1
magaZIENspannend 2015
Weer naar buiten
Oogcontact
Rijzende sterren
Ik ben een plaatje
magaZIEN • 2
in dit magaZIEN
Spannend
Wij stellen de informatie in het MagaZIEN met zorg samen. Wij streven ernaar dat onze informatie
actueel, nauwkeurig, juist en dus betrouwbaar is. Toch kunnen fouten of onvolkomenheden niet worden
uitgesloten. Lunet zorg kan daarvoor niet aansprakelijk worden gesteld. Laat het ons weten als u fouten
ontdekt of als u suggesties heeft ter verbetering.
Als er in je leven niets verandert, blijft alles hetzelfde. Er zijn
mensen die dat fijn vinden. Of nodig hebben. Lekker rustig en je
weet elke dag wat er komen gaat. Er zijn ook mensen die dat maar
niks vinden. Die zoeken juist veranderingen op. Over die mensen gaat het
in deze MagaZIEN Spannend.
Om maar meteen met iets heel spannends te beginnen: praten met je
ogen. Dat doet Mijke. Mijke kan niet praten. Ze praat door te kijken naar
een computer. En die computer vertaalt wat ze met haar ogen aanwijst.
Voor Mijke is dit een hele grote verandering. Zij kan voortaan duidelijk
maken wat ze zelf wil. Ze vindt het heel spannend, maar toch wil ze het
graag.
Als je wel kan praten, is alles een stuk gemakkelijker. Maar dan nog is
een goed gesprek voeren best wel moeilijk. Gelukkig kun je dat oefenen.
Bijvoorbeeld bij het Moreel beraad. Daar leer je omgaan met moeilijke
vraagstukken. Lees maar op bladzijde 24. En er zijn nieuwe raden.
Die praten met elkaar over allerlei zaken die belangrijk zijn. Zij praten
niet voor zichzelf, maar voor de cliënten van Lunet zorg. Dat heet hun
achterban. Toch wel spannend om niet alleen voor jezelf te spreken,
maar voor een grote groep die verwacht dat jij dat goed doet.
En dan Wendy. Ze staat op de voorpagina, maar eigenlijk wil ze zelf niet
op de voorgrond staan. Ze maakt foto’s in verlaten oude panden en dat
mag soms niet. Dat doet ze stiekem. En dat is dan ook weer spannend.
In deze MagaZIEN lees je verder ook over de Engelse les en over Ilona
die skiles geeft aan kinderen. Over de kunstenaars van De Drie-ster die
verhuisd zijn naar Henrica, taarten bakken bij De Hofnar of koken met
een echte chefkok. Allemaal mensen die aan iets beginnen, zonder echt
te weten hoe het afloopt. En dat is ook weer spannend.
Prima. Ga nu maar lezen, als je het aandurft.
OVER magaZIEN MagaZIEN is een tijdschrift voor mensen met een beperking en hun directe sociale netwerk (familie en vrijwilligers). MagaZIEN wordt vier keer per jaar gratis verstuurd.
Wanneer ouders of verwanten - die niet eerste contactpersoon zijn - het blad willen ontvangen, dan kunt u dit kenbaar maken aan de redactie van MagaZIEN door te mailen naar [email protected].
Wilt u het MagaZIEN niet meer ontvangen? Mail dan naam en adresgegevens aan [email protected] o.v.v. afmelden MagaZIEN.
MagaZIENPostbus 270 5600 AG Eindhoven088 551 [email protected]
Redactie MagaZIENPaul JanssenFloor van der PuttenDiana VerdoesLisette Weekers
VormgevingWapenfeit, Eindhoven
FotografieNick Bookelaar (040fotografie)Paul Janssen
DrukwerkWeemen, Gemert
CoverWendy Nooijen, fotograaf Forgotten Secrets
3
Afscheid van ‘De Drie-ster’
Een goed recept
Meepraten in nieuwe stijl
Schommelen en bolderen
Leren skiën bij Ilona
Op Engelse les
Clusterraden
Joehoe, ik ben weer terug
Koken zoals bij ons moeder
Stoere meid met stoere hobby
Praat geeft raad
4
10
22
6
12
18
24
8
14
20
26
in dit magaZIEN
Arnoud gaat voor ‘eigen kracht’ 16
magaZIEN • 4
’SMiddags gaat een aantal
mensen koffiedrinken bij het
Wasven en een andere groep
wordt verwend, geknipt en opgemaakt
bij het Summa College. Dit laatste als
voorbereiding op de feestavond: een
heerlijk Chinees buffet, dan een receptie
voor genodigden en als klap op de
vuurpijl: het sterrenbal met DJ Michel.
Tijdens het koffiedrinken krijgt
iedereen een prachtig fotoboek met
hierin vijftien jaar herinneringen aan
attelier ‘De Drie-ster’. Mooie momenten,
formidabele kunstwerken en als
allerbelangrijkste: veel foto’s van de
sterren van ‘De Drie-ster’ en alles
wat ze gedaan hebben. Een prachtige
groep, verknocht aan elkaar. De sfeer
is feestelijk, maar soms ook verdrietig.
Want ze weten dat hun groep van
zestien wordt opgesplitst.
Vijftien jaar ‘De Drie-ster’Sinds 1 maart 2000 heeft ‘De Drie-ster’
aan de Schootsestraat in Eindhoven
gezeten. Begeleiding en cliënten kwamen
toen van dagbestedingscentrum ‘Henrica’.
Met het idee om een échte werkplek te
realiseren, die behalve kleinschalig ook
een open, gastvrij karakter zou krijgen
Afscheid vanEen heldere winterdag, deze dag waarop cliënten en begeleiders afscheid nemen van hun vertrouwde stekkie aan de Schootsestraat, mét een echt feestprogramma dat de hele dag duurt. Koffie en thee met een reuzetaart met daarop een foto van iedereen. Zumba-les gegeven door de docent van Chayenne, waar door bijna iedereen met overgave wordt meegedanst.
met bovendien nog een
winkel waar de kunstwerken
verkocht werden. En in
deze opzet zijn ze meer dan
geslaagd, met complimenten
aan team en kunstenaars.
Frank en Harrie zijn allebei
positief over de verhuizing.
Marie-Thérèse werkt al één
dag in de week bij ‘Henrica’
achter de receptie en gaat
na de verhuizing werken
bij de keramiekgroep en de
creatiefgroep. Vol trots showt
ze in de winkel haar eigen
kunstwerkjes en die van haar
collega’s. Onder andere ook
de visjesvoorwerpen van
Perry Haacke, haar vriend,
die helaas afgelopen jaar
overleden is.
Veerle verhuistVeerle is een van de jonge dames van
‘De Drie-ster’ die na de verhuizing in de
LVG-jongeren groep komt met ongeveer
tien personen. Zij ziet zowel voor- als
nadelen aan deze nieuwe groep.
Positief vindt ze het om met leeftijds-
genoten in een groep te gaan werken,
zonder de ouderen tot last te zijn.
Jammer vindt ze het dat ze de oudere
mensen uit haar team, met wie ze het
goed kan vinden, veel minder zal gaan
5
‘De Drie-ster’Ik verhuis
zelfs twee keer. Veerle van der Vrande
zien. Veerle heeft het sowieso erg druk,
want behalve dat ‘De Drie-ster’ gaat
verhuizen, verhuist ze eind januari
ook van het Trainingshuis Acht naar de
nieuwbouw in Strijp. Daar krijgt ze een
spiksplinternieuw eigen appartementje,
waar ze zich erg op verheugt.
Alle mensen geven aan hun begeleiders
te zullen gaan missen, de verhuizing
spannend te vinden en de nieuwe
groep (ongeveer honderd
mensen, verdeeld over de
verschillende groepen) erg
groot vinden. Toch overheerst
een positief gevoel en willen
ze er met z’n allen iets van
maken.•
Leren skiën bij Ilona
VANDAAG IS HET TIJD VOOR SERVICE DIT IS ILONA, ZE WERKT ACHTER DE VERHUURBALIE
Waar ik werk is het koud. Er ligt altijd sneeuw. Maar dat is niet zo gek, want ik werk bij Montana Snowcenter. Dat is een sneeuwhal waar je kunt skiën. Vergeet dus je muts en handschoenen niet. Je skies mag je gerust vergeten. Want die kun je bij mij huren. Ik werk achter de verhuurbalie. En als ik daar klaar ben, ga ik de piste op. Daar leer ik kinderen skiën. Een skiklasje. En ik ben de juf. Juf Ilona met haar eigen skiklas. Cool hè! Ilona van Kessel, assistent skilerares bij Montana Snowcenter in Westerhoven.
SKIES, SNOWBOARDS, SCHOENEN EN SKISTOKKEN KUN JE BIJ MIJ LENEN
OP NAAR DE SNEEUWHAL
IS HET DE GOEDE MAAT?
ZIT MIJN HELM GOED?
ALS ILONA KLAAR IS BIJ DE VERHUURBALIE GAAT ZE NAAR DE PISTE
magaZIEN • 6
WEES MAAR NIET BANG, IK HELP JE
NA HET SKIËN RUIM IK DE
SPULLEN WEER NETJES OP
VANDAAG GA IK KINDEREN
LEREN SKIËN
KOM OOK EENS EEN DAGJE SKIËN!
SKIES AAN EN DAN GAAN WE!
PAS OP BIJ HET AFSTAPPEN!
ILONA HELPT DE KINDERENKIJK,
ZO MOET HET!
7
magaZIEN • 8
Koken zoals bij ons moeder“Bami met saté? Prima keuze. Maar dan maken we er wel een Tjaptjoi bij, want er moet ook groente gegeten worden. Afgesproken?” Met deze woorden en een ‘tot de volgende week’ zwaait Ruud de bewoners van de Scottstraat gedag. Maar ‘s avonds is er al weer contact. Via de mail deze keer: “Hoi Virginia. Hier is het boodschappenlijstje voor volgende week en ik heb ook opgeschreven wat je alvast zelf aan het eten kunt doen. Ik zie je woensdagmiddag wel weer om drie uur.”
Virginia Salaroe werkt
doordeweeks bij ‘De Biezenrijt’
in Valkenswaard. Behalve op de
woensdagmiddag. Want dan wordt er
gekookt in haar huis aan de Scottstraat.
Mosselen, Chinees of een Hollandse
pot? Virginia draait er haar hand niet
voor om. Ze vindt koken leuk. Ze hielp
haar moeder ook al altijd in de keuken
toen ze nog thuis woonde. En die kon
heerlijk kokkerellen. Surinaams.
Op woensdagmiddag komt ook altijd
Ruud van Haren. Ruud is chefkok
geweest in het Novotel Rotterdam.
Hij heeft ook de scepter gezwaaid
- of is het pollepel - in het restaurant
van de Kempervennen. De keuken kent
voor Ruud dus maar weinig geheimen.
De boodschappen zijn al gedaan.
Dus ze kan meteen aan de slag met
Ruud. Samen gaan ze koken. “Snij jij
alvast wortels en paprika’s, dan ga ik
het satévlees kruiden.”
Met passie“De bewoners en hun ouder(s) van de
Scottstraat hadden een wens”, vertelt
begeleidster José Heesterbeek. “En dat
was vaker vers eten. Maar het team
van de Scottstraat is klein. Er werken
maar zes begeleiders. Veel tijd om een
middagje te kokkerellen is er dan niet
bij. Gelukkig heeft de Scottstraat veel
trouwe vrijwilligers. Achttien om precies
te zijn. Maar daar zat geen kok bij.
Ruud is vlug gevonden en koken is zijn
passie. Een match was snel gemaakt.”
Net als vroeger“Eten kan nog zo goed zijn uit een
pakje”, zegt Ruud, “maar beleving is ook
belangrijk.” De keuken van de Scottstraat
is weer één middag in de week hét
middelpunt van het huis. Niet alleen
Virginia, maar ook haar huisgenoten
helpen mee. “Zoals pas toen we friet
aten,” zegt ze, “zeven kilo aardappelen
schillen en snijden, da’s een
klus waar je veel handen
voor nodig hebt. En wie niet
schilt of snijdt, zet koffie
en thee of dekt de tafel.
Gezellig.” Als je kookt, moet
er natuurlijk ook gegeten
worden. Rond de klok van
zes schuift iedereen aan tafel.
Ook Ruud en de begeleiding
eten mee. “Dat was óók
een wens van ons”, besluit
Virginia. “De begeleiders
hoeven deze dag niet hun
eigen prakkie op te warmen,
maar schuiven gezellig
aan. Samen eten en goede
tafelgesprekken. Net als thuis
bij mijn moeder.”•
99
SAMENWERKEN AAN EEN GOED LEVENAls iets je zelf niet lukt, dan kun je
hulp vragen aan mensen om je heen.
Een vriend, familielid of bekende, zij
helpen je graag. Op een woning of een
dagbestedingslocatie kan extra hulp
nodig zijn, bijvoorbeeld om een leuke
activiteit te organiseren. De hulp van
familieleden of vrijwilligers is daarbij
zeer welkom.
Die hulp van familie en vrijwilligers wordt
steeds belangrijker in de zorg. Ze vormen
samen met de cliëntbegeleiders een
team. Maar waar vind je nou nieuwe
vrijwilligers? Je kunt natuurlijk een
advertentie plaatsen in de krant. Wat vaak
beter werkt is om in je sociale netwerk te
zoeken. Bijvoorbeeld door familieleden,
medewerkers of vrijwilligers te vragen
of zij nog iemand kennen die zou willen
helpen. En als je nieuwe vrijwilligers
hebt gevonden, hoe zorg je dan dat ze
zich thuis voelen, zodat ze ook graag
vrijwilliger blijven? Vrijwilligers zijn
namelijk niet op bezoek, maar werken als
volwaardig lid van het team mee. Het is
belangrijk dat ze dit ook zo voelen. Verder
maken we afspraken, bijvoorbeeld welke
activiteiten de vrijwilliger gaat doen
en hoe vaak hij of zij komt. Zo weten
we van elkaar op welke hulp gerekend
kan worden. Jezelf thuis voelen en fijn
samenwerken, daar gaat het om.
Teams zijn mede verantwoordelijk
voor het vinden en behouden van
vrijwilligers, maar hoeven dit niet alleen
te doen. Lunet zorg vindt de hulp van
vrijwilligers erg belangrijk en gaat dit
jaar hard aan de slag om teams hierbij
te ondersteunen. Bijvoorbeeld door de
inzet van teamcoaches en de coördinator
informele zorg.
De hulp van familie en
vrijwilligers wordt steeds belangrijker in de zorg. Ze vormen
samen met de cliëntbegeleiders
een team. Carlo Raaijmakers,
coördinator informele zorg
Een middagje koken geeft een goed gevoel. Onbetaalbaar.
Ruud van Haren, vrijwilliger Scottstraat, Valkenswaard
José, Virginia en Ruud
Een goed recept“Ja, wat gaat er allemaal in? Uhhh, appels
natuurlijk. En rozijnen, kaneel en suiker.
En deeg niet te vergeten. En een beetje
kwellie. Kwellie? Ja, dat is ons geheim;
kwellie. En dat verklappen we niet,
want dat maakt dat onze appeltaarten
uniek lekker zijn.”
magaZIEN • 10
Jorg van BuulRick Sallaarts
Inez Leuverink Inge Schellens
Yvonne Segers Letha Rijksen
Maaike van de Pas Meike van Gerven
Ineke Muller en John van de Beek
De taartenbakkers van bakgroep
‘Het TaartPunt’ kunnen behalve
heel goed bakken ook goed
geheimen bewaren. Want hoe lang
je ook er om vraagt, ze vertellen niet
precies waar van hun taarten worden
gemaakt. Maar voor de rest willen ze
best al hun geheimen verklappen;
zoals het geheim achter het succes
van de bakgroep.
Een fijn teamBegin dit jaar zijn ze begonnen in
de keuken van Theater De Hofnar in
Valkenswaard. Vier ochtenden in de
week. De meeste bakkers komen van
dagbestedingscentrum De Biezenrijt
in Valkenswaard en een paar van Het
Areven in Eersel. En ze staan er niet
alleen voor. Ze worden bijgestaan
door vier vrijwilligers en door John
van de Beek. John is begeleider,
maar hij is ook banketbakker. En dat is
wel zo gemakkelijk, want taarten bakken
is zijn ding.
Complimentjes krijgen is leukDe Hofnar is blij met de komst van de
taartenbakkers. Behalve appeltaarten
worden er ook monchoutaarten,
notentaarten, kwarktaarten en cakes
gebakken. En die worden weer verkocht
in het restaurant van het theater.
Lekker zo’n appeltaartpunt bij de koffie.
“En dat maakt het ook zo leuk”, vertellen
de taartenbakkers. “Wat we bakken,
wordt meteen door gasten van het theater
opgegeten. Verser kan niet. En ze vinden
het heerlijk. Sommige gasten steken
hun duim omhoog naar ons of ze komen
vertellen dat ze genoten hebben van het
lekkere gebak. En och, daar groei je best
van. Daar doe je het voor.”
GroeienBehalve taarten bakken
voor De Hofnar, levert
de bakgroep ook aan
galerie ‘De kunstkeuken’ in
Valkenswaard. En de bakkers
zouden nog wel veel meer
willen. Zoals worstenbroodjes
bakken, gevulde koeken of
iets met chocola. “Of een
eigen winkeltje, dat lijkt ons
ook wel wat.” Misschien wel
leuke eetbare attenties maken
voor de artiesten die in het
theater optreden. Plannen
genoeg, maar voorlopig doen
onze taartenbakkers waar ze
goed in zijn en dat is taarten
bakken. Met kwellie. “En wat
dat is, vertellen we niet.
Kom ’t maar proeven.”•
Rozijnen, appels, suiker, kaneel en heel
veel liefde! Maaike van de Pas
11
magaZIEN • 12
Op Engelse lesGood evening. Welcome. Take a seat.
Zo word je verwelkomd bij de Engelse
les in het leercentrum op woonpark
Eckartdal. Would you like some coffee
or tea? Uhhh, doe maar koffie. Please.
De cursus ‘Eenvoudig Engels’
bestaat uit tien lessen van
anderhalf uur. Het thema van de
Engelse les is ‘reizen’. Les 1: Met de boot
naar Engeland. Les 2: In de trein naar
Londen. En vandaag is les zeven aan de
beurt: Een rondreis door Ierland.
“We landen op het vliegveld in Belfast”,
zegt juf Mieke in het Engels. “Bel wie?”,
zegt één van de cursisten. “Belfast,
de hoofdstad van Ierland.” “Oh, die.”
Yes!De vier cursisten spreken al goed
Engels. Zoals Kevin: “Hello, I am
Kevin from Duizel en I come from
Indonesia (vertaling: Hallo,
ik ben Kevin uit Duizel en ik
kom uit Indonesië). En ook
Jeroen vindt Engels geen
moeilijke taal. “Ik speel
veel computergames en ik
kijk graag naar Discovery
Channel. Dan leer je Engels
terwijl je leuke dingen doet.”
De moeder van Julian was
vroeger lerares Engels.
“Thuis werd veel Engels
gesproken en als kind pik je
dat snel op. Maar je moet
het wel bijhouden. Daarom
ga ik naar de cursus,” zegt
Julian (dat spreek je uit op
z’n Engels: Djzoelie-un).
Michelle sprak geen woord
Engels. “Ja, yes en no, maar
daar hield het mee op”, zegt
ze. “Maar in april ga ik met
mijn moeder op vakantie naar
Turkije en dan wil ik wel wat
kunnen vragen in het Engels.”
Eerst vragen we wat je wilt leren. Dan pas maken we de
cursusmap. Echt op maat dus.
Anneke Pullens, begeleider
Scholing en Vorming,
Leercentrum Lunet zorg
Engelse les? Why not?Sinds enkele jaren biedt
het Leercentrum de cursus
‘Eenvoudig Engels’ aan.
Naar deze cursus is steeds
meer vraag, want cliënten
gaan steeds vaker naar het
buitenland op vakantie of op
bezoek bij familie. Het is ook heel
handig op internet, waar je veel
Engelse woorden tegenkomt
en in de (kunstatelier)winkels
van Lunet zorg, die steeds
vaker bezocht worden door
buitenlandse klanten. And last
but not least: Engelse les is ook
leuk. Samen met anderen praten
in een andere taal. Moet je eens
proberen!
De cursus ‘Eenvoudig Engels’
bestaat uit tien lessen. De cursus
kost € 125,-. De cursusmap en
koffie of thee zijn bij het lesgeld
inbegrepen.
Op www.lunetzorg.nl staat meer
informatie over het cursusaanbod
van Leercentrum Lunet zorg.
Not with a mouth full of teethElke tiendelige cursus Engels is anders.
Aan de deelnemers wordt van tevoren
gevraagd wat ze graag willen leren.
Zoals Jeroen. Hij wilde leren chatten
in het Engels en vindt songteksten
van de Beatles erg leuk. Of Michelle,
die op vakantie in het buitenland niet
met haar mond vol tanden wil staan.
Pas als iedereen heeft verteld wat hij
of zij wil leren, wordt er een cursusboek
gemaakt. “En dat is fijn,” zegt Julian,
‘want dan leer je Engels dat ik meteen
kan gebruiken.”•
Wil je graag een cliëntvertrouwenspersoon spreken?M. Langermans Tel: 06 101 22 443 E-mail: [email protected]
R. van Elswijk Tel: 06 429 97 012 E-mail: [email protected]
M. Ubbink Tel: 06 194 62 352 E-mail: [email protected]
DoenWoonpark De Donksbergen
6 april 14.00 - 16.00 uur
Paas-inn met de
Grensmuzikanten
19 april10.00 - 16.00 uur
Kinderboerderijdag
De Donkse hoef
3 mei14.00 - 16.00 uur
Motorevenement ‘Rondje
rondweg’
25 juni10.00 - 14.00 uur
Wielerevenement
WoonparkEckartdal
3 mei15.00 uur
Optreden van zanger-
accordeonist Paul Papillon
9 mei13.30 uur
Musical Kapsones
Feestweek4 juni19.00 - 21.00 uur
Artiestenavond met de
Freetimers, DJ Cor en als klapper
een optreden van Dries Roelvink
5 juni16.30 - 19.00 uur
Barbecue
6 juni10.00 - 17.00 uur
Tuinfeest Magisch
7 juni14.30 - 17.00 uur
Optreden van goochelaar
Marc Woods met live muziek van
muzikaal duo Golden Oldies
Festivals13 meiConcertiFetti
30 en 31 meiFunpop
Ook in de agenda?Wordt er bij jou in de buurt een leuke
activiteit georganiseerd en je denkt,
dat is wel iets voor de lezers van
MagaZIEN? Laat het de redactie even
weten via [email protected]
Vragen over vrijetijdsbesteding?Eindhoven: 088 551 92 27
De Kempen: 088 551 81 51
13
Stoere meid met een stoere hobby
magaZIEN • 14
“Het werd steeds enger. De lange, smalle trap naar beneden was glad en bij elke meter die mij dieper ondergronds bracht, begon het muffer te ruiken. Na 113 treden voelde ik weer vaste grond onder mijn voeten. Het was aardedonker. En beklemmend stil, op de trippelende voetjes van muizen en ratten en een bonzend hart in mijn keel na. Op de tast tussen spinnenwebben zocht ik naar de lichtschakelaar en even later verdween het aardedonker voor een zee van licht. Voor me zag ik een lange buis met daarin de rails van een oude en niet gebruikte metrolijn. Het doel was bereikt. Vlug de camera pakken en vastleggen.”
De 29-jarige Wendy Nooijen
woont nu ruim een jaar
aan de Hoogstraat in
Eindhoven. Samen met zeven
anderen. Veilig en vertrouwd.
“Ik kan hier mezelf zijn”, zegt ze.
“En dat kan alleen als ik me op
mijn gemak voel bij de mensen
om mij heen.”
Maar zo nu en dan heeft ze even
genoeg van die veiligheid, lijkt het
wel. Dan zoekt ze juist spanning
op. En soms zelfs echt het gevaar.
Dan gaat ze met haar camera op
zoek naar oude verlaten huizen,
15
leegstaande fabrieken of ziekenhuizen
waar de laatste patiënt zestig jaar
geleden de deur dicht deed. Dat heet
urban exploring: foto’s maken in oude
panden. En eenmaal in zo’n oud pand
zet ze haar fototoestel op een statief
en maakt ze foto’s. Prachtige foto’s.
Soms eng, een andere keer vreemd of
ontroerend, maar altijd een beeld met
een verhaal. Zoals een slaapkamer waar
al het behang heeft losgelaten en de
vloerbedekking vol met gaten zit.
Maar het bed is opgemaakt en over
de stoel hangt nog een broek en een
jasje. Wie zou hier gewoond hebben?
Waren het leuke mensen? Leven ze nog
of zijn ze al lang dood? En hoe zijn ze
dood gegaan? Misschien wel in dit bed.
Spannend hè.
Wel uitkijken!Zo’n hobby is ook niet zonder gevaar.
“Je moet goed uitkijken waar je loopt”,
vertelt Wendy. “Soms zitten er grote
gaten in de vloeren. Een andere keer
moet je over een hek klimmen met
scherpe punten. Of door een raam met
kapot glas. Daar heb ik ook ooit mijn
broek aan gescheurd. En zelfs ooit mijn
enkel gebroken.” Maar behalve dat
je goed moet uitkijken voor gaten en
punten, moet je ook op je hoede zijn
voor huiseigenaren of erger; de politie.
Want het is vaak verboden om in oude
panden te komen. Dus gebeurt het
meestal stiekem. Wendy: “Belangrijk
is dat je niet verdacht doet. Je loopt
dus zelfverzekerd en zonder om te
kijken naar een oud pand toe en dan
glip je snel naar binnen. In de hoop
dat niemand je heeft gezien. Dat vind
ik eigenlijk het spannendste van alles.
Eenmaal binnen ben ik de rust zelve.
Dan ben ik één met mijn camera.
Een goed team; ik en mijn camera.
Veilig en vertrouwd.”•
Fotografie tips!
Veel pleziermet fotograferen!
Houd je camera op de juiste manier vast
Zet in het donker je camera op een statief
Flits een persoon nooit in de ogen
Fotografeer nooit tegen het licht in
Urban ExploringWendy Nooijen doet aan urban
exploring. Dat is foto’s maken in
oude panden. Ze heeft al bijna
honderd panden gefotografeerd
in Nederland, België, Frankrijk,
Duitsland en Polen. Benieuwd hoe
die panden er van binnen uitzien?
Kijk maar op
www.forgotten-secrets.nl
magaZIEN • 16
ARNOUD“Mensen die mij zien, willen snel
dingen van mij overnemen. Zal ik je
even helpen? Lief bedoeld, maar ik
wil het zo graag zelf doen. En als het
even niet lukt, dan meld ik me wel.”
Ik ben heel trots dat ik iets voor
een ander kan doen. Zo ga ik
eenmaal per week voorlezen.
De cliënten en begeleiding van die
groep vinden het heel fijn dat ik dat
doe. Ze zeggen dat ik vriendelijkheid
uitstraal. Dat geeft mij kracht!
Arnoud van Hove, Kerkebogten Eersel
gaat voor ‘eigen kracht’Arnoud van Hove
woont bij de
Kerkebogten in
Eersel. Samen met een
vier andere jongemannen.
Lichamelijk zijn ze ernstig
beperkt. De rolstoelen
waar ze in zitten zijn op
maat gemaakt en voorzien
van allerlei technische
snufjes. Maar een ernstige
lichamelijke beperking wil
niet automatisch zeggen dat
17
gaat voor ‘eigen kracht’iemand helemaal hulpeloos is.
Sommige dingen gaan wat moeilijker,
duren soms wat langer, maar lukken
vaak wel. Zo ook bij Arnoud: “Op mijn
veertigste ben ik begeleid zelfstandig
gaan wonen in Limburg. Ik kon toen nog
zelfstandig in en uit mijn rolstoel komen.
Maar dat vond de begeleiding niet
verstandig. Stel dat er iets gebeurt.
Ik werd er in de watten gelegd.
Misschien wel te veel, want ik kan
nu niet meer zelf in en uit mijn
rolstoel komen. De begeleiders van
de Kerkebogten gaan anders met mij
om. Als ik iets wil zeggen ze: Regel ’t
maar, als het niet lukt helpen we je wel
vooruit. Kijk, da’s nou eigen kracht.”
‘Eigen kracht’ conferentieIn 2014 zijn er twee ‘Eigen kracht’
conferenties geweest. Dit zijn bijeen-
komsten waar mensen met een
verstandelijke beperking aan elkaar
vertellen wat ze allemaal wèl kunnen.
Arnoud was ook van de partij:
“De conferenties gingen over
hoe je je eigen leven kunt
bepalen en hoe je je eigen
kracht kunt versterken?
Ik heb daar mijn verhaal
gedaan en anderen deden
dat ook.”
Een deelnemer vertelde dat
ze na jaren weer contact
had met haar kinderen en
kleinkinderen. Daar was ze
trots op. Daar had Lunet
zorg haar goed bij geholpen.
Iemand anders liet een schort
en menulijst zien. Zij had
zelf geregeld dat ze nu een
fantastische baan heeft bij
Brownies en Downies. Maar
er werd ook gediscussieerd:
“We wachten te veel af en we
nemen zelf te weinig actie.”
Iemand anders zei hierop:
“We krijgen te weinig kansen,
we moeten beter opkomen
voor onszelf.”
“Die ‘Eigen kracht’ bijeen-
komsten maken me sterker”,
besluit Arnoud. “Ik ben nu
ook bij de clusterraad gegaan.
Daar kan ik vertellen wat
wij belangrijk vinden in ons
leven. En in zo’n clusterraad
kun je er ook voor zorgen
dat dingen veranderen.
We kunnen laten zien dat we
heel veel zelf kunnen. Dat we
een eigen kracht hebben.”•
magaZIEN • 18
Gelukkig heeft Mijke veel lieve
mensen om zich heen. Voorop
natuurlijk haar vader en moeder.
Die zagen Mijke opgroeien als een
gezonde meid. Maar na ruim een jaar
viel het praten en bewegen weg.
Na veel onderzoeken werd de zeldzame
aandoening Rett-syndroom vastgesteld.
“Ik heb er destijds een boekje over
gekocht”, vertelt moeder Marlies,
“en dat na enkele bladzijdes lezen in een
hoek gegooid en tegen mijn man gezegd:
Lex, we gaan gewoon aan de gang.”
‘Nee’ heb je, ‘ja’ kun je krijgenMarlies en Lex zijn begonnen met het
stellen van vragen aan hun dochter.
Mijke gaf je dan een tikje op je arm
Wat als je graag iets wilt zeggen, maar je kunt niet praten? Of iets aanwijzen. Of typen. Dan wordt communiceren erg lastig. Zoals bij Mijke. Een slimme meid, die zelf heel goed weet wat ze wil. Maar hoe maak je dat de mensen om je heen duidelijk?
als het antwoord ‘ja’ was en ze liet
haar hoofd zakken bij ‘nee’. En op deze
manier communiceren ze al ruim dertig
jaar met elkaar. Heel veel vragen stellen
en maar wachten op een ‘ja’. En als die
er dan eindelijk kwam, dan lachte Mijke:
“Hè, hè, ze begrijpen me.” Op deze
manier communiceren, betekent dat je
je hele leven afhankelijk bent van de
vragen die andere mensen
stellen. Of van plaatjes die ze
je laten zien waaruit je kunt
kiezen. Je hebt de regie niet
in eigen handen. Vooruit,
je kunt een keer een brul
laten horen, huilen of je
mond expres dichthouden
als iemand je eten geeft,
Ik ben heel nieuwsgierig wat er zich allemaal in haar hoofd afspeelt. Met behulp van de Tobii wordt dat een
heel groot avontuur.Marlies Krzyzanowski - Roks,
moeder van Mijke
Joehoe, ik ben weer terug
Kun je je voorstellen dat je graag een witte boterham met pindakaas wilt hebben en je kunt dat niemand duidelijk maken? Of je moet naar
de wc en anderen begrijpen dat niet. En zo met alles. Dan voel je je behoorlijk eenzaam. Dan zit je
opgesloten in je eigen lichaam; je kunt niet duidelijk maken wat je eigenlijk wilt, vindt of denkt.
Mijke Krzyzanowski
Samen kun je meerDoor verschillende partijen
(ouders, begeleiders van
Lindenpad 51, begeleiders
De Spaken, arts, logopediste,
gedragsdeskundige, de fabrikant
van Tobii en het zorgkantoor)
is multidisciplinair samengewerkt
om de kwaliteit van Mijke’s leven
te verbeteren. Dit heeft geleid
tot de aanschaf van Tobii. Dit is
extra bijzonderomdat er landelijk
nog heel weinig ervaring is
met deze alternatieve vorm van
communicatie. Er is een aanvraag
ingediend bij het zorgkantoor
(de kosten voor deze computer
zijn namelijk erg hoog) en deze is
afgelopen maand goedgekeurd.
Ze gaan nu met z’n allen een plan
van aanpak maken om Mijke
maximaal te ondersteunen en te
helpen leren communiceren met
deze computer.
19
maar daar houdt het mee op. Tot een
paar maanden geleden. Inmiddels
waren haar vader en moeder allang
niet meer de enige mensen om haar
heen; begeleiders van Lindenpad
51 op woonpark Eckartdal en
dagbestedingscentrum De Spaken,
fysiotherapeuten, logopedisten en
een gedragsdeskundige stelden zich
ook de vraag: “Hoe kunnen we anders
communiceren met Mijke? Hoe kan
ze meer regie krijgen over haar eigen
leven door zelf te zeggen wat ze wil?
In plaats van alleen maar ‘ja’ of ‘nee’
te antwoorden.”
Mijke en TobiiDe grote verandering in het leven
van Mijke kwam met de komst van
Tobii. Tobii is een computer met een
tv scherm. Op dat scherm
staan allerlei foto’s en
plaatjes. Met haar oog kan
Mijke een plaatje aanwijzen
en de computer spreekt dan
uit wat ze heeft aangewezen.
Mijke kan dus weer praten.
Weliswaar via een computer
- inmiddels Mijke’s beste
vriend - maar ze heeft zelf de
regie; zij bepaalt wat ze met
haar ogen aanwijst. Zij kiest.
Ze is er weer. En met een
big smile!•
Joehoe, ik ben weer terug
magaZIEN • 20
“Afpakken die cd”, zegt
Gultase. “Je moet maar
aan de buren denken.”
Kevin denkt ook een beetje aan Jan:
“Je moet de cd afnemen, want van
harde muziek gaan je oren kapot.”
Fred zoekt het meer in het ‘polderen’:
“Je mag niet zomaar een cd afpakken.
Kan Jan niet gewoon zijn deur dichtdoen
als hij muziek draait?” En Samentha
vindt dat Jan maar moet wachten
met harde muziek draaien tot Anne
wakker is. Claudia is nuchter: “Gewoon
afpakken, ze hebben toch al ruzie.”
Hier wordt iedereen blij vanAls je zo samen praat, komen er snel
oplossingen. “Misschien wel te snel”,
zeggen de begeleiders van dit gesprek
Maria Evers, Ad Huijbregts en Ingrid
Bullens. “In een ‘Moreel beraad’ ga je
daarom eerst kijken wat de personen
in het verhaal - in dit geval Jan en Anne -
geeft raadJan en Anne wonen samen in een huis. Jan draait
elke ochtend harde muziek. Dat vindt hij een fijne
manier om wakker te worden. Anne heeft hier last
van. Zij wil ’s morgens graag in alle rust opstaan.
Wat kun je hier aan doen? De cd-speler van Jan
afpakken? Anne oordopjes geven? Wie het weet
mag het zeggen. Wat je in ieder geval wel kunt
doen is er samen over praten. Dat kan overal en
met iedereen, maar ook in het ‘Moreel beraad’.
zelf belangrijk vinden. Als je
dat doet, krijg je meer begrip
voor de personen waar het
over gaat. Misschien is Jan
wel de hele dag chagrijnig
als hij ’s morgens geen harde
muziek hoort. Misschien
vindt Anne het sowieso heel
moeilijk om met anderen in
een huis te wonen. Als je dat
doet, kom je vaak op heel
andere oplossingen uit.”
Praat
In mijn woning
regel ik veel. En
met regelen bedoel
ik met elkaar praten
en dat leer ik hier.
Kevin
Ik weet goed uit te leggen
wat ik vind en wat ik heb
meegemaakt.
Samentha
Dit is een goede oefening
voor hoe je in een raad
met elkaar moet praten.
JuanIets oplossen
zonder rijdende
rechter. Dat
vind ik mooi.Fred
Wat is een ‘Moreel beraad’?Een ‘Moreel beraad’ is een overleg,
waarin cliënten van Lunet zorg,
medewerkers, vrijwilligers en familieleden
praten over moeilijke keuzes. Moet ik iets
wel of niet doen, wat is goed en wat is
fout? Iedereen maakt wel eens moeilijke
keuzes. Bijvoorbeeld: ‘Ga ik vanavond op
tijd naar bed omdat ik morgenvroeg moet
gaan werken of kijk ik die spannende film
op tv af’. Of... ‘Eet ik vanavond lekker friet
of eet ik vanavond gezond vlees, groenten
en aardappelen?’ Je weegt je keuzes af,
wat vind ik belangrijk.
Wat jij belangrijk vindt, wordt ook wel
een norm genoemd. Bijvoorbeeld
ik vind gezondheid heel belangrijk.
Gezondheid is dan een norm. Om
gezond te blijven is het belangrijk om
bepaalde dingen wel of niet
te doen. Bijvoorbeeld wel
sporten en groenten en fruit
eten. De dingen die je wel of
niet doet, noemen ze ook wel
eens waarden. Door samen te
praten over wat je belangrijk
vindt, kun je betere keuzes
maken. Dat is wat je in een
‘Moreel beraad’ doet!
Het ‘Moreel beraad’ is een
initiatief van de Commissie
Ethiek. Zij begeleiden ook de
gesprekken in het ‘Moreel
beraad.’
Wil je ook een keer deelnemen
aan een ‘Moreel beraad’?
21
Ik heb een mening en
die wil ik graag delen.
Antwan
Mijn persoonlijk begeleider
zei dat het ‘Moreel beraad’
belangrijk voor mij is. Zo kom
ik eens tussen de anderen.Gultase
Ik doe mee voor het
onderwerp. Ik heb er
ook last van.
Claudia
En dat klopt, want anderhalf uur
later komen de deelnemers van dit
‘Moreel beraad’ tot de volgende
conclusie: Jan doet voortaan een
draadloze koptelefoon op en zijn
cd-speler wordt begrensd zodat
zijn oren niet teveel schade oplopen.
Jan blij, Anne blij. En dat geldt
ook voor de deelnemers zelf:
“We hebben er goed over nagedacht
en gesproken. Het was superleuk
en interessant. Wat doen we de
volgende keer? Misschien iets over
pesten?”•
DeCommissie Ethiek
organiseert:Minisymposium ‘Wat is goed mentorschap?’
Samen wijzerOp 3 juni van 19.30 - 21.30 uur
(19.00 uur inloop) woonpark Eckartdal,
de Herberg. Voor mentoren, familie
en verwanten.
Programma:• Wat is mentorschap?
(door Ans Verdonk, stichting
Mentorschap Zuid-Oost Brabant).
• Goede zorg en goed mentorschap
(door Frouk Weidema, VUmc
Amsterdam).
• Keuze uit deelnemen aan:
1. Workshop ‘Mentorschap
in de praktijk.’
2. Workshop ‘Balanceren
tussen beslissen en beschermen.’
3. Workshop ‘Moreel beraad t.a.v.
dilemma’s voor mentoren.’
• Afronding en informeel bijeenzijn.
Inschrijven voor 10 mei 2015Mail: [email protected]
Post: Lunet zorg, t.a.v. A. Darmstadt,
postbus 270,
5600 AG Eindhoven.
(Graag erbij vermelden naam, adres,
telefoonnummer, voorkeur workshop
en of traplopen een bezwaar is.)
Na inschrijving ontvangen
deelnemers geen bevestiging.
Deelname is gratis.
magaZIEN • 22
Meepraten in nieuwe stijl
In januari zijn ze van start gegaan. De nieuwe medezeggenschapsraden. Er zijn raden met cliënten en raden met cliëntvertegenwoordigers. Centrale raden en clusterraden. Achttien in totaal. Samen vullen zij de medezeggenschapsstructuur in.
Carlijn Veldman, beleidsmedewerker Medezeggenschap cliënten
Cliëntenraad Cliëntvertegenwoordigersraad
V.l.n.r. achterste rij: Gerhard Schaeffer, Nino Hellings,
Davy Beerens en Peter Mennen. V.l.n.r. voorste rij:
Samantha Ottevanger, Ingrid Seinstra, Nicky Seuntiëns
en Natanja Coolen. Niet op de foto: Joost Swinkels.
V.l.n.r. achterste rij: Leo van den Sommen, Hans de Vries,
Lex Krzyzanowski, Frans Martens en Embert Berkers.
V.l.n.r. voorste rij: Bert van Bommel en Theo Groenemans.
Niet op de foto: Ton Briels en Patrick van Campfort.
Centrale raden:
23
Meepraten in nieuwe stijl
23
elkaar. Er wordt gepraat over
alle dingen die belangrijk zijn
voor cliënten. In de woning
praat je bijvoorbeeld over het
eten. In het dagbestedings-
centrum bijvoorbeeld over de
pauzetijden. Voor ambulante
cliënten wordt nagedacht
over hoe een groepsoverleg
kan worden vorm gegeven.
Van het groepsoverleg maken
we een verslag. Dat verslag
sturen we naar de cluster-
raad. De centrale raden
worden ondersteund door
Carlijn Veldman. De overige
cliëntenraden hebben een
coach, terwijl de cliënt-ver-
tegenwoordigersraden door
een secretaresse worden
ondersteund. Leden van
een raad hebben een zittings-
periode van vier jaar.•
Medezeggenschap is zo oud als
Lunet zorg zelf. In allerlei
vormen en op allerlei niveaus
konden cliënten en cliëntvertegen-
woordigers al meepraten en invloed
uitoefenen op beslissingen. Niks nieuws
dus. Maar op 1 januari 2014 is de
organisatiestructuur van Lunet zorg
veranderd. En daarom is ook de mede-
zeggenschapsstructuur veranderd.
We hebben voortaan clusters met in ieder
cluster een eigen manager. Elk cluster
heeft een clusterraad. Deze raden praten
met de manager. De centrale raden
praten met de Raad van Bestuur.
Centrale raadAls je lid bent van een centrale raad,
praat je over zaken die voor alle cliënten
van Lunet zorg belangrijk zijn. Dat
noemen we beleidszaken. Bijvoorbeeld
over toekomstplannen en de klachten-
regeling. De centrale raden geven advies
over die beleidszaken aan de bestuurder.
ClusterraadEen lid van de clusterraad praat mee
over zaken die belangrijk zijn voor alle
cliënten in het cluster. Bijvoorbeeld
over veranderingen rondom wonen
en werk. De clustermanager praat over
plannen voor het cluster. De clusterraad
geeft advies over deze plannen.
GroepsoverlegAls je niet in een raad zit, kun je toch
meepraten. In de woning en in het dag-
bestedingcentrum start - of is inmiddels
gestart - een groepsoverleg. In dit over-
leg praten de cliënten en het team met
magaZIEN • 24
Clusterraden:
Cliënten Gedrag/Somatiek
V.l.n.r. Veronique Driessen, Hadi Abdilaahi, Franka van der Linden,
Joke Dijksman en Arnoud van Hove.
V.l.n.r. bovenste rij: Wil den Hartog, Lex Krzyzanowski,
Wim Verhulst en Jos van den Akker. V.l.n.r. onderste rij:
Ton Gielissen, Lia Kuijpers-Kuijten en Marianne Bierens.
Niet op de foto: Ton Briels en Wim Bakermans.
Cliëntvertegenwoordigers Senioren/Gedrag/Somatiek
V.l.n.r. Marcel van Delft, Mireille Quaadvliet,
Willem van Veldhoven, Rene Claas, Kim Bronsaer,
Martien de Kort, Dirk Okhuysen en Mark Giezen.
Cliënten Ambulant
Cliënten Eindhoven
Cliënten Dagbesteding
V.l.n.r. bovenste rij: Antoine van
Stiphout, Henri van Engelen en
Pieter-Fung-a-Yu. Voorste rij:
Venessa Leppers, Sandra van Lith
en Heleen Reisma. Niet op de foto:
John-Marie Hurkmans.
V.l.n.r. Linda Huurman, Rob Cox,
Najat Doani, Ronny Wassink
en Joris van Buul.
Cliëntvertegenwoordigers Kind en Jeugd
V.l.n.r. Rinie van der Looij, Diana Pulskens, Gillian de Bart,
Mirthe van der Aa en Rene Smulders. Niet op de foto: Saskia Swinkels.
V.l.n.r. Yvonne Phillips, Annemarie Evers,
Truce den Bieman en Bert van Bommel.
Cliëntvertegenwoordigers Dagbesteding
Cliënten West
V.l.n.r. Willy Rouwen, Jolanda
Schühmacher, Jessica Baselmans,
Marc Hanegraaf en Annemieke van
Limpt. Niet op de foto: Anouck Heeze.
V.l.n.r. John Plantaz,
Antoine Von Hemert, Refet Lo-Wong
en Marie-Thérèse van den Dungen.
“Er is nog plaats in de raad voor drie
personen. Liefst uit Nuenen,
Budel en Bergeijk.”
Cliënten Oost
V.l.n.r. Rita van de Wiel, Gerard Schaeffer (tot 1 maart), Ben Waterman,
Henneke Bevelander, Narinder Bahadoer en Marianne van de Smitte.
Niet op de foto: Tonnie Berendsen.
Cliënten Senioren
Voor vragen over medezeggenschap of als je je wilt aanmelden
als lid van een raad: [email protected]
25
magaZIEN • 26
De wensenactie gaat door Er hingen zoveel wensen in de
wensbomen dat 2014 te kort was
om alle wensen te vervullen.
Daarom gaan we in 2015 door
met het vervullen van wensen.
Je hoeft geen nieuwe wens in
te leveren. We gebruiken de
wensen die jullie eerder in de
wensbomen hebben gehangen.
Er verandert dit jaar wel wat:
we gaan niet elke maand,
maar elke drie maanden een
wens vervullen. Dit jaar komen
er dus vier extra wensen uit.
Welke wensen dat zijn, blijft
nog even een verrassing. Als je
wens uitkomt, krijg je vanzelf
persoonlijk bericht.
In MagaZIEN kun je lezen welke
nieuwe wensen zijn uitgekomen.
En wie weet zit jouw mooiste
wens er dit jaar ook bij. 20
15
Schommelen en bolderen
27
De kinderen van De Vuurtoren
in Eindhoven wilden graag
nieuwe speeltoestellen.
Dankzij de Vrienden van Lunet zorg
is hun wens in vervulling gegaan.
Buiten op het speelterrein is een
nieuwe duoschommel geplaatst,
waarop je gezellig samen met een
vriendje of met een begeleider
kunt schommelen. En als je even
genoeg hebt geschommeld? Dan ga
je samen met je groepsgenootjes
op pad in de wijk met de nieuwe
bolderkar. Dat wordt voortaan extra
leuk buitenspelen!•
In 2014 hebben we een aantal mooie, leuke en gezellige wensen in vervulling laten gaan. We hebben grote idolen ontmoet, leuke uitstapjes gemaakt en onze mooiste kant laten zien. En er is nog een wens in vervulling gegaan: de kinderen van De Vuurtoren kregen nieuwe speeltoestellen.
De Vrienden van Lunet zorg zetten
zich in om voor de cliënten van Lunet
zorg iets extra’s te doen. De cliënten
met hun verzorgers en begeleiders
dienen een aanvraag in, zorgen zelf
voor een gedeelte van de kosten en de
Vrienden kunnen het resterende deel
aanvullen. In de afgelopen periode
hebben de Vrienden op deze manier
een digitale tv in een gezamenlijke
dagbestedingsruimte op het woonpark
De Donksbergen medegefinancierd
en is de aanvraag voor een bijdrage
aan vernieuwing van de apparatuur
van het internetcafé bij de
Rapelenberg in Valkenswaard
gehonoreerd. De volière bij
de boerderij op woonpark
Eckartdal wordt vervangen;
de Vrienden leveren hier ook
een bijdrage aan.
De Vrienden van Lunet zorg
bij De VuurtorenSchommelen en bolderen
Aardbeving
Bliksem
Donder
Draak
Eng
Geheim
Gil
Graf
Griezel
Haai
Kerkhof
Kerker
Kus
Monster
Mummie
Nachtmerrie
Onweer
Spin
Spook
Verliefd
Weerwolf
Zoek de woorden in de puzzel. De letters die overblijven vormen een woord.
Stuur dit woord vóór 1 juni op naar [email protected]. Zet je naam en
adres erbij. Onder de inzenders verloten wij drie kadobonnen.
WINNAARS FRIS PUZZELENDe oplossing van Fris puzzelen is Allesreiniger. De prijswinnaars zijn:
Christ Coppens, Fien de Waal en Annelies Bos. Zij winnen een kadobon.
spannend PUZZELEN
Proficiat!
Succes!
V
O
N
W
E
E
R
G
G
I
E
D
R
A
A
K
G
E
R
U
A
N
O
S
C
E
I
H
A
A
I
A
G
N
P
H
L
E
F
K
U
S
R
M
D
O
T
I
S
P
I
N
K
D
O
E
O
M
U
M
M
I
E
E
B
N
R
K
E
R
K
E
R
R
R
E
S
L
G
R
I
E
Z
E
L
K
V
T
V
E
R
L
I
E
F
D
H
I
E
B
L
I
K
S
E
M
M
O
N
R
E
W
E
E
R
W
O
L
F
G
S
Oplossing:
Top Related