Mbasi të studioni këtë kapitull do të jeni të aftë të:

1. Përcaktoni etikën si dhe rëndësinë që ajo ka për biznesin e vogël.

2. Shpjegoni si ndikon etika pretendentët e ndryshëm si pronarët, konsumatorët, punonjësit dhe komunitetin.

3. Identifikoni disa nga sfidat etike me të cilat përballen bizneset e vogla.

22––22

22––33

- A ju ka rastisur të mos bleni një produkt sepse keni pasur dëshirë të bojkotoni diçka që kompania ka bërë ?-A keni blerë ndonjëherë një produkt sepse keni menduar që kompania është etike? - A keni diskutuar sjelljen jo etike të një kompanie për të cilën keni lexuar në një gazetë?

Ҫfarë është etika?◦ Bindje për të bërë atë që është e drejtë dhe e përshtatshme

Ndershmëri, besueshmëri dhe drejtësi në praktikat e biznesit Një element esencial i marrëdhënieve të suksesshme biznesi Etika lidhet si me çfarë duhet bërë ashtu dhe cili do të jesh.

Bërja e gjësë së duhur◦ Ҫështje etike—në lidhje me të drejtën ose të gabuarën

Konsiderata ligjore dhe etike Konflikte interesi

22––44

Sipërmarrësit janë njerëz me principe dhe etike? Sipërmarrësit janë njerëz me principe dhe etike?

22––55

ështjet etike të ҪBV

ështjet etike të ҪBV

Vendime të MBNJVendime të MBNJ

Detyrime të punonjësve

Detyrime të punonjësve

Proçeset dhe marrëdhëniet manaxheriale

Proçeset dhe marrëdhëniet manaxheriale

Përputhja me rregullat

Përputhja me rregullat

Marrëdhëniet me Furnitorët

Marrëdhëniet me Furnitorët

Përgjegjësitë sociale dhe ndaj

mjedisit

Përgjegjësitë sociale dhe ndaj

mjedisit

Marrëdhëniet me konsumatorët

Marrëdhëniet me konsumatorët

Integriteti Personal i pronarit◦ Përgjegjësia sociale ndaj pretendentëve krahasuar me

fokusimin vetëm në fitimet e firmës (Milton Friedman). Respektimi i konsumatorëve◦ Orientimi i shërbimit dhe trajtimi me respekt i

konsumatorëve është një çështje etike (dhe fitim-prurëse).

Vlerësimi i punonjësve◦ Trajtim i drejtë dhe i ndershëm i punonjësve është shenjë

e sjelljes etike.

22––66

Ceshtje Etike ne Operacionet e Biznesit ◦ Raportimi i te ardhurave dhe shpenzimeve (mashtrimi

me taksat)

◦ “E verteta ne reklame”—terheqja dhe madhtrimi

◦ Mashtrimi i konsumatoreve

◦ Shitjet direkte—skemat piramidale

◦ Ndikimi i etikes se pronarit ne ate te punonjesve

◦ Raportimi i sakte i informacionit financiar

22––77

Ҫështjet etike dhe punonjësit◦ “Bërja e një pune teëndershme”

◦ Pagesa jo-zyrtare ndaj punonjësve

◦ Vjedhja e pronësisë së kompanisë dhe përvetësimi i fondeve

◦ Thyerja e etikës personale për të bërë një shitje

22––88

_ Cilat janë tundimet, për Bizneset e Mëdha ose të Vogla?_ Cilat janë tundimet, për Bizneset e Mëdha ose të Vogla?

Përgjegjësia Sociale◦ Roli i biznesit të vogel si një qytetar i mirë në komunitet si

dhe realizimi i obligimeve etike ndaj konsumatorëve, punonjësve dhe komunitetit. Konsiderohet si çmimi i lirisë për të operuar në një sistem të

lirë ekonomik.

Shpesh herë merr formën e kontributit personal, vullnetarizmit si dhe shërbimet ndaj firmës dhe punonjësve.

22––99

22––1010

Pergjegjesia Pergjegjesia SocialeSociale

KonsumerizmiKonsumerizmi

Mbrojtja e arsimitMbrojtja e arsimit

Pajtueshmëri me Pajtueshmëri me rregullat qeveritarerregullat qeveritare

Përgjigje ndaj Përgjigje ndaj nevoja të nevoja të

komunitetitkomunitetit

Kontribute ndaj Kontribute ndaj organizatave të organizatave të

komunitetitkomunitetit

Obligimet ndaj Obligimet ndaj pretendentëvepretendentëve

Mbrojtja e mjedisitMbrojtja e mjedisit

Dobësia e Firmave të Vogla◦ Burimet e kufizuara të firmave të vogla i tundojnë ato të

mos marrin parasysh sjelljen etike nqs ndikon drejtpërdrejt tek fitimet.

Sfidat etike ◦ Sjellja etike shpesh herë i ka nxitur disa firma të

përmirësojnë performancën e tyre.◦ Përfitimi më i madh i sjelljes etike është besimi që

gjeneron.

22––1111

Etika në Internet ◦ Risqet e blerjes dhe shitjes në internet

◦ Ruajtja e informacionit personal Monitorimi i aksesit të Internetit dhe përdorimit të e-mail nga

punonjësit

◦ Mbrojtja e të drejtave të pronësisë intelektuale Përdorimi jo etik i krijimeve intelektuale, duke përfshirë

shpikjet, krijimet letrare të cilat mbrohen nga patenta dhe e drejta e autorit.

22––1212

Një bazë e fortë/qëndrueshme ◦ Vlerat bazë: besime etike të pashprehura të cilat krijojnë

një bazë të qëndrueshme për sjelljen e firmës Bazohen në pikëpamje personale të pronarit/sipërmarrësit

Besimet shpesh herë mund të rezultojnë në zgjedhje shumë të vështira

Etika e firmës ndikon se si të jashtmit e shikojnë firmën dhe vendimet e tyre në lidhje me firmën

22––1313

Drejtimi me integritet ◦ Pronari/manaxheri dhe sjellja e tyre etike ka më shumë

ndikim se çdo pretendent tjetër në biznesin e vogël.◦ Pronari/manaxheri mund të insistojë që principet etike

duhet të ndiqen nga punonjësit.

22––1414

Një kulturë organizative mbështetëse ◦ Krijimi i një kulture etike nënkupton:

Përkushtim i plotë ndaj sjelljes etike nga ana e firmës

Lidership i fuqishëm dhe etik

◦ Kodi i etikës Standartet e sjelljes së punonjësve të përcaktuara nga firma

Baza e sjelljes etike e punonjësve

Qartëson rolet dhe jep drejtim punonjësve

22––1515