Milionat ruse kundërshtetësisë sëKosovës

www.koha.mk

E PËRDITSHME INFORMATIVE

Koha

Shkup, 14 prill - Riparime, rikonstruksione, puni-me ndërtimi të përfunduara ose në përpunim.Ka situata të ndryshme nëpër rrugët e Maqedo-nisë, prandaj është e nevojshme për qytetarëttë cilët tashmë planifikojnë pushimet veroretë kontrollojnë rrugën që do të lëvizin përparadestinacionit të zgjedhur. Përfitimet e ndërti-mit të autostradave janë të mëdha, por proce-si i kompletimit të tyre është i ngadalshëm. Vi-

tin e kaluar u përfundua autostrada “Miqësia”,me të cilën Maqedonia lidhet me Greqinë nëjug dhe Serbinë në veri, dhe kështu me vendettjera evropiane. Seksioni i ndërtuar rishtas, 28.2km i gjatë, në autostradën “Miqësia”, e cila ështëpjesë e korridorit 10 ndërkombëtarë, shkurtuarudhëtimin në 25 minuta. Megjithatë, ata që dotë përdorin këtë autostradë duhet të kenë para-sysh se disa rindërtime janë në...

Çfarë autostradash do të kemi para pushimeve?

15 DEN

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Assange nukështë një heroi fjalës së lirë!

Assange nuk është asnjë hero ifjalës së lirë, dhe as një rebelkundër pushtetit shtetëror. Aiështë një i dyshuar penal, që qën-droi i fshehur në mënyrë të pa-ligjshme, dhe që tashmë ështëarrestuar, akuzuar dhe shpallurfajtor për shkeljen e dorëzanisësë tij. Saga personale e tij, pasqy-rohet edhe nga rënia e rolit tëWikiLeaks, të cilën ai e krijoi nëvitin 2006. Ai nuk ishte një opera-cion fisnik, që do të zbulonte kri-met e plotfuqishmëve, por një in-strument i qeverive të huajarepresive, dhe një kanal për pro-pagandën e tyre...

80c |150c

Ushtarakë diktator tëLindjes!

Rikthehen në skenë

emigrantët

Trafikimi

� Fq.5

� Fq.17

Frika e administra-torëve nuk zhduket brenda natës�

Anketat e publikuara para zgjedhjeve janë pjesë e Strategjisë së fushatës zgjedhore të partivepolitike, në të shumtën e rasteve përdoren edhe si mjete për ndikim politik, të kandidatëve apopartive politike...

HULUMTIMET DHE STRATEGJIA E ZGJEDHJEVE

Fq.15

Fq.7

Fq.5

Fq.14

Fq.2

Viti XIII • Numri 3635 • e hënë, 15 prill 2019

ANALIZË

RAJON

GLOBI

"lojë nervash" midis partive

� Fq.16

Një dorë ezgjatur nënjë fushëboshnjake

Misteri përbabain e

Egjiptit

Fq.7

2 AKTUALEKoha, e hënë, 15 prill 2019

2

QEVERIA E ZORIT"Qeveria e koalicionit PAN është qeveri e zorit dhe e numrave tëpamjaftueshëm ose të mazhorancës minimale, që vitin e parëmbahej në pushtet falë votave të Listës Serbe, kurse tash sa kohëbojkoti i Kuvendit nga Lista Serbe si dhe përpjekja e PartisëSocialdemokrate që e rinovuan disidentët e Lëvizjes Vetëvendosje,është bërë faktor mbështetës pa qenë në pushtet dhe iapamundëson opozitës LDK-së dhe LV-së që të paraqesë mocion tëmosbesimit ndaj qeverisë. Pra, kemi një qeveri që funksionon keqnë një pat pozicion që, si e tillë, nëse nuk ndryshohen rrethanat,mund ta vazhdojë ‘qeverisjen’ deri në fund të mandatit!Megjithatë, situata brenda vetë koalicionit PAN sikur po shkon nëdrejtim të nevojës për rikonstruktim ose zgjedhjeve të reja...",shkruan në profilin e tij në FB, analisti Shkëlzen Maliqi.

ATA DUAN HESHTJE, NE JEMIZËRI! "Mbas shpalljes para tri ditësh të nismës për themelimin eQendrës VETËVENDSOJE! në Tiranë menjëherë kam marrë qindraurime, përgëzime, dhe më e rëndësishmja: kërkesa për t’uangazhuar në aktivizmin e tonë. Tashmë VETËVENDOSJE! ështëpranuar si e vetmja shpresë e shqiptarëve kudo që janë. Përballë atyre që edhe shpresën duan të na vrasin, ju bashkohenime ne sepse e dini që:Ata bëjnë pazare, ne bëjmë DEMONSTRATA! Ata janë klientë,ne jemi QYTETAR! Ata duan të na frikësojnë, ne gjithmonë GUXOJMË! Ata duan heshtje, ne jemi ZËRI! Ata kanë parti që ngecin, ne jemi LËVIZJA QË ECIM! Ata do të humbin, ne do të FITOJMË!", shkruan në profilin e tij nëFacebook, Albin Kurti pas hapjes së Qendrës VETËVENDSOJE! nëTiranë.

E KUSH DO ME IA LËNË KINEZITKOPILIN TE DERA NË RINAS! "Mirë brenda aeroportit nuk lika kinezi me u afrua 'kom shqiptari', poaeroportin si territor nuk e kontrollojmë dot ne? Ta mbikëqyrim ngamaja e pemës me dylbi, nga frengjitë e kalasë të Krujës me tejqyrë,nga Kalaja e Prezës me byth gjymi! Nuk vëzhgohen dot blindat qëhyjnë nga dera dhe dalin nga dera në mes të ditës!Apo e edhe aty nuk na le Kinezi!!! Hajde kineza hajde! Çfarë kontrollimbi territorin!!! Mjafton ndonjë naço nga të lagjes sime, me e lënënë majë të ndonjë peme duke pi raki në Prezë për t'a mbajturterritorin nën vëzhgim e mos me lënë me kalu as miza pa eregjistruar! Ne ose jemi idiotë, ose jemi gjeni që bëjmë si idiotë! Nukkuptoj se përse ja fut kot Balluku!!! Kupton gjë ajo nga kontrolli iterritorit apo nga politikat e mbrojtjes të zonave strategjike të venditapo yxhym përpara jep deklarata kineze si ato të viteve '70 nëpërtelevizione! Mjaft pash nderin se u shkrimë duke qeshur! Ore kineziti marrim të keqen ne! Ku kinezi që është fuqia e parë në botë përkërkim shkencor dhe nesh që jemi akoma te sqepari. Ne as ujgurënuk jemi!", shkruan profesori i filozofisë nga Tirana, Artan Fuga.

Assange nuk është asnjë hero i fjalës së lirë,dhe as një rebel kundër pushtetit shtetëror.Ai është një i dyshuar penal, që qëndroi ifshehur në mënyrë të paligjshme, dhe që ta-shmë është arrestuar, akuzuar dhe shpallurfajtor për shkeljen e dorëzanisë së tij. Sagapersonale e tij, pasqyrohet edhe nga rënia erolit të WikiLeaks, të cilën ai e krijoi në vitin2006. Ai nuk ishte një operacion fisnik, që dotë zbulonte krimet e plotfuqishmëve, por njëinstrument i qeverive të huaja represive, dhenjë kanal për propagandën e tyre. Historia ezymtë e Assange, është një rekord ipërpjekjeve serioze, për të penguar sundi-min e ligjit. Ai e ka shpallur veten, si viktimëtë një pezullimit të një procesit të rregulltligjor, por në të vërtetë, ai është një i arratisurprej tij. Ai kërkoi të shmangë një urdhër-ar-rest të vlefshëm ndërkombëtar, të cilin patimundësinë ta sfidonte në Suedi dhe Britani.

Rasti i tij u konsiderua me përpikmëri ngaGjykata e Lartë. Ai zgjodhi të largohet dhefshihet, në vend që të përgjigjej përballëakuzave për krime të rënda. Avokatët sue-dezë që përfaqësojnë palën paditëse, kanëparaqitur sot një kërkesë në zyrën e prokuro-risë, që të rifillojë hetimi paraprak ndaj As-sange. Kjo është më e pakta që mund tëbëhet, për të kënaqur nevojën për drejtësipër viktimat e supozuara të tij. Departamen-ti amerikan i Drejtësisë, ka njoftuar një akuzëpenale kundër Assange, duke e akuzuar atëpër komplot, së bashku me ish-analistin ezbulimit, Chelsea Manning, duke hakeruar tëdhëna të ndjeshme nga një kompjuter qeve-ritar. Megjithatë, SHBA-ja duhet të demon-strojë arsye të forta, se përse duhet kryer ek-stradimi. Mitologjia rreth Assange, që epërshkruan atë si një luftëtar heroik kundërshtypjes shtetërore, nuk mund të jetë mëlarg të vërtetës. Sikur ai të kishte realishtfrikë për jetën e tij si pasojë e ekstradimitnë SHBA, ai do të pranonte të ballafaqohejme akuzat në Suedi, vend që detyrohet ngaligjet e BE-së dhe Konventa Evropiane e tëDrejtave të Njeriut, të mos ekstradojë asnjëperson, aty ku ekziston rreziku i një dënimime vdekje.

Në vend të kësaj, ai zgjodhi arratinë. Burra-cakëria dhe arroganca, janë në karakterin etij. ËikiLeaks, pati fillimisht reputacionin enjë organizate të fjalës së lire, me milionadokumentet sekrete të publikuara, dukepërfshirë qindra mijëra kabllograme diplo-

matike amerikane. Ndër zbulimet e tij, ishteregjistrimi i një sulmi ajror amerikan, që vraudisa gazetarë irakianë. Megjithatë, u bëgjithashtu e ditur mungesa e kujdesit, dhezelli me të cilin organizata bëri publike doku-mentet. Një investigim nga agjencia e laj-meve Associated Press, zbuloi se WikiLeakskishte dështuar të censuronte emrat e vikti-mave të përdhunimit dhe abuzimit seksual,si dhe të sëmurët nga sëmundjet mendore.Kohët e fundit, WikiLeaks është zhytur nëatë që mund të konsiderohet vetëm si njëfushatë propagandistike, nga autokracitë ehuaja kundër Perëndimit. Sipas inteligjencësperëndimore, ajo luajti një rol vendimtar, nëndërhyrjen ruse në zgjedhjet presidencialetë vitit 2016.Dy rrjedhje informacioni që dëmtuan Hila-ri Klinton, dhe vjedhja nga hakerat ruse, re-zultuan vendimtare në atë fushatë. Tëpaktën, ata bënë të mundur që DonaldTrumpi të shmangte vëmendjen nga arro-ganca dhe sulmet e tij ndaj grave. Përkimi imomentit, sugjeroi më së paku mundësinëe një komploti. Politikat antiamerikane tëWikiLeaks-it, e vendosën atë në anën e Rusi-së dhe të lajmeve të rreme të ‘Russia Today’dhe Sputnik. Dhe ka ku jemi. Një njeri qëishte dikur në qielli e shtatë, më në fundështë kapur dhe është gati të përballet medrejtësinë. Organizata që ka themeluar ai,ka treguar me vetëdije që çdo reputacion qëkishte për rrëfimin e të vërtetës, ishte i ke-qkuptuar. Paditëset kundër Assange meri-tojnë një përgjigje - dhe jo vetëm prej tij.Gjatë gjithë kësaj farse të zymtë, disa figuratë errëta kanë vepruar si të plotfuqishëm nëemër të Assange, dhe nuk është shumë e vë-shtirë të sugjerohet që tani ata do e mbrojnë.Xhorxh Gallouej, sugjeron se Assange në ra-stin më të keq, do të shpallet fajtor vetëm për“sjellje të keqe seksuale”. Vogan Smith, the-meluesi i klubit të Gazetarëve të Frontit tëParë, vlerësoi lart Assange, dhe mbrojti ven-dimin e tij, në një deklaratë që nuk përmen-di në asnjë rast gratë që miku i tij dyshohetse ka sulmuar seksualish. (Është një akt ivogël simbolik, por kjo më detyroi të japdorëheqjen nga anëtarësia në këtë klub.) Lë-reni gjykimin të rrjedhë si ujërat, dhe drejtë-sinë si një përrua i madh, thotë Libri i Amo-sit në Bibël. Për Assange dhe për gratë qënuk kanë guxuar të heqin dorë nga lufta etyre për drejtësi, kjo nuk do të ndodhte parase vinte koha. (The Telegraph)

Assange nuk është njëhero i fjalës së lirë!

ANALIZË |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Oliver KAMM

FATURA DO IU PRITET MË 30 QERSHOR!Ndërsa kreu i Partisë Demokratike, Lulzim Basha mbylli protestëne dhunshme para Parlamentit dhe Kryeministrisë, kryeministri EdiRama ka reaguar sërish me një status në Tuitter. Sipas Ramës kjoishte një protestë e turpshme për opozitën.“Nëse kjo ishte protestë e madhe atëherë filxhani është shkencë,Saliu është astronom dhe pakica është shumicë! Në fakt kjo s’ishteas e madhe, as e denjë po thjesht e turpshme për PDLSI! Këtahumbës të pashërueshëm po rrisin çdo ditë faturën që do u presësovrani në 30 qershor. Solidaritet me çdo punonjës policie që nëditë si kjo, duhet të përballet me ekseset fizike të një politike tëdëshpëruar, pa kokë, pa drejtim, pa të nesërme! Keqardhje përpolicët e plagosur nga goditjet qorre të dy partive të verbuara, qëmarshojnë në rrugën e vetëshkatërrimit.”, shkruan Rama.

Lëreni gjykimin të rrjedhë si ujërat, dhe drejtësinë si njëpërrua i madh, thotë Libri i Amosit në Bibël. Për Assange dhepër gratë që nuk kanë guxuar të heqin dorë nga lufta e tyre përdrejtësi, kjo nuk do të ndodhte para se vinte koha

3AKTUALEKoha, e hënë, 15 prill 2019

Destan JONUZI

Shkup, 14 prill - BDI nuk pret ngapresidenti Gjorge Ivanov t’i falëdhunuesit e 27 prillit. Kryetari i BDI-së, Ali Ahmeti, pas Kuvendit të Fo-rumit të Gruas të BDI-së, theksoi seky do të ishte një veprim jo men-duar mirë, duke vë theksin edhe nëlegjitimitetin e Ivanovit për një faljetë tillë. "Mendoj se është një hap joi menduar mirë i presidentit të sh-tetit apo më mirë të themi i kryeta-

rit në ikje. Nuk e di se sa ka legjiti-mitet për të ndërmarr një veprim tëtillë e cila do të ketë shumë reagi-me. Por përsëri i mbetet atij tamendojë mirë se sa do të jetë funk-sionale një vendim i tillë”, tha Ah-meti

Kryetar i BDI-së u shprehgjithashtu se mes partnerëve tëkoalicionit qeveritar nuk ekzistojnëdallime lidhur me propozim-ligjin

për prokurorinë Publike. Ai u sh-preh se po bëhen përpjekje që dal-limet të harmonizohen edhe meopozitën maqedonase. Për këtëedhe opozita maqedonase dje pa-ralajmëroi se së shpejti do t’i bëjnëpublike kërkesat e tyre për këtë pro-pozim ligj. Ahmeti nuk u shprehoptimist se vendi mund të marrëdatë për fillimin e negociatave meBE-në në qershor, por tha se një gjë

e tillë mund të ndodh pak muaj mëvonë. "Nëse nuk ndodh në qershordo të ndodh në shtator”, tha Ah-meti. Në ndrëkohë, Forumi i gruaspranë Bashkimit Demokratik përIntegrim (BDI), të dielën në hotelin"Aleksandar Palas", mbajti Kuven-din Zgjedhor të Forumit të Gruasë,në të cilin u zgjodhën edhe organetdrejtuese të saj. Në Kuvend morënpjesë mbi 1000 gra nga mbarë ven-

di. Kryetare e Forumit të gruaspranë BDI-së u zgjodh MukadeseHajdari nga Shkupi, aktiviste dheanëtare e degës së BDI-së Çair. Përnënkryetare Kuvendi zgjodhi RinaAjdarin nga Tetova, Vjollca Ademinnga Gostivari, Ardita Dani ngaKërçova dhe Fatmire Sahiti nga Ku-manova, ndërsa për sekretare uzgjodh Gylxhane Saqipi nga Likova.Anëtare të kryesisë së Forumit tëgruas pranë BDI-së janë RushadijeRamani Halili, Brunilda Kuçi, HirijeFarizi, Afërdita Selami Saliu, VahideRufati, Fitore Aligega, Hatixhe To-palli, Lejla Emurlahi, Flamure Beri-sha, Lulezime Ballazhi, Arijeta Ve-liu, Miranda Rameti, RuzhdieAbdullai, Sejbushe Ilazi, Ajshe Sel-mani, Sahide Bajrami, Syarta Ame-ti, Afrodita Batallovska, Florie She-rifi dhe Halide Palloshi.

"Me gruan në politikë, jo vetëmnë Maqedoni, por në politikën sh-qiptarë në tërësi unë besoi që njëmision i rëndësishëm për mbarëpolitikën dhe zhvillim e hapësirëshqiptare. Në fakt, është vështirëtë flasish për gruan në politikë mëshumë se çështë thënë", tha parakuvendareve Grida Duma nga Pa-ria Demokratike e Shqipërisë.

KUVEND I FORUMIT TË GRUAS NË BDI

Ivanovi gabon nëse amniston të dënuaritKryetar i BDI-së ushpreh gjithashtu semes partnerëve tëkoalicionit qeveritarnuk ekzistojnë dallimelidhur me propozim-ligjin për prokurorinëPublike. Ai u shpreh sepo bëhen përpjekje qëdallimet tëharmonizohen edheme opozitënmaqedonase

Koha

Publicitet

4 ZGJEDHJE 2019Koha, e hënë, 15 prill 2019

Gostivar, 14 prill - Gjatë komuniz-mit na kanë bindur dhe tani endepo na bindin se kjo nuk mund, portani erdhi koha që president i shte-tit të jetë shqiptar dhe këtë duhetta mbështesni në zgjedhjet e ardh-shme, me këto fjalë kandidati përpresident Blerim Reka e kërkoivotën e qytetarëve në mitingun pa-razgjedhor në Gostivar. Reka, i cilimbështetet nga Aleanca për Sh-qiptarët dhe BESA, në fjalimin e tiji kritikoi aktivitetet e koalicionitqeveritar për eurointegrimet. Ai përmendi se ata nuk kanë ka-pacitet të mjaftueshëm që të për-ballen me sfidën dhe rekomandi-met të cilat janë dhënë ngaBrukseli. Reformat në gjyqësi, ligjipër prokurorinë publike, depolitizi-

mi i administratës dhe eliminimi inepotizmit janë pjesë e këtyrerekomandimeve.“Madje edhe nësemarrim datë për negociata, partitënë pushtet dhe institucionet nukkanë as vullnet, as kapacitete për t’iplotësuar kushtet të cilat na u pa-rashtruan në Bruksel. Këtë ne ekemi biseduar, ndërsa tani vetëpartitë të cilat janë në pushtet këtëe pranojnë këto ditë”, tha Reka.Anëtarësimi në NATO, sipas Rekës,është punë e kryer dhe ai mendonse procesi më në fund do të për-fundojë vitin e ardhshëm, porduhet të bëhet llogari edhe për ne-vojat e popullit. “Ne duam ta pen-gojmë tendencën e zhvendosjessë të rinjve nga vendi. Çka naduhen koncepte për BE dhe NATO

kur do të përfundojmë me pesëqind mijë banorë më pak”, poten-coi Reka.

Para bashkëpartiakëve dhesimpatizuesve të Aleancës për Sh-qiptarët u drejtua edhe lideri Zija-din Sela i cili i kritikoi politikat eBDI-së të cilat sipas tij nuk i përfa-qësojnë interesat e shqiptarëve nëMaqedoni. “Blerim Reka është kan-didati më i përgatitur për presi-dent dhe e gëzon besimin e tëgjitha komuniteteve, prandaj tëdalim më 21 prill dhe me votëntuaj ta valorizojmë fitoren”, thaSela.

Lideri i lëvizjes BESA, Bilall Ka-sami në fjalimin theksoi se shqip-tarët duhet masivikisht ta mbësh-tesin kandidatin e tyre, sepse siç

tha, e jo votat që të shpenzohenpër të tjerët të cilët nuk kujdesenpër interesat e shqiptarëve. Kasamimë tej ka shtuar se nëse maqedo-nasit e duan një Republikë Euro-piane edhe maqedonasit duhet ta

votojnë Blerim Rekën. “Nëse ataduan një Republikë Europiane, këtëmë së miri di ta bëj Blerim Rekadhe iu them se edhe maqedonasitduhet ta votojnë konceptin e Ble-rim Rekës”, përfundoi Kasami.

Siljanovska thotë seMaqedonisë i duhenreforma radikaleShkup, 14 prill - Maqedonisë i duhen reformaradikale demokratike që të mos mbetet e bl-lokuar në tranzicion dhe të mos bëjë asnjëhap drejt konsolidimit, tha sonte kandidatjapër presidente e mbështetur nga VMRO-DPMNE-ja, Gordana Siljanovska-Davkova nëmitingun qendror në Shkup. Ajo e akuzoi Qe-verinë për qeverisje katastrofike për dy vjet egjysmë qeverisje dhe se në vend të jetës më tëmirë, reforma, demokraci, qeverisje të tëdrejtës , luftën me korrupsionin dhe krimin,betejën me nepotizmin dhe europeizimin -vetëm e ka ndryshuar emrin e shtetit.

“Ky është ndryshimi më i dhimbshëm.Gjithçka u është lejuar, në gjithçka janë tole-ruar, sepse kanë menduar se synimi i lartë BEdhe NATO lejojnë mjete të lira. Por popullikëtë e ka parë, nuk e lejon, prandaj jam këtu…Ajo që për ta është jetë, për ne është kërcënimpër jetën tonë… Kjo qeveri nuk është as evro-piane, a reformuese. Maqedonia është fun-dosur në mungesën e qeverisjes së të drejtës,drejtësia është selektive, e prek vetëm opozi-ta, dhe kurrsesi të prekë dikë nga pushteti”,tha Siljanovska-Davkova në mitingun i cili umbajt para Qeverisë.

Nuk kemi ndarje të pushtetit dhe pran-daj nuk ka demokraci, tha ajo, ndërsa Parla-menti është në duart e 81 deputetëve të cilëti ngrejnë duart dhe konfirmojnë vendime tësjella në Qeveri - për ta ndryshuar Kushte-tutën në mënyrë jokushtetuese, për të organi-zuar referendum të paligjshëm, për të sjellëligj jokushtetues për amnisti dhe ta ndry-shojnë Kodin penal për vota për ndryshim tëemrit. Presidenti tani, tha ajo, tërësisht ështëi anuluar gjatë arritjes së marrëveshjevendërkombëtare dhe kjo ishte edhe me Marrë-veshjen e Prespës.

Kërçovë, 13 prill - Bashkimi Demokratik përIntegrim fushatën e vet në kuadër tëzgjedhjeve presidenciale sot pasdite e kambajtur në komunën e Kërçovës, me ç’ra-st kryetari i shtabit komunal Urim Ahme-ti në fjalimin e tij tha se vota e dhënë përkandidatin konsensual do të thotë stoppër kthimin prapa të proceseve eurointe-gruese dhe anëtarësimin në NATO dheBE dhe me këtë do të fitojë konsesualite-ti si koncept të krijimit të politikës shqip-tare.

Kryetari i BDI-së, Ali Ahmeti para ba-norëve të Komunës së Kërçovës potencoise përkrahja për kandidatin e përbashkëtkonsensual nuk shkon vetëm në përk-rahjen e qytetarëve shqiptarë, por tëgjithë qytetarëve, e para së gjithash nëdobi të vetë shtetit, pasi ky shtet kaardhmëri vetëm me ardhmëri të mirë dhetransparente mes dy partive të cilat kanëlegjitimitet. “Nuk duhet t’i lodhim njerë-zit me patriotizma pa mbulesë. Kaloi ajokohë, tani është koha e materalizmit,kohës së instalimit të vlerave, sundimittë së drejtës, reformave në gjyqësi, ekono-

mi përparimtare, shëndetësi dhe arsimcilësor dhe shërbime më të mira, admini-stratë më të përgatitur publike dhe sh-tetërore, pasi vetëm ashtu shkohet nëEvropë. Nuk ndërpritet migrimi nëse mer-remi me fraza të zbrazëta, me patrio-tizëm, të cilit i ka kaluar koha. Nëse dëshi-rojmë të jetojmë dhe punojmë në këtëvend, t’i instalojmë dhe të punojmë nëkëto vlera, pasi Evropa është para derëssonë”, tha mes tjerash Ahmeti.

Ministri i Ekonomisë, Kreshnik Bekte-shi tha se i japin përparësi konceptit të ri

që e instaloi BDI-ja dhe lideri Ahmeti dhenë bazë të këtij koncepti, siç tha, funksio-non edhe BE-ja edhe NATO-ja. “Pikërishtpër këtë shkak ne e pranuam dhe e përk-rahim idenë për konsensualitet”, tha Bek-teshi. Zëvendës kryeministri Bujar Osma-ni theksoi se BDI-ja është partibashkëkohore politike, e cila ka kaluar mesukses disa pengesa. “Ne si të tillë jemi tëbindur në këtë koncept bashkëkohor që epromovojmë dhe se vendosja e përba-shkët është në bazë si konsensualitet mesdy familjeve të mëdha”, tha Osmani.

Radovish, 14 prill - Kandidati i përbashkëtpër president Stevo Pendarovski, moripjesë në tribunën qytetare në Radovish,ku me qytetarët bisedoi në shumë temaaktuale ndër të cilat edhe zgjedhjet eardhshme presidenciale. “Dyert tani ikemi të hapura. Nëse viti i kaluar ishtevit i eurointegrimeve, ky dhe vitet e ardh-shme janë vite të ekonomisë dhe për-mirësimit të standardit. Mjaftë jemimarrë me historinë, nuk kemi kohë për të

pritur, prandaj e dini se më 21 prill dhe më5 maj duhet të gjithë së bashku tarrethojmë numrin 3. Pushteti paraprakdhe familja, na ka lënë mbrapa dhe kaplaçkitur. Viti 2016 nuk e filluam prej zero,por prej minus”, tha Pendarovski. Penda-rovski nënvizoi se ai dhe koncepti që ai epërfaqëson para vetes kanë një synim tëvetëm dhe ai është si të jetohet më mirë,si të bëhet që të rinjtë të mos shkojnë ja-shtë shtetit. Gjatë një viti e gjysmë janë

bërë kompromise të rënda, por, theksoiPendarovski, ishin të nevojshme, që ven-di ynë të niset drejt Evropës dhe botës sëzhvilluar. “Për në NATO, puna pothuajseështë e përfunduar dhe më nuk ka dilemanëse do t’ia dalë vendi ynë. Kemi garancipër sigurinë, sovranitetin dhe integritetin.Me fillimin e negociatave me BE-në ha-pen shumë mundësi që të rinjtë të pu-nojnë dhe të jetojnë këtu”, porositi Penda-rovski.

BDI MBAJTI TUBIM NË KËRÇOVËKryetari i BDI-së, Ali Ahmetipara banorëve të Komunës sëKërçovës potencoi se përkrahjapër kandidatin e përbashkëtkonsensual nuk shkon vetëmnë përkrahjen e qytetarëveshqiptarë, por të gjithëqytetarëve, e para së gjithashnë dobi të vetë shtetit

Së bashku për një të ardhme evropiane

REKA NË GOSTIVAR

Erdhi koha që presidenti të jetë shqiptar|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Të instalojmë vlera europiane

5AKTUALEKoha, e hënë, 15 prill 2019

Omer XHAFERI

Shkup, 14 prill - Pas një pauze tëshkurtër, emigrantët në Maqedo-ninë e Veriut përsëri kthehen nëskenë. Rasti i fundit u regjistrua tështunën mbrëma, kur në auto-stradën Negotinë-Gradsko, gjatëtentimit për të trafikuar një grupemigrantësh, u arrestua 22 vjeçariS.A.

Sipas të dhënave të Ministrisëpër Punë të Brendshme, i arrestua-ri, banor i fshatit Petralicë, ështëkapur duke transportuar 11 emi-grantë ilegal. Pjesa dërmuese ekëtyre emigrantëve ishin nga Af-ganistani, tre nga Siria dhe nga një

prej Iraku dhe Pakistani.“Vetura ‘Volvo’ me targa të

Shkupit është ndaluar afër lokalite-tit aerologji ‘Stobi’. Pjesëtarë të po-licisë për mbikëqyrje të kufirit‘Mihajllovo', pasi e kanë ndalur ve-turën, janë vënë në kapje të të dy-shuarit 22 vjeçar, për shkak se kafilluar të ikë. I njëjti për një kohë tëshkurtër është arrestuar dhe pri-vuar nga liria”, njoftojnë nga MPB.

Po ashtu, nga atje shtojnë se përrastin në fjalë është njoftuar edheprokurori publik.

Kapja e grupit prej 11 emi-grantëve nga policia e shtetitndodhë vetëm një javë pasi që mi-nistrja e Mbrojtjes, RadmillaShekerinska, tha se gjendja meemigrantët në kufirin jugor për ndi-qet nga afër dhe se institucionet evendit janë të gatshme të ballafa-

qohen me presionin e shtuar. Ndry-she, ministrja Shekerinska, ditë mëparë, tha se si rezultat i lajmeve tërrejshme, një pjesë e refugjatëveqë qëndrojnë në Greqi, gabimishtjanë informuar se Ruta Ballkanikepërsëri është hapur dhe për këtoarsye ishin nisën drejtë kufirit

“Parlamenti disa herë e vazh-don vendimin që në kufi të kemiasistencë nga ushtria. Ky vendim

ishte në fuqi edhe në periudhënkur dukej se i gjithë rreziku ështëlarguar. Por, unë dhe ministri përPunë të Brendshme, ishim të men-dimit se kur është në pyetje çështjae emigrantëve, ne duhet ti përshta-temi realitetit të ri, e që lidhet mefaktin se rreziqet mund të krijohenbrenda natës”, tha ditë më parë mi-nistrja e Mbrojtjes. Megjithatë,përkundër prezencës së policisë dheushtrisë në kufi, emigrantët duke ishfrytëzuar lidhjet e tyre me tra-fikantët, arrijnë të depërtojnë nëterritorin e Maqedonisë së Veriut.Shembull më i freskët është rasti iditë së shtunë. Përpos autoritetevegreke, me sfidën e emigrantëve njëkohë të gjatë ballafaqohen edhe in-stitucionet shtetërore në Bosnjedhe Hercegovinë, respektivishtKroaci. Pas mbylljes zyrtare të RutësBallkanike, e cila fillonte nga Greqi,vazhdonte përmes Maqedonisë sëVeriut, Serbisë e deri në Hungari,emigrantët, më saktësisht grupet etrafikantëve, e ndryshuan itinera-rin e trafikimit dhe iu qasën territo-rit të shtetit shqiptar.

Destan JONUZI

Shkup, 14 prill - Edhe pak ditë nandajnë nga dita, kur qytetarët eMaqedonisë së Veriut do të për-caktohen për njërin nga tre kandi-datët për president. Përveç betejësnë terren, paraqitjeve në media,kandidatët dhe partitë politike, si-domos LSDM dhe VMRO-DPMNE,herë pas herë luajnë me "nervat" enjëri-tjetrit, duke publikuar edheanketa që nxjerrin kandidatin etyre si favorit. Por, a mund të para-shikohet rezultati i zgjedhjeve ngaanketat?

Gazmend Ajdini, njohës i pro-ceseve të anketave parazgjedho-re, thotë se anketat e opinionit pu-blik , para dhe gjatë zgjedhjeve,kanë për qëllim të jenë bazë e për-pilimit të Strategjisë së fushatës

zgjedhore të partive politike, porato shumë shpesh përdoren edhesi mjete për ndikim të opinionitlidhur me fuqinë politike të ndonjësubjekti apo kandidati. "Ato hu-

lumtime që nuk bazohen në prin-cipet themelore të shkencës së sta-tistikës dhe që zakonisht bëhen nërrjetet sociale apo nga institucionetë cilat nuk e kanë funksion primar

hulumtimin. Besueshmëria e tyrevaret prej porositësit të fushatës ,dhe serioziteti i institucionit i cili kabërë anketimin. Në princip në ven-din tonë tani më janë etabluar in-

stitucionet të cilat kanë besue-shmëri duke pasur parasysh saktë-sinë e hulumtimeve të tyre në tëkaluarën", deklaroi për gazetënKOHA, Ajdini.

Nga ana tjetër, Daut Dauti,analist politik thekson se anketatqë publikohen para zgjedhjevejanë për përdorim dhe qëllime tëfushatës, dhe se sipas tij rezultatete tyre duhet të merren me rezervë."Ç'do parti tenton që ta paraqesvetën në pozitë më të mirë. Men-doj se anketat në kohë fushatashbëhen për veprime propagandi-stike. Nuk di sa janë relevante, an-daj rezultatet e tyre mendoj seduhet të merren me rezervë", dek-laroi për gazetën KOHA, Dauti.

Fushata për zgjedhjet Presi-denciale 2019, zyrtarisht filloi më 1prill, ndërsa do të zgjasë deri më 19prill, pas çka vijon heshtje 24 orëzgjedhore para ditës së votimit më21 prill. Asambleja parlamentaree OSBE-së do të sistemojë pothuaj-se 50 vëzhgues, duke përfshirëedhe 31 deputetë në vend gjatëjavës së ardhshme për zgjedhjetpresidenciale. Kryesuesi i OSBE-sëe emëroi deputetin francez SerejnMauborn për koordinues special icili do ta udhëheq misionin afat-shkurtër vëzhgues të OSBE-së. De-puteti austriak Reinhold Lopatka,megjithatë, do ta kryesojë delega-cionin e vëzhguesve nga Asam-bleja Parlamentare e OSBE-së.

POLICIA DHE USHTRIA NUK E PARANDALOJNË DOT TRAFIKIMIN

Rikthehen në skenë emigrantëtKapja e grupit prej 11emigrantëve ngapolicia e shtetit ndodhëvetëm një javë pasiministrja e Mbrojtjes,Radmilla Shekerinska,tha gjendja meemigrantët në kufirinjugor ndiqet nga afërdhe se institucionet evendit janë të gatshmetë ballafaqohen mepresionin e shtuar

STRATEGJIA E ZGJEDHJEVE

Hulumtimet, "lojë nervash" midis partiveAnketat e publikuarapara zgjedhjeve janëpjesë e Strategjisë sëfushatës zgjedhore tëpartive politike, në tëshumtën e rastevepërdoren edhe si mjetepër ndikim politik, tëkandidatëve apopartive politike...

MEDIUMET EDHE SOT MUND TË PUBLIKOJNË ANKETA Mediat edhe sot (e hënë) mund të publikojnërezultate nga hulumtimet e mendimit publiklidhur me pjesëmarrësit në procesin zgjedhor.Sipas orarit të Komisionit të Zgjedhjeve, rezultatetnga anketat mund të publikohen më së voni pesëditë para ditës së përcaktuar për mbajtjen ezgjedhjeve presidenciale dhe zgjedhjeve tëjashtëzakonshme lokale në tre komuna,respektivisht afati skadon nesër në mesnatë. Djeskadoi afati, në të cilin zgjedhësi, i cili nuk kamundësi të votojë në vendvotim – i pafuqishëm osei sëmurë, e dëshiron të votojë, ka mundur për këtë

ta informojë Komisionin komunal të zgjedhjeve,me qëllim që të mund ta realizojë të drejtën e tijmë 20 prill. Një ditë para mbajtjes së zgjedhjeve,votojnë edhe votuesit, të cilët në ditën e votimitgjenden në paraburgim shtëpiak, por ata që tëparaqiten në KKZ kanë afat deri më 17 prill nëmesnatë. Sipas orarit të KSHZ-së, pjesëmarrësit nëfushatën zgjedhore, në ditën e 11-të të fushatësduhej të parashtrojnë raport me specifikim tëharxhimeve në xhiro-llogarinë për fushatëzgjedhore nga dita e hapjes së saj deri nga fundi iditës së dhjetë të fushatë zgjedhore.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Koha

Koha

6 AKTUALEKoha, e hënë, 15 prill 2019

I jepet lamtumiraAlajdin DemiritAlajdin Demiri, ish-kryetar i Komunës së Te-tovës dhe ish-diplomat, vdiq të premten nëmbrëmje, në moshën 65 vjeçe. Demiri vdiqpas një sëmundjeje të shkurtër. Varrimi i tiju bë të shtunën në vendlindje, në Tetovë. Aiu zgjodh kryetar i komunës së populluar meshumicë shqiptare në Maqedoninë e Veriutnë vitin 1997 dhe pas pak muajsh qe arre-stuar për shkak të vendosjes së flamurit sh-qiptar në shtizat e komunës. Për këtë, së ba-shku me kryetarin e Komunës së Gostivarit,u dënuan me nga dy vjet burgim dhe pasnjë kohe të vuajtjes së dënimit u amnistuan.Demiri qëndroi për një vit në krye të Ko-munës së Tetovës. Nga viti 2000 deri 2002ishte ambasador i Maqedonisë në Zvicër. Mëpas punoi në Universitetin e Evropës Juglin-dore në Tetovë, ndërsa u shqua si njohës i di-namikës politike dhe analist në mediat ven-dore.

Një shtëpi përfshihetnga zjarri në KavadarNjë shtëpi është përfshirë nga zjarri në qen-drën e Kavadarit, në orët e hershme tëmëngjesit të dielën në ora 03:30. Me këtërast janë shmangur dëme më të mëdha, sidhe nuk janë përfshirë nga zjarri objektet nëafërsi. “Falë intervenimit të shpejtë të njësi-së së zjarrfikësve dhe ndihma e qytetarëve,zjarri është lokalizuar”, thonë dëshmitarëtpër MIA-n. Nga njësia e zjarrfikësve të Kava-darit informojnë se është intervenuar përnjë orë e gjysmë me katër vetura dhe dhjetëzjarrfikës.

Lëndohet një ipunësuar nëkazermën e TetovësNjë i punësuar në kazermën “Erebino” në Te-tovë, dje ka marrë lëndime të rënda truporedhe është dërguar urgjentisht në klinikat eShkupit. Siç njoftojnë nga MPB, dje rrethorës 14:00 në Stacionin Policor të Tetovësështë denoncuar se në objektin ushtarak ka-zermën “Erebino” rreth orës 11:00, I.A (59)nga Gostivari - i punësuar në ARM,përgjegjës në Departamentin për shkatërri-min e municionit dhe mjeteve shpërthyese,ka marrë lëndime të rënda trupore. SipasMPB-së, derisa I.A, së bashku me B.Z dheV.Xh, të punësuar në Armatë, kanë vepruarpër deaktivimin e inflatorit, I.A ka marrë lën-dime të rënda trupore (frakturë) dhe ështëdërguar në Spitalin e Tetovës, ndërsa më pasnë Qendrën Urgjente në Shkup. Është kryerekspertizë në vendin e ngjarjes.

KRONIKË

Urim HASIPI

Tetovë, 14 prill - Reparti i Ndihmës së Sh-pejtë në kuadër të Shtëpisë së Shëndetit nëTetovë mbulon një territor me rreth 100mijë banorë në Tetovë dhe në komunatpërreth - nga Jazhinca e deri në Pirok dhederi në Grupçin, ndërsa krahas këtij territo-ri kaq të madh, mbulohen edhe fshatrat eMalësisë së Tetovës. Ky ekip deri më tashmezi ka arritur të mbulojë të gjitha rastetduke dhënë ndihmë edhe në objektin ek-zistues, por edhe në terren.

Ky repart, që punon 24 orë ku pothuaj-se në çdo ndërrim kujdeset për rreth 100pacientë nga vende të ndryshme, e bënmjaft të frekuentuar, ndërsa shërbimemjekësore gjithë këtij rajoni i japin rreth 10mjekë dhe 16 motra medicinale. Nga kyshërbim thonë se mundohen të jenë sa mëefikas në punën e tyre për t'ju shërbyer tëgjithë atyre që kanë nevojë, mirëpo meshumë vështirësi, për shkak se kanë ne-vojë për më shumë autoambulanca dhe

personel mjekësor, për të pasur një shër-bim sa më cilësor dhe efikas. Afrim Aliu,kryeshef i repartit të Ndihmës së Shpejtënë Tetovë, deklaroi se për vështirësitë me tëcilat ballafaqohet shërbimi i Ndihmës sëShpejtë, është njoftuar edhe ministri iShëndetësisë, Venko Filipç, nga i cili ështëkërkuar të furnizohen me së paku dy au-toambulanca të reja dhe personel mjekë-sor. “Ne mbulojmë një territor shumë tëmadh, duke përfshirë fshatrat dhe qyte-tin e Tetovës, dhe mundohemi të japimshërbime aq sa mundemi dhe kemi kapa-citete. Ne vendet periferike nuk kemi asnjërepart tjetër dhe në tërë këtë hapësirë kavetëm një Ndihmë të Shpejtë. Kishim njëbisedë me ministrin, kërkuam nga ai që tëna jep dy vetura donacion, minimumi dyvetura, kemi ne veturat tona, por vështirëia dalim”, tha Aliu, ndërsa shton se nevoji-tet edhe personel mjekësor. “Na nevojitenmjek, motra medicinale, personel mjekë-sor, edhe pse deri diku kemi, nuk është senuk kemi, por na duhet numër më i madh”,theksoi Aliu. Ministri i Shëndetësisë, VenkoFilipçe, ndërkohë deklaroi se tanimë kapërfunduar blerja e automjeteve, të cilatdo të jenë në shërbim të Ndihmës së Sh-pejtë dhe do të destinohen aty ku ka ne-vojë.

“Tanimë blerja e automjeteve ka për-

funduar, dhe i peësim këto ditë automjetetqë duhet të mbërrijnë r të cilat do të jenëautomjete për Ndihmën e Shpejtë. Në pe-riudhën e ardhshme, varësisht nevojave,planifikojmë blerje shtesë të automjete-ve për Ndihmën e Shpejtë”, tha gjatë vi-zitës në Tetovë, ministri Filipçe.

Nga Ndihma e Shpejtë njoftojnë segjatë periudhës së verës shtohet numri ipacientëve që kërkojnë ndihmë. “Gjatëverës, nga ora 7 e mëngjesit e deri ora 19 nëmbrëmje, në Ndihmën e Shpejtë në Te-tovë ndihmë kërkojnë rreth 150 persona, tëcilët vuajnë nga sëmundjet kronike, ata qëkam problem me sheqerin, pacientët mesëmundje të zemrës, si dhe ata me ten-sion të lartë”, pohojnë nga Ndihma e Sh-pejtë. Krahas kësaj situate, në shërbimin eNdihmës së Shpejtë në Tetovë personelimjekësor përballet edhe me dukurinë ethirrjeve të pazakonta në numrin fiks 194.Në këtë numër, thirrjet janë nga më tëndryshmet edhe atë për një kollitje të thje-shtë, për grip, apo ndonjë gërvishtje tëvogël. Në këtë mënyrë komplikohet punadhe organizimi i brendshëm i këtij shërbi-mi, i cili është në funksion të thirrjeve në ra-ste urgjente. Aty theksojnë se në ditë kaderi në 15 thirrje të cilët shpeshherë nukkanë të bëjnë me rastet urgjente, por thje-shtë janë thirrje për një kokëdhimbje.

Shkup, 14 prill - Shoqata e Gazetarëve tëMaqedonisë reagon në fjalimin e kryeta-rit të VMRO-DPMNE-së, Hristijan Micko-skit në Krushevë dhe mendon se është jo-parimore dhe e pahijshme për një lider tëpartisë politike të etiketojë mediume.“Mickovski gjatë tubimit në Krushevë thase LSDM përfshiu redaktorët e saj të sh-trenjtë të paguar dhe mediat për të bërëanketa. Performanca e Mickoskit për-puthej me shpalljen e anketave në “TV Tel-ma”. Shfaqjet e tilla publike të politikanë-ve janë të papranueshme dhe përbëjnënjë kërcënim të drejtpërdrejtë për punën

dhe pavarësinë redaktuese të mediavedhe shërbejnë për të diskredituarmënyrën se si ata punojnë”, thuhet në rea-gimin e SHGM-së.

Nga SHGM i bëjnë thirrje udhëheqjessë partisë së OBRM-PDUKM që t’i kërkojfalje në televizionit dhe në të ardhmen tëkujdeset që asnjë media dhe asnjë gaze-tarë të mos etiketohet, sepse mund tëpërkeqësojnë gjendjen e lirisë së sh-prehjes në vend, ndërsa tregime të tillamund të shkaktojnë sulme mbi gazetarët,kameramanët dhe fotoreporterët që pu-nojnë në këtë teren.

“Përkujtojmë se nëse politikanët osekushdo qoftë ka vërejtje për mënyrën nëtë cilën raportojnë mediumet, mund tëparashtrojnë ankesa deri tek trupat vetër-regullator mediatik edhe atë deri tek Kë-shilli i nderit pranë SHGM-së dhe deri tekkëshilli për etikë në mediumet në Maqe-doni. Gjithashtu, i përkujtojmë edhe me-diumet të cilët raportojnë për fushatënparazgjedhore se duhet të bashkëngjitenndaj Kodeksit etik të gazetarëve dhe tëpublikojnë informacione të kontrolluaradhe të sakta”, qëndron në reagimin eSHGM-së.

SHGM REAGON PAS AKUZAVE TË MICKOVSKIT

VMRO t'i kërkojë falje mediave

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

NDIHMËS SË SHPEJTË NË TETOVË I NEVOJITEN AUTOMJETE SHTESË

Kërkohen mjekë dhe autoambulanca

"Mbulojmë një territorshumë të madh, dukepërfshirë fshatrat dheqytetin e Tetovës, dhemundohemi të japimshërbime aq sa mundemidhe kemi kapacitete. Nevendet periferike nuk kemiasnjë repart tjetër dhe nëtërë këtë hapësirë ka vetëmnjë Ndihmë të Shpejtë.Kishim një bisedë meministrin, kërkuam nga ai qëtë na jep dy vetura donacion,minimumi dy vetura, kemine veturat tona, por vështirëia dalim”, tha Aliu

Koha

7AKTUALEKoha, e hënë, 15 prill 2019

Shkup, 14 prill - Në Maqedoninë eVeriut po shënon rritje numri i pu-nonjësve në administratë të cilëte denoncojnë presionin në vendine punës, por për ta inkurajuesmbetet fakti se pas denoncimit in-stitucionet veprojnë shumë nga-dalë. Ekspertët në këtë lëmi konsi-derojnë se me aplikimin e veglësnga ana e Ministrisë së Shoqërisëinformative “denonco presionin nëvendin e punës”, krijohet një meka-nizëm i mirë për ndërgjegjësimin epunëtorëve në administratën e sh-tetit se nuk duhet të tolerojnë try-sninë nga ana e strukturaveudhëheqëse për realizmin e qëlli-

meve partiake.“Po përmes këtij programi, i cili

mundëson që në formë elektro-nike të gjithë administratorët tëcilët ndjejnë presion në vendin epunës të mund t'i denoncojnë ato,mendoj se do të rritet numri i de-noncimeve para organeve kompe-tente për këtë çështje. Nga anatjetër, mendoj se edhe impakti ikësaj vegle do të jetë më i madhedhe tek punëdhënësit të cilëtduke e ditur se kanë një meka-nizëm në duar për mbrojtje, punë-torët do të mendojnë dy herë nëseia vlen të ushtrojnë presion", thotëpër Radion Evropa e Lirë, Agron

Rustemi, ligjërues në Fakultetin eAdministratës Publike në Universi-tetin e Evropës Juglindore në Te-tovë.

Raportimi elektronik, nëkuadër të dikasterit të shoqërisëinformative është anonim, por njëperson i caktuar i cili denoncon njërast të caktuar, ka mundësi t'i shë-nojë edhe të dhënat e tij persona-le të cilat organet kompetenteduhet t'i mbrojnë, sepse kjo edrejtë u garantohet qytetarëvepërmes ligjit. Por, Albert Musliu

nga Instituti për Zhvillimin e De-mokracisë, për Radion Evropa eLirë thotë se presioni ndaj admi-nistratës është më i theksuar gjatëfushatave zgjedhore, por kësajradhe Maqedonia e Veriutndodhet para sfidës së caktimit tëdatës për fillimin e bisedimeve meBashkimin Evropian, andaj dhestrukturat udhëheqëse do të jenëmë të kujdesshme, në tëkundërtën nota negative do të pa-raqes plagë për përmbushjen e kri-tereve që kërkohen nga Brukseli.

“Me rëndësi është fushata përinkurajimin e qytetarëve që t'i pa-raqesin rastet e këtilla atëherëedhe vetë sistemi do të ketë re-zervë për të ndërmarrë çfarëdo llojveprimi të presionit ndaj punonjë-sve në administratë", thotë Musliu.

Nga ana tjetër, Gjorgji Tonov-ski, sociolog, thotë se duhet të ve-projnë në formë të gërshetuar mëshumë institucione për të krijuarhapësirë që administrata shtetë-rore të jetë në shërbim të qytetarë-ve dhe jo drejtuesve të institucio-neve. “Kjo frikë që mbizotëron nëmesin e administratorëve nukmund të zhduket brenda natës,ndërkohë që punëdhënës kryesormbetet pikërisht pushteti qendrordhe ai lokal. Megjithatë nga dikuduhet të fillohet që të paranda-lohet keqpërdorimi i pozitës drej-tuese për qëllime politike”, thotëTonovski. Ndryshe, edhe në rapor-tin e fundit të Avokatit të Popullit,është theksuar se po shënon rritjenumri i raportimeve që kanë tëbëjnë me diskriminimin në formatë ndryshme në vendin e punës.

(REL)

Qefsere ABDYLI

Shkup, 14 prill - Riparime, rikonstruk-sione, punime ndërtimi të përfun-duara ose në përpunim. Ka situatatë ndryshme nëpër rrugët e Maqe-donisë, prandaj është e nevojshmepër qytetarët të cilët tashmë plani-fikojnë pushimet verore të kontrol-lojnë rrugën që do të lëvizin përpa-ra destinacionit të zgjedhur.Përfitimet e ndërtimit të autostra-dave janë të mëdha, por procesi ikompletimit të tyre është i ngadal-shëm. Vitin e kaluar u përfunduaautostrada “Miqësia”, me të cilënMaqedonia lidhet me Greqinë nëjug dhe Serbinë në veri, dhe kështume vendet tjera evropiane. Seksio-ni i ndërtuar rishtas, 28.2 km i gjatë,

në autostradën “Miqësia”, e cilaështë pjesë e korridorit 10ndërkombëtarë, shkurtuar udhëti-min në 25 minuta. Megjithatë, ataqë do të përdorin këtë autostradëduhet të kenë parasysh se disarindërtime janë në vazhdim. Përn-dryshe, ky korridor pritet të shpen-zojë 730.000 automjete çdo vit.

“Lidhja është hapi themelor përtë harmonizuar standardet tonarajonale me ato të BE-së, e cilaudhëhiqet nga të gjitha rrugët. Pje-sa e autostradës “Miqësia” ka ndër-tuar në vetë një histori të sinqertë tëmbështetjes dhe bashkëpunimit”,tha kryeministri Zoran Zaev në

hapjen e këtij seksioni. Edhe mëtutje problematike ngelet lidhjames Maqedonisë dhe Kosovës, mësaktësisht nga Shkupi në kaliminkufitar Bllacë. Nëse kjo rrugë për-fundon, do të shkojë në Prishtinënë vetëm 45 minuta, gjë që do tëshkurtojë ndjeshëm kohën e udhë-timit në destinacionet veriore nëbregdetin malazez dhe kroat.Ndonëse autostrada nga pala ko-sovare tashmë është përfunduar, nëMaqedoni kjo pjesë është vetëm nëplan. Autoritetet njoftuan se kohëte fundit është planifikuar në tremujorin e dytë të këtij viti të fillojnëpunimet për ndërtimin e një auto-

strade të re nga Shkupi në Bllacë,dhe e cila duhet të përfundojë në vi-tin 2023dhe do të jetë 12.5 km egjatë. “Më në fund, ne kemi vënënjë pikë në lidhjen e autostradësmes Maqedonisë dhe Kosovës,duke treguar fillimin formal tëprojektit Shkup-Bllacë. Shkëmbimivjetorë i tregtisë me Kosovën ështërreth gjysme miliardë euro, me Ma-qedoninë ka një suficit të konside-rueshëm. Prandaj është shumë merëndësi që ne të kemi një auto-stradë në mënyrë që tregtarët tëmund të dorëzojnë mallrat në Ko-sovë”, tha zëvendës kryeministri përçështje evropiane, Bujar Osmani.

Në autostradë tani janë të ndalua-ra veturat, edhe pse në periudhën ekaluar ajo ishte e lirë edhe për vetu-rat. Përveç shenjave që tregojnë lë-vizjen e ndaluar, rruga është bl-lokuar me mekanizmin që punonpër të. Me përdorimin e kësaj auto-strade, shoferët nga Shkupi në Shtipdo të kenë një shëtitje të shkurtërnë rreth 30 minuta. Është e nevojsh-me të ndërtohet një autostradë ere, do të thotë,lidhje infrastruktu-rore me Bullgarinë, për bashkëpu-nim më të madh dhe zhvillimin eturizmit me ketë vend. Por pavarë-sisht lidhjes hekurudhore ende nëveprim, aktualisht nuk ka plas për tëpërmirësuar infrastrukturën rrugo-re. “Rruga nga pala bullgare ështëduke u projektuar. Një projekt tek-nik i detajuar është duke u bërë. Fi-nancimi nga burimet evropiane ngaviti 2021 është parashikuar, deri nëvitin 2027. Unë shpresoj se do tëpërfundojë para afatit. Është e lehtëtë tregojë , nga viti 2024 ose 2025,por duke mos iu ndërhyrë në punëinxhinierëve, projektuesve dhe in-terpretuesve. Ajo që varet nga ne, qëka lidhjen më të shpejtë heku-rudhore, është nga prioritetet përnë”, tha Tomislav Donçev, Zëvendë-skryeministër i Bullgarisë.

SHËNOJNË RRITJE DENONCIMET E NËPUNËSVE

Frika e administratorëve nuk zhduket brenda natësMegjithëse në raportin e fundit të Avokatit tëPopullit është theksuar se po shënon rritje numri iraportimeve që kanë të bëjnë me diskriminimin nëforma të ndryshme në vendin e punës, ekspertëtthonë se frikë që mbizotëron në mesin eadministratorëve nuk mund të zhduket brendanatës, sidomos kur punëdhënës kryesor mbetetpikërisht pushteti qendror dhe ai lokal

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

PROBLEMATIKE NGELET LIDHJA MES MAQEDONISË DHE KOSOVËS

Çfarë autostradash do të kemipara pushimeve verore?

Edhe më tutjeproblematike ngeletlidhja mesMaqedonisë dheKosovës, mësaktësisht nga Shkupinë kalimin kufitarBllacë. Nëse kjo rrugëpërfundon, do tëshkojë në Prishtinë nëvetëm 45 minuta, gjëqë do të shkurtojëndjeshëm kohën eudhëtimit nëdestinacionet veriorenë bregdetin malazezdhe kroat

Koha

8 AKTUALEKoha, e hënë, 15 prill 2019

Pakdenoncimekorrupsioninnë universiteteShkup, 14 prill - Mosveprimi i in-stitucioneve ka bërë që stu-dentët të heqin dorë nga de-noncimi i korrupsionit nëinstitucionet e arsimit të lartë,thonë studentët në Maqedo-ninë e Veriut, duke komentuarrastet e pakta të lajmërimit tëkorrupsionit para organevepërkatëse, kundrejt faktit sembi 23 për qind e studentëvekanë konstatuar se korrupsioniështë prezent në universitetete vendit. Rita Beadini nga Parla-menti Studentor në kuadër tëUniversitetit të Evropës Juglin-dore në Tetovë, për Radion Evro-pa e Lirë thotë se korrupsionidhe nepotizmi megjithëse kanëlëshuar rrënjë të thella në insti-tucionet e larta arsimore në Ma-qedoninë e Veriut, veprimet eorganeve shtetërore për ta luf-tuar këtë dukuri, lënë shumëpër të dëshiruar.

“Pse studentët hezitojnë tëdenoncojnë rastet korruptivenë institucionet arsimit të lartëka dy arsye. E para sepse ata nukjanë sa duhet të informuar seku dhe si duhet ta bëjnë denon-cimin kjo do të thosha se ështëdhe arsyeja kryesore. E dytaështë se nuk kanë besim në in-stitucionet e vendit. Duke marrëparasysh se institucionet nëMaqedoninë e Veriut janë jo-funksionale dhe shumë pakkanë besim qytetarët kjo ideinkurajon që të paraqesin ra-stet korruptive”, thotë Beadini.

Nga Komiteti I Helsinkit nëShkup, që për disa muaj ka pro-movuar platformën në internet“Raporto korrupsionin”, bën tëditur se deri më tani kanë evi-dentuar tetë denoncime nëlëmi të ndryshme, ndërkohëvetëm njëra prej tyre ka të bëjëme korrupsionin në institucio-net e arsimit të lartë. Nga kjoorganizatë thonë se niveli i ulëti denoncimit të korrupsionitnuk do t’i inkurajojë, përkun-drazi do të vazhdojnë me pro-movimin e kësaj platforme ecila mbështetet nga ambasadaamerikane, madje bëjnë të di-tur se do të mundësojë edhendihmë juridike falas për vikti-mat e rasteve të korrupsionit.

“Korrupsioni në institucio-net e larta arsimore është fakt ipamohueshëm, por ajo në tëshumtën e rasteve edhe pasidenoncohet në institucione,mbetet e padënuar. Andaj dheperceptimi i qytetarëve është selufta kundër korrupsionit nukjep rezultate të kënaqshme”,thotë për Radion Evropa e Lirë,Hajdi Shteriova-Simonoviq ngaKomiteti i Helsinkit në Shkup.

(REL)

Delvina KËRLUKU

Shkup, 14 prill - Diskriminimi, stig-matizimi, distancimi, izolimi,mungesa e qasjes në aktivitetetshoqërore, mos pjesëmarrja nëproceset edukative - arsimore,përballja me paragjykimet, janëvetëm disa nga problemet me tëcilat ballafaqohen fëmijët me ne-voja të veçanta në Maqedoninë eVeriut. Mungesa e një politike tëintegruar kombëtare ose e doku-menteve udhëzuese në sektorëte shërbimeve, me shumë gjasakontribuon në pengesat e hasuranë shërbimet shëndetësore, arsi-more, të rehabilitimit dhembrojtjes për fëmijët me aftësi tëkufizuara. Kjo do të thotë se for-mulimi i politikave, strategjivedhe shërbimeve në këto fushaduhet të jetë gjithëpërfshirës,multidisiplinar dhe i bashkëren-duar. Për shumë vite shtetit tonëiu nevojitën reforma, modifikimenë përmbajtje, në metodat e më-simit, struktura dhe strategji nëarsim, por edhe ngritjen e vetë-dijes së publikut, me qëllim që tëtejkalohen barrierat që të gjithëfëmijëve nga të gjitha moshat t’jusigurohen mundësi të barabartapër pjesëmarrje në mësim dherrethinë e cila ju përshtatet kërke-save të tyre.

Por, deri ku kanë arritur këtoreforma kur dihet se Konventa përtë drejtat e personave me aftësitë kufizuara, nënshkruese i sëcilës është RMV, garanton tëdrejtën e fëmijëve me aftësi të ku-fizuara për arsim gjithëpërfshirës

cilësor. Nga Ministria e Arsimitdhe Shkencës, në tetor të vitit tëkaluar u tha se planifikojnë ndry-shime të Ligjit për arsim fillor, nënivel të paraleles në shkollë të rre-gullt fillore që të regjistrohen deridy nxënës me nevoja të posaçme,kurse shkollat speciale të fitojnëveprimtari shtesë që të bëhenqendra resursi, me mundësi përmobilitet të kuadrove aktuale mepërvojë. Këtu nuk duhet harruaredhe punësimin e stafit profesio-nal, defektologu, logopedi, pu-nonjësi social, psikologu.

Por, a janë krijuar kushte përkëtë të drejtë që fëmijët me aftë-si të kufizuara të mund të reali-zojnë, sidomos në shkollat e rre-gullta dhe jo në shkollat speciale?Se deri ku ka arritur MASH-i mereformat e saj, për gazetën KOHAthonë se akoma janë në përpilimtë draft ligjeve. Ndërsa në shumëshkolla të rregullta janë përfshirëfëmijë me nevoja të veçanta (fë-mijë me probleme mendore, au-tizëm, dëmtime në shikim,shurdh e memec, me sëmundjecerebrale, etj). “Versioni i dytë iLigjit të ri për arsim fillor është nëpërgatitje e sipër dhe për tënjëjtën do të zbatohen sugjeri-met e listuara në analizën e siste-mit arsimor në vend që ështëkryer nga OECD dhe UNICEF, sëbashku me Ministrinë e Arsimitdhe institucioneve të tjera rele-vante në këtë drejtim. Do të para-shihen disa risi që do të avancojnësistemin e arsimit gjithëpërf-

shirës. Pastaj, drafti i dytë i Ligjitdo të vihet në diskutim publik dhepas miratimit nga qeveria do tëpërcillet në Parlament”, tha përKOHA, Davor Politov nga MASH. Ipyetur se deri ku ka arritur masapër punësimin e defektologëve,logopedëve, psikologëve, pu-nonjësve social në shkollat e rre-gullta, që ndihmojnë në zhvilli-min e arsimit inkluziv, ai thotë sederi diku është arritur përmbu-shja e stafit profesional.

“Avancimi i shërbimeve profe-sionale në shkollat e rregulltaështë një proces që është zbatuarnë mënyrë të vazhdueshme , re-spektivisht janë angazhuar stafprofesional (defektolog, logoped,psikologë ...) kudo që ata kanëmunguar ose ka edhe nevojë ako-ma për angazhim shtesë”, tha Po-litov.

Edhe pse të gjithë fëmijët meaftësi të kufizuara nuk mund tandjekin mësimin në shkollën emesme, megjithatë, ka edhe së-mundje të cilat mundësojnë përf-shirjen e fëmijëve në procesin erregullt, por edhe fëmijë të mo-shës nën gjashtëvjeçare, të cilëtende nuk e ndjekin mësimin.

Se çfarë roli ka Ministria eShëndetësisë në arsimin inkluziv,ministri Venko Filipçe, për ga-zetën KOHA thotë se ka rol ven-dimtar, përfshi edhe kontrolletmjekësore para regjistrimit të fë-mijës në shkollë, nëse është plotë-sisht i aftë për të ndjekur mësi-min në shkollat e rregullta.

“Kontrolli mjekësor për fë-mijët që regjistrohen në shkollë tërregullt është në kuadër të nivelitprimar të mbrojtës shëndetësoredhe secili fëmijë ka të drejtë tëkontrollohet. Ndërkohë jemi nëkomunikim edhe lidhur me disandryshime të iniciuara nga Mini-stria e Arsimit dhe Shkencës dhejemi përherë të gatshëm të përk-rahim zhvillimin dhe aftësimin efëmijët tanë”, tha ministri i Shën-detësisë. Venko Filipçe, për ga-zetën KOHA.

Mësuesja Vjollca K. me për-vojë tridhjetë e pesë vjeçare nëarsim, nga shkolla “Penestia”, nëDibër, thotë se në çdo gjeneratëqë ka nxjerrë ka pasur një fëmijëme nevoja të veçanta.

“Në përvojën time të gjatë simësimdhënëse, kam pasur thuaj-se në çdo gjeneratë, nga një fë-mijë me nevoja të veçanta, tëçfarëdo sëmundje, me autizëm,çrregullime mendore, hiperaktiv,etj. Të punosh me fëmijët e ciklittë ulët dhe të kesh prezent një fë-mijë me nevoja të veçanta ështëlodhje e dyfishtë, vëmendje e tre-fishtë. Ky fëmijë ka dekoncen-trim. Është jo i vëmendshëm nëorën e mësimit dhe jo i aftë për tëmbajt lapsin. I nevojitet ore spe-ciale, ku pos orës shtesë, në shkol-lë, shpesh e kam marrë në shtëpipër orë plotësuese mësimi, sepsenë shkollën tonë mungon defek-tologu, logopedi, punonjësi so-cial. Ka vetëm psikolog dhe pe-dagog që kontrollojnë një herënë javë fëmijën. Marrëdhënia etij me nxënësit e tjerë dhe ana-sjelltas është e shkëlqyer. Porkëta fëmijë që kam pasur nëpërduar, pasi kanë përfunduar cikline ulët nuk kanë vazhduar mëtutje, sepse nuk e kanë aftësinë eduhur. Jeta e tyre përfundon simos më keq, prandaj duhet an-gazhim më i madh i stafit eduka-tiv e arsimor dhe shëndetësor”,thotë mësuesja Vjollca, për ga-zetën KOHA.

ARSIMI INKLUZIV PËR FËMIJËT ME AFTËSI TË KUFIZUARA

Mundësi e pazgjedhur “Kontrolli mjekësor përfëmijët që regjistrohennë shkollë të rregulltështë në kuadër tënivelit primar tëmbrojtjesshëndetësore dhesecili fëmijë ka tëdrejtë të kontrollohet.Ndërkohë jemi nëkomunikim edhelidhur me disandryshime të iniciuaranga Ministria e Arsimitdhe Shkencës dhe jemipërherë të gatshëm tëpërkrahim zhvillimindhe aftësimin e fëmijëttanë”, tha për KOHA,ministri Filipçe

Versioni i dytë i Ligjit të ri për arsim fillor është në përgatitjee sipër dhe për të njëjtën do të zbatohen sugjerimet elistuara në analizën e sistemit arsimor në vend që ështëkryer nga OECD dhe UNICEF, së bashku me Ministrinë eArsimit dhe institucioneve të tjera relevante në këtë drejtim.Do të parashihen disa risi që do të avancojnë sistemin earsimit gjithëpërfshirës. Pastaj, drafti i dytë i Ligjit do tëvihet në diskutim publik dhe pas miratimit nga qeveria do tëpërcillet në Parlament

DAVOR POLITOV

Koha

9AKTUALEKoha, e hënë, 15 prill 2019

Shkup, 14 prill - Kësti i parë nëvlerë prej 15 milionë euro të kre-dive të lira për kompanitë e vo-gla dhe të mesme përmes BIE-së, do të transferohet javën eardhshme. Kjo u theksua nëtakimin midis ministrit të Finan-cave, Dragan Tevdovski dhenënkryetarit të Bankës Investue-se Evropiane Endru Mekdovel,kumtoi sot Ministria e Financa-ve. “Këto janë mjetet e para ngatërë linja kreditore për ndër-marrje të vogla dhe të mesmenë vlerë prej 100 milionë euro.Këshilli e ka miratuar këstin prej15 milionë euro dhe ajo duhet tëtërhiqet më 17 prill, gjegjësishtjavën e ardhshme.

Me këtë do të mbështeten inve-stimet e 39 kompanive të vogladhe të mesme”, tha Tevdovski.

Pothuajse 90 për qind eprojekteve në këstin e parë janëinvestime afatgjate.

Më shumë investohet nëobjekte afariste, pajisje dhe mje-te transportuese, ndërsa më paknë mjete qarkulluese. Kjo do tëthotë edhe hapje të shumë ven-deve të reja të punës.

Tevdovski theksoi se përveçlinjës së lirë kreditore për ndër-marrje të vogla dhe të mesmeme BIE-në është folur edhe përfinancimin e pjesës së tretë tëgrupit ët Korridorit VIII, gjegjësi-sht deri në kufirin me Bullgarinë.

Gjithashtu është folur edhe për50 milionë euro të reja përprojektin për ndërtimin e ujë-sjellësit dhe kanalizimit.

“Veçanërisht është e rëndësi-shme mbështetja të cilën BIE-jado ta japë në sektorin energjetiknë vend, gjegjësisht lidhjes megaz me Greqinë”, ka thënë Tev-dovski.

Delegacioni i kryesuar ngaministri i Financave, Dragan Tev-dovski dhe guvernatorja AnitaAngelovska-Bezhovska përveçme përfaqësuesit e BIE-së, reali-zoi takim edhe me Pol Tompsen,drejtorin e FMN-së për Evropëndhe me Jasmin Rahman, shef imisionit të FMN-së për vendin.

Shkup, 14 prill - Plani operativ përprograme aktive dhe masat përpunësim “Mundësi për të gjithë” përvitin 2019 ka buxhet më të madh sederi më tani, ndërsa është rritë edhenumri i personave rreth 2000 sh-frytëzues më shumë se vitin e kaluar.Organet kompetente presin që“Munëdsi për të gjithë” do ta arrijëqëllimin, respektivisht do të hapenvende të reja të punës. Për realizi-min e planit operativ vjetor janëprojektuar 1.1 miliardë denarë, ndër-sa pritet që të përfshihen së paku8.500 persona. Për periudhën afërsi-sht dy mujore, siç njoftojnë ngaAgjencia për Punësim, janë përm-bushur parashikimet për përfshirjene personave të cilët kanë aplikuarpër masat të cilat dërgojnë drejtpër-

drejtë në punës. “Këto dy muajt e ka-luar janë tregues pozitiv dhe këtë vitsi vitin e kaluar do të ketë realizim tësuksesshëm të planit operativ përprograme aktive dhe masa për punë-sim. Deri më tani është treguar inte-resim mjaft i madh për pjesëmarrjepër masat për punësim nga personate papunësuar dhe punëdhënësitjanë tregues pozitiv se jemi nërrugën e duhur për zbatimin e prio-riteteve tona në punësim”, tha drej-torja e Agjencisë për Punësim, Bilja-na Jovanovska. Për programin“Vetëpunësim” për momentin metrajnim kanë filluar 2.076 personanga të cilat rreth 800 janë të rinj tëmoshës deri në 29 vjet. Së paku 1.070persona pritet që të vetëpunësohennë gjysmën e parë të këtij viti.

Shkup, 14 prill - Në takimet eshumta me përfaqësues të lartëtë Fondit Monetar Ndërkombëtar(FMN) që delegacioni i kryesuarnga guvernatorja e Bankës Popul-lore, Anita Angelovska-Bezhoskadhe ministrit të Financave, Dra-gan Tevdovski i realizoi në kuadërtë Takimeve pranverore të grupa-cionit të Bankës Botërore dheFMN-së në Uashington, mes tje-rash u vlerësua se politika mone-tare në vend është e përshtatsh-me. Me këtë rast u potencua edherelaksimi i realizuar monetar, nëkushte të lëvizjeve stabile të tre-gut devizor dhe mungesës së pre-sionit të inflacionit, që paraqetdorëzim të mbështetjes kyçe ngaBanka popullore për aktivitet tëpërgjithshëm në ekonomi, kum-tuan nga Banka popullore.

“Lëvizjet vijuese tregojnë rritjemesatare të çmimeve vendore

dhe me këtë edhe mungesë tëpresioneve të çmimeve. Shkallamesatare vjetore e inflacionit nëtre muajt e parë të vitit është nënnivelin e projektuar nga BankaPopullore. Njëherit, vlerësimetmë të reja drejtojnë në presionemë të dobëta nga çmimet impor-tuese për këtë vit, në mënyrëështë theksuar në takime”. Dele-gacioni realizoi takime me drej-torin e FMN-së për Evropën, PolTomsen, me drejtorët ekzekutivëtë FMN-së, Entoni de Lanoj dheRiçars Dornbosh, si dhe me she-fen e misionit të FMN-së për ven-din tonë , Xhesmin Rahman. Nëfokus të takimeve, mes tjerash,përveç politikës monetare ishinedhe zhvillimi ekonomik dhe tre-guesit ekonomikë të cilat i ndjekbanka qendrore.

Guvernatorja e Bankës Popul-lore potencoi se të dhënat e di-sponueshme me frekuencë tëlartë nga fillimi i vitit udhëzojnënë zhvendosje të volitshme të

mëtutjeshme në ekonomi, qëështë në përputhje me pritjet përpërshpejtim gradual të rritjesekonomike në periudhën nëvijim. Lidhur me lëvizjet moneta-re u përqendrua në rritjen e depo-zitave që e tejkalon të projek-tuarën, si dhe në nivel të rritjeskreditore gjatë tremujorit të ka-luar dhe të parë të këtij viti. Nëtakimet u fol edhe për projeksio-net më të reja të FMN-së për eko-nominë e Maqedonisë. Vëmendjee veçantë iu kushtua ndihmës tek-nike të cilën FMN-ja ia jep BankësPopullore. Me këtë rast, në taki-met u shpreh kënaqësi e madhenga bashkëpunimi i deritanishëmdhe nga rezultatet të cilat i ka ar-ritur banka jonë qendrore membështetje nga FMN-ja.

Në takim me nënkryetarin eBankës Investuese Evropiane, An-dre Mekdovel dhe me drejtorin epërgjithshëm të kësaj banke përoperacione kreditore, Zhan Kri-stof Lalo, mes tjerash u arrit me-

morandum për bashkëpunimmes Bankës Popullore dhe BIE-sënë zbatimin e Sondazhit për akti-vitet kreditor për vendet e EvropësQendrore, Lindore dhe Juglindo-re. Angelovska-Bezhoska moripjesë edhe në takimin e Këshillitmbikëqyrës të Iniciativës sëVjenës 2, në të cilin u bisedua përlëvizjet më të reja në kuadër të si-stemeve bankare të vendeve tëEQLJL. Delegacioni i vendit, nëkuadër të Takimeve në Uashing-ton realizoi takime edhe me zë-vendëskryetarin e BB-së përEvropë dhe Azinë Qendrore, SirilMiler, me drejtoreshën rajonaletë BB-së për Ballkanin Perëndi-mor, Linda van Gelder, si dhe medrejtorin ekzekutiv të BB-së përKonstituencën në të cilën janë tëanëtarësuar vendi ynë, Kun Davi-se dhe me nënkryetaren e Korpo-ratës ndërkombëtare financiarepër Amerikën latine, Karaibet,Evropën dhe Azinë Qendrore,Georgina Bjker.

“Kalliri imirësisë” me 50 mijëdollarëndihmonSpitalin eKërçovësKërçovë, 13 prill - Organizata hu-manitare “Kalliri i mirësisë” djeka dhuruar ndihmë për spitaline Kërçovës dhe për Dhomënshëndetësore në vlerë prej50.000 dollarë amerikanë.Ndihma kryesisht është në ma-teriale mjekësore për nevojat ekëtyre institucioneve shëndetë-sore.

Pas pranim-dorëzimit, krye-tari i “Kallirit të mirësisë”, RufatSherifi theksoi se donacioni kaarritur nga organizata “IslamikRelef ” me seli në Britaninë eMadhe, por materiali mjekësorështë nga SHBA-ja. “Ndihma sh-presojmë do të jetë në ndihmëpër ata që kanë nevojë”, ka thënëSherifi.

Falënderim në emër të insti-tucioneve shëndetësore shprehudrejtori i Shtëpisë shëndetëso-re, Xhabir Bajrami, sipas të cilit,ndihma është e mirëseardhurdhe do të ndihmojë shumë nëpunën e përditshme.

Plani operativ dhe buxhetmë të madh për punësim

HUA PËR NDËRMARRJET E VOGLA DHE TË MESME

Edhe një borxh prej 15 milionë euro

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

VLERËSIM NGA TAKIMET ME FMN-në

Politika monetare, e qëndrueshmeGuvernatorja eBankës Popullorepotencoi se të dhënate disponueshme mefrekuencë të lartë ngafillimi i vititudhëzojnë nëzhvendosje tëvolitshme tëmëtutjeshme nëekonomi, që është nëpërputhje me pritjetpër përshpejtimgradual të rritjesekonomike nëperiudhën në vijim

10 FORUMKoha, e hënë, 15 prill 2019

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

E p

ërd

itsh

me

in

form

ati

ve

ww

w.k

oh

a.m

k

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi dhe distribuimi:“Sloboden Pecat” - rr. Kej 13 Noemvri nr.3/1-238, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjes ediel,14 prill 2019 | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Redaktor përgjegjës: Emin AZEMI | Ndihmëskryeredaktor: Evis HALILI | Redaktor teknik: Halil BERISHA

E-mail: koha@koha.com.mk | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • marketing@koha.com.mk; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

Koh

a

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

Para disa vjetësh një diplo-mat i lartë amerikan në njëbisedë private thoshte seshpesh, pa asnjë arsye, për-

ballet me situata të panevojshmenë raporte me politikanë shqip-tarë. Shpjegonte se janë dy gjëraqë u shkonin shumë në nerva. Një-ra ishte, thoshte ai, “kur pa asnjënevojë na pyesin që ne të japimndonjë këshillë për ndonjë çështjeqë nuk na takon neve”. Dhe e dyta,sipas të njëjtin, ishte “kur ne, passhumë hezitimeve, japim mendi-min tonë e ata nuk e respektojnë”.

Ky diplomat, megjithatë, tho-shte se ekziston një dallim i madhmes politikanëve nga Shqipëriadhe atyre nga Kosova. Sipas tij, atatë Kosovës ishin “më shumë tëdëgjueshëm dhe tregonin mëshumë respekt” ndërsa për ata ngaShqipëria, pa marrë parasysh senga cila parti vinin, nga miq tëmëdhenj të kthenin në armik nësethoshe diçka kundër qëndrimevedhe interesave të tyre. Kultura evarësisë nga të huajt për shumëvjet është shndërruar në sëmundjekronike të politikanëve, por edhe tëqytetarëve të Shqipërisë dhe Ko-sovës. Ka shumë arsye për këtë. Porajo kryesore është mungesa eguximit për të marrë përgjegjësinëpër veten dhe për veprimet qëbëjnë. Ka pasur edhe arsye logjikepara disa vjetësh. Shqipëria ishtenë procesin e daljes nga izolimi.Dhe ishte e natyrshme që ngaopsesioni zyrtar i kohës së komu-nizmit që të gjithë të huajt janë ar-miq potencialë, me përjashtim tëherëpashershëm të kinezëve aporusëve, dhe në këtë proces “këshil-ltarët e këqijve të huaj” u bënë ar-gumentet kryesore për secilin ve-prim. E ato këshilla sot e kësaj ditekërkohen edhe kur duhet zgjidhurndonjë konflikt të brendshëm po-litik, pa marrë parasysh se ato kon-flikte nuk kanë asnjë rëndësi gjeo-strategjike globale.

Në rastin e Kosovës varësia ngabashkësia ndërkombëtare ishte elogjikshme, duke marrë parasyshndërhyrjen për çlirimin e Kosovës,vendosjen nën administratëndërkombëtare dhe procesin eudhëhequr nga bashkësiandërkombëtare që solli tek shpal-lja e pavarësisë. Por tash edhe nëKosovë kërkohet ndërhyrjendërkombëtare për t’i zgjidhurproblemet e brendshme, shpeshtë nivelit lokal. Nuk ka ditë që ngaqytetarët e Kosovës nuk dëgjohet

pyetja se “se nuk po na i heqin këtapolitikanë të korruptuar” apo “çfarëmendojnë ata në Bruksel, deri kurmund të presim na me këta në pu-shtet”.

Javën e shkuar, i përballur mekritikat pse kanë raporte të mirame qeveritë autoritare në disa ven-de të Ballkanit, të cilat bëjnë pre-sion ndaj mediave, ndërhyrje poli-tike në gjyqësor dhe janë të lidhurme strukturat e krimit të organi-zuar, komisari i BE-së për Negocia-ta të Zgjerimit dhe Fqinjësi, Joha-nes Hahn, tha: “Nëse kenimenduar se roli ynë është që tëndërrojmë qeveritë, atëherë nuk ekeni kuptuar si duhet rolit tonë”.Mund të gjinden shumë shembujse si politikanët si Hahni, me apopa vetëdije, kanë ndihmuar në for-cimin e politikanëve të caktuar nërajonin e Ballkanit, por fjalët qëtha në një debat në Komisionin eJashtëm të Parlamentit Evropianjanë të vërteta.

Ka pasur raste kur Brukseli kandërhyrë për të mohuar respekti-min e parimeve të demokracisë nëKosovë e madje edhe kur mbylltesytë ndaj vjedhjes zgjedhorevetëm për të mbrojtur interesat edialogut me Serbinë. Ka pasur

edhe raste kur nga Brukseli janëmbështetur edhe liderë me të ka-luar të errët, vetëm për interesa tëngushta politike të momentit. Porështë e vërtetë se kanë qenë qyte-tarët e vendeve të rajonit ata tëcilët me vota të tyre ua kanë dhënëlegjitimitetin atyre që janë në kryetë këtyre shteteve. Është e vërtetëse për bashkësinë ndërkombëtarepolitikanët e dyshuar për korru-psion janë partnerë e jo ata që luf-tojnë kundër tyre. Por qytetarëtduhet të kuptojnë porosinë e ko-misarit Hahn se Brukseli, Wa-shingtoni, Moska e kushdo tjetër,do të kenë raporte me shtetet e jome individët, me ata që janë nëpushtet dhe janë në krye të institu-cioneve.

Pra, vetëm nëse bëhen ndry-shime në ato vende, atëherë, u pël-qej apo jo “miqve ndërkombëtarë”ata që vijnë në pushtet do të jenëtë pranueshëm. Mund të shihet kyshembull në rastin e Shqipërisë:bashkësia ndërkombëtare ështësjellë njëlloj ndaj Shqipërisë edhekur në pushtet ka qenë PD-ja, edhekur ka qenë PS-ja. Edhe PD e PSjanë sjellë njësoj: kur kanë qenënë pushtet e kanë fajësuar opo-zitën për dështime të shtetit, ndër-

sa kur kanë qenë në opozitë kanëbojkotuar punën e Kuvendit, ekanë quajtur Qeverinë “kriminale”dhe kanë bërë protesta. Në Kosovë,me përjashtim të Vetëvendosjes,të gjitha partitë tjera kanë qenëpjesë e pushtetit në një moment tëcaktuar. Dhe asnjëra nuk është sh-quar në luftën kundër dukurive përtë cilat kanë folur kur kanë qenënë opozitë.

Në Serbi, Evropa ka festuar kurnga pushteti është rrëzuar Milo-sheviqi me mbështetësit e tij qëquheshin “forcat e errëta të së klau-zurës”, ndërsa tash, kur po njerëzite Milosheviqit janë në pushtet, atakonsiderohen si pro evropianë dhe“njerëz të paqes”. Ajo që nuk kandryshuar në qasjen e “miqvendërkombëtarë” është bashkëpu-nimi me pushtetet në vendet erajonit dhe prodhimi i raportevepër të njëjtat pushtetet për korru-psion, krim të organizuar, shtypjetë mediave dhe politizim të gjyqë-sorit dhe shërbimeve publike.

Porositë e “miqve ndërkombë-tarë” gjithmonë janë dëgjuar nëmënyrë selektive. Politikanët sh-qiptarë, në Kosovë e Shqipëri, thir-ren në “këshillat e miqvendërkombëtarë” kur duan t’u she-

sin qytetarëve ndonjë vendim jotë popullarizuar. Por kur ata miq iqortojnë për korrupsion, krim tëorganizuar dhe dukuri tjera nega-tive e të dëmshme ata më nuk ipërfillin “këshillat e miqve”. Në Ko-sovë politikanët u zunë në sikletpër kritikat dhe qortimet që i dhaambasadori i Zvicrës për keqpër-dorimin e parave të taksapague-sve për veteranë të rrejshëm. Njëish-koleg i tij, ambasadori i Kroaci-së, mik i dëshmuar i Kosovës, ishtetërhequr dhe dërguar në një vendtjetër, pas kritikave “zyrtare” të Ko-sovës për “sjellje jo diplomatike”sepse kishte thënë se disa poli-tikanë në Kosovë po e kuptojnë sh-tetin si “lopë që duhet mjelë”. E kurndonjë diplomat pohon se duhetbërë kompromise me Serbinë,atëherë menjëherë politikanët, përshkak se janë të përfshirë në pa-zare të tilla, thirren në këto “këshil-la” për të arsyetuar veprimetkundër të cilave janë qytetarët.

Në këtë mënyrë mbeten tëpakënaqur edhe miqtë edhe po-pulli, e përfitojnë politikanët. Dhekjo është mënyra më e mirë për tëhumbur edhe miqtë e vërtetë tëKosovës, gjë që po ndodh.

(koha.net)

KOHA PËR KARIKATURËN E DITËS

Kujdesi selektiv për këshillat e miqvedëmton Kosovën Nga

Augustin PALOKAJ

Me siguri që kenidëgjuar se populli ja-ponez është një ngamë jetëgjatët në botë

dhe se ishulli Okinava ka mëshumë persona mbi 100 vjeç.Gjithmonë jam mahnitur ngashekullorët dhe nga leksionet përjetën që ata kanë për të dhënë. Por,e vërteta është se kurrë nuk kamqenë i sigurt nëse dua të jetoj aqgjatë nëse nuk kam një trup dhenjë mendje të shëndetshme. Përkëtë arsye kjo statistikë më katërhequr vëmendjen: përafërsisht2/3 e banorëve të Okinavës kanënjë jetë të pavarur edhe pse janë 97vjeç. Që do të thotë se jetojnë nështëpinë e tyre, gatuajnë vetë dhejetojnë plotësisht jetën kur ishinrreth 100 vjeç.

Okinava është një zinxhir ishuj-sh rreth 400 milje në jugperëndimtë Japonisë. Emri Okinava do tëthotë "litar në det të hapur" sepseOkinava është në mes të oqeaneve,me Paqësorin në lindje dhe DetinLindor Kinez në perëndim. Kaplazhe të bardha dhe një klimëtropikale. Sapo mbërrita në Okina-va, menjëherë e kuptova se kishtediçka ndryshe aty. Edhe pse nukpashë njerëz që vraponin aposhkonin në palestër, pashë shumëtë moshuar aktivë. Ata merreshinme kopshtin, bënin "tai chi" nëpark, ngisnin biçikletën dhe lua-nin "gateball" me shokët. Të mo-

shuarit në Okinava ka shumë mëpak gjasë që të kenë sëmundje tëzemrës apo sklerozë në krahasimme të moshuarit në SHBA. Edhekockat i kanë më të forta sesa mo-shatarët e tyre nëpër botë. Mësovase shumë nga banorët kanë qenësubjekt i një prej studimeve më tëmëdha që është realizuar mbi tëmoshuarit. Që nga viti 197, mëshumë se 1000 të moshuar janëstudiuar dhe sekretet e tyre tëmrekullueshme janë zbuluar nëepisodin e parë të dokumentarëvetë mi të quajtur "Chasing Life".

Nëse pyet dikë në Okinava mbiarsyen e jetës së tyre të gjatë, do tëdëgjoni dy fjalë: ikigai dhe moai.Ikigai do të thotë "qëllim në jetë".Në Okinava, ikigai i një personi rri-tet me kalimin e viteve. Është ar-

syeja e tyre për të jetuar, gjëja që ibën të ngrihen nga shtrati nëmëngjes. Në SHBA njerëzit dalinnë pension në të gjashtëdhjetat,por në Japoni nuk ekziston kon-cepti i pensionit. Moai është njëgrup njerëzish që kanë interesa tëpërbashkëta dhe kujdesen për një-ri-tjetrin. Moai është një "tribu" dhenjë arsye tjetër që okinavasit men-dojnë se ndihmon jetëgjatësinë.

Përpara se t’ju them se çfarëhanë banorët e këtij ishulli, duhett’ju tregoj se si hanë. Mbani mendkëtë term: hara hachi bu. Përkthi-mi: Ndalo së ngrëni kur je 80% ingopur. Ky është një nocion i vë-shtirë për t’u praktikuar, sidomosnë një kulturë ku ke dëgjuar gjith-monë "haje të gjithë pjatën". Mehara hachi bu, filozofia është që të

jesh ende i uritur kur të ngriheshnga tavolina. Një amerikan merr2500 kalori në ditë, ndërsa një ba-nor i Okinavës merr 1900. Ka njëarsye shumë të thjeshtë biologjikepse kjo funksionon. I duhen rreth20 minuta stomakut që të dërgojësinjal në tru se ai është ngopur.Fatkeqësisht, shumica e njerëzvefusin në stomak disa qindra kaloritë tjera në këtë periudhë kohe. Për-sa i përket dietës së banorëve tëzonës, ata hanë në kuti bento. Kjokuti ka 6 ndarje të vogla, ku përf-shihet orizi, patate të ëmbla, goya,një copë e vogël peshku, perimedhe fruta. Në fund pak supë mizodhe çaj jeshil. Okinavasit hanë 7fruta dhe perime të ndryshme nëditë, gjë që nuk ndodh në SHBA.

Për të qenë të sinqertë, gjërat

në Okinava kanë nisur të ndry-shojnë dhe jo për mirë. Brezat erinj po hanë më shumë mish dhe"fast food" në vend të peshkut dhesojës, ndërkohë që kanë lënë biçik-letat për makinat. Të moshuaritvazhdojnë të jetojnë shëndet-shëm, por ata janë gjithmonë e mëpak. Gjithsesi, "Toka e të Pavdek-shmëve" na mëson se gjithçkaështë e mundur, kudo që të jetoni.

(CNN)

Rubrika "Forum" është krijuar si hapësirë për të botuar letrat, opinionet, reflektimet dhe reagimet e lexuesve dhe qytetarëve.

Redaksia mban të drejtën për të redaktuar e shkurtuar, si dhe mos botuar ato shkrime që nuk i përmbahen etikës.

11FORUMKoha, e hënë, 15 prill 2019

"Toka e të pavdekshmëve" NgaDr. Sanjay GUPTA

Brexiti, më shumë kohë më pak kaos? NgaBernd RIEGERT

Teatri i Brexit po bëhetgjithnjë e më absurd. Ven-di anëtar, që kërkon të dalënga BE, por nuk është i aftë

të organizojë largimin prejtij,eventualisht do të jetë i dety-ruar të marrë pjesë në zgjedhjeteuropiane në maj. Të marrë pjesënë zgjedhjet e një institucioni tëBE-së, pjesë e të cilit nuk do të jetëmë. Nuk ka çudi, që përfaqësue-sve të vijës së ashpër të Brexit uerdhi në mendje që ta përdorinkëtë shans për sabotazh dhe t'ivenë BE shkopinj nën rrota. Absur-ditetin e situatës BE përpiqet tambulojë me një zgjatje fleksibëltë daljes së Britanisë së Madhe ngaBE. Nëse britanikët bien dakordpër marrëveshjen e largimit ngaBE, ata mund të largohen në ditëne parë të muajit në vijim, por më

së voni në 31 tetor.Në këto muaj torturues në po-

litikën e brendshme deri në tetor -me një parlament tërësisht të

përçarë dhe një kryeministre pambështetje e pushtet, - Britania eMadhe duhet të qëndrojë ulur në

tryezën e 28 anëtarëve të BE pa ipenguar proceset e BE. "Të rimar-rim kontrollin" - premtimi i atyreqë bënë fushatën për Brexit dontetë kishte një tingëllim tjetër nga aiqë ka filluar të ketë sot.

Në samitin e gjatë të Brukse-lit, BE i ka diktuar kryeministresbritanike kushtet dhe vendosi,nëse ky vend "tradhtar" do të lar-gohej të premten (afati ishte më12 prill, shën red.) apo do të ndahejnga BE pas disa muajsh. Nuk ështëe sigurt, nëse deri në fund tështyrjes së re do të kemi një marrë-veshje të ratifikuar nga të dyjapalët. Ka gjasa që ky teatër, i vësh-tirë për t'u kuptuar, pikërisht sepseështë kaq absurd, të vazhdojë tëketë akte të reja. Që tani është eqartë, edhe në fund të tetorit do tëketë një shtyrje tjetër, sepse BE nuk

do të jetë fajtore për një Brexit tëashpër. Zgjidhja më e pastër e pashumë absurditete do të ishtetërheqja e kërkesës për largim ngaBE nga ana e qeverisë britanike.Kështu vendi me të drejta të plotanë BE do të kishte të gjithë kohëne botës të gjente veten, të ndër-merrte një tentativë të re si edhe tënegocionte një marrëveshje tjetërlargimi. Britma e Brexitasve qëduan të ikin një minutë e më parënga BE do të ishte shumë e fortë.Theresa My pas tërheqjes së kërke-sës në bazë të nenit 50 do duhej tëdorëhiqej, por këtë ajo e ka ofruarndërkohë, vetëm që parlamenti tëarrijë në një ujdi.

Pasiguria për qytetarët dhe fir-mat mbetet edhe pas vendimit përshtyrjen. Situata e pasigurtë ështëhelm për investimet e ardhshme.

Deri tani 27 vendet anëtare kanëqenë habitshëm të një mendimipër sa i përket procedurës së Brexit.Por duket se ky unitet po lëkundet.Franca ka qenë shumë rezistentendaj një shtyrjeje të re të Brexit,megjithëse atë e mbështeste shu-mica. Franca ashtu si Theresa Maydonte ta mënjanonte pjesë-marrjen në zgjedhjet europiane.Gjermania mbështeste idenë eshtyrjes së afatit për daljen e Brita-nisë së Madhe nga BE në dhjetorapo mars për të mos u përqën-druar më kaq shumë tek kjo temë.Në fund u arrit një kompromis,fundi i tetorit. Edhe një nofkë kjoshtyrje e re e ka marrë ndërkohë:Brexit-Hallouin. Në natën e fundittë tetorit vijnë vërdallë sipaslegjendës fantazmat. A do të jetëHallouini një ogur i mirë? (DW)

Për të qenë të sinqertë,gjërat në Okinava kanënisur të ndryshojnë dhe jopër mirë. Brezat e rinj pohanë më shumë mish dhe"fast food" në vend tëpeshkut dhe sojës,ndërkohë që kanë lënëbiçikletat për makinat. Tëmoshuarit vazhdojnë tëjetojnë shëndetshëm, porata janë gjithmonë e mëpak. Gjithsesi, "Toka e tëPavdekshmëve" na mësonse gjithçka është emundur, kudo që të jetoni

Shtyrje për të dytën herë.Por për të arritur një"Brexit të butë", BashkimiEvropian e lidhi me njëlitar të gjatë shtyrjeje afatiBritaninë e Madhe. Por ado të thotë më shumëkohë edhe më pak kaos?

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

12 MARKETINGKoha, e hënë, 15 prill 2019

13MARKETINGKoha, e hënë, 15 prill 2019

14 RAJONKoha, e hënë, 15 prill 2019

Të paktën pesë policë dhedhjetëra qytetarë janë plagosur nëprotestën në Tiranë kur protestue-sit dhe policia janë përplasur mesvete gjatë protestës së nëntë të or-ganizuar nga opozita e Shqipërisënë Tiranë. Ministri i Brendshëm iShqipërisë, Aleksandër Lleshaj,përmes një postimi në Twitter kathënë se pesë policë janë plagosurdhe janë shtruar në spital. Edheopozita nga ana e saj ka folur për 15protestues, mes tyre dhe gazetarëtë cilët janë plagosur ose kanë pa-sur problem me frymëmarrjen për

shkak të gazit të përdorur.Në mbyllje të protestës, kryeta-

ri i Partisë Demokratike, Lulzim Ba-sha, falënderoi protestuesit dhetha se vetëm zgjedhjet e lira e tëndershme mund t’i kthejnë legjiti-mitetin Parlamentit. “Ne luftojmëpër një kauzë të drejtë, për një Qe-veri të çliruar nga krimi, përzgjedhje të lira, rend dhe siguri.Klika e krimit e bërë njësh me qe-verinë që kemi përballë do tëshembet nga themelet”, shkroi Ba-sha në Facebook. Qytetarët që pro-testojnë kundër Qeverisë së krye-

ministrit Edi Rama, kanë hedhurmjete të forta, shashka dhe lëndëtymuese në drejtim të ndërtesëssë Kryeministrisë dhe forcave tëpolicisë, ndërsa këta të fundit kanëpërdorur gazin lotsjellës për tëshpërndarë turmën.

Protestuesit marshuan ngandërtesa e Kryeministrisë te ndër-tesa e Parlamentit, ku sërish u për-leshur me policinë. Përmes thirrje-ve me megafon, policia i ështëdrejtuar protestuesve dhe organi-zatorëve të protestës duke kërkuarnga ata që të mos hedhin lëndë pi-

roteknike, fishekzjarrë, kapsolladhe tymuese në drejtim të pu-nonjësve të Policisë. Që prej muajitshkurt, opozita është larguar ngaParlamenti duke djegur mandatete deputetëve të saj dhe duke fil-

luar protestat kundër Qeverisë. Atakërkojnë që Qeveria e udhëhequrnga kryeministri Edi Rama të lar-gohet dhe te krijohet një Qeveritransitore, deri në organizimin ezgjedhjeve të parakohshme.

Rusia ka agjendë, përmes sëcilës tenton të shtrijë ndikimin esaj në Kosovë, ashtu sikurse edhenë të gjithë rajonin e Ballkanit dheajo investon për prishjen e imazhittë vendit, kanë deklaruar zyrtarëtë Qeverisë së Kosovës. Kryemini-stri i Kosovës, Ramush Haradinaj,të enjten ka theksuar se ekzistonnjë agjendë e Rusisë dhe tenden-cat për përfshirjen e Kosovës nëprocese, të cilat do ta nxirrnin ven-din, siç ka thënë ai, “jashtë binarë-ve”. Haradinaj ka thënë se në formajo të drejtpërdrejta, Rusia investonpara në idenë për ta paraqitur Ko-sovën “në një status-quo regresi-ve”. Halil Matoshi, këshilltar i krye-ministrit Haradinaj, duke folur përRadion Evropa e Lirë, thekson që,sipas të dhënave dhe analizave tëndryshme, del se politika e Rusisëvazhdon të tentojë që t’i minojëproceset integruese të vendeve tërajonit në NATO dhe BE, përmespranisë në këto vende, përfshirëedhe Zyrën e Rusisë në Kosovë. “Si-pas shumë të dhënave dhe anali-zave të ndryshme, del se në Maline Zi, Maqedoni, Shqipëri, por edheZyra ruse në Kosovë, janë të an-gazhuara që ta shtrijnë këtëndikim përmes krijimit të penge-save te këto shtete të lidhjes meNATO-n, përkatësisht, me Bashki-min Evropian. Për këtë, ekzistonnjë bazë e quajtur ‘humanitare’, ecila sipas Departamentit Amerikan

të Shtetit, nuk është një qendër hu-manitare në Nish (Serbi), por ështënjë qendër e spiunazhit rus”, thek-son Matoshaj.

Ai shton se ekzistojnë të dhë-nat se ambasadat ruse shpenzojnënga 10 milionë euro në vit dhe si-pas tij, ato janë shpenzime për tëushtruar ndikim në politikën dhemediat e rajonit. Matoshi theksonse edhe Kosova, duke qenë pjesëorganike e Ballkanit Perëndimor,nuk është imune ndaj këtyre ten-dencave ruse. Sipas tij, Serbia pomerr mbështetje pa rezervë ngaRusia, për ta mohuar pavarësinë eKosovës dhe për ta destabilizuarrajonin. Matoshi elaboron atë qëka thënë kryeministri Haradinaj,por, megjithatë, nuk jep shumë de-taje konkrete lidhur me ndikiminrus në Kosovë.

“Ne vërejmë lëvizje dhe ide, tëcilat shpalosen në një pjesë të me-diave, do t’i quaja, jokredibile, kumadhërohet armata, përkatësishtdoktrina ruse dhe vërejmë intencatë krijimit të kushteve për destabi-lizim në rajon. Rastin e fundit ekemi pasur në Mal të Zi, ku janë

arrestuar njerëz nga Serbia, të cilëtnën ndikimin rus, kanë dashurkryejnë atentat në presidentinGjukanoviq dhe më pas të ush-trojnë puç politik dhe ushtarak nëkëtë shtet. Këto na bëjnë të men-dojmë se Kosova nuk mund të bëjëpërjashtim nga kjo tendencë e sh-trirjes së ndikimit”, shprehet Mato-shi.

Ndërkaq, Lisen Bashkurti,ish-përfaqësues i Shqipërisë në Kom-bet e Bashkuara dhe aktualishtpresident i Akademisë Diploma-tike Shqiptare, në një bisedë meRadion Evropa e Lirë, thotë se pre-zenca dhe ndikimi rus në vendet erajonit, përfshirë edhe Kosovën,duhet parë në tri nivele. Sipas tij,prezenca dhe ndikimi rus, ka qenë,është dhe do të mbetet element irëndësishëm i gjeopolitikës ruse, ecila ndërlidhet me strategjinë epresidentit rus, Vladimir Putin, icili i është rikthyer doktrinës tra-dicionale gjeopolitike të vjetërruse, por siç thotë ai, në mjaftaspekte edhe të asaj të Stalinit. Përmë shumë, siç thotë Bashkurti, ka-rakteristikat që ka rajoni i Ballkanit

Perëndimor, faza e tranzicionit tëtij, elementet e dukshme të keq-qeverisjes së shumë vendeve nërajon dhe krizave ciklike që përsë-riten, dukurive si: korrupsioni nënivele të larta, krimi organizuar,pastrimi i parave dhe dukuritë tje-ra që provokojnë jostabilitet, janëtë gjitha elemente që i hapin dyerte mundësive për t’u rritur praniadhe ndikimi rus në rajon.

Niveli i tretë, sipas tij, ndër-lidhet në mënyrë specifike me Ko-sovën dhe marrëdhëniet e saj meSerbinë. Sipas Bashkurtit, duhetpasur parasysh që Serbia vazhdontë ketë polikë të jashtme me dyvektorë, pra euro-ruse. “Për sa kohëqë Serbia do të vazhdojë të jetë njëdorë e zgjatur e gjeopolitikës ruse,e politikës bivektorëshe, në dy drej-time, euro-ruse, e bashkëpunimitpolitik, diplomatik dhe strategjikme Rusinë dhe duke marrë parasy-sh që prezenca dhe ndikimi i Serbi-së në Kosovë vazhdon të jetë i duk-shëm dhe i rrezikshëm, unëmendoj që edhe nëse prezencadhe ndikimi rus nuk janë tëdrejtpërdrejta në Kosovë, tërtho-

razi, përmes prezencës dhe in-fluencës serbe, ajo patjetër që dotë ndikojë”, thekson Bashkurti. Aishton se në rrafshin e ideve, pre-zenca e politikave, e strategjive dhetaktikave ruse është e dukshme.

“Për shembull, teza për rivë-nien e statusit të Kosovës në disku-tim ndërkombëtar, teza për të ri-shikuar kufijtë përmesndryshimeve, korrigjimeve, kor-rektimeve, zhvendosjeve, ështëgjithashtu një tezë e njohur ruse.Taktika për të krijuar zona apo kri-za të ngrira në rajone delikate, siçështë Azia Qendrore, ose siç ështëpjesa perëndimore e Rusisë apo siçjanë vendet e Ballkanit Perëndi-mor, gjithashtu është evidenteteza për të shpërdorur dhe për tëabuzuar minoritetet etnike, si val-vula për t’i provokuar vendet fqinjedhe për t’i mbajtur ato nën presiontë vazhdueshëm, gjithashtu ështëme origjinë ruse. Pra, shumë ele-mente që lidhen me strategjinë epolitikës së jashtme të Rusisë, poredhe me praktikat që përdor ajopër të realizuar këtë strategji, vë-rehen edhe në realitetin politik tëKosovës”, vlerëson Bashkurti.Përpjekjet e Rusisë për të shtrirëndikimin në Kosovë, ndonëse nëmasë të vogël në krahasim me ven-det e fuqishme perëndimore, janëedhe në fushën e ekonomisë. Si-pas autoriteteve të Kosovës, sh-trirja e ndikimit rus në këtë aspekt,vjen kryesisht përmes Serbisë.Ndonëse në Bankën Qendrore tëKosovës nuk janë përditësuar tëdhënat, sipas shifrave të vitit 2016,investimet ruse në Kosovë kanëqenë rreth 2 milionë euro. Kurse,vlera e importit të produkteve rusenë Kosovë, për vitin e kaluar, sipastë dhënave zyrtare, ka qenë rreth 7milionë euro, me 15 milionë kilo-gramë produkte. (REL)

Milionat ruse kundër shtetësisë së Kosovës

PROTESTA TË DHUNSHME NË TIRANË

Policë dhe qytetarë të plagosur|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Përpjekjet e Rusisë përtë shtrirë ndikimin nëKosovë, ndonëse nëmasë të vogël nëkrahasim me vendet efuqishmeperëndimore, janëedhe në fushën eekonomisë. Sipasautoriteteve tëKosovës, shtrirja endikimit rus në këtëaspekt, vjen kryesishtpërmes Serbisë

15GLOBIKoha, e hënë, 15 prill 2019

Një doktor fertiliteti në Ho-landë është babai i jo pak, por plot49 fëmijëve. I akuzuar se ka për-dorur spermën e tij për të mbar-sur pacientet pa lejen e tyre, tra-shëgimtarët e Jan Karbaat uzbuluan falë testeve të ADN-së. Re-zultatet u konfirmuan të premten,pasi gjykata lejoi publikimin e tyre.

Karbaat, i cili vdiq dy vjet mëparë, e kreu aktivitetin e jashtëligj-shëm në klinikën e tij në Bijdorp,pranë Rotterdam. Sipas asaj qëshkruan BBC, një prej fëmijëve, i

quajtur Joey u shpreh i lehtësuarqë kishte zbuluar më në fund sekush ishte babai i tij dhe tha se ta-shmë “mund ta mbyllte këtë kapi-tull”. “Pas 11 vitesh kërkim, mund tëvazhdoj me jetën time. Jam i kë-naqur që më në fund di të vër-tetën”, tha ai për mediat vendase.Edhe avokati Tim Bueters, i cili për-faqësoi 49 fëmijët, tha se ishte ilumtur për rezultatet e çështjespas shumë vitesh paqartësie.

Karbaat u dërguar fillimisht nëgjykatë në 2017-n nga një grup fë-

mijësh dhe prindërish, pas dyshi-meve se ishin të lidhur me njëri-tjetrin. Në një prej rasteve përf-shihej një fëmijë i cili ngjantefizikisht me doktorin. Ky i funditvdiq në prill të 2017-s, në moshën89-vjeçare. Po në 2017-n gjykatë-sit vendosën që të bëheshin testete ADN-ve, por thanë se rezultatetduhet të qëndronin sekrete, përshkak të konkluzioneve të pa dalanga çështjet e tjera gjyqësore. Kar-baat e konsideronte veten “pioniernë fushën e fertilitizimit“. Klinika e

tij u mbyll në vitin 2009, pas aku-zave se kishte falsifikuar të dhë-nat, analizat dhe përshkrimet e do-

natorëve dhe kishte tejkaluarnumrin prej 6 fëmijësh për dona-tor që lejohej.

Volkswagenshpërblen me9 mijë europërdoruesitqë kanëmakinë menaftë

Volkswagen po dëshiron tëzgjerojë stimulimet e tyre përtregti tek pronarët e automjete-ve më të vjetra në të gjithë Gjer-maninë, duke zgjeruar kështuprogramin përtej 15 qytetevemë të ndotura të vendit. Kom-pania në Gjermani është nënpresion të madh për të shman-gur ndalimet e benzinës në qy-tetet kyçe dhe tashmë kanë fil-luar të ofrojnë stimuj tregtarëpër konsumatorët të cilët janëgatshëm të hedhin modele mëtë vjetra të naftës në favor tëatyre më të reja dhe më të pa-stra. Sipas një zëdhënësi tëVolkswagen, komiteti i bordittë kompanisë po shqyrton njëprogram stimuli në mbarë ven-din për automjetet dizel Euro 4ose Euro 5. Një vendim zyrtarpritet të dalë këtë javë. Në Tetor,gjigandi gjerman i prodhimit tëautomobilave tha se do t’uofronte blerësve një stimulimnëse ata janë dakord të lëviz-nin nga makina të pajisura memotorë Euro 1 deri në Euro 4.Tani, kompania po konsideronshtrirjen e stimujve të tregtisënë të gjithë vendin, ndërsa de-tajet ende janë duke u përpu-nuar, por se skenari më i mund-shëm dhe që pritet të ndodhëështë VW të paguajë deri në 9mijë euro.

Në botën arabe rrota e histori-së po kthehet pas. Sepse që ngaEgjipti në Algjeri deri në Sudan poe marrin pushtetin ushtarakët. Atapo e imponojnë të paktën hë përhë kundërrevolucionin e tyre, nëkundërshtim me të gjitha prote-stat masive. Kjo në një kohë kurprestigjin ato kanë kohë që e kanëhumbur. Meqenëse i patën çuarvendet e tyre drejt pavarësisë, tëcilën më vonë edhe e mbrojtën,ato qenë të besueshme për njëkohë të gjatë. Veç kësaj, në shtetete reja ato kanë qenë institucioni,në të cilin qe i mundur avancimisocial edhe për njerëz nga shtresatë varfra.

Por e gjitha kjo bën pjesë në tëkaluarën e idealizuar. Ushtarakëterdhën në pushtet me premtimin

që të krijojnë një shtet të fortë, përta shkurtuar me shpejtësi prapam-betjen në zhvillim ndaj Perëndi-mit. Por në dekadat e shkuara teata u forcua etja për pushtet, ubënë të ngurtë dhe u korruptuan.Aparati i sigurisë nuk i shërbentemë mbrojtjes së vendit nga armi-qtë e jashtëm, por mbajtjes nënkontroll të popullit. Hendeku mi-dis ushtrisë, si simbol i shtetit tëfortë dhe i shoqërisë së cilës i ki-shin hequr zotësinë për të vepruaru bë më i thellë dhe më i gjerë. Përshkak të të menduarit si në një lojëme shumën zero - po t'i jap diçkatjetrit, unë kam më pak- shtetet edominuara nga ushtria ofrojnë pakshanse për avancim dhe nuk

ofrojnë më konkurrencë të shën-detshme.

Presioni në kazan u desh qënga ky shkak të shtohej, derisa ka-zani shpërtheu për herë të parë nëfillim të vitit 2011. Aty ku ushtria,aparati i sigurisë dhe shteti i thel-lë qenë (dhe janë ende të dobët), ubë e mundur që si në Tunizi dhenë Marok - të formohej një plura-lizëm i ri shoqëror. Përkundrazi,kudo ku ushtria ka se çfarë të hum-basë nga ato që i kanë dhënë mebamirësi, është e gatshme përgjithçka, për të mbrojtur pira-midën e pushtetit dhe për të eli-minuar liritë shoqërore.

Algjeria dhe Sudani kanë për-parësinë që tetë vjet pas kulmit të

parë të protestave masive arabe tëmësojnë nga përvojat e shtetevetë tjera, për të shmangur kështugabime. Demonstruesit në Algjeridhe në Sudan vërtet që e pranojnëqë ushtarakët nevojiten në një pe-riudhë tranzitore, për të garantuarrendin. Por ata ngulin këmbë edheqë në organet tranzitore të jenë tëpërfaqësuara, krahas ushtarakëve,edhe civilët. Vendimtare do të jetëme sa përgjegjësi do të veprojnëushtarakët. Në shembullin e Egjip-tit ata vërtet mund të shohin se simund ta qetësosh një vend me re-presion. Por koha e diktaturave tëplumbta ka kaluar. Ato mundet tandalin orën - si në Egjipt. Por eardhmja nuk u përket atyre.

Fotografia e një vajze 2-vjeça-re nga Hondurasi, e cila qan tek-sa e ëma arrestohet në kufirinSHBA- Meksikë, është zgjedhursi fotoja e vitit. Çmimi prestigjioz“World Press Photo”, më i rëndë-sishmi i gazetarisë fotografike, ishkoi fotoreporterit të Getty Ima-ges, John Moore, shkrepja e të ci-lit bëri xhiron e botës në 2018-ën. Fotografia ngjalli polemikatë shumta brenda Shteteve të Ba-shkuara, rreth politikës së ashpërtë presidentit Donald Trumpndaj emigrantëve. Imazhi i vogë-

lushes 2-vjeçare, zuri edhe koper-tinën tejet të gjetur të revistësTime. Përballë saj këtë herë ishtevetë presidenti Trump, me diç-turën “Mirë se vini në Amerikë”.Vendimi i shefit të Shtëpisë sëBardhë për të ndarë fëmijët ngaprindërit emigrantë u kundërsh-tua fort nga opinioni publik ame-rikan. Së fundi një gjykatë në SanFrancisco rrëzoi urdhrin e Trum-pit, duke vendosur për bashki-min e rreth 2 700 fëmijëve meprindërit me status azilanti nëSHBA.

49 fëmijë me një të përbashkët

Fëmija që qan në kufi, Foto e Vitit

Ushtarakë diktator të Lindjes!Për një kohë të gjatëushtria gëzoi nëbotën arabe prestigjtë lartë. Por masat erevoltuara mezipresin një të ardhmetjetër, shkruanFrankfurterAllgemeine Zeitung

16 HISTORIKoha, e hënë, 15 prill 2019

Nga Jack DAVIES

Çdo histori e një personi që ngai varfër bëhet i pasur përfundonduke rënë pre e një shkalle miti-mizimi, e paramenduar nga temae saj dhe në duart e kronistëve tëmëvonshëm, duke dashur të im-ponojë preokupimet e tyre për njëpërrallë të jashtëzakonshme. Ngatë gjitha biografitë e personazhevehistorike që nga askushi bëhendikushi, pak janë më të jashtë-zakonshme sesa ajo e MuhamedAliut - një shqiptar i panjohur qëplanifikoi rrugën e tij nga errësirapër t’u bërë "babai i Egjiptit mo-dern". Pasardhësit e tij do të sundo-nin vendin deri në vitin 1952 dhe aido të kishte mbushur 250 vjet këtëtë hënë, nëse nuk do të kishtendërruar jetë në moshë të madhenë vitin 1849. Por edhe pse jo tëgjithë ia dalin dot mbanë pandihmën e askujt, siç ishte rasti iAliut, shumë pak prej tyre janë mi-timizuar në këtë pikë.

Edhe faktet më themelore tëjetës së tij janë në pikëpyetje. Aishte vërtet 4 marsi ditëlindja e tije 250-të? Apo Aliu thjesht ezgjodhi datën për forcuar markëne tij personale si Napoleon Bona-parti i Perandorisë Osmane - i ciligjithashtu do të mbushte 250 vjeçkëtë vit? Askush nuk e di. A ishte aivërtet shqiptar? Apo edhe kjo ish-te një pjesë e mitimizimit nga anae tij, e projektuar për t’i bërë thirrjeushtarëve shqiptarë nën ko-mandën e tij? Përsëri, edhe kjo nukdihet. E vërteta është se nuk kaasnjë mënyrë për të përcaktuarkëto fakte minimale, thotë biogra-fi Profesor Khaled Fahmy: "Ai nukishte nga një familje e njohur, kë-shtu që nuk kishte asnjë arsye pseprindërit e tij do ta kishin shënuarlindjen e tij". Kurdo që të ketë lin-dur ai dhe kushdo të kenë qenë pa-raardhësit e tij, ne dimë se ai kalindur në Kavala, 150 kilometra nëlindje të Selanikut.

Ashtu si me aq shumë prota-gonistë të historisë, babai i tij vdiqkur ai ishte i ri, duke e lënë atë nëkujdesin e guvernatorit lokal. Potë mos ishte për pushtimin e Egjip-tit nga heroi i tij, Bonaparti, në vi-tin 1798, historia mund të mos ki-shte dëgjuar kurrë për MuhamedAliun. Egjipti ishte i rëndësishëmpër Perandorinë Osmane, kështuqë kur Perandori Francez e pushtoiatë, Sulltanin e zuri paniku, shpje-

gon Fahmy.Përgjigjja e tij fillestare ishte

dërgimi i një ushtrie nga toka për-mes Sirisë. Por ai gjithashtu dër-goi një forcë më të vogël prej rreth4000 forcash shqiptare nga detiqë t’i bashkoheshin luftës, e cilamori një kontingjent edhe më tëvogël në qytetin e lindjes së Aliutnë Kavala. "Muhamed Ali ështëpjesë e kësaj force dhe pika më ehershme kur ne fillojmë tëdëgjojmë për të në të dhënat ështënë lidhjen e tij me këtë kontingjenttë madh shqiptar", tregon Fahmy.Në mes të rrugës përmes Me-sdheut, udhëheqësi i kontingjentitshqiptar vdiq dhe komandanti idytë i tij u zhduk menjëherë pasmbërritjes në tokë. Kjo bëri që Aliutë merrte në duar drejtimin enjerëzve.

Në varësi të personit që tregonhistorinë, është pikërisht në atëmoment që Aliu fiton identitetin etij shqiptar, ose atë identitet që ekatapulton atë drejt madhështisë.Duke shkruar në vitin 1984, dijeta-ri i Universitetit të Kalifornisë AliAfaf Lutfi Sayyid-Marsot nuk kish-te asnjë dyshim për origjinën sh-qiptare të Aliut. "Për shkak të ka-rakterit fisnor të trupave shqiptaredhe humbjes së zyrtarëve të tyre të

lartë, këto trupa s’mund t’i udhëhi-qte asnjë tjetër përveç një shqipta-ri", shkroi ai. "Kjo, si dhe cilësitë dhekarizma e tij, ndihmuan në rritjene shpejtë të Muhamed Aliut", shtoiai. Një shkrimtar i paidentifikuarpër edicionin e vitit 1841 tëBlackwood’s Edinburgh Magazineështë po aq i sigurt për trashëgi-minë shqiptare të Aliut.

Ai e përshkroi atë si "një shqip-tar. Raportet e përgjithshme që epërshkruajnë atë si një lypës, njëskllav, apo një portier janë të ga-buara". Shkrimtari pohoi se paravdekjes së tij, babai i Aliut kishteqenë një oficer ushtarak që patrul-lonte rrugët rreth Kavalës. Fahmy,nga ana tjetër, beson se këto rrënjëshqiptare janë një pjesë klasike emitimizimit të Aliut - jo më realesesa viti i lindjes që ai pretendoi see kishte të njëjtë me Napoleonin."Kur lidershipi i forcës shqiptarerikthehet tek Aliu, ai bëhet i lidhurme ta", thotë ai. "Ai përfiton ngakjo, sepse ata janë kaq të frikshëm,dhe pas largimit të francezëve dhebritanikëve dhe ushtria zyrtare eSulltanit tërhiqet, ky kontingjentshqiptar bëhet në të vërtetë forca evetme ushtarake në Egjipt. Pra, aikapet pas tyre sepse ai mendon sediçka është në lëvizje dhe ai lidhet

thellë me ta dhe unë mendoj sepikërisht këtu fillon edhe lidhja".

Çelësi i karakterit të Aliut, thotëFahmi, është mrekullia dhe ankthiqë ai ndjeu kur erdhi në Egjipt në1801. "Kthimi pas në Kavala pasi papasurinë e ishte e paimagjinuesh-me", thotë ai. Kështu që ai filloi tëvendosej atje. Duke e ditur se Pe-randoria Osmane ishte në rënie,Aliu nuk i lidhi me të ambiciet etij. "Unë jam shumë i vetëdijshëmse Perandoria po shkon dita ditësdrejt shkatërrimit", shkroi ai. "Mbirrënojat e saj, unë do të ndërtoj njëmbretëri të madhe". Kjo është pikë-risht ajo që ai bëri, aq me suksessaqë pasardhësit e tij do tëmbretëronin mbi Egjipt deri kurmonarkia u hoq në vitin 1952. Një-ri prej këtyre mbretërve, MbretiFuad I, udhëtoi më vonë në Europëpër të mbledhur mbështetje përnjë përpjekje të dështuar për fro-nin shqiptar kur vendi fitoi pavarë-sinë nga Perandoria Osmane nëfund të luftërave ballkanike të1912-1913, sipas historianit RobertElsie.

Por, para se nipërit e tij të mundtë bëheshin mbretër, Aliu duhet tëndërtonte mbretërinë e tij. Për tabërë këtë, ai kishte nevojë për njëushtri, madje një ushtri moderne.Por ushtritë nuk mund të rriten nënjë vakum, shpjegon Fahmy."Ndërtimi i një ushtrie kërkonshkolla, të cilat kanë nevojë për njështëpi botuese. Dhe për të pasur

ushtarët e duhur, ju duhet njëshërbim shëndetësor, i cili kërkonmjekë, të cilët kanë nevojë për traj-nim; që bëhet më mirë në vend, qëka nevojë për një shkollë mjekë-sie, e cila ka nevojë për libra, të cilëtduhen përkthyer, të cilat kanë ne-vojë për ekspertizë tjetër", thotë ai."Pak nga pak, 40 vjet më vonë,Egjipti modernizohet".

Aksidentalisht ose me plan,Aliu e solli Egjiptin në shekullin e19-të dhe në proces e sipër, "ndry-shoi strukturën e PerandorisëOsmane më shumë se çdo faktortjetër për 500 vjet". Ndërsa Aliuishte larg nga i vetmi subjektosman për të bërë një përpjekjepër pavarësi në vitet e muzgut tëperandorisë, ai ishte unik në mëny-rat që ai përdori për të siguruar pu-shtetin e tij dhe në suksesin e tijpër ta bërë këtë, thotë shkencëtaripolitik Jasmin Mujanoviç. "Ai kup-toi se Perandoria Osmane nuk ish-te më ajo që ishte dikur, por ai pomerr një qëndrim pak më të ndry-shëm, ai është më progresiv, dukefutur të gjitha këto reforma socia-le dhe politike që kishin një tra-shëgimi të qëndrueshme", thotëMujanoviç.

"Por ai e bën këtë kryesisht përtë mbështetur pushtetin e tij, sishumë njerëz të mëdhenj në tëgjithë perandorinë, duke upërpjekur të kuptojë një mënyrëpër të krijuar burime lokale alter-native të pushtetit për t’i lejuar atatë mbijetojnë në këtë periudhë kri-ze". Aliu është pjesë e një "libri stra-tegjish" nga i cili liderët e Ballkanitvazhdojnë të veprojnë, thotëMujanoviç, në të cilin "një nga mo-mentet thelbësore për ta është kurperandoria është në krizë". Ndër li-derët aktualë në Europë, Mujano-viç identifikon Milo Djukanoviçin eMalit të Zi dhe Bakir Izetbegoviçine Bosnjës si pjesë të kësaj shkollemendimi, duke bërë të fortinkundër njëri-tjetrit për avantazhrajonal. "Nëse është e nevojshmetë luaj euro-atlanticistin, do ta luaj.Nëse është e nevojshme të jemmik i Kremlinit për një kohë tëgjatë, ashtu qoftë. Por loja ështëgjithnjë në thelb lokale dhe kjo da-ton që nga periudha e gjatë e rë-nies së Perandorisë Osmane ngafundi i shekullit 18-të deri nëshekullin e 19-të", thotë ai.

"Perandoria Osmane është nërënie më të gjatë sesa ekzistojnëshumica e perandorive, kështu qëka një periudhë shumë të gjatë tëmësuarit derisa Perandoria Au-

MUHAMED ALIUMisteri për babanë "shqiptar"të Egjiptit modern

Askush nuk e vë nëdyshim seMuhamed Aliuhodhi themelet përshtetin modern tëEgjiptit, por nëse aiishte apo jo shqiptar,dhe shumë të tjerapërveç kësaj,mbeten njëpikëpyetje e madhe

Ajo që e dallon Aliunnga shumë liderë tëtjerë bashkëkohorërajonalë, si edhe ngarebelët bashkëkohorëosmanë, ështëmungesa e tij totale eideologjisënacionaliste. Ai nukzgjodhi ta ndërtontembretërinë e tij nëShqipëri, vendin etrashëgimisë së tij,apo në Greqi, vendi i tiji lindjes

17SPECIALEKoha, e hënë, 15 prill 2019

Nga Franceco M. BASSANO

Një orë larg me makinë nga qyteti kroati Karlovaçit, poshtë një rruge anësore tërrethuar nga varrezat dhe shtëpitë e mbu-shura me vrima plumbash, gjendet një ka-lim kufitar i izoluar mes Kroacisë dhe Bo-snjës. Përtej shtrihet Velika Kladusa, njëvend që duket se ekziston vetëm në hartë.Mes viteve 1993 dhe 1995, ajo ishte qendrae republikës së vetëshpallur autonome tëBosnjës Perëndimore, feud i biznesmenitboshnjak Fikret Abdiç, i njohur për paktet ebëra me serbët dhe kroatët kundër pa-triotëve të tij në Sarajevë gjatë luftës së Bo-snjës 1992-1995.

Sot është një pikë transit për mijëraemigrantë dhe refugjatë të Lindjes së Me-sme, Afrikës dhe Azisë që përpiqen të mbër-rijnë në Bashkimin Europian përmes sh-tigjeve kroate. Në një fushë jo larg ngaqyteti është ngritur një çadër-shtëpi epërkohshme për disa nga 1200 emigrantëtdhe refugjatët, rruga e të cilëve është bl-lokuar nga forca të shumta të policisë kroa-te. Disa u lënduan nga përpjekjet e tyre përtë kaluar kufirin dhe për t’i shpëtuar polici-së. Të tjerë flenë në pyll, në parkingje osendërtesa të braktisura. Disa më me fat janëduke u ndihmuar nga banorët bujarë, tëcilët nuk janë të paktë. Restorantet ofrojnëushqim dhe pije falas, supermarketet uljetë çmimeve dhe kompanitë lokale punë meraste.

Restoranti në qendër “Kod Latana” ështëkthyer në një kuzhine supe dhe ofron dyvakte falas në ditë. “Edhe ne kemi qenë re-fugjatë”, thotë menaxheri 64-vjeçar, i cilitregon vetëm emrin e tij, Asim. “Kjo që pobëjmë nuk është bamirësi - është një kërke-së nga historia dhe njerëzillëku ynë që nendihmojmë dhe respektojmë çdo qenienjerëzore, veçanërisht ata në vështirësi”.

Emigrantët që kalojnë përmes Shqipë-risë, Malit të Zi dhe Bosnjës janë dyfishuarkëtë vit krahasuar me 2018, ndërkohë qëBosnja po përpiqet të strehojë rreth 5 mijëvetë. Në Velika Kladusa janë të pranishëm“Mjekët pa Kufij” dhe UNHCR, por mbësh-tetja më e madhe vjen nga vullnetarëtlokalë të tillë si Adis, një veteran i luftës sëBosnjës, i pranishëm i rregullt i kampevetë refugjatëve përgjatë rrugës Ballkanike. Iorganizuar nën logon "SOS Ljuta KrajinaEkipi Kladusa", 39-vjeçari Adis dhe kolegët etij nga e gjithë Europa vendosën dushe,banja dhe ndriçim me ndihmën e komunëslokale. Pronari i një magazine i lejoi gjitha-shtu ata ta përdornin atë për shpërndarjen

e rrobave të përdorura. “Është hera e parë qëunë e bëj këtë punë, por dikush duhet tabëjë”, thotë Adisi.

Me ndihmën e emigrantëve dhe re-fugjatëve, Adis ngre dërrasa prej druri dhevar copat ekologjike plastike si perde. In-sektet i torturojnë ata që flenë mbi bar dhebaltë, por plagët më të vështira për t’u shë-ruar janë ato të shkaktuara nga policia kroa-te-gjymtyrë të thyer, të djegurat e cigareve.Autoritetet kroate mohojnë të kenë ush-truar dhunë ndaj atyre që tentojnë të ka-lojnë kufirin, për vëzhguesit ndërkombë-tarë të të drejtave të njeriut, provat e njëdhune të tillë janë të mëdha. Emigrantëtdhe refugjatët vazhdimisht kthehen me te-lefona celularë të thyer dhe para apo sendepersonale të sekuestruara. “Unë e kuptoj sedikush që hyn në vendin e tyre pa doku-mente do të kthehet mbrapsht, por muamë duhet të shkoj pas në Itali, ku ndodhetvajza ime 15-vjeçare”, thotë Slimanie, një 42vjeçar maroken që fluturoi me avion drejtTurqisë përpara se të imbarkohej në udhë-timin e gjatë drejt gadishullit të Ballkanit.“Gruaja ime është rimartuar tashmë, pornuk dua t’ia di. Dua vetëm të punoj, të jetojdhe të mbaj time bijë të sigurt”. Petra, një 26vjeçare austriake që ka ndërprerë studimetprej tre vitesh për të ndihmuar emigrantëtshkon nga çadra në çadër për të pyetur çdoperson se çfarë i nevojitet-peshqirë, çarçafë,dyshekë, por mbi të gjitha këpucë rezisten-te ndaj ujit, nëse është e mundur.

Vetëm donacionet nga individët dhe or-ganizatat lokale e bëjnë këtë të mundur.“Çdo gjë që ne blejmë për refugjatët fatu-rohet rregullisht dhe u tregohet dhurue-sve”, thotë Adis. Herë pas here, makina metarga boshnjake apo gjermane afrohen dheu hapin ushqim dhe rroba të rriturve dhe fë-

mijëve që presin në radhë. Disa prej ndih-mave financohen nga organizatat islamikelokale apo ndërkombëtare, të cilat nukbëjnë megjithatë dallime mes përfituesve.“Nuk kam njohur kurrë njerëz më të mirë sekëta në jetën time”, thotë Javed, një afgan icili ndërsa përpiqet të mbërrijë në EuropënPerëndimore, merret edhe me punëndihmëse. Arsyet e atyre që u larguan ngashtëpitë janë të shumta dhe të ndryshme;nga Omran, i cili thotë se prindërit e tij uvranë nga bombat e hedhura mbi Mosulnë Irak tek Aaresh, i cili përmend arsyet po-litike për largimin nga veriperëndimi i Ira-nit kurd, ku kishte punuar për partinë endaluar të Kurdistanit Demokratik. Për tëhyrë në Kroaci, disa u paguajnë trafikantë-ve lokalë 3 mijë euro, ngjiten mbi bagazhine një makine dhe shpresojnë për më tëmirën.

E ndërsa mbrëmja bie dhe thirrja përlutje dëgjohet në qytet, Adis dhe vullne-tarët e tjerë mbledhin materialet e përdo-rura gjatë ditës. Një flamur boshnjak qën-dron në mes të kampit të çadrave, ndërsanjë nëpunës komunal i cili ruan gjenerato-rin në hyrje e bën rrugën drejt shtëpisë meskuter. Një grup djemsh nga Pakistani, tëarmatosur me një shufër të improvizuarpër peshkim dhe një tabaka plastike përpi-qen të gjuajnë peshk nga uji në lumin mebaltë që kalon pranë fushave. Slimaniekërkon një çantë më të madhe shpine. “Son-te do të tentojmë”, thotë ai. “Këtë herë jemipesë vetë; herën e kaluar ia dolëm të shko-nim deri 20 kilometra larg Italisë përpara sepolicia të na ndalonte”. Largimi nga VelikaKladusa me kështjellën e saj dhe minaretotomane dhe kalimi i kufirit me Kroacinëështë po aq i thjeshtë sa mbërritja. Gjithçkaju duhet është një pasaportë europiane.

stro-Hungareze të vijë në Ballkan dhe tëjetë përsëri në rënie. Kështu që e merrnikëtë kujtesë institucionale si të bëni xhu-do politike, duke e shtyrë kundërshtarintuaj në drejtimin që dëshironi që ai tëshkojë". Mujanoviç thotë se nuk "sugje-ron që Djukanoviç ka një biografi tëMuhamed Aliut në tryezën e tij, por ekzi-ston një lloj metodologjie e gjerë politikeqë këta sundues kishin tradicionalisht se-pse janë ekspozuar ndaj kushteve shumëtë ngjashme politike dhe kjo është njënjohuri politike që është trashëguar nëpërbreza. "Edhe pse mund të na duket e çu-ditshme, ka më shumë ngjashmëri sesadallime midis mënyrës si silleshin elitathistorike të Ballkanit dhe Lindjes së Me-sme dhe mënyrës se si sillen elitat ba-shkëkohore".

Ajo që e dallon Aliun nga shumë li-derë të tjerë bashkëkohorë rajonalë, siedhe nga rebelët bashkëkohorë osmanë,është mungesa e tij totale e ideologjisënacionaliste. Ai nuk zgjodhi ta ndërtontembretërinë e tij në Shqipëri, vendin e tra-shëgimisë së tij, apo në Greqi, vendi i tij ilindjes.

Në vitin 1827, ai ndërhyri në LuftënGreke për Pavarësi në anën e osmanëve,duke sakrifikuar flotën e tij në këtë proces.Gjithsesi, ai do të kthehej kundër Peran-dorisë Osmane dhe për pak e mori atëvetë. Në fillim të viteve 1830, djali i Aliut,Ibrahim Pasha, udhëhoqi ushtrinë e mo-dernizuar të Egjiptit vetëm pak ditë largKonstandinopojës. Diplomati francez dheaventurier Baron de Bois-le-Comte e arri-ti ushtrinë në avancim dhe shkoi në ça-drën e Ibrahimit për një intervistë.

Sipas një libri të botuar më vonë ngaBois-le-Comte, Ibrahimi pretendoi se gjy-shi i tij ishte nga Anadolli dhe kishtembërritur në Kavala pasi ishte larguar përshkak të një grindje familjare, ndërsa gjy-shja e tij kishte lindur në Drama, një qyteti vogël në veri të vendlindjes së Aliut nëGreqinë e ditëve të sotme. Marshimi iAliut drejt Konstandinopojës përfundi-misht u ndalua nga Rusia, gjë që e detyroiatë të ulej në tryezën e negociatave,ndonëse e la atë dhe pasardhësit e tij menjë mbretëri të kosniderueshme që do tëzgjaste më shumë se një shekull. Pavarë-sisht nëse Ali ishte apo jo vërtet shqiptar,shumë nga trashëgimia e tij ishte e tillë.Pasi monarku i parë dhe i fundit i Shqipë-risë, Mbreti Zog, u largua pas ardhjes nëpushtet të komunizmit, pasardhësi i Aliut,Mbreti Faruk, e ftoi Zogun të vendosej nëEgjipt, ku ai qëndroi për gati një dekadë.

Në një nivel më njerëzor, pas barit LaGrotta, në kryeqytetin de facto të Ramal-lahut të Palestinës, varet një flamur shqip-tar. I pyetur se ç’donte aty flamuri në vitin2017, pronari i barit, Shadi Zaqtan, shpje-goi se paraardhësit e tij ishin midis 4000ushtarëve që kishin kaluar Mesdheun meAliun në fillim të shekullit të 19-të. Ndër-sa Zaqtan nuk di asnjë fjalë shqip, ai gjith-sesi mban në qafë me një zinxhir një me-daljon të një shqiponje të zezë me dy kokanë një sfond të kuq. Përveç lidhjeve të për-zemërta mes familjeve mbretërore dhepemëve familjare të panjohura, trashë-gimia reale e Aliut është Egjipti modern.

Pa përpjekjen e tij unike për të mbije-tuar dhe lulëzuar në mes të perandorisëosmane në shkatërrim e sipër, shteti mo-dern kombëtar i Egjiptit siç ne e njohimsot mund të mos kishte ekzistuar kurrë."Mbijetesa e tij deri në fund është dëshmie gjenialitetit të tij politik", thotë Muja-noviç. (BIRN)

“EDHE NE ISHIM REFUGJATË”Një dorë e zgjatur në një fushëboshnjakeTë plagosur dhe të rrahur,refugjatët dhe emigrantëtpresin shansin e tyre në njëfushë në BosnjënPerëndimore

SHQIPËRIA E MBYLL ME 5 MEDALJE EVROPIANINShqipëria e mbylli me Endri Karinën garat në Euro-pianin e peshëngritjes të shtunën në Gjeorgji. Vendi i12 për të në peshën 102 kilogramë. Nga një provë e suk-sesshme për secilin stil bëri që në dygarësh totali të ishte 350 kilo-gramë të ngritura. Një kampionat që solli 5 medalje për kuqezinjtë e sh-tangës me Briken Çaljen që fitoi 1 ari dhe 2 argjendi. Çalja u shpallnën/kampion i Europës për peshën 73 kilogramë. Bronz morën Erkand Qeri-maj dhe Krenar Shoraj. Qerimaj u vlerësua në shkëputjen e peshës 81 kilo-gramë, ndërsa Shoraj në shtytjen e peshës 89 kilogramë. Shqipëria në këtëaktivitet ku u përfaqësua me 5 peshëngritës, ndërsa drejtuesit e fede-ratës pranuan se prisnin edhe më shumë medalje.

SportKoh

a|||||||

||||||||||||||

||||||||||||||

||||||||||||||

për

Koha, e hënë, 15 prill 2019

Zhegrovatitullar teBaseliYlli kosovar, Edon Zhegrova, eka shfrytëzuar llogarinë e tijnë rrjetin social Instagrampër ta komentuar paraqitjene tij të parë si titullar për klu-bin zviceran Basel. Edon Zhe-grova u emërua në formacio-nin e parë të Baselit për herëtë parë sot, kur luajti nga filli-mi në barazimin pa golakundër Grasshoper CLub Zu-rich. “Ishim të pafat sot. Do tëvazhdojmë të punojmëshumë dhe do të tentojmë t’ifitojmë të gjitha ndeshjet”, kashkruar Zhegrova. Ylli i ekipitkombëtar të Kosovës, Zhe-grova, iu bashkua gjigantitzviceran në fillim të shkurtitnga klubi i tij Genk, ku do tëqëndrojë i huazuar deri në 30qershor. Baseli ka mundësinëpër ta blerë kosovarin në për-fundim të huazimit të tij. Por,që prej transferimit të tij,Zhegrova nuk ka luajturshumë minuta, duke regji-struar vetëm tri paraqitje ngastoli, apo 38 minuta në total,ndërsa në dy ndeshje nuk ish-te ftuar fare. Ai u largua ngaGenku, ku po ashtu nuk luan-te dhe ishte lënë jashtë skua-drës plot 15 herë, me qëllimqë të gjente hapësirë në Baseldhe pikërisht këtë mundësi epati sot, kur luajti për plot 75minuta e pastaj u zëvendësuanga Valentin Stocker.

Fisnik NUHIU

Shkup, 14 prill - Lideri i tabelës nëLigën e Ditë Perëndim, Struga TrimLum me hapa të sigurt po shkondrejt inkuadrimit në Ligën e Parëfutbollistike të Maqedonisë së Ve-riut. Ekipi strugan në takimin ejavës së 21 ka shënuar fitore të thel-lë me rezultatin 6:0 ndaj Goblenit.Në pjesën e parë të takimit në li-stën e golashënuesve u regjistruanAbulhadi Jahja i cili shënoi dy golandërsa një gol shënoi Dejan Cveta-novski. Edhe pjesa e dytë i takoiekipit vendas ndërsa nga një golshënuae Nijaz Lena, Kasami dheOsmani. Skuadra strugane pas kë-saj fitore forcon kreun e tabelësme 43 pikë të tubuara, dhe taniështë plotë tetë pikë larg vendit tëdytë Labunishti, të cilët në takimine xhiros së 21 para tifozëve vendasbarazuan pa gola ndaj Genç Ke-lemler. Takimi derbi mes skuadrëssë Gostivarit dhe Pelisteri përfun-doi pa fitues 2:2. Të parët në avan-

tazh kaluan nikoqirët me golin eBashkim Lama në minutën e 13 tëpjesës së parë, ku dhe me këtë re-zultat u mbyllen 45 minuta të para.Në fraksionin e dytë u shënuanedhe tre gola. Të parët që shënuanishin mysafire, të cilët në minutëne 52 të ndeshjen barazuan shifratnë 1:1 me anë të Glavevskit, ndërsavetëm 5 minuta më vonë Gostiva-ri arriti të kalon në epërsi 2:1 megolin e Skenderit. Kur pritej qëgjithçka të përfundonte skuadramysafire e Pelisterit në minutën e88 barazoi rezultatin në 2:2. Me

këtë barazim ekipi i Gostivaritradhitet e treta në tabele me 31pikë të tubuara, nga ana tjetër Pe-listeri me 1 pikë me pakë ndalet nëpozitën e katërt. Skuadra e Vëllazë-rimit ka marrë një fitore të rëndë-sishme ndaj Korabit duke e mun-dur me rezultatin 2:0. Golat përekipin vendas i shënoi Murat Adilinë minutën e 43 të pjesës së parëdhe atë të 83 në pjesën e dytë.Skuadra kërçovare pas kësaj fitoreradhitet e 6 në tabelë me 28 pikë.Nga ana tjetër Skopje ka barazuar1:1 në takimin e zhvilluar në Au-

tokomandë ndaj Teteksit. Në taki-met e zhvilluara në Ligën e Dytë –Lindje, lideri i tabelës Boreci kashënuar fitore të rëndësishmendaj Partizan Obrshani, duke imundur me rezultatin 3:0. Ekipi iBorecit me 53 pikë ruan kreun e ta-belës, dhe është 5 pikë larg ngandjekësi Tikveshi, të cilët mpo-shtën Vardar Negotino me rezulta-tin 4:0. Skuadra e Kozhufit ka shë-nuar fitore ndaj Kamenica Sasa merezultatin 2:1, ndërsa Detonit Zhu-nior ka barazuar pa gola ndajPlaçkovicës.

Shkup, 14 prill - Të shtunën janëzhvilluar ndeshjet e javës së tetëtë fazës së dytë në Volejboll.Skuadra e Voejbollit KV Shutovaka shënuar fitore ndaj Univeri-stetit të Tetovës me rezultatin 3:1(25-18, 23-25, 25-17, 25-20). Po

ashtu edhe KV Xhio Strumica ar-riti të shënon fitore ndaj KV Var-darit me rezultatin 3-0 (25-15, 25-19, 25-17). Pikë të rëndësishmemorën edhe ekipi i KV Liria dukemundur KV Vessa Probishtip merezultatin 3-1 (26-24, 25-22, 22-

25, 25-23). Klubi i Volejbollit XhioStrumica është lider me 46 pikëtë tubuara, KV Universiteti i Te-

tovës pozicionohet e dyta me 38pikë, ndërsa KV Shutova radhitete treta me 34 pikë. (F.N)

Milot Rashica është i gatshëmt’ia përkushtojë të ardhmen e tijWerder Bremenin në Bundesligë,në mënyrë që t’i ndihmojë klubit t’i

arrijë synimet pasi ndien se tash kae ka bërë një hap të madh në kar-rierën e tij. Në një intervistë përuebsajtin zyrtar të Bundesligës, ylli

i ekipit kombëtar të Kosovës, MilotRashica tregon se që prej fëmijërisëka ëndërruar të luajë në ligën elita-re gjermane. “Dua të luaj këtu dhetë shënoj sa më shumë gola për t’indihmuar klubit t’i arrijë synimetdhe të kem karrierë të madhe”,theksoi Rashica. 22-vjeçari nga Vu-shtrria, i cili po kalon nëpër formëfantastike në vitin 2019 pasi i kashënuar shtatë gola në Bundesligë,thotë të jetë i ndjeshëm për faktinse gjithmonë është i etur ta japëmë të mirën nga vetja. “Po, natyrisht

se ka qenë ëndërr sepse prej mo-shës së fëmijërisë ne gjithmonë eshikonim Bundesligën në TV. Jam indjeshëm sepse gjithmonë dua tajapë më të mirën”, tha Rashica.Edhe pse iu desh kohë, kosovariështë përshtatur shumë mirë meBundesligë, një vit pasi u transfe-rua nga Vitesse. “Tani i njoh shumëmë mirë bashkëlojtarët e mi,mënyrën sesi luajnë dhe punojnëata. Mendoj se tani kam bërë njëhap vërtet të madh”, shpjegoi Ra-shica. Rashica është ndër lojtarët

më të rrezikshëm në kundërsulmenë Bundesligë, pasi i ka shënuarkatër gola në kundërsulme. Në 21paraqitje në Bundesligë në fanel-lën e Bremenit, 22-vjeçari i ka shë-nuar 8 gola dhe ka dhuruar 3 asi-ste. Ndërsa, në Kupën eGjermanisë, kosovari i ka shënuar 2gola në 3 ndeshje, duke i ndihmuarskuadrës ta arrijë gjysmëfinale, kue pret Bayern Munichu. Pas MaxKruse, i cili ka 11 gola dhe 14 asistenë të gjitha garat, Rashica është fut-bollisti i dytë më efikas i Bremenit.

Rashica: Dua të vazhdoj në Bundesligë

VOLEJBOLL

KV Shutova fiton ndaj UT-së

LIGA E DYTË: PERËNDIM - LINDJE

Struga Trim Lum drejt Ligës së Parë

Struga Trim Lum nëtakimin e javës së 21 kashënuar fitore të thellë merezultatin 6:0 ndajGoblenit. Skuadra struganepas kësaj fitore forconkreun e tabelës me 43 pikëtë tubuara, dhe tani kaplotë tetë pikë larg vendit tëdytë Labunishti, të cilët nëtakimin e xhiros së 21 paratifozëve vendas barazuanpa gola ndaj Genç Kelemler

Koha

19KOHA PËR SPORTKoha, e hënë, 15 prill 2019

I ulur në sallonin e flokëve tëprindërve të tij, Min-Kyu ështëthelluar në lojë kompjuterike. I ve-shur me një uniformë të hirtë tëfutbollit, me këpucët e tij duke kër-citur vazhdimisht nëpër dysheme,11-vjeçari është i humbur në njëunivers paralel, larg nga zhurmashpërqendruese e tharëses sëflokëve dhe nga era e sprejit tëflokëve. Por, më pas, siç ndodh sh-pesh në këtë pjesë të botës - qëështë, New Maldeni në rrethinënperiferike jugperëndimore të Lon-drës - veshët e tij hapen kur për-mendet emri “Z. Son”, shkruanCNN. Z.Son, siç njihet me afeksionkëtu, është në fakt Son Heung-Min, ylli jug-korean i Tottenhamitdhe heroi nacional. Për që atij i re-ferohen Z. Son tregon për vlerësi-

min e lartë që i bëhet. Për Min-Kyun, Son - fytyra e të cilit ishtetransmetuar nëpër botë kur shë-

noi golin e parë në stadiumin e ri1.3 miliardë dollarë të Tottenhamitjavën e kaluar - është shembull se

si etika e madhe e punës të sjellësukses. “Është e vështirë të shpje-goj se si më bën ai të ndihem, pormendoj se më tepër se çdo gjëtjetër, Son më bën të ndihem kre-nar”, thotë 11-vjeçari. “Është shumëe vështirë të bëhesh futbollist pro-fesionist, mirëpo ai lëvizi nga Ko-reja, për në Gjermani dhe Angli,ku është bërë një prej lojtarëve mëtë mirë. Ai është lojtari më i mirë iKoresë i të gjitha kohërave. Park Ji-Sung ishte i mirë, por Son është ni-vel tjetër. Ai punon shumë fort,shënon gola, jep gjithmonë maksi-mumin. Është një shembull i gjatëi asaj që kam thënë gjithmonë, sepuna e madhe gjithmonë mposhttalentin. Kur e shoh atë që ka arri-tur Soni, atëherë më jep besim semund t’ia dal edhe unë”. Për Min-Kyun, si për shumë jugkoreanë tëtjerë të diasporës, suksesi i Sonitështë bërë burim i krenarisë na-cionale.

Futbollisti i ri nga Myanmari,Kaung Khant Lin, që bën tifo përManchester Unitedin dhe adhuronLionel Messin, u shpall lojtari më imirë i një turneu që u mbajt paraca ditësh. Deri këtu asgjë nuk katë veçantë. Por ajo që e dallon 16-vjeçarin është se luan në fushë mevetëm një këmbë dhe një patericë,kurse kjo nuk i pengon atij tëshkëlqejë në konkurrencë të loj-tarëve të shëndoshë. Ai është fut-bollisti i vetëm në ekipin e tij meaftësi të kufizuara dhe ndoshta mëi miri. “Sa herë që luaj futboll, unëi harroj këmbët e mia dhe luaj siperson normal”, thotë Lin, shkruanAFP. Nëpër fushat më rërë në peri-feri të Yangonit, Lin driblon me to-

pin dhe ka aftësi të jashtëzakon-shme. Ai përpara se ta godasë to-pin me këmbën e majtë, e vendospatericën përpara dhe ka njëgjuajtje shumë të fortë. Në finale,

ai shënoi dy gola për ta ndihmuarekipin e tij të shpallet kampion, emë pas edhe vet u shpall më i mirii turneut. Lin ka lindur me një de-fekt në këmbën e djathtë, e cila

nuk është e zhvilluar. Ai zbulon sesi fëmijë me gjithë aftësitë e kufi-zuara gjithmonë ka luajtur me top.Për herë të parë, topin ka filluar tagodas në moshën gjashtëvjeçare,përderisa mbahej për një shtrat tëdrurit, të cilin ia kishte krijuarxhaxhai i tij. Lin tani është mjaft ishkathët në fushë dhe insiston senuk dallon fare prej futbollistëvetjerë që luajnë me të dy këmbëtdhe nuk kanë problemet të natyrëssë tij. “Jam i pakalueshëm përkundërshtarët, por është vështirëpër mua t'ua bllokoj gjuajtjet etyre, pasi jam i shkurtër.Megjithatë, kjo nuk më pengon tëshkëlqejë në fushë dhe ta ndihmojekipin”, shprehet Lin.

Solskjaer iparalajmëronlojtarët se mund të shitenTrajneri i Manchester Unitedit,Ole Gunnar Solskjaer, ka bërë tëditur se ai do të detyrohet t’imarrë disa vendime të vështiranë Old Trafford, para një vere kurpriten të largohet nga skuadrashumë lojtarë. Manchester Uni-tedi pritet të jetë shumë aktivgjatë afatit kalimtar të verës.Klubi e ka qëllim ta ndërtojë njëskuadër mjaftueshëm të mirëpër ta marrë titullin e Premier-ligës sezonin e ardhshëm, pasiqë këtë sezon nuk kanë arritur tëgarojnë me Liverpoolin e Man-chester Cityn. “Djajtë e kuq” eshijuan një ringjallje pas emëri-mit të Ole Gunnar Solskjaerit nëpozitën e trajnerit, mirëpo tanikanë pësuar disfatë në katër ngapesë ndeshjet e fundit të zhvil-luara dhe janë në pozitën e gja-shtë në tabelën e Premierligës,tri pikë jashtë top katërshes. An-der Herrera besohet se do t’i ba-shkohet Paris Saint-Germainit,ndërsa ka dyshime edhe për tëardhmet e Juan Matas, AlexisSanchezit, Eric Baillyt, MatteoDarmianit, Marcos Rojos e Anto-nio Valencias. “Nuk jam nën ilu-zione që kjo do të jetë një punë elehtë, do të jetë shumë e vësh-tirë. Do të mbijtetojnë vetëm mëtë mirët. Kështu duhet të jemi.Kemi nevojë për lojtarë që mundtë na dërgojnë përpara”, ështëshprehur Solskjaer. “Kjo do tëthotë se kultura në zhveshtoredhe ajo që e bëjnë çdo ditë duhettë na bëjë sfidues për tituj sërish.Liverpooli dhe City janë shumëpara nesh për momentin. Por,edhe ne e kemi një standard tëlartë këtu”.

Ish-presidenti iBarcelonës: Griezmannluajti me neIsh-presidenti i Barcelonës, JoanLaporta, beson se AntoineGriezmann i Atletico Madriditnuk do të ishte më i mirëpriturnga tifozët katalonas, pasi qëbeson se ylli francez u tall meme gjigantin spanjoll sa i përkettransferimeve. Gjatë afatit ka-limtar të verës së vitit 2018,dukej se francezi Antoine Griez-mann do të transferohej te rivalii Atletico Madridit, Barcelonës,pas disa muajve me spekulimetë vazhdueshme. Griezmanni ikishte shpenzuar disa muaj përta shqyrtuar këtë opsion, parase ta publikonte një dokumen-tar të tërë për vendimin që kish-te marrë, që ishte ta rinovontekontratën me Atletico Madri-din. Përkundër këtij vendimi tëfrancezit, spekulimet se ai do tëtransferohet në Barcelonës’kanë të ndalur as tani dhe me-diat spanjolle raportojnë se klu-bi katalonas do të bëjë ofertëpër Griezmannin këtë verë. “Atado të vendosin ta bëjnë atë qëmendojnë që është opsioni më imirë, por unë mendoj se tifozëtnuk e duan më. Kjo pjesërishtpër shkak të çmimit të tij, men-doj se është i tepruar, ka lojtarëtë tjerë me potencial të madhqë mund të luajnë në pozitën eGriezmannit”, ka thënë Laporta.“Njerëzit duhet të duan që tëluajnë në Barcelonë. Ai ështënjë lojtar i mrekullueshëm, porai e kishte një mundësi të mirëvitin e kaluar dhe nuk e shfrytë-zoi. Ai luajti me Barcelonën”.

Trajneri i Liverpoolit, JurgenKlopp, u ka kërkuar tifozëve të klu-bit të tij ta harrojnë dështimin nëgarën për titullin e Premierligës nësezonin 2013/14, përkundër ngja-shmërive që ai sezon ka me këtësezon, kur Liverpooli përsëri po ga-ron me Manchester Cityn për ti-tull. Chelseat e kishte mposhturme rezultat 2:0 Liverpoolin në nde-shjen në Anfield në vitin 2004, kurLiverpooli po shpresonte ta fitontetitullin e ligës angleze për herë tëparë që nga viti 1990. Mirëpo, kapi-teni i atëhershëm, ish-mesfushorilegjendar, Steven Gerrard, kishterrëshqitur në fushë dhe e kishtelejuar Chelsea të shënonte golduke e humbur topin. Chelsea e ki-shte fituar atë ndeshje 2:0. Përveçtri pikëve të humbura nga ajo nde-shje, disfata bëri që Liverpooli ta

humbë edhe titullin e Premierligësatë sezon, pasi që Manchester Citye kaloi Liverpoolin vetëm dy nde-shje para fundit të sezonit dhe ushpall kampion i Anglisë. “Nukështë e rëndësishme që të flasimpër atë që ndodhi, për rrëshqitjene Gerrardit. Ishte shumë kohë mëparë. Ne kemi arsye për të qenëpozitive. Djemtë tanë kanë bërëpunë shumë të mirë dhe shpresoj

që njerëzit në stadium ndihen kë-shtu sepse kemi nevojë për atmo-sferë të mirë”, ka thënë Klopp. Chel-sea dhe Liverpooli do të përballentë dielën në Anfield, në kuadër tëPremierligës. Kjo ndeshje është erëndësishme për të dy skuadrat,pasi që humbja ia dëmton Liver-poolit shpresat për titull, ndërsaChelseat shpresat për një vend nëtop katërshe.

Kaung Khant, kampioni nga Myanmari me patericë///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Kloppi u kërkon tifozëve ta harrojnë rrëshqitjen e Gerrardit///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Dashuria e “Seoulit të Vogël” me yllin e Tottenhamit, Son

“Është e vështirë tëshpjegoj se si më bënai të ndihem, pormendoj se më tepërse çdo gjë tjetër, Sonmë bën të ndihemkrenar”, thotë 11-vjeçari

20 KOHA PËR SPORTKoha, e hënë, 15 prill 2019

Në bazë të nenit 17, 19 dhe 22 të Rregullores për mënyrën e realizimit të ekskursioneve shkollore dhe aktiviteteve tjera të lira të nxënësve të shkollave fillore të Ministrisë së arsimit dhe shkencës nr.07-9992/2 të datës 05.06.2014, SHFK "Vasil Glavinov" - Veles, publikon

SHPALLJE PUBLIKE

për parashtrim të ofertave me shkrim pa hapje publike për organizim të ekskursioneve të nxënësve të SHFK "Vasil Glavinov" - Veles (furnizim i ndashëm), edhe atë:

1. Ekskursion njëditor për nxënësit e klasës së tretë: Nxënësit e klasës së

III do të realizojnë ekskursion njëditor: Veles - Dojran - Veles Rajonet, zonat dhe objektet që do të vizitohen: - Vizitë të lokalitetit arkeologjik Stobi, vizitë të objektit fetar manastiri

Shën Gjorgjija - Negotinë, shëtitje dhe njohje të qytetit të Gjevgjelisë (vizitë të oranzherive) dhe Dojran

Mësimdhënës-udhëheqës: Violeta Krstevska Ekskursion dyditor për nxënësit e klasës së gjashtë: Nxënësit e klasë së VI

do të realizojnë ekskursion dyditor: Veles - Shtip - Radovish - Strumicë - Dojran - Negorci - Veles

Rajonet, zonat dhe objektet që do të vizitohen: DITA E PARË: Shëtitje të qytetit të Shtipit Vizitë të muzeut shkencor në Shtip Vizitë të freskave dhe ikonave të kishës në Radovish Ujëvarat e Koleshinit në Strumicë me pikat e famshme të saj Fjetje në Strumicë ose në rrethinën e saj

DITA E DYTË: Kthim përmes Dojranit me vizitë të Bajave të Negorit

Mësimdhënës - udhëheqës: Vesna Nikolova 3. Ekskursion treditor për nxënësit e klasës së nëntë: Nxënësit e klasës së

IX do të realizojnë ekskursion treditor: Veles - Ohër - Manastir - Veles Rajonet dhe zonat që do të vizitohen: DITA E PARË: Shëtitje në qytetin e Ohrit, vizitë të shtëpisë së familjes Filevi, vizitë të

shtëpisë së familjes Robevci, vizitë të freskave dhe ikonave të kishës Shën Sofija, vizitë të freskave dhe ikonave të kishës Shën Bogorodica, vizitë të amfiteatrit të Ohrit, Samoilova tvrdina, Plaoshnik - kisha Shën Pantelejmon, kisha Shën Jovan Kaneo, Çarshia e vjetër e Ohrit.

DITA E DYTË: Burimet Biljanini, Gjiri i eshtrave, manastiri Shën Naum Ohridski

DITA E TRETË: Manastir – Shirok sokak, Heraklea

Udhëheqës i ekskursionit: Veselinka Maxharova Me shëtitjet njëditore do të përfshihen nxënësit e klasave I, II, IV, V,

VII dhe VIII: Nxënësit e klasës I: Veles - Shkup - Veles Rajonet, zonat dhe objektet që do të vizitohen: - Vizitë të Kopshtit zoologjik - Shëtitje panomarike të qytetit Mësimdhënës-udhëheqës: Dafinka Arizanova Nxënësit e klasës II: Veles - Shkup - Veles Rajonet, zonat dhe objektet që do të vizitohen: - Vizitë panomarike të qytetit - Vizitë të pikave të famshme historike Mësimdhënës-udhëheqës: Suzana Nikolova Nxënësit e klasës IV: Veles - Vatasha - Kavadar - Mihajlovo - Veles Rajonet, zonat dhe objektet që do të vizitohen: - Vizitë të pushimores Mihajlovo - Përmendoret - Ndërtime të vjetra

Mësimdhënës-udhëheqës: Mirjana Stojanovska Nxënësit e klasës V: Veles - Vatasha - Kavadar - Mihajlovo - Veles Rajonet, zonat dhe objektet që do të vizitohen: - Vizitë të pushimores Mihajlovo - Përmendoret - Ndërtime të vjetra Mësimdhënës-udhëheqës: Jordan Gjorgjiev Nxënësit e klasës VII: Veles - Stobi - Liqeni Mladost - Veles Rajonet, zonat dhe objektet që do të vizitohen: - Vizitë të lokalitetit arkeologjik Stobi - Vizitë të liqenit Mladost Mësimdhënës-udhëheqës: Zoran Stankovski Nxënësit e klasës VIII: do të realizohet shëtitje në relacionin: Veles -

Shkup - Veles Rajonet dhe zonat që do të vizitohen: - Shtëpia përkujtimore e Nënës Terezë, Kryqi Mësimdhënës-udhëheqës: Petre Jordanovski Nxënësit e shkollave periferike do të realizojnë ekskursion njëditor në

relacionin Veles - Matkë - Saraj - Veles Ekskursionet dhe shëtitjet do të organizohen në periudhën prej 17.05.2019

deri 10.06.2019 Oferta duhet të përmbajë: - çmim individual dhe çmim të përgjithshëm (akomodim, transport dhe

ushqim); - kushtet për akomodim, meny për ushqim dhe transport; - sigurim të veçantë të nxënësve; - mënyra e pagesës; - udhëheqës, numri i mësimdhënësve dhe mjek; - kushte të volitshme për nxënësit që vijnë nga familjet e prekura sociale. Ofertat me shkrim (veç e veç për çdo ekskursion) duhet të jenë të

përpunuara dhe parashtruara sipas kërkesave të lartpërmendura në shpalljen dhe të njëjtat nuk duhet të përmbajnë zgjedhje alternative, gjegjësisht duhet të jenë të përpunuara në mënyrë konkrete dhe sipas kërkesave të definuara në përshkrimin e shërbimit e cila është pjesë e shpalljes për parashtrim të ofertës.

Kushtet minimale të cilat duhet t`i plotësojë ofertuesi janë: - të jetë i regjistruar sipas dispozitave pozitive në Republikën e

Maqedonisë për kryerjen e veprimtarisë turistike; - të ketë realizuar me sukses së paku tre ekskursione të nxënësve dhe

aktivitete tjera të lira në tre vitet e fundit; - t`i plotësojë kushtet për transport të grupeve të fëmijëve, sipas Ligjit për

siguri në komunikacion rrugor dhe Rregullores për kërkesat e veçanta teknike të makinave me të cilat transportohen grupet e fëmijëve.

Për dëshmim të kushteve minimale, ofertuesi duhet të parashtrojë: - dokument për veprimtari të regjistruar si dëshmi që është i regjistruar si

subjekt juridik ose fizik për kryerje të veprimtarisë turistike; - dëshmi për realizim të suksesshëm të së paku tre ekskursioneve të

nxënësve dhe aktivitete tjera të lira në tre vitet e fundit; - dëshmi për plotësimin e kushteve për transport të grupeve të fëmijëve

sipas Ligjit për siguri në komunikacion. Kriteret për dhënie të marrëveshjes për furnizim publik të ofertës - realizim

të ekskursioneve të nxënësve do të jetë çmimi më i ultë i ofruar për nxënës. Çmimet e ofertave duhet të jenë fikse. Specifikimi teknik mund të tërhiqet nga arkivi i shkollës. Në ditën e lidhjes së Marrëveshjes ofertuesi i përzgjedhur parashtron

garanci bankare në shumën prej 5% të vlerës totale të marrëveshjes. Shpallja publike zgjat 5 ditë pune nga dita e publikimit.

Komisioni për grumbullim të ofertave me shkrim

Agjencia për të rinj dhe sportRepublika e Maqedonisë së Veriut

Këshilli për ndarje të çmimit shtetëror “8 Shtatori”, në bazë të nenit 24 të Rregullorespër punë të

Këshillit për ndarje të çmimit “8 shtatori” nr. 08 721/1 të datës 20.03.2013, shpall

KONKURSPër ndarje të çmimit shtetëror “8 Shtatori” në vitin 2019

Me çmimin shtetëror “8 Shtatori” u ndahet mirënjohje sportistëve, trajnerëve dhe punëtorëve të sportit përarritjet në fushën e sportit.

Gjatë një viti mund të ndahen më së shumti deri në pesë çmime, nga të cilat një çmim është për vepër jetësorepër kontribut të jashtëzakonshëm në zhvillimin e sportit, afirmim dhe promovim të Republikës së Maqedonisë sëVeriut në planin ndërkombëtar.

Me çmimin “8 Shtatori” për vepër jetësore për kontribut të jashtëzakonshëm në zhvillimin e sportit, afirmim dhepromovim të Republikës së Maqedonisë së Veriut në planin ndërkombëtar u jepet mirënjohje trajnerëve (selektorëvedhe trajnerëve) dhe punëtorëve të sportit për shkak të promovimit të Republikës së Maqedonisë së Veriut në botë merezultate të larta të arritura sportive në sportin ndërkombëtar me të cilat jepet kontribut i jashtëzakonshëm përzhvillim të sportit në Republikën e Maqedonisë së Veriut.

Iniciativa për ndarje të:- Çmimi “8 Shtatori” për vepër jetësore për kontribut të jashtëzakonshëm në zhvillimin e sportit, afirmim dhe

promovim të Republikës së Maqedonisë së Veriut në plan ndërkombëtar, e ndan federata amë kombëtare e sportit, embështetur prej së paku dhjetë federata nacionale të sportit. Një federatë nacionale e sportit mund të japëmbështetje vetëm tre kandidatëve për Çmimin vepër jetësore për kontribut të jashtëzakonshëm në zhvillimin esportit, afirmimin dhe promovimin e Republikës së Maqedonisë së Veriut në planin ndërkombëtar. Kandidatëtgjatë dorëzimit të iniciativave duhet të dorëzojnë dokument me çka do të vërtetohet mbështetja e sjellë dhe everifikuar në mbledhjen e këshillit drejtues nga federata përkatëse nacionale e sportit.

- Për katër çmimet “8 Shtatori” me të cilat u jepet mirënjohje trajnerëve, sportistëve dhe punëtorëve të sportitpër arritjet në fushën e sportit iniciativë mund të dorëzojnë individë, klube të sportit, federata kombëtare të sportitdhe organizata të tjetra që kanë veprimtari të sportit.

Shuma në të holla e çmimit shtetëror “8 Shtatori” është dhjetë (10) rroga mesatare mujore në Republikën eMaqedonisë së Veriut të paguara gjatë tre muajve të fundit të vitit aktual.

Të shpërblyerit për vepër jetësore për kontribut të jashtëzakonshëm në zhvillimin e sportit, afirmimit dhepromovimit të Republikës së Maqedonisë së Veriut në planin ndërkombëtar i jepet plaketë, diplomë dhe shumë në tëholla.

Shuma në të holla e çmimit “8 Shtatori” për vepër jetësore është pagesë e përjetshme mujore të një rrogemesatare të paguar gjatë tre muajve të fundit të vitit aktual.

Shtruesit e iniciativës për ndarje të çmimit shtetëror duhet që në detaje të arsyetojnë iniciativën. Në tekst duhettë ndahen edhe: të dhënat biografike, adresa e banimit, të dhëna për rezultatet e arritura nga fusha ku është arriturdhe të dhëna të tjera të dokumentuara dhe argumente për të cilat llogaritet se do të kontribuojnë në vlerësim.

Shtruesi i iniciativës duhet të japë emrin dhe mbiemrin e tij të plotë, titullin, firmën, adresën dhe telefonin.Iniciativa (në formë të kompletuar, duke përfshirë shtojcat) të dorëzohet në 20 kopje.

Konkursi zgjatë prej 15 prill deri më 20 maj 2019Iniciativa duhet të dorëzohet në adresën në vijim:Agjencia për të ri dhe sport – Këshilli për ndarje të çmimit shtetëror “8 Shtatori”, rr. “Makedonija” nr. 38, Pallati

“Panko Brashnarov” – Shkup, Republika e Maqedonisë së Veriut.Iniciativat e pakompletuara dhe të dorëzuara pas afatit të caktuar për pranim sipas Konkursit nuk do të merren

parasysh. Kryetar i këshillit

Prof.d r Lençe Aleksovska Veliçkovska

REPUBLIKA E MAQEDONISË SË VERIUTKOMUNA E BOGOVINËS

nr. 11 2395/3211.04.2019

Në bazë të nenit 35 paragrafi (3) nga Ligji për planifikim hapësinor dhe urbanistik ("Gazeta Zyrtare e RM" 199/14, 44/15,193/15, 31/16, 163/16), dhe Përfundimit nr. 11 2395/31 nga 12.04.2019, Kryetari i komunës së Bogovinës lëshon këtë:

KOMUNIKATËPër organizimin e prezantimit publik dhe anketës publike të re për propozim planin për PUJVB në PK nr.249, 250/1, 250/2,251/1, 252, 253, 254, 254, 255, 256 DHE 257, KK Kamjan jashtë r.n. KOMUNA E BOGOVINËS

Njoftohen qytetarët dhe personat juridik të komunës së Bogovinës që Kryetari I komunës së Bogovinës ka sjell Vendim përorganizimin e prezantimit publik dhe anketës publike për propozim PUJVB në PK nr.249, 250/1, 250/2, 251/1, 252, 253, 254,254, 255, 256 DHE 257, KK Kamjan jashtë r.n. KOMUNA E BOGOVINËS me nr. Teknik 9 1/16 të përpunuar nga URBANPLANSHPK –Tetovë me sip. 2.47 ha.

Anketa publike dhe prezantimi publik për propozim PUJVB në PK nr.249, 250/1, 250/2, 251/1, 252, 253, 254, 254, 255, 256DHE 257, KK Kamjan jashtë r.n. KOMUNA E BOGOVINËS, do të realizohet me komunikatë në sistemin informativ e urbanizëmdhe në dy gazeta ditore dhe me paraqitje të propozim planit në hapësirat e Komunës së Bogovinës.Anketa publike do të zgjasë 5 ditë pune dhe atë prej 22.04.2019 deri në 26.04.2019Prezantimi publik me prezantim profesional të planit do të mbahet në date 24.04.2019 në ora 12:00 në hapësirat e Komunëssë Bogovinës.Në afatin e përmendur personat e interesuar fizik dhe juridik nga territori i përfshirë me projektin arkitektonik urbanistik mundtë dorëzojnë vërejtje, propozime dhe mendime në fletën anketuese në formë elektronike përmes sistemit informativ eurbanizëm ose në formë të shkruar.

KOMUNA E BOGOVINËS Kryetari

Albon Xhemaili d.v

Luis Figo ka zbuluar gjithçkarreth largimit të tij nga Barcelona,por edhe e çuditshme nën të cilat ebraktisi Real Madridin. Ylli portu-gez e ka klubin katalonas nëmënyrën shumë kontroverse, dukeiu bashkuar rivalit të përbetuar tëtij për 62 milionë euro në vitin2000. Edhe pse kanë kaluar gati se20 vite, transferimi i tij ende ështëdebat i nxehtë në Barcelonë dheReal Madrid. “I pata pesë vite të

mrekullueshme në Barcelonë, nëaspektin personal dhe sportiv. Porgjatë asaj kohe, në verën e vitit2000, kandidati i cili do t’i fitontezgjedhjet (për president të Barçës)ishte Gaspart, dhe atij s’i besojafare”, shpjegoi Figo. Figo zbuloi semenaxheri i tij kishte arriturmarrëveshje me Florentino Pere-zin para zgjedhjes së tij. “Gjërat pobëheshin serioze dhe ne arritëmnë një pikë ku menaxheri im ta-

shmë kishte rënë në ujdi me njërinprej kandidatëve (Florentino Pere-zin) për president të Real Madri-dit”, shtoi ai. Pasi Perez i fitoizgjedhjet dhe u bë president i Rea-li, Figo u bind dhe e pranoi tran-sferimin në Bernabeu. “Isha në pu-shime në Sardinia kur Florentino ifitoi zgjedhjet. Menaxheri dheavokati im fluturuan drejt Sardi-nia për të më bindur mua. Më pas,u riktheva në Lisbon dhe u takova

me Florentinon për disa orë, dhepastaj i telefonova bashkëshortesdhe i tregova se kisha vendosur tënënshkruaj me Real Madridin”,shpjegon më tej Figo. Figo po ash-tu tregoi pse e braktisi Real Madri-din për t’iu bashkuar Interit. “Ven-

dosa të shkoj në Inter, edhe pse ekisha edhe një vit në kontratë meReal Madridin. Vendosa të lar-gohem sepse s’po luaja rregullisht.Më vret kur nuk ndihem i dobi-shëm. I dija arsyet përse s’po luaja”,theksoi ai.

Publicitet

Figo i zbulon arsyet e largimit të tijkontrovers nga Barcelona dhe Reali

21KOHA PËR SPORTKoha, e hënë, 15 prill 2019

Lewis Hamilton ka triumfuarnë garën e Çmimit të Madh tëKinës në Formula 1, garë e zhvil-luar në Shanghai. Suksesi i dytë se-zonal për pilotin britanik të Merce-des (i gjashti në Kinë në karrierëne tij), që merr edhe kreun e ren-ditjes botërore pas 3 garave tëpara. Ashtu sikurse pritej, makinaMercedes e dominoi garën azia-tiake, nr.1000 në historinë e For-

mula 1, ndaj ky triumf i Hamiltonështë i veçantë, në një garë jubila-re. Britaniku mori kreun e renditjesqë pas startit të garës, ku parakaloiValtteri Bottas dhe e ruajti atë derinë fund. Pikërisht shoku i tij i skua-drës, piloti finlandez i Mercedes, urendit i dyti, fitorja e tretë e dyfi-shtë e makinës gjermane këtëBotëror të Formula 1. Në vendin etretë u klasifikua Sebastian Vettel

me Ferrari, ndërsa shoku i tij i skua-drës, Charles Leclerc, e mbylligarën i pesti. Mes dy pilotëve teFerrarit u rendit makina Red Bull eMax Verstappen, ndërsa i gjashtidoli Pierre Gasly (Red Bull). Ky ifundit mori një pikë shtesë, pasirealizoi xhiron më të shpejtë tëgarës. Për sa i përket garës, ajo nukpati shumë surpriza, pasi parakali-met në krye ishin me pikatore dhe

pilotët në përgjithësi ruajtën pozi-cionet e tyre. Pas këtij triumfi, Ha-milton ngjitet në krye të renditjesme 68 pikë, 6 më shumë se Bottas.Në tri garat e zhvilluara deri mëtani, dy pilotët e Mercedes kanë si-guruar gjithnjë dy vendet e para,duke konfirmuar dominimin emakinës gjermane. Gara e radhëssë Botërorit më 28 prill, në Azer-bajxhan.

Federer: Ky kaqenë momentimë i vështirë i karrierësNë një intervistë të dhënë sot përATP, tenisti zviceran Roger Fede-rer ka rrëfyer një moment të vë-shtirë të karrierës së tij. Numri 4në botë, fitues i 20 grand slam,ka deklaruar se për një momentka menduar tërheqjen. Kjondodhi në vitin 2016, kur u shfa-qën problemet e para të njëdëmtimi në gju. “Në vitin 2016, pasi humba gjy-smëfinalen e Australian Openndaj Djokovic, isha dëmtuar nëgju. Më thanë se nuk ishte asgjëe rëndë, por kur u ktheva nëZvicër bëra rezonancën magne-tike. Aty doli që menisku ishtekëputur. Nuk mund ta besoja,pasi për herë të parë në karrierëntime do të operohesha”, tha Fe-derer. “Nuk dija se çfarë të bëja,të vazhdoja apo jo. Shihjakëmbën dhe mendoja nëse do tëishte njësoj si më parë apo jo.Procesi i rehabilitimit nuk shkoimenjëherë mirë, pasi gjuri nukishte ende gati kur nisën nde-shjet në fushat me dhè. Më pasnisën problemet me shpinën,ndaj u tërhoqa nga Roland Gar-ros, pasi e dija që aty nuk do të fi-toja asnjë ndeshje”, shprehet zvi-cerani. “Ndalesa që bëra ishte egjatë dhe më ndihmoi, pasi patakohën e duhur për të rikuperuardhe rikthyer sërish në fushë nëformën optimnale. Më pas histo-rinë e dini…”, thotë Federer. Pasrikthimit nga operacioni, zvicera-ni fitoi edhe 3 grand slam dhe ak-tualisht numëron 101 turne të fi-tuar në karrierën e tij. Njëlegjendë.

Boksieri ukrainas Vasyl Loma-chenko ka mbrojtur sot titujt kam-pinë bote në peshën e lehtë, në ka-tegoritë WBA dhe WBO, pasfitores me “KO” në raundin e katërtndaj britanikut Anthony Crolla.Dueli mes tyre u zhvillua në sta-diumin “Staples Center” të LosAnxhelosit, me ukrainasin që e do-minoi duelin dhe meritoi fitoren,një duel ku pati epërsi absolute.Crolla, që pat deklaruar se do tëbefasojë të gjithë, pësoi një “KO”të rëndë, duke mos qenë nëgjendje të duelojë në asnjë nga 4raundet. Për britanikun kjo ështëhumbja e shtatë në karrierë, kunumëron edhe 34 fitore e 3 barazi-me. Ndërsa për Lomachenko, kyështë suksesi i 13-të në karrierë, kuka vetëm një humbje. Që në raun-

din e parë ukrainasi tregoi se nukkishte ardhur për shëtitje, dukeqenë shumë i lëvizshëm në ringdhe çoroditi britanikun me go-ditjet e tij të forta. Një e majtë nëtrup dhe më pas një e djathtë në

kokë tronditi Crolla, që ra në tapet,duke mols u ngritur më. Madjegjyqtari e ndali numërimin në meskur pa se Crolla nuk reagonte. Crol-la dueloi në raundin e katërt igjakosur.

Curry një përbindësh i jep fitoren Golden State, surpriza në LindjeKanë nisur sot ndeshjet e paraçerekfinale të play off-it në NBAdhe surprizat nuk kanë mun-guar, kryesisht në Lindje. Phila-delphia dhe Toronto, dy nga eki-pet e renditura më mirë nërenditje, në përfundim të sezonittë rregullt, janë mundur në fu-shën e tyre. Philadelphia u mpo-sht 111-102 nga Brooklyn, sfidë edominuar nga skuadra mike, qëbefasoi të gjithë. Butler me 36pikë dhe Embidd me 22 pikë e 15rebound bënë maksimumin përvendasit, por pa sukses. Një lojëmë e mirë kolektive e Brooklynbëri diferencën në fushë. Russellrealizoi 26 pikë, ndërkohë që 59pikë u realizuan nga lojtarët estolit. Surprizon edhe Orlando,që mundi 104-101 Toronto, njëndeshje me rivalitet deri nëfund, ku herë udhëhiqte njëraskuadër e herë tjetra. 7 lojtarë tëOrlando realizuan mbi 10 pikë,çka ndikoi në rezultatin final, meAugustin që ishte shënuesi më imirë, 25 pikë. Në Perëndim nukka surpriza, pasi kampionët eGolden State e nisin mbarë aven-turën, duke mundur 121-104 Clip-pers. Ndeshje e dominuar ngavendasit, ku shkëlqeu StephenCurry, autor i 38 pikëve e 15 re-bound. Fiton edhe San Antonio,që po kalon një moment të mirë.Spurs mundi 101-96 Denver nëfushën e këtij të fundit, falë 18piklëve e 12 rebound të DeRozan.

Israel Adesanya është kampio-ni i përkohëshm i botës në peshëne mesme, pas fitores me vendimunanim të gjyqtarëve ndaj KelvinGastelum. Dueli i zhvilluar nëeventin UFC-236, në Atlanta të

Amerikës ka qenë mjaft i fortë dhetë 5 raundet kanë dhuruar spek-takël në kafaz. Gjithsesi, Adesanyakonfirmoi edhe një herë se ështënjë përbindësh në këtë Divizion,duke korrur suksesin nr.17 në kar-

rierën e tij, ku nuk ka asnjëhumbje. Të tri gjyqtarët ishin una-nimë në rezultaitn përfundimtar:48-46, 48-46, 48-46. Gastelum riva-lizoi deri në fund dhe shpresoi tëndalë rivalin, por i mungoi “goditjafinale”, që t’i jepte fitoren. Për tëhumbja e katërt në karrierë, kunumëron edhe 15 fitore e një duelpa rezultat. Falë këtij triumfi, Ade-sanya siguron të drejtën që të për-

ballet me kampionin e botës nëfuqi të këtij Divizioni, Robert Whit-taker. Kjo sfidë pritet të zhvillohetnë gjysmën e dytë të 2019-ës. Përsa i përket duelit, neo-zelandeziAdesanya pati një avantazh tëlehtë, duke hedhur disa herë në ta-pet rivalin e tij. Gjithsesi, Gastelumrezistoi dhe hera-herës godistefort, por jo mjaftueshëm për të si-guruar fitoren.

FORMULA 1

Hamilton triumfon edhe në KinëLewis Hamilton fitoiÇmimin e Madh tëKinës, gara numër1000 në historinë eFormulës 1. Britaniku iMercedesit la passhokun e tij tëskuadrës, ValtteriBottas dhe ferraristinSebastian Vettel

Adesanya i pamposhtur nëkafaz, kampion i përkohshëmpas triumfit ndaj Gastelum

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Lomachenko konfirmohet kampion bote,mposht me “KO” sfidantin britanik

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

22 MARKETINGKoha, e hënë, 15 prill 2019

23MOZAIKKoha, e hënë, 15 prill 2019

MensurMamuti

AKTORISHQIPTARNË FOTO

LASHTËSIA-----------------------------

DRAMË ME AKTORIN NË FOTO

"... I POPULLIT"A

KËNGËTARJAANGLEZE,

TANITA

AGRUP PANKU ANGLEZ

KRIJIMTARIA ARTISTIKE

-----------------------------MISIONI I OKB-SË

NË KOSOVË

UDORA D'ISTRIA,

ELENA----------------------------

10 AR(NJËSI MATËSE)

DLUTECIUMI

-----------------------------NGJYRA

E LËKURËS SË FYTYRËS

AMPERI------------------------------

MBAJTJA E ANËS SË DIKUJT

KOHAQYTET NË OHAJIO-----------------------------

SHPËRNDARJE DFARAON

I EGJIPTIT(PIRAMIDAT)

NOTUESJA HOLANDEZE,

VOORBIJ

TOGO-----------------------------E LAG PAK DIÇKA,

E NJOM PAK SA TË ZBUTET

AMERICIUMI-----------------------------AKTORI ANGLEZ,

PITER (SHQ.)

NOVELË E XHOVANI BOKAÇOS

------------------------------FILM ME AKTORIN

NË FOTO

JOANALITIK

HAI QË U BËN BALLË VËSHTIRËSIVE TË

JETËS

AUTOBUSI-----------------------------

KËNGËTARJA JONË, MIRA

PJESA MË E NGRIT-UR NË TË DY ANËT

E LUNDRËS-------------------------------

THJERRËZ

POLITIKANI AMERI-KAN, PAUELL

------------------------------BILETË

LKOCKA

------------------------------PIKË

(NË SPORT)

TEMPERATURA------------------------------

ZARARI

RIMINI

DREJTIM NË MUZIKË

-----------------------------KOKË, KRYE(DIALEKT.)

PASTHIRRMË PËR NXITJE

TË KAFSHËVE-----------------------------

CEREMONI

ZORRO

BANORËT E QYTETIT TË

AKTORIT NË FOTO------------------------------

TIRANA

FILM ME AKTORINNË FOTO

PËREMËR PRONOR

------------------------------ENERGJIA

LLOJ PESHKU MORAL

ZGJIDHJET: A, VANT, ARTI, UNMIK, GJIKA, DEKAR, LU, A, D, TG, AM, DEKAMERON, HIJET E NATËS, STOIK, BUSI, POPE, KOLIN, LENS, KOCI, T, RI, PANK, DE, Z, KORÇARËT, I TRETI, IMI, MRENË, ETIK.

Shumë i lehtë: 756198423, 843562971, 912347586, 438251697, 197683254, 625974138, 289716345, 371425869, 564839712. Mesatar: 793158426, 681247395, 524963187, 912574863, 865312749, 347896512, 436789251, 259431678, 178625934.

5 2

8 3 5 9 1

9 2 3 5 6

4 5 6 9

6 3

2 5 7 8

2 9 6 3 5

3 1 5 8 9

6 1

5 6

6 8 2 7 3

2 9 3

1 2 8 6

8 9

4 7 5 1

7 9

9 4 1 6 7

1 2 3

15 prill 19139 prill 2006

në k

ëtë d

atë

Mensur ORIL

ANKU

MamutiAKT

ARSHQIPTTAONË FOT

--------DRAM

"...

PPAAGRUPP ANGLEZ

ARIAKRIJIMTTATISTIKEARRT

-----------------------------MISIONI I OKB-SË

NË KOSOVË

LASHTËSIAARJA

A----------------------

ORINMEAKTMËONË FOT

I POPULLIT"

KËNGËTTAANGLEZE,

AANITTATTA

U

D

D'ISTRIA,DORAAELENA

----------------------------10 AR

TËSE)(NJËSI MAAT

N

--F

OHANË OHAJIO

DANI

KQYTET-----------------------------

SHPËRNDARJE

OVELË E XHOVVABOKAÇOS

----------------------------ORINME AKTFILM

ONË FOT

ARAON NOTUESJAOG

FFAI EGJIPTIT

T)(PIRAMIDAATHOLANDEZE,

VOORBIJ

T-----------------

AKE LAG PPAE NJOM

ZB TË SAA

LUTECIUMI

GO AM

-----------------------------NGJYRA

E LËKURËSSË FYTYRËS

-------------K DIÇKA,

AKM PPABUTET

--------AKT

PI

AMPERI

MERICIUMI

JO

------------------------------E ANËSMBAJTJA

SË DIKUJT

----------------------ORI ANGLEZ,TTER (SHQ.)

ANALITIK

AV

PU

---

HAI QË U BËN BALLËVËSHTIRËSIVE TË

JETËS

MË E NGRITPJESAA -ANËTTË DYUR NË

E LUNDRËS-----------------------------

THJERRËZ

POLITIKANAKAN, PPA

-----------------BILET

OBUSI

NI AMERI

AUT-----------------------------

ARJAKËNGËTTAJONË, MIRA

-AUELL--------------TË

L

BANORËT

RIMINI

ZORROTËQYTETITE

NË FOTORITT AKT--------------------------

TIRANA

KOCKA

DREJTIM

O

------------------------------PIKË

T)(NË SPORRT

NË MUZIKË-----------------------------

YEKOKË, KRRY.)(DIALEKT

T-----

A

PËREMËR

PPAP

TË--------

C

TURA

ASTHIRRMË

TEMPERAAT------------------------------

ZARARI

ËR NXITJEË KAFSHËVE----------------------

CEREMONI

F

ORINME AKTFILMONË FOT

LLOJ PESHKU

IJET E , H ON AMER, I TRETI, IMI, ARËTT, Ç

G, AM, DEKA , T , A, D U AR, LÇ OR ANK, DE, Z, K , RI, PPA TT,

PËREMËR

MORAL

PRONOR------------------------------

ENERGJIA

TI, UNMIK, GJIKA, DEKA RI, OC , LENS, K OLIN OPE, K

: GJIDHJET Z, AR ANTT, A, VVAOIK, BUSI, PO T TËS, S AAT N

MRENË, ETIK.

5

8 3 5

9 2 3

4 5

2

9 1

5 6

6 9

5

6 8 2

2 9

1 2

5 6

7 3

3

8 6

4 5

6

2 5 7

2 9

3 1

6 9

3

7 8

6 3 5

5 8 9

1 2

8

4 7

7

9 4

8 6

9

5 1

9

1 6 7

7683254, 625974138,95, 524963187,5934.

6

197 86, 438251697, 3475r: 793158426, 68124739251, 259431678, 17862

1

98423, 843562971, 912369, 564839712.Mesatar49, 347896512, 436789

1 2

ë: Shumë i leht75619289716345, 3714258912574863, 8653127

2 3

DASHI 21. mars - 20. prillDo jeni me realiste se me pare sot ju te dashuruarit dhe do

arrini t'i zgjidhni edhe disa probleme te vogla qe ju kishin mbetur prejkohesh. Beqaret do jene shume konfuze dhe nuk do dine çfarë ha-pash te hedhin. Me mire le te presin edhe pak ne vend qe te ga-bojnë. Për financat do jete një periudhe goxha e favorshme. Mund tepërfitoni te bëni edhe ndonjë investim.

DEMI 21. prill - 21. majJete juaj ne çift ka për te qene perfekte gjate kësaj dite.

Çdo gjë do ece sipas programit dhe emocionet do jene te fortagjithë kohës. Beqaret nuk duhet te kenë frike te joshin dhe t'ia sh-prehin pëlqimin dikujt. Po priten gjate për ta bere këtë mundet qeedhe t'i humbasin ata. Buxheti nuk do jete i mire pasi do keni ten-dence te shpenzoni gjate gjithë kohës.

BINJAKET 22. maj - 21. qershorJete juaj ne çift ka për te qene perfekte gjate kësaj dite.

Çdo gjë do ece sipas programit dhe emocionet do jene te fortagjithë kohës. Beqaret nuk duhet te kenë frike te joshin dhe t'ia sh-prehin pëlqimin dikujt. Po priten gjate për ta bere këtë mundet qeedhe t'i humbasin ata. Buxheti nuk do jete i mire pasi do keni ten-dence te shpenzoni gjate gjithë kohës.

GAFORRJA 22. qershor - 22. korrikPritet qe kjo e sotmja te jete një dite e qete për ju te da-

shuruarit. Beni atë qe do mendoni si me te arsyeshmen dhe mose mbani me mendjen nga e shkuara. Beqaret do jene ne humorine duhur për te flirtuar e për te joshur. Deri ne fund te ditës ata doe kenë gjetur një person te përshtatshëm. Ne planin financiar teardhurat kane për t'u përmirësuar tej mase.

LUANI 23. korrik - 22. gushtSot do jete një dite e jashtëzakonshme për ata qe janë ne

një lidhje. Do kaloni plot momente pasionante me partnerin dhe ça-stet intime do jene si asnjëherë me pare. Beqaret do jene te lire tebëjnë atë qe dëshirojnë. Mundësitë për te bere ndryshime do ekzi-stojnë. Ne planin financiar duhet te bëni kujdes. Situata nuk dojete aq e mire sa për te bere investime.

VIRGJERESHA 23. gusht - 23. shtatorKa shume mundësi qe dot te lundroni ne lumturi ju te da-

shuruarit. Yjet do krijojnë gjithë kohës ambientin e përshtatshëm.Beqaret nuk duhet te nxitohen për asgjë dhe duhet te jene realiste.Vetëm ne këtë mënyrë do mund te bëjnë zgjedhjet e duhura dhe dofillojnë një lidhje afatgjate. Ne planin financiar do dini si t'i me-naxhoni paratë qe do keni dhe nuk do ju lindin probleme.

PESHORJA 24. shtator - 23. tetorDo bëni te pamundurën te ruani një klime sa me te

qete sot ju te dashuruarit. Edhe nëse do keni kritika për te bere nukdo nxitoheni, por do gjeni mënyrën e duhur. Beqaret nuk duhet tehedhin hapa me sy mbyllur sepse mund te bëjnë gabime me pa-soja për te ardhmen. Ne planin financiar do arrini ta riorganizo-ni buxhetin dhe gjendja do mbetet e kënaqshme.

AKREPI 24. tetor - 22. nëntorSot do ngrini shume pikëpyetje për jetën tuaj ne çift dhe

nuk do ndiheni te qete pranë atij qe dashuroni. Me e mira do jete teflisni sa me lirshëm. Beqaret do kenë disa takime, por nuk do arrijnëdot te fiksohen vetëm pas një personi. Do jene disa ata qe do ju pël-qejnë. Ne planin financiar do jeni mjaft ambicioze dhe do gjenimënyra nga me te ndryshmet qe ta përmirësoni situatën.

SHIGJETARI 23. nëntor - 21. dhjetorPartneri do kujdeset gjithë kohës për ju dhe do mun-

dohet t'ua plotësojë te gjitha dëshirat. Do ndiheni me te vërtetëshume mire. Beqaret duhet t'ia lënë gjerat kohës dhe nuk duhette nxitohen për asgjë. Do vije shume shpejt edhe momenti i tyre.Buxhetin do dini mire si ta menaxhoni kështu qe gjendja do vazh-doje te mbetet e kënaqshme gjate gjithë kohës.

BRICJAPI 22. dhjetor - 20. janarYjet do e mbrojnë gjate gjithë kohës jetën tuaj ne çift.

Nuk do keni as debatin me te vogël me partnerin, përkundraziemocionet do shtohen. Beqaret do realizojnë disa takime, por ai qedo ndodhe ne mesdite do jete me i veçanti. Ne planin financiar, porgjetet mënyrën e duhur për t'i menaxhuar paratë qe keni, gjendjaka për t'u përmirësuar shpejt dhe ndjeshëm.

UJORI 21. janar - 19. shkurtEdhe pse kohet e fundit marrëdhënia me partnerin ka

qene e mire, sot nuk duhet te tregoheni te pamatur dhe te kërko-ni gjera te tepruara. Ai nuk do jete ne humor dhe mund te lindinkonflikte. Beqaret nga ana tjetër do kenë një dite me te vërtetë ro-maneske dhe do ju duket sikur janë neper ëndrra. Për financat dojete dite pozitive dhe gjendja do përmirësohet tej mase.

PESHQIT 20. shkurt - 20. marsJuve qe jeni ne një lidhje do e përforconi edhe me tepër

marrëdhënien me partnerin tuaj. Nga ana tjetër do arrini t'i shpreh-ni ndjenjat edhe me shume nga me pare. Beqaret do kenë një ngaditët me te veçanta te tyre. Ata do arrijnë te gjejnë personin e ën-drrave dhe do fillojnë një lidhje te jashtëzakonshme. Ne planin fi-nanciar Merkuri do ju ndihmoje te zgjidhni problemet.

24 MOZAIKKoha, e hënë, 15 prill 2019

1205 - Beteja e Andreanopojës:Bullgaria mund Perandorin Boduintë Konstantinopojës

1250 - Papa Inoqenti III rrefuzonçifutët e Kordobës në Spanjë për tëndërtuar sinagogë

1581 - Kortes van Thomar pranonFilipin II si mbret të Portugalisë

1784 - Fluturon baloni i parë në Ir-landë

1788 - Anglia, Hollanda dhe Pru-sia nënshkruajnë traktat të paqes

1817 - Hapet shkolla e parë ame-rikane për shurdhmemecë (HartfordConn)

1912 - Fundoset ania Titanik në ora2:27 AM

1952 - Testohet prototipi i parë i B-52

1970 - Udhëheqësi i Libisë, Gadafinisë 'Revolucionin e Gjelbërt'

1973 - Hapet shitorja e Ualt Diznit1983 - Hapet Diznilendi në Tokio1989 - Protestat studentore pro-

demokratike në Pekin1997 - AOL fillon shërbimet në Ja-

poni.

S’duhet të luftoni shumë shpeshme një armik, përndryshe do t’juamësojë të gjitha marifetet e luftës.

(Napoleon Bonaparta)

KUJTIMET E MIRATZBEHEN, TË KËQIJATMBETENPËRGJITHMONËKujtimet janë si fotot e vjetra.Zbehen dhe humbin ngjyrat me kali-min e kohës. Ajo që ndodhet nëmendjen tonë qëndron aty si esencëe eksperiencës, por detajet dhe emo-cionet që prodhonin zhduken. Kërki-mi shkencor është kryer nga studiue-sit e Universitetit të Bostonit dheështë publikuar në revistën ShkencatPsikologjike. Gjatë eksperimentevetë ndryshme, studiuesit kanë vërej-tur se ka një dallim edhe mes për-vojave që njeriu përjeton. Në rastet engjarjeve me shkallë të lartë emocio-nale negative, kujtimet qëndroninpothuajse të paprekura, përfshirëedhe detajet, pa u zbehur në arkivëne memorjes. Ndërsa për të gjithakujtimet e tjera, koha vepron duke idepozituar, zhveshur nga detajet e tëkthyera në bardhezi.

KA

LE

ND

AR

I H

IST

OR

IK 1

5 P

RIL

LT

HË

NIA

E D

ITË

SA

E D

INI

SE

...

Shkencëtarët e shpërbëjnëkancerin,rezultatet janë të mëdha

Shkencëtarët kanë çmontuar pje-sët e kancerit dhe kanë gjetur pikat etija të dobëta,. Ky është një nga studi-met më të mëdha të këtij lloji, i kryerndonjëherë Shkencëtarët 600 gjeneqë mund të vihen në shënjestër ngabarnat dhe që nuk do të dëmtojnë qe-lizat e shëndetshme në trup. Trajtimetë tilla si kimioterapia sulmojnë tërëtrupin duke çuar në efekte anësore tëpadëshiruara, si humbja e flokëve,vjellja dhe lodhja. Por gjetjet nga stu-dimi, të përshkruara si ‘të fuqishme’nga “Cancer Research UK”, mund tëçojnë në një trajtim pa këto efekte rra-skapitëse.

Dr. Fiona Behan, bashkautore e stu-dimit, i tha BBC: -‘Kjo është aq e rëndë-sishme sepse aktualisht ne trajtojmëkancerin duke trajtuar trupin e gjithëpacientit. Ne nuk i sulmojmë qelizat ekancerit në mënyrë specifike. Informa-cioni që kemi zbuluar në këtë studimka identifikuar pikat e dobëta të qeliza-ve të kancerit’ Ajo shtoi se kjo do iulejojë shkencëtarëve ‘të zhvillojnë ilaçeqë sulmojnë kancerin dhe të e lënë in-din e shëndetshëm të padëmtuar’.

Studiuesit e udhëhequr nga Insti-tuti “Wellcome Sanger”, shkatërruanrreth 20,000 gjene në më shumë se300 modele të kancerit në një labora-tor. Ata u përqendruan në kanceret ezakonshme, të tilla si mushkëritë,zorrës së trashë dhe gjirit, si dhe atoku nevojiten urgjentisht trajtime të til-la si pankreasi. Janë gjetur disa mijëragjene kyçe, që janë vendimtare përmbijetesën e kancerit. Rezultatet u bo-tuan në revistën Nature.

Gjykata e Mynihut ka vendosur që të mos ndalojë kamba-nat të cilat lopët i mbajnë në qafë. Ky vendim u mor pas pa-disë që u bë disa vite më parë nga një çift, të cilët i shqetëson-te zhurma. Këta të fundit kanë vendosur që ta apelojnëvendimin. Ata argumentojnë se lopët e fermerëve i mbajnëzgjuar gjatë natës. Por një politikan bavarez tha se lopa mezile është pjesë e mënyrës së jetesës në fshat. Çifti, po ashtukundërshton erën e keqe të plehut organik dhe insektet sho-qëruese. Në gjykatë avokati i çiftit solli si provë regjistrimin ezhurmës së ziles, por kjo nuk ishte bindëse për gjyqtarët.

Gjykata sjell vendimin: Lopët kanë tëdrejtë të mbajnë zile në qafë

“Varfëria mund të lërë gjurmë tëpërhershme në ADN-në tonë”, thonëshkencëtarët. Studime të shumta kanëtreguar se çfarë ndikimi të ndjeshëmmund të ketë niveli social-ekonomikmbi shëndetin e njeriut dhe së-mundjet e tij, ndërsa pabarazia socia-le përbën një element stresi për njerë-zit në mbarë globin.

Edukimi dhe të ardhurat e ulëtakonsiderohet se rrisin rrezikun për së-mundjet e zemrës, diabetin, shumëlloje të tumorit dhe sëmundjet infekti-ve. Ndërsa statusi socio-ekonomiklidhet me procese fiziologjike që kon-tribuojnë në zhvillimin e sëmundjevetë tilla, si inflamacioni kronik, rezisten-ca ndaj insulinës dhe rregullimin e hor-monit të stresit, kortizolit. Shkencë-tarët e Universitetit “Northwestern” nëSHBA gjetën prova se, varfëria mund tërrënjoset në të gjithë skajet e geno-mit. Ata gjetën se, në disa zona tëADN-së, rregullimi lidhet me nivelinsocial-ekonomik. Varfëria, sipas ek-spertëve ndikon në mënyrë të veçantë

te shtimi i molekulave specifike në ge-nome, të cilat kanë funksionin e rre-gullimit të shprehjes së geneve në njëproces të quajtur “metilacioni i ADN-së”. Studime të mëtejshme do të ne-vojiten për të përcaktuar më qartë pa-sojat e këtij procesi mbi shëndetin,por tani duket se po përvijohet qartëfakti që gene të asociuara me këtë pro-ces, lidhen edhe me reagimin imunndaj infeksioneve apo zhvillimin ekockave.

Varfëria të ngulet në gjene, lë gjurmë të trashëgueshme

Kur një grua e re tajvaneze, shkoi nëspital me njërin sy të fryrë mendoi sebëhej fjalë për një infeksion të thjeshtësyri. Në fakt , 29-vjeçarja dhe doktori i saju tmerruan kur zbuluan se katër bletë je-tonin brenda syrit të saj. Doktorët nëFooyin University Hospital në Tajvan ar-ritën të nxirrnin bletët dhe të shpëtoninsyrin dhe ndërhyrjen e quajtën si rastin eparë të suksesshëm në botë Drejtori i spi-talit Dr Hung Chi-ting në një konferencëpër median trego: Pashë diçka që dukej sikëmbë insekti, kështu i vendosa në mik-roskop ngadalë, dhe me radhë pa dëm-

tuar trupin e tyre. Gruaja kishte qenëduke pastruar varrin e një familjari, kurkishte ndjerë diçka ti futej në sy. Në fillimnuk i kishte dhënë rëndësi, por gjatënatës syri kishte filluar të përkeqësohej.Të nesërmen në mëngjes ishte drejtuarnë spital ku doktori fillimisht kishte dy-shuar për një infeksion por pasi kishteparë me mikroskop, kishte parë këmbët evogla të bletëve duke lëvizur, të cilat ush-qeheshin nga kripa e lotëve të saj. Bletëte vogla, tërhiqen nga djersa e njeriut. Atozakonisht nuk janë agresive nëse nukpreken.

4 bletë të gjalla jetonin në syrin egruas, ushqeheshin me kripën e lotit