magazine van de universiteit leiden

AlexAnder rinnooy KAn

zomer 2008

en verder:

‘Leiden moet de beste juridische faculteit hebben’

ronald Plasterk: hoe het onderwijs beter wordt Primeur Business to science Portal

2 leidraad leidraad 3

magazine van de universiteit leiden

zomer 2008

colofon

aan dit nummer van leidraad werkten mee:

Oud-hoofdredacteur, journalist en strateeg RupeRt paRkeR BRady is een communicatieman pur sang. voor leidraad schreef hij het artikel respect voor godsdienstkritiek. “Boeiende ge-sprekken die veel stof tot nadenken opleverden.”

Journalist, programmamaker en alumnus yoeRi alBRecht is de nieuwe hoofdredacteur van leidraad. in dit num-mer voelt hij minister Plasterk aan de tand over het hoger onderwijs. “Leiden kan veel van deze man verwachten.”

mensen boeien fotograaf MaRtijn de VRies mateloos. voor leidraad reisde hij onder meer naar Oxford om alumnus Boudewijn sirks te fotograferen. “Dramatiek ten top. Wat nou stoffige wetenschappers!”

leidraad is een uitgave van het ics development office van de

universiteit leiden. dit blad is bestemd voor alle alumni en wordt

driemaal per jaar uitgegeven

uitgever leidraad universiteit leiden, John kroes, directeur ics

Hoofdredacteur (a.i.)Yoeri albrecht

Blad manager karen Jochems

Basisvormgeving/art direction van lennep

Fotografie en illustraties rhonald Blommestijn, BtH-thinkpictures;

alan dove,marc sadowski duncan de fey, astrid erasmuson,

marc de Haan, Hollandse Hoogte, martijn de vries

medewerkers aan dit nummer Bernard van lammeren,

karina meerman, rupert Parker Brady, mark rutte, ruud slierings,

florence tonk en het leids universiteits fonds (luf)

universiteit leiden, development office Hanneke wiessing,

alumni officer (contactpersoon) rapenburg 70, 2311 ez leiden

tel. 071 527 32 37 Hj.wiessing@ics.leidenuniv.nl

Website www.alumni.leidenuniv.nl gehele of gedeeltelijke overname

van artikelen, foto’s en illustraties uit leidraad is alleen toegestaan

na overleg met de redactie en met bronvermelding. universiteit

leiden noch albrecht media kan aansprakelijk gesteld worden voor

eventuele zet- of drukfouten.

oplage 52.000

inHoud

04 leiden in Het nieuWs05 editorial06 nieuWs

08 ‘kwaliteit centraal stellen’ minister ronald Plasterk over de kWaliteit van

Het academiscH onderWijs Het roer moet om, wat minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en leidse alumnus ronald Plasterk betreft. ‘de kwaliteit van onderzoeksscholen kan omhoog.’

12 arBeidsrecHt in euroPa16 een Bijzondere leerstoel20 FaculteitsnieuWs - arcHeologie,

godsdienstWetenscHaPPen, kunsten, letteren en WijsBegeerte

22 alumnus interview: kennis is welvaart

alexander rinnooy kan, voorzitter van de ser

volgens de volkskrant is hij de meest invloedrijke man van het land. alexander rinnooy Kan, oud-student wiskunde in leiden, over kenniscontinent europa.

28 FaculteitsnieuWs - sociale WetenscHaPPen

29 column30 verenigingsnieuWs31 FaculteitsnieuWs - geneeskunde/lumc

32 Uit het hoofd, in de markt kennis omzetten in ecHte innovaties de Business to science Portal brengt vraag en aanbod van kennis dich-

ter bij elkaar. de laagdrempelige opzet is gericht op het bereiken van regionale bedrijven.

35 FaculteitsnieuWs - recHtsgeleerdHeid

36 opinie: respect voor godsdienstkritiek oPinie: religie en WetenscHaP

Filosoof Herman Philipse en islamkenner maurits Berger geven hun mening over de rol van religie in de wetenschap. ‘er moet een mondiale verlichtingscampagne gevoerd worden.’

41 FaculteitsnieuWs - Wiskunde en natuurWetenscHaPPen

42 beroepsgroepen: onder professoren

leidse alumni over onderWijs toen en nu

de verschillen tussen ‘leiden toen’ en hun ‘universiteit nu’ zijn groot. vier oud-leidenaren over selectie aan de poort, de nieuwe generatie studenten en de invloed van financiering op de kwaliteit van het universitair onderwijs.

48 insPiratie49 luF nieuWs50 luF voor alumni

08 12 16 22 32

medewerkers

editorialnieuws

4 leidraad leidraad 5

leiden in Het nieuWs editOrial

Leidse sterren- kundigen zien damp-kring exopLaneethet is leidse sterrenkundigen als eersten in de wereld gelukt om vanaf de aarde de dampkring van de bekendste exoplaneet (hd209458b) waar te nemen.

Exoplaneten zijn planeten buiten ons zonnestel-

sel. De ontdekking is gedaan met de Japanse

Subaru-telescoop op het eiland Hawaii. Het le-

vert volgens sterrenkundigen belangrijke nieu-

we mogelijkheden op om met de grootste teles-

copen op aarde exoplaneten te onderzoeken. De

onderzoeksgroep aan de Sterrewacht Leiden is

al een tijdje bezig met de ontwikkeling van nieu-

we waarneemmethodes.

Bron: nu.nl, 21 mei 2008

pRof.dR. eRnestine Van deR Wall Vice-pResident knaWprof.dr. ernestine van der Wall is per 1 mei 2008 verkozen tot voorzitter van de afdeling letterkunde van de koninklijke nederlandse akademie van Wetenschappen (knaW). Uit dien hoofde is zij tevens vice-presi-

dent van de KNAW en lid van het Dagelijks

Bestuur. De Afdeling Letterkunde heeft als

aandachtsgebied de geesteswetenschap-

pen, de rechtswetenschappen, de gedrags-

wetenschappen en de maatschappijweten-

schappen, en kent vijf secties.

Ernestine van der Wall is sinds 1992 als

hoogleraar Geschiedenis van het christen-

dom verbonden aan de Universiteit Leiden.

Bron: nieuwsBrief, universiteit leiden

GRoot ondeR-zoek naaR de hoofdpijnpil

feestje voor de boeg of een dag hard gewerkt? Voor anderhalf miljoen nederlanders betekent dat kans op een migraineaan-val en met bonkende hoofdpijn naar bed.

Het ideale medicijn om deze aanvallen te

voorkomen moet nog worden ontwikkeld.

Het Leids Universitair Medisch Centrum

hoopt hieraan bij te dragen met onderzoek

naar de oorzaken van (erfelijke) migraine,

onderdeel van een grote internationale stu-

die. Uniek hieraan: de aanmelding en eerste

screening van patiënten voor het onderzoek

gebeurt via internet.

Neuroloog dr. Gisela Terwindt ging voor

haar promotieonderzoek begin jaren ne-

gentig nog alle patiëntfamilies door heel

Nederland persoonlijk langs met vragenlijs-

ten en buisjes om bloed af te nemen. Dat

kan anno 2008 een stuk sneller. Via de site

www.lumc.nl/hoofdpijn kunnen migraine-

patiënten zich opgeven voor het recent be-

gonnen onderzoek.

Bron: Haarlems dagBlad, 16 mei 2008

Leidse onderzoeker wint prijs aLternatieve dierproeven de leidse onderzoeker abdoel el Ghalbzouri heeft de publieksprijs alternatieven voor dierproeven gewonnen.

Het publiek vond zijn onderzoek over ‘Invitro

modellen voor de therapie van huidkanker’ het

beste van de vijf genomineerden.

Het winnende onderzoek houdt zich be-

zig met het nabouwen van menselijke huid. Het

weefsel daarvoor is afkomstig van mensen die

een cosmetische ingreep ondergaan zoals een

borstverkleining, aldus de 34-jarige celbioloog

El Ghalbzouri. De mensen staan dat weefsel

vrijwillig af.

Ook gebeurt het dat patiënten met huid-

kanker de tumor bij verwijdering afstaan aan

de onderzoekers. “Wij houden die tumor dan in

het laboratorium in leven en kunnen de huid-

kanker namaken. Daar kunnen we dan weer

onderzoek op doen”, aldus de celbioloog, die is

verbonden aan het LUMC. “Tot dusver zijn daar

muizen voor gebruikt, maar dat is met deze

methode niet meer nodig.”

Bron: nu.nl, 19 april 2008

pRofessoR nico schRijVeR Gekozen in Vn-coMitéop 29 april 2008 is professor nico schrijver in new york bij acclamatie gekozen als lid van een van de mensenrechtencomités van de Vn.

Het gaat om het comité dat toezicht houdt op de naleving van het Internationaal Verdrag

inzake economische, sociale en culturele rechten. Het comité bestaat uit 18 onafhankelij-

ke internationale experts en komt twee keer per jaar in Genève bijeen.

Nico Schrijver (53 jaar) is hoogleraar Internationaal Recht aan de Universiteit Leiden en

lid van het Permanente Hof van Arbitrage te Den Haag.

Bron: leidscH dagBlad, 20 mei 2008

de leidraad is vernieuwd. dus presenteer ik u met gepaste trots het eerste nieuwe nummer. niet alleen het formaat is anders, ook de inhoud heeft een metamorfose ondergaan. de leidraad moet inspiratieve leesstof bieden voor een hoogopgeleid publiek. We willen iedereen er graag van doordringen dat leidse alumni wat te vertellen hebben. in de leidraad zullen daarom ieder nummer alumni aan het woord komen. ieder nummer zal een bepaald thema centraal staan. in dit nummer wordt de aandacht gericht op de kwaliteit van het universitair onderwijs in nederland. Ook wordt in deze leidraad goed zichtbaar waar leiden toe kan leiden. in een mooi vormgegeven rondgang langs professoren van onder andere Oxford en Harvard die allen hun eerste schreden in de wetenschappelijk wereld in leiden hebben liggen, spreken we over kwaliteit van universitair onderwijs in internationaal perspectief. vreemde ogen dwingen en het is goed om de mening te horen van mensen die de kwaliteit van het onderwijs in nederland internationaal kunnen vergelijken.

Ook in de politiek is de kwaliteit van ons wetenschappelijk onderwijs en onderzoek een veel bediscussieerd onderwerp. Wij hebben dan ook een selectie van de meest invloedrijke mannen van dit land naar hun mening gevraagd. Op de cover kijkt alexander rinnooy Kan, de voorzitter van de ser, u aan. Hij studeerde in leiden wiskunde en hij geeft zijn mening over de kwaliteit van het universitair onderwijs met als richting “kennis is welvaart”. Het tweede kopstuk dat zijn mening over de kwaliteit van het universitair onderwijs geeft is ronald Plasterk, de minister van onderwijs, cultuur en wetenschap, die in leiden cum laude zijn doctoraal examen biologie haalde. mark rutte, fractievoorzitter van de vvd en leids historicus zet in de column die gereserveerd wordt voor alumni zijn idee over liberalisme en onderwijs uiteen. Het is buitengewoon bemoedigend hier te lezen dat de kwaliteit van de universiteit medebepalend is voor de welvaart van ons land. maar om die universiteit overeind te houden en het algemeen belang te dienen is wel geld nodig.

Wij willen met de leidraad de band verstevigen met de afgestudeerde leienaar. gezien de beweging van de terugtredende overheid en de daardoor ontstane noodzaak om meer en meer andere fondsen aan te trekken hopen wij uiteraard ook geld te werven onder deze groep. Oud-student alexander rinnooy Kan zegt dat zo mooi: “Het is natuurlijk buitengewoon ironisch dat de nederlander aan die zeer goede en goedkope universiteit met moeite vijfentwintig euro overmaakt terwijl hij voor zijn Businessschool grif grote bedragen uitgeeft. dat moet anders”. ik hoop dat deze leidraad wat dat betreft genoeg stof tot nadenken en aanleiding tot handelen geeft.

PrOF.mr. Paul van der HeiJden, reCtOr magniFiCus en vOOrzitter COllege van Bestuur van de universitiet leiden

nieuwsnieuws

6 leidraad leidraad 7

nieuWs nieuWs

in één uur de wereLd rondIn juli en augustus organiseert de Hortus

Botanicus op donderdag- en vrijdagmiddag

zomerwandelingen, geschikt voor het

hele gezin. Uw botanische reisleider neemt u

mee op een wereldreis langs planten uit het

Middellandse Zeegebied, het Verre Oosten

en de Tropen.

Tussen 3 juli en 29 augustus iedere donder-

dag- en vrijdagmiddag, 13.30 – 14.40 uur.

Voor meer informatie over openingstijden en

andere bezoekersinformatie, neemt u

contact op met Hortus Botanicus,

rapenBurg 73, leiden. telefoon 071 - 527 7249,

www.Hortus.leidenuniv.nl

wisseLingen in de raad van toezichtNout Wellink heeft per 1 mei 2008 de functie

van voorzitter van de Raad van Toezicht over-

genomen van Morris Tabaksblat, die de func-

tie vanaf 2002 vervulde. De heer Wellink, te-

vens president van de Nederlandsche Bank,

is voor een periode van vier jaar benoemd.

Hij studeerde rechten in Leiden en promo-

veerde vervolgens in 1975 aan de Erasmus

Universiteit Rotterdam.

Mirjam Sijmons treedt vanaf 1 juli toe als lid

van de Raad van Toezicht. Zij volgt daarmee

Henk Brouwer op. Mevrouw Sijmons stu-

deerde orthopedagogie en bestuurskunde

in Leiden en is lid van de hoofddirectie van

ANWB. Ook zij is door minister Plasterk voor

vier jaar benoemd.

studiuM GeneRale Studium Generale organiseert brede activi-

teiten voor studenten, medewerkers, alumni

en andere geïnteresseerden die graag over

de grenzen van hun vakgebied heen kijken.

Met zijn activiteiten wil Studium Generale

een grotere belangstelling voor de weten-

schappen wekken, meer inzicht in de sa-

menhang tussen verschillende wetenschap-

pen laten zien en een beter begrip van de

relatie tussen wetenschap en samenleving

laten ontstaan. Dit is een selectie van acti-

viteiten uit het programma voor het najaar

2008. Data zijn onder voorbehoud.

KijK op www.studiumgenerale.

leidenuniv.nl voor de meest recente

informatie.

SERIE: Oorlog in de Oudheid

SPREKER: Dr. Henk Singor, UD Oude

Geschiedenis, Universiteit Leiden

DATA: woensdagavond 10, 17 en

24 september 2008

LEZING: De meineed van Harald

Het tapijt van Bayeux

SPREKER: Piet Leupen, emeritus hoogleraar

Middeleeuwse Geschiedenis, UvA

DATUM: woensdagavond 1 oktober 2008

SERIE : Het is niet niets!

Diverse sprekers

PERIODE: woensdagavond 8 oktober –

3 december 2008

SERIE: Scheppingsmythen

SPREKER: Mineke Schipper, hoogle-

raar Interculturele Literatuurwetenschap,

Universiteit Leiden

PERIODE: dinsdagavond 11 november –

12 december

Voor alle lezingen geldt: toegang is gratis,

iedereen is welkom!

organisatie & informatie

studium generale universiteit leiden

postBus 9500, 2300 ra leiden

071 527 7295/7296

Bijzondere coLLeges voor vijftigpLussersHet HOVO (Hoger Onderwijs Voor Ouderen)

van de Universiteit Leiden biedt colleges

voor vijftigplussers, gegeven door ervaren

docenten. U buigt zich over diverse weten-

schappelijke onderwerpen. Een vooroplei-

ding is niet nodig.

In najaar 2008 kunt u kiezen uit zevenen-

twintig verschillende collegeseries in Leiden,

zoals bijvoorbeeld:

• Archeologie van Jordanië

• Religie, fundamentalisme en het einde van

de wereld

• Vijftig jaar Europese integratie

• Jacht op het absolute nulpunt

Met ingang van najaar 2008 worden voor

het eerst colleges aangeboden in het Teylers

Museum te Haarlem. U kunt dan kiezen uit

vier collegeseries, waaronder:

• Mannen ter zee. De Ruyter en andere zee-

officieren, kapers en schippers van de VOC

in de zeventiende en achttiende eeuw

• Wat leert ons de wetenschapsfilosofie van

de twintigste eeuw?

Het volledige programma en een aanmel-

dingsformulier voor de collegeseries vindt

u op de HOVO weBsite www.Hovo.leiden-

univ.nl of via HOVO Universiteit Leiden,

e-mail Hovo@ics.leidenuniv.nl, telefoon

(071) 527 72 99 (BereiKBaar maandag t/m

donderdag, 10-13 uur).

virtueLe aLumnigroepGebruikers van het zakelijke netwerk

LinkedIn die tevens alumnus van de

Universiteit Leiden zijn kunnen sinds kort

lid worden van de groep ‘Alumni van de

Universiteit van Leiden’. Aanmelden is

mogelijk via www.linKedin.com

www.alumni.leidenuniv.nl

maak een botanische wereldreis in de Hortus.

nout wellink

driemaaL goudJaap Schouten, roeier van de Koninklijke

Studenten Roei Vereniging “Njord” en

Student Rechten, heeft tijdens de drie we-

reldbekerwedstrijden van het seizoen drie-

maal goud gewonnen. Schouten wist in de

discipline Lichte Mannen Skiff de huidige

wereldkampioen achter zich te laten.

Zie www.njord.nl voor Het laatste

nieuws

aGenda

28 juLi t/m 8 augustusLeiden Summer School in Languages

and Linguistics

Diverse taalcolleges en -cursussen.

Meer informatie: www.summerschools.

leidenuniv.nl

opening academiscH jaar universiteit leidenmaandag 1 septemBerzie www.opening2008.leidenuniv.nl

opening academiscH jaar campus den Haagmaandag 8 septemBerzie www.campusdenhaag.nl

wetenscHapsdag19 oktoBerDiverse locaties en tijden. Zie te zijner

tijd voor het programma:

www.wetenschapsdag.leidenuniv.nl

interview

leidraad 98 leidraad

interview

‘ stel de mensen die Het WerK dOen Centraal’Hij heeft grote ambities voor het academisch onderwijs. ronald Plasterk, minister van onderwijs, cultuur en wetenschap en tevens leienaar, legt uit waarom hij vindt dat het roer radicaal om moet.teKst: YOeri alBreCHt Beeld: HOllandse HOOgte

‘het is een beetje paradoxaal om nu zelf aan het roer te staan. als onderzoeker heb ik altijd de neiging gehad functioneel om te gaan met alle overheden die boven je zijn ge-steld. Je bent als onderzoeker volledig overtuigd dat jij en je col-lega’s weten wat er moet gebeuren en dat de overheid niks an-ders moet doen dan gas, water en licht betalen. en dat er op je loonstrook wat binnenkomt. maar ik moet erbij zeggen dat toen ik aiO was en de werkweek met twee uur werd ingekort, ik dat nooit gemerkt heb behalve op mijn loonstrook. ik heb altijd het gevoel gehad dat wij als onderzoekers een Freischwebende intelligenz waren en geheel beleidsresistent om dat mooie woord te gebruiken. als je vanuit die achtergrond opeens ver-antwoordelijk bent voor het beleid dan kan je je wel voostellen dat ik me even moest heroriënteren.

maar dat los ik op doordat ik me nu vol enthousiasme op een benadering kan storten waarbij ik in het onderwijs de docent centraal stel en niet de structuur, niet de methode, niet de bestuursvorm. ik kan nu eigenlijk de strijd voortzetten met andere middelen.

twee voorbeelden: we hebben voor een lerarenbeleid geko-

zen, de positie van de docent verbeteren, financieel en op andere gebieden. dat gaat primair over middelbaar onderwijs maar ook voor hoger onderwijs. ik had ook kunnen kiezen voor het cen-traal stellen van een schoolvorm of een onderwijsconcept.

en ook het overhevelen van geld van de eerste geldstroom, die van de universiteiten, naar de tweede geldstroom van nWO heeft weer dat doel: de mensen die het werk doen centraal stel-len. dat is een maatregel waar, mijns inziens onnodig, verzet tegen was. de universiteiten spraken over een sigaar uit eigen doos. Overigens zei een vakbondsonderhandelaar laatst tegen mij: ik heb jaren sigaren gerookt en de beste waren toch altijd die uit eigen doos.

natuurlijk komt het geld weer terug bij de universiteiten. Want in principe financiert nWO nauwelijks onderzoek buiten de universiteiten. dus het geld komt bijna een op een terug bij de universiteiten.

het belangrijke verschil is, dat dit geld als het bovenlangs binnenkomt via de eerste geldstroom door het uni-versiteitsbestuur wordt verdeeld. via nWO komt het onderlangs

‘Laat de beste studenten de beste professoren opzoeken’

»

interview

leidraad 1110 leidraad

interview

binnen als financiering van individuele jonge onderzoekers, die het geld op een competitieve manier moeten verwerven. ze moe-ten zelf dat geld aanvragen. de jonge onderzoekers gaan dan meer met hun voeten stemmen. ze zoeken zelf de beste plek waar ze kunnen werken. Hierdoor krijg je een spontane concentratie van kwaliteit. Bovendien een universiteitsbestuur heeft te maken met het principe van de verdelende rechtvaardigheid, dat moet tot op zekere hoogte iedere vakgroep tevreden houden, kan dus moeilijk een vakgroep of faculteit overslaan.

ik merk dat de tweede Kamer voortdurend vraagt om fo-cus en massa. die kreet schijnt het opeens helemaal te zijn. ik ben daar best voor, maar ik ben tegen de sovjetbenadering, waar de focus en de massa door het Centraal Planbureau werd vastgesteld.

ik hoop met dit soort maatregelen een mecha-nisme te creëren waardoor van onderop diezelfde focus optreedt. Waar mensen bij elkaar kruipen omdat ze goed zijn. Wat een eeuw geleden in de natuurkunde in leiden gebeurde. dat vind ik inspirerend. toen zeiden goede studenten opeens: we moeten bij die Hendrik lorentz zijn. die man maakte school, die leid-de een hele nieuwe generatie op en dan heb je opeens vijftig jaar

traditie in de top van de internationale natuurkunde. iedereen zat er, van albert einstein tot Paul ehrenfest. zoiets is niet ge-pland. dat is zo ontstaan. rondom een goede professor.

dat is wat ze in de economie zelfversterkende effecten noe-men. als het ergens leegloopt dan loopt het ook goed leeg. maar als er door een of twee rolmodellen een zelfsprekende sfeer van excellentie wordt gecreëerd dan krijg je ook een spiraal omhoog. dat trekt de beste mensen aan. dat heb ik veel liever dan dat wij hier in achterkamertjes gaan bepalen wat de excellente plek-ken moeten worden. dat wordt allemaal gekonkel en dat moet je niet willen.

Beide plannen komen toch voort uit mijn achtergrond in de wetenschap. ik heb die plannen niet zelf verzonnen ik heb gewoon naar de plekken op de wereld gekeken waar de we-tenschap het beste werkt: de Oost- en de Westkust van de verenigde staten. Boston, new York en Californië.

de kwaliteit is in europa niet homogeen verdeeld. engeland

heeft zelfs vier topuniversiteiten die zich goed kunnen meten met de amerikaanse universiteiten. twee in londen, Oxford en Cambridge. Binnen continentaal europa scoren zwitserland en nederland hoog op de bekende lijstjes.

Het ligt zeker ook aan geld maar ook het vasthouden aan de meritocratie is heel belangrijk. Het meest trieste als je naar die lijstjes kijkt, zijn de posities van een aantal oude centra van ge-leerdheid: milaan, rome, Parijs, münchen, Berlijn, Praag en Wenen die onderaan bungelen. dat heeft te maken met het feit dat daar te weinig gekeken wordt naar kwaliteit. ik heb zelf ook bijvoorbeeld Franse postdoc-medewerkers gehad die klaagden dat ze niet terug naar Frankrijk konden omdat daar voor men-sen van dertig geen onafhankelijke wetenschappelijke positie te vinden was.

dat hebben we in de nederlandse universiteiten inmiddels wel goed gedaan. vroeger was het ook in nederland gewoon dat men in zijn vakgroep bleef zitten wachten. Je deed wat de hoog-leraar wilde en als hij met pensioen ging, hoopte je dat je hem mocht opvolgen. dan waren mensen inmiddels in de vijftig. ze werden dus wetenschappelijk onafhankelijk op een leeftijd dat dat eigenlijk in alle opzichten te laat was. de echte grote ontdek-kingen worden meestal niet meer boven de vijfenvijftig gedaan. Hoe wiskundiger het vakgebied hoe jonger de grote wetenschap-pelijke doorbraken gedaan worden.

dat heeft nederland wel ingezien. er zijn nu heel veel pro-gramma’s binnen universiteiten die mensen kort na de promotie ook wetenschappelijke onafhankelijkheid geven. ze kunnen nu op eigen naam projectsubsidies aanvragen en kunnen ook publi-ceren op eigen naam. dat lijkt een detail maar is belangrijk.

ik heb dat zelf ook gezien als professor. ik ken de situ-atie zogezegd van boven en van onder de wolken. de verlei-ding is heel groot om je goede promovendi zo lang mogelijk onder je vleugels te houden. dat is ook makkelijk voor de me-dewerkers want die kunnen meeliften op de financiering van de grote professor. maar je krijgt een merkwaardig soort sym-biose. in amerika is het vaak standaard dat wetenschappers niet aangenomen worden op de plekken waar ze worden op-geleid. anders krijg je toch een slap sfeertje rondom de oude professor. ik heb ook wel eens in mijn senior rol gemerkt dat het moeilijk is om iemand te laten gaan. ik ben er zelfs eens door een amerikaanse nobelprijswinnaar op aangesproken toen ik iemand na zijn promotie nog twee jaar extra vasthield: ronald, zei hij, wat je doet is eigenlijk niet sociaal. terwijl die jonge medewerker natuurlijk heel blij was dat hij nog even bij mij op de vakgroep mocht blijven. als ik een goede raad mag

geven aan de universiteit dan is het laat je jonge medewerkers gaan en koester ze niet te lang aan de borst.

Het is goed dat we in europa de universitaire systemen be-ter op elkaar gaan aansluiten. daar wordt iedereen beter van. ik heb zelf als student een half jaar in londen gezeten. Je kan makkelijk een stuk van je masters ergens anders in europa doen. Hoewel ik wel eens vergaderingen van het europese Bologna proces bijwoon waar ik dan ministers het hoogste woord hoor voeren uit landen waar ik dan van denk: volgens mij hebben jullie helemaal geen universiteit.

maar er is nog wel iets te doen aan de kwaliteit van de on-derzoeksscholen in nederland. er zijn wellicht twee of drie ver-schillen tussen de beste graduate schools zoals ik die in Berkeley, Harvard en stanford heb gezien en de goede onderzoeksscho-len hier.

Het eerste is een vast instroommoment. dat creëert een soort klasgevoel, ‘the class of 2008’. dat is waardevol. dan kan je, dat is het tweede, het onderwijs echt concentreren. Het on-derwijs in de onderzoeksscholen is vaak bijeengesprokkeld, een werkbespreking hier, een cursus daar. maar het zou heel mooi zijn als je, voordat je je onderzoek kiest, een halfjaar echt elite onderwijs volgt op het hoogste wetenschappelijke niveau met les van de beste mensen. Het is te vaak zo dat aio’s te weinig bui-ten hun projectje hoeven te kijken.

het derde en moeilijkste punt in het model is dat promovendi aan het eind van het eerste jaar in de onderzoeks-school zelf kiezen bij wie ze gaan promoveren. Hierdoor krijg je, een effect van stemmen met de voeten. de beste studenten zoe-ken dan de beste professoren op. als er professoren zijn die stu-denten uitbuiten en slecht begeleiden, bijvoorbeeld gebruiken als pipetteerrobots, dan spreekt zich dat snel rond. en als er een hoogleraar is die echt alle ruimte geeft, credits geeft, je de wereld instuurt en groot maakt, dan moet je eens opletten hoe snel die populair is. Het zou een groot kwaliteitsverhogend effect hebben.

Het enige bezwaar is dat dit systeem zich slecht verhoudt met de wijze waarop we in nederland het onderzoek gefi-nancierd hebben. er is veel project financiering, waar de onderzoeksplekken uit betaald worden. deze nieuwe aan-pak vraagt nog wat fijnslijperij, dat zouden universiteiten moeten uitproberen.

laat ik duidelijk zeggen: als leiden in een onderzoeks-school dit experiment aan zou willen gaan, dan wil ik op deze plaats wel zeggen dat ik daar dan ondersteuning aan wil geven. maar dan moet er ook wel radicaal voor gekozen worden.

‘Bij een zelfsprekende sfeer van excellentie krijg je een spiraal omhoog’

Cvronald Plasterk (1957) studeerde biologie in leiden waar hij in 1981 cum laude zijn doctoraal examen haalde en drie jaar later ook cum laude pro-moveerde. Hij was onder andere hoogleraar ontwik-kelingsgenetica in utrecht en directeur van het Hubrecht laboratorium, een onderzoeksinstituut van de knaw. als onderzoeker is hij opgeleid aan het california institute of technology en aan de univer-siteit van cambridge. in leiden woonde hij aan de rijn en schiekade 105 (vijfde etage). ook zette hij in de sleutelstad zijn eerste schreden op het politieke vlak, hij was tussen 1982 en 1984 lid van de gemeen-teraad voor de Pvda. sinds 2007 is hij minister van onderwijs, cultuur en wetenschappen. de heer Plasterk is tevens lid van de koninklijke nederlandse akademie van wetenschappen en van de koninklijke Hollandsche maatschappij der weten-

schappen.

zOeKen naar gemene delers Het elln OnderzOeKt arBeidsreCHt in eurOPa

Het european labour law network (elln) brengt in kaart wat europese landen gemeen hebben met betrekking tot het arbeidsrecht. de thema’s zijn veelal politiek relevant, zoals bijvoorbeeld ontslagbescherming en flexicurity. onlangs kreeg het werk van het elln een extra dimensie dankzij een miljoenensubsidie van de europese commissie.teKst: Bernard van lammeren Beeld: rHOnald BlOmmestiJn

prof. mr. Guus heerma van Voss, hoogleraar sociaal recht en de-partementsleider Publiekrecht, richtte het elln ruim twee jaar geleden op, samen met zijn duitse collega Bernd Waas. de twee voorzagen een groeiende behoefte aan informatie over wat europese landen aan arbeidsrecht ontwikkeld hebben. Het elln stelt zich geen geringe taak. in tien jaar wordt alles op dit gebied geïnventa-riseerd, in alle eu-lidstaten maar ook in de landen die behoren tot de europese economische ruimte (eer). daarbij wordt vooral gekeken naar wat ze gemeen hebben. Heerma van voss: ‘Onze inspi-ratie ontleenden we aan de vs. de me-thode staat daar bekend als restatement. Het resultaat is een overzicht van wat je in alle staten kunt terugvinden. Het heeft zelf geen rechtskracht, want dat zou men daar te centralistisch vinden, net als hier. maar het heeft wel invloed op rechter-lijke beslissingen. daardoor zie je toch een harmoniserend effect, zonder dat er iets wordt opgelegd.’

het elln was al aan het project begonnen toen het besloot om subsidie aan te vragen bij de europese Commissie. aanvankelijk zonder resultaat, omdat het verzoek in geen bestaand program-

ma paste. maar de Commissie bleek wel rond te lopen met plannen in vergelijkba-re richting. er werd een aanbesteding uit-geschreven en de keus viel op het elln. van 1 januari 2008 tot eind 2011 ont-vangt het netwerk 1 miljoen euro per jaar. en het krijgt een adviserende taak erbij, naast de wetenschappelijke werkzaamhe-den. Heerma van voss: ‘zo’n tien keer per jaar krijgt ons netwerk een vraag van de Commissie. die moet dan binnen enke-le dagen voor elk vertegenwoordigd land beantwoord zijn. de eerste hebben we net afgehandeld – die ging over de manier waarop landen zijn omgegaan met arres-ten van het europese Hof van Justitie in luxemburg aangaande arbeidstijden.’

de rest van het geld kan het elln besteden aan vier andere taken: het on-derhouden van het netwerk als zodanig, het jaarlijks uitbrengen van een thema-tisch rapport, het organiseren van een jaarlijks seminar voor wetenschappers, autoriteiten en sociale partners, en ten slotte het elk kwartaal samenstellen van ‘flash reports’. die verschijnen per land en gaan over actuele nationale ontwik-kelingen die belangwekkend kunnen zijn voor europa. zo heeft Heerma van voss in zijn jongste bijdrage het verschijnsel belicht dat in nederland de politie actie

voerde - iets wat lang niet overal vanzelf spreekt. Op dit moment zet het elln vragenlijsten uit voor het themarapport en het in november te houden seminar. Het onderwerp: hoe gaat de wet- en re-gelgeving van europese landen om met grensoverschrijdende mobiliteit van per-sonen en bedrijven? Het thema voor het volgende jaar ligt ook al klaar. dan zal het over ‘flexicurity’ gaan, ofwel de manie-ren waarop staten omgaan met het ver-zoenen van flexibiliteit en zekerheid op de arbeidsmarkt.

Heerma van voss benadrukt dat het elln vrij blijft in het kiezen van zijn the-ma’s. tegelijk vindt hij het belangrijk om thema’s te selecteren waarvan vaststaat dat ze politiek relevant zijn. een lijst voor tien jaar ligt daarom niet klaar: het elln wil kunnen inspelen op de agenda van de vol-gende europese Commissie. niet dat het netwerk politieke gevoeligheden wil ont-zien: ‘als er reacties komen die daarvan ge-tuigen, kan dat net zo goed een teken zijn dat je iets relevants te pakken hebt.’

inhoudelijk beperkt het elln zich duidelijk tot het individuele en collectieve arbeidsrecht. thema´s als pensioenen en sociale zekerheid vallen erbuiten. gelijke behandeling komt alleen aan de orde voor zover het arbeidsrechtelijke

12 leidraad leidraad 13

»

onderzoek

aspecten betreft. Onderzoek naar de fei-telijke handhaving vindt Heerma van voss in beginsel meer iets voor sociologen en politicologen. maar als het elln stuit op handhavingsproblemen die het rele-vant genoeg acht, zal het niet schromen daarover te rapporteren.

heerma van Voss begon zelf al over een harmoniserend effect. Hij beseft maar al te goed dat dit h-woord controverse oproept. daarom vindt hij het belangrijk om te benadrukken dat het elln zijn project op eigen initia-tief is begonnen, los van de europese Commissie, en vanuit een strikt weten-schappelijk uitgangspunt. ‘de gedachte erachter was dat staten erdoor geïnspi-reerd zouden kunnen raken. in andere universiteiten in europa werken colle-ga’s van Burgerlijk recht aan een pro-ject dat wél streeft naar het ontwikkelen van europese rechtsprincipes, in hun ge-

val over contracten en aansprakelijkheid. Het handelsverkeer vraagt daar natuur-lijk ook om. maar zelfs op dat terrein is harmonisatie omstreden.’

Over zijn persoonlijke opvatting is Heerma van voss glashelder: hij vindt dat er behoefte is aan meer europees recht, ook en met name op zijn eigen vakge-bied. ‘in ons netwerk wordt daarover ver-schillend gedacht. vooral de denen en zweden hechten sterk aan het principe

dat zoveel mogelijk door sociale partners moet worden geregeld, en zo weinig mo-gelijk door de staat. de Britten hebben eveneens een neiging om weinig bij wet te regelen, maar ik hoor ze er eigenlijk min-der over dan scandinavische collega’s. Het project biedt alle ruimte voor zul-ke verschillen. zelf acht ik het nodig dat europa meer een sociaal europa wordt, dat het iets gaat wegnemen van de angst bij mensen dat ze alleen maar te verliezen hebben bij meer europa en verdere glo-balisering. mensen met een kwetsbaarder positie hebben daar ook wel enige grond voor.’ als voorbeelden die zich lenen voor europese regelgeving noemt hij een mini-maal niveau van ontslagbescherming en verdere uitwerking van de richtlijn die de grondslag vormt voor europese onder-nemingsraden.

Van een europees stelsel van arbeidsrecht kan op dit moment nog niet echt gesproken worden. Het aan-tal richtlijnen op dit gebied is in de loop der jaren gegroeid, maar samen vor-men ze nog een fragmentarisch geheel. Wel is het zo dat het europese Hof van Justitie in luxemburg, dat bij de uitleg van europese richtlijnen uitspraken van nationale rechters kan sturen, een ruime uitleg geeft aan zijn taak en daarmee al voor heel wat verrassingen heeft gezorgd. een bekend voorbeeld is het arrest dat bepaalde dat de pensioenvoorwaarden van parttime werkende vrouwen geen on-gelijkheid mochten opleveren, ook niet indirect. Het heeft ettelijke pensioen-fondsen voor grote, onverwachte verplich-tingen gesteld. een recenter voorbeeld is het arrest dat bepaalde dat slaap- of aan-

onderzoek

14 leidraad leidraad 23

wezigheidsdiensten voor de volle hon-derd procent meetellen als werktijd. voor menige nederlandse overheidswerkgever, om een voorbeeld dichtbij huis te noe-men, is dit een onverwachte verzwaring van de personeelslasten. al was het maar omdat het arrest ook de rusttijden van de betrokken werknemers heeft uitgebreid.

Heerma van voss: ‘lidstaten heb-ben vaak de neiging om te denken dat ze al aan europese richtlijnen voldoen en hun eigen wet niet hoeven aan te passen. vervolgens komen ze bij een rechtszaak tot de ontdekking dat ze zich daarin ver-gissen. als het Hof een regel vaag vindt, gaat het uit van de redenering: wij zijn er voor de integratie, dat is ons bestaans-recht, dus gaan wij duidelijkheid schep-pen waar die ontbreekt. Op die manier zijn heel wat gemeenschappelijke regels in de praktijk gegroeid.’

dat is terecht en zelfs bemoe-digend, vindt Heerma van voss. Want op dit moment biedt europa nog te weinig arbeidsrechtelijke bescherming, en dat terwijl het europese economisch recht een behoefte aan zulke bescherming creëert. de laatste jaren moesten ar-beidsrechtelijke bepalingen van lidstaten regelmatig wijken voor het beginsel van vrij handelsverkeer en vrijheid van vesti-ging. Het meest recente voorbeeld is een arrest van het Hof van Justitie dat over-heden aan het verlenen van opdrachten niet de voorwaarde mogen verbinden dat een bedrijf een cao naleeft – althans voor zover zo’n cao niet algemeen verbin-dend is verklaard, wat in nederland wel de praktijk is. ‘met zoiets krijg je mensen aan het steigeren, dat klopt. Het is na-

tuurlijk niet het Hof dat hier fout zit, de regels zijn zoals ze zijn. maar ik ben er-van overtuigd dat dit gaat leiden tot een correctie, een europees beleid met als strekking dat het sociaal beleid van een lidstaat niet buitenspel mag worden ge-zet door de vrijheid van vestiging. ‘

Heerma van voss vindt het vreemd dat er partijen zijn, zoals hier de sP, die zich tegen verdere europese regelgeving verzetten. ‘dat zou juist inhouden dat je de markt zijn gang laat gaan. de vvd is op dit moment nog meer voorstan-der van europees arbeidsrecht dan de sP. ik snap dat die laatste partij kritisch is over het overheersen van neoliberaal ge-dachtegoed binnen de eu. maar tegen europa kun je niet zijn, dat is een gege-ven. en het is ook niet zo dat neolibera-len in dat europa de dienst uitmaken. in werkelijkheid vormen christendemocra-ten de grootste stroming, en die kun je best in staat achten tot het maken van so-ciale wetten.’

de komende jaren gaat het elln onverdroten voort met het in kaart brengen van de feiten, waardoor keuzes - van welke aard dan ook - op een geïnformeerde manier tot stand kun-nen komen. Ook als na een volgende aanbesteding de steun van de europese Commissie naar een ander netwerk mocht gaan. de komende tien jaar mo-gen we in ieder geval elk jaar een boek-werk verwachten over wat we in europa gemeen hebben op arbeidsrechtelijk ge-bied. daarna voorziet Heerma van voss een geactualiseerde en gebundelde versie, de ‘restatement’ van het dan geldende ar-beidsrecht in europa.

internAtionAle sAmenwerKingHet initiatief tot het elln is afkomstig van prof. mr. Guus Heerma van voss, hoogleraar sociaal recht in leiden, en prof. dr. Bernd waas van de fernuniversität Hagen (duitsland). de twee betrokken faculteiten werken op gelijke voet in het project samen en hebben er beide mensen en middelen voor vrijgemaakt. de oprichtingsbijeen-komst vond eind 2005 in Hagen plaats. sindsdien vond de jaarlijkse conferentie plaats in leiden in 2006 en in Hagen in 2007.

onderzoek

‘Ik acht het nodig dat Europa meer een sociaal Europa wordt, dat het iets gaat wegnemen van de angst bij mensen voor meer Europa en verdere globalisering’

luf in Beeld

‘Interdisciplinair werken houdt je wakker’AArt Hendriks is sinds 2004 bijzonder hoogleraar gezondheids-recht, verbonden aan zowel de faculteit rechtsgeleerdheid als de faculteit geneeskunde/ leids universitair medisch Centrum (lumC). na zijn studie rechten en Politieke weten-schappen werkte hij voor internationale organisaties op het ge-bied van mensenrechten. zo ontstond zijn belangstelling voor de rechten van mensen met gezondheidsproblemen. Hij pro-moveerde in 2000 op de rechten van mensen met een handi-cap in het arbeidsproces. naast zijn bijzonder hoogleraarschap heeft Hendriks een baan als ondervoorzitter van de Commissie gelijke Behandeling.

‘leiden heeft de oudste bijzondere leerstoel op het gebied van gezondheidsrecht,’ aldus de bijzonder hoogleraar, ‘deze be-staat met een paar tussenpozen, sinds 1973. de eerste bijzon-der hoogleraar was professor rang, die later de eerste nationale ombudsman werd. zijn opvolger was professor sluijters, die zijn praktijk als advocaat combineerde met het bekleden van de bij-zondere leerstoel. ik denk dat het voor studenten heel speciaal moet zijn geweest om college te krijgen van deze heren.’

sinds die tijd is het onderwerp gezondheidsrecht alleen maar actueler geworden. Hendriks somt enkele thema’s op uit de kranten van de afgelopen tijd: ‘moet je etniciteit registreren in de gezondheidszorg of geeft dat risico’s op discriminatie? Wat doe je met preventief onderzoek zoals de ‘total body scan’ door particuliere instituten die zich niet aan de regels houden? ik zou hier graag samen met mijn collega’s vanuit leiden op reageren, bijvoorbeeld met een stuk in de krant.’

gezondheidsrecht is niet voor niets onderdeel van de stu-die geneeskunde in leiden. ‘een ziekenhuis kan tegenwoordig niet meer functioneren zonder juristen. veel aspecten van ge-zondheidszorg hebben met het recht te maken: de relatie tussen arts en patiënt, de relatie tussen patiënt en verzekeraar, en ga zo maar door. Bovendien worden mensen steeds mondiger. Basale

kennis van het gezondheidsrecht is onontbeerlijk voor een arts.’ samen met collega dick engberts, hoogleraar normatieve

aspecten van de gezondheidszorg, verzorgt Hendriks een reeks interdisciplinaire werkcolleges op het gebied van gezondheids-recht. ‘de studenten rechten en geneeskunde die hieraan deel-nemen voeren gezamenlijk opdrachten uit. in het eerste uur krijgen ze college van een jurist, in het tweede van iemand uit de medische praktijk, zoals een huisarts of een psychiater.’ Juist het interdisciplinaire aspect van zijn bijzondere leerstoel, vindt aart Hendriks een toegevoegde waarde: ‘ik ben erg blij dat het luF namens het Fonds ver Heyden de lancey deze leerstoel al zoveel jaren in stand houdt. daarmee hebben we in leiden een enorm stuk ervaring in huis. mijn vakgenoten in andere ste-den zitten vaak of bij de medische, of de juridische faculteit. interdisciplinair werken houdt je wakker. als jurist zit je al snel in je eigen wereldje. nu moet ik juridische termen uitleggen aan medici en zij moeten op hun beurt de eigen vakgerelateerde ter-men verklaren. dat houdt je scherp en je leert van elkaar.’

‘Die wetenschap dendert maar door’BAs HAring is een kersverse collega van aart Hendriks. Hij hield in 2007 zijn oratie in het kader van de bijzondere leerstoel ‘Publiek begrip van wetenschap.’ Haring is bekend van populaire boeken als Kaas en de evolutietheorie, en van populair- wetenschappelijke televisieprogramma’s. Hij voelt zich dan ook prima op zijn plaats in zijn nieuwe functie. Bas Haring bekleedt daarmee de eerste leerstoel in nederland met dit thema, naar het voorbeeld van de illustere richard dawkins in Oxford.

leidraad 17

»

aart Hendriks is sinds 2004 bijzonder hoogleraar Gezondheids-

recht. daarnaast heeft hij een fulltime dienstverband als ondervoorzitter van de commissie Gelijke Behandeling. de bijzondere leerstoel Gezondheidsrecht

wordt met ingang van januari 2009 omgezet in een reguliere leerstoel. deze uitbreiding kan gerealiseerd

worden door de inzet van de hoogleraar, het lumc en de

rechtenfaculteit. Het luf en het fonds ver Heyden de lancey zullen de

leerstoel de komende vijf jaar financieel ondersteunen.

16 leidraad

luf in Beeld

aan de universiteit leiden zijn 27 bijzonder hoogleraren verbonden die leerstoelen bekleden gefinancierd door het leids universiteits fonds (luf). aart Hendriks en Bas Haring, twee bijzonder hoogleraren, vertellen over het belang van hun uiterst actuele en ‘bijzondere’ vakgebieden.teKst: FlOrenCe tOnK, Beeld: marC de Haan

een BiJzOndere leerstOel

luf in Beeld

18 leidraad leidraad 19

luf in Beeld

net als zijn collega aart Hendriks, ziet Haring de link tussen de actualiteit en zijn vakgebied. ‘de invloed van natuurweten-schap op de wereld wordt steeds groter. zeker in de geneeskun-de, waar de invloed van genetica gigantisch is. die wetenschap dendert maar door en wordt steeds onbegrijpelijker voor veel mensen, zelfs voor de wetenschappers zelf. daarom moet er af

en toe wat uitgelegd worden en dat is wat ik spannend vind.’ de nieuwe bijzonder hoogleraar moet behoorlijk jongleren met zijn tijd, omdat er voortdurend aanvragen binnenstromen om ergens in nederland een voordracht te houden. ‘dat vind ik superleuk en het hoort ook bij mijn functie, publiekelijk vertellen en uitleg-gen. maar het is voor mij ook noodzakelijk om te kunnen reflec-teren en onderzoek te doen.’

in het kader van zijn bijzondere leerstoel heeft Haring al een aantal onderzoeksplannen ontwikkeld. ‘Korte verhaaltjes in-trigeren mij. Beeldende verhaaltjes, op schrift of film, die iede-

re keer als je ze leest of ziet, een kwartje doen vallen. daarvan zijn er talloze in de wetenschap. een bekende is het schip van theseus. delen van dat schip gaan kapot en worden vervan-gen. als op een zeker moment alle planken een keer zijn vervan-gen kun je je afvragen: is dit nog het oorspronkelijke schip van theseus of is het een nieuw schip? dit thema is nog steeds erg actueel en speelt in allerlei domeinen. Binnen het auteursrecht bijvoorbeeld. is er sprake van een oorspronkelijke versie of een nieuwe versie? dus zo’n heel oud verhaaltje over theseus kan een bepaald probleem heel helder weergeven.’

daarnaast is de bijzonder hoogleraar bezig om in leiden een nieuwe minor op te zetten, vanuit de natuurwetenschappen voor de geesteswetenschappen: ‘Het gaat over thema’s uit de natuur-wetenschappen op zo’n manier gebracht dat iedereen er wat mee kan. zo kunnen niet-natuurwetenschappers leren over een aan-tal essentiële kenmerken van natuurwetenschappen. zodanig dat zij begrijpen wat er bij ons speelt.’

Haring vindt leiden waar hij sinds 1998 universitair hoofd-docent is, een bijzondere plek om te werken. ‘de bijzondere leer-stoelen via het luF geven aan dat persoonlijke initiatieven in leiden een kans krijgen. Persoonlijke richting geven aan onder-zoek wordt gewaardeerd. als je kijkt naar de faculteiten dan zie je dat er veel bijzondere geesten rondlopen, die krijgen echt een plek in leiden. dat is heel verstandig ook.’

‘de gedachte is dat een bijzonde-

re leerstoel een verrijking biedt van de we-

tenschap en het onderwijsin Leiden. Via een

bijzondere leerstoel krijgt een nieuw vak-

gebied een aantal jaren de kans om zich te

ontwikkelen. Als het na vijf of tien jaar zijn

bestaansrecht heeft bewezen, kan de uni-

versiteit zo’n leerstoel omzetten in een ge-

wone leerstoel met een vaste formatie-

plaats. Het initiatief voor een bijzondere

leerstoel komt altijd vanuit de faculteiten,

die naar orde van grootte een aantal bijzon-

dere leerstoelen mogen aanvragen. Als de

commissie een aanvraag ondersteunt, vra-

gen wij een bevoegdverklaring aan bij het

College van Bestuur. Daarna kan een bijzon-

dere leerstoel worden gevestigd. Vervolgens

gaan we op zoek naar een kandidaat. Het

LUF vindt het belangrijk om de bijzonde-

re leerstoelen goed te spreiden over de he-

le universiteit. Bij het LUMC zijn we nu aan

het experimenteren met kortere aanstel-

lingen, waarbij coryfeeën uit het buitenland

een aanstelling van een paar maanden krij-

gen in Leiden.

In de praktijk kun je soms moeilijk on-

derscheid maken tussen een post en een

persoon. Bas Haring is zo’n geval. Dan wordt

een bijzondere leerstoel aangevraagd met

een specifieke persoon in gedachte. Dit

moet de faculteit van te voren aan ons mel-

den, want dan zetten wij er een verzwaarde

procedure op. Onder meer door mensen van

buiten Leiden ernaar te laten kijken.

Een bijzondere leerstoel is in de eer-

ste plaats een parttime aanstelling, veel-

al twee dagen in de week. Meestal werkt

de andere werkgever graag mee, omdat ze

het leuk vinden als een werknemer hoog-

leraar is in Leiden. Een bijzonder hoogle-

raar is niet op dezelfde manier inzetbaar

als een gewone hoogleraar. Maar hij geeft

wel onderwijs, begeleidt promovendi en

publiceert. Dat zijn werkzaamheden waar

een faculteit veel aan heeft en op deze wij-

ze kan men proeven of de bijzonder hoog-

leraar een vakgebied meebrengt dat de fa-

culteit hard nodig heeft.

In Nederland hebben we een leerstoe-

lensysteem waarin je hoogleraar wordt op

grond van je verdiensten, maar je moet

daarnaast ook het geluk hebben dat er een

vacature vrijkomt. Dat betekent dat er in

Nederland heel veel getalenteerde weten-

schappers rondlopen die geen hoogleraar

zijn, omdat er onvoldoende posten vrijko-

men. Bijzondere leerstoelen zijn dan een

uitkomst.

Een benoeming tot bijzonder hoogle-

raar is eervol. Mensen ontvangen hiervoor

een onkostenvergoeding, geen volledig sa-

laris. Maar het gaat niet alleen om de eer, er

zijn ook praktische voordelen. Een bijzon-

der hoogleraar mag promovendi begeleiden,

subsidies aanvragen, fondsen binnenhalen.

Bovendien dragen de bijzondere hooglera-

ren vanwege het LUF de boodschap uit dat

de Universiteit Leiden steeds nieuwe weten-

schapsgebieden tot bloei laat komen.’

‘nieUwe wetenschApsgebieden tot bloei lAten Komen’Rudy Andeweg, voorzitter van de Commissie Wetenschappelijke Bestedingen van het LUF, legt uit op basis van welke spelregels en criteria een bijzonder hoogleraar via het LUF wordt benoemd.

‘De gedachte is dat een bijzondere leerstoel een verrijking biedt van de wetenschap en het onderwijs hier in Leiden.’

Bas Haring is de eerste leidse hoogleraar ‘Publiek begrip van wetenschap’. Haring is ook bekend als programmamaker en schrijver van boeken als voor een echt succesvol leven en kaas en de evolutietheorie.

rudy andeWeg is hoogleraar Politicologie en sinds zeven jaar voorzitter van de commissie wetenschappelijke Bestedingen van het luf. deze commissie legt zich onder meer toe op het beoordelen van aanvragen voor leerstoelen gefinancierd door het luf.

BijdRaGen Van het lufHet leids universiteits fonds draagt al ruim een eeuw bij aan het realiseren van de ambities van de universiteit leiden. leidse alumni doneren jaarlijks gezamenlijk

ruim € 350.000 aan het luf. met deze donaties en het rendement uit het vermogen geeft het luf jaarlijks zo’n miljoen euro aan subsidies voor leidse wetenschappers en studenten – en dus ook aan bijzondere leerstoelen.

faculteits nieuwsfaculteits nieuws

20 leidraad leidraad 21

aRcheoloGie, GodsdienstWetenschappen, kunsten, letteRen en WijsBeGeeRte

aGenda

29 en 30 augustusEmpires and Emporia: The Orient in

World-Historical Space and Time.

Internationaal congres ter gelegen-

heid van het vijftigjarig bestaan van

het Journal of the Economic and Social

History of the Orient.

Meer informatie op

www.empiresandemporia.leidenuniv.nl

2 septemBerBert van Selm-lezing door Arnon

Grunberg

Aanvang 16.15 uur, Lipsiusgebouw, zaal

011, Leiden. Aanmelding via

gastscHrijver@let.leidenuniv.nl

16 oktoBerAlbert Verwey-lezing door Arnon

Grunberg

Meer informatie op

www.letteren.leidenuniv.nl

30 en 31 oktoBerColloquium Text Comparison and Digital

Creativity

Meer informatie op

www.leidenuniv.nl/gg/turgama

nieuWe puBlicaties in de seRie kunst en Wetenschaponlangs verscheen in de serie kunst en Wetenschap van de faculteit der kunsten een aantal nieuwe publicaties:

Ton Koopman, Authenticiteit in de

historische uitvoeringspraktijk van de

oude muziek.

Rede uitgesproken bij de aanvaarding van

het ambt van hoogleraar in de Historisch

geïnformeerde uitvoeringspraktijk, op 15

december 2006. Faculteit der Kunsten

(Universiteit Leiden), 2008. (Kunst &

Wetenschap 5). ISBN 978 90 775 41067;

12 pp.; € 7,50.

Joep Bor, En toen was er wereldmuziek

en werelddans …

Rede uitgesproken bij de aanvaarding

van het ambt van hoogleraar in de Extra-

European Performing Arts Studies, op 25

maart 2008. Leiden: Faculteit der Kunsten

(Universiteit Leiden), 2008. (Kunst &

Wetenschap 4).

ISBN 978 9 775 41050; 56 pp.; € 15,-.

LouiS andrieSSen, Het verhaal van

Letter from Cathy. Over muziek en ver-

telkunst. Rede uitgesproken bij de aan-

vaarding van het ambt van hoogleraar in

de Scheppende kunsten, op 26 februari

2008. Leiden:

Faculteit der Kunsten

(Universiteit Leiden), 2008.

(Kunst & Wetenschap 3). ISBN 978 90 775

41043; 24 pp. met zakpartituur (16 pp.)

en cd; € 22,50.

de puBlicaties Zijn te Bestellen via Het

secretariaat van de faculteit, e-mail:

secretariaat@Kunsten.leidenuniv.nl

zyGon kiest leidse RedacteuRProf.dr. Willem B. Drees, hoogleraar gods-

dienstfilosofie en decaan aan de Faculteit

der Godsdienstwetenschappen, is aange-

steld als redacteur van het wetenschap-

pelijk tijdschrift Zygon: Journal of Religion

and Science. De Joint Publication Board

van het gerenommeerde

wetenschappelijk tijd-

schrift koos voor Drees

na een zorgvuldige se-

lectieprocedure die acht

maanden in beslag nam.

De Board roemde onder

meer zijn enorme energie en de twintig jaar

ervaring met wetenschap op topniveau die

professor Drees meeneemt naar het blad.

Het eerste nummer onder redactie van drees

zal in september 2009 verscHijnen.

nieuwe gastschrijver: arnon grunBergIeder studiejaar nodigt Universiteit Leiden een

Nederlandstalige schrijver uit om een reeks

colleges en een aantal lezingen te geven. Voor

het studiejaar 2008-2009 is Arnon Grunberg

gastschrijver. Grunberg is bekend als auteur

van titels als Fantoompijn (2000), De asiel-

zoeker (2003) en Tirza (2006). Zijn werk is

meerdere malen bekroond, onder meer met

een Gouden Uil, de Libris Literatuurprijs en de

Anton Wachterprijs.

Naast een drietal collegereeksen die al-

leen voor studenten toegankelijk zijn, zal Arnon

Grunberg ook een aantal openbare lezingen

houden. Hiervoor is slechts een beperkt aantal

plaatsen beschikbaar – toekenning van kaar-

ten geschiedt op volgorde van inschrijving.

Datum en plaats van de lezingen vindt u in de

Agenda. Meer informatie over het gastschrijver-

schap en de inhoud van de lezingen vindt u op

www.gastscHrijver.leidenuniv.nl/index

coLLeges muziek en BeeLdende kunstenOverweegt u in het komend studiejaar colle-

ges te volgen op het gebied van muziek of beel-

dende kunsten, dan is de studiegids van de

Faculteit der Kunsten een goed beginpunt voor

uw oriëntatie. In de studiegids vindt u naast

specifieke gegevens over tal van vakken, se-

minars en lezingen ook algemene informatie

over de Faculteit der Kunsten, het Koninklijk

Conservatorium en de Koninklijke Academie

van Beeldende Kunsten.

Voor de masteropleiding Photographic

Studies is een Engelstalige prospectus be-

schikbaar. Deze voor Nederland unieke op-

leiding integreert wetenschap en kunst. Het

is een initiatief van de Faculteit der Kunsten,

de opleiding Kunstgeschiedenis en het

Prentenkabinet van de Universiteit Leiden

en de Koninklijke Academie van Beeldende

Kunsten in Den Haag.

De studiegids en de prospectus zijn vanaf

medio augustus te downloaden op

www.KunstenenwetenscHappen.nl

filoloGie in de 21e eeuWKan een tekst op dezelfde wijze worden

geïnterpreteerd als een DNA-structuur?

En zijn subjectiviteit en intuïtie te combine-

ren met computeranalyses? Deze en

andere vragen staan centraal in het col-

loquium Text Comparison and Digital

Creativity dat wordt georganiseerd door

dr. W.T. van Peursen van het Turgama-

project in samenwerking met de Virtual

Knowledge Studio, een programma van

het KNAW. Het colloquium wordt gehouden

in het kader van het 200-jarig bestaan van

het KNAW.

Zie de agenda voor meer informatie.

judith fRishMan WoRdt hooGleRaaR jodendoM

per 1 september 2008 zal prof.dr. judith frishman de leerstoel jodendom bekleden aan de faculteit der Godsdienstwetenschappen.

Hiermee gaat een lang ge-

koesterde wens van de

faculteit in vervulling.

Jodendom was eerder een

bijzondere leerstoel, ge-

financierd door het LUF,

maar is nu uitgegroeid tot

een reguliere leerstoel.

Bijzonder is wel de wijze

waarop de financiering van

de leerstoel tot stand is

gekomen. Zo is onder meer

naar Amerikaans voor-

beeld een (kosjer) spon-

sordiner georganiseerd

door de Campagne van

Leiden.

Professor Fishman zal

onder andere vergelij-

kend onderzoek doen

naar de emancipatie van

joden en katholieken in

Nederland in de 19e en

vroeg 20e eeuw, en die van

Nederlandse moslims van-

daag.

zie www.religion.leidenuniv.nl

voor nadere informatie over

deze benoeming.

The Orient in World-Historical Space and Time.

AAP: eerste AlumnidAgDe eerste alumnidag van het Archeologisch

Alumni Platform (AAP) is zeer succesvol

verlopen. Het bestuur wil graag iedereen

bedanken voor hun aanwezigheid en hulp

tijdens de dag. Wilt u op de hoogte wor-

den gehouden van volgende alumnidagen?

Stuur dan een mailtje met uw gegevens

naar aap@lasterra.nl

VsB-BeursArcheologie studente eline van den Berg is één van de tien leidse studenten die een VsB-beurs hebben ontvangen. Zij zal een master doen aan de School of

Oriental and African Studies in Londen, op

het gebied van Chinees keramiek. Daarna is

ze echter vastbesloten terug te keren naar

Nederland, waar zij haar vakgebied op de

kaart wil zetten.

De VSB-beurs wordt jaarlijks uitgekeerd door

het VSBfonds, een fonds dat uiteenlopende

maatschappelijke initiatieven in Nederland

steunt. In aanmerking komen Nederlandse

studenten die na afronding van hun master of

hbo-opleiding in Nederland een vervolgstudie

willen gaan doen in het buitenland.

22 leidraad

interview

leidraad 23

interview

Kennis is WelvaartHoe is het met het hoger onderwijs in nederland? ser-voorzitter alexander rinnooy kan, alumnus van leiden en voormalig rector magnificus van de erasmus universiteit, weet de kwestie van meerdere kanten te belichten.teKst: YOeri alBreCHt Beeld: dunCan de FeY

»

ontspannen loopt hij binnen, alexander rinnooy Kan. zijn handelskenmerk, de milde glimlach, ontbreekt ook vandaag niet. de werkkamer bij de ser biedt uitzicht op het intens groene Haagse Bos. dat moet flink rustgevend zijn. Op het vrijwel lege bureau een stapel recent verschenen boe-ken. Bovenop ligt “Het grote graaien” over de topinkomens in nederland.

rinnooy Kan is door de volkskrant recent gekenschetst als de invloedrijkste man van het land. Het tekent hem dat hij daar zelf nogal laconiek over doet. zijn analyse is even scherp als be-scheiden: als je de adviesraden van de regering in je analyse-model het meeste gewicht geeft dan is het niet verbazend dat de voorzitter van een belangrijke adviesraad hoog op dat lijstje van invloedrijke mensen scoort. Het zegt meer over de methode die de volkskrant gebruikt om die lijst samen te stellen dan over mij, meent hij.

Hij studeerde wiskunde in leiden en economie in amsterdam waar hij ook promoveerde. Op 37-jarige leeftijd werd hij rector magnificus van de erasmus universiteit in rotterdam. de jongste rector ooit in ons land. Hij was vanaf 1991 voorzitter van werkgeversorganisatie vnO-nCW en daar-na lid van de raad van Bestuur van ing. Hij is daarmee op dit moment waarschijnlijk de enige nederlander die zowel in de wetenschap, als in het bedrijfsleven als in het openbaar bestuur een topfunctie heeft bekleed.

in leiden woonde hij aanvankelijk aan de Oude vest maar al snel verhuisde hij naar het roemruchte rapenburg 12, beter bekend als studentenhuis ‘Het Wallon’. ‘ik loop er nog wel eens een enkele keer langs. naar mijn oppervlakkige waarneming is dat huis sinds 1970 niet meer gereinigd. ik heb er veel plezier gehad. samengewoond met merkwaardige en excentrieke huis-genoten. zo herinner ik me Jaap scheltes nog. zijn ouders had-den een achtertuin die in Paramaribo begon en eindigde bij de Braziliaanse grens.

interview

leidraad 2524 leidraad

interview

als ik nu in september door het nazomerende leiden loop, vlak voordat het collegejaar begint dan herken je onmiddellijk die geur in de lucht van feestelijke verwachting. Het begin van het nieuwe studentenjaar.’

de huidige voorzitter van de sociaal-economische raad (ser) heeft zich in zijn functie van voorzitter van de Commissie leraren hard gemaakt voor een betere kwaliteit van het onderwijs in nederland. een advies dat nu eens niet in de onderste la van een bureau verdween, maar dat volgens zeggen van minister ronald Plasterk zelf grotendeels wordt uitgevoerd.

Onlangs heeft rinnooy Kan meerdere keren zijn zorg geuit over nederland in den brede. Hij is van mening dat we niet zui-nig genoeg zijn op ons land en onze samenleving. er wordt ver-kwistend omgegaan met de talenten van nederlandse leerlin-gen en studenten.

Hij wees het afgelopen jaar herhaaldelijk op het feit dat ons onderwijs er niet in slaagt de invloed van sociale afkomst

op de carriërekansen te verminderen. een dubbeltje wordt in nederland dus nog steeds heel moeilijk een kwartje. Het is ver-kwanseling van talent, dat nederland zich ook economisch niet kan permitteren.

Hoog tijd voor een gesprek over de kwaliteit van ons weten-schappelijk onderwijs. Wat betreft de, in nederland algemeen aanvaarde mythe van gelijke kansen voor iedereen, is de schade al lang en breed aangericht als de universiteit in beeld komt. We moeten volgens rinnooy Kan wat dat betreft veel eerder begin-nen met reparatiewerk.

‘de meest kansrijke route om iets aan sociale achterstelling te doen, is veel eerder beginnen en serieus werk maken van voor-

schoolse educatie in combinatie met kinderopvang. dat is bewe-zen effectief. dat moet nu in een keer goed opgezet worden om-dat de kinderopvang toch opnieuw vorm gegeven gaat worden.

in een vroeg stadium moeten we iedereen kunnen bedie-nen die een taalachterstand oploopt. daar bewijzen we die kin-deren een goede dienst mee en dus ook nederland. en natuur-lijk ook de moeders die graag willen werken maar zich hiervan weerhouden voelen omdat ze de kinderen niet naar een opvang willen sturen waar ze een achterstand oplopen. mijn ideaal zou zijn dat een moeder haar kinderen eigenlijk te kort doet als zij ze niet naar een opvang stuurt.

We blijven helaas wel een onderwijsmodel houden waarin veel te vroeg wordt gekozen voor de soort schooloplei-ding. die CitO-toets bij twaalf jaar, is een deel van de verkla-ring voor de afgenomen kwaliteit van het onderwijs. Hoe meer talent er uiteindelijk goed voorbereid op de universiteit terecht-komt, hoe beter de universiteit wordt.

maar als we de stapelroute of sluiproute van lagere vormen van onderwijs naar havo of vwo herstellen, dan wordt het wel beter. die herkansingsroute is veel te moeilijk gemaakt en ook veel te duur. dat is onbillijk. maar repareren zou kunnen en no-dig zijn.

vraag is natuurlijk wat bedoelen we nu met de kwaliteit van hoger onderwijs? Hoe meten we dat? en wanneer zijn we tevre-den of ontevreden.

Je kunt natuurlijk naar de hele universiteit kijken, de waar-dering van onderwijs en onderzoek. dan kom je in het wereldje van de rankings. waarvan er inmiddels velen zijn.

Hoe je het ook wendt of keert, er is maar een conclusie mo-gelijk: de europese universiteiten blijven massaal achter bij de amerikaanse. Binnen europa zit nederland niet aan de top maar gelukkig wel boven het midden. zo slecht doen we het tussen de europese universiteiten dus niet.

dat heeft ook te maken met geld. Wij europeanen besteden gewoon een stuk minder van ons bruto nationaal product aan

universiteiten dan de amerikanen.Waar we er in europa meer aan besteden gaat het ook beter.

met dien verstande dat de governance van de universiteiten dan wel in orde moet zijn. meer geld werkt alleen als de governance op orde is en er voldoende universitaire autonomie bestaat. de afstand tot de overheid moet groter zijn dan in veel europese landen het geval is.

Overigens scoort het nederlandse model wat dat betreft niet slecht. vorig jaar had de OeCd een kritische beoordeling van het nederlandse hoger onderwijs. die kritiek richtte zich voornamelijk op de prestaties van de rijksoverheid maar een van de weinig echte pluspunten was het besturingsmodel van de universiteiten.

de basis voor een beter hoger onderwijs is er dus wel. maar er zou meer geld naar toe moeten. gewoon geld van a naar B. dat hoeft niet in een keer aan de universiteiten te worden uit-gekeerd, er mogen wel voorwaarden worden gesteld, het mag bijvoorbeeld best via nWO gaan. maar als percentage van ons bruto nationaal product wordt er veel te weinig uitgegeven aan onderwijs in het algemeen en aan het hoger onderwijs in het bijzonder. dat heeft ook de Kennisinvesteringsagenda van het innovatieplatform duidelijk vastgesteld.

dus als de kwaliteit van onze universiteiten ons niet bevalt, dan heb je hier de eerste eenvoudige en dodelijke analyse.

Maar we moeten natuurlijk ook een laag dieper kij-ken. en daar is leiden eigenlijk heel erg goed in. leiden heeft namelijk veel gedaan aan het onderzoeken van scoringssyste-men. zodat je van wetenschapsgebied tot wetenschapsgebied duidelijk kan vaststellen hoe goed de kwaliteit is. en of die kwa-liteit vooruit of achteruit gaat. afhankelijk van het feit of je een voorstander van ‘backing the winners or helping the losers’ bent, kan je dan beslissen waar er extra geld en aandacht bij moet.’

Waar ligt uw voorkeur als het gaat om het verbeteren van de universiteit?

‘Je moet eerst bepalen hoe je eruit zou willen zien als univer-siteit en dan moet je een strategie kiezen. maar het kan zijn dat er in een nieuw vakgebied een briljant groepje mensen zit die het heel goed doet. dan moet je wellicht die extra steunen.

Het kan ook zo zijn dat een vakgebied dat essentieel is voor de reputatie van de universiteit tijdelijk achteruit gaat. dan moet je dat weer op de rails krijgen.

Het is een geluk dat wetenschappelijke reputaties na-ijlen. dus als je als universiteit merkt dat een vakgebied zakt in kwa-liteit dan is er nog even de tijd om dat recht te zetten voordat je reputatie definitief weg is.

Bovendien, als die aan het zakken is, kun je met een of twee sterke benoemingen van hoogleraren vaak een ongelofelijke stap voorwaarts maken.

toen de leidse juridische faculteit een aantal jaren gele-den echt in moeilijkheden kwam, zag je daar een goed voor-beeld van ooit een echte ‘winner’ die hard op weg was een ‘loser’ te worden. de universiteit heeft zich goed gerealiseerd dat men zich dat echt niet kon permitteren en ik heb de indruk dat dat nu toch bijna is verholpen. zij het misschien dat het nog niet op het niveau is dat het zou moeten zijn. Want leiden zou op zijn minst de ambitie moeten koesteren de beste juridische faculteit van nederland te hebben.

Je hoeft niet meteen voor de winners of de losers te kiezen. Je moet altijd voor talent kiezen.’

Het klinkt simpel maar het blijft moeilijk om universitei-ten echt warm te laten lopen voor onderwijs. Dat is ook een groot probleem.

‘zeker, universiteiten zijn onderzoeksgedreven. iedere dis-cussie over kwaliteit gaat binnen het vakgebied eigenlijk alleen over onderzoek. Het begint bij onderzoek en eindigt bij onder-wijs. Onderzoek is gewoonweg veel belangrijker voor de loop-baan van de professor dan onderwijs. terwijl de studenten na-tuurlijk meer merken van de onderwijskwaliteiten dan van de onderzoekskwaliteiten van een docent. dat is een eeuwenoude oude klacht die je niet zo maar even verandert. »

‘Je hoeft niet meteen voor de winners of de losers te kiezen. Je moet altijd voor talent kiezen’

‘Hoe meer moeite je hebt gedaan om binnen te komen hoe meer je er achteraf van houdt’

26 leidraad leidraad 27

interviewinterview

er wordt natuurlijk van alles geprobeerd met prijzen voor goe-de docenten en dat is ook allemaal heel goed, maar het zal niet snel veel veranderen.’

Toch is de invloed van professoren op de carriëre en de beroeps-keuze van studenten heel erg groot.

‘natuurlijk, dat is bij mij ook zo. iedereen heeft wel een of twee leraren van de middelbare school en een universitaire do-cent die echt een stempel hebben gezet op intellectuele belang-stelling en groei. dat onderstreept nog eens hoe belangrijk dat is voor de kwaliteit.’

Wie waren in Leiden uw belangrijkste hoogleraren?‘dat waren mijn wiskunde hoogleraren. ik studeerde zuive-

re wiskunde. Professor van est en Professor murre. dat waren toegewijde onderzoekers en goede docenten.’

Kan Nederland zelf iets doen aan de kwaliteit van het universi-tair onderwijs of kan dat alleen in EU verband?

‘europa heeft de ambitie uitgesproken om een kennisconti-nent te worden. maar heeft het genoeg prioriteit? er gaat veel geld om in de programma’s maar lukt het om het geld naar de topinstituten te krijgen. Of wordt ook hier helaas weer alles in evenredige mate over alle verschillende lidstaten verdeeld. ik zou toch hopen dat we die tijd van de verdelende rechtvaardig-heid wel gehad hebben. Je zou verwachten dat de eu in staat moet zijn het geld naar de beste programma’s te krijgen en dat tweederangs universiteiten maar gewoon bij hun nationale re-gering moeten aankloppen.’

U bent voor kiezen voor kwaliteit. Zouden we in Nederland ook moeten kiezen voor een topuniversiteit? Het is geen toeval dat Oxford en Cambridge, de enige twee Europese universiteiten die zich met de Amerikaanse top kunnen meten, beduidend beter worden gefinancierd dan andere Engelse universiteiten.

‘in nederland is nooit sprake geweest van een universiteit

die op bijna alle terreinen duidelijk koploper is. in engeland waren er zelfs twee. dat maakt het makkelijker. als die er niet zijn, is het niet gek dat nederland voor een second best systeem kiest, waarin alle universiteiten de kans krijgen met een paar fa-culteiten te excelleren. daarmee kunnen universiteiten zich ook interessant profileren ten opzichte van elkaar.

ik zou ook niet weten wat de grond zou moeten zijn om op-eens van leiden of utrecht of amsterdam het nederlandse Oxford te maken. Het lijkt me beter op bepaalde plekken massa en focus te laten ontstaan. als dat op een internationaal goed ni-veau gebeurt dan kan dat ook disproportioneel worden beloond.’

Dus competitie tussen universiteiten op het niveau van facul-teiten?

‘Jazeker, maar er kunnen ook een paar faculteiten van ver-schillende universiteiten hun krachten bundelen. als een con-sortium van nederlandse universiteiten met samenwerken-de vakgroepen of faculteiten tegen de wereldtop aanleunt, dan moet je die ook meer geld geven ten koste van diegenen die minder goed zijn. dat kan volgens mij ook binnen het huidige wettelijk kader. Je moet dan die vakgroep de kans geven om die sprong naar de wereldtop te maken.

in onderdelen van de fysica is dat in nederland ook gelukt. leiden zit met zijn kleine letteren hier en daar echt bij de we-reldtop. dit soort toppers zou je disproportioneel mogen on-dersteunen en van voeding mogen voorzien. We zouden niet zo benauwd moeten zijn. dat is een beter model dan hier in de polder een nieuw Oxbridge aan te wijzen. nederland is klein ge-noeg om met goede samenwerking tussen verschillende facul-teiten de wereldtop te halen.

maar uiteindelijk gaat het om de juiste groep professoren. die trekt goede staf en studenten aan. Ook buitenlandse stu-denten en dan krijg je zo’n mooie opwaartse spiraal.

in mijn tijd in Rotterdam deden we op het econometrisch instituut echt onderzoek op wereldniveau.

goede studenten konden dus als ze van ons kwamen ook mak-kelijker plek vinden op top universiteiten in het buitenland.

er is echt toch een duidelijke academische pikorde. die is gelukkig zeer duidelijk meritocratisch. Je hoeft dus nooit te twijfelen of je de top bent want dat is binnen het vakgebied glashelder. daar hoef je eigenlijk geen dure enquêtes voor te houden.’

Het is net bekend geworden dat de EU door de gestegen voedsel-prijzen flink geld overhoudt op de landbouwbegroting. Zou het een idee zijn die gelden in de universiteiten te investeren?

‘die meevallers moeten volgens de eu-regels helaas voorlo-pig gewoon terug naar de lidstaten. sluis dat geld in de richting van de kenniseconomie, de lissabon-agenda, daar ben ik groot voorstander van. de kenniseconomie is van doorslaggevend be-lang voor onze welvaart. de Kennisinvesteringsagenda laat dui-delijk zien hoeveel geld erbij moet om ons kennisniveau op peil te krijgen. Over dat bedrag is geen discussie meer, dus laten we dat dan gewoon gaan doen.’

Maar is voor de verbetering van het hoger onderwijs op de kor-te termijn een toelatingsexamen niet gewoon het beste middel? Een toelatingsexamen zorgt voor een enthousiastere studenten-populatie.

‘dat is inderdaad een heel goed idee om de studenten meer betrokken te maken. Hier ligt ook de verklaring voor de onge-lofelijke moeite die de nederlandse universiteiten met fund-raising hebben. Hoe meer moeite je hebt gedaan om binnen te komen hoe meer je er achteraf van houdt. en hoe soepe-ler je welkom bent, hoe minder aanleiding je voelt iets terug te doen. de selectie aan de poort zorgt ook voor een verbon-denheid die zich later vertaalt in giften. Het is natuurlijk bui-tengewoon ironisch dat de nederlander aan die zeer goede en goedkope universiteit met moeite vijfentwintig euro over-maakt terwijl hij voor zijn Businessschool grif grote bedragen uitgeeft. dat moet anders.’

Cvalexander rinnooy kan (1949) studeerde in 1972 cum laude af aan de faculteit wiskunde en na-tuurwetenschappen van universiteit leiden. in hetzelf-de jaar behaalde hij zijn kandidaats econometrie aan de universiteit van amsterdam en vier jaar later promo-veerde hij aldaar in wis- en natuurkunde. na een academische carrière waarbij hij onder meer als jongste rector magnificus ooit werd benoemd aan de erasmus universiteit, maakte hij in 1991 de stap naar het bedrijfsleven, als voorzitter van vno en het latere vno/ncw. in 1996 werd bij lid van de raad van Be-stuur van inG. vanaf 2006 bekleedt hij zijn huidige functie als voorzitter ser. daarnaast vervult rinnooy kan tal van nevenfuncties, waaronder lid taskforce ’vrouwen aan de top’ , voorzitter stichting Praemium erasmianum en voorzitter van de raad van commissa-rissen van ‘Het concertgebouw n.v.’.

‘Als samenwerkende vakgroepen of faculteiten tegen de wereldtop aanleunen, dan moet je die ook meer geld geven’

eredoctoraat voor rien van ijzendoornDe Universiteit van Haifa (Israël) heeft een

eredoctoraat verleend aan prof. dr. Rien

van IJzendoorn, hoogleraar Pedagogische

Wetenschappen. Van IJzendoorn ontvangt

het eredoctoraat vanwege zijn pionierson-

derzoek naar intergenerationele overdracht

van gehechtheid en trauma, naar pedagogi-

sche interventies en naar adoptie. Zijn on-

derzoek maakt duidelijk hoezeer opvoeding

de ontwikkeling van kinderen bepaalt. Het

eredoctoraat is niet de eerste onderschei-

ding die Van IJzendoorn ontvangt voor zijn

werk. Eerder ontving hij de Spinozaprijs

(2004) en de prestigieuze Award for

Distinguished International Contributions

to Child Development (2007) van de Society

for Research in Child Development.

nieuwe therapie tegen zeLfBeschadigingPsychologe Nadja Slee heeft een behandel-

methode ontwikkeld tegen zelfbeschadi-

ging die effectiever blijkt dan reguliere be-

handelingen. Tot nu toe was het gebruikelijk

om de behandeling vooral te richten op de

onderliggende problemen die zelfverwon-

ding tot gevolg hebben. Slee ontwikkelde

een kortdurende cognitieve gedragstherapie

van twaalf sessies, waarin de zelfverwonding

centraal staat. Deze bleek in combinatie met

reguliere therapie effectiever dan uitslui-

tend reguliere therapie.

gesLaagde aLumnidagOp 13 juni vond de alumnidag voor oud-psy-

chologiestudenten plaats met als thema

‘Made in Leiden’. Deelnemers konden ver-

schillende lezingen bijwonen, onder meer

over het nieuwe rekenonderwijs op de

basisschool en over de vernieuwde oplei-

dingsstructuur van de studie. Uiteraard

bleef er daarnaast genoeg tijd over om bij te

kletsen met oud-studiegenoten.

De alumnidag werd georganiseerd door de

Alumnicommissie van studievereniging

Labyrint. Het lidmaatschap van Labyrint be-

draagt slechts € 10 per jaar en biedt voorde-

len als korting op activiteiten en het ontvan-

gen van het verenigingsblad.

meer informatie over laByrint en

alumnuslid worden vindt u op

www.laByrintleiden.nl

neeM deel aan het ondeRWijs- panel!Studievereniging Labyrint heeft in samen-

werking met het Departement Psychologie

een enquête opgezet om de wensen van

alumni in kaart te brengen. Op 18 maart jl.

heeft al een oriënterende bijeenkomst plaats

gevonden waarin met enkele alumni onder

meer gesproken is over specifieke alumniac-

tiviteiten. Ook is een begin gemaakt met het

opzetten van een jaarlijks bijeenkomend on-

derwijspanel waarin nagedacht wordt over

de aansluiting tussen universiteit en werk-

veld. Heeft u interesse om hierover mee te

denken, meld u dan aan op www.laByrint-

leiden.nl

Ook kunt u de alumni-enquête nog invullen.

Deze is te vinden via de volgende link:

Http://fswweB07.fsw.leidenuniv.nl/lime-

survey/index.pHp?sid=17845&newtest=y

oraties pedagogische wetenschap-pen: hanna swaaB en evert schoLteOnlangs hielden prof. dr. Hanna Swaab-

Barneveld en prof. dr. Evert Scholte,

beiden hoogleraar bij de afdeling Orthope-

dagogiek, hun oratie.

Swaab, die zich in het bijzonder richt op

diagnostiek en neuropedagogisch assess-

ment, deelde in haar oratie enkele inzichten

die haar onderzoeksgroep heeft opgedaan

met betrekking

tot roken tijdens

de zwangerschap

en antisociaal ge-

drag tijdens de

ontwikkeling.

‘Kinderen die tij-

dens de zwan-

gerschap zijn

blootgesteld aan

nicotine, hebben

ernstige moeite

om hun gedrag

aan te passen aan

de omstandighe-

den als er emotie

in het spel is’, stel-

de Swaab .

Scholte, bijzonder

hoogleraar vanwege de Stichting Horizon,

pleitte voor een betere samenwerking tus-

sen de jeugdzorg en het speciaal onder-

wijs. ‘We moeten af van het Nederlandse

taboe dat de school zich niet mag bemoei-

en met wat er in het gezin gebeurt,’ aldus

Scholte.

faculteits nieuws

sociale Wetenschappen

28 leidraad leidraad 29

OnderWiJs is Het antWOOrd

dOOr marK rutte

terwijl de afgelopen dertig jaar in ons land meer dan een biljoen (duizend miljard) euro aan armoedebestrijding is besteed, neemt het aan-tal mensen met een laag inkomen nauwelijks af.

de verzorgingsstaat is een buitengewoon bot instrument ge-bleken bij de bestrijding van armoede. de werkelijkheid aan de onderkant van de inkomensschaal is dat er een steeds grotere groep mensen is die nooit heeft gewerkt en haar hele leven van een uitkering afhankelijk is geweest. in deze groep wordt uit-keringsafhankelijkheid van generatie op generatie overgedra-gen. de nieuwe tweedeling kan niet worden aangepakt met meer van hetzelfde. meer geld gaat de situatie van deze mensen niet wezenlijk veranderen. sociale rechtvaardigheid en emancipa-tie moeten langs een heel andere weg gevonden worden, moe-ten een volledig nieuwe betekenis krijgen – een die de spiraal van uitzichtloosheid kan helpen doorbreken.

Behalve groeiend onbehagen over bestuurlijk onvermogen groeide er de afgelopen decennia ook een nieuwe sociale twee-deling. aan de ene kant staan al diegenen die volledig aan het maatschappelijke en economische proces kunnen deelnemen. aan de andere kant staat een nieuwe onderklasse van permanent buitengeslotenen, voor wie de sociale zekerheid niet een vangnet maar een valkuil is.

deze puinhopen van het oude maakbaarheids-ideaal vragen om een andere, veel meer faciliterende rol van de staat. door middel van onderwijs kunnen burgers worden voor-bereid op betrokken burgerschap en economische zelfstandig-heid. Kwalitatief hoogwaardig onderwijs stelt mensen in staat daadwerkelijk regisseur over hun eigen leven te zijn, stelt men-sen in staat in vrijheid vorm te geven aan hun eigen leven.

Het ontzenuwen van vooroordelen, het verdedigen van ver-worvenheden en het bestrijden van intolerantie zijn daarbij van het allergrootste belang. Kennis van enkele zaken in de grond-wet is daarbij ook niet onbelangrijk. die leert bijvoorbeeld dat wij in ons land uitgaan van de gelijkwaardigheid van man en

vrouw, gelovig en ongelovig, blank en zwart, homo en hetero. dat het individu beschikt over een aantal vrijheden die door de staat niet mogen worden aangetast. en dat kerk en staat van el-kaar gescheiden zijn en dat ook behoren te blijven.

daar hoort dus ook bij dat academische onafhankelijkheid en kwaliteit behouden blijven en er zuinig omgegaan wordt met de positie van wetenschappelijk verworven inzichten.

Wat dat betreft verdient het anti-globaliseringsdenken met zijn technoscepsis, de onredelijke en ongefundeerde afwijzing van de verworvenheden van de technologische revolutie, duidelijk weerwoord. technologische hoogstandjes en vindingen waren toen ik aan de universiteit leiden studeerde favoriete gespreksonder-werpen. Het anti-technologiedenken van de antiglobalisten,dat sindsdien in sommige kringen bon-ton geworden is met hun strikte afwijzing van genetische manipulatie in de landbouw en hun felle campagnes tegen industrialisering van onderontwik-kelde gebieden elders in de wereld, heeft iets weg van de engelse luddites. die leefden in de vroege negentiende eeuw hun frus-traties over de komst van de industriële revolutie uit op de spin-machines die hun handwerk overbodig dreigden te maken. Het is niet moeilijk om de overeenkomst te zien tussen de luddites van toen en de ‘activisten’ van nu die voor het oog van de came-ra veldjes met genetisch gemanipuleerde gewassen vernietigen – of met de milieuterroristen die zich van de meest gewelddadige middelen bedienen in hun campagnes tegen biotechnologie-la-boratoria. dat geldt ook voor ontwikkelingen op medisch gebied. Het volledig in kaart brengen van het menselijk genoom heeft de medische wetenschap in een stroomversnelling gebracht. dat maakt het voor het eerst mogelijk om erfelijke aandoeningen als kanker effectief te bestrijden. stamcelonderzoek kan helpen bij het ontwikkelen van nieuwe behandelmethoden voor een reeks van ernstige aandoeningen, van alzheimer tot Parkinson. Wij moeten ervoor waken dat deze ontwikkelingen worden geblok-keerd door een onredelijke en onwetenschappelijke afkeer van het onbekende of door een onwenselijke vermenging van religie en politiek. maar wellicht nog belangrijker: zonder goed onder-wijs geen emancipatie uit achterstelling en armoede.

Cvmark rutte (1967) studeerde in 1992 aan universiteit leiden af in de geschiede-nis van nederland. na een carrière in human resource management, onder meer bij uni-lever, werd hij in 2002 staatsecretaris van sociale zaken en werkgelegenheid. in 2004 vervulde hij dezelfde functie bij onderwijs,cultuur en wetenschappen. sinds 2006 is rutte fractievoorzitter van de vvd.

column

soladaG zeeR GeslaaGdDe Stichting Oud-Leden Augustinus (SOLA),

opgericht in 1986, houdt de oud-leden

van respectievelijk de Rooms-Katholieke

Studenten Vereniging, de Leidse Vereniging

voor Studerenden, de Leidse Vereniging

voor Jongeren en de Leidse Vereniging voor

Studenten "Augustinus" betrokken houden bij

de huidige ontwikkelingen van studentenver-

eniging Augustinus.

Belangrijker echter, is het in stand houden

en verdiepen van de onderlinge contacten tus-

sen de oud-leden. Hiertoe worden jaarlijks en-

kele activiteiten georganiseerd voor de oud-

leden, zoals de onlangs op 26 april gehouden

SOLAdag. SOLAleden konden ’s middags ge-

nieten van een wijnproeverij, gevolgd door een

diner en als sluitstuk het SOLAfeest. Een zeer

geslaagde dag.

Foto’s die tijdens de SOLAdag zijn ge-

maakt, vindt u terug op www.lvvsaugustinus.nl/

album U kunt dan meteen de vernieuwde web-

site van SOLA bekijken: www.lvvsaugusti-

nus.nl/sola

voor meer informatie over reünies en

andere activiteiten voor alumni Kunt

u contact opnemen met Het Bestuurslid

reünisten via reünisten@lvvsaugusti-

nus.nl of telefoon (071) 516 23 33.

faculteits nieuws

Geneeskunde/luMcvereniGinGs nieuws

VeReniGinGsnieuWs

30 leidraad leidraad 31

Dr. Marjolein Kriek zal de geschiedenis in

gaan als een van de eerste vrouwen wier vol-

ledige DNA-volgorde in kaart is gebracht. De

Leidse klinisch geneticus in opleiding maak-

te onderdeel uit van het team dat in mei we-

reldwijd de kranten haalde met deze unieke

prestatie.

Het ontrafelen van de DNA-volgorde – in

vakjargon sequencen – van

een vrouw geeft meer in-

zicht in het X-chromosoom,

aldus prof. dr. Gert-Jan van

Ommen, leider van het Leidse

team en trekker van het

‘Center for Medical Systems

Biology’ een van de centra

van het Nederlands Genoom

Initiatief. ‘Omdat het X-chromosoom in

de helft van de populatie, de mannen, het

werk alleen moet doen, is daar in de evolu-

tie van de mens harder op geselecteerd. Het

X-chromosoom is daardoor minder variabel.

Daarnaast werd het tijd om, na het

(wereldwijd) sequencen van vier mannen, de

geslachtsverhouding wat in evenwicht

te brengen.’

In totaal nam het project zes

maanden in beslag, deels

omdat onderzoek alleen werd

gedaan wanneer het

sequence-apparaat vrij was.

Vervolgonderzoek en analyse

zal naar verwachting eveneens

een half jaar duren.

ondeRzoek naaR VRoeGe diaGnostiek alzheiMeR

Een consortium on-

der leiding van prof.

dr. Mark van Buchem,

hoogleraar neuro-

radiologie aan het Leids

Universitair Medisch Centrum en dr. Bart van

Berckel, nucleair geneeskundige aan het VU

medisch centrum, heeft 15 miljoen euro subsi-

die verworven voor onderzoek naar de ziekte

van Alzheimer.

Hoe de ziekte ontstaat en zich ontwikkelt, is

nog grotendeels onbekend. Daarin hopen de

onderzoekers meer inzicht te kunnen geven.

Professor Van Buchem: “Om medicijnen te

ontwikkelen moet je weten wat de ziekte in een

vroeg stadium doet. Als je medicijnen gaat tes-

ten moet je de werking kunnen volgen. We wil-

len geavanceerde, gevoelige technieken ont-

wikkelen waarmee we het ziekteproces tijdens

het leven kunnen opsporen en volgen.”

meer over de suBsidie, Het consorti-

um en de onderZoeKsaanpaK vindt u in

nummer 6 van cicero, Het tijdscHrift

van Het lumc. dat Kunt u ooK online le-

Zen op www.lumc.nl

krachtige ct-scanner voor Lumc

Sinds 17 april heeft het LUMC als eerste in

Nederland – en als een van de eerste in de

wereld – de beschikking over een 320-ka-

naals CT-scanner: de Aquilion ONE scan-

ner van Toshiba Medical Systems. De voor-

delen van deze nieuwe generatie scanner,

die vijfmaal sterker is dan de huidige gene-

ratie, zijn talrijk. Gehele organen kunnen in

een fractie van een seconde natuurgetrouw

worden afgebeeld. Bovendien is de stralen-

belasting voor de patiënt geringer: bij onder-

zoeken van het hart bijvoorbeeld een factor

vier lager.

Het LUMC zet de innovatieve CT-scanner in

voor geheel nieuwe toepassingen voor de

diagnose van hartziekten, beroertes en kan-

ker. Zo wordt onder meer verwacht dat deze

scanner medici in staat zal stellen om de

diagnose en prognose na een hartaanval

beter en eenvoudiger vast te stellen.

vrouweLijk dna in kaart geBracht

Quintus op hyvesNieuwsgierig naar uw oude Quintusmaten?

Via de Hyve van Reunsiten ALSV Quintus

op netwerksite Hyves vindt u mede-reunis-

ten terug.

Het adres is: http://www.srq.Hyves.nl/

all aMeRican niGht Van MineRVaIn de nacht van 4 op 5 november zal be-

kend worden wie de komende vier jaar zijn

scepter zal mogen zwaaien over onze trans-

Atlantische buren. Ter gelegenheid hier-

van organiseert Minerva wederom een All

American Night op dinsdag 4 november

in de Pieterskerk. Van zeven tot tien uur ’s

avonds zal het debat in alle hevigheid losbar-

sten. Zoals gebruikelijk zal de Amerikaanse

ambassadeur het debat tussen de door ons

uitgenodigde Amerika-deskundigen openen.

Na afloop zal er nog een kleine borrel aan-

geboden worden aan de aanwezigen. Heeft

u interesse om deze avond bij te wonen?

Meldt u aan voor onze nieuwsbrief door een

e-mail te sturen naar interesseaan@gmail.

com, en wij houden u op de hoogte! Of neem

contact op met de Commissaris Reünisten,

reünisten@lsvminerva.nl of 071-5121571.

Voor de data van de Reünistenavonden kunt

u de kalender op onze website,

www.reunistminerva.nl, raadplegen.

diesVieRinG in den haaGNadat vorig jaar voor het eerst in lange tijd

weer een Leidse Diesviering in de residen-

tie had plaatsgevonden, was direct dui-

delijk dat deze viering een vervolg moest

krijgen. En zo geschiedde. Op vrijdag 8 fe-

bruari opende De Witte wederom op gast-

vrije wijze haar deuren voor de Leidse

alumni en stelde haar statige zalen be-

schikbaar voor een feestelijke borrel. Ons

aller Chris Staalman (1959) was opnieuw

de grote motor achter de uitnodigingen

per e-mail, waarvoor hulde.

Maar liefst 150 alumni begaven zich naar

het Plein. De stemming zat er dan ook al

spoedig in. De gezelligheid zo voorzich-

tig mogelijk onderbrekend, voerde Witte-

voorzitter Henk Grootveld (1971) kort

het woord. Hij prees de inspanningen van

Staalman en Erik Bree (1957) om daarna

het woord te geven aan Bert van Delden

(1959), de oud-voorzitter van de Raad voor

de Rechtspraak. Deze jongste Leienaar-

tevens-Witte-lid kweet zich op voortref-

felijke wijze van zijn taak als feestrede-

naar. Hij raakte vanzelfsprekend de juiste

snaar door de welbekende strofe aan te

halen: ‘In Leyden sind die Nächte lang,

so viele schöne Stunden lang’. Bij het af-

scheid werd iedereen verrast met een fraai

uitgevoerd exemplaar van het jaarver-

slag der Universiteit, dat Wiltfried Idema

(1980) vers van de pers had meegebracht

uit Leiden! Uiteraard ligt het in de bedoe-

ling ook volgend jaar bijeen te komen.

Hagenaars die daarin geïnteresseerd zijn,

raadplegen Http://8feBruari.nl of melden

ZicH aan via Haagse@8feBruari.nl.

Door Jan rutger van Zwet (1987)

aGenda

minerva4 oktober Jaardies VVSL 1968

11 oktober Jaardies VVSL 1958

18 oktober Jaardies LSC 1948

25 oktober Jaardies LSC 1958

4 november All American Night

QuintusNovember 2008

Reünistenfeest De Premiere van ALSV

Quintus Meer informatie op:

www.alsvquintus.nl

aGenda

12 novemBer 2008LAG-lezing, Sprekers:

Frank Kroon, over HIV infectie en Aids

anno 2008

Har Meijer, over Cholera in Leiden in de

negentiende eeuw.

Plaats en tijd nader te bepalen.

Kijk op www.lag.nu voor meer informatie.

samenwerkinG

uit Het HOOFd, in de marKtvraag en aanbod van kennis dichter bij elkaar brengen, dat is het doel van de nieuwe Business to science Portal. een initiatief waarbij ondernemers en onderzoekers samen kennis kunnen omzetten in echte innovaties bij bedrijven en overheid.teKst: Karina meerman Beeld: rHOnald BlOmmestiJn

innovatie is voor veel bedrijven en overheidsinstellingen een toverwoord. Om de gewenste innovatie van produc-ten en diensten te verwezenlijken, is ken-nis nodig. universiteiten willen juist hun kennis vercommercialiseren, en die ken-nis van de planken en uit de hoofden halen van wetenschappers. de te starten Business to science Portal brengt de er-varing van ondernemers en de kennis van onderzoekers bij elkaar. Bedrijven weten wat de markt nodig heeft, wetenschap-pers weten welke kennis nodig is in de na-bije toekomst zodat organisaties kunnen innoveren of voorop blijven lopen. ‘We willen de twee partijen zo innig moge-lijk met elkaar verweven,’ zegt dr.ir. Petra van den Berg, hoofd research services van luris (leiden university research & innovation services), de schakel tussen wetenschap en bedrijfsleven.

de Business to science Portal is een initiatief van de universiteit leiden, het leids universitair medisch Centrum, de tu delft en het erasmus mC – allen ver-enigd in het medical delta initiatief – sa-men met tnO. Het doel is kennis op maat te bieden aan het mKB, in eerste in-stantie in de life sciences en medische technologie, maar ook in de alfa- en gammawetenschappen. van den Berg: ‘Wij helpen samenwerkingsver-banden op te zetten tussen onderzoekers en het bedrijfsleven. de zuid-Hollandse

universiteiten en universitair medisch Centra hebben een internationale toppo-sitie op het gebied van life sciences en me-dische technologie, maar bedrijven weten die kennis tot nu toe onvoldoende te vin-den.’ daarbij weten onderzoekers vaak niet wat er leeft in de markt, waardoor in-zichten en informatie onbenut blijven.

de Business to science Portal biedt assistentie op verschillende terreinen. van den Berg: ‘We zetten goede contrac-ten op, zowel juridisch als financieel, en helpen bij het vinden van partners. dat kunnen zowel gouvernementele organisa-ties zijn als commerciële.’ luris is even-eens beschikbaar voor advies over samen-werking op europees niveau, ook tussen onderzoekers onderling. een tweede ac-tiviteit van luris is de bescherming van het intellectueel eigendom: het realise-ren van octrooien en andere bescherming van kennis in het vercommercialiseren van een idee naar de praktijk. luris be-reidt de case voor en legt contacten. ‘Wat mensen nogal eens vergeten is dat kennis van de universiteit leiden eigendom van de universiteit blijft, ook wanneer met derden in zee gegaan wordt. die kennis is immers ontwikkeld met publiek geld. daarbij willen we de beschikking erover houden om het in de toekomst verder te kunnen ontwikkelen en toe te passen in nieuw onderzoek. We willen kennis dus

beschikbaar houden én laten renderen.’ Ook de kennis die in de hoofden van de onderzoekers zit kan van de universiteit zijn – en dat is veel lastiger vast te stellen. advies daaromtrent is dus onontbeerlijk. tot slot is er ook nog de kwestie van aan-sprakelijkheid. ‘We kunnen als univer-siteit geen garantie geven dat de kennis ‘werkt’ in een bepaald product of proces. marktpartijen hebben een eigen verant-woordelijkheid.’

dit jaar wordt de ondersteunings-structuur opgezet in leiden. vraagscouts zullen actief bedrijven in de regio bezoe-ken om te ontdekken welke vragen naar kennis er precies leven. de vraagscouts koppelen hun bevindingen terug naar de kennisinstituten om de juiste weten-schapper te vinden en die met het betref-fende bedrijf in contact te brengen. de werkwijze is gebaseerd op succesvolle ge-lijksoortige projecten in groot-Brittannië zoals de sme Portal in schotland. in nederland loopt het project tot septem-ber 2011. subsidie komt vanuit Pieken in de delta, de provincie zuid-Holland en de gemeenten delft, leiden en rotterdam.

als onderzoekers geen commer-ciële partij kunnen vinden om hun idee te vermarkten, dan bestaat er de mogelijk-heid een start-up te beginnen. Het pro-ject leiden leeuwenhoekstarters geeft daarbij ondersteuning. in samenwerking

32 leidraad leidraad 33

»

met de rabobank biedt het pre-seed-fonds van de universiteit en het lumC startersleningen tot maximaal honderd-duizend euro. de nieuwe ondernemers worden gekoppeld aan de expertise van ervaren entrepreneurs uit de regio en krijgen advies op het gebied van bijvoor-beeld marketing, het schrijven van busi-nessplannen en personele of manage-mentzaken. een deel van de expertise is afkomstig van leiden Bio science Park. Bedrijven in de regio geven toegang tot hun professionele faciliteiten of coachen starters. Ook alumni kunnen daarin een rol spelen.

leeuwenhoekstarters heeft als doel de groei van high-tech bedrijven in de regio leiden te stimuleren. sinds het begin van het project in 2006 zijn vijf nieuwe ondernemingen gestart. ‘Wat

we willen is de starter een goede uit-gangspositie geven voor succes’, zegt van den Berg.

maar er wordt niet alleen gedacht in termen van technologie en medische toe-passingen. een minder bekende bron van kennis is die van de alfa- en gammaweten-schappen zoals rechten en archeologie. samenwerking binnen deze gebieden ge-beurt vaak op individuele basis en is daar-om minder zichtbaar: een juridisch expert wordt ingehuurd voor een rechtszaak, een azië-deskundige geeft toelichting op de ontwikkelingen en toekomstmogelijkhe-den van de nieuwe economische krach-ten. ‘Wij hebben onderzoekers die in staat

zijn mogelijkheden en onmogelijkheden in te schatten, die een zeer gedegen ken-nis van het betreffende vakgebied heb-ben, van taal én cultuur. Wetenschappers als experts is nog onontgonnen terrein.’ van den Berg ziet een zonnige toekomst voor de academische consultant, alhoewel ze niet erg gecharmeerd is van de nega-tieve associatie die dat woord soms heeft met foute pakken en te hoge uurtarieven. ‘We noemen ze liever kennisadviseurs.’ Ook hier is het doel hetzelfde: het actief vermarkten van kennis, door die uit het hoofd te halen en in de markt te zetten. ‘Bedrijven weten vaak niet waar welke kennis zit: daarom maken we die kennis zichtbaar en beschikbaar via de Business to science Portal. Het is een eerste stap naar het aanbieden van kennisadviseur-schap voor alle disciplines.’

samenwerkinG

34 leidraad leidraad 35

innoverende initiAtievende Business to science Portal is een initiatief van de universiteit leiden, het leids universitair medisch centrum, de tu delft en het erasmus mc, die als part-ners verenigd zijn in het medical delta initiatief, en tno. doel is om een eenduidige en laagdrempelige in-gang voor regionale bedrijven te creëren tot expertise en faciliteiten van de universiteiten en kennisinstellin-gen. Hiermee wil de Portal bijdragen aan nieuwe inno-vaties van bedrijven in de life sciences en medische sector in de regio, en daarmee aan de groei van bedrij-ven en werkgelegenheid. www.b2sp.nl

medical delta, waarin voornoemde universiteiten sa-men met de erasmus universiteit, is in 2007 van start gegaan. doelstellingen zijn om doorbraken in de ge-zondheidszorg en medische wetenschap te realiseren, innovatieve technologie te ontwikkelen en een voedings-bodem voor economische mogelijkheden te creëren. voor meer informatie zie www.medicaldelta.nl

luris – leiden university research and innovation services – maakt onderdeel uit van universiteit leiden en heeft als doel om kennisoverdracht tussen wetenschap en samenleving te bevorderen. meer informatie vindt u op www.luris.nl

kWeekVijVeR VooR innoVatie

de oceanen worden leeggevist en als dat onvermin-derd doorgaat, is er over twintig of dertig jaar geen wilde vis meer te vinden. aquacultuur, het kunstmatig kweken van vis, kan daarom op grote interesse rekenen van de wetenschap en het bedrijfsleven. maar of het nu tong, zalm, tilapia of paling is; vis laat zich niet zo makkelijk kweken. reproductiecycli lopen niet syn-chroon, eitjes kunnen niet in één keer worden geoogst en dit maakt kweekvijvers tot arbeidsintensieve en dus kostbare omgevingen, waar het lastig is controle op te houden. dr. Guido van den thillart en prof. dr. Herman spaink van de faculteit wiskunde en natuurweten-schappen aan de universiteit leiden ontwikkelden celimplantaten, die ervoor moeten zorgen dat bepaalde vissoorten in kweekvijvers tegelijk eieren leggen. de stof in het implantaat, dat op een diervriendelijke ma-nier wordt toegediend, zorgt ervoor dat een bepaald hormoon in kleine hoeveelheden over een langere tijd wordt afgegeven, waardoor tevens stress tot een mini-mum wordt gereduceerd. de toekomst voor dit idee is eveneens rooskleurig: het langzame vrijkomen van de stoffen zou ook toegepast kunnen worden op celthera-pie bij mensen, zodat ze veel minder vaak een behande-ling hoeven te ondergaan.de wetenschappers richtten vorig jaar het bedrijf zf-screens op. dat het idee van spaink en van den thillart interessant is, bleek ook uit de hoeveelheid subsidie die zf-screens tot op heden ontving. Het is nu zaak de volgende stap te zetten: trials op grote schaal. aquacultuur is een veld waarin iedereen elkaar kent. zf-screens is in contact gekomen met zakelijke partners door hen direct te benaderen en ‘brokerage events’ bij te wonen, die onder andere worden georganiseerd door luris. met luris is ook onderhandeld over het patent en de voorwaarden waaronder zf-screens een exclusieve licentie krijgt om het product in de markt te zetten. de stap naar de markt komt niet zozeer uit een behoefte tot commercialiseren. van den thillart: ‘Het is de uitdaging om iets nieuws te introduceren. Het blijkt een gouden idee geweest te zijn, maar het moet nog wel uitgevoerd worden. zonder een commerciële partner gaat dat niet lukken.’ als de trials slagen, en van den thillart heeft daar alle vertrouwen in, dan kan het product verder worden ontwikkeld.

‘Wat we willen is de starter een goede uitgangspositie geven voor succes’

BenoeMinGenOp 15 april is Dr. Pablo Mendes de Leon

benoemd tot Hoog-

leraar in het Lucht-

en Ruimterecht. Prof.

Mendes de Leon is sinds

1985 in dienst van de fa-

culteit als Directeur van

het op dat moment op-

gerichte Internationaal

Instituut voor Lucht- en Ruimterecht. Het

Instituut geniet een zeer goede bekendheid

en uitstekende reputatie in binnen- en buiten-

land, en trekt studenten uit alle delen van de

wereld.

Dr. Joanne van der Leun is met ingang

van 15 april benoemd tot hoogleraar

Criminologie bij het

Departement Strafrecht

& Criminologie, afdeling

Criminologie. Haar on-

derzoeksinteresses

liggen op het gebied van

grootstedelijke vraag-

stukken rondom criminaliteit en migratie en

het bestuderen van criminaliteit en overlast in

de concrete context. Prof. Van der Leun maakt

deel uit van het Onderzoeksbestuur van de

faculteit en van het dagelijks bestuur van het

departement Strafrecht en Criminologie.

winst voor LeidenHet Internationaal recht-team van de

Universiteit Leiden won zaterdag 12 april

de finale van de 31ste editie van de pres-

tigieuze Telders International Law Moort

Court Competition. Vijfentwintig universitei-

ten uit 24 Europese landen namen dit jaar

deel aan de halve finales. Door de grote toe-

loop werd er verscheidene landen eerst een

nationale voorronde gehouden. Nederland

werd als gastland vertegenwoordigd door de

Universiteit Leiden en de Rijksuniversiteit

Groningen.

meer informatie over programma, tijd

en locatie alsmede aanmelding vindt

u op de site van de alumnivereniging:

HyperlinK "Http://www.vvjf.leidenuniv.

nl" www.vvjf.leidenuniv.nl

to aLL aLumni of the adv. LLm programme air and space LawThe International Institute of Air and Space

Law at Leiden University is planning to set

up an interactive network for alumni of the

advanced LLM programme in air and space

law, which started in 2000.

If you are an alumnus of the program-

me, please send an email to Tanja Masson-

Zwaan, Deputy Director of the Institute, at

t.l.masson@law.leidenuniv.nl with your cur-

rent contact details (name, title, company/

institution, address, postal code, city, coun-

try, phone, fax and email).

Thank you in advance for your cooperation.

The Institute is looking forward to getting

back in touch with you!

in memoriam prof. mr. w.m. kLeijn

Op 4 maart jl. overleed

prof. mr. W.M. Kleijn

('s-Gravenhage 1927),

van 1970-1992 hoogle-

raar burgerlijk en no-

tarieel recht aan de

Leidse juridische fa-

culteit. Prof. Kleijn

was een één van de

meest markante docenten aan de faculteit

gedurende de afgelopen decennia: een be-

genadigde docent, creatieve wetenschapper

en internationale bruggenbouwer. Bovenal

was Prof. Kleijn een ‘mensenmens’, met een

enorme interesse in anderen, vooral in zijn

eigen studenten.

najaarsactiviteiten post-academisch onderwijsHet Juridisch PAO van de Universiteit Leiden

organiseert nascholing voor juridische pro-

fessionals en is onder meer erkend opleider

voor NOvA, KNB en KBvG. Naast contract-

onderwijs en in-company trainingen, orga-

niseert het JPAO ook basis- en verdiepings-

cursussen.

In het najaarsseizoen ligt de nadruk vooral

op eendaagse actualiteitendagen. Een van

de onderwerpen die aan bod zal komen is in-

solventierecht.

meer over de activiteiten van jpao en

Het najaarsprogramma vindt u op

www.law.leidenuniv.nl/org/cleverin-

ga/jpao

Leiden revisitedNoteert u het vast in uw agenda: op vrij-

dag 26 september vindt Leiden revisi-

ted plaats. Alumni van de faculteit der

Rechtsgeleerdheid worden uitgenodigd op-

nieuw plaats te nemen in de collegebanken.

faculteits nieuws

RechtsGeleeRdheid

aGenda

1 septemBer

Opening academisch jaar

3 septemBer

Opening facultair jaar/propedeusebuluit-

reiking Promotie mr. B.M. Dijksterhuis

26 septemBer

Alumnidag faculteit : Leiden Revisited

7 oktoBerOratie prof. dr. J. Cartwright

7 novemBerOratie prof. dr. R.C. Tobler LL.M

19 novemBer Promotie mr. G.J. Vossestein

28 novemBer Oratie prof. dr. A.G. Castermans

oPinie

oorzaak en gevolg. Het gaat om zekerheden die je niet kunt be-wijzen, maar die desondanks zekerheden zijn. dat is geloof.’ donners vertrouwen in god is onbegrensd, wat wetenschappers er ook van mogen zeggen. ‘Bewijzen dat er een god is, is net zo moeilijk als bewijzen dat er geen god is.’

koren op de molen van philipse. ‘intellectueel bezien is het uiterst onwaarschijnlijk dat god bestaat of dat go-den bestaan. Je kunt jezelf afvragen in hoeverre men respect moet hebben voor onware opvattingen. We kunnen wel beweren dat we respect hebben voor de overtuiging 2 plus 2 is 5, maar dat is onzin. Wel moet je natuurlijk de mensen respecteren de men-sen respecteren ofschoon ze onware opvattingen erop na houden. Het europees Hof voor de rechten van de mens gaat in zijn visie terecht heel ver in de bescherming van de vrijheid van menings-uiting tegen allerlei vormen van religieuze intolerantie.’

islamkenner prof. dr. mr. Maurits Berger is het wel met zijn collega eens. ‘religie is een drijvende kracht voor mensen en alleen al om die reden interessant. Je kunt die niet negeren. ik vind persoonlijk echter de toenemende invloed van religie in het huidige politieke en maatschappelijke discours geen goede zaak. religie is iets waar je niet echt discussie over kunt voeren. religie kun je niet toelaten in een rechtszaak, het

is zoiets absoluuts. Wat mij persoonlijk raakt, is de fundamen-talistische en tamelijke enge interpretatie van religie. toegepast op het heden met een onverzoenlijke houding naar andersden-kenden. daar heb ik een broertje dood aan. vooral in de politiek neemt religie toe in de beleving, meen ik te zien. in amerika, maar ook hier in nederland, en zeker ook in landen als israël en Pakistan. een land alleen voor joden, een land alleen voor mos-lims. Het maakt het voeren van een interne politieke discussie er niet prettiger op.’ Philipse zegt in zijn boek het volgende. ‘Het onredelijke geloof in een absolute en universeel geldende waarheid is de bron van

elk fundamentalisme en vormt een voortdurend gevaar voor het vreedzaam samenleven tussen mensen van uiteenlopende cultu-ren.’ nu zegt hij: ‘zonder godsdienstkritiek was onze democra-tie er nooit gekomen, evenmin als onze wetenschapscultuur. de wereldbevolking zal volgens de verenigde naties in 2050 met de helft zijn toegenomen tot 9 miljard mensen. als je puur demo-grafisch kijkt, wordt het percentage van de wereldbevolking dat de verlichtingstraditie incorporeert en daardoor een bepaalde

36 leidraad leidraad 37

‘ De liberalisering van de islam zal in Europa plaatsvinden’

»

oPinie

respect voor godsdienstkritiek

filosoof Herman Philipse en islamkenner maurits Berger spreken zich uit over religie en wetenschap. een discussie die boeiende inzichten oplevert.teKst: ruPert ParKer BradY, Beeld: HH, marC de Haan

zonder steun van het maatschappelijk middenveld is handha-ving van de wet niet mogelijk. in deze bewoordingen sprak ernst Hirsch Ballin zich in 1994 uit als Cda-minister van Justitie van Paars i. voor prof. dr. mr. Herman Philipse was deze implicie-te verwijzing naar de zogeheten gezaghebbende positie van de kerken in de nederlandse samenleving de aanleiding om zijn beroemde populairwetenschappelijke werk Het Atheïstisch Manifest te schrijven. morele normen kunnen in zijn ogen niet worden gerechtvaardigd door religieuze autoriteiten of open-baringen. dogmatisch denken leidt altijd tot een of andere vorm van onverdraagzaamheid. dat spoort steeds moeilijker met de veranderende wereld waarin morele opvattingen niet langer be-paald moeten worden door godsdienstige opvattingen. ‘ik kies ervoor het morele discours los te zien van godsdienst’, stelt Philipse. ‘mensen die geloven zijn statistisch gezien waar-schijnlijk niet moreler dan mensen die niet geloven.’

kom daar maar eens om bij iemand als minis-ter Piet Hein donner, die onlangs in een interview met Hollands Diep stelde dat zijn geloof hem helpt bij het maken van more-le keuzes als minister van sociale zaken en Werkgelegenheid. ‘uiteindelijk gaat het om vragen van goed en kwaad, altijd vra-gen die naar je mensbeeld terug te voeren zijn. dat berust op uitgangspunten en overtuigingen die niet voorwerp zijn van

de islaMkenneRProfessor dr. mr. maurits Berger (1964) is jurist en arabist. Hij bezet sinds 1 maart de leerstoel the sultan of oman chair of oriental studies met als leeropdracht de islam in het hedendaagse westen. deze leerstoel wordt gefinancierd door het sultanaat van oman omdat het past in zijn ambitie om de dialoog tussen landen en volkeren te bevorderen. overigens is de leerstoelhouder op geen enkele wijze afhankelijk van of verantwoorde-lijk jegens de omaanse regering. Bergers laatst verschenen boek is getiteld sjeik in de domkerk over de verschillen en overeenkomsten tussen de arabische en de europese wereld.

‘Nederland voldoet meer aan de eisen van een islamitische staat dan Pakistan’ maurits Berger

oPinie

te accepteren. Je kunt niet vanuit geloof wetenschappelijke methoden ontwikkelen. respect voor wetenschap moet op school al vroeg aangeleerd worden. daarom is ons systeem van het overheidsgefinancierde religieuze onderwijs buiten-gewoon onwenselijk.’

Berger voegt daar een interessante dimensie aan toe. ‘als de fundamentalisten en extremisten ergens geen probleem mee hebben, dan is het de wetenschap en techniek. Het probleem is moraliteit. de laatste 50 jaar is er sprake van een revolutie in het denken over de islam en is de interpretatie niet meer voor-behouden aan schriftgeleerden. iedereen kan zich het recht toe-eigenen de islam te interpreteren. dat geldt voor Osama Bin laden en dat geldt voor de moslimfeministen. de doos van Pandora staat open, iedereen slaat elkaar om de oren met: “dat mag niet” en “wie denk je wel dat je bent”. totale democratie en dus chaos van de rede. iedereen denkt overtuigd te zijn van de ware interpretatie. Het is een directe reactie op de politieke en maatschappelijke verhoudingen.’ Persoonlijk maakt hij ook mee hoe dit werkt. ‘ik ben als niet-moslim zogenaamd objec-tiever, meer wetenschappelijk. ik heb de afgelopen jaren veel gastcolleges islamitisch recht gegeven. Bijna altijd heb ik de vraag gesteld gekregen: ‘meneer, bent u moslim? als ik ja zou zeggen stortte mijn verhaal in elkaar, zei ik nee dan was ik des

te geloofwaardiger. Waar we het nu over hebben is wie de zo-genaamde wetenschappelijke waarheid verkondigt. Het is zo subjectief als het maar kan zijn.’

Respect voor religie is ook een emotioneel beladen thema in de nederlandse samenleving. Berger: ‘Het interes-sante is dat islam bashing wel eens wordt vergeleken met kri-tiek op de joden. er is echter een belangrijk verschil, antisemi-tisme gaat over joden niet over Jodendom. in nederland gaat de discussie over de islam, niet over de moslims. Het is steeds een theologisch debat. Het bijzondere van nederland is dat de moslimgemeenschap geen religieuze en politieke autori-teit heeft. in religieus opzicht is er veelal sprake van ieder voor zichzelf. in wezen zou je kunnen stellen dat men enorm is ge-integreerd in de traditionele nederlandse religieuze verdeeld-heid: zelf willen kunnen bepalen hoe de religie in elkaar steekt, de relatie tussen jou en god, dat is een vorm van protestantis-me. dat betekent dat allerlei sociaal, economische en politieke omstandigheden dan bepalend kunnen zijn. de Koran is mijn grondwet, zeggen sommige moslims, maar er staat bijna niets in qua regels. daar moet je als mens mee aan de slag. Het be-langrijkste middel om god te begrijpen is de rede. Overigens werd dat al door de vroege islamitische schriftgeleerden en fi-losofen erkend,’ meent Berger.

38 leidraad leidraad 39

»

oPinie

rationale manier van denken heeft, alarmerend veel kleiner. de globale situatie eist dat er een mondiale verlichtingscampagne gevoerd wordt. scholing is dan heel belangrijk. als je ontwikke-lingshulp wilt geven, moet er in onderwijs worden geïnvesteerd. door de globalisering stuiten verschillende wereldbeschouwin-

gen veel vaker en heftiger op elkaar, hetgeen leidt tot conflictsi-tuaties, bijvoorbeeld tussen geseculariseerde culturen en islami-tische culturen.’

Religie heeft zonder twijfel een impact op de vooruitgang van de wereld, ondanks dat descartes (1596-1650) lang geleden een einde heeft gemaakt aan het idee dat een natuurproces door een doel wordt bepaald. zijn inzicht was dat wanneer uit kennis van enkele gegevens een wiskundige reeks volgt en eveneens geldt dat alle processen in de natuur wiskundig zijn te beschrijven, deze voorspelbaar-heid ook geldt voor de hele natuur. Hij heeft hiermee in fei-te de essentie van wetenschap beschreven: het vermogen om voorspellingen te doen. descartes was er een niet minder ge-

lovig mens om. en nog steeds zijn er geleerden, een minder-heid, die stellen dat de wetenschap door het christendom is gebaard. Ook het Jodendom en de soennitische en sjiitische islam zouden volgens hen de wetenschap bevorderen omdat die positief kijken naar al wat is en dus naar alles wat er on-derzocht moet worden. een tweede argument dat de gelovigen onder de wetenschappers hanteren is dat het in deze religies met een persoonlijke god draait om de verlossing door een Heiland (Christus, de Here) die hoger staat dan wijzelf. een derde reden is het lineaire tijdsbesef aangezien deze religies zouden samenhangen met bepalende gebeurtenissen in de ge-schiedenis. een vierde reden is dat al deze religies niet strijdig mogen zijn met de logica, de ratio en de feiten.

Philipse: ‘sommige wetenschapshistorici hebben beweerd dat zonder het christendom de wetenschap nooit was ont-staan. maar als filosoof vraag ik mij louter af wat de waarheid is, ik ga niet op zoek naar politieke correctheden. Wat er in feite is gebeurd in de wetenschapsgeschiedenis is dat alle ver-meende religieuze kernbronnen onderuit gehaald zijn. er is geen bewijs dat bidden voor patiënten hun gezondheid bevor-dert of dat religieuze openbaringen kennis bieden die niet al in de desbetreffende cultuur aanwezig was. er is geen enke-le reden om de inhoud van religieuze overtuigingen als waar

de atheistProfessor dr. mr. Herman Philipse (1951) is jurist en filosoof. vanaf 1986 was hij verbonden aan de universiteit leiden als hoogleraar wijsbegeerte met als specialisatie kennistheorie. sinds 2003 is hij als universiteitshoogleraar verbonden aan de universiteit van utrecht. zijn bekendste nederlandse uitgave is atheïstisch manifest en de onredelijkheid van religie (1995/2004)

‘ Het belangrijkste middel om God te begrijpen is de rede’

‘ Er moet een mondiale verlichtingscampagne gevoerd worden’

Herman PHiliPse

faculteits nieuws

WisKunde en natuurWetensCHaPPen

40 leidraad

oPinie

nederland is een kweektuin voor europa, stelt Philipse. ‘de liberalisering van de islam zal in europa plaatsvin-den. We moeten pal staan voor de vrijheid van meningsuiting en de waarde daarvan ook verdedigen tegenover religieuze sta-ten zoals iran. als iemand hier komt als immigrant, dan mogen wij het morele oordeel hebben dat diegene zich op bepaalde pun-

ten aanpast. Je mag bijvoorbeeld eisen dat mensen in nederland gelijkheid tussen man en vrouw moeten accepteren en homo’s niet onheus bejegenen.’ Berger weet dat steeds meer moslims in de wereld zich vragen stellen bij typisch islamitische ‘heilstaten’ zoals iran, Pakistan, saoedi-arabië en soedan. ‘zij voldoen im-mers niet aan het islamitische ideaal van sociale rechtvaardig-heid. nederland voldoet meer aan de eisen van een islamitische staat omdat er sprake is van rechtsgelijkheid, rechtvaardigheid, er zijn uitkeringen voor weduwen en werklozen, en er wordt ont-wikkelingshulp gegeven. al deze aspecten zitten in de centrale boodschap van de profeet. als de islam werkelijk goed geleefd en beleefd wordt, dan zou een staat, waar veel mensen leven die is-

lamitisch willen zijn en die de nadruk leggen op gedragscodes, daaraan moeten voldoen. een belangrijk aspect van religieuze mensen met een maatschappijvisie is dat veel dingen verboden moeten worden.’

‘ik zou liever geen scholen in nederland hebben van een bepaalde religieus homogene groep en een culturele achter-grond die niet nederlands is’, zegt Philipse. ‘Omwille van de im-migratie hebben mensen behoefte aan wederzijdse steun van ge-lijkgestemden. de overheid moet dat niet faciliteren maar vooral stimuleren dat mensen elkaar leren kennen en respect krijgen voor anderen. We moeten een open discussie hierover voeren waarbij niemand van te voren wordt afgemaakt. Je moet geen disrespect hebben voor godsdienstonderwijs, maar voor de inte-gratie is het mooi dat mensen uit verschillende godsdiensten el-kaar bij godsdienstlessen ontmoeten.’

Het is een ironische speling van het lot dat Philipse in Hirsch Ballin een onverwachte medestander vindt, blijkt uit een recent interview in vrij nederland met de huidige minister van Justitie. ‘als je niet geïnteresseerd bent in de kennismaking met anderen, leidt dat tot mentale introversie. tot geborneerdheid met alle ge-volgen van dien. de meerwaarde van de kennismaking met andere culturen en identiteiten is voor mij existentieel.’ gesproken als een echte wetenschapper het betaamt. altijd nieuwsgierig blijven.

een BRief Van einsteineen tot op heden onbekende brief van albert einstein is dit voorjaar in londen geveild. op 3 januari 1945 ontvouwde hij tegenover filosoof eric. B. Gutkind zijn opvattingen over God, de Bijbel en het joodse volk. ‘Het woord God is voor mij niets meer dan de uitdrukking en een product van menselijke zwakte, de Bijbel een verzameling van eerbiedwaardige, maar primitieve legendes die desalniettemin behoorlijk kinderachtig zijn. (…) ‘voor mij is de joodse religie net als alle andere religies een incarnatie van het meest kinderachtige bijgeloof. en het joodse volk, waartoe ik graag behoor en met wiens mentaliteit ik een diepe verbondenheid voel, is voor mij niet beter dan alle andere volken.’

bronnen: Je moet eerst de ander zien te begrijpen.margalith kleijwegt en max van weezel, mei 2008

ik ben ook mijn gevoel.edmond hofland en paul witteman, hollands diep mei/ juni 2008

Geloof strijdt met wetenschapwillem van hoorn, nrc handelsblad november 2007

Het westers christendom heeft de wetenschap gebaard. katholiek nieuwsblad, augustus 2003

Hoe de stof de geest kreeg. de evolutie van het ik. arie bos. christofoor 2008.

leidraad 41

aGenda

20 juLiUitzending van populair wetenschap-

pelijk televisie programma Hoe?Zo!,

waarin LION-medewerker Wilfred van

der Geest aan het woord komt over zwa-

velhexafluoride. Nederland 1, 20.25 uur.

17 augustusScience Café Leiden.

Thema: partnerkeuze.

16 novemBerScience Café Leiden.

Thema: zo apen, zo mensen.

www.sciencecafeleiden.nl

infoRMatie en discussieIn navolging van initiatieven in Frankrijk en

Groot-Brittannië, bestaat sinds 2006 ook in

Leiden een Science Café waar mensen die ge-

interesseerd zijn in wetenschap in de breedste

zin van het woord kunnen horen en discussië-

ren over controversiële onderwerpen. Iedere

maand organiseert Science Café Leiden een

open informatie- en discussieavond met

onderwerpen uiteenlopend van 'kernener-

gie' tot 'de nieuwe spelling'. Per avond wordt

een aantal prominente wetenschappers uit-

genodigd om het onderwerp te introduceren.

Hierna staat het iedereen vrij om vragen te

stellen, kennis op te doen, mee te discussiëren

of een mening te vormen.

Science Café Leiden vindt in principe iede-

re laatste dinsdag van de maand plaats in één

van de unieke universitaire locaties. De laatste

informatie over onderwerp, datum, tijd en lo-

catie vindt u op www.sciencecafeleiden.nl

of www.ufB.leidenuniv.nl

ruBicon-suBsidie voor vijf onderzoekersVijf Leidse onderzoekers hebben een

Rubicon-subsidie van NWO ontvangen.

Een Rubicon-subsidie stelt pasgepromo-

veerde onderzoekers in staat om onder-

zoekservaring op te doen in het buiten-

land. Voorwaarde voor de subsidie is dat ze

onderzoek doen dat innoverend en grens-

verleggend is en dat het instituut dat ze

bezoeken excellent is. Drie van de onder-

zoekers gaan naar de Verenigde Staten

(Harvard en Texas A&M University), een naar

Groot-Brittannië (Birmingham) en een naar

Australië (Garvan Institute). Twee buitenlan-

ders komen naar Leiden. In totaal krijgen 31

onderzoekers een Rubicon.

BenoemingenProf.dr. Edgar Groenen

is per 28 mei voor

vier jaar benoemd als

plaatsvervangend de-

caan en portefeuille-

houder Onderwijs in

het Faculteitsbestuur

van de Faculteit

der Wiskunde en

Natuurwetenschappen. Groenen volgt in de-

ze functie prof.dr. Jan Kijne op.

Dr. Bert van Duijn is per 15 maart benoemd

tot hoogleraar in de planten-elektrofysio-

logie. Van Duijn is expert in de cellulaire

elektrofysiologie, waarbij onder meer de

patch clamp-technologie en mathematische

modellering worden gebruikt, en in de zaad-

fysiologie. Naast zijn hoogleraarschap ver-

vult Van Duijn de functie van Chief Scientific

Officer bij Fytagoras en beheert hij bij het

PBDL de unieke, gezamenlijke IBL-TNO/

Fytagoras-apparatuur.

‘ Iedereen kan zich het recht toe-eigenen de islam te interpreteren’

BeroePsGroePen

Onder PrOFessOrenvier alumni uit leiden laten hun licht schijnen op de status van het hoger onderwijs, in nederland en in het land waar zij nu doceren.

teKst: ruud slierings Beeld: alan dOve, marC sadOWsKi, martiJn de vries

42 leidraad leidraad 43

Anton Stoorvogelstudie: wisKUnde, 1982-1987werkgever: Universiteit vAn twente, electricAl engineering, mAthemAtics And compUter science functie: hooglerAAr wisKUnde

‘Goede onderlinge samenwerking, een evenwichtige leeftijdsopbouw, een goede balans tussen onderwijs en onderzoek, en een stabiele financiering’

nicolA PeArt-WierSumstudie: rechten, 1971-1976werkgever: University of otAgo, dUnedin (nieUw ZeelAnd)functie: hooglerAAr rechten specialisatie: hUwelijKsvermogens-recht en erfrecht

‘Docenten zijn bepalend. Het kost ons soms moeite om goede docenten hiernaartoe te halen; voor velen is dit het einde van de wereld’

BeroePsGroePen

44 leidraad leidraad 45

Wilt idemAstudie: chinese tAAl- en letterKUnde, 1963-1968werkgever: hArvArd University, depArtment of eAst AsiAn lAngUAges And civiliZAtionsfunctie: hooglerAAr chinese tAAl- en letterKUnde

BoudeWijn SirkSstudie: rechten, 1966-1972werkgever: University of oxford, regiUs chAir of civil lAw functie: hooglerAAr romeins recht

‘De mensen die lesgeven en de sfeer op de universiteit. Goed onderwijs werkt alleen als er hard gestudeerd wordt’

‘Wetenschappelijke vrijheid en zelfstandigheid voor de docenten, een goede vooropleiding en selectie van studenten, en druk op zowel studenten als docenten’

Boudewijn sirks is aan de univer-siteit van Oxford regius Professor of Civil law. in deze in 1546 opgezette leerstoel is hij in 2006 door de Queen zelve be-noemd, na onder meer een professoraat in Frankfurt am main bekleed te hebben. deze prestigieuze functie heeft hij mede te danken aan zijn grote staat van dienst in dit rechtsgebied: ‘ik geef hier richting aan het onderwijs in romeins recht. dat vak is vanwege het belang hier verplicht. verder heb ik alle ruimte voor mijn onderzoek. mooier kan het niet.’

nicola Peart-Wiersum vertrok na haar rechtenstudie als beursstudent naar zuid-afrika, kreeg een vaste aanstelling aan de universiteit van Kaapstad, trouwde met een zuid-afrikaan, en volgde hem toen hij benoemd werd aan de medische faculteit van de universiteit van Otago in dunedin, de oudste universiteit van nieuw-zeeland. sinds twee jaar is zij hier hoogleraar: ‘verder weg van nederland kan bijna niet. Het is 34 uur vliegen naar amsterdam. maar dit is een prima plek om te zijn, en van de acht universiteiten in dit land is Otago tot beste verkozen.’

anton stoorvogel bleef dichter bij huis. in 1987 verhuisde hij voor zijn promotie-

onderzoek in de wiskunde van leiden naar eindhoven. via een tussenstap in delft be-landde hij in 2006 in enschede: ‘ik ver-baas me er wel eens over hoe weinig ech-te keuzes je in het leven maakt. ik wilde na mijn studie bij Philips werken, maar be-hoorde tot de eerste generatie van de twee-fasenstructuur. met vier jaar studie wer-ken? ga eerst maar promoveren, zeiden ze.

zo ben ik in de wetenschap blijven hangen. in twente heb ik de ideale combinatie ge-vonden van onderwijs en onderzoek.’

leiden is tot eind 1999 de thuisbasis van sinoloog Wilt idema gebleven. in 1968 vertrok hij naar Japan en Hong Kong, maar in 1970 keerde hij terug naar de alma mater. zes jaar later werd hij hier hoogle-raar in de Chinese taal en Cultuur. via veel gasthoogleraarschappen volgde in 2000 de benoeming aan Harvard: ‘in europees per-spectief is leiden een grote en zeer goede vakgroep, maar Harvard is het beste insti-tuut voor Chinese studies, buiten China. meer docenten, een grotere bibliotheek, meer specialisaties. Chinezen komen zelf ook graag hier voor onderzoek of een gast-docentschap. Onze benadering is toch wat vrijer en onafhankelijker dan in China.’

de verschillen tussen ‘leiden toen’ en ‘hun universiteit nu’ zijn groot. in twee dimensies, zou je kunnen zeggen: de 21e eeuw is een totaal andere tijd dan de in-ternetloze jaren waarin zij hebben gestu-deerd, maar nog veel groter zijn de ver-schillen in onderwijscultuur.

dunedin lijkt in zekere zin op leiden, de academische populatie domineert de

stad: van de 100.000 inwoners hoort een-vijfde bij de universiteit. toch is het anders om hier rechten te studeren. Peart was in 1971 één van de 1200 eerstejaars rech-ten. in dunedin is de faculteit veel kleiner: ‘Wilde ik destijds tijdens college profes-sor Feenstra zien, dan had ik een verrekij-ker nodig gehad. Buiten college zag ik hem overigens ook nooit, de afstand tussen do-

cent en student was enorm. zo gek vaak gingen we trouwens niet naar college. ik geloof dat dit nu ook in nederland anders is, maar hier missen studenten nooit iets, studeren ze precies in de tijd die ervoor staat af, en is er een prima interactie met docenten. ik ken vrijwel al mijn studenten.’

in het vakgebied van stoorvogel zijn er ook flinke verschillen tussen leiden en twente: ‘in nederland is het onder-wijs aan alle universiteiten min of meer vergelijkbaar. Je hebt niet één of twee to-puniversiteiten. Het grote verschil is dat de algemene universiteiten zich toeleg-gen op theoretische wiskunde en delft, eindhoven en twente op toegepaste wis-kunde. Wij beginnen met een toepassing en halen daar een hoeveelheid wiskunde bij. de drie tu’s werken, mede hierom, nauw samen. in twente bevindt zich het concentratiepunt van mijn vakgebied, de wiskundige systeemtheorie, een vak dat in leiden niet gedoceerd wordt. ‘

stoorvogel en peart mijden de woorden ‘beter’ of ‘slechter’. idema en sirks hebben minder schroom. Oxford is, in de woorden van sirks, een ‘wat curieus con-glomeraat’ van circa 35 zelfstandige in-stellingen (de ‘colleges’), waar de rechten-faculteit weer naast staat: ‘zij selecteren zelf de studenten, dat is heel anders dan in nederland. de overkoepelende organisa-tie, universiteit genaamd, verleent ‘slechts’ de academische graden. Wij kunnen dus gelijk goed beginnen, terwijl in nederland het eerste jaar aan de universiteit vaak dient om het kaf van het koren te schei-den. We letten op intelligentie en kijken of studenten kunnen omgaan met het tutor-systeem waarin je direct respons krijgt op je prestaties. de studenten moeten goed zelfstandig kunnen werken. voor passie-ve mensen is geen plaats. dat is beter dan

toen ik in leiden studeerde. die massali-teit vond ik niks. achterin de collegezaal zaten ze de krant te lezen.’

Hoewel het amerikaanse onderwijs-systeem anders in elkaar steekt dan het nederlandse, staat dat gegeven een waar-deoordeel niet in de weg, aldus idema: ‘in nederland kiest de student een opleiding, hier een universiteit. Pas in een later sta-dium ga je concentratie zoeken binnen een vak. in nederland worden de universitei-ten geacht van hetzelfde niveau te zijn, in de verenigde staten wil elke universiteit beter zijn dan de ander. Het selectiebeleid hangt daarmee samen: het is zoeken naar studenten van min of meer hetzelfde ni-veau. Harvard neemt elk jaar 1680 eerste-jaars aan. daaruit blijkt onze kwaliteit: we wijzen meer studenten af dan welke uni-versiteit ook, terwijl het in nederland juist gaat om de werving van zoveel mogelijk eerstejaars. de student hier weet precies wat er verwacht wordt; tentamens haal je, herkansingen zijn er niet. Kom daar eens om in nederland, met al die tenta-men-momenten en herkansingen. zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Harvard is natuurlijk niet de standaard in amerika, maar dit type universiteit kan zich in nederland nooit ontwikkelen. daar lijden de goede studenten daardoor onder de minder goede omdat iedereen met een vwo-diploma recht heeft op toelating.’

idema snijdt een gevoelig punt aan: de vooropleiding. Het vwo-examen zou scherprechter moeten zijn, maar is dat minder dan vroeger, vinden de vier hoog-leraren. stoorvogel worstelt geregeld met de kwaliteit van ‘het aangeleverde mate-riaal’: ‘mijn moeder van 70 kan beter met breuken werken dan de meeste eerste-jaars. Het is niet erg om de rekenmachine te gebruiken, maar je moet wel weten hoe het werkt. Op middelbare scholen gebeurt daar weinig mee, terwijl voor wiskunde geldt: oefening baart kunst. studenten zijn niet dommer, ze beschikken alleen over minder vaardigheden. We moeten op een lager abstractieniveau beginnen, terwijl de studietijd korter is.’

sirks ervaart het als een zegen dat er in Oxford selectie aan de poort plaats-vindt en hij dus doorgaans met goede eer-stejaars kan werken: ‘Wat ik jammer vind aan het schoolsysteem in nederland, is dat er minder geëxamineerd, en dus door leerlingen minder geleerd wordt. de basis van studenten is kleiner en het vermogen om, zoals de duitsers zeggen, ‘über den tellerrand’ te kijken, zodoende geringer. Wetenschap is vragen stellen waar anderen niet op komen, maar daarvoor heb je een brede basis nodig. en laten we eerlijk zijn: de universiteiten zijn toch de afnemers, dus waarom zou je niet wat betere produc-

ten afleveren? dit is ook hier in engeland een problee. laatst moest ik een student vertellen wie napoleon was.’

Begin bij sirks ook niet over de slech-te talenkennis van studenten; wie een rechtsvraag voor het duitse of Franse recht wil doorgronden, moet dit in de desbe-treffende taal kunnen doen. maar ja, ta-len kun je laten vallen... Peart zit ver weg van nederland, maar omdat ze namens Otago verantwoordelijk is voor het uitwis-selingsprogramma met de universiteit van amsterdam, weet ze wel ongeveer wat de issues zijn. volgens haar ligt het niet zozeer aan de kwaliteit van de eerstejaars: ‘Wat ik het grootste probleem vind, is dat er te veel studenten per docent zijn. daardoor is er minder ruimte om wetenschap te bedrij-ven, om over de grenzen van iets heen te stappen. dat is een geldkwestie, er is zelden genoeg geld voor het onderwijs. maar ik ben ervan overtuigd dat je een betere kwali-teit academici krijgt als je ze tijdens de stu-die meer aandacht kunt geven. uiteindelijk betaalt de investering zich terug.’

alle kritische kanttekeningen ten spijt, het is roeien met de riemen die je hebt. maar sleutel dan nooit aan de kwa-liteit, aldus de vier wetenschappers. stoorvogel: ‘Wij staan onder grote druk.

We moeten hoge rendementen halen en voor een aio krijgen we alleen een pre-mie als er gepromoveerd wordt. toch is het cruciaal dat je de kwaliteitsnorm blijft hanteren. Je kunt hooguit kijken of je niet te veel verwacht van studenten, maar de norm moét je handhaven.’

idema vindt wel dat het van twee kan-ten zou mogen komen, hij zou de lat voor studenten graag wat hoger willen leggen: ‘ze maken gebruik van dure voorzieningen die voor hen zijn gecreëerd. een studie is in principe een dagtaak. ik zou het onder-wijsgeld willen besteden aan studenten die wel willen. ik zeg niet: aan de besten, maar

aan mensen die bereid zijn hard te stude-ren. Je zult zien: dat verhoogt de kwaliteit. die kwaliteit wordt er in nederland nu niet uitgehaald, omdat het financieringssy-steem dat niet toestaat.’

en zo blijkt uiteindelijk bijna alles toch een kwestie van geld te zijn. Peart: ‘studenten betalen veel meer voor een stu-die dan in nederland. zij houden de do-centen scherp via teaching evaluations. Blijkt dat je slecht lesgeeft, dan kan dat je een promotie kosten. tegelijkertijd geldt dat academici niet goed betaald worden. daardoor verliezen we veel goede men-sen aan het bedrijfsleven.’ stoorvogel pleit voor een stabielere financiering: ‘dan kun-nen we ons concentreren op waar we hier voor zitten. studentenaantallen fluctueren constant, dat creëert veel onrust.’ sirks on-derschrijft die mening: ‘Het probleem in nederland is dat de financiering gekoppeld is aan de output. leg je de lat hoog voor studenten, dan snij je in je eigen vlees.’ en het gevolg daarvan is middelmaat, aldus idema: ‘ik heb met plezier in leiden ge-werkt, maar mijn frustratie was en is dat het nederlandse systeem de goede student onvoldoende beloont. in de geestesweten-schappen is het aantal aio-plaatsen be-schamend klein. nederland doet zichzelf daardoor echt te kort.’

BeroePsGroePen

46 leidraad

Onder PrOFessOren: Ze zijn geschoold in Leiden en het karakter van die studietijd staat hen nog helder voor de geest. De massaliteit van de jaren ’60, de vrijheid-blijheid van het decennium erna, de eerste lichting van de tweefasenstructuur. Was het vroeger allemaal beter?

leidraad 47

BeroePsGroePen

‘Besteed het onderwijsgeld aan studenten die wél willen’

‘We staan onder grote druk toch is het cruciaal dat je de kwaliteitsnorm blijft hanteren’

luf nieuws nieuws

48 leidraad leidraad 49

inspiRatie luf nieuWs

325-jaRiG juBlieuMBrill, één van de oudste wetenschappe-

lijke uitgeverijen ter wereld, vierde in mei

haar 325-jarig bestaan. Ter gelegenheid van

dit heugelijke feit is een boek verschenen:

Brill. 325 jaar uitgeven voor de wetenschap.

Auteur is Dr. S. van der Veen, met bijdragen

van dr. P. Dijstelberge (UVA), M.D. Groskamp

en drs. K. van Ommen (Scaliger Instituut).

Het boek is voor € 20 te koop bij de betere

boekhandel.

meer informatie over dit BoeK en ande-

re festiviteiten ter gelegenHeid van Het

juBileum vindt u op www.Brill.nl/325

alles is econoMieWaarom zit er wel een licht in uw koelkast

maar niet in uw vriezer? En waarom kopen

we melk in vierkante verpakkingen en niet

in cilindervormige? Het antwoord op deze

en vele andere vergelijkbare vragen vindt u

in het boek The Economic Naturalist – Why

Economics Explains Almost Everything.

Auteur Robert H. Frank is hoogleraar econo-

mie en management aan Cornell University

en schrijft columns voor de New York Times.

Met dit boek toont hij aan hoe alledaag-

se verschijnselen in onze samenleving ver-

klaard kunnen worden aan de hand van ba-

sisprincipes uit de economie.

tHe economic naturalist –

wHy economics explains almost

everytHing - roBert H. franK, isBn:

978-0-7535-1338-5, virgin BooKs, 2008

Wandelen dooR de BoekhistoRieIn de zeventiende en

achttiende eeuw kende

Leiden een uniek boeken-

bedrijf: de hoge kwaliteit van

typografie en de goede

internationale relaties

maakten het heel

aantrekkelijk voor schrijvers

en geleerden om in Leiden

te publiceren. In Langs

Leidse letters voeren Paul

Hoftijzer, hoogleraar

boekgeschiedenis bij de

Opleiding Book and Digital

Media Studies van de

Universiteit Leiden, en

Kasper van Ommen,

verbonden aan het Scaliger

Instituut van de

Universiteitsbibliotheek

Leiden, u terug naar de

glorietijd van de Leidse

boekenwereld. De

wandeling die zij in hun boek

beschrijven, duurt ongeveer

tweeënhalf uur.

Langs Leidse letters: een

boekhistorische wandeling

door Leiden - Paul Hoftijzer

en Kasper van Ommen,

isBn: 978-90-5997-062-5,

primavera pers leiden,

www.primaverapress.nl

op zoek naaR socRatesWe kennen hem allemaal als de man die

de gifbeker dronk maar wie was Socrates

echt? Prof.dr. Ineke Sluiter, hoogleraar

Griekse Taal- en Letterkunde, behandelt zijn

leven en zijn gedachtegoed in een

serie hoorcolleges verkrijgbaar als CD-ROM

of MP3 via uitgever Home Academy in

samenwerking met Studium Generale.

Ideaal voor onderweg – bijvoorbeeld naar

uw vakantieadres.

Donateurs van het Leids Universitair Fonds

krijgen standaard 15% korting op hun

bestelling.

KijK voor meer informatie en andere

Hoorcolleges op de weBsite van Home

academy: www.Home-academy.nl

70 duizend euRo VooR pilot-suBsidies Voor het tweede jaar heeft het LUF pilot-subsidies toegekend. De LUF

pilot-subsidie is bestemd voor de uitwerking van een hypothese of

idee. Soms is het nodig een eerste verkenning of voorstudie te doen

om onderbouwd een kansrijke aanvraag te kunnen indienen voor een

grotere onderzoekssubsidie bij bijvoorbeeld NWO of het Koningin

Wilhelmina Fonds. Van de vijf projecten die vorig jaar een pilot-subsi-

die kregen, heeft reeds één een grote NWO-subsidie ontvangen.

In 2008 zijn wederom vijf aanvragen gehonoreerd. Het totaal toe-

gekende subsidiebedrag is met ruim de helft verhoogd tot € 71.273.

Het LUF ondersteunt met deze projecten vernieuwende Leidse

wetenschap.

toekenningen 2008:1. dr. J. erK, “European Culture Wars”

2. dr. C.S. van meeL, “Neurale correlaten van sociaal-evaluatieve

angst in de tienerjaren”

3. dr. e. SpieringS, “Op zoek naar therapeutische lichaams-

vreemde kankerantigenen”

4. prof.dr. C. goTo-JoneS, “Comparative Political Thought”

5. drS. C.m.J. vriJmoeT-WierSma, “Surviving SCT Competently”

jaaRVeRslaG 2007

in 2007 kende het luF meer dan 1,1 miljoen euro aan subsidies toe aan de universiteit. ruim € 550.000 werd toegekend door de Commissie Wetenschappelijke Bestedingen (CWB), verdeeld over de faculteiten (zie dia-gram hiernaast). Het overige was onder meer bestemd voor Campagneprojecten en studentenactiviteiten: beurzen en studentenreizen, de el Cid week en de realisatie van het nieuwe studenten-watersportcentrum. Het volledige, door de accountant goedgekeurde jaarver-slag 2007 kunt u opvragen bij het leids universiteits Fonds, telefoon (071) 513 05 03.

archeologie

44.976

Geneeskunde

65.220

Godgeleerd

heid 4

1.865

lettere

n 133.680

rechtsg

eleerd

heid 9

4.107

sociale w

etensch

appen 98.113

wijsbegeer

te 9

.780

wiskunde e

n natuurwetensch

appen 90.197

totaal cwB-subsidies 577.938

spetteRende openinG Van WateRspoRtcentRuMOp 24 mei opende prof.dr. Wubbo Ockels het Asopos-gebouw,

onderdeel van het geheel vernieuwde studentenwatersportcentrum.

In de ochtend was het gebouw reeds ingewijd met de ‘Onderlinghe

Kampioenschappen’ van de Leidse roeivereniging.

De nieuwbouw van het studentenwatersportcentrum is mede

gerealiseerd dankzij een bijdrage van € 49.750 van het LUF.

op www.asopos.nl vindt u een uitgeBreid verslag van de

KampioenscHappen en de feestelijKe opening.

lufluf

50 leidraad leidraad 51

luf VooR aluMni luf VooR aluMni

cultuRele identiteit centRaal op sleuteldRaGeRsdaG op vrijdag 25 april kwamen ruim 60 sleuteldragers van de universiteit leiden naar het Museum Volkenkunde.

Prof. dr. Kitty Zijlmans, hoogleraar Geschiedenis en

Theorie van de Beeldende Kunst van de Nieuwste

Tijd, gaf een lezing en een rondleiding voor deze bij-

zondere groep donateurs. Onder de titel “Beelden

Rondom Volkenkunde” leidde professor Zijlmans de

Sleuteldragers langs de kunstwerken van heden-

daagse kunstenaars in en om het museum. In de

kunstwerken reflecteren twaalf kunstenaars op con-

tacten tussen culturen en op de vraag wat culturele identiteit inhoudt. De geselecteerde

kunstwerken zijn in, rondom en aan de gevel van het museum geplaatst.

het Leids universiteits fondsSinds 1890 zet het Leids Universiteits Fonds

zich in om de kwaliteit van het onderzoek en

onderwijs hoog te houden en te verbeteren.

Zo verstrekt het LUF subsidies aan projecten

van faculteiten en wetenschappers en finan-

ciert het bijzondere leerstoelen. Maar ook stu-

denten doen een beroep op het LUF voor ac-

tiviteiten die hun studie meerwaarde geven.

Daarnaast is het LUF actief om oud-studenten

betrokken te houden bij de universiteit.

meer informatie over Het luf vindt u op

www.luf.nl

Win een Reünie!Voor 85 alumni van Huize Mummiezicht ging

vorig jaar een wens in vervulling. Zij wonnen

de eerste, jaarlijkse reüniewedstrijd van het

LUF en ontvingen € 3.000 voor hun reünie in

het Rijksmuseum van Oudheden en het

studentenhuis er tegenover, hun thuis gedu-

rende de studententijd.

Heeft u ook een origineel idee voor een

Leidse reünie en lukt het u de groep van

weleer weer bijeen te krijgen? Stuur dan uw

plan, vóór 1 september 2008, naar het LUF.

Net als vorig jaar sponsort het LUF het beste

idee met een bedrag van maximaal € 3.000

en een exclusieve reportage in Leidraad.

deelname is mogelijk als u alumnus/a van

de universiteit Leiden bent.

meer informatie en aanvraagformulier kunt

u vinden op www.Luf.nl. de winnaar wordt

bekend gemaakt op de alumniborrel van 19

september 2008 (zie de agenda). uiteraard

bent u daar van harte welkom!

aGenda

19 septemBerAlumniborrel, tevens prijsuitreiking van

de ‘Win een reünie’ prijsvraag.

18.00 uur – 21.00 uur in het Snouck

Hurgronje Huis, Rapenburg 61 te Leiden

26 novemBerCleveringa-oratie en –debat in Leiden en

Cleveringa-lezingen in 38 plaatsen over

de hele wereld. Nadere informatie te

zijner tijd via www.LUF.nl en www.leiden-

univ.nl en uiteraard in het volgende

nummer van Leidraad.

GeslaaGde jonGe aluMniBoRRelZonovergoten en uiterst gezellig – zo luidde het positieve

oordeel van bezoekers van de jonge alumniborrel. Op 6 ju-

ni jl. ontmoetten ongeveer 70 alumni van de studiejaren

1990-2008 elkaar in het Snouck Hurgronjehuis om onder

het genot van een hapje en een drankje bij te praten.

Heeft u de borrel gemist? Geen nood: op 19 september or-

ganiseert het LUF opnieuw een borrel voor jonge alumni. Tijd

en plaats staan in de Agenda vermeld. Meer informatie vindt

u op www.LUF.nl