Metody doboru próby do badań
Dr Kalina Grzesiuk
Proces doboru próby
1. Ustalenie populacji badanej
2. Ustalenie wykazu populacji badanej
3. Ustalenie liczebności próby
4. Wybór metody doboru próby do badań
5. Zaplanowanie i pobranie próby
1. Ustalenie populacji badanej
Populacja badana (generalna) – skończona zbiorowość, której wszystkie
elementy mają wspólne cechy istotne z punktu widzenia celu badań i, o której
badacz chce uzyskać informacje w celu rozwiązania problemu
marketingowego.
Próba – część populacja generalnej, która zostanie faktyczne objęta pomiarem.
Określenie elementu (podmiotu) badania – jest to zwykle jednostką naturalną, np. respondent, głowa rodziny odpowiedzialna za zakupy, produkt
Określenie jednostki próby – jest to zwykle wielokrotność jednostek naturalnych
tworzących nową jednostkę, np. gospodarstwo domowe, mieszkańcy domu,
pracownicy firmy, grupa określonych produktów lub jednostką może być
element badania.
Przykład: definicja populacji podróżnych dokonujących zakupów w sklepie
wolnocłowym na promie: podmiot – podróżni + jednostka próby – dokonujący
zakupów + zakres - w sklepie wolnocłowym + czas – w oczekiwaniu na koniec
podróży, w ciągu tygodnia, każdego dnia, w godz. 8.00 – 19.00.
2. Ustalenie wykazu populacji badanej
Oznacza sporządzenie określonej listy jednostek próby.
Wykaz populacji badanej – lista jednostek badanej populacji, z której dobiera się próbę, np. księga adresowa, książka telefoniczna, lista wyborców, mapa, sporządzana z 5 zasadami: odpowiedniości
wykaz powinien wiernie odzwierciedlać badaną populację z uwzględnieniem jej aktualności:
kompletności – wykaz powinien zawierać wszystkie jednostki badanej populacji
wyłączności – każda jednostka populacji powinna występować w wykazie tylko jeden raz
dokładności – wykaz nie może zawierać jednostek nie istniejących lub nie należących do badanej populacji
dogodności – wykaz powinien być ponumerowany i dostępny w jednym miejscu.
3. Ustalenie liczebności próby
liczebność próby musi być tak określona, aby na podstawie wyników jej pomiaru
możliwe było wyciągniecie wniosków o określonej dokładności i pożądanym
stopniu pewności o badanej populacji.
Minimalną wielkość próby w badaniach ilościowych określa się statystycznie.
Przykładowe wielkości prób badawczych:
Liczba
analizowa
nych
podgrup
Konsumenci lub gospodarstwa
domowe
Przedsiębiorstwa lub instytucje
badania
krajowe
badania
regionalne
badania
krajowe
badania
regionalne
Niewiele 1 -9 1000-1500 200-500
200-500 50-200
Przeciętnie 10 – 30 1500-2500 500-1000 500-1000 200-500
Wiele powyżej
30 powyżej 2500 powyżej 1000 powyżej 1000
powyżej 500
4. Wybór metody doboru próby do badań
Metoda doboru próby – jest to sposób, w jaki jednostki
populacji badanej są dobierane z tej populacji do
badania.
Istnieją dwa rodzaje metod doboru próby: losowe i
nielosowe.
5. Zaplanowanie i pobranie próby
Polega na rzeczywistym dotarciu do wyznaczonych
jednostek na podstawie pisemnego planu
wprowadzenia w życie decyzji podjętych na
poprzednich etapach procesu doboru próby.
Pobranie próby należy odróżnić od pomiaru
poszczególnych jednostek.
Pomiarowi mogą być poddane tylko te jednostki, które
zostały pobrane z wytypowanej próby.
Dobór losowy próby
Dobór losowy próby
Sposób doboru jednostek do próby z listy populacji
badanej, gdzie przypadek losowy decyduje o tym, która
jednostka wejdzie do próby, czyli każda jednostka może
się znaleźć w próbie z takim samym, znanym
prawdopodobieństwem.
Obowiązuje ścisła procedura – określone wymogi
formalne, które muszą być spełnione, aby procedura
była przeprowadzona w sposób poprawny.
Rodzaje doboru losowego:
Losowanie proste (bez zwracania)
Losowanie systematyczne
Losowanie grupowe
Losowanie warstwowe
Losowanie wielostopniowe
Losowanie proste (bez zwracania)
Losuje się za pomocą tablic liczb losowych (generatorów liczb
losowych), stosowane przy niewielkiej populacji badanej i przy
nieznanej jej strukturze.
Losowanie systematyczne
Z wykazu populacji badanej losuje się co k-tą jednostkę.
Np. wykaz liczy 51 gospodarstw domowych –(N
elementów), liczebność próby wynosi 17 jednostek (n) to
wykaz wymaga podziału na 17 równych interwałów (k),
stąd k = N / n = 3.
Z pierwszego interwału wybiera się losowo pierwszą
jednostkę, np. z numerem 2, a każdą następną co k,
czyli co 3 jednostkę.
W ten sposób do próby wejdą gospodarstwa z
numerami: 2, 5, 8, 11, 14, itd.
Losowanie grupowe
Populację dzieli się na grupy według kryterium
najmniejszego podobieństwa w grupie, a największego
między grupami.
Po podziale losuje się do próby całą grupę.
Np. dzieci w szkole są podzielone rocznikami na klasy, w
każdej klasie podobieństwo między dziećmi jest małe, a
pomiędzy klasami duże.
To nam umożliwia wylosowane do badania całej np.
klasy V „c”.
Losowanie warstwowe
Populacja jest dzielona na warstwy zgodnie z kryterium
największego podobieństwa wewnątrz warstwy, a
najmniejszego pomiędzy warstwami.
Po podziale dokonuje się losowania elementów do
próby z każdej warstwy.
Np. Jedną warstwę tworzą mężczyźni, a drugą kobiety,
więc wew. warstwy podobieństwo jest duże, a pomiędzy
warstwami małe.
Losujemy odpowiednią liczbę jednostek z każdej
warstwy, tak by osiągnąć pełną liczebność próby.
Losowanie wielostopniowe
Stosuje się przy nieznanej strukturze populacji generalnej.
W pierwszym kroku dzieli się populację generalną na
hierarchiczne warstwy, a następnie kolejno losuje
poszczególne grupy elementów z każdej warstwy.
Np. Populacją generalną jest ludność Polski, podziału na
warstwy można dokonać biorąc jako kryterium podział
administracyjny,
stąd losuje się spośród wszystkich jedno województwo, a
następnie rejon, potem gminę, powiat, miejscowość w
wylosowanej gminie lub powiecie, osiedle lub dzielnicę
w danej miejscowości, ulicę, dom na niej lub mieszkanie.
Dobór nielosowy próby
Dobór nielosowy próby
Sposób doboru jednostek do próby oparty na intuicji i
wiedzy badacza, kryteriach zdroworozsądkowych;
nie występują tu podstawy teoretyczne do stosowania w
tym przypadku wnioskowania statystycznego,
dobór powinien być przeprowadzony na podstawie
znajomości parametrów danej populacji.
Rodzaje doboru nielosowego
Metoda doboru jednostek typowych
Metoda doboru kwotowego
Metoda kuli śniegowej
Metoda doboru przez eliminację
Metoda doboru celowego
Metoda doboru przypadkowego
Metoda doboru jednostek typowych Zastosowanie w doborze jednostek prostych i złożonych,
typowych uznanych za przeciętne dla danej populacji
badanej,
np. przeciętne gospodarstwo domowe o przeciętnych
dochodach i wielkości rodziny; uliczni przechodnie w
powszedni dzień; grupy przyjaciół i zrzeszenia; testowanie
nowego produktu żywnościowego przez podawanie go
do innych sprzedawanych produktów, klienci sklepu
ulokowanego w typowym punkcie miasta.
Metoda często stosowana we wstępnych etapach
badań, gdzie wymagane są szybkość i małe koszty, np.
do badania pilotażowego.
Metoda ta jest źródłem większych błędów w
porównaniu z losowaniem prostym.
Metoda doboru kwotowego
Opiera się na założeniu, że próba jest reprezentatywna dla wszystkich
elementów badanej populacji, struktura próby pod względem istotnych
cech jest taka sama, jak struktura badanej populacji, dobór więc wymaga
dokładnej znajomości struktury badanej zbiorowości.
Populację opisuje się według określonych kryteriów (cech) tj.: wiek, płeć,
wielkość rodziny, dochód, grupa społeczna, działalność, dzieląc ją na
warstwy.
Następnie określa się skład próby proporcjonalnie do udziałów
procentowych poszczególnych warstw w badanej populacji.
Np. w badanej populacji liczącej 1000 osób kobiety stanowią 52%, czyli jest ich
520, to w próbie liczącej 100 osób też będą stanowiły 52%, ale będzie ich 52.
Wadą tej metody jest brak możliwości szacowania reprezentatywności
doboru kwotowego – nie można zastosować do tego celu ani poziomu
istotności, ani przedziału ufności.
W celu uogólnienia wyników pomiaru próby kwotowej na populację
generalną nie można zastosować rachunku wnioskowania statystycznego.
Metoda kuli śniegowej
Stosowana jest w przypadku, gdy populacja badana
składa się z jednostek nietypowych, do których bardzo
trudno jest dotrzeć i ustalić.
Metoda ta polega na znalezieniu pierwszej grupy
nietypowych jednostek, a następnie poproszeniu ich o
wskazanie kolejnych znanych im jednostek o
podobnych cechach.
W ten sposób powiększamy liczbę jednostek aż do
uzyskania zakładanej liczebności próby.
Metoda doboru przez eliminację polega na eliminowaniu wszystkich elementów, które
badacz uzna za nietypowe dla badanej populacji.
Metoda doboru celowego typ i struktura próby wynika z zakładanych celów
badawczych, elementami próby są takie obiekty, które według badacza odpowiadają celom badań.
Metoda doboru przypadkowego próba jest wynikiem przypadkowego wyboru osób, które
wyraziły zgodę na przeprowadzenie wywiadu.
Top Related