u me=unarodni7 !onvenia i drugi7do!umenata. QPrvi ,rei*ni me=unarodni a!t) !oi e ima utia na !a"nie me=unarodnoreguli"ane i odre=ivane ,oma ratnog *lo+ina ,rotiv ivilnog "tanovnitva) e"teNim-er"!i Statut i* 'U6@. godine) !oi !a>e "ledee: Ratni *lo+ini: t. Povrede ratni7*a!ona ili o-i+aa. 1a!ve ,ovrede o-u7vatau) ali "e na ni7 ne organi+avau) u-i"tvo)*lo"tavlane ili odvo=ene na ,rinudni rad) ili *a -ilo !oi dmgi il ivilnog "tanovnitvao!u,irane teritorie ili u o!u,iranu teritoriu) u-i"tvo ili *lo"tavlane ratni7 *aro-leni!a) ililia na moru) u-iane talaa) ,la+!ane avne ili ,rivatne imovine) namemo ra*aranegradova) varoi ili "ela ili ,u"toene) neo,ravdano vonom ,otre-om...'6

Krivi+no delo ratni *lo+in ,rotiv ivilnog "tanovnitva e u naem *a!onodav"tvureguli"an u Krivi+nom


23/47


+ove+no"ti i me=unarodnog ,rava vrlo +e"to "e na*ivau i me=unarodnim !rivi+nimdelima) er e ni7ov na"tana! te"no ,ove*an "a ra*voem me=unarodnog !rivi+nog,rava !oe "e formiralo uglavnom u o!viru me=unarodnog ratnog ,rava. Kao ,o"lediane+ove+ni7 ,o"tu,ana *a vreme ratova ili oru>ani7 "u!o-a) avla "e na"toane dr>ava)da !a"nie i me=unarodni7 *aednia) da "e me=unarodnim ugovirma utvrde

odgovaraua ,ravila ratovana !oi7 -i "e ,ridr>avale "trane u "u!o-u) u ilu 7umanog,o"tu,ana !a!o "e u+e"niima u "u!o-u) ta!o i "a o"talim neo-ora+!im "tanovnitvom.Dr>ave ,ot,i"nie ovi7 !onvenia o-ave*ale "u "e da "voim naionalnim*a!onodav"tvima ili ne,o"rednom ,rimenom !onvenie o-e*-ede ,rimenu ,ravila o,o"tu,anu *a vreme rata ili oru>anog "u!o-a i da na ta na+in in!riminiu ,ovredu ti7,ravila i !a>navau ni7ove ,re!rioe. 1a!o "e "tvaralo me=unarodog !rvi+no ,ravo,od !oim "e ,odra*ueva "!u, ,ravila "adr>anim u me=unarodnim ",ora*umima io-i+aima !oima "e reguliu me=unarodna !rivi+na dela odno"no ,ovredeme=unarodni7 ,ravila !oima "e na,ada na me=unarodne odno"e naruavanem mira)ne+ove+nim ,o"tu,anem u vreme rata ili mira i drugim na,adima na vredno"ti !oe "uod *na+aa *a elu me=unarodnu *aedniu.

Krivi+ni *a!on nae *emie ,o*nae I ,redvi=a tri vr"te ratni7 *io+ina. Nava>niara*li!a i*me=u ni7 e"te u odno"u na ,a"ivnog "u-e!ta) odno"no lia,rema !oima "eratni *lo+in vri. Rim"!i "tatu" ne ,ravi tu ra*li!u ve u o!viru i"tog +lana o-7vata "veone radne !oe ,red"tavla radna i*vrena tri vr"te ratni7 *lo+ina !oe ,o*nae nae!rivi+no ,ravo. /!oli!o u,oredimo reene u K< i ono !oe e "adr>ano u Rim"!om"tatute) mo>e "e !on"tatovati da "u veina radni ,redvi=ene Statutom +lanom T.O-u7vaene !rivi+nim delom i* glave tride"et +etvrte K*) er "e ,rili!om ,ro,i"ivanaratni7 *lo+ina u Statutu) !ao i !rivi+ni7 dela i* ,omenute glave ,olo ,re "vega odenev"!e !onvenie i* 'U6U.godine i dva do,un"!a ,roto!ola i* 'U.godine. Neu*imaui u o-*ir *na+ane "li+no"ti u reguli"anu ratni7 *lo+ina u Rim"!om "tatute Inaem !rivi+nom *a!onodav"tvu) ,o"toe *na+ane ra*li!e to o,ravdava ,oe-noni7ovo ,o"e-no ra*matrane) ali ono to e "igumo e"te da e in!riminaia "vi7 o-li!aratni7 *lo+ina u Krivi+nom *a!oni!u -lan!etnog !ara!tera t.one "e do,unuu ,ravilimame=unarodnog ,rava.

Prema "lovu ovog *a!ona) *lo+ini ,rotiv ivilnog "tanovnitva defini"an e ta!o da!o !rei ,ravil me=unarodnog ,rava *a vreme rata) oru>anog "u!o-a ili o!u,aienaredi: da "e i*vri na,ad na ivilno "tanovnitvo) na"ele) ,oedina ivilna lia) liaone",o"o-lena *a -or-u ili na ,ri,adni!e ili o-e!te 7umanitarni7 organi*aia ilimirovni7 mi"iaJ na,ad -e* i*-ora ila !oima "e ,oga=a ivilno "tanovnitvo ili ivilnio-e!ti !oi "u ,od ,o"e-nom *atitom me=unarodnog ,ravaJ na,ad na vone ileve *a!oi "e *nalo da e ,rou*ro!ovati "tradane ivilnog "tanovnitva ili nanoene teteivilnim o-e!tima !oe e u o+igledno ne"ra*meri "a o+e!ivanim vonim u+in!omJ da "e,rema ivilnom "tanovnitvu vre tele"ne ,ovre=e.mu+ena. ne+ove+na ,o"tu,ana)-iolo!i) mediin"!i ili drugi nau+ni e!",erimenti) ,ri"ilna "terili*aia. u*imane t!iva iliorgana radi tran",lantaie ili da "e vre druge radne !oima "e naruava *dravle ilinano"e veli!e ,atne ili naredi ra"elavane ili ,re"elavane ili ,ri"ilno odnarodnavane ili,revo=ene u drugu veruJ ,ri"ilavane na trudnou) ,ro"tituiu ili "ilovana:,rimenivane mera *a"traivana i terora) u*imane talaa) !ole!tivno !a>navane),rotiv,ravna liavana "lo-ode i *atvaranaJ liavane ,rava na ,ravilno i ne,ri"tra"no"u=eneJ ,roglaene ,rava i radni dr>avlana ne,riatel"!e "trane *a-ranenim)

23


24/47


"u",endovanim ili nedo,utenim u "ud"!om ,o"tu,!uJ ,ri"ilavane na "lu>-u uoru>anim "nagama ne,riatel"!e "ile ili u neno o-avetano "lu>-i ili admini"traiiJ,ri"ilavane na "lu>-u u oru>anim "nagama lia mla=eg od o"amnae"t godinaJ,ri"ilavane na ,rinudni radJ i*gladnavane "tanovnitvaJ ,rotiv,ravno odu*imane),ri"vaane ili unitavane imovine u veli!im ra*merama !oe nie o,ravdano vonim

,otre-amaJ u*imane ,rotiv,ravne i ne"ra*memo veli!e !ontri-uie i re!vi*iieJ"manene vredno"ti domaeg nova ili ,rotiv,ravno i*davane nova ili !o i*vri ne!ood navedeni7 dela.'$

Pored ovog o"novnog o-ii!a ,o"toe i o tri o-li!a u naem ,ravnom "i"temuratnog *lo+ian ,rotiv ivilnog "tanovnitva) gde "e o"novna ra*li!a ogleda u o-e!u na!ome "e vri na,ad. 1a!o e ,redvi=en ,o"e-an o-li! i to ta!o u!oli!o "e !re ,ravilame=unarodnog ,rava *a vreme rata) oru>anog "u!o-a iii o!u,aie) naredi: da "e i*vrina,ad na o-e!te ,o"e-no *atiene me=unarodnim ,ravom i o-e!te i ,o"troena "ao,a"nom "nagom !ao to "u -rane) na"i,i i nu!leame ele!traneJ da "e ga=au ivilnio-e!ti !oi "u ,od ,o"e-nom *atitom me=unarodnog ,rava) ne-ranena me"ta idemilitari*ovane *oneJ dugotrano i veli!i7 ra*mera oteene >ivotne "redine !oe mo>e

da teti *dravlu ili o,"tan!u "tanovnitva ili !o i*vri ne!o od navedeni7 dela) ili u!oli!o"e naredi da "e i*vri vre u-i"tva ili !o ta!vo delo i*vri) ilii naredi ili i*vri ,re"elenedelova "vog ivilnog "tanovnitva na o!u,iranu teritoriu.'@

-e u oru>anim "nagama ne,riatela)( liavane ,rava na ,ravi+no i ne,ri"tra"no "u=ene.

Radna i*vrena dela ,rema na+inu i*vrena mo>e "e ,odieliti na radnunare=ivana odre=eni7 radni !oe +ine "adr>inu ovog dela i na dire!tno i*vrenenavedeni7 radni. evi&Predi) e"na %## I*vori 7umanitamog ,rava & drugo) do,uneno I ,rera=enoi*dane) a!ultet ,oliti+!i7 nau!a /niver*iteta u Beogradu) Beograd) "tr.@UU.

17/ me=unarodnom ratnom ,ravu veoma mnogo ,a>ne e ,o"veeno odre=ivanu ,omaratnog *aro-leni!a. Ratni *aro-leni! ima odre=ena ,rava !oa mu e "ila !oa ga e *aro-iladu>na o-e*-iediti.

24


25/47


Pod ivilnim "tanovnitvom ,odra*umevamo elo!u,no neo-ora+!o "tanovnitvoodno"no "va lia !oa "u ivili) a !oa "e nala*e u *oni voni7 o,eraia ili na o!u,iranoteritorii !ao i ivili !oi "u internirani ili u,ueni na ,rinudan -orava!. 4ivil e "va!o lie!oe nie ,ri,adni! oru>ani7 "naga) niti ima "tatu" -ora. Pri"u"tvo me=u ivilnim"tanovnitvom lia !oi "u ,ri,adnii om>ani7 "naga ili imau "tatu" -ora edne od

"trane u "u!o-u ne liava "tanovnitvo negovog ivilnog !ara!tera) nitime=unarodno,ravne *atite. Da!le) *atita "tanovnitva od i*ve"ni7 ,o"ledia rata eo,ta) er "e odno"i na elo!u,no "tanovnitvo *emala u "u!o-u -e* i!a!ve ne,ovolnedi"!riminaie " o-*irom na ra"u) narodno"t) vem ili ,oliti+!a u-e=ena. Mora "e voditira+una o ,oedinim !ategorima ivila !oi e u>ivati ,o"e-nu *atitu.Me=u ,rivilegiama)oni !oi u>ivau e"u dea) >ene i novinari.'T Da!le) u "va!om !on!retnom "lu+au),ored o"talog mora "e imati u vidu da ,oedine !ategorie ivila u>ivau ,o"e-nu*atitu.

ene "u ,o"-no *atiene ,rotiv "va!og na,ada na ni7ovu +a"t) a naro+ito,rotiv "ilovana) ,rinudne ,ro"tituie i "va!og drugog o-li!a nedoli+nog na,ada.1rudnie i ma!e "a deom imau navei ,riorite !od ra*matrana ni7ovi7 "lu+aeva.

Prema dei "e mora ,o"tu,ati " ,o"e-nim o-*irima i ,ri,ada im ,o"e-na *atita) -e*o-*ira na to da li "u ili ni"u ratni *aro-lenii. Novinari anga>ovani u o,a"nim,rofe"ionalnim mi"iama u ,odru+u oru>anog "u!o-a "matrau "e ivilima *-og +egaula*e u !ategoriu *atieni7 lia ,o me=unarodnom ,ravu ,od u"lovom da ne,redu*imau ni!a!vu a!tivno"t !oa -i na!odila ni7ovom "tatu"u ivila.

4ivil e "va!a ona o"o-a !oa nie ,ri,adni! oru>ani7 "naga. Prema nartuPravila o ograni+enu o,a"no"ti !oima e i*lo>eno ivilno "tanovnitvo u ratu) ivilima "e"matrau o"o-e !oe ne ,ri,adau:'U

& Pri,adniima oru>ani7 "naga ili ni7ovim ,omonim ili ,ri,adauimorgani*aiama)

& ne ,ri,adau "nagama ,od ,ri,adniima oru>ani7 "naga ali "veedno u+e"tvuu une,riatel"tvima.

Strane u "u!o-u morau u "va!o do-a da ,rave ra*li!u i*me=u ivila i -oraa.Na,adi mogu -iti u"mereni "amo na -ore) a ni u !om "lu+au ne "meu -iti u"mereni,rema ivilima. Ovo ,red"tavla ,ra!"u dr>ava !ao normu o-i+anog me=unarodnog,rava) ,rimenivani7 u me=unarodnim i u neme=unarodnim oru>anim "u!o-ima. Prini,ra*li!ovana i*me=u ivila i -oraa ,rvi ,ut e ,omenut u Petrograd"!o de!laraii) u!oo "e i*me=u o"talog !a>e da e edini legitimni il !oi tre-a dr>ave da imau ,red"o-om *a vreme rata o"la-lene voni7 "naga ne,riatela%#.

18Kaurinovi) Daman %##@ Ratni *lo+in ,rotiv ivilnog "tanovnitva) Bilten a,elaionog"uda & Br+!o) "tr. .

192agro) a-iani) Sandra.) 3urai) Boan %#'( anim"u!o-ima & me=unarodno,ravna reena u "vetlu ra*voa novi7 tendenia *atite)


26/47


au odre>enu vonu,redno"t.

Be* o-*ira radi li "e o me=unarodnom ili neme=unarodnom oru>anom "u!o-u) u"va!o "ituaii *a-raneno e na,adati ivile i "va!a "trana mora ,redu*eti "ve mere,redo"tro>no"ti !a!o -i umanile nanoene ,ovreda ivilima. Na,adi u"merene naivilno "tanovnitvo *a"traivana ili ne!og drugog ra*loga "u "trogo *a-raneni.

avlan"tvo) a ,o ,ravilu e to "va!o lie !oe e ,ri,adni! vone) ,oliti+!e iliadmini"trativne organi*aie edne od "trane u "u!o-u.

Re+) e *a,ravo o liima !oa ne,o"redno u+e"tvuu u ratnim o,eraiamaodno"no ratni oru>anim "u!o-ima ili odr>avanu vla"ti na o!u,irano teritorii) a u,ravood ti7 lia *avi"i da li e doi do !reena ,ravila me=unarodnog ,rava ili ne. 8to "e

nare=ena ti+e) ono mo>e -iti dato od "trane lia !oe u odre=enom "lu+au ima "tatu"nared-odava) i to e uglanom lie !oe e ,o "vom vonom) "lu>-enom ili drugom,olo>au u moguno"ti da drugom naredi da i*vri odre=enu *a-ranemu radnu !ao n,r.oni "tareina) dr>avni fun!ioner) vladin "lu>-eni! i "l. A "amu nared-u defmiemo!ao edan ,o"e-an vid ,od"tre!avana !oi e ,ro,i"an !ao "amo"talno !riiv+no delo!oe ,o"toi -e* o-*ira da li e delo uo,te i*vreno) ,o!uano ili ne. I* ovoga mo>emovideti da !omandanti vrlo +e"to !re ,ravila 7umanitamog ,rava) er "u oni u o-ave*i da",ree mogue !rene ,ravila me=unarodnog ,rava.

a>ni elementi !rivi+nog dela !oa to e ratni *lo+in nedvo"mi"leno u!a*uu na-lan!etni !ara!ter i"tog) gde na" on u,uue na ,ravila *a"novana ne me=unarodnom,ravu. Ova!av !ara!ter ratnog *lo+ina !ao !rivi+nog dela u ,ot,uno"ti o-ave*ue "ud

da !ad i*ri+e o"u=uue ,re"ude navede "ve utvr=ene o!olno"ti i +inenie) !oe,red"tavlau o-ile>a !rivi+nog dela) ,rili!om +ega tre-a o-ratiti ,a>nu na ,rei*nonavo=ene odred-e%' na o"novu !oe "e *a-ranue !on!retna radna) odno"no radnai*vrena. Naravno) ,omenuta o-ave*a "uda ,ri"utna e i to!om ,i"mene i*rade,re"ude na o"novu !oe "e o,tu>eni ,roglaava !rivim) a !oa "e "a"toi u o-ave*i,ot,unog i*noena ra*loga ,ri reavanu ,ravni7 ,itana u !oa ula*e i ,ovrede

21Me=unarodna odred-a enev"!e !onvenie I odno"no Do,un"!og ,roto!ola I i II.

26


27/47


me=unarodnog ,rava u "lu+au rata) oru>anog "u!o-a ili o!u,aie. I*vrila !rivi+nogdela mo>e -iti "va!o lie -e* o-*ira na "vo"tvo ili dr>avlan"tvo delita ommunia%%)a u ,ravilu to e "va!o lie !oe e ,ri,adni! vone) ,oliti+!e ili admini"trativneorgani*aie edne od "trana u "u!o-u.%( Naravno) na+ee "u u ,itanu lia !oane,o"redno u+e"tvuu u ratnim o,eraiama odno"no oru>anom "u!o-u ili odr>avanu

vla"ti na o!u,irano teritorii) a u,ravo od ti7 lia *avi"i da li e doi do !rena ,ravilame=unarodnog ,rava ili ne. S druge "trane) nare=ene mo>e i*dati "amo lie !oe uodre=enom "lu+au ima "tatu" nared-odava. Nared-odava e lie !oe e ,o "vomvonom) "lu>-enom ili drugom ,olo>au u moguno"ti da drugom naredi da i*vriodre=enu *a-ranenu radnu !ao n,r.) voni "tareina) dr>avni fun!ioner) vladin"lu>-eni! i dr.%6 Nared-a e edan ,o"e-an vid ,od"tre!avana !oi e u ovom "lu+au,ro,i"an !ao "amo"talno !rivi+no delo !oe ,o"toi -e* o-*ira da li e delo uo,tei*vreno) ,o!uano ili ne.%$

/ ,ogledu odgovorno"ti nadre=enog lia *a !rivi+no delo ratnog *lo+ina ,rotivivilnog "tanovnitva "va!a!o tre-a imati u vidu ,ravila me=unarodnog ,rava !oa"trane ugovornie o-ave*uu da nalo>e vonim !omandantima) u ,ogledu ,ri,adni!a

oru>ani7 "naga ,od ni7ovom !omandom i o"tali7 lia ,od ni7ovom !ontrolom) da",rie+e i tamo gde e ,otre-no "u*-iu ,ovredu Konvenie i ovog ,roto!ola i da o tomeo-avie"te nadle>ne vla"ti. / tom ,ravu idu i nalo*i !omandantima da) "ra*merno"te,enu ni7ove odgovorno"ti) o-e*-iede da ,ri,adnii oru>ani7 "naga ,od ni7ovom!omandom -udu u,o*nati "a "voim o-ave*ama ,o Konvenii i ovom ,roto!olu.O-ave*a !omadanata e da ",rie+e mogua !rena ,ravila me=unarodnog ,rava) aa!o "u ,ovrede Konvenie ili ,roto!ola i*vrene) da ,o!rene di"i,lin"!i ili !a*neni,o"tu,a! ,rotiv i*vrilaa.

/ "amo "ud"!o ,ra!"i) !ada "e govori o !a>navanu lia !oa "u ,o+inila ratni*lo+in) odno"no *lo+in ,rotiv +ove+no"ti) !ao na-itnii i neo,7odni element -ia ovog!rivi+nog dela i"ti+e "e "i"temat"!a ,riroda ovog ratnog *lo+ina) odno"no u"lov da e!rene lud"!i7 ,rava i*ra*ito te!o i da ne ,red"tavla ",oradi+an doga=a) ve e dioire *lo+ina+!e ,oliti!e. /edno ova "u-e!tivni element *lo+ina e o"novna di"tin!ia,o !oo "e *lo+in ,rotiv +ove+no"ti ra*li!ue od ratnog *lo+ina ia!o e +e"to na+ini*vrena dela i"ti.

Da -i "e lie o"udilio *a ratne *lo+ine) odno"no *lo+ine ,rotiv +ove+no"ti "udovi)odno"no "ud"!a ,ra!"a in"i"tira na tri elementa:

22 5orvati i "aradnii 'UUU Ka*neno ,ravo X ,o"e-ni dioQ) Ma"media) 6


28/47


'. Da -i "e o,tu>eni ,rogla"io !rivim *a *lo+ine ,rotiv +ove+no"ti mora "e utvrditi,o"toane namere) t. u"merene na ,o"ti*ane odre=enog re*ultataJ

%. Kada "e radi o o,tu>enom !oi deluui !ao agent ne!og "i"tema i*vri ne!o ne+ove+nodelo +ie "e ,o"ledie ne o"tvaruu ne,o"redno ili trenutno nie neo,7odno da,redvi=a "ve ,o"ledie "vog ,rotiv,ravnog +inaJ dovolno e da e "ve"tan

+inenie da -i negovo delo " o-*irom na na"ilno"t i ar-itrerno"t "i"tema !omei",oru+ue >rtvu moglo ,rou*ro!ovati te!e ,o"ledie ,o >rtvuJ(. O,tu>eni mora -iti "ve"tan ve*e i*me=u "voe nedo*volene radne i ,oliti!e ili

"i"temat"!e ,ra!"e.

7151Vre#e iz$r&en(a ratnog zloina !roti$ %i$ilnog tano$ni&t$a

reme i*vrena !rivi+nog dela e edno od o"novni7 o-ele>a ovog !rivi+nogdela. Ka!o rat ,red"tavla oru>ani "u!o- namane dve dr>ave u* u,otre-u vei7 voni7,oteniala i*me=u *araeni7 "trana i ,re!idom me=u"o-ni7 odno"a) do! e oru>ani"u!o- ,raen u,otre-om vone "ile -e* ,re!ida me=u"o-ni7 odno"a !oe mogu na"tati

i*me=u dve ili vie dr>ava ili unutar edne dr>ave.%@

Da -i ovo !rivi+no delo ,o"toalo,otre-no e da e radna i*vrena ,redu*eta u vremen"!om ,reriodu +ii "e ,o+eta!ve>e *a ot,o+inane "u!o-a ili o!u,aie) a,re"tana! o,tim *avret!om voni7o,eraia.% 1a!o da ratni *lo+in ,rotiv ivilnog "tanovnitva mo>e -iti i*vren "amo *avreme rata) oru>anog "u!o- aili o!u,aie) !ao i u u"lovima gra=an"!og rata) t.!adaoru>ani "u!o- nema me=unarodni !ara!ter.

Da!le) vrieme i*vrena !rivi+nog dela odno"no vrieme rata) oru>anog "u!o-a ilio!u,aie ,red"tavla ,o"e-no) dodatno o-ile>e !rivi+nog dela. Pod o!u,aiom "e,odra*umieva o"vaane i *a,o"iedane teritorie ili diela teritorie edne dr>aveu,otre-om vone "ile u ratu ili oru>anom "u!o-u.%T Ratna o!u,aia e ,rivremeno ina"ilno *a,o"iedane teritorie druge "uverene dr>ave !oa e u me=unarodno,ravnom

"mi"lu ,ot+inena vla"ti o!u,atora. Da!le) o!u,ator"!a vla"t mora -iti fa!ti+!iu",o"tavlena i da e o!u,ator u "tanu da ta!vu vla"t odr>ava odre=eni ,eriod. %U

eta! va>ena ,rimene enev"!e Konvenie I *a godinu dana ,o o,tem

26 5orvati i "aradnii 'UUU Ka*neno ,ravo X ,o"e-ni dioQ) Ma"media) 6


29/47


*avret!u voni7 o,eraia na o!u,irano teritorii) a ,rema *atienim liima "ve do! ne-udu o"lo-o=ena.

Ova "mer ,rati i do"adana ,ra!"a 5a!og tri-unala *a -ivu 3ugo"laviu:GGOru>ani "u!o- ,o"toi tamo gde "e u odno"ima dviu dr>ava !ori"te oru>ane "nage) ili,o"toi du>i ,eriod oru>anog na"ila i*me=u vladini7 "naga i organi*ovani7 oru>ani7

gru,a) ili i*me=u ta!vi7 gru,a unutar edne dr>ave. Me=unarodno 7umanitarno ,ravo,rimenue "e od ,o+et!a ta!vog oru>anog "u!o-a i trae i na!on ,re"tan!ane,riatel"tava) do! "e ne do=e do o,teg *a!lu+ena mira) ili do! "e) u "lu+auunutraneg "u!o-a) ne ,o"tigne mirolu-ivo reene. Do tog trenut!a) me=unarodno7umanitarno ,ravo "e i dale ,rimenue na ielo teritorii *araeni7 dr>ava) ili) u "lu+auunutraneg "u!o-a) na ielo teritorii ,od !ontrolom odre=ene "trane) -ilo da "e tamovode -or-ena de"tva ili neGG(#.

7171Za&titni o"(e)t zloina !roti$ %i$ilnog tano$ni&t$a

O"novni ,redmet ili o-e!t *lo+ina ,rotiv ivilnog "tanovnitva e +ove+no"t i

vredno"ti *atiene me=unarodnim ,ravom !oe ,red"tavlau o,ti) gru,ni *atitnio-e!t *lo+ina ,rotiv ivilnog "tanovnitva. Sam ,oam +ove+no"t ,odra*umeva,otovane o"novni7 Iud"!i7 ,rava i "lo-oda) a me=unarodno ,ravo e me=unarodno!rivi+no ,ravo !oe *a-ranue odre=ene ,o"tu,!e u "vim ili odre=enim "ituaiama i,redvi=a i7 !ao !rivi+na dela. Odno"no) +ove+no"t e do-ro ili vredno"t od o,tegivili*ai"!og intere"a *a elu me=unarodnu *aedniu) *a elo +ove+an"tvo. ivot) tele"niintegritet i *dravle +ove!a) do"toan"tvo li+no"ti) o"novna lud"!a ,rava i "lo-ode ('.Kao ,a"ivni "u-e!t ovog !rivi+nog dela e ivilno "tanovnitvo) a ,redmet na,adaodno"no o-e!t na !oem "e ,redu*ima radna i*vrena "u >ivot) tele"ni integritet)*dravle) o"novne "lo-ode i imovina ivilnog "tanovnitva) *ati o,te o,a"ni o-e!ti &

-rane) na"i,i i nu!leame ele!trane) ne-ranena me"ta) demilitari*ovane *one) ,rirodneo!oline i demograf"!i "tat"u o!u,irane teritorie.(%

rtva !rivi+nog dela e ivilno "tanovnitvo. Krivi+no,ravna *atita o-u7vata "vaivilna Iia) gde "e ,od tima liima ,odra*umevau elo!u,no neo-ora+no "tanovnitvoodno"no "va lia !oa "u ivili) a !oa "e nala*e u *oni voni7 o,eraia ili na o!u,iranoteritorii !ao i ivili !oi "u interirani ili u,ueni na ,rinudni -orava!.

Da!le) !ada e u ,itanu *atita od na,ada na o-e!te ,o"e-no *atieneme=unarodnim ,ravom odno"no *atita ivilnog "tanovnitva i ivilni7 o-e!ata o"novna,ravila u me=unarodnom ,ravu ,rave ra*li!u i*me=u ivilni7 o-e!ata i voni7 o-e!atai* +ega "liedi da vone o,eraie mogu -iti u"merene "amo ,rotiv voni7 o-e!ata.

30A!erman) 3.) OSullivan) 0.) %##% Pra!"a i ,roedura me=unarodnog !rivi+nog tri-unala*a -ivu 3ugo"laviuQ) MYller) Saraevo) "tr. '(.

313ovaevi) Dragan %##$ Me=unarodno !rvi+no ,ravo"u=e u fun!ii odr>avana i *atitemira i me=unarodne -e*-edno"ti) MP'&%) "tr. 6'.

32Kaurinovi) Daman %##@ Ratni *lo+in ,rotiv ivilnog "tanovnitvaGG) Bilten a,elaionog"uda & Br+!o) "tr.$.

29


30/47


Me=unarodno ,ravo) titei o-e!te neo,7odne da -i ivilno "tanovnitvo o,"talo)*a-ranue na,ad i unitene ili u+initi ne!ori"nim o-e!te neo,7odne da ivilno"tanovnitvo ,re>ivi) !ao n,r. in"talaie *a vodu *a ,ie) ,o"troena *a navodnavane),olo,rivredne o-la"ti *a ,roi*vodnu 7rane) *ali7e i re*erve neo,7odne da -i ivilno"tanovnitvo ,re>ivelo i dr. Navedene radne morau -iti ,redu*ete "a i*ri+itom

namerom da "e ivilno "tanovnitvo lii vredno"ti !ou ti o-e!ti imau *a ni7ovo,"tana!) -e* o-*ira da li e motiv i*nurivane "tanovnitava gla=u) negovo i"elene iline!i drugi motiv.

2ra=an"!e -olnie ta!o=e ula*e u !ategoriu *atieni7 o-e!ata ,a ne mogu) niu !ome "lu+au) -iti ,redmet na,ada. oni o-e!ti morau -iti udaleni i naveomoguo meri " o-*irom na o,a"no"t !ou *a -olnie ,red"tavla ni7ova -li*ina. ivau -olnie mo>e da ,re"tane a!o "e) ,ored 7umanitarni7) u,otre-e i u vreneradni tetni7 ,o ne,riatela. Lie+ene raneni7 i -ole"ni7 voni!a ne "matra "e tetnomradnom. /"lov *a ,re"tana! *atite gra=an"!e -olnie e ,ret7odno u,uivaneo-ave*ne o,omene i o"tavlane ra*umnog ro!a da "e tetne radne ot!lone.

/ o!viru *atite od na,ada na o-e!te *atiene me=unarodnim ,ravom ,o"e-nu

*atitu u>ivau gra=evine ili in"talaie !oe "adr>e o,a"ne "ile to e"t -rane) na"i,i inu!learne ele!trane *a ,roi*vodnu energie !oi "u ,o "voim "vo"tvima i namenio,teo,a"ni o-e!ti i ,o"troena. Me=utim) ,o"e-na *atita od na,ada na -rane ilina"i,e ,o me=unarodnom ,ravu mo>e da ,re"tane u!oli!o "e navedeni o,teo,a"nio-e!ti !ori"te *a ne!u drugu a ne "vou normalnu namenu i na ta na+in ,red"tavlaune,o"rednu ,odr!u vonim o,eraiama ta!o da e na,ad edini mogui na+in da "e",rie+i ta!va ,odr!a. 1a!o=e) nu!learne entrale *a ,roi*vodnu ele!tri+ne energiemogu -iti ,redmet na,ada a!o ,red"tavlau redovnu) *na+anu i ne,o"rednu ,odr!uvonim o,eraiama i a!o e na,ad edini mogui na+in da "e ",rie+i ta!va ,odr!a. No)-rane) na"i,i i nu!learne ele!tri+ne entrale ne "meu -iti o-e!ti na,ada +a! ni a!o "uto voni o-e!ti) u!oli!o ta!av na,ad mo>e ,rou*ro!ovati o"lo-a=ane o,a"ni7 "ila i timeveli!e gu-it!e me=u ivilnim "tanovnitvom. Drugi voni o-e!ti loirani !od navedeni7o-e!ata ili u ni7ovo -li*ini mogu -iti ,redmet na,ada ,od i"tim u"lovima !ao i -rane)na"i,i ili nu!learne entrale. Me=utim) u "vim navedenim "ituaiama ivilno"tanovnitvo i ,oedini ivili u>ivau "vu *atitu ,o me=unarodnom ,ravu u!lu+uui i,o"e-ne mere ,redo"tro>no"ti ,ri na,adu na vone o-e!te i ",rovo=enu voni7o,reraia.

7191Radn(a iz$r&en(a zloina !roti$ %i$ilnog tano$ni&t$a

Ratni *lo+in ,rotiv ivilnog "tanovnita u naem ,ravnom "i"temu e reguli"an uKrivi+nom *a!onodav"tvu. Sam *a!on ,ro,i"ue mnogo-rone o-li!e radni i*vrena

ovog !rivi+nog dela gde "u te radne ,o"tavlene altemativno. Same radne "e mogu!valifi!ovati !ao ovo !rivi+no delo "amo a!o "e nima !re ,ravila me=unarodnog ,rava)to *na+i da e ovo !rivi+no delo -lan!etnog !ara!tera. Same radne i*vrena !rivi+nodela "u u,ravlene ,rotiv >ivota ili tele"nog integriteta) "lo-ode) imovine I drugi7o"onovni7 ,rava gra=ana.

Kao radna i*vrena ,red"tavla nare=ene da "e u+ine ili ,a! "amo"tanoi*vrene ne!e od radni navedeni7 u K< RS. Nare=ene odno"no i*vrena ne!e odaltemativno ,ro,i"ani7 adni i*vrena tre-a da ,red"tavla !rene ,ravila

30


31/47


me=unarodnog ,rava) i to ,re "vega ona ,ravila !oa "u "adr>ana u me=unarodnim",ora*umima u !oima u+e"tvuu "trene u "u!o-u) !ao i ,rini,i i ,ravila me=unaordnog,rava !oa "u o,te,ri*nata. 1a!o e ,rema enev"!o !onvenii u "lu+au oru>ani7"u!o-a !oi nemau !arat!er me=unarodno oru>ani "u!o- i !oi i*-ie na teritorii edneod "trane ugovomie) "va!a "trana u "u!o-u -ie du>na da ,rimenue "ledee

odred-e: Prema liima !oa ne u+e"tvuu ne,o"redno u ne,riatel"tvima) ,odra*umevaui

tu ,ri,adni!e oru>ani7 "naga !oi "u ,olo>ili om>e i Iia one",o"o-lena *a -or-uu"led -ole"ti) rana) Ii"ena "lo-ode ili i* !og -ilo drugog u*ro!a) ,o"tu,ae "e u"va!o ,rilii +ove+no"ti) -e* i!a!ve ne,ovolne di"!riminaie *a"novane na ra"i)-oe !o>e) veri ili u-e=enu) ,olu) ro=enu ili imovnom "tanu) ili -ilo !ome drugom"li+nom merilu. I* tog ra*loga "e *a-ranue ,rimena "ledei7 ,o"tu,a!a:

& Povrede !oe "e nano"e >ivotu ili tele"nom integritetu) naro+ito "ve vr"te u-i"tva)o"a!aene) "vire,o"ti ili mu+enaJ

& /*imane talaaJ& Povreda li+nog do"toan"tva) naro+ito uvredlivi i ,oni>avaui ,o"tu,iJ

I*riane i i*vravane !a*ni -e* ,ret7odnog "u=ena od "trane redovnou"tanovlenog "uda i ,ro,raenog "vim "ud"!im garaniama !oe ivili*ovaninarodi ,ri*nau *a neo,7odneJ

Ranenii i -ole"nii -ie ,ri7vaeni i negovani.

O"novne radne i*vrena "u ta!"ativno navedene i ra*novr"ne ,o "vom!ara!teru. Pre "vega one "u u"merene ,rotiv ,oedinaa !ao ,ri,adni!a ivilnog"tanovnitva) !ao to "u n,r. /-iane) nanoene "na>nog tele"nog ili duevnog -ola)te!o tele"no ,ovre=ivane ili te!o naruene *dravla) mu+ene) "ilovane),rotiv*a!onito *dravle) -iolo!i) mediin"!i ili druig "li+ni e!",erimeni i dr. O"im ovi7radni) tu "u ,ri"utne i one radne !oe "e odno"e ,rotiv ivilnog "tanovnitva u elini) u!oe u-raamo: mere *a"tarivana i terora) !ole!tivnog !a>navane) odvo=ene u!onentraione Iogoe) !onfi"!aia imovnie) i*gladnivane "tanovnitva) ,rotiv*a!onitoi*davane nova i "l.(((6

In!rimini"ane radne ,o"taven "u u *a!onu altemativno) ta!o da "e delo mo>ei*vriti "va!om od ti7 radni7. Me=utim) u!oli!o "e de"i da edno lie i*vri viei"tovr"ni7 radni ili vie ra*novr"ni7 radni in!rimini"ani7 i ,redvi=eni7 u ovom *a!onu)radie "e "amo o ednom !riiv+nom dleu ratnog *lo+ina ,rotiv ivilnog "tanovnitva) eru ovom "lu+au ve i* "amog *a!ono"!og o,i"a !rivi+ngo dela ,ori*ila*i da e u ,itanu

edin"tveno !riiv+no delo) -e* o-*ira na -ro i*vreni7 ,oedini7 radni.($Po"toi edno

33enev"!a !onvenia) +lan (.

34Kaurinovi) Daman %##@ Ratni *lo+in ,rotiv ivilnog "tanovnitva) Bilten a,elaionog"uda & Br+!o) "tr..

35Maleevi) Olga %#'' Ratni*lo+ini,rotiv ivilnog "tanovnitva) Seminar u Neumu) "tr.%.

31


32/47


!rivi+no delo ratnog *lo+ina ,rotiv ivilngo "tanovnitva i u "lu+au da e i*vriila,oedine radne i*vrio i na ra*nim me"tima ,rema ra*nim Iiima) u veim vremen"!imra*maima i na ra*li+ite na+ine.

Norme me=unarodnog ,rava od *na+aa *a ovo !rivi+no delo "adr>ane "u uo-i+anom me=unarodnom ratnom ,ravu) ali i u me=unarodnim !onveniama !ao to

"u enev"!a !onvenia i* 'U6U.godine i do,un"!i ,roto!ol u* te !onvenie i*'U.godine. ,rema ,ravilima ovi7 !onvenia "adr>ano e da "e morau ,rili!omvrena ovog !riv+no dela ,redu*eti "ve mere ,redo"tro>no"ti u ilu da "e ,otediivilno "tanovnito i ivilni o-e!ti. Odno"no ,re ,redu*imana na,ada morau "e,redu*eti "ve mogue mere da "e ,roveri o-e!ti !oi e "e na,a"ti da to ni"u ivili niivilni o-e!ti) i da ni"u o-u7vaeni ,o"e-nom *atitom. I"to ta!o) du>ni "u da "e"u*dr>e od odlu!e da "e !rene u -ilo !a!av na,ad od !oga "e mo>e o+e!ivati da e,ro*ro!ovati "lu+ane gu-it!e >ivota ivila) ,ovreda ivila) oteena ivilni7 o-e!ata ili!om-inaiu toga) !oi -i -ili ne"ra*memo veli!i u odno"u na ,redvi=enu !on!retnu idire!tnu vonu ,redno"ti. Na,ad tre-a da -ude anuliran ili ,re!inud a!o ,o"tane a"noda il nie voni ili da e o-u7vaen ,o"e-nom *atitom. ili da "e mo>e o+e!ivati da e

,rou*ro!ovati "lu+ane gu-it!e >ivota ivila) ,ovrede ivila) oteene ivilni7 o-e!ata) ili!om-inaiu toga) !oi -i -ili ne"ra*memo veli!i u odno"u na,redvi=enu !on!retnu idire!tu vonu ,redno"ti.(@

Kada e u ,itanu *atita od na,ada na o-e!te ,o"e-no *atieneme=unarodnim ,ravom odno"no *atita ivilnog "tanovnitva i ivilni7 o-e!ata o"novna,ravila u me=unarodnom ,ravu ,rave ra*li!u i*me=u ivilnog o-e!ta i voni7 o-e!ata i*+ega ,roi*ila*i da vone o,eraie mogu -iti u"merene "amo ,rotiv voni7 o-e!ata. 1a!o,rema ,ravilima me=unarodnog ,rava) titei o-e!te neo,7odno e da -i ivilno"tanovnitvo o,"talo) *a-ranue na,ad i unitene ili u+initi ne!ori"nim o-e!teneo,7odne da ivilno "tanovnitov ,re>ivi) !ao n,r. In"talaie *a vodu *a ,ie),o"troene *a navodnavane) ,olo,rivredne o-la"ti *a ,roi*vodnu 7rane) *ali7e ire*ervne neo,7odne da -i iivilno "tanovnitov ,re>ivelo i dr. Navedene radne morau-iti ,redu*ete "a i*ri+itom namerom da "e ivilno "tanovnitvo lii vredno"ti !ou tio-e!ti imau *a ni7ov o,"tana!) -e* o-*ira da li e motiv i*nirivane "tanovnitva gla=u)negovo i"elene ili ne!i drugi motiv. 2ra=an"!e -olnie "u ta!o=e edne od !ategoria*atieni7 o-e!ata ,a ne mogu ni u !om "lu+au -iti ,redmet na,ada. (oni o-e!timorau -iti udaleni i naveo moguo meri " o-*irom na o,a"no"ti !ou *a -olnie,red"tavlau ni7ova -li*ina. Le+ene raneni!a i -ole"ni!a voni!a ne "matra "e tetnomradnom. A u"lov *a ,re"tana! *atite gra=an"!e -olnie e ,ret7odno u,uivaneo-ave*ne o,omene i o"tavlane ra*umnog ro!a da "e tetne radne ot!lone.

Prema ,ravilima me=unarodnog ,rava *a-ranue "e "va!o ,ravo o!u,atora danaredi ili u+ini ,re"elene delova ivilnog "tanovnitva "voe ,ri,adno"ti na o!u,iranuteritoriu i na ta na+in ,romeni demograf"!u "li!u o!u,irane teritorie. A i*ri+ito "e*a-ranue ,rinudno ,re"elena) ma"ovna ili ,oedina+na ,re"elena *atieni7 lia

36Stoanovi)


33/47


i*van o!u,irane teritorie) !ao i ,remetane delova "o,"tvenog "tanovnitva od "traneo!u,aione "ile na teritorii !ou ona o!u,ira.(T

Na+in i*vr"ena *lo+ina ,rotiv ivilnog "tanovni"tva "e "a"toi od nar=ivana *ai*vrene *a-raneni7 radni ili u i*vrenu ta!vi7 radni. 1e radne "u na-roane u K< RS.Nare=ene odno"no i*vrene ne!i7 od alternativno ,ro,i"ani7 radni i*vrena tre-a

da ,red"tavla !rene ,ravila medunarodnog ,rava.Na+in i*vr"ena ratnog *lo+ina"a"toi "e u nar=ivanu i*vrena *a-raneni7 radni ili u i*vr"enu ta!vi7radni.I*davanem nare=ena delo e dovreno i nie ,otre-no da e ,o"tu,len ,onare=enu !ao i da e nare=ene iEvreno.I*vr"ila *loina e lie !oe e iEdalo nare=ene*a i*vrene radni navedeni7 u *a!onu i lie !oe e ovo nare=ene i*vr"ilo.

Radnama !oe ni"u o-u7vaene ovim e "e i*vriti ratni *lo+in,rotiv ivilnog "tanovnitva. Naime u


34/47


Ra"elavane ili ,re"elavane ili ,ri"ilno odnarodnavane ili ,rovo=ene u druguveruJ

Pri"ilavane na trudnou) ,ro"tituiu ili "ilovaneJ Primenivane mera *a"traivana i terora) u*imane talaa) !ole!tivno

!a>navane) ,roti,ravna liavana "lo-ode I *atvaranaJ

Liavane ,rava na ,ravilno i ne,ri"tra"no "u=eneJ Proglaene ,rava i radni dr>avlana ne,riatel"!e "trane *a-ranenima)"u",endovanim ili nedo,utenim u "ud"!om ,o"tu,!uJ

Pri"ilavane na "lu>-u u oru>aim "nagama na,riatel"!e "ilei ili u nenoo-avetano "lu>-i ili admini"traii)

Pri"ilavane na "lu>-u u oru>anim "nagama lia mla=eg od o"amane"t godinaJ Pri"ilavane na ,rinudni rad) i*gladnavane "tanovnitva) ,rotiv,ravno

odu*imane) ,ri"vaane ili unitavane imovine u veli!im ra*merama !oe nieo,ravdano vonim ,otre-ama) u*imane ,rotiv,ravne i ne"ra*merno veli!e!ontri-uie i re!vi*iie) "manene vredno"ti domaeg nova ili ,rotiv,ravnoi*davane nova.

/ drugom "tavu +lana !oim "e regulie ratni *lo+in ,rotiv ivilnog "tanovnita)"adr>ani "u i na-roanie o"tale radne i*vrena ovog !rivi+nog dela) a to "u:

Na,ad na o-e!te ,o"e-no *atiene me=unarodnim ,ravom i o-e!te i,o"troena "a o,a"nom "nagom !ao to "u -rane) na"i,i i ne!learne ele!traneJ

2a=ane ivilni7 o-e!ata !oi "u ,od ,o"e-nom *atitom me=unarodnog ,rava)ne-raneni7 me"ta I demilitari*ovani7 *onaJ

Dugotrano i veli!i7 ra*mera oteene ,rirodne o!oline !oe mo>e tetiti *dravluili o,"tan!u "tanovnitva.

1e>i o-li! ovog !rivi+nog dela ,o"toi onda !ada "e *a vreme rata) oru>ani7"u!o-a ili o!u,aia nare=ue u-iane ivilnog "tanovnitva ili !ada "e to nare=enei*vrava. Po"e-an o-li! ,o"toi !ada "e "o,"tveno ivilnog "tanovnitvo ,re"elava nao!u,iranu teritoriu. .


35/47


*lo+ina e lie !oe e i*dalo nare=ene *a i*vrene radni navedeni7 u *a!onu i lie !oee ovo nare=ene i*vrilo.

71@1Kri$ina odgo$ornot za zloin !roti$ %i$ilnog tano$ni&t$a

O"nov "va!e !rivi+ne odgovorno"ti +ine dva "u-e!tivna elementa !oi tem,orerimini" !ar!ateriu u+inioa) a to e negovo ,"i7i+!o "tane & ura+unlivo"ti i ,"i7i+!iodno" ,rema !rivi+nom delu & vino"t ili !rivia. P"i7i+!o "tane ,red"tavla ,ret,o"tav!uvino"ti i one "e na+ee ,ret,o"tavla) do! "e !rivia mora utvrditi i do!a*ati u "va!om!on!retnom "lu+au.

/mila e na+ei o-li! vino"ti) a !od !rivi+nog dela ratni *lo+ini ,rotiv ivilnog"tanovnitva i edini o-li! vino"ti. /mila e edini o-li! vino"ti ,otre-an *a !rivi+nuodgovomo"t i*vrilaa !rivi+nog dela ratnog *lo+ina ,rotiv ivilnog "tanovnitva) a "ve"ti*vrioa odno"no negova intele!tualna !om,onenta ne o-u7vata o-e!tivni u"lo-in!riminaie t.!rene ,ravila me=unarodnog ,rava) ali da -i "e "e to utvrdilo mora "eutvrditi da e radna ,redu*eta od "trane i*vrioa o-e!tivno ,red"tavlane !rene

,ravila me=unarodnog ,rava. /*imaui u o-*ir ,rirodu in!rimini"ani7 radni ovo!rivi+no delo "e ,o ,ravili mo>e i*vriti "amo "a dire!tnim umilaem) ali u ne!im"lu+aevima -ie dovolan i eventualni umila. /+inila ne mora -iti "ve"tan da "voim,o"tu,ima !rii ,ravila me=unarodnog ,rava) a do! ta ,ovreda ,ravila me=unarodnog,rava u o,i"u ovog !rivi+nog dela ,red"tavla o-e!tivni u"lov !a>nivo"ti !oima e,o"e-no odre=en !arat!er i o!vir ,roti,rvano"ti ovog !rivi+nog dela u tom "mi"lu todelo mora -iti ,rotiv,ravno i ,o me=unarondnom ,ravu. 6%

Krene ,ravila me=unarodnog ,rava !od !rivi+nog dela *lo+ina ,rotiv ivilnog"tanovnitva ,red"tavla o-e!tivni u"lov in!riminaie odno"no o-e!tivni u"lov!a>nivo"ti) to *na+i da u!oli!o i*o"tane !rene ,ravila me=unarodnog ,rava i"!lu+uemoguno"t ,o"toana oni7 !rivi+ni7 dela ,rotiv +ove+no"ti i vredno"ti *atieni7

me=unarodnim ,ravom !od !oi7 e !rene ,ravila me=unarodnog ,rava ,redvi=eno!a!o dodatni) o-e!tivni u"lov in!riminaieQ.6(

O"novno e ,ravilo u !rivi+nom ,ravu da "va!o odgovara *a "voe ,o"tu,!e.3edno od o"novni7 ,rini,a !rivi+nog ,rava e"te i ,rini, individualne) li+ne "u-e!tivneodgovorno"ti. Krivi+na odgovorno"t u o"novi e individaulna !ategoria) ona nene,reno"iva i "va!i u+inila odgovara "amo *a ono to e oni u+inio ili e ,ro,u"ti u+iniit)*a ono to e -io du>an i moga da +ini.

Ova!vo odre=ene temeli "e na na+elu individualne "u-e!tivne odgovomo"ti. 66

Kada e re+ o vonim ili drugim "tareinama !oi "e ,oavluu u ulo*i nared-odavani7ov !riiv+no,ravni "tatu" e ne",oran) to dola*i do ,rimene in"tituta !omandne

42Maleevi) Olga %#'' Ratni*lo+ini,rotiv ivilnog "tanovnitva) Seminar u Neumu) "tr.6.

43Kaurinovi) Daman %##@ Ratni *to+in ,rotiv ivilnog "tanovnitva) Biiten a,elaionog"uda & Br+!o) "tr. ''.

44


36/47


odgovorno"ti. Komandna odgovomo"t e in"titu o-i+anog) me=unarodnog) !rivi+nog,rava u +io e o"novi idea da *a *lo+ina+!e delatno"ti ,odre=eni tre-a da odgovorau*a,ovednii *-og ni7ovi7 veli!i7 ovlaena -udui da "u oni ti !oi i*dau naloge,odre=enima I da "u du>ni nad*irati ni7ovo i*vrene i u "lu+au i",olene ne,o"luno"tida ,rimene mere di"i,lin"!e) !rivi+ne I druge ,otre-ne mere. ZKomandna odgovomo"t

,red"tavla o-li! individualne !rivi+ne odgovomo"ti !oa na"tae ne+inenem) t.odgovoran e nadre=eni *a *lo+ine ,odre=eni7 a!o e ,ro,u"tio da i7 ",re+i ili da i7!a*ni *a ra*li!u od *lo+ina !oi e naredio.6$Odgovomo"t ,ret,o"tavleni7 *a ne"u,e7",re+avana "vi7 o-li!a ratni7 *lo+ina !ona+no e defini"an Dodatnim Proto!olom i u*enev"!u !onveniu !oi e "a+inen 'U.godine. ,rema Proto!olu I !omandneodgovomo"t "e "a"toi u o-ave*i da "va!i voni "tareina mora o"igurati ,otoavne7umanitamog ,rava u "feri "vog !omandovana. Komandna odgovomo"t ,red"tavlaodgovorno"t !omandanata *a dela ratnog *lo+ina !oa "u ,o+inena negovi ,odre=eni!ao i ,ri,adnii ,aravoni7 formaia !oi "u ,od negovom !ontrolom.

/ naem ,ravnom "i"temu !omandna odgovomo"t ima "voe o,ravdane "amoa!o "e "7avti) !ao odogovomo"t *a !rivi+no delo ,ro,utana da "e ,redu*mu mere

!oe e ,ret,o"tavleni -io du>an da,redu*me i !oima -i "e ",re+ilo i*vrene odre=eni7!rivi+ni7 dela) a ne !ao odgovomo"t *a dela !oa ni"u ",re+ena. 1o e edino reene!oim "e mo>e ,o"tii u"aglaavane naionalnog !rivi+nog *a!ononodav"tva "aRim"!im "tatutom) a da "e ,ri tom ne ,ovredi na+elo individualne "u-e!tivneodgovomo"ti u !rivi+nom ,ravu. I* +ega ,roi*ila*i da e vo o-u7vaeno i odgovomou*a ratni *lo+in ,rotiv ivilnog "tanovnitva. Do !omandne edgovorno"ti *a ratne *lo+ine,rotiv ivilnog "tanovnitva e doi u!oli!o odre=eno lie ne ,redu*me "ve mere "a",re+avane i*vrena ovog !rivi+nog dela.

Krivi+no delo ne",re+avane vrena !rivi+ni7 dela ,rotiv +ove+no"ti i drugi7do-ara *atieni7 me=unarodnim ,ravom +lan (T6. K< RS ,ro,i"ano e da -i "e nae,ravo u"!ladilo "a ratifi!ovanim Rim"!im "tatutom Me=unarodnog !rivi+nog "uda.O"novna idea uvo=ena in"tituta !omandne odgovomo"ti e"te da "e ne,o"rednimi*vrioem !rivi+ni7 dela ,rotiv +ove+no"ti i drugi7 do-ara *atieni7 me=unarodnim,ravom "matra) ne "amo Iie !oe e ne,o"redno ,redu*elo radnu i*vrena ovi7!rivi+ni7 dela) nego i negov ,ret,o"tavleni voni "tareina ili drugo lie !oe u oru>anim"u!o-ima *a,oveda ,aravonim "nagama) a !oi e u ,o*iii da ",re+i ta!vo,o"tu,ane "voi7 ,ot+ineni7. Naionalna *a!onodav"tva ra*li+ito ,o"tu,au ureguli"anu i defini"anu !omandne odgovomo"ti. Dva "u) uglavnom) na+ina togodre=ivana. Ne!a *a!onodav"tva "u ovu odgovorno"t ,redvidela u "voim o,timdelovima) gde "e nala*e i o"tali o,ti in"ituti !rivi+nog ,rava) !oi "e odre=uu *a!onom./*or ova!vom reguli"anu e na+in na !oi e to u+ineno u me=unarodnom !rivi+nom,ravu) ,re "vega u "tatutu 5a!og tri-unala i Stalnog me=unarodnog !rivi+nog "uda) alii u dmgim me=unarodnim do!umentima. Druga *a!onodav"tva "u ovu vr"tuodgovomo"ti ,redvidela ,o"e-nom delu !rivi+ni7 *a!ona) !ao ,o"e-na !rivi+na dela)me=u !oima "e nala*i i nae *a!onodav"tvo.

Reene !oe e ,ri7vaeno u Krivi+nom *a!oni!u Sr-ie odgovara Rim"!om"tatutu) !oi ,ravi ra*li!u i*me=u odgovomo"ti vonog *a,ovedni!a i ivilnog "lu>-eni!a!oi e u ,olo>au da mo>e da nare=ue dmgima. Da!le) !omandna odgovomo"t e

45Barain) Milorad) alad>i) Ale!"andar %##$ Komandna odgovorno"t) Saraevo) "tr. %.

36


37/47


odgovomo"t ,ret,o"tavlenog *a negovo ne+inene) a ,o"redno I *a *lo+ine drugi7. Po,rirodi "tvari) odgovomo"t *a ne+inene ,ret,o"tavla ,o*itivne du>no"ti !omandanta daodr>ava di"i,linu unutar "voe edinie) da efe!tivno !ontrolie ,o"tu,!e ,ot+ineni7)i"tra>ue "ve indiie o moguem ,laniranu ili i*vrenu *lo+ina i ta!o ",re+ava ni7ovovrene. ZKomandna odgovomo"t e odgovno"t *a "!rivleno ne+inene ne!oga !o e

imao efe!tivnu !ontrolu nad "voim ,ot+inenima) ali e do,u"tio da oni -udu umoguno"ti da i*vre *lo+in.6@

711S*=en(e i zatare$an(e zloina !roti$ %i$ilnog tano$ni&t$a

71101 Pra$ila o zatare$an(* zloina !roti$ %i$ilnog tano$ni&t$a

ava gu-i ,ravoili na !rivi+no gonene ili na i*vrene !rivi+ne "an!ie. Kada govorimo o *a"tarelo"ti!rivi+nog gonena mo>emo rei da on na"tu,a !ada dr>ava u"led ,rote!a odre=enog

vremen"!og ,erioda od dana i*vrena !rivi+nog dela gu-i ,ravo na !rvi+ino gonene) ado! e *a"tarelo"t i*vrena !rvi+ini7 "an!ia *avi"i od toga o !oo vr"ti !rivi+ni7"an!ia "e radi. Pored +inenie da e *a"tarelo"t o,ta I neograni+ena) ,o"toi i*u*eta!!ada "e radi o !rivi+ni7 dela genoida i ratni7 *lo+ina) !ao i *a ona !rivi+na dela *a !oa,o me=unarodnim ugovorima *a"tarelo"t ne mo>e da na"tu,i.

Poedina !rivi+na dela i* ove gru,e ne *a"tarevau u ,ogledu !rivi+nog gonena ilii*vrena i*re+eni7 !a*ni: genoide) *lo+in ,roliv +ove+no"ti) ratni *lo+in I druge !rivi+nadela *a !oa ,o ratifi!ovanim me=unarodnim ugovorima *a"tarelno"t ne mo>e dana"tu,i.

Krivi+nim *a!oni!om Re,u-li!e Sr-ie reguli"ano e ,itane *a"tarelo"ti !rivi+noggonena) odno"no *a"tarelo"ti i*vrena i*re+eni7 !rivi+ni7 "an!ia. Odred-e o

*a"tarelo"ti !rivi+nog gonena "u o,teg !ara!tera) to *na+i da "e ,rimenuu u odno"una "va !rivi+na dela) o"im u odno"u na ona !od !oi7 e *a"tarelo"t i*ri+ito i"!lu+ena.ine ,ro,i"ane) odno"no i*re+ene !a*ne. I"te!om ,ro,i"ani7 ro!ova ga"i "e ,ravonadle>ni7 dr>avni7 organa na !rivi+no gonene lia) odno"no na i*vrene !rivi+ne"an!ie) " tim to "e I u ednom I u drugom "lu+au *a"tarelo"t ,re!ida ,redu*imanemradni nadle>ni7 organa u ilu !rivi+nog gonena) odno"no i*vrena !a*ne) I od togmomenta ro!ovi ,o+inu ,onovo da te!u "ve do na"tu,ana t*v.

A,"olutne *a"tarelo"ti) !oa na"tu,a ,rote!om dvo"tru!og ro!a ,redvi=enog *a*a"tarelo"t !rivi+nog gonena) odno"no *a"tarelo"t i*vrena !a*ne.6


38/47


+ove+no"ti i* '[email protected] !rivi+no gonene I i*vrene !a*ne ne *a"tareva *a !rivi+nadela genoida) *lo+ina ,rotiv +ove+no"ti) i ratne *lo+ine) to e "lu+a I "a naim ,ravnim"i"temom) to e "adr>ano I u K< Sr-ie gde "e ,ro,i"ie da ne*a"tareva !rivi+nogonene I i*vrene !a*ne *a !rivi+na dela ,rotiv +ove+no"ti I drugi7 do-ara *atieni7me=unarodnim ,ravom) !ao ni *a !rivi+na dela *a !oa ,o ratifi!ovanim me=unarodnim

ugovorima *a"tarelo"t ne mo>e da na"tu,i.6T

/ ovom "lu+au "e radi o i*u*et!u od,rimene ,rimene ,ravila o *a"tarelo"ti !rivi+nog gonena I *a"tarelo"ti i*vrena !a*ne!ao o,teg na+ela !oe "e u "utini ,rimenue u odno"u na "va!o ,o+ineno !rivi+nodelo I na "va!u i*re+enu !a*nu.

Ne*a"tarelo"t *a navedena !rivi+na dela "e temeli na +inenii da "e radi onate>im !rivi+nim delima) !oa "e vre ,o ,ravilu u to!u rata I oru>ani7 "u!o-a to imdae dodatnu te>inu.

/,ravo i* navedeni7 ra*loga !od ovi7 !rivi+ni7 dela ne ,o"toi o,ravdane da,re"tane ,ravo dr>ave na !a>navane odno"no da ni7ovi ,o+inioi ,adnu u *a-orav.Odred-om +lana %U Rim"!og "tatuta e ,ro,i"ano da !rivi+na dela i* nadle>no"tiMe=unarodnog !rivi+nog "uda ne *a"tarevau) ,a "u I dr>ave ,ot,i"nie me=unarodni7

ugovora u "voim naionalnim *a!onodav"tvima ugradile odred-u o ne*a"tarelo"ti!rivi+nog gonena I i*vrena i*re+eni7 !a*ni.

71131 S*=en(e za zloine !roti$ %i$ilnog tano$ni&t$a

Ka!o ratni *lo+ini ,red"tavlau nate>i vid !rena Iud"!i7 ,rava) !a>navane,o+inilaa ,otre-a e "valog drutva !oe te>i da -ude "lo-odno i *a"novano na"i"temu vredno"ti !oi u "vo entar "tavla lud"!i >ivot. Proe"uirane ratni7 *lo+ina,red"tavla i o-ave*u Sr-ie u"tanovlenu -ronim me=unarodnim ",ora*umima +ii eona ,ot,i"ni!) !ao i +lan"tvom u me=unarodnim organi*aiama !oe "u na"tale delom ii* >ele da "e *lo+ini i mon"truo*no"ti i* Drugog "vet"!og rata ne ,onove /N) Savet

0vro,e. O-ave*a ,roe"uirana ratni7 *lo+ina ,roi*la*i i i* ,re"ude Me=unarodnog"uda ,ravde ,o tu>-i Bi5 ,rotiv Sr-ie a ,o"tavla "e i !ao u"lov *a ,ridru>ivane Sr-ie0vro,"!o unii.

Od '[email protected] %##(.godine) nadle>no"t *a ,roe"uirane ratni7 *lo+ina u Sr-ii e,ri,adala o!ru>nim "udovima u *emli u o!viru ni7ove uo-i+aene nadle>no"ti u o-la"ti!rivi+nog ,rava. Samo e "edam "u=ena *a ratne *lo+ine odr>ano u tom ,eriodu. / ulu%##()godine) Narodna "!u,tina Re,u-li!e Sr-ie e donela


39/47


,red"tavlau odgovor Sr-ie na ,otre-u *a "ud"!im utvr=ivanem odgovomo"ti *a ratne*lo+ine i ,redmet "u ovog i*vetaa.6U

Per"onalna i teritorialna nadle>no"t ea *a ratne *lo+ine o-u7vata dr>avlaneSr-ie i "trane dr>avlane o"umni+ene *a i*vrene navedeni7 vr"ta !rivi+ni7 dela nateritrii -ive Soiali"ti+!e ederativne Re,u-li!e 3ugo"lavie. Stvama nadle>no"t ea

,o!riva ratne *lo+ine) genoid i *lo+ine ,rotiv +ove+no"ti. Pitane e da li e "e *lo+ini,rotiv +ove+no"ti ,o+ineni to!om devede"eti7 ,roe"uirati !ao ta!vi) er) *a ra*li!u odgenoida ili ratni *lo+ina) *lo+ini ,rotiv +ove+no"ti ni"u ,o"toali !ao *a"e-na !ategoriau domaem *a!onodav"tvu u to vreme. Me=u ravnim "tru+naima u Sr-ii "!oro da,o"toi !on"en*u" da ,rini, nullum rimen "ine lege onemoguava !rivi+ne ,o"tu,!e,o to o"novi.

O,te me=unarodno ,ravo definie *lo+ine ,rotiv +ove+no"ti) iro!o)"veo-u7vatno) ali i dovolno ,rei*no. / ni7 ",adau *a-ranena dela +ie "u *aedni+!eo"o-eno"ti u tome:

' to "u naro+ito gnu"na !rena *a-rana !oa ,red"tavlau te!o vrie=ane

lud"!og do"toan"tva i ,oni>avane ednog ili vie lud"!i7 -ia% to ni"u i*olovani ili ",oradi+ni doga=ai ve dio ,oliti!e ne!e vlade ili iro!a ili"i"temat"!a ,ra!"a vrena *lo+ina !ou tolirie) ,rata ili na nu ,ri"tae ne!avlada ili fa!ti+!a vla"t)

( to "u *a-ranena i morau -iti !a>nena -e* o-*ira na to da li "u i*vrena uvreme rata ili u vreme mira.

6 >rtve ovog *lo+ina mogu -iti ivili ili a!o "u ,o+inena u to!u oru>anog "u!o-alia !oa ne u+e"tvuu ili vie ne u+e"tvuu u oru>anim ne,riatel"tvima) to e,ro,i"ano u Statutu Me=unarodnog !rivi+nog "uda *a -ivu 3ugo"laviu)Me=unarodnog !rivi+nog "uda *a Ruandu i Statutu Me=unarodnog !rivi+nog"uda) do! ,o me=unarodnom o-i+anom ,ravu >rtve mogu -iti i ne,riatel"!i-ori.

Sa>eto re+eno u-i"tvo) i"tre-livane) mu+ene) "ilovane) ,oliti+!o) ra"no iliver"!o ,roganane i drugi nelud"!i a!ti ,o"tau *lo+ini ,rotiv +ove+no"ti "amo a!o "udio ,ra!"e. I*olovana ne+ove+na dela ovog !ara!tera mogu ,red"tavlati te!a !renalud"!i7 ,rava) ili *avi"no od o!olno"ti ratne *lo+ine) ali to nie dovolno da -i *a"lu>ilada "e >igou !ao *lo+ini ,rotiv +ove+no"ti. S druge "trane) ,oedina mo>e -iti !riv *a*lo+in ,rotiv +ove+no"ti +a! i a!o ,o+ini edno ili dva !rena navedeni7 *a-rana) ili a!o,o+ini edno od ni7 ,rotiv ne!oli!o ivila) ali ,od u"lovom da "u dio "milenog ido"lednog *a-ranenog ,onaana odre=enog -roa lia ,ove*ani7 " ,re!rioemn,r.*ato to "e nala*e u *aedni+!o oru>ano a!ii ili *-og toga to "u dio *aedni+!og,lana ili i* ne!og drugog "li+nog ra*loga.

Donoenem no"ti dr>avni7 organa u ,o"tu,!u,rotiv u+inilaa ratni7 *lo+ina) gde uedno u-raamo I *lo+ine ,rotiv ivilngo "tanovnitvao"novano e 1u>ilatvo *a ratne *lo+ine i ee *a ratne *lo+ine ,ri O!ru>nom "udu uBeogradu !oe e -ilo nadle>no *a ot!rivane I !rivi+no gonene u+inilaa !rivi+ni7 dela

49Monitoring I i*vetavane o a!tivno"tima ,ravni7 in"tituia u Sr-ii u o-la"ti organi*ovanog!riminala) ratni7 *lo+ina) di"!riminaie I na"ila u ,orodii) Beograd"!i entar*a Iud"!a ,rava)Beograd) %##T.) "tr.%U.

39


40/47


,rotiv +ove+no"ti i me=unarodnog ,rava.$# Me=utim) na!on reorgani*aie mre>e"udova u RS) ,o"tu,i *a ratne *lo+ine "e u ,rvom "te,enu vode ,red eem *a ratne*lo+ine Odelena *a a ratne *lo+ine ieg "uda u Beogradu) a u drugom "te,enu "udiee *a ratne *lo+ine Odelena *a ratne *lo+ine A,elaionog "uda u Beogradu.1u>ilatvo *a ratne *lo+ine defini"ano e !ao avno tu>ilatvo ,o"e-ne nadle>no"ti)

o"novano *a elu teritoriu Sr-ie i ono ,o"tu,a i u ,rvom i drugom "te,enu.Sudie ea *a ratne *lo+ine ,o"tu,!e vode ,rofe"ionalno i ,ravi+no) vodeira+una o ,ravima o,tu>eni7. Po"tu,i "e vode efi!a"no i u ,ore=enu "a ,o"tu,ima *aratne *lo+ine u regionu i ,red MK13) *avravau u ra*umnom ro!u O"novni ,ro-lem uve*i "a radom 1u>ilatva *a ratne *lo+ine e negov !a,aitet. Ova ,ro-lem e,re,o*nat i od "trane me=unarodni7 in"tituia) ta!o da e ,oveane !a,aitetatu>ila"tva *a ratne *lo+ine ,o"tavleno !ao edan od ,rioriteta *a Sr-iu "adr>ani7 u,rogramu 0vro,"!og ,artner"tva. Od "vog o"nivana) 1u>ilatvo *a ratne *lo+inei*lo>eno e ,oliti+!im ,riti"ima. Oni uglavnom dola*e od SRS) a inten*ivirani "u ,red,o+eta! "u=ena oi"lavu 8eelu. ;a! "u "e u S!u,tini Sr-ie vie ,uta mogle +utiuvrede i neo"novane o,tu>-e na ra+un ,red"tavni!a tu>ilatva. / ovome u+e"tvue i

deo media) o-avluui la>ne o,tu>-e +lanova SRS) -e* i!a!vog ,roveravana +inenia!oe i*no"e +lanovi ove "tran!e.$'Po ,ravilu) i*ave odgovomi7 lia i* tu>ilatva !oim"e demantuu la>ni navodi "e ne o-avluu. O"im ,oliti+!i7 ,riti"a!a) tu>ila) negovi*amenii i ,ort,arol tu>ilatva "u i*lo>eni ver-alnim na,adima i ,retnama a -ilo e ifi*i+!i7 na,ada i unitavana ni7ove imovine. Nie ,o*nato da e ne!o od u+inilaaot!riven i !a>nen. Ot!rivane ,o+inilaa ova!vi7 dela ,red