1
KUMULUSMAGAZINEOVERMUZIEKBEELDENDEKUNSTDANSTHEATERSCHRIJVENENKUNSTVERKENNEN
JAARGANG 4 / NUMMER 2 / SEPTEMBER 2015
RESPECT VOORMOSASAURUS LARS
DE ZWIER VAN ‘AFZWAAIER’JAC VAN DEN BOOGARD
HANNAH SAMPÉ
DANSEN ALS POLITIEK STATEMENT
KINDERBOEKENSCHRIJVER JAN-PAUL SCHUTTENLAAT STAR WARS ACHTER ZICH
2
De gezelligste en voordeligste bioscoop
in jouw buurt!in jouw buurt!
Europaplein 353620 Lanaken
089 73 10 88
WWW.EUROSCOOP.BE
Euroscoop, de meest charmante en voordeligste bioscoopcomplex in jouw buurt. Laat je helemaal be-koren door een unieke filmbeleving én gezellige sfeer. Zak helemaal onderuit in de comfortabelste zetels en laat je meeslepen door de allernieuwste films. Dit uitgebreid aanbod is eveneens geldig op dinsdag voor maar slechts 5 euro.
Wilhelminasingel 396221BE Maastricht043 82 00 320
WWW.EUROSCOOP.NL
in jouw buurt!in jouw buurt!in jouw buurt!in jouw buurt!in jouw buurt!in jouw buurt!in jouw buurt!in jouw buurt!
555555555555555555555555555555DAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAGDAG
DINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAGDINSDAG
Elke dinsdag naar de film voormaar 5 euro!
in jouw buurt!in jouw buurt!in jouw buurt!in jouw buurt!in jouw buurt!
3
JEAN!
Een voorwoord: eigenlijk een wat archaïsch begrip in de moderne wereld van social
media, vluchtige informatie en internet. Maar tegelijkertijd is er natuurlijk ook een
parallel met de hausse aan blogs, waar persoonlijke overwegingen, ervaringen
en meningen hun plaats vinden. En wat is dan mooier dan een persoonlijke
beschouwing op hetgeen u nu in handen heeft. Ik vind Kumulus Magazine een
verrijking voor het culturele leven in Maastricht en omgeving. Ouderwets medium,
maar goed en spannend vormgegeven, iets dat niet uitgaat als je een dekseltje
dichtklapt of de stroomvoorziening uitzet, maar iets dat een plekje in het zicht hoort
te vinden op salon- of werktafel. Een blad dat je bewaart. Met genoegen sla ik ook
de oudere nummers nog open.
Ook in dit nummer een gevarieerd scala aan artikelen over hetgeen zich afspeelt
binnen en rond Kumulus, Centre Céramique en het Natuurhistorisch Museum.
Van jong tot oud, van amateur tot professional, van lokaal tot mondiaal, kortom
voor ieder wat wils: het klinkt heel erg als een cliché, maar is daarom niet minder
spannend.
Emile Hollman komt uit zijn schrijfschool en duikt in de wereld van spinnen.
Bovendien heeft hij een gesprek met het kunsthistorisch geweten van Kumulus:
docent Jac van den Boogard. Dit naar aanleiding van diens pensionering bij het
Regionaal Historisch Centrum. Als vast schrijver in dit periodiek blijft hij Euregionaal
actief, nu met een beschouwing over Kasteel Strijthagen. Ook is Jac betrokken bij
de tentoonstelling in Centre Céramique over zestig jaar stadsgeschiedenis aan de
hand van zestig jaar jaarboeken: Mieljaar! Maastricht 1955-2015. Onze reporter
Ingrid Beckers gaat op zoek naar het universum van kinderboekenschrijver Jan-
Paul Schutten en laat zich inwijden in de geheimen van Mindfullness. Verslaggever
Meyke Houben praat met theaterdocente Lieke Benders, vertelt over Lars, de
jongste zeer oude aanwinst van het Natuurhistorisch Museum, en staat stil bij
de nieuwe cursus Mestreechse meziek en leedsjes sjrieve. Nick Bruls belicht de
muzikale kanten van de familie Colen, en maakt kennis met beeldhouwdocente
Elisa Amadeus Puts.
En dan staat er nog zo een en ander in dit onvolprezen tijdschrift, dat eigenlijk
verdient door een nog veel groter publiek in stad en regio gelezen te worden.
En aangezien mond-tot-mondreclame de allerbeste manier is om een positieve
boodschap te verspreiden, roep ik u, beste lezer, graag op aan iedereen die maar
horen wil te verkondigen, dat Kumulus Magazine bestaat en ook nu weer absoluut
de moeite waard is om te lezen. Veel plezier!
Jean Bruijnzeels / Coördinator Externe Zaken / Centre Céramique –
Kumulus – Natuurhistorisch Museum Maastricht
4
10BOOTJES VAN CURSISTEN VOL LADEN
ELISA AMADEUS PUTSBEELDENDE KUNST
6MOSASAURUSLARS VERDIENTRESPECT
NATUURHISTORISCHMUSEUM
Kinderboeken Week
Raar maar Waar
p a a r d e n
g e s c h i e de n i s
Ren je Rot
LEZEN IS
LEUK A, B OF C
!?
.
-,
/NON-
FICTIE
d i n o ’ s
na t u u r
16AMBASSADEUR
KINDERBOEK
KOMT NAAR
MAASTRICHT
JAN-PAUL SCHUTTENCENTRE CÉRAMIQUE
5
INHOUDJAARGANG 4 / NUMMER 2 / SEPTEMBER 2015
36 42CURSUSSENVOOR ECHTESJENGEN
VERDER: 3 VOORWOORD / 12 BEELDREPORTAGE TENTOONSTELLING MIELJAAR! / 24 MINDFULLNESS
OP DINSDAGAVOND / 27 NIEUWS, CURSISTENWERK, COMING UP / 30 SPICY CLASSICS BIJ
PHILHARMONIE ZUIDNEDERLAND / 32 MUZIKALE FAMILIES / 41 COLUMN / 46 KUNST IN DE EUREGIO:
STRIJTHAGEN / 52 TIEN VRAGEN AAN LIEKE BENDERS / 51 UITGELICHT: SPINNEN / 56 COLOFON
HANNAH SAMPÉDANS
MESTREECHSE LEEDSJESMUZIEKSCHOOL
DANSEN ALS
POLITIEK
STATEMENT
20DE ZWIERVANJAC VAN DEN BOOGARD
KUNSTVERKENNINGKUMULUS
6
NATUURHISTORISCH MUSEUM/VONDST IN ENCI-GROEVE
door Meyke Houben foto’s Natuurhistorisch Museum
RESPECT VOOR MOSASAURUS LARS
7
NATUURHISTORISCH MUSEUM/VONDST IN ENCI-GROEVE
SINDS 1 JULI LIGT HIJ IN DE TUIN
VAN HET NATUURHISTORISCH
MUSEUM: DE SCHEDEL VAN
MOSASAURUS LARS. VANAF HET
NAJAAR KUNNEN BEZOEKERS LIVE
MEEKIJKEN HOE LARS STUKJE BIJ
BEETJE TOT LEVEN WORDT GEWEKT
IN HET NIEUWE SCIENCE-LAB VAN
HET MUSEUM.
Het is een spannend moment als op 1 juli een kraanwagen
heel behoedzaam een groot pakket over de tuinmuur van het
Natuurhistorisch Museum takelt. Aan de kraan hangt een
pallet waarop de schedel van mosasaurus Lars ligt, ingepakt
met tissues, jute en gips. Medewerkers van het museum
staan met camera’s in de aanslag. Langzaam zakt het
1500 kilo wegende blok naar beneden. De kraanmachinist
manoeuvreert zo voorzichtig mogelijk, maar kan aan de
andere kant van de muur niet zien waar hij zijn vracht
neerzet. John Jagt, conservator paleontologie van het
Natuurhistorisch Museum, loopt nerveus heen en weer. Zijn
hoofd wordt steeds roder. Een deel van de mosasauruskaak,
verpakt in een big bag, steekt aan één kant van de pallet uit.
Als het gevaarte de grond raakt, is Jagt er als de kippen bij
om te controleren of alles nog heel is. Niet dus. Een stukje
kaak is afgebroken. Dankzij de big bag zijn alle onderdelen
gelukkig wel bij elkaar gebleven. Meteen worden er kisten
aangesleept om de stukjes mosasaurus in op te bergen. Jagt
sorteert snel en secuur de brokken kalksteen. In no time
ziet hij welke delen een stukje Lars bevatten en welke niet.
“Kijk, een tand”, roept hij enthousiast. Voor het oog van de
verbaasde omstanders stopt hij een stukje kalksteen in zijn
mond, spoelt het schoon en haalt er een gave, puntige tand
uit. Er blijken er nog drie te zijn, die allemaal veilig worden
opgeborgen. Na een klein half uurtje is de klus geklaard:
Lars ligt in de tuin, netjes afgedekt met zeil. Tijd voor Jagt
om even bij te komen, de adrenaline te laten zakken. “We
waren er wel een beetje op voorbereid dat dit kon gebeuren”,
zegt de paleontoloog, “maar het blijft toch een rotgevoel. Het
belangrijkste is dat we de kop grotendeels bij elkaar hebben
kunnen houden. En mooi dat we nog een paar tanden
hebben gevonden.”
De berging is het resultaat van twee maanden hard werken.
Op zaterdag 18 april mogen amateurpaleontologen aan
de slag in de Enci-groeve in Maastricht. De 14-jarige Lars
Barten is een van hen. Na een aantal uren graven, doet hij de
vondst van zijn leven: hij stoot op resten van een Mosasaurus
Hoffmanni van bijna 67 miljoen jaar oud. Een aantal rug- en
staartwervels, maar voor het eerst worden er ook botjes
van een flipper gevonden. Bijzonder, omdat deze fragiele
delen meestal door aaseters van het lichaam van een dode
of gewonde mosasaurus worden afgevreten, waardoor ze
verdwijnen. De mosasaurus wordt vernoemd naar zijn vinder
Lars. En dan begint de zoektocht naar meer. Er komen nog
RESPECT VOOR MOSASAURUS LARS
8
Gezellig, ongedwongen een avond-je met z’n allen aan tafel grillen boven de lava-BBQ met vlees én vis. Onze tafels worden maar één maal per avond bezet dus geniet optimaal, zonder haast.Kijk op onze facebookpagina hoe onze gasten een avondje Gonzales beleven! Een avond Gonzales is een avond onthaasten!10% Korting voor alle cursisten-pashouders en hun gezelschap, op ons BBQ-menu van € 21,95.
Hoeve 1 | Spaubeek (naast kerk)
Tel: 046 - 443 43 87www.gonzalesspaubeek.nl
je met z’n allen aan tafel grillen
ZIN IN EEN GEZELLIG AVONDJE ONGEDWONGEN GRILLEN?CHECK ONZE ARRANGEMENTEN EN FACEBOOKPAGINA: #gonzalesspaubeek
ENKELE ARRANGEMENTEN:
• BOKKERIJDERSTOCHT • HUIFKARTOCHT • SHOOTING BBQ• BROUWERIJBEZOEK• WANDELTOCHTEN
ENKELE ARRANGEMENTEN:ENKELE ARRANGEMENTEN:ENKELE ARRANGEMENTEN:
Ad Gonzales KM7.indd 1 19-03-15 17:02
NATUURHISTORISCH MUSEUM/VONDST IN ENCI-GROEVE
SEE ALLY U CAN
SEE INOnbeperkt naar de fi lm
in Lumière Cinemavoor maar €19,- per maand.
Bestel je pas op Cineville.nl
Y U CAN
9
meer botten van de flippers tevoorschijn, twee rugwervels
en een ribfragment met daarop duidelijk zichtbare krassen
van haaientanden. “Maar we wilden de schedel vinden”,
vertelt Jagt. “Dat is toch het pièce de résistance waar je
naar op zoek bent.” Vrijwel dagelijks wordt er gegraven en
gespeurd. En met succes. Jagt: “Op 4 juni hebben we een
blok kalksteen gevonden, waar duidelijk een stuk kaak en
tanden uitstaken. De kop kwam tevoorschijn op een plek
waar we hem niet verwachtten. Waarschijnlijk omdat Lars
na zijn dood uit elkaar is getrokken. Je moet je voorstellen,
zo’n mosasaurus is 4000 kilo vlees. Daar komen heel wat
haaien op af.”
De vondst van de schedel betekent niet dat de zoektocht nu
is afgerond. “We hebben bewijzen dat er nog meer ligt”, zegt
Jagt. “We zoeken onder meer naar het schouderblad, dat de
vorm van een groot pizzabord heeft. Het zou mooi zijn als we
Lars uiteindelijk zo compleet mogelijk krijgen.”
In het najaar gaan medewerkers van het Natuurhistorisch
Museum de schedel van Lars voorzichtig bloot leggen. Dat
gebeurt in het nieuwe Science-lab, onder toeziend oog
van het publiek. Wie niet live aanwezig kan zijn, kan de
vorderingen ook van dag tot dag bijhouden via een speciale
app. Jagt verheugt zich op de interactie met de bezoekers.
“Ik vind het leuk om alle vragen te beantwoorden. Bij
de preparatie van mosasaurus Bèr was er een man die
eerst lang stond te kijken zonder iets te zeggen en toen
uiteindelijk vroeg: ‘Wat bent u aan het boetseren?’ Dat is
toch prachtig?”
Zelf kan de paleontoloog Lars al helemaal uittekenen.
“We weten dat Lars geen volwassen beest is. Ik zie hem
bewegen, ik weet ongeveer hoe groot hij is, ik heb de kleuren
van zijn schubben in mijn hoofd.” Zoiets als de Mosasaurus
die nu in de film Jurassic World rondzwemt? “Nee, dat slaat
helemaal nergens op. De tandjes van dat beest zijn te klein
ten opzichte van de rest van de kop en een echte Hoffmanni
heeft een donker gekleurde rug en een lichte buik. Het is
prima dat er een mosasaurus in de film zit, maar je moet
wel de goede informatie krijgen. Zo’n dier verdient wat meer
respect.”
NATUURHISTORISCH MUSEUM/VONDST IN ENCI-GROEVE
”JE MOET JE VOORSTELLEN, ZO’N MOSASAURUS IS 4000 KILO VLEES. DAAR KOMEN HEEL WAT HAAIEN OP AF.”
Lars wordt in de tuin van het museum getakeld. foto Natuurhistorisch Museum
10Elisa Amadeus Puts: “Op één dag krijg ik wel tien nieuwe ideeën.”
11
Aan het metershoge plafond van het leslokaal hangen
kettingen. Ze raken de houten werktafels net niet. Krukjes
staan ondersteboven op het rek en de zeep is op. Dat geeft
niet, want de volgende cursus beeldhouwen van docente
Elisa Amadeus Puts (32) moet nog beginnen. Haar handdruk
is stevig. ,,Krijg je er van als je steeds een hamer vast hebt.”
De Maastrichtse is sinds vorig jaar actief voor Kumulus.
Voor haar studie vertoefde ze tien jaar in Antwerpen. ,,Het
propedeusejaar volgde ik nog in Maastricht, maar het
onderwijs in klassieke beeldhouwkunst was beter in België.
Daar richten ze zich meer op oude kennis en zijn ze minder
experimenteel. De leraren van toen zijn nu met pensioen. Je
moet tegenwoordig al naar Italië om die kennis te vergaren.”
Elisa komt uit een kunstzinnige familie. Vader is graficus,
moeder maakt keramische beelden. Op haar twaalfde
vroeg pa wat Elisa later wilde worden. ,,Beeldhouwer,
vanzelfsprekend. Onder mijn bed lagen een hoop schetsen.
Die moest ik allemaal nog maken.”
Exemplarisch voor Elisa is dat ze groot werkt. En dat ze
met veel dingen tegelijk bezig is. ,,Mijn hoofd stopt gewoon
nooit. Nu zit ik bijvoorbeeld in een periode van artistieke
verdieping. Het is moeilijk uit te leggen wat dat inhoudt.
Als je op reis bent, kom je tussendoor ook niet thuis om te
vertellen wat je allemaal al gezien hebt. Dat doe je aan het
eind tijdens een fotoavond.”
Bij Kumulus gaat Elisa vier cursussen verzorgen. ,,Ik vind
onderwijs heel belangrijk. Creativiteit is het belangrijkste
fundament van onze samenleving. Kijk naar bacteriën die
steeds weer iets slims bedenken om zich aan te passen aan
hun veranderende omgeving en zich ontwikkelen door hun
creativiteit. Zo werkt dat bij mensen ook. Ik snap niet dat
daar zo op bezuinigd wordt. Zo neem je mensen toch ook
veel vreugde af?”
In die wereld vol creativiteit wil Elisa de havenmeester zijn.
,,De persoon zijn die de bootjes van de cursisten vol laadt.
In het haventje verschillende dingen aanbieden, zodat ze
op volle zee meer bagage hebben.” Bijvoorbeeld met de
27 lessen tellende cursus ‘Steen & Hout’. ,,Met een smid
gaan we eerst eigen beitels maken uit een metalen staaf.
Om respect te kweken voor het materiaal. De laatste twee
lessen komt fotograaf Humphrey van ‘t Hul. Dan worden de
resultaten vastgelegd. Zo leer je documenteren.”
In andere programma’s komen onder meer boetseren,
naaktschilderen en beeldhouwen uit mergel aan bod. Bij de
cursus portretboetseren krijgt Elisa hulp van drie andere
docenten. ,,Daarin gaan we ook weer fotograferen met
Humphrey, tekenen met Marte Hameleers en Jac van den
Boogard neemt ons mee terug in de tijd.”
Elisa praat honderduit over haar cursussen. Als haar wordt
gevraagd naar het eigen werk, blijft het angstvallig stil.
,,In het verleden kreeg ik te veel aandacht. Opdrachten,
tentoonstellingen, verkoop… Dat past nu gewoon even niet,
besloot ik een jaartje geleden. Hoe lang die periode duurt,
weet ik niet.” Maar hoe zit het met die schetsen, vroeger op
de slaapkamervloer onder het bed? ,,Ik heb nog geen enkele
uitgewerkt. Op één dag krijg ik wel tien nieuwe ideeën. Eén
van die schetsen komt er zeker nog. Op een groot plein, vijf
meter hoog. Waar en wanneer? We zullen zien. Het leven is
één grote verrassing.”
Bootjes van cursisten vol laden
EEN HAVENMEESTER DIE HAAR CURSISTEN ZO VEEL MOGELIJK BAGAGE WIL MEEGEVEN
VOOR EEN REIS OP VOLLE ZEE. MAAK KENNIS MET BEELDHOUWSTER ELISA AMADEUS PUTS.
door Nick Bruls foto Jonathan Vos
BEELDENDE KUNSTEN/ELISA AMADEUS PUTS
121212
Economie, Arbeiders in de keramische industrie ca 1955. De keramische maakindustrie liep op zijn einde - zo leek het - in de jaren 1950. Maastricht, de stad waar de industriële revolutie in ons land begon, moest op zoek naar een nieuwe identiteit.
Economie, Kennis verving industrie in 60 jaar stadsgeschiedenis. Maastricht werd ook de op een na belangrijkste congresstad van ons land. De jaarlijkse TEFAF is een uitstekend voorbeeld van de volte face van het economische imago van Maastricht.
Stadsontwikkeling, Anno 1955 was juist een begin gemaakt met de sanering en renovatie van het totaal verpauperde Stokstraatgebied. De oorspronkelijke bewoners werden en masse verplaatst naar een zogenoemde woonschool zoals de Ravelijn om te leren ‘ beschaafd’ te wonen. De Stokstraat veranderde in een prestigieuze winkel- en woonbuurt.
13
Mieljaar! roepen Maastrichtenaren uit verbazing of verwondering.
Het is ook de titel van een grote zomertentoonstelling in Centre
Céramique die tot 11 oktober loopt. De expositie geeft een beeld van
de veranderingen in de stad in de afgelopen zestig jaar. Het zijn vooral
foto’s maar ook interviews met Maastrichtse coryfeeën en verklarende
teksten. Voor de organisatie tekenen de Stichting Jaarboek Maastricht
die haar 25-jarig bestaan viert en Centre Céramique. Het Jaarboek
Maastricht is de langst lopende stadskroniek van Nederland. Bij
MIELJAAR! hoort ook een kloeke catalogus.
CENTRE CÉRAMIQUE/TENTOONSTELLING
door Jac van den Boogard foto’s Collectie Jaarboek Maastricht
Religie, Anno 1955 was Maastricht nog altijd een rijke roomse stad. Religieuze tradities werden – zo leek het – voor eeuwig in ere gehouden. Communiefeesten, processies, askruisjes. Het dankgebed voor en na de maaltijd was nog heel gewoon.
Onderwijs, Maastricht kreeg in januari 1976 na heel lang wachten en smachten zijn universiteit met een nieuw onderwijssysteem: probleem georiënteerd onderwijs. Nu zijn studenten niet meer uit het stadsbeeld weg te denken, evenals de jaarlijkse parade van rode toga’s aan het begin van het academisch jaar.
14
Stadsontwikkeling, Anno 2015. De aanleg van de ondertunneling van de A2 is nodig om de stad eindelijk goed te kunnen ontsluiten.
Onderwijs, Klassefoto uit 1955. Gemengd onderwijs bestond nog niet. In het lager onderwijs waren er broeders, belhamels en heilige boontjes. De onderwijswereld in Maastricht was nog overzichtelijk.
15
CENTRE CÉRAMIQUE/TENTOONSTELLING
Vrije tijd en vertier, Een politiemacht was nodig – ongekend tafereel in Maastricht anno 1957 – om al te enthousiaste fans op afstand te houden: de Blue Diamonds waren te gast in grammofoonplatenhandel De Harp. Als tien fans de zaak hadden verlaten mochten er weer tien naar binnen. De Blue Diamonds zelf – Ruud en Riem de Wolf – moesten via het wc-raam het pand verlaten om heelhuids en onopgemerkt door de fans het station te bereiken.
Religie, Tijdens de ontkerkelijking in de jaren zeventig liepen ook in Maastricht de kerken leeg. Kerken en kloosters kregen andere niet-religieuze nieuwe bestemmingen, maar de stad bleef leven op het ritme van het religieuze culturele leven. De Sterre-der-Zee viert in haar nieuwe mantel haar 600 jarig bestaan.
Vrije tijd en vertier, De opening van het carnavalsseizoen trekt altijd veel mensen. Nog nooit was het zo druk op de Elfde van de Elfde als in 2010.
16
CENTRE CÉRAMIQUE/KINDERBOEKENWEEK 2015
Kinderboekenschrijver Jan-Paul Schutten: “Er is niks verloren als kinderen een boek niet uitlezen.”
Kinderboeken Week
Raar maar Waar
p a a r d e n
g e s c h i e de n i s
Ren je Rot
LEZEN IS
LEUK A, B OF C
!?
.
-,
/NON-
FICTIE
d i n o ’ s
na t u u r
17
CENTRE CÉRAMIQUE/KINDERBOEKENWEEK 2015
“Zie je die cel? Het is net
een ruimteschip”
Hè, fijn hoor, zo’n kinderboek als Het raadsel van alles wat
leeft - en de stinksokken van Jos Grootjes uit Driel. Snap je
als ouder tenminste ook eens een keer hoe het nou precies
zit met die oerknal en evolutietheorie.
Jan Paul Schutten krijgt dit soort reacties vaker van ouders
die zijn oeuvre samen met hun kinderen lezen. “Vaders
en moeders zijn stiekem ook mijn doelgroep”, gniffelt hij.
“Zij kopen mijn boeken omdat ze denken dat hun kinderen
ze willen lezen, maar ook omdat ze zelf nieuwsgierig zijn.
Ouders die te lui waren voor Geert Maks Kleine Geschiedenis
van Amsterdam, lazen mijn jeugdboek Kinderen van
Amsterdam. Zo werkte het ook met Jij bent je brein, dat ik
samen met neurobioloog Dick Swaab schreef. Lang niet
iedereen bleek de volwassenen versie Wij zijn ons brein te
snappen.”
Schutten is een van Nederlands meest succesvolle auteurs
op het gebied van non-fictie voor kinderen. Ingewikkelde,
soms gortdroge thema’s uit de geschiedenis, wetenschap
en natuur, schrijft hij begrijpelijk op. En niet alleen dat: elke
alinea is sappig , doorspekt met relativering en humor. Wie
bedacht bijvoorbeeld die “onvoorstelbaar idiote naam eiwit,
zodat je bij dat woord meteen aan het wit van het ei moet
denken”, vraagt hij zich in Het Raadsel van alles wat leeft af.
Vanaf dit jaar volgt Schutten de schrijver Jacques
Vriens op als Ambassadeur van het Kinderboek. Een
rol die hij vooral aangrijpt, zegt hij, om informatieve
kinderboeken in the picture te zetten. Via campagnes
en televisieprogramma’s, is de bedoeling. En beng!
De Kinderboekenweek is ook alvast een uitstekende
gelegenheid.
Het thema is dit jaar namelijk Raar maar Waar. Met in de
hoofdrol non-fictie boeken die antwoord geven op vragen
over natuur, techniek en wetenschap. “Fantastisch”,
vindt Schutten. “Het is de eerste keer dat non-fictie in de
Kinderboekenweek centraal staat.”
Het kinderboekenweekgeschenk is geschreven door
Simon van der Geest – schrijver van de met een Gouden
Griffel bekroonde kinderroman Spinder. Voor het werk van
Schutten, die al in 2013 het Kinderboekenweekgeschenk
schreef, is van 7 t/m 18 oktober evengoed volop aandacht.
De schrijver is totaal volgeboekt.
MET HET THEMA RAAR MAAR WAAR RICHT DE KINDERBOEKENWEEK 2015 ALLE PIJLEN OP
BOEKEN OVER NATUUR, TECHNIEK EN WETENSCHAP. “FANTASTISCH”, VINDT SCHRIJVER
EN AMBASSADEUR VAN HET KINDERBOEK JAN-PAUL SCHUTTEN. WOENSDAG 14 OKTOBER
IS HIJ IN MAASTRICHT OM HET INFORMATIEVE BOEK TE PROMOTEN. “HET WONDER VAN
EEN MENSELIJKE CEL, DAAR KAN GEEN STAR WARS TEGENOP.”
p a a r d e n
na t u u r
door Ingrid Beckers foto’s Jonathan Vos
18
O P V E R T O O N V A N
J E K U M U L U S - P A S
O N T V A N G J E 1 0 %
K O R T I N G O P S P E C I A A L
G E S E L E C T E E R D E
V O O R S T E L L I N G E N
www.tahv/kumulus
10% KORTING
VOOR
KUMULUS
CURSISTEN
19
Woensdag 14 oktober is hij op uitnodiging van De
Boekenwurm te gast in Centre Céramique Maastricht.
Verwacht Schutten daar niet op een krukje voor een
standaard voorleesuurtje. Nee, in het spoor van acteur,
presentator en jeugdheld Martin Brozius leidt hij een
wetenschapsquiz à la Ren je Rot. Tweehonderd leerlingen
van groep zeven/acht strijden om het juiste antwoord - Is
het A,B of C?
Vragen haalt hij Uit het Raadsel van alles wat leeft en
Kinderen van Amsterdam, beide boeken zijn bekroond
met een Gouden Griffel. “Dat zegt iets”, weet Schutten.
“De laatste zeven jaar ging de prijs drie keer naar een
informatief boek. Daarvoor werd non-fictie voor kinderen
een beetje vergeten.”
“Gelukkig is dat nu niet meer zo. Ik zeg daarmee trouwens
niet dat non-fictie beter is dan fictie. Uiteindelijk denk ik
zelfs dat romans belangrijker zijn; je leert de wereld vanuit
andermans hoofd bekijken. Alleen, kinderen die moeilijk
lezen of dyslectisch zijn, hebben veel moeite een roman tot
het einde uit te lezen.”
Non-fictie is voor deze groep gemakkelijker, denkt
Schutten. “Elke alinea worden ze beloond met leuke
informatie over een favoriet onderwerp. Dat kan voetbal,
paarden, dino’s, natuur, geschiedenis noem maar op zijn.
Ik laat ze bijvoorbeeld voelen hoe het is om kind in de 17e
eeuw te zijn. Maar er is niks verloren als ze het boek niet
uitlezen. Daar hikken kinderen met leesproblemen enorm
tegen aan.”
Als jochie las Schutten zelf klassiekers als Brief voor de
Koning en De Kameleon. Voor non-fictie deed hij een greep
in de boekenkast van zijn ouders. “Een brug te ver over de
Slag van Arnhem; een Engelstalig boek over Egypte. Als ik
er vijf procent van begreep, is het veel. Maar meer keus had
ik niet.”
Aan het informatieve boek kleeft nog steeds een wat suffig
imago. “Laatst vroeg iemand: ‘Is dat niet saai, non-fictie
voor kinderen?’ En dat was niet grappig bedoeld. Ja, er
staat nog een boel in het schap wat niet zo denderend is.
Maar er is ook heel erg veel leuks.”
Schutten en zijn vrouw, schrijfster Bibi Dumon Tak, zijn
op dit moment de meest brede non-ficties schrijvers in
Nederland. “Wij zijn elkaars grootste concurrenten. Al
schrijft Bibi over totaal andere onderwerpen zoals koeien,
beren en winterdieren. Maar ik vind ons zeker niet beter
dan specialisten als Govert Schilling, Midas dekkers of
Arend van Dam.”
In november verschijnt van Jan Paul Schutten Het wonder
van jou en je biljoenen bewoners. Dit vervolg op Het raadsel
van alles wat leeft beschrijft wat voor spannends er zoal in
één lichaamscel gebeurt. ‘Zie je die afbeelding van een cel?
Mooi hè? Je cel ziet er van binnen uit als een ruimteschip! Vol
met lange buizen en indrukwekkende bouwwerken.’
En dan treden lezertjes een spectaculaire wereld binnen
waarin poortwachters en eiwit-cellen op pootjes ons
beschermen tegen ninja-robot-zombies en andere
levensgevaarlijke engerds van indringers. “Geloof me,
daar kan geen Star Wars tegenop.”
Ren je rot met Jan-Paul Schutten. Woensdag
14 oktober tussen 10.00 en 11.30 uur in Centre
Céramique in samenwerking met De Boekenwurm.
Alleen voor basisscholen.
“Lezertjes treden een wereld binnen waarin poortwachters en eiwit-cellen op pootjes ons beschermen tegen ninja-robot-zombies en andere levensgevaarlijke engerds.”
20
DE ZWIER VAN JAC VAN DEN BOOGARD
door Emile Hollman foto’s Perry Schrijvers
KUNSTVERKENNEN/JAC VAN DEN BOOGARD
OFFICIEEL GAAT JAC VAN DEN
BOOGARD DEZER DAGEN MET
PENSIOEN. MAAR WIE HEM
EEN BEETJE KENT, WEET DAT
HIJ GEEN DAG ONBENUT ZAL
LATEN OM ZIJN VERHALEN
TE VERTELLEN. GESPREK
MET EEN GEPASSIONEERD
CULTUURHISTORICUS.
Ooit kreeg historicus en kunsthistoricus Jac van den
Boogard van omroep EO de vraag waarom het straatbeeld
in Maastricht zoveel joyeuzer is dan elders in Nederland. Hij
vertelde over de goed gesoigneerde officieren in de Franse
tijd met gevoel voor etiquette, die theatergezelschappen
vanuit Frankrijk lieten komen en na gedane arbeid
flaneerden met hun dames. Ze legden er zelfs het
stadspark voor aan.
In het recente boek Rieu, maestro zonder grenzen probeert
hij te verklaren waarom André Rieu altijd onberispelijk
gekleed gaat. Van den Boogard schrijft over de communie,
zondagse kleren en processies. ‘De mediterrane gewoonte
om gesoigneerd door het leven te gaan, die aandacht voor
de buitenkant – zoals men in Italië zegt: tutto per la bella
figura -, dat is toch wel erg zuidelijk’. En zuidelijk, dat begint
bij Maastricht.
KUNSTVERKENNEN/JAC VAN DEN BOOGARD
JAC VAN DEN BOOGARD:
“IK PROBEER ME VOORAL
EEN BEETJE ROMEIN ONDER
DE ROMEINEN TE VOELEN.”
JAC
22
KUNSTVERKENNEN/JAC VAN DEN BOOGARD
“HET HELPT ALS JE MET ENIGE MOEITE DE GROTE
GRACHT OP FIETST EN JE WEET DAT HET EEN
TERRAS IS DAT DE MAAS HEEFT UITGESLETEN.”
De liefde voor de buitenkant hebben hij en Rieu in elk geval
gemeen. In gezelschap is Van den Boogard vaak het best
gekleed. Hij schaart het onder “de katholieke zwier”.
Dat hij er Italiaanse woorden voor leent, ligt voor de hand. Hij
spreekt vloeiend Italiaans en kent Rome zeker zo goed als
zijn woonplaats Maastricht. Hij studeerde er, hij woonde er,
hij komt er sinds 1972 minstens één keer per jaar.
Dezer dagen gaat Jac van den Boogard (Heerlen, 1950)
met pensioen. Althans, zijn dienstverband bij het Sociaal
Historisch Centrum voor Limburg loopt ten einde. Maar hij
zal zich niet terug trekken in zijn vertrekken vol boeken,
films en muziek. Hij is een mensenmens die veel te graag
verhalen vertelt aan iedereen die ze maar horen wil. Talloze
publicaties heeft hij op zijn naam staan over de geschiedenis
van Maastricht.
“Ik ben geboren als lesboer”, relativeert hij alle zwier rond
zijn persoonlijkheid. Bij Kumulus, bij HOVO, privé-cursussen,
al veertig jaar deelt hij zijn kennis. Hij was de eerste die
cursussen kunstgeschiedenis in Maastricht verzorgde.
Die liefde voor kunst heeft hij van zijn vader, een
mijningenieur die ook schilderde en tekende. “Ik herinner
me dat hij me als kind op de bank zette en me een
kunsthistorisch boek in handen gaf. In dat boek werd het
schilderij De Emmaüsgangers van meestervervalser Han
van Meegeren nog toegeschreven aan Vermeer.” Met veel
plezier strooit hij met anekdotes over de schilder. Hoe dan
ook, in 1972 sjokte hij met een studievriend een maand
door Rome en liep er, zoals hij dat noemt, Romathytis op,
een ongeneeslijke liefdesziekte. Hij specialiseerde zich in
Middeleeuws Rome. “In Rome moet je lopen”, zegt hij. “Op
elke straathoek kun je in een andere tijd terecht komen.”
Waar gaat hij naar toe, als hij er weer komt? “Ik probeer me
vooral een beetje Romein onder de Romeinen te voelen.” En
dan volgt een exposé over de architectuur van het moderne
kunstmuseum MAXXI van Zaha Hadid, over Mussolini als
vernietiger van cultureel erfgoed, een ode aan de Villa
Borghese en Caravaggio in het bijzonder.
Hij mag dan aan Romathytis lijden, Maastricht is voor een
cultuurhistoricus een uitstekende plek om te werken. “De
geschiedenis van een plek ontstaat vaak uit de geografische
situatie”, doceert hij. “Als er hier geen doorwaadbare plaats
door de Maas was geweest, zou Maastricht niet hebben
bestaan, zou het geen vestingstad zijn geweest. Ik vind het
leuk om zulke verhalen te vertellen en te duiden. Dan kijk
je met heel andere ogen naar de stad. Het helpt als je met
enige moeite de Grote Gracht op fietst en je weet dat het
een terras is dat de Maas heeft uitgesleten.”
Tien jaar geleden werd Van den Boogard door de gemeente
benaderd om de culturele biografie van de stad op zich te
nemen. “Uit onderzoek begin jaren negentig bleek dat er
23
te weinig gebeurde met cultureel erfgoed en dat Maastricht
eigenlijk te weinig musea had. Er werd bekeken of er een
museum bij kon maar gelukkig zag men daar van af. Dit is
geen Amsterdam, hè. Dat museum had je dan moeten vullen
met collecties van bestaande instellingen en musea. Dat
werkt niet.” Zo werd vervolgens het idee van de culturele
biografie gelanceerd.
De biografie zou geen weerslag krijgen op papier maar
op een website. Een stad in verhalen, die steeds opnieuw
verteld moeten worden. Hij moest de enorme hoeveelheid
werk bekopen met een burn-out maar uiteindelijk kreeg
hij het, met dank aan Pieter Caljé en zijn studenten van de
Universiteit Maastricht, voor mekaar. Tot de huidige coalitie,
gedomineerd door Seniorenpartij en D66, de stekker eruit
trok. Van den Boogard blijft een gentleman; hij spreekt
van “enorme frustratie” en laat het daarbij. ,,Een culturele
biografie is natuurlijk nooit af, het is een levend iets. Ik heb
er nog duizend ideeën over.” Inmiddels is het erfgoed tot zijn
tevredenheid ondergebracht bij Centre Céramique.
Tijd voor een nieuw boek over zijn stad? Een boek over
de laatste zestig jaar ziet hij wel zitten. “Maastricht
is ongelofelijk veranderd sinds de jaren vijftig. In de
tentoonstelling en de catalogus Mieljaar Maastricht
1955-2015, nu te zien in Centre Céramique, is heel veel
bronmateriaal dat als basis zou kunnen dienen voor een
boek. In mijn openingstoespraak heb ik er voorzichtig een
balletje over op gegooid.”
Pensioen betekent voor Van den Boogard vooral dat de
druk van de ketel is. “Al zegt mijn vrouw Marion altijd dat
ik geen nee kan zeggen. En dat klopt wel een beetje, ik
vind alles leuk.” Er liggen twee aanvragen voor boeken,
bij Kumulus, waar hij sinds 2009 aan de slag is, en op
tal van andere plekken gaat hij door met zijn cursussen
kunstgeschiedenis, bij Studium Generale verzorgt hij
lezingen. Er zijn veel boeken die hij nog wil lezen. En net
als je wil vragen waar hij in godsnaam toch altijd de tijd
vandaan haalt, merkt hij nog even fijntjes op dat hij al meer
dan 25 jaar twee cursussen volgt bij Kumulus: edelsmeden
bij Ben Wisman en pianoles bij Mia Kranen en nu Rick
Debie. “Omdat het zo leuk is.”
JAC
24
“MIJN GEDACHTEN STILZETTEN? HEEL GRAAG!”
Hoe kom je dichter bij jezelf te staan? Leid je het leven
dat bij je past? Om tenslotte te krijgen wat je wilt? Dit
soort levensvragen behandelen de coaches van Soulce
tijdens hun Creative Consciousness trainingen in Kasteel
Vaeshartelt te Maastricht. Hun korte gratis workshops in
Centre Céramique vormen een soort appetizer voor het
echte werk.
Soulce maakte in Céramique al een jaar vol met
workshops rond thema’s, variërend van werk tot liefde en
stress. “We richten op persoonlijke groei, bewustwording
en gedragsverandering”, vertelt Joris Swinkels, coach en
mede-eigenaar van Soulce.
Vanavond staat ‘Vakantie in je hoofd’ centraal. Hmm, klinkt
aanlokkelijk. Maar kan het ook? Bye bye zeggen tegen je
gedachten? “Ik probeer mensen in elk geval half verlicht
naar buiten te laten gaan”, zegt Swinkels.
Onder de pak hem beet dertig deelnemers zijn de vrouwen
ruim in de meerderheid; de meesten van middelbare
leeftijd of ouder. “Ik wil dichter bij mezelf komen”,
formuleert een dame haar doel. “Ik ben het al voor
veertig procent, als ik aan het eind van de avond op zestig
zit, ben ik dik tevreden.”Of dat lukt met het college van
Swinkels? Wie je bent en hoe je handelt, wordt grotendeels
bepaald door je gedachten, zet hij uiteen. Maar wat nou zo
verdomd lastig is: niemand heeft volledig controle over die
gedachten. Ze zijn niet altijd bewust. Laat staan dat je ze
kunt stoppen.
“Doe maar eens dertig seconden je ogen dicht”, draagt
Swinkels de groep op. “Zo, en dan stop je nu maar eens
met denken.” Lukt dat? “Ik ben af”, klinkt het na drie
tellen. “Dus ik kan mijn gedachten niet op vakantie
sturen!”, roept een ander teleurgesteld.
Nee dus, too bad. Wat je wel kunt doen: gedachten
beïnvloeden. Wel zo prettig, weet Swinkels: “Want wat je
denkt, bepaalt voor een groot deel je gevoel.”
Cynische dame: “Is dat niet al te simpel? Het kan toch ook
andersom zijn?”
door Ingrid Beckers foto Soulce
ZOU HET NIET HEERLIJK ZIJN: JE NEGATIEVE GEDACHTEN EVEN OP VAKANTIE STUREN?
OF ER IN ELK GEVAL ZOVEEL AFSTAND VAN NEMEN DAT ZE JE NIET DE HELE DAG
BEHEERSEN? IN CENTRE CÉRAMIQUE GEEFT SOULCE ELKE TWEEDE DINSDAG VAN
DE MAAND GRATIS BEWUSTZIJNSWORKSHOPS. ”JIJ LOOPT STRAKS VERLICHT NAAR
BUITEN!”
25
CENTRE CÉRAMIQUE/DINSDAGAVONDPROGRAMMERING
“Kern van de zaak is dat je afstand kunt nemen van
bepaalde gedachten”, reageert Swinkels. Dat je ze kunt
waarnemen en denken. ‘Ho, maar wacht eens even, ik bén
toch niet die gedachten’. Kijk, en dat is dus de eerste stap
naar verlichting.”
Bent u er nog? “Negentig procent van je gedachten zijn
doorgaans onbewust, tien procent bewust”, gooit Swinkels
er wat cijfers in. Er valt dus een hele wereld te winnen.
Opluchting in de stem van een deelneemster: “Ik kan mijn
negatieve denkpatronen dus doorbreken? Nou, dat wil ik
heel graag!”
Alleen is dat dan weer niet binnen één gratis workshop
gefikst.
Creative Consciousness workshop van Soulce: elke tweede
dinsdag van de maand. Centre Céramique Maastricht.
Tijdstip: 19.00 tot 20.30 uur. Entree: gratis.
“VANAVOND STAAT
‘VAKANTIE IN JE
HOOFD’ CENTRAAL.
HMM, KLINKT
AANLOKKELIJK.
MAAR KAN HET
OOK?”
26
plein 1992Ruiterij 2, Maastricht
dominicanenDominicanerkerkstraat 1, Maastricht
de annexPlein 1992 15, Maastricht
avenueAvenue Céramique 50, Maastricht
sint pieterGlacisweg 26, Maastricht
universiteitBonnefantenstraat 2, Maastricht
1-1_MBD_CL_ADV.pdf 1 07-03-14 16:05
Download de gratis app en scan met:
27
CURSUSTIPSNWSCOMINGUP!
ADAMS BIGBAND Festival26 SEPTEMBERMuziekcentrale Adams organiseert op 26 september voor de eerste keer Adams Bigband Festival, met optredens en workshops. Line up: Mo’Jones, Big Band Beeg, Kumulus Bigband, Vitzkids, het Brabants Jazzorkest met special guests Ruud Breuls (NL), Trent Austin (USA), Hans Peter Salentin (DE) en Patches Stewart (USA).Tickets en info: www.adams-music.com
LIMBURGSE Strijkersdag 17 OKTOBERStichting Zuid Nederlandse Strijkersdagen organiseert op zaterdag 17 oktober 2015 de allereerste Limburgse Strijkersdag bij Kumulus. Onder leiding van topmusici van philharmonie zuidnederland en Kumulus Muziekschool speel je in een orkest op jouw niveau. Je repeteert niet alleen met het complete orkest, maar ook in groepjes onder leiding van een professionele musicus. ’s Middags ga je optreden in de Henri Hermanszaal van Kumulus Muziekschool. Zin om mee te doen aan deze inspirerende dag? Meld je dan aan via www.strijkersdagen.nl
NWS
MUZIKALE AMUSE in Centre Céramique18 OKTOBEROok Centre Céramique werkt mee aan Batta & Co maar dan in het voortraject. Op zondag 18 oktober geven Doris Hochscheidt (cello) en Frans van Ruth (piano) een concert waarin naast werken van Maastrichtse componisten ook literatuur uit de 19e eeuw belicht wordt. Een literair concert in 19e eeuwse stijl! Toegang is gratis. Meer info op www.centreceramique.nl
BATTA & CO Festival6 T/M 8 NOVEMBERVan 6 t/m 8 november heeft Maastricht een primeur waar ook Kumulus aan deelneemt: Batta & Co Festival. Dit meerdaagse festival is gewijd aan muziek voor cello en piano van een aantal Maastrichtse componisten. Van Rick Debie en Henry Konsten, beiden Kumulusdocent maar ook componist, klinken werken tijdens de masterclass die georganiseerd wordt en tijdens het Familieconcert ‘Snorren snaren klavier en klompen’ zullen werken van cursisten van de Kinderacademie en Art4You de prachtige vertelling van en door Wiel Kusters het decor vormen. Meer info over dit mooie festival is te vinden op www.battaenco.nl
plein 1992Ruiterij 2, Maastricht
dominicanenDominicanerkerkstraat 1, Maastricht
de annexPlein 1992 15, Maastricht
avenueAvenue Céramique 50, Maastricht
sint pieterGlacisweg 26, Maastricht
universiteitBonnefantenstraat 2, Maastricht
1-1_MBD_CL_ADV.pdf 1 07-03-14 16:05
28
IDA MOVES Beelden uit de dansvoorstelling IDA MOVES die in juni 2015 door cursisten op de planken werd gebracht in Theater Kumulus.
cursistenwerk foto’s Erwin Penners
29
IN SEPTEMBER START HET NIEUWE CURSUSSEIZOEN BIJ KUMULUS. NAAST HET VERTROUWDE AANBOD IS ER EEN FLINK AANTAL NIEUWE CURSUSSENONTWIKKELD.
BEELDENDE KUNSTEN Korte cursussen en workshopsNIEUW
Komend seizoen kun je bij Kumulus Beeldende kunsten enkele korte cursussen en workshops volgen.Zo kun je Portret Boetseren (vanaf 11 okt), Schilderen met ei-tempera (vanaf 14 nov), Tekenen met potlood (vanaf 16 jan), Sieraadvormgeven (vanaf feb) en meedoen aan de bijzondere multidisciplinaire cursus Passie voor naakt (beeldhouwen en tekenen/schilderen). Kijk op www.kumulus.nl voor meer info en data/prijzen.
THEATERSCHOOLA taste of Musicaltheatre29 SEPTEMBERCome taste the song, dance and play! Using excerpts from celebrated shows, three professional teachers will introduce you to the world of musical in all its facets. In this short but intensive course of 12 lessons, you will first work on separate modules and then jointly towards a presentation. Energy, fun and a healthy dose of ambition are the basic ingredients! This course starts on September 29. Check www.kumulus.nl for more information.
DANSStreetdance for kids 6-8 JAAR
Ben jij pas 6 en je wilt streetdancen? Dat kan bij Kumulus Dans. Geef je op voor deze leuke beweeglijke cursus. Voor je het weet sta je op de planken en verras je familie en vriendjes met een zelfbedachte move. Laura van Sonsbeek brengt jou alle fijne kneepjes van streetdance bij. Kijk op www.kumulus.nl hoe je je moet aanmelden.
MUZIEKSCHOOL Mestreechse meziekLEEDSJES SCHRIEVEBen jij ‘ne echte Sjeng (of juist niet)? En ook nog eens muzikaal? Bij Kumulus haal je je hart op aan onvervalst Mestreechse meziek. Je kunt kiezen uit twee cursussen Mestreechse Meziek of Leedsjes Schrieve. Meer hierover lees je op pagina 39 van dit magazine of kijk op www.kumulus.nl bij Muziekschool.
TASTETHIS
NEW
CURSUSTIPSNWSCOMINGUP!
30
CHILI CON CARNE EN
KLASSIEKE MUZIEK
MUZIEKSCHOOL/PHILHARMONIE ZUIDNEDERLAND
door Nick Bruls beeld philharmonie zuidnederland
31
Optioneel nassen met je maten, dan een pittig maar
klassiek concertje en afsluitend potjes bier wegblaffen
tijdens een borrel. Zo zou een doorgewinterde student de
formule kunnen samenvatten waarmee de philharmonie
zuidnederland jongeren warm wil maken voor klassieke
muziek. “Doorgaans is het publiek 65-plus”, zegt Roxanne
Doyen van de philharmonie. “Redelijk oud dus. Met de fusie
tussen het Limburgs Symfonie Orkest en Het Brabants
Orkest waaruit de philharmonie ontstond, is het grote
vernieuwen begonnen. We bedenken formules om een
jongere doelgroep aan te spreken.”
Bijvoorbeeld Spicy Classics, bedacht door adviseur
programmering Masa Spaan. Vorig jaar oktober voor
het eerst gehouden in de Maastrichtse Bonbonnière.
,,Vroeger een theater, tegenwoordig worden er veel
studentenfeestjes gehouden met bier en house. Vooraf
kregen ze een bord chili en vervolgens een uur klassieke
muziek.” Eén uur, niet langer voor de jongeren die
qua muziek veelal niets anders gewend zijn dan de
dispuutscantus. “Er werden werken gespeeld van Chiel
Meijering, die bekend staat om zijn modernere klassieke
muziek, die aan pop doet denken. Maar ook Beethoven,
want het gaat er uiteindelijk om dat ze een symfonieorkest
ontmoeten. Er kwamen 120 studenten op af”, blikt Doyen
terug. “We hadden geen verwachting, dus waren er erg
blij mee. Het publiek ook, bleek uit de enquête. Ze wilden
alleen graag een meer industriële locatie.”
Die komt er bij de tweede editie. Op woensdag 14 oktober
is de Muziekgieterij het decor. In het poppodium staan
normaal gesproken hippe bandjes en singer-songwriters.
“En nu een symfonieorkest afgeslankt tot vijftien man.
Ook nu geen zwaar klassiek programma hoor. We hebben
bijvoorbeeld blokfluitist Erik Bosgraaf uitgenodigd die De
Vier Jaargetijden van Vivaldi speelt. En we gaan crossover
met Paul en Menno de Nooijer, die een film speciaal bij
dit stuk maakten. De muzikanten vinden het geweldig om
voor zo’n jong publiek te spelen. Ze zitten ook niet op een
verhoging, maar op gelijke hoogte met de studenten.”
Dat moet een band scheppen en drempels verlagen.
“Nu zien we vaak dat jongeren dit theatergenre iets
conservatiefs voor oudere mensen vinden. En áls ze dan
komen, wordt dat laatste nog bevestigd ook”, zegt Doyen.
“We benaderen studenten in de cafés waar ze graag komen
en hebben de studentenverenigingen bezocht.”
Klassieke muziek is voor iedereen en dus willen we
ook een jonger publiek trekken, zegt Doyen. “Dat doen
we onder meer met een ticketprijs van een tientje voor
bezoekers tot dertig jaar en met het oprichten van de
jonge vriendenstichting ‘Da Capo’. ‘Terug naar het begin’,
betekent die term in de muziek. Over de toekomst maken
we ons echt geen zorgen. Een grijs publiek is van alle
tijden, maar of er ook altijd al aan verjonging is gewerkt,
waag ik te betwijfelen.”
Spicey Classics, op 14 oktober in de Muziekgieterij in
Maastricht. www.philharmoniezuidnederland.nl
STUDENTEN HOUSEN EN GAAN LOS OP KLANKEN VAN
DEEJAYS. ZE LALLEN NOG LIEVER MEE MET VOLKSZANGERS
DAN DAT ZE NAAR EEN KLASSIEK CONCERT GAAN. DAAR
KOMT MET SPICY CLASSICS VERANDERING IN, HOOPT DE
PHILHARMONIE ZUIDNEDERLAND.
MUZIEKSCHOOL/PHILHARMONIE ZUIDNEDERLAND
3232
33
VOGELS DIE NIET VLIEGEN, GAAN DOOD
ZONDER MUZIEK VALT NIET TE LEVEN. DAAR IS IEDEREEN
IN HUIZE COLEN TE GRONSVELD HET OVER EENS.
ALLEMAAL SPELEN ZE EEN INSTRUMENT. “MISSCHIEN IS
MAURITS’ BAND NIET HELEMAAL MIJN MUZIEK, MAAR HIJ
KAN ABSURDE RITMES DRUMMEN.”
Muzikale familiesDE MEZIEKSJAOL IS SINDS 1883 EEN BEGRIP IN MAASTRICHT EN
OMSTREKEN. GENERATIE OP GENERATIE KOMEN MUZIKANTEN
NAAR KUMULUS MUZIEKSCHOOL VOOR GOED MUZIEKONDERWIJS.
IN DEZE SERIE TEKENEN WE HUN VERHALEN OP.
door Nick Bruls foto’s Jonathan Vos
33
MUZIEKSCHOOL/MUZIKALE FAMILIES
34
Maurits Colen start net een filmpje van het laatste
optreden van zijn band. Stevige jaren ’80-rock ‘met wat
moderene invloeden’ op openluchtfestival Metal Babes in
Maasmechelen. Black Label bestaat nu een jaar of drie en
versleet al één zangeres. Maurits (24) is de drummer. Zijn
moeder Suzanne (57) werpt een geïnteresseerde blik op het
beeldscherm. “Zo’n festival is niks voor mij, maar ik vind het
leuk om te zien wat hij doet.”
Met zijn ritmische drumsolo’s wijkt Maurits muzikaal
gezien nogal af van de rest van het gezin, die vooral in de
klassieke sector zit. Suzanne zelf kreeg haar eerste vioolles
van Charles Gilles bij Kumulus. Dochter Valerie woont in
het Noord-Duitse Lübeck en mengt zich in het gesprek
via een telefoonverbinding. De 25-jarige studeert aan de
hoog aangeschreven Musikhochschule. “In Duitsland is de
arbeidsmarkt voor hoboïsten veel groter. We krijgen les van
Diethelm Jonas, een grootheid. Om in zijn klas te komen
moet je audities doen. Daar komt veertig man op af voor
twee plekken.”
Valerie omschrijft de sfeer in Lübeck als “familiair”. Zo zitten
de muzikanten dagelijks uren hun eigen rieten te maken.
,,Het rietje is allesbepalend. Je kunt ze kant en klaar in de
winkel kopen, maar op dit niveau ben je veeleisend. Hout is
een levend materiaal. Hitte of vocht heeft grote invloed. Dan
kun je ze beter zelf maken.”
Vader Pierre knikt. De man die 33 jaar in het Limburgs
Symfonie Orkest altviool speelde, herkent het probleem.
Alleen had hij dat met de snaren van zijn strijkinstrument.
“Elke snaar een andere spanning, elke snaar een andere
dikte. Tegenwoordig worden de darmsnaren steeds vaker
vervangen door titanium exemplaren. Die zijn constant ‘op
stemming’, maar moeten desondanks elke drie maanden
worden verwisseld. Maar vergeleken met Valeries rieten
hebben wij het een stuk gemakkelijker.”
Ook al is hij intussen 74 jaar oud en al lang gepensioneerd:
in de eigen studio in de achtertuin musiceert en componeert
de voormalig beroepsviolist er nog lustig op los. “Met
verschillende collega’s uit de provincie richt ik me vooral
op kamermuziek. Dat is wat ik nu een beetje doe.” Tijd
voor Suzanne om in te grijpen: “Waar je dag en nacht mee
bezig bent!”. Dat kan haar echtgenoot niet ontkennen. “Veel
violisten krijgen rond hun vijftigste last van hun schouders.
Hoewel het wat stroef begint te worden, heb ik dat weten te
voorkomen door veel studeren en een beetje geluk hebben.”
Met zo veel muziek onder één dak – Suzanne (ook
altviool) is al veertig jaar verbonden aan het Maastrichtse
symfonieorkest Avanti – is er altijd wel wat te beleven bij
de familie Colen in Gronsveld. Een repetitie, een oefenend
bandje of Suzannes broer Teun Ramaekers de fluitist die
op bezoek komt. Is er een familiefeestje te vieren, worden
de te spelen stukken al ver van tevoren uitgezocht. Wat
kunnen de beroeps en wat kunnen de amateurs daar nog
aan toevoegen? Het zijn prangende vragen in aanloop naar
bijvoorbeeld oma’s verjaardag, die werd opgeluisterd met
eigen teksten op Limburgse volksliedjes.
Zonder muziek valt niet te leven. Daar zijn de vier
muzikanten het wel over eens. “Dat zou een triest bestaan
zijn”, zegt Valerie op de telefoon. Suzanne: “Ook onze jongste
dochter Emma, die meer van reizen houdt dan van muziek
en momenteel door Canada trekt, luistert liederen – géén
liedjes – die verder gaan dan de Top 40.” Voor Maurits is
muziek een uitlaatklep. ,,In het weekend heerlijk zeulen met
dat drumstel. Maar klassiek respecteer ik ook. Als ik in de
auto zit en wil onthaasten.”
“Musik ist nicht können aber müssen.” Pierre Colen citeert
“IK HEB AL EENS LANGERE TIJD RUST MOETEN HOUDEN. FIJN, DENK JE DAN. TIJD VOOR ANDERE DINGEN. MAAR ER ONTBREEKT GEWOON IETS OP ZO’N DAG.”
35
de invloedrijke componist Arnold Schönberg. ,,Ik ben met
pensioen, maar vogels die niet vliegen, gaan dood.” Volgens
Suzanne hebben alle kunstenaars die opvatting. “Mijn vader
was kunstschilder. Tot de laatste snik.” Valerie hoort het aan
op haar kamer in Lübeck. Zojuist zijn haar verstandskiezen
getrokken. Dat betekent tien dagen niet hobo spelen. “In
het verleden heb al eens langere tijd rust moeten houden.
Fijn, denk je dan. Tijd voor andere dingen. Maar er ontbreekt
gewoon iets op zo’n dag. Dat is geen prettig gevoel. Als je de
draad vervolgens weer oppakt, zijn alle spieren slap en moet
je weer op nul beginnen. Vreselijk.”
In oktober studeert Valerie af en keert ze terug naar
Maastricht voor nog een jaartje conservatorium. Kan ze haar
broer weer eens horen drummen. Wat vinden de klassiek
geschoolde muzikanten in het gezin eigenlijk van die heel
afwijkende stijl van Maurits? “Helemaal te gek”, zegt Valerie.
“Misschien niet echt mijn muziek, maar hij kan absurde
ritmes drummen.” Soms wel drie verschillende tegelijk,
merkte vader al eens op. “Ik waardeer vooral het ritmisch
element”, lacht hij.
Pierre, Maurits en Suzanne Colen.
In de diepe achtertuin hapert de verbinding met Lübeck
even. Hond Sammy kijkt omhoog als Valerie er virtueel weer
helemaal bij is en hij haar stem hoort. Suzanne nipt van haar
thee en bedenkt wie de muziek eigenlijk in het gezin bracht.
,,Samen. Ik kom uit een kunstenaarsfamilie en de vader van
Pierre was een heel verdienstelijk zanger. Wij hebben het
weer overgebracht op de kinderen. Zonder enige dwang.”
Volgens Valerie klopt dat helemaal. “Zolang ik me herinner
gaan we mee naar het LSO. En anders gaf mijn vader in de
studio achter het huis wel iemand les tot laat in de avond.
Ik ben heel blij dat muziek maken thuis zo goed begrepen
wordt.”
MUZIEKSCHOOL/MUZIKALE FAMILIES
36
MOREFEELSTRONG
36Hannah Sampé.
37
Poeh. Zenuwslopend hoor, zo’n auditie. En dan moest
Hannah Sampé ook nog twee weken wachten op dé brief.
“Horrible”, vertelt de Duitse studente, net afgestudeerd
aan Liberal Arts and Science in Maastricht. Ze schat dat
180 dansers auditie deden voor twintig plekken aan de
Hochschule für Musik und Tanz in Keulen. Toen ik hoorde
dat ik was aangenomen, heb ik gehuild van blijdschap.”
Hannah auditeerde onder meer met de solovoorstelling die
ze creëerde op IDA, de Kumulus opleiding die leerlingen
intensief voorbereidt op een dansacademie. “De dans is
geïnspireerd op een maatschappijkritisch gedicht van
een vriendin. Voor de voorstelling schrijf ik teksten van
haar op mijn lichaam- Be strong! Buy More! Act Fast!
-. Zo onderstreep ik dat mijn dans ageert tegen onze
consumptiemaatschappij.”
door Ingrid Beckers foto’s Erwin Penners
DANSEN ALS BEROEP? HET LEEK STUDENTE HANNAH SAMPÉ (24) NOGAL LICHT
EN EGOCENTRISCH. WANT WAT ZOU ZE DANSEND NOU BIJDRAGEN AAN DE
MAATSCHAPPIJ? DAT PERFORMANCE JUIST HEEL POLITIEK KAN ZIJN, LEERDE ZE
TIJDENS HAAR STUDIE IN MAASTRICHT. EN DUS DURFT ZE NU WÉL TE KIEZEN VOOR
DE HOCHSCHULE FÜR MUSIK UND TANZ KÖLN.
DANS/HANNAH SAMPÉ
DANSEN ALS
POLITIEK STATEMENT
STRONG
37
38
duizenden boeken en nu ook muziek in de kerk
boekhandel dominicanen
Dominicanerkerkstraat 1 | 6211 CZ Maastrichtt 043 4100 010 | www.boekhandeldominicanen.nl
CD’sDVD’s
vinyl
klassiek jazz pop
39
Nee, het type balletmeisje met rose tutu is ze nooit
geweest. “Toen ik op ballet ging, wilde ik wel dolgraag zo’n
roze pakje hebben. Mijn moeder stond het niet toe. Haha.
Ik was de enige met een zwarte tricot broek.”
Een groot deel van haar jeugd brengt ze dansend door.
Klassiek, jazz, modern, theaterdans, ze slurpt het allemaal
gretig en met succes op. Toch durft ze na de middelbare
school niet voor dans te kiezen.
“Ik nam een jaar vrijaf. Wist niet goed welke richting ik uit
moest. Danser worden leek me te egocentrisch, dan ben je
alleen met leuke dingen bezig, dacht ik. En draag je toch
niks bij aan de maatschappij? Bovendien was ik ook heel
erg geïnteresseerd in politiek.”
Vanuit Neuss gaat ze op kamers in Maastricht voor
de Universitaire studie Liberal Arts and Science. “Een
liberale opleiding waarvan vooraf niet vaststaat waar het
je brengt”, zegt ze. Dansen deed ze die eerste periode
haast niet. Totdat ze via de universiteit in contact komt met
Kumulus-docent Yvette van der Slik.
“Een zegen. Ik hield gelijk van haar stijl, die zo goed bij
mij past. Individueel, menselijk, heel esthetisch. Dansles
van Yvette voelde echt als thuiskomen. Ze gaf me ruimte,
alles was goed, wat niet wil zeggen dat ze geen suggesties
geeft.”
In de Performance groep komt Hannah er door haar studie
en betrokkenheid bij het Mandril, Political and Cultural
Centre langzaam achter dat dans een medium kan zijn om
politieke en intellectuele statements te maken. En dat je
als danser dus wel degelijk relevant kunt zijn.
“Dat inzicht had ik nodig om helemaal voor moderne
dans te kunnen gaan”, zegt ze. Als er één opleiding is die
helemaal past bij haar ambitie, dan is het de Hochschule
Köln. “Ik hoef me daar als danser niet te conformeren aan
één stijl of techniek. Je ziet er ook verschillende types
met uiteenlopende lichaamsbouw, niet alleen jonge dunne
meisjes met een extreme focus op techniek.”
Haar droom? “Een klein alternatief dansgezelschap
oprichten, dat stukken brengt die iets vertellen. Met
dans wil ik mensen aan het denken zetten, inspireren.
Maar ik kan me ook voorstellen dat ik ga lesgeven, daar
word ik heel gelukkig van. Een kunstvorm doorgeven en
verspreiden, ook dat is politiek!”
“ALS DANSER BEN JE
ALLEEN MET LEUKE DINGEN
BEZIG, DACHT IK.”
39
40
TV | ZIGGO DIGITAAL KANAAL 40 KPN DIGITAAL KANAAL 641 FM | KABEL 87.5 | ETHER 107.5 ZIGGO 780 | KPN 396
WWW | WWW.RTVMAASTRICHT.NL
@TVMAASTRICHT
RTVMAASTRICHT
DAGELIJKS ACTUEEL NIEUWS EN ACHTERGRONDEN
Ontdek de spannendste, plezierige en fantasierijke avonturen- en speltochten en de leukste workshops speciaal voor kinderen.
Beleef Maastricht Underground en stap terug in de tijd, treed het donker tegemoet of laat je fantasie de vrije loop als je de verhalen hoort die Maastricht Underground herbergt.
Ontdek het complete aanbod op
DE STAD VANUIT EEN ANDER PERSPECTIEF
FORT GROTTEN KAZEMATTEN
VVV MU adv Kumulus Magazine 0815 200x141 v1.indd 1 27-07-15 - wk 31 16:57
41
KUMULUSCOLUMN
Filmster
‘Stop! U mag hier niet verder.” Verbaasd vraag ik aan een meisje in een felgeel vestje wat er aan de hand is. “Op Plein 92 maken ze opnames voor Flikken Maastricht.” Leuk, ik volg de serie maar heb nog nooit de opnames meegemaakt. Al snel krijg ik een teken dat ik door mag lopen. Met een zwaar beladen fiets die ellendige trapjes van de Hoeg Brögk afdalen is een kunst apart. Beneden zie ik een grote groep mensen staan en het lijkt me niet handig om ten aanschouwe van die menigte de trap af te stuiteren. Voorzichtig aan dus. Natuurlijk kan ik het niet laten even opzij te kijken: daar staan agent Romeo en agent Marion! Ze zitten overduidelijk in hun rol. En ik loop daar gewoon. Nou ja, balanceer.
Als ik bijna beneden ben roept Marion: “Hé, jij daar, stop eens even!” Schrik! Voorwiel uit het gootje, trapper tegen mijn enkel en rakelings voor me langs scheurt een fietser met een bivakmuts op. De Flikken-boef. Natuurlijk, het was niet tegen mij.
Trillend op benen beland ik op het Plein waar het volgende fluorescerende hesje voor mijn neus staat. “Mevrouw, u negeerde mijn stopteken.” Ik kijk de lichtgevende jongen vragend aan. “Ik heb duidelijk mijn hand opgestoken maar u liep door.” “Ja sorry,” reageer ik verontwaardigd, “het is een tour de force om heelhuids die trappen af te komen, ik heb u echt niet gezien!” “Nou, we gaan de opname niet overdoen, dus u zit in een aflevering van het nieuwe seizoen.” Oeps! “Toch niet close-up hè, dat wil ik echt niet!” Ik zie al voor me hoe half Nederland in een deuk ligt om een mevrouw in een zwart jurkje, die verre van elegant die trap afdaalt en als slotspektakel met fiets en al het Plein zo ongeveer op kom tuimelen. Met een van schrik vertrokken gezicht vol in beeld… Dat moeten we niet hebben. “Nee hoor,” stelt de jongen me gerust, “u bent slechts op de achtergrond vaag in beeld.” Dan is het goed. Goed? Het had mijn carrière-switch kunnen betekenen! Ik durf niet te vragen of het toch nog eens over kan…
Vivianne Rijnders
Vivianne Rijnders volgt cursussen aan de
Schrijfschool van Centre Céramique.
viviannerijnders.wordpress.com
42
MUZIEKSCHOOL/MESTREECHSE MEZIEK
Kumulusdocent Maurice Dubislav is wat je noemt
een ‘echte Sjeng’. Hij zet zich op alle fronten in om het
Maastrichts en de Maastrichtse cultuur levend te houden.
Niet zo gek dus dat hij op het idee kwam om bij Kumulus
aandacht te vragen voor het Maastrichtse lied. In het
najaar van 2015 introduceert hij twee nieuwe cursussen:
‘Mestreechse meziek’, voor iedereen die graag Maastrichtse
(en Limburgse) liedjes wil spelen in groepsverband, en
‘Leedsjes schrieve’, voor mensen die zelf nieuwe nummers
willen toevoegen aan het Maastrichts repertoire.
Voor de cursus Mestreechse meziek kan iedereen zich
inschrijven die een instrument bespeelt. “Ik hoop op een
groep van vijf à tien mensen”, zegt Maurice. “Het repertoire
bepalen we in overleg. Zelf denk ik aan nummers uit de
Kemikken Opera, Köpenick, maar ook de Mestreechse
Cahiers, Kakkestolemeije en het Limburgse land. Ook
wil ik verschillende thema’s belichten, zoals carnaval,
zomer, Pasen of kerstmis. Je hoeft niet per se noten te
kunnen lezen, maar je moet wel al een instrument kunnen
bespelen. Er komt ook een beetje theorie bij kijken, zodat
je weet wat je doet. Het lijkt mij leuk om een orkestje
te kunnen formeren, maar dat is afhankelijk van de
instrumenten die we hebben.” Zelf heeft Maurice een stuk
of dertig Maastrichtse liedjes op de plank liggen. Over zijn
favoriete nummer moet hij even nadenken: “Daarvoor ken
ik eigenlijk te veel liedjes. Maar ‘Mie leef Mestreech’, een
jaar of twintig geleden door Jos Kuijpers geschreven, is wel
altijd in mijn hoofd blijven hangen.”
Bij de cursus Leedsjes schrieve ligt het accent op het
schrijven en zingen van eigen liedjes in het Maastrichts.
“Iemand die alleen een tekst heeft, help ik met het vinden
van de juiste melodie en akkoorden. Maar het kan ook zo
zijn, dat iemand zijn lied voorzingt. Dat werken we dan
verder uit op papier. Alle soorten liedjes mogen aan bod
komen, ook carnavalsliedjes. Stiekem hoop ik erop dat we
uiteindelijk een nieuw cahier met Mestreechse leedsjes
kunnen uitbrengen. Maar het zou ook al mooi zijn om de
nummers een keer live te kunnen uitvoeren.”
Beide cursussen beginnen in het najaar van 2015 en duren
tot halverwege 2016. Een les duurt 45 tot 60 minuten
per week. “Ik richt me met deze cursussen op de echte
Maastrichtenaar”, vertelt Maurice.
CURSUSSEN VOOR ECHTE SJENGEN
MAASTRICHT KENT EEN RIJK REPERTOIRE AAN LIEDJES IN HET DIALECT. MAAR NIEUW MATERIAAL WORDT NAUWELIJKS NOG UITGEBRACHT. ALS HET AAN MAURICE DUBISLAV LIGT, KOMT DAAR BINNENKORT VERANDERING IN. “MIE LEEF MESTREECH IS WEL ALTIJD IN MIJN HOOFD BLIJVEN HANGEN.”
door Meyke Houben foto’s Jonathan Vos
4343
door Meyke Houben foto’s Jonathan Vos
Maurice Dubislav.
44 Adams Music Centre Aziëstraat 17-19 6014 DA Ittervoort
Experience the Sound of Quality
www.adams.nl
Muziekcentrale
ACCEPTANTKUMULUS-
CURSISTENPAS*
*voorwaarden zie www.kumulus.nl
Nergens ter wereld staat een muziekwinkel waar met zo veel passie voor de blaas- en slagwerkmuziek wordt gewerkt als bij Adams Muziekcentrale. Onderscheidend door de grote keuzemogelijkheid, omdat geen instrument hetzelfde is. Met een hoog aangeprezen reparatieatelier, waar onder andere Marcus Miller zijn instrumenten laat reviseren. Daar waar muzikanten u adviseren en u altijd ontvangen wordt met een zuidelijke hartelijkheid.
45
“Er zijn genoeg Maastrichtenaren die geïnteresseerd zijn in
hun dialect, maar die worden op de middelbare scholen niet
meer bereikt. Met dit aanbod proberen we de Maastrichtse
taal en cultuur levend te houden.”
Voor de echte Maastrichtofielen is er overigens nog meer
goed nieuws: Veldeke kring Maastricht treft samen met
Centre Céramique voorbereidingen voor een cursus
‘Maastrichts schrijven’. “De lessen moeten hout snijden
en didactisch in orde zijn, dus dat kost tijd”, zegt Hortense
Brounts van Veldeke. Waarschijnlijk duurt het tot het
najaar van 2016 voordat de eerste cursisten zich kunnen
aanmelden.
MAURICE DUBISLAV: “IEMAND DIE ALLEEN EEN
TEKST HEEFT, HELP IK MET HET VINDEN VAN DE JUISTE MELODIE EN AKKOORDEN.”
MUZIEKSCHOOL/MESTREECHSE MEZIEK
2015 -2016 WWW.CENTRECÉRAMIQUE.NL
JAARPROGRAMMA
46
KUNSTVERKENNING/EUREGIO KUNSTWERK
47
In de rubriek
‘Kunstwerk in de
Euregio’ bespreekt
cultuurhistoricus
en docent Jac van
den Boogard mooie
en interessante
kunstwerken met
een eigen verhaal,
die binnen een
straal van 100
kilometer om ons
heen te vinden zijn.
Het Zuid-Limburgse heuvellandschap is bezaaid met kastelen, adellijke landgoederen en monumentale woonsteden. De gemeente Landgraaf – een van de grotere gemeentes in de provincie Limburg, ontstaan in 1982 na de samenvoeging van Nieuwenhagen, Schaesberg en Ubach over Worms – telt nog één geheel in tact gebleven adellijk landgoed, kasteel Strijthagen. Deze fraaie adellijke woonstede heeft de status van Rijksmonument. Het kasteel ligt op de oever van een voortkabbelende beek op het grondgebied van de voormalige gemeente Schaesberg in het dal van de Strijthagerbeek. Die beek voorziet de vijvers rond het hoofdgebouw van het kasteel van water. Op deze idyllische plek lag van oudsher een versterkte boerenhoeve, een kasteel, misschien daterend uit de middeleeuwen. Het huidige kasteel Strijthagen werd gebouwd op de plek van dat oudere kasteel in de achttiende eeuw. Het aanzien van het hoofgebouw is classicistisch. De muren van het hoofdgebouw opgetrokken uit afwisselende lagen natuursteen en baksteen. Speklagen heet dat officieel. De afwisselende lagen van baksteen en mergelsteen – dikwijls afkomstig uit de groeve van Sibbe - ziet men vaak in Limburg. In de nabijheid van kasteel Strijthagen liggen de kastelen Schaesberg en De Bongerd. Die kennen precies dezelfde wandopbouw. De streng symmetrische opbouw van het hoofdgebouw is kenmerkend voor het classicisme van de achttiende eeuw. Voorts is er nog een classicistische rentmeesterswoning in dezelfde stijl. De wit gepleisterde voorburcht dateert uit 1690. De molen – Strijthagermolen – en het koetshuis zijn later gebouwd. Karakteristiek voor het classicisme, dat uit Frankrijk is overgewaaid naar onze contreien, is het mansardedak. Dat is een gebroken dakvorm met naar buiten gerichte vlakken. Het
mansarde dak ontstond in de architectuur van de barok in Frankrijk en is vernoemd naar de architect Francois Mansart (1598-1666) die dit daktype veelvuldig toepaste. Het poortgebouw van de voorburcht van kasteel Strijthagen, de rentmeesterswoning en het hoofdgebouw zijn allemaal gedekt met een mansardedak. Hetzelfde daktype komt ook voor bij de Limburgse kastelen Raath en Puth. Strijthagen heeft in de eerste vier decennia van de twintigste eeuw enorm veel mijnschade opgelopen. Thans ligt het kasteel in het hart van en uitgestrekt recreatiegebied waarin een tweetal bekende attractieparken zijn ingericht: het thema park Mondo Verde en de dierentuin GaiaZOO. Op 25 april 2013 stemde de gemeenteraad van Landgraaf in met het voorstel van het college van burgemeester en wethouders om het complex aan te kopen. Recent is het verkocht aan de Russische kunstenaar Alexander Taratynov.Voor velen is Strijthagen bekend omdat kunstschilder Aad de Haas (1920-1972) er met zijn gezin zijn intrek nam in 1952 na bemiddeling door de schrijver Bertus Aafjes en de katholieke dichter en literatuurhistoricus Anton van Duinkerken. De kunstenaar heeft er jarenlang gewoond en gewerkt. Aad de Haas, geboren in en katholiek gezin in Rotterdam, was een figuratief expressionistische schilder. Hij studeerde aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam waar hij het beruchte bombardement meemaakte.
STRIJTHAGEN WORDT ART LAND door Jac van den Boogard foto’s Jonathan Vos
K U N S T W E R K I N D E E U R E G I O
KUNSTVERKENNING/EUREGIO KUNSTWERK
48
KUNSTVERKENNING/EUREGIO KUNSTWERK
De scholen van Stichting kom Leren verrui-
men je horizon en verbreden je blikveld. Je leert
er meer dan alleen rekenen en taal. Je leert er
omgaan met mensen en situaties. Je leert er
hoe je kunt meebewegen met de golf aan ver-
anderingen die ‘leven’ heet.
Wil je jezelf leren kennen en de wereld om je
heen ontdekken? Kom dan naar een van onze
Scan met:
scholen. Je wordt er gezien, erkend en gewaar-
deerd om wie je bent. Nieuwsgierig? Leer-
gierig? Dat komt dan mooi uit! Wij zijn dat
namelijk ook. Loop gerust eens met je ouders,
broertjes en/of zusjes bij ons naar binnen. Met
21 scholen verdeeld over vijf gemeentes in en
rond Maastricht en het Heuvelland, is er altijd
een bij jou in de buurt waar jij je thuis voelt.
We zien je graag komen!
Voeljevrolijkvoeljethuis
#skomLeren
<< www.kom-leren.nl >>
De scholen van Stichting kom Leren verrui-
men je horizon en verbreden je blikveld. Je leert
er meer dan alleen rekenen en taal. Je leert er
omgaan met mensen en situaties. Je leert er
VoeljeVoeljeVoel vrolijkjevrolijkje
Ad_SKL_kumulus_2015.indd 1 29-07-15 12:30
COMING SOON!
‘Mestrom Gallery’ new location, in the heart of town.
Platielstraat 16211 GV Maastricht+31 (0)6 53 76 35 88www.mestromchandeliers.com
MESTROM CHANDELIERSPascal Mestrom, owner of Mestrom Chandeliers, has been restoring, buying and selling � ne antique chandeliers since 2007. Over the years he has built a unique collection of eighteenth-century French crystal chandeliers in which the candle-function has been preserved. He also owns another impressive collection of pieces from the 1880s - 1920s that have subtle indirect electrical lighting added.
Apart from being a member and host of this year’s Light & Glass Annual Assem-bly in Maastricht, Pascal Mestrom is also a member of ‘ Pearls of Cra� smanship’ a guild that encourages cra� smanship of the highest quality. Keep an eye on the website for new work and chandelier designs: www.mestromchandeliers.com.
M
49
Zijn kunst werd door de bezetter als ‘Entartet’ bestempeld. De Haas maakte deel uit van het kunstenaarsverzet en werd gevangen genomen. In 1944 wist hij met zijn vrouw naar Limburg te vluchten. Zijn naam is vooral verbonden met de door het bisdom verguisde kruiswegstaties, muurschilderingen in het Sint Cunibertuskerkje in Wahlwiller, die hij in 1947 schilderde en die op lest van katholieke kerk werden verwijderd. Postuum (1981) is Aad de Haas’ werk in ere hersteld.Strijthagen is nu weer de woonzetel van een figuratief kunstenaar, Alexander Taratynov. De Russische beeldhouwer is de maker van het bronzen beeld van musketier D’Artagnan in het stadspark van Maastricht, maar meer nog is hij bekend vanwege de driedimensionale Nachtwacht-beeldengroep op het Amsterdamse Rembrandtplein. Tarantynov en zijn vrouw Katja wonen al twintig jaar in Nederland. Op 1 juni van dit jaar opende het kunstenaarsduo de poorten van hun centrum voor beeldende kunst “Artland” in het kasteel en bijgebouwen van Strijthagen. De beeldhouwer en zijn schilderende
echtgenote vestigden zich met hun beide dochters metterwoon in de rentmeesterswoning. Taratynov kocht het complex voor 440.000 euro van de gemeente Landgraaf. Het ligt in de bedoeling Strijthagen te ontwikkelen tot een kunstencentrum waar wisselexposities plaatsvinden van het werk van beide kunstenaars, maar ook van andere internationaal bekende kunstenaars. In de bijgebouwen van de carrévormige hoeve worden ateliers ingericht, het kasteel biedt plaats aan een museum, de binnenplaats biedt ruimte voor beperkte horeca. Alexander Taratynov heeft zijn monumentale sculpturen in en rond Strijthagen opgesteld. Het landgoed biedt hem alle mogelijkheden zijn werk ruimtelijk op te stellen.
De eerste expositie van Katja en Alexander Taratynov
loopt tot 1 oktober, van vrijdag t/m zondag van 13.00
tot 19.00 uur.
KUNSTVERKENNING/EUREGIO KUNSTWERK
50
www.philharmoniezuidnederland.nl
Bestel onze
nieuwe
seizoensbrochure
15|16
2 tm 4
okt/
Festival de Nederlandse Dansdagen is dé plek die je als dansliefhebber niet mag missen.
In één weekend zie je alle bijzondere dansvoorstellingen van Nederlandse bodem. Van grote gezelschappen als het Nederlands Dans Theater en Introdans tot prijswinnende choreografen als Cecilia Moisio en Guilherme Miotto.
nederlandsedansdagen.nl
ontwerp Esther Noyons/fotografie Annaleen Louwes
Now you may danceNederlandse Dansdagen/Maastricht/2015
kaartverkoop is gestart
51
CARBOONSPIN
NATUURHISTORISCH MUSEUM/UITGELICHT
Het is wel even schrikken in het Natuurhistorisch
Museum. Het krioelt er opeens van de levende dieren.
Heb ik ooit eerder een levend beest in dit museum gezien?
Ik oefen mijn vogelkennis graag met de steeds fletser
wordende vogeltjes in de vitrine op de eerste verdieping.
Hoe vaak heb ik niet bij de wezels en de hermelijnen
gestaan in de hoop ze voortaan te kunnen duiden als ze ’s
nachts de weg oversteken.
En nu staan er dus terraria met schorpioenen en
grote harige spinnen. Wat lijken ze veel op elkaar. Wat
kunnen ze zich goed verstoppen. Wat hebben ze vrolijke
namen: bombardeervogelspin, zwarte weduwe. De
bombardeerspin woont in bomen, kan zeer goed naar
beneden springen en drijft op water. De zwarte weduwe
maakt de meeste menselijke slachtoffers op het toilet;
onder de bril schuilt het heerlijkste voedsel. Een troost: de
beten zijn giftig, maar niet dodelijk.
Van een tentoonstelling moet je wijzer worden en dat is
hier goed geregeld. Je leert de meest waanzinnige dingen.
Dat je spinnen eerst moet marineren in rijstwijn voordat
je ze frituurt. Dat bepaalde indianenstammen in Noord-
Amerika in spinnen een oermoeder zien die niet alleen
de schepper een handje hielp maar ook het doel van de
mensheid bewaakt – er staat jammer genoeg niet bij welk
doel dat is. Je leert dat ze van spinnenwebben visnetten
maken, parachutes, kogelvrije vesten. Spinnenzijde schijnt
een verbluffende warmtegeleider te zijn, een beetje
sporter zou een tarantula in dienst moeten nemen. En
zij die niet op een paar euro hoeven te kijken, kunnen
proberen om 1.2 miljoen Madagaskarzijdespinnen voor
hun karretje te spannen, om de Gouden Mantel in het
Victoria & Albert Museum in Londen naar de kroon te
steken. Spinnenzijde is tien keer zo dun als een haar
maar beduidend sterker dan staal. Vandaar dat de
biotechnologie inzet op het nabootsen van de spintechniek.
Natuurlijk gaat het niet alleen over exoten. Het gaat
(in mindere mate) ook over onze eigen trilspinnen en
kruisspinnen. “De eerste spinnen zijn bekend uit de
steenkoolbossen van Europa”, staat op een wand. Er zijn er
niet veel van want spinnen laten zich moeilijk fossieleren.
Ik kijk om me heen. Uitsluitend levende spinnen. Terwijl
elders in dit museum prachtig bewijs is te vinden dat er al
spinnen waren in het carboon, 300 miljoen jaar geleden.
Het had het pièce-de-résistance in deze tentoonstelling
kunnen zijn.
De tentoonstelling is nog te zien tot en met 25 oktober.
door Emile Hollman foto Araneus
Uitgelicht...HET NATUURHISTORISCH MUSEUM
MAASTRICHT HERBERGT EEN GROTE
COLLECTIE FOSSIELE VOORWERPEN,
VAN PLANT TOT SKELET. IN DEZE
RUBRIEK UITGELICHT BRENGEN
WE ELKE KEER EEN BIJZONDER
VOORWERP UIT DE COLLECTIE OVER
HET VOETLICHT. IN DIT NUMMER IS
DAT DE CARBOONSPIN.
Chromatopelma Cyanopubescens.
5252
53
1 Wie is Lieke Benders?
In het paspoort van Lieke
Benders (1980) staat Den Bosch
als geboorteplaats. Maar de
theatermaakster groeide op in
Sittard. “Na mijn middelbare school
ben ik een jaar in Engeland gaan
studeren. Theater, uiteraard, want
dat was ook toen al wat ik wilde doen.
Maar toen ik werd aangenomen op
de Toneelacademie in Maastricht
baalde ik: terug te moeten naar de
plek waar je bent opgegroeid leek me
helemaal niks. Uiteindelijk ben ik hier
gebleven, een keuze waar ik nu erg
blij mee ben. Behalve theatermaker
ben ik een wandelaar en mijmeraar. Ik
loop graag en veel, ben nu bezig met
de pelgrimsroute naar Santiago de
Compostella.”
2 Wat was je eerste theaterervaring?
“Als meisje van 5, 6 jaar zat ik op
ballet. Ik was super trots op mijn
witte beginnerspakje. Maar toen ik
rond mijn twaalfde nog steeds in dat
witte pakje danste, besefte ik dat mijn
talent niet bij de dans lag. Tijdens onze
voorstellingen, die eens per vier jaar
in de schouwburg van Sittard werden
gegeven, had ik dan ook nauwelijks een
rol. Maar ik werd wel geraakt door de
ervaring op een podium te staan. Op de
middelbare school liet mijn moeder me
een advertentie van het Cirkeltheater
van Frans Malschaert zien. Daar werd
ik echt gegrepen door het theatervirus.
Het Cirkeltheater werd een beetje
mijn tweede thuis, ik deed er alles:
van acteren tot posters plakken tot de
afwas. Later, op de Toneelacademie,
ontdekte ik dat ik het zelf maken van
voorstellingen nóg leuker vond dan
spelen. Met mijn eigen ideeën aan de
slag gaan, dat was voor mij de grootste
kick.”
3 Wat maakt theater voor jou zo
boeiend?
“Ik vind het mooi om mijn gedachtegoed
te kunnen vertalen naar een
voorstelling en te zien dat anderen
mijn ideeën vormgeven. In deze tijd van
bezuinigingen voel ik steeds meer de
noodzaak om theater te maken. Hoe
meer de politiek erop neerkijkt, hoe
belangrijker het voor mij wordt. Het
maakt mij als maker scherper. Iets
creëren is toch het grootste goed, daar
kan de politiek niet omheen.”
4 Welke rol speelt je eigen achtergrond
in jouw voorstellingen?
“Het is belangrijk waar je wortels
liggen. Met die wortels trek ik de
verhalen uit de bodem. Mijn achtergrond
kleurt mijn perspectief als maker. Dat
wil overigens niet zeggen dat mijn
verhalen regionaal zijn. Misschien ben
ik wel beïnvloed door de katholieke
vormentaal, maar de thema’s die ik
aansnijd zijn universeel.”
5 Jeugdtheater of theater voor
volwassenen?
“Beide, ik maak geen onderscheid
tussen het een of het ander. Voor mij
is het even belangrijk om een verhaal
te vertellen voor volwassenen als
voor kinderen. Juist de afwisseling
vind ik leuk, die zoek ik ook op.
Meestal maak ik het ene jaar een
volwassenenvoorstelling en het jaar
daarop een jeugdproductie. Wat
TIEN VRAGEN VOOR…
LIEKEBENDERS
THEATERSCHOOL/LIEKE BENDERS
door Meyke Houben foto Saris & denEngelsman
54
mijn werk typeert, is dat ik nooit
voorstellingen maak voor kinderen
alleen. Het liefst weef ik er nog een
extra lijntje doorheen voor volwassenen.
Dat hoeft dan niet per se parallel
te lopen aan de verhaallijn voor de
jongsten.”
6 Hoe ben je bij Kumulus
terechtgekomen?
“Net na mijn afstuderen, in 2003, ben
ik begonnen als docent. Omdat ik het
steeds drukker heb gekregen met mijn
eigen bedrijf Hoge Fronten, ben ik nu
alleen nog docent bij de vooropleiding
theater, de LOT.”
7 Wat wil je je leerlingen bijbrengen?
“Ik daag jongeren uit om na te gaan
waar hun passie, hun bron ligt. Want
het begint met wie je bent en waar je
van houdt. Pas als je dat in beeld hebt,
kun je er een theatrale uitingsvorm bij
bedenken. Bij Kumulus heb ik lang les
gegeven aan kinderen. Dat was heel tof,
omdat ik niet alleen hen wat gaf, maar
ook veel terugkreeg. Na al die jaren
bij Kumulus vind ik het erg leuk om te
zien hoe het de leerlingen van vroeger
is vergaan. Ik ben blij dat ik met hen
heb kunnen meelopen en hoop dat de
lessen voor hun een goede ervaring zijn
geweest, ongeacht wat ze er verder mee
doen.”
8 Hoe komen jouw voorstellingen tot
stand?
“Het begint voor mij altijd met een
woord of een beeld. Zo was ‘verdriet’
de basis voor mijn voorstelling
Verdrietfabriek. Ik wilde weten hoe de
maatschappij daarmee omgaat. Dat is
stap 1. Daarna ga ik op zoek naar een
vorm bij het thema. Uiteindelijk kwam
ik uit bij een spookhuis: een beetje
luguber, maar toch ook aantrekkelijk.
Dat is stap 2. Vervolgens ben ik het
idee verder gaan uitwerken. Wat begon
met een schetsje is uitgegroeid tot
een stellage van 15 x 8 meter hoog
met golfkarretjes en tenten: een
megaproject. In bibliotheken heb ik
mensen geïnterviewd over verdriet. Die
verhalen krijgen de bezoekers tijdens
hun ritje te horen.”
9 Wat zijn je inspiratiebronnen?
“Ik noem mijn voorstellingen
persoonlijk universeel. Als uitgangspunt
neem ik dingen die ik zelf beleef of die
mij raken. Om uit te stijgen boven het
puur individuele, plaats ik die thema’s in
het perspectief van de maatschappij en
het landschap waarin ik geworteld ben.”
10 Over welke eigenschappen moet een
theatermaker beschikken?
“Eigenheid, doorzettingsvermogen
en een kritische blik. Je moet op een
gezonde manier kritisch naar jezelf
kunnen zijn, maar ook kritiek van
anderen kunnen verdragen. Wel moet
je er voor waken dat die kritiek je niet
in je vrijheid belemmert. Vaak maak
je de mooiste dingen als je je eigen
verwachtingen en die van anderen
kunt loslaten. Vaar vooral op je eigen
kompas.”
“HET BEGINT ALLEMAAL MET WIE JE BENT EN WAAR JE VAN HOUDT.”
Lieke Benders geeft les bij
Kumulus aan de LOT, de
Landelijke Oriëntatiecursus
Theaterscholen. Haar
voorstelling Verdrietfabriek
was afgelopen zomer te
zien op de festivals Oerol,
Boulevard en Cultura Nova.
www.hogefronten.nl
THEATERSCHOOL/LIEKE BENDERS
55
NAAM
ADRES
POSTCODE PLAATS
TELEFOON
Stuur deze bon in een envelop naar: Dans Magazine - Uitgeverij VirtùmediaAntwoordnummer 7086, 3700 TB Zeist (Binnen Nederland kan dit zonder postzegel!)
Proefabonnement (2 nrs) zonder verplichtingen € 9,50 Jaarabonnement (6 nrs) het 1e jaar voor € 33,95 € 19,95
VOORDEEL! Dans Magazine, alles over dans
Van ballet en streetdance tot moderne dans en flamenco
De nieuwste dansvoorstellingen
Interviews met dansers en choreografen
Portretten van nieuw talent
Schitterende dansfoto’s
Het laatste dansnieuws
Achtergrond reportages over dans
WWW.DANSMAGAZINE.NL
Ik machtig Dans Magazine/Virtùmedia het abonnements geld af te schrijven en ontvang € 1 extra korting (alleen voor jaarabonnementen en voor Nederland)
IBANnummer
DATUM HANDTEKENING
VIRTU_14029_Adv_DANS_200x.indd 1 20-08-2014 21:31:05
56
PostadresKumulus
Postbus 1992
6201 BZ Maastricht
Telefoon en emailInformatiebalie (043) 350 56 69 of (043) 350 56 56 [email protected]: (043) 350 56 [email protected]: (043) 350 56 [email protected]
Internetwww.kumulus.nl
ColofonUitgave: KumulusVormgeving: Obidesign/Annebeth NiesFotografie: Perry Schrijvers, Jonathan Vos, Erwin PennersFoto Cover: Perry SchrijversTeksten: Ingrid Beckers, Nick Bruls, Jac van den Boogard, Emile Hollman, Meyke HoubenCommercie: House of Communications/Lidia JanevskiHoofdredactie: Zelinda MeliEindredactie: Emile Hollman
© Copyright 2015, Kumulus. / Aan de uitgave van dit magazine is uiterste zorg besteed, zij is echter informatief. Aan drukfouten en/of onvolledigheden kunnen geen rechten worden ontleend.