7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
1/242
^y^*#-i-tSW./-
yt
fimay
me
v-w~*~mr
Degerli
Okuyucu ..
-
Islam
Diinya
Goriisu,
ilim ve
ihatasi sonsuz
olan
Cenab-i Hak
tarafindan
va'z
edilmis (ortaya konulmus)
oldugunclan insan fitrati
ve
kainat
gercekleriyle
tarn
ve
mutlak
bir mutabakat
halindedir.
Fakat O'nun zengin
muhtevasini,
umumi umdeleri
(prensipleri) itibariyle
kavrayarak
kendi tefekkur
ve
tahassusunti
O'nun
ruhu
kurtulamazlar.
.
-
.
Bu
rezadlann
Hog6ru ,
Dinler
Arasi
Diyalog
ve
Kur'an'da Tarihsellik
yibi palyaco
maskarahkiarmi
andiran
idclialar
vesilesi
ile
serdedilen
batil
goriislerle,
fikir diinyanuz
-adela-
civik
bir baicik
deryasi
haline
Bu
baiakligin,
uydurma
clil taraftarhgi
ve
Osmanb'ya
dair yakisiksiz
degerlendirmeler gibi pek
cok
usulf,
bir
hayli de akaidde
ayak
kaydiran
esast
yaban
otlan ve
dikenleri
varchr
%
*
.
.
-
Boyle
bir
mevsimde
Hak-Batil
tefriki
icin
vahid-i
kiyasi
olacak islam?
prensipleri toplu
bir
halde okuyucuya
,
.
sunan
bu eseri
yayinlamaktan
ciclden biiyiik
bir
seref ve
1
bahtiyarhk
duymaktayiz ..
.
.
crac
m
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
2/242
fQ,
^
.*
*
f
^n
iSLAM
DUNYA GORUU-
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
3/242
Kadir
MISIROGLU
SEBiL
YAYJNLARI
Nu
DIZGi
-TASHiH
KAPAK
OFSETHAZIRLIK
BASKI-CILD
YAYINA
HAZIRLAYAN
:258
:OmerFarukDemiresik
:
Altinoluk
Grafik
/ Halil
Ermij
:
Altinoluk
Grafik
/ Mustafa
Erguvan
:
BayrakYayimcihk-Matbaacilik
Davutpasa
Cd.
Nu:
14/2
Topkapi/fst.
.'Aliihsan
Bahadir
Copyright
Sebil
Yayinevi
ISBN
980-975-580-034-9
ISLAM
DUNYA
GORU
IKINCI
BASIM
JSTANBUL2010
SEBiL
YAYINEVi
Tunusbagi
cad.
Nu:
2/1
Dogancilar
USKUDAR-iSTANBUL
Tel:
0216
553
51
51
www.sebilyayinevi.com
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
4/242
KISALTMALAR
a.g.e.
adi gegen eser
a.g.m.
adi gegen makale
a.y ayni
yerde
vd.
ve devami
s. sayi
sh.
sahife
c.
cild
bkz.
bakimz
ilh.
ila
ahir
k.s.
kaddese
sirrahu'l-aziz
r.a.
:
radiyallahu
anh
v.
:
vefati
h.
hicri
m.
:
miladi
trc. tercume
eden
a.s.
aleyhissalatu
vesselam
DIA
:
Diyanet
islam
Ansiklopedis
INNE'D-DINE
iNDELLAHi'L-ISLAM
Muhakkak ki,
Allah Katmda
Din,
islam'dir.
(Sure-i
Al-i
imran,
ayet:
19)
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
5/242
At
*
Aft
t^ffr
o
Ui
&/*
AK
v~?&
jM
#?*
Latinize metni igin
kari sayfaya bakmiz.
Mukaddime
Niyetiyle...
NiYAZ
EY
LUTUF
VE
KEREMi
SONSUZ OLAN
ALLAH'IM,
NUR-i
MUHAMMEDI
HURMETJNE;
MiLLETiMiZi
ASLI
HUVJYETJNE
QEVJR
MiLLETJMiZi
ASLI
HUVJYETJNE
QEVJR
MiLLETiMiZi
ASLI HUVJYETJNE
QEVJR
BU
FAKiR
U PURTAKSJR
KULUNU
DA
LUTFEN VE
KEREMEN
O
MUBAREK
OLUSJAN
HJSSEMEND
EYLE .
LiSANINDAN
NAHAK SOZ SADIR
OLMASINDAN
ONU
BERI
KIL VE
JZHAR
EYLEDIGJ
HJS VE
RKJRLERE
FEYYAZ BiR
TESELSUL
BEREKETI JHSAN
EYLE ..
YA MUTEKELLIM,
YA ALLAH ..
YAMUIN U YA ALLAH
I..
YALATIFUYA
ALLAH ..
&m.
s
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
6/242
MUELLiFiN
(YAZARIN)
YAYINLANMI?
ESERLERJ
BiR
MAZLUM
PADl^AH:
SULTAN
ABDULHAMiD
(2007)
MALKOQOGLU KARDESLER
(Tarihi
Roman)
(2007)
CEM
SULTAN'IN
PAPAGANI
(Tarih?
Roman)
(2006)
BiR
MAZLUM
PADISAH:
SULTAN
ABDULAZiZ
(2006)
ZAGANOS
PA$A
(Tarihi
Roman)
(2006)
BiR MAZLUM
PADi$AH:
SULTAN
VAHIDEDDIN
(2005)
HAYAT FELSEFESi
YAHUD
YAAMAK
SANATI
(2005)
D
JZMECE MUSTAFA
(TarihT
Roman)
(2005)
KAVUKLU
iHTiLALCi
(TarihT
Roman)
(2005)'
ITHAFLI FIKRALAR
(2005)
FiLiSTiN
DRAMI'NIN
DUSUNDURDUKLERI
(2004)
GURBET
iQiNDE
GURBET
(Hatirat)(2004)
UQ
HiLAFETQi
$AHSiYET
(1995)
ASIKLAR OLMEZL.
(1994)
GEQMI'S
GUNU ELERKEN
(Hatirat) C. I
(1993)
GEQMiS
GUNU ELERKEN
(Hatirat)
C. II
(1995)
BiN UYDURMA
KELIMEYi
BOYKOT
(1993)
iSLAM
YAZISINA
DAiR
(1 993)
USTAD
NECiP
FAZIL'A
DAIR
(1993)
Gegmi^
ve
Gelecegi
He HILAFET
(1993)
CEMRE(Siir)(1992)
HiCRET
(Hatirat)
(1990)
iSLAMCI
GENQLJGiN
EL
Kl'TABI
(1981)
KANLI
DUGUN
(TarihT
Roman)
(1972)
UZUNCA
SEVINDiK
(TarihT
Roman)
(1973)
KIRIK
KILIQ (TarihT
Roman)
(1973)
ALi
UKRU
BEY
(1978)
LOZAN
ZAFER
Ml, HEZiMET
Mi?
C. I
(1965)
LOZAN ZAFER
Mi, HEZIMET
Mi?
C.
II
(1974)
LOZAN ZAFER
Mi,
HEZiMET
Mi?
C.
Ill
(1977)
OSMANOGULLARI'NIN
DRAMI
(1974)
MUSUL
MES'ELESi
ve
IRAK
TURKLERI
(1972)
MOSKOF
MEZALiMi
C.
I
(1970)
MOSKOF
MEZALiMi
C. II
(1970)
AMERiKA'DAZENCi
MUSLUMANLIK
HAREKETl
(1967)
KURTULUS
SAVASI'NDA
SARIKLI
MUCAHiDLER
(1967)
YUNAN
MEZALiMi
(TURK'UN
SiYAH
KiTABI)
(1966)
MACAR
iHTiLALi
(1966)
Muellif
(2000)
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
7/242
HER HAKKI
MAHFUZDUR
(ALL
RIGHTS
RESERVED)
&m
VE
MEN LEMYAHKUM
BIMA
ENZELALLAHU
FE
ULAiKE
HUMUL-KAFiRUN
Meali:
Kim
Allah
in
indirdigi
He
hukmetmezse,
ite onlar, kafirlerin
ta
kendileridir .
(Maide
Suresi,
44. ayet)
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
8/242
igiNDEKILER
ONSOZ
15
BiRiNCi BOLUM
DUNYA GORUSU
A- DUNYA GORUSU NEDiR?
22
B-
iSLAM DUNYA
GORUSU
31
a-
Din
39
b-Tarih
39
c-
Dil
ve Edebiyat
42
JKJNCi BOLUM
.
iSLAM
DUNYA
GORUSU
I-
ISLAM
DUNYA
GORUUNUN
FARJK VASIFLARI
51
A-
iLAHILiK
53
B-
DUALiZM
79
II-
iSLAM
DUNYA
GORUSUNUN
PRENSJPLERJ
1-
iSLAM DUNYA GORUSUNGN MUCERRED
VEYAFELSEFI PRENSiPLERi
91
A-
iRADECiLIK veya VOLANTARiZM
PRENSiPi
95
a-
Been iradenin
Mahiyyetl
ve
Hududlan
97
b-
Beerl
irade
Uzerindeki
Muhtemel
Tesirler
1C9
c- Dinin
Sundugu
Tesell
119
d-
Mahrumiyetler Karismda Tasavvuff
Telaff ve
TedavT
Yollan
134
e-
Netice
139
B-
ALEMSUMULLUKveyaUNiVERSALiZM
PRENSiPi
143
C-
TECRiD
veya
iDEAUZM
PRENSiPi
157
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
9/242
D-
I'NSANiYETQiLiK
veya
HUMANJZM PRENSiPi
179
a-
insanin Mahiyeti
179
b-
Kolelik
ve CSriye
Meselesi
192
c- insan
Haklari
200
aa-
Azinlik
Haklari
209
bb-
Hayvan
Haklari
216
cc-
Cevreyi
Koruma
220
E- GERQEKQiU'K
veya
REALiZM PRENSiPi
227
a-
islam
Fitrat Dinidir
229
b-
Maslahat
Meselesi
237
F-
iLlMClLiK
veya
SiYANTlZM
PRENSiPi
249
G-
AKILCILIK
veya
RASYONALiZM
PRENSiPi
265
H-
lYlMSERLlK veya OPTiMiZM PRENSiPi
275
2-
iSLAM
DUNYAGORUSUNUN MUAHHAS
veyaAMELI
PRENSiPLERi
285
A-
TEADDILiK
veya DJNAMiZM
PRENSiPi
287
B-
I'CTiMAILiK
veya
SOSYAL
ADALET
PRENSiPi
299
a-
Iman
300
b-
Nefis
Tezkiyesl
301
c- ZckSt
304
d-
infak
306
C- NiZAM
PRENSiPi
315
D- ADALET
PRENSiPi
331
a-
idare
333
b-
Kaza
(Yargi)
336
c-
Beserf
Munasebetler
341
E-
HURRI'YET
PRENSiPi
345
a- Kolelik
ve Esaret
354
b- Daru'l-Harb
359
c-
Kaza
ve
Kader
361
F-
CiHAD
PRENSiPi
373
G-
AHLAK
PRENSiPi
397
a-
islam
Ahlaki
ila'iT
Mense'lidir
408
b-
islam'da
Ahlak.
Akla Dayanir
413
c- islam Anlaki,
Digergamlik
Esasma
Musteniddir
416
d-
islam
Ahlaki,
Sosyal Agirlklidir
418
e- islam'da
Anlak, Ferdl
Vakarve Haysiyeti Koruyuc.iH:jr...420
H- FiiLi
KISTAS PRENSiPi
425
TOPRAK
458
SEMAiL
461
SONSOZ
465
AHISLAR
iNDEKSi
475
ONSOZ
MevcQdlyetimlzln
derinliklerinden
ijelcn
ve
bize
olumsuz
otduumuzu
bildiren
bir
sadti
uardir
ki,
bu blzde
iecelli
eden Allah'in
ir$ad
sadasidir.
Paskal
Bu
eserin
mevzuunu
teskil
eden
Islam prensipleri
ilk
defa
ola-
rak kirk
sene
ewel
Amerika'da Zenci
Miislumanlik Hareketi
1
isimli
eserimizde
zencileri
Musltimanhga
celbeden
esbab-i
mucibe
olarak
ele almis
ve gayer,
kisa
bir
surette
yazmistik. Daha
sonra
Islam
davasi
yolunda
yuruyen
genglerimizin
tezadlanna
sahid
oldukga, bu
gibi
zaaflann isiam'in
temel
umdelerinin
(prensiplerinin)
layikiyla
hazmedilememis
oimasindan
dogdugunu
fark
etmis ve
1
Istanbul,
1967,
Sebil Yaymevi.
e
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
10/242
ISLAM DUNYA GORUSU
KADIR
MISIROGLU
bu
sebeple
haftahk
Sebil
dergimizde
2
zaman zaman
bu
mevzulan
daha tafsilatli
bir
suretle
kaleme almishk.
O
yazilann gorclugii
alaka sebebiyle,
hazin
gurbet maceramiz
sirasindaki
:1
namiisait
sarllara
ragmen, yarim
kalmis
bu
yazilan
kitaplastirmak ve bazi
ilavelerle
birlikte
Islamci
genclige
derli toplu bir sekilde
sunmak
istedik. Bu
arzumuzu 1981 yilinda Frankfurt'ta
islamci
Cencligin
F.I
Kitabi
adiyla
yayinlanan
eserimizde,
gercekiestirdik.
Buna
muazzez
dinimizin, bir
Diinya
goriisu olarak kavranmasina
yardmici
olabiimek
maksadiyia
islamci genclige aid
olan
bir
cok
meseleyle
birlikte
bu yazilan
da dercettik.''
Aradan
gecen
otuz
seneye
yakin bir
zaman
zarfinda
gorulmiistiir
ki; temel islam?
prensiplerin
kavranmasinda
ve
hazmedilmesindeki
kifayetsizlik
sebebiyle
islam
cephede hizmet
veren
kimselerin
bir
kisminin
gerek
fikirlerinde
ve gerekse
hareketlerinde
ortaya
cikan
tezadlar
bos
goriilemez
bir noktaya varmistir.
Gercekten
Islam'm
saltanati
men ettigi
5
( ),
cumhuriyeti emrettigi
( )
Osmanh
o
z
Bkz.
7
Oeak
197(1 tarihinde
baslayip
?A9
sayi
cikarabildigimiz haflahk Sehil
Dergisi'nin
miihlelif
sayilannda islam
Diinya
Goriisii
hakkinda
yazdigimiz
yazilar,
H
Tafsilat iein bkz.:
Kiiilir Misirwjlu
Gurbat
Icinde
Gurbet,
Istanbul,
20(M.
4
Frankfurt,
1981
,
Sebil
Yayinevi
'
1
lakikalle
(slain, sallanati
ne
emreder
ve ne de men
eder.
Zira O,
idarede sekil
htisiisunda
iimmeli
serbest birakmistir.
Biinun
manasi,
siyasi
idare
seklinin
maslaha-
ta,
yani
ahvalin
geregine
gore
gerceklestirilmesi
hakkinda sarih bir cevazdir.
Sallanalm,
Islam
larafindan
men edilmemis
olduguna
dair,
bu idare sekline
siddetle niuanz
olan
^iilerin
kendilerine
metbu
addettikleri Hazret-i Ali'den
bir misal
verelim:
O bilyiik
saliabiye,
vefati
yaklasligi bir
demde:
-Sender) sonra Hazret-i
Hasan
a biat
edelim mi?
diye soruimus.
O
da:
'
Bum]
size
he
emrederim
ve
ne
de men
ederim'..
buyurmustur.
Islam'da
saltanat, yani devlet reisliginin
babadan cgla
gecm.esi
men
eclmis
olsaydi
Hazret-i AM
boyle bir karsihk
verir miydi?
Dogrusu
suriur
ki,
islam'da siyas5
sistem oiarak sekil
degil. ruh
veya
muh-
tcva
emredilm.stir
Bu da
ddrt amir kiikuir.de
te2ahiir eder:
a-Ahkam-i
$er'iyyc'nin
tenfizi: Yani $eria:
hukiirr.lerinin
fiilen
tatbiki
b-Emanetln ehline
tevdli:
Yani
amme
selahiyet ve
ikticannin
kulianilmasini
scab cttiren mevki
ve
memuriyetlere
adam tayir.inde ehliyete itibar
olunmasi.
c-$ura il karar
verlimesi:
bunlari
yerine getiren bir siyasi
kadroya karsi, idare
edilenler
icin
de.
bir dorduncii
sart
olarak
d-Biat
gereklidir. Yani
vaciptir ki,
bu da
munzam bir se?im
demektir.
Yukandaki
sarll.in
haiz
olan bir
idare
ne suretle isbasina gelmis
olursa
olsun,
Devleti'nin
bir islam devleti
olmadigi
( ),
hatta Islam'in
devleli tan-
zim
davasi
giilmedigi veya
Zulkarneyn'in
pulperesl iskcnder-i
Kebir
oldugu
gibi tarihle
ilgili sayisiz
yanli hukmun
yam sira
Uin'in 6z
muhlevasina
aykin
olarak
Musevl
ve
Hiristiyanlann da
-Peygamberimizi
ve
Yuce Kur'an'i
kabul
etmeseler
bile-
cennete
girecekleri
6
,
bazi
ayetlerin
tarihsel
( )
oldugu
7
,
hiikiimlerinin
mevzii
ve
gegici
bulundugu
tarzinda serdedilen
ve
burada
tadadi
imkan-
siz,
-ilstelik
maalesef
pek gogu-
kasdi
olan
yanhslar sebebiyle bu
esere once
Tarihten
Giiniimuze
Tahrif Har
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
11/242
ISLAM
DUNYA
GOKUSU
KADIR
MISIROGLU
aid
goriislere temas
mecburiyeti
hasil
olmus
ve
bu
gibi
meselele-
rin lafsllati Tarihten Giiniimuze
Tahrif
Hareketleri adindaki
diger
esere havale edilmekle
beraber
gayet muhiasar
bir
surette
burada
da
bazi
sapik
goriislere
isaret
edilmesine
luzum
hissetmis
oldugumuz
gdrulecektir.
Aslmda ehl-i
siinnet
cizgisine
aykin
goruslerin,
eweliyetle -az
da
olsa
mevcud
olan-
gercek
din
alimlerimlzce
cevaplandinlmasi
gerekirdi.
Bunu
uzun
zaman
bekledik.
Lakin
kifayetsiz
birkac
yayindan
8
baska ortaya
ciddi
bir
cevabi eser konulamadigindan
biz, Osmanli
olctisi'inde
bir miinewer
olarak din, tarih ve
edebi-
yal
sahalanndaki
urnurni
malumatimiza istinaden bu
muhiasar
cevablara
eserimizde
yer
vermeyi
vicdanT bir
bore
addettik.
Zira
bu gibi
meselelerin ele almdigi
ikinci
eserimizde goriilecegi
Uzere,
bu
yanlislann cogu
dagdaki
cobanlarm
bile
fark edip yadirgaya
cagt
temel dint esaslarla
ilgilidir. Yani bunlann
cogu
asirlardan
beri iizerinde iltifak
edilmis
hususlara
dairdir.
Ostelik
Islam
'da
batih, bahl olarak
tarumanin; hakki, hak
olarak
tammaktan evvel
gerekmesi sebebiyle''
sadece
islam Diinya
G6rusu nu
anlatmakla
iktifa etmek
istemedik.
Gerci Trabzon'daki
bazi
gayretli hemserilerimin
yaymlamaya
basladlklan
Keyhan
Dergisi nden gelen
hahiskar talep
uzerine
Islam
Diinya
G6riisii nii
daha
siimullii bir surette ele
ahp yaz
maya baslamis
bulunmaklayiz.
10
Bu sen
yazilarda
da
Islam
Diinya
Gori'tsu'ne
aykin
beyanlarla vaki
olan
tahrif cur'etkarliklanni
ele
o
8
Bu
yayn'nr.
di'gprli
arkadasimiz
Ebubekir
Sifil'in
musirrar.e
yaziian
lie
Meh-
met
Orui;
Diya'-.n;
Tu/ogi
'
[ s
-
.-i:ibd.
2C.CA)
ve Prof. Dr. Yiimni Sezer- Diyalcg
IhfiiiHti. (Js ,serci(^
[Istanbul. ZOOS)
tcp':anmis'.:r.
''
Kim ki THijiitii
(Allah'tan
baskasinij inkar eder
ve
Allah'a iman ederse,
;tip-
hesiz
ki,
sajjlam
bir
kulpa
(tirva-i viiska)
sanlmis olur. (Baksra Suresi,
ayet:
256)
Kirn,
Yahudi
oe
Hiristiyanlanr,
kujriir,de
(kafir
olduklannda)
$iiphe eder,
onlarm
irifr/Jtchinin saliih
otduQunu
sdy/erse,
iman etmi$ olmaz ..
(Abdiilaziz
b. Abdullah
(d-K.'icihi
^ierh
i Nevakiz ve'l-Islam)
10
Bkz:
Ug
nyda
bir yaymlanan
bu
derginin
Arahk 2005 tarihli yaymlanan
ilk
sayisindan
ilibaran
ayn:
adh sen
yazilar.
almak
plammiz
dahilindedir. Fakat boyle iig
ayda
bir
yaymlanan
bir
dergide
bu
mevzuun
layik-i
vechile vaz'i,
uzun
bir zaman alacagi
dusiincesiyle
gencjerimizin
bir
an
ewel
ikazi
maksadiyla
meseleyi
larihi seyri ile
de
ele alarak boyle
mustakil
iki eser
olarak
ortaya
koymak
mecburiyeti hasil
oldu.
Her ne kadar insan
beyni
icin mucerredleri
kavramak,
nitisah-
haslan
kavramak kadar
kolay
degilse
de
-hie
olmazsa Islam']
dava
eder
bir
tavir
icinde olanlann-
hizmetlerinde
kifayetsiz
kalmamalan
igin
bu
hususta
belli
bir seviyeye
ulasmalan
sarttir.
Unutmamak
gerektir
ki,
Islam'da
iissu'l-esas olan,
gayba imandir :
Pek
gok
dtrit
mesele
ve
hassaten iman umdeleri miicerreddir.
Bunlann
da birtakim
yeni muanzlan
vardir
ki, bunlar evveliyetle
bir
kisim
sapik
filozoflar
12
ve
onlann mufsid
dusiinceler
idir. Bu sebepledir
ki,
islam Diinya
G6riisij nu
daha
genis ve
zengin
misallerle
ve
daha
kolay
anlasihr bir
sekilde,
umumi
efkara
sunarken
okuyucuyu
sikmamak
maksadiyla felseft
goriislere
de
muhtasar
bir
sOrette
temas
etmek
yoluna
gittik. Bunu
bir zardret
addettik.
Bu
zarureti karsilamak uzere
kaleme
alinmis olan
isbu
eser,
-tahdis-i
nimet
kabilinden
soylemek
gerekirse- rnevzuunda ilktir.'
:i
QUnkU islam'in
gerek miicerred
ve gerekse rnusahhas
prensiple
lini gesilli
ilni-i
kelam,
fikih ve siyer
kitaplannda
bulmak kabilse
de
bunlann derli
loplu
bir
surette
bir araya
getirilmis
oldugu bir
eser mevcud degildir. Belki varsa da
bizim
gormemis
oldugumuzu
soylemek
herhalde
daha
dogru
olur.
Bakara
Sjresi,
ayet:
3.
12
Filos .
dos: sofia i=e
nikmet demektir. B'j
iki
yunanca
kellmeden
luretil-
:r,i5 bjiunan
filozof
iss
hikmet
sever
manasmadir.
Milaltan
alu asir oncesine
kadar
filozof.ara
hakim
karf.iigi
olan
sagesse denilirui. Sagesse,
blzdeki
hikmet
i::ar.asir.adir.
ilk
olarak
Pisagor (Pythagore),
bu
kelimeyi
uluhiyete
Idyik
ijbrerek
dab;:
mtitevazi
olan
fibzof
kelimesini
kullanmi? ve bunu
herkese
tavsiye etiri^tir.
Sonralan
Eflatun ve Aristo
tarafindan
o zamanlar
rnustakii bir
ilim
olan
siyasiyat
da
fi:lsefe
ile
birle^iirildi.
Bbylecs filozoflar
tip
dahil
zamanlannin her
ilmine
aijina
bir
Stma
olarak ortaya
ciktilar.
13
Gerci
Mecelle-i
Ahkam-i
Adliye adiyla
bilinen
eski
Medeni
Kanunumuz'da
UmOmi
biikurnler
99
madde halinde tertip
ve tanzim olunmu^lur.
Fakat
bunlar, sirf
isl; r\
Diinya Gorii u'nun
bir kismi
olan
muamelata
dairdir.
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
12/242
ISLAM
DUNYA
GORUSt)
RlhakTka islam
ehidi Seyyid
Kutub
merhfimun,
aynen
bizim
gibi
adlandirilmis,
yani
islam'in
Dunya
Gdru$u
ismiyle
merhum
Ali
Arslan
Hocaefendi
tarafindan
dilimize
kazandinl-
mis
bir
eseri
mevcuddur.
Fakat
bu
eser,
sistematigi
itibariyle
hatahdir.
Zira
icine
dolclurulmus
bulunan
bilgiler,
birtakim
temel
prensiplere
irca
edilerek
ele
ahnmamis
bulundugundan
dagimklik
arz
etmektedir. Bu
durum,
onun
ismiyle
muhtevasi
arasmda
hic
sliphesiz
bir
tezaddir.
Murteza
Mutahhan
nin
Tevhtdi
Diinya
GorUfu
15
isimli
eseri
ise,
uzunca bir
makale hacminde
olmasi
sebebiyle
son derece
kifayetsizdir.
DUnya
gorU$U,
hayat
ve
Kainat'i
mevcQdiyet
ve
isleyis
itibariyle
birtakim
umunii
prensiplerin
lsigi
altinda degerlendi
ren
bir
gorus
demektir.
Boyle
bir
goriis,
miitearifelerle
(isbati
gerekmeyen
temel
haktkatlerle)
baslayip
kendi
icinde
tezada
diismeksiziti
bir
tefekkiir
ve
lehassiis
sislemi
olusturur
kl;
bunda
ayni
zamanda
insan
miifekkiresi
icin
varid-i
halir olan
her
swale
bir
eevap
verilmis
olmasi
lazim
gelir.
Bir
goriisU,
Diinya
goriisti
kilan
asil
muessirin,
su
genislikteki
muhtevanin
ayni
zamatula
lezadsiz
olmasidir.
Bu
acidan
bakildiginda,
islam
Diinya
Goriisii
insanlik
fikir
tarihinde
tek ve
emsalsizdir.
Hlinde,
gercek
vazu
(koyucusu)
ilmi
mutlak olan
Cenab-i
Hakk'in
oldugu
bir
Diinya
goriisii
bulunan
miisluman
topluluklann
bugiin
icine
diisti'ikleri
perisanligin
sebebi,
bu
yazilarda
hulasaten
anlatilacak
olan fikr?
muhtevanin
layikiyla
anlasihp hazmedile
rnemis
olmasindan
veya
boyle
iken zamanla
ondan
uzaklasilmis
bulunmasindan
baska bir
sey
degiidir.
16
KADIR MISIROGLU
Seyyid
Kiilub
(Terciima Ali Asian;-
islam'in
Dunya
GoriisU.
Istanbul,
1970.
15
Murteza
Ayatullah Mutahhari-
Tevhidi
Dunya Gorusii.
(Istanbul,
1981)
ve
vine ayni
uazann
'
Kur'an'da Insan'
',
(Ankara.
1984;
isimli
eseri...
16
Bu
nercefji,
sapikliga
siiriiklenmeden
ence
yazdig;
Zutmetten Sura
isimli
(iecjerli
eserinde
$emseddin
Giinaltay
-jzun
uzun ve
hakl:
esbao-i
mucibelerle
.inlaltiM.i:]
si;n.r.i
soy ;
:l;'ir.( kt(?ilir:
Miistumanlar
dinlerinde
hakikaten alim
olduklan
?.aman
biitun
Diinya
Ckammleri
aramnda
alim idiler.
Butiin
alemin
onderi
idiler.
ehatm
sirlanm
A bilmemek
hastahfjina
tutulunca
artik
haktkt
mevcudiyetlerini
muhafaza
edeme-
J
yerf.-fc
heztmete uijradttar.
(a.g.e.
Istanbul
1998,
sh.
149)
*&&?
Bu
demektir ki,
bugiiri islam
Alemi'nin
iginde
bulundugu
ahlakt, siyasf,
iktisadt.
.. ilh. perisanliktan
kurtulabilmesi icin
lazim
gelen
ilk sart,
islam'i
yeniden
ve
dogru olarak
anlamak,
onun
layemQt
(olumsiiz)
prensiplerini
giiniimuz
maslahatiyla
te'lif
etmek dirayetini gosterebilmektir.
Bu
ise;
islam
Alemi'nde
birinci
derecede
gercek
alimlerin
ve
duriist idareci
kadrolann bir
miikeilefiyetidir.
Zamammizda
-hentiz
kifayetli
olmasa
da-
bu
istikamette
bir
gelisme
musahede
olunmaktadir.
ileride
izah
edi-
lecegi iizere
globallesen
diinyamizda, Hiristiyan
Bati
Alemi'nce
isLimafobi
adi
altinda islam in
diisman
ilan
edilmesinin
asil
saiki
bu
gelismedir.
Diger taraftan
unutmamak
lazimdir
ki,
her
fiil,
bir
his
veya
diisQnce
zemininde
vukua
gelir. Zemin
yanlissa
vanlacak
netice
de hak
ve hayir
olamaz ..
Diger
taraftan
islainT
tefekkiir
zemininde
bugiiri
islam
Alemi
q:apinda
musahede
olunmakta
olan
gelisme ve
dinamizm;
harigteki
dQman
faaliyetinin
hizlanip
girifllesmesini
intac
etmis bulunmaktadir.
Diinya
sTyasi
edebiyatinda
islamafobi
(islam korkusu)
acliyla
yeni
bir
mefhurnun nievcudiyeti
bu
gercegin
aldatmaz
bir
sahididir.
Insanlik
fikir
tarihinde
butiin
besen
faaliyetlerde temel
sai
kin
bir
fikr-i
saib,
yani hak;
ve
amel-i
saib,
yani
hayra
ukismak
oldugu
bir
bedahetlir.
Bu iki gaye ise,
sirf beeri
akilla
husule
gelmez.
Akil,
hakka ve hayra
ulasmakta
kifayetli
olsaydl,
akilh
adamlar hie
sue
islemez veya
her sue isleyenin
akilsiz
sayilmasi
lazim gelirdi.
Bu demektir
ki,
aklin
kifayetsizligini
giderecek
bir
baska
muessire
ihtiyac vardir.
O
da
vahy-i
ilahiden baska
bir
sey
olamaz. Qiinkii
ondan
gayrt
butiin miiessirler,
aklin
dunundadir
(asagtstndadir). Akh
asan ve ona, acze
diistiigu
her
yerde
yardim
eden ancak
vahy-i ilahidir
ki, bu
lazime
Cenab-i
Hakk'in
besere
nebiler gondermek
suretiyle
yardim
etmesi ve
bu
yardimi, ilk
insan
I lazret-i
Adem'le
baslatmis
olmasiyla sabittir.
iste
bu
sebepledir
ki,
vahye
dayanan
ve
muhtevasi,
ilahi
bir siyanetle
giiniimiize
kadar
korunmus
bulunan Islam
Diinya
Goriisii
inusliimaiilar
ve
hatta
butun insanlik
icin
yegane
kurtulus
garesidir.
(), (ufanda
o
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
13/242
ISLAM DUNYA
GORUSU
Nuh'un geinisi
yibidir.
Muzdarip beseriyet
icin yegane
ve tek
garedir.
Elverir
ki,
dogru
olarak
anlasilabilsin ve beseri
irade,
iman
saikiyla
onun ulvi
prensiplerine
layikiyla
ram
olabilsin ..
Nficiz
eserimiz,
boyle
muazzam
bir
gayenin
ger
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
14/242
ISLAM
OUNYA
GOKUSU
her
suale
cevap
vermelidir.
Mesela
tedkik
ve
miisahede
sahasi
diinda
olan
-faraza- bir
melek,
cin, cermet,
cehennem..
ilh.
gibi
mefhumlar
hakkinda
da bir
Duriya
g6ruiinUn
mutlaka
bir
hilkmii
rnevcud
olmak
mecburiyeti
vardir.
Bunlarda
as-
lolan
dogruluk
veya
yanhsjik
degil,
tezadsizliktir.
Bununla
beraber
bir
mantiki
teselstil
ve
ondaki
tezadsizlik,
bir
g6ruun
Diinya
gdriifu
sayilmasi
icin
kafi
ise
de,
onun
hak,
yani
savab
(dogru)
telakki
edilmesini
icab
ettirmez.
Qunkii
bircok
batil
goru^t'in
de kendine
mahsus
bir
mantigi
vardir
ki
buna
diyalektik
(cedel)
denilmektedir.
Bu
mantik,
kendisine
esas
ittihaz
ettigi
miitearifeler
(postiilalar)
yani
akla
uygunlugu
sebebiyle
tartismasiz
kabul
edilmis
prensipler
iizerine
bina
edilmi
oldugundan,
v&sil
olunan neticeierin
dogruluk
ve
tezadsziligi
da bu
postulalara
nazaran
gerceklesjr.
Diinya
goruu,
sirf biitiin
Dunya'ya
yayilmis
ve
pek cok
kiinse
larafindan
benimsenmi
olan
bir
goriis
de
demek
degildir.
Zira
birtakim
batil
lelakkTler
ve
hurafeler
bile
biitiin
insanlik
capinda
yaygin
olmakla
beraber,
bunlar ne
bir
Diinya
goriisu,
ne
de
boyle
bir
goriisun
bir
parcasi
olrnak
vasfini
haizdirler.
Mesela,
ugursuzluk
inanci,
butiin
insanlik
Alerninde
vardir.
Bir
rus
da, ingiliz
de,
herhangi
bir
ugursuzluktan
(seametten)
bahseclerken
yere vurur,
eytan
kulagina
kursun ..
der
veya
bu
mealde bir
soz
soyler.
Hiristiyanhk
Alemi'nde
on
iiciincli
havarinin
Hazret-i
isa'yi
ihbar
etmis
olmasindan
dogan
ve
yuzyillardir
devam eden
bir inanisla,
on
uc
rakami
ugursuz
sayilir.
Otellerde odalara
ve
asansorlere
numara
verirken
bile
on
uc
rakamini
allarlar.
Miisliiman
olan
bir insanin
-hele
o bir
munewer
ise- islam'i,
bir
Diinya
goriisii
vasfmda
kavramasi
zaruridir.
Islam'm
ana
prensipleri
itibariyle
hayat,
Kainat
ve
insanin
mahiyetini
nasil
izah
ettigini
bilmesi
gerekir.
islam'i anlayip
hazmetmekte
en
temel
mes'ele
budur.
KADIR
MISIROGLU
Bir
cocuk,
etrafmda
cereyan
eden
hadiseleri
beniiz kavra-
maya
basladigi
anda
yakinindaki
biiyiiklere
basil
kelimelerle,
miisahhas
mes'eleler
kadar birtakim
miicerred
mefhumlar
hakkinda
da sualler
sormaya
baslar. Namaz
nasil
klhmr,
ab-
dest
nasil
almir? gibi
musahhas din suallerin
yaninda
Allah,
melek,
uhrevi
Alem.. ilh. gibi
miicerred ve
gayr-i
musahhas
mefhum
ve mes'eleler
hakkinda
da sualler
sorar. Etrafindakiler
bu
mefhumlar
hakkinda
gerekli
izahatta
bulunmak
hususun-
daki
kifayetsizlikleri
sebebiyle
ya
sua
soran cocugu
azarlayip
susturur
veyahut
da onu
birtakim
basit
Izahlarla
tatmin
elmeye
caltsirlar.
Qocugun
yasj
ilerledikce
boyle
miicerred
mefhiimlarla
alakah
tecessusii
artar ve
bu hususta
zihnine
varid
olan sualler,
siimul
ve
mahiyet
itibariyle gelisip
agirlasir.
Qiinkii
her vasifli
insan
zihni
birtakim
miicerred
suallere fitrt
bir alaka
duyar.
Bu
alaka izah
ettigimiz
vechile
cocukluk yasincla
baslayip
bir
insanda, o yasadigt
miiddetce
devam
eder.
Bu
bakimdan
ev-
vel
emirde,
hayat
ve
Kainat
ile
ona hakim
ve
icinde
meknuz
bulunan mucerred
hakikatlerin
kavranmasi,
daha
cocuk
yasta
bile insan
beyninin
tatmin
edilmesi icin
gerekli ve
ehemmiyetli
bir
mesele
olarak
karsjmiza
cikar.
(^ocukluktan
itibaren boyle
mucerred
suallere aldigimiz
cevaplar
hakikate
ulasmak icin
-az
gok- bir
mana
ifade etse
de gercekte
o
fzahlann
yiiklendigi
mana
ile
onlann rnutlak
mahiyetleri
arasinda
azim bir fark
oldugu
muhakkaktir.
Mesela,
yetiskin
insanlann
bile Allah
hakkinda
iman
ettik-
leri
birtakim
sifatlardan
anladiklan
ile
o
sifatlann
Cenab-i
Hak
katmdaki mutlak
mahiyetleri
arasinda
buyuk
bir fark
vardir.
Bu
farki
ifade etmek
uzere
cesitli tasavvufi goriis-
lerin
17
ortaya
konulmus
bulundugu bir
gercektir. Qiinkii
17
Cenab-i
Hakk'in Viicud sifatinm
mahiyeti
ile
mus&hede
edegeldipniz
alemdeki
VucQd
mefhumu
arasmdaki
farki
anlayis ve Tziih
edisten
dogmus.
bulunan
iki
tasavvufi
telakki,
bu
hususta
ilk
akla
gelebilen bir
misaldir. Bunlar
$eyh
j likber
Unvani
ile yad
edilegelen Muhyiddin-i
Arabi'nin
temsil
ettiyi
Vahd(>t-i Viir.fid
ile
o
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
15/242
ISLAM
DUNYA
GO
RUSH
KADIR
MISIROGLU
insan
beyni
miisahede
edilen Alemden
edindigi
inribalarla
dusiinur.
Hakikate
ulasmak icin
de
bunlan kiyasa medar
olan
hirer
vasita olarak
kullanir. Bu suretle
miisahede
edi-
len
Alemle
Alem-i
gayb
ve ondaki hakikatler arasinda
belki de sirf
bir
lafiz
beraberligi nden
ibaret
bir
nerfceye
ulasilir.
Mesela, Allah
hakkindaki
viicud veya ilim gibi
sifatlann
muhtevasini,
insanlar
maddi
Alemden
aldiklan
in-
tibalarla
doldurageldigi, fakat bunlann
Allah'taki
mutlak
mahiyetlerinin
bilinemcyecegi
gercegini
Zat-i
Bar?
hakkinda
muhalcfctiin
lil havadis
yani
sonradan yaradilmis
hicbir
seyc
benzememek
sifati ile
ikmal
ve
telafTye
calisirlar.
Bu
gibi
mes'eleler hakkinda munewer bir
musluman,
cocuklar
veya
cahiller
seviyesinde
bilgilerle
miicehhez ise,
bu
hig
de
hos karsilanmaz.
Boyle
olmakla
beraber, maale-
sef zamanimizda
musluman
miinewerlerin
ekseriyeti,
bu
gibi
mes'delerle
layikiyla
rnesgul
olamamaktan
dolayi
bu
durumdadir.
*
Esasen,
vasifh bir
miinewerin
dimagi
dahT
bu
gibi mii-
*&$?.
Miii-.eddid-i l-lf-i Sani
yani
ikinci hinin yeriileyicisi silatiyla
meshur
olan
iniiim-i
Rabbani I
lazrelleriniu
orlaya
koydufyi Vahdet-i iiliiid dur.Vahdet-i
viicud
anla-
yisma
gore Alemdeki
varliklar
(csyfi), Allah'in isim
ve
sifat
tecellileri
ile viicud
bulnius
izafi
varliklardir.
Kir
nevi giilge
gibiditler.
Bu
goriisun,
her varligi
yaraticidan bir
parca
addeden
I'anteizm'le
kanstirilinasi tehlikesinden
dolayi imam-i
Rabbaui
vaihklardaki valideti $uhiid
cilietini
on
plana cikararak ifade
etmistir.
Yoksa bu
iki
goriis
arasinda, iiyle
siyahla beyaz
gibi biiyiik bir
fark yoktur.
Iinam-i
Kabhaiifnin,
vahdet i
viicud
gorijsiine
muhalefetinin
sebebi,
O'nun
yasadigi
devirde
I
lindistan'da
tikber ah
(1556-1605)
adinda
bir serserinin -dpki
bugtin bazi hainlerin
yapmaya
cahstiklan gibi-
iic
dini
(Muslumanlik,
Hiristiyanhk
ve
Zerdiis:liik)
birleslirmeye
calismakta
ohr.as:ydi.
Qjnkij
Panteizm
Hindistan'da
haia
;:ek yaygin
olan
bir
batil
gdriistiir.
18
Ulkemlzde
MtlsKlman
c
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
16/242
ISLAM
DUNYA
GORUSU
cerred
meseldp.r
hakkindaki
Tzahlarla
kolay
kolay
tatmin
olmaz. I
Ic>Ic>
o, Islam']
mttdafaa eden
bir
nruinewerse
(S3)
mesele
haUkmcIti
bir
sey
soyleyemeyeceginl
dusiinerek
vahye
muhatab
o yuce
varligi,
gdya
mQskll
vazlyette
birakmak
isiemislerdi.
Bir
kere
Tevrat'ta
ismi
gecen
sahsm,
lskender-1
Keblr
olmasi
tarihen
asla
mumkun
degildir.
Qllnku Tevral,
Makedonyali
Iskender'den
asirlarca once
nazil olmustur.
Bn
yflzdendir
ki, Elma-
h'h Hamdl
Ya/ir,
bu
mesele iizerinde
uzun
uzadiya
izahatta
bulurturken,
ayelin
sebeb
i
nuzuttl o ,m
sual
dikkate
alindtginda
Kur'an- Kerim'de
zikredilen
ZUIkar-
neyn'in,
Makedonyali
iskender
olamayacagini
:nan;:k
ve
tarih ilibariyle
sarih
bir
surette
beyan
etmfsllr
(Hamdl
Ya/.ir-
Hak Din:,
Kur'an
Dili.
c:5.
sh: 3276)
Iskender'in
gercek
hOviyetl,
Konyali
Vehbi Efendinin
'
Hulasatu'lBeyan
:'i
Tefstrl
l-Kur'an
isimli
eserinln
8.
cildinin
3165.
sahifesinde
beyan
olundugu
Uzere,
tamamsn
baska
l>ir
sahislir. $by\
ki:
Ayette
bey&n
oilman
iskender,
Hazret-i
Ibrahim
zamarunda
Yemen'de
Hlmyer
kablleslnden
sdtlh
hir
klmsedlr. O'na salaln
sebebiyle.
Allah
TeQlQ her
tmirddmi
uermiijtir.
Unllti
iiec.c
i>c
giindiiz
Iskender
Kin miisdui
ue
fjaryiiziinde
yurilmek,
O'nun
Iflngdyel
kolay
oldujju llazret-i
All'den
mervtdlr.
RCtmiyyu'l-
Asd
ohm
iskender.
Arlsto'nun
talebelerinden
bir racul-l
fdcirdlr.
Gergi
blrqok
yerleri.
nicmdlikim:
(miilklurme)
rabllu
taht-t
leshirine
almtssa
du
Kur'an'da
beyan
ohmati
in: Cendb-i
llakk'm
send eltigi
Iskender
bis
degildir.
Iskender'in
memdllki,
mriijrlb
ve rncsriik
cihetlerlne
imtidad
e.ltiginilen
Iskender
I /Mlkimwynn
de.tiilmls.tir.
Vuktlyle
Ymum'dc
liitkiimut
eden
dayizSdesi,
veziri
Htzir
-aleyhlsseUlm-
He $irk
ue
(hrb't
dolasm
Imlki
levhlde
dduet
etti. (Ahmet
Rifat Efendi
I.iigal
i
Tarihiye vt:
Coijrnliye,
istanbul,
IZ'/),
c:
I,
sh:
163-164)
Son
zamanlarda
yayinlanan
oldukca
hacimli bir eser
(iskender
Tiire
Ziilkur-
neyn,
Kur'an'da
Uzaya Sc.yabati
Anlatilan
insan,
istanbul,
2002)
bu
illibasi
reddet-
mekle
bernher
O'nun
seyahnlini
Uzay'a
yapmis
oldugunu
iddia
etmeklsdlr.
Iskemler-i
Kebir'le
Ziilkanieyii'in
birbirlerine
karistinlmasina
bazi
Kur'an
meallerlnde
dahl
rasllanmakladir:
Mesela
A.
Flkri Yavuz,
(Kur'an-i
Kerim ve
Meal-
i
Alisi
(3.
Basnn),
Istanbul,
1967, sh:
303
ve
304)'de
Kehf
Suresi'nin
83.
ve
84.
ayellerini
sciyle
in.'inalantlinnislir:
Ey
Rasiiliim,
bir
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
17/242
ISLAM
DUNYA
GORUU
(m)
bazilan
kasden,
diger
bazilari
da
-cehaletleri
sebebiyle-
kas
yaparken
goz
cikarmak kabilinden temel islam
esaslara
aykin
fikir
serdetmekte
hayret
edecek bir
derecede
fiitursuzluk
ser-
gilemektedir.
ewel,
yani
ialebdiijimizd(>
islanbul
Universitesi
Edebiyal
FakUltesl'nde
dinlemis
ve
O'tiun
sapik fikirlcrine acikca meydan okumus,
hatla
O'ruin, konferansmi
yarida
keslp ka^masina
sebep
olmustuk,
Islam
'in
temel
telekkiir v
il'in
tahrifi, testis
w.
Mulianmwd
alwyliisselain'm
niibiivveti gibi meselelerdl.
Miinaknsa, miislOman
ve
iiijilliz
entelekliiel bir kalabaligin
huzurunda
iki
yiin siirmiis
ve
lakat
son
iki
mesele
niiiziikrn
edilememi$tlr. Bunun
sebelii,
Papaz
Fender'in
maglubiyeli aeikc;a goriilerek
bir sfirelle loplantiyi terk etmis
olmasiydi. I'akal
tie
hazindir kl, Kahip l-'ndr liunca sahid
huzurunda vaki olan hu
miinakasayi,
bilfihare
lahrifederek He.yanu'l 1
lak
adiyla
yayinlamislir. Rahmetullah-i
Hindi de cevaben
isin
gerceyini i/liaru'l-llak
adiyla lelil ettigi bir
eserle
ortaya
koymus ve
bu
eser.
Sultan
Alidiilaziz merhumun lesviki
ile Osmnnlicaya
tercijme
edilmistir.
Iiiijiliz
idaresini
ve onlaiin
((iidiimiindeki papazlan
kiiciik
diisiirijp
perisan
eden
hi) ilmi zafer, bit
siiphesiz
I
lindisfan'da
buyiik
alim
ve
mutasawif
ah
Veliyyullah
Dehlevt'nin
baslaltiyi
ilmi
laahyetin
ve
O'nun
Tiirkgemize de intikal
etmis
bulunan
Hiiccctiiliaiii'l-Hriliiia isimli
muazzam
eserinin husOle
getirdigi bir netice icli.
(Taf
silat icin: Meshur I lliid
filimlerinden
Delhi
.i
Rahmetullah-i
HindT r.:n
izharn'l-
Hak
isimli
eserine
hakiniz.
Bu
hrisliyani
iddialara
veriirr.is
akli
ve
ilmi delil'.eri
ihtiva
eden
hacimli
bir eserdir. Bu eserin
tercemesi. Sonmez
Nesriyat
tarafindan
1972'de
istanbul'da
basilmistir.
S:r( latin. as:l'.
hari.erimiz'.e okur-yazar
olar. genclerimize
tavsiye olunur.)
Ayr.;
sekilde ehl-i
siinne;
akaidine
muhalif kirr.sslerle
de
islam Slimleri
boyle
zaman zaman ilmi
mubarezeye
yirismis
ve
bur.lanr.
hepsinden de ahnlari ak olarak
gikmislardir. Bunlara
da
bir
misai olmak uzere
Prof.
Dr.
Bekir
Topaloglu'nun
Ke-
lam
ilmi-Giris
(Istanbul,
1981)
adll
eserinin
sonunda
ek
halinde
yayinlanmis olan
(sh. 317 vd
)
Siinni-Sii
ittifnkina
Dogru
serlevhali
kisma
bakilabilir. Burada
Iran
hiikumdart
Jjah
Ahmed'in
huzurunda
Ehl-i
sunnet
alimi
Ebu'l-Berekat
es-Siiveydt
ile sii
ahundlan arastnda
cereyan
eden
miinakasadan nasil
buyiik
bir
zalerle
ciktiyi
ibretle
miisahede
olunmaktadir.
B-
iSLAM
DUNYA
GORU$U
Islam
'i
bir Diinya goriisu
halinde kavramanin
lUzum ve
ihtiyaci,
gunumuzde
daha
da fazla
bir hayat ehemmiyet
arz
etmektedir.
Zira bugiin ortahkta
siiyu bulan
hofgorii
(tesa-
muh)
kelimesiyle baslayip semavi dinler arasinda diyalog
Unvaniyla
inkisaf
eden
tariht
bir
ihanet
tezgahlanmaktadir.
Yerli
ve yabanci birtakim aktorler
tarafindan
yuriiliilen
bu
ihanet,
Kur'an-i
Kerim'in
muamelata
aid ahkammi
muattal
kilmak
gayesi yaninda bir
de itikadi
esaslarda
en cahil
bir
mOslilmanin
dahi
fark
edebilecegi
bir sapikliga
dogru
ilerlemektedir. Diger
bir
guruh
ise,
bir kisim
ilahi
beyanlann alem^iitnulluk
vasfini
mUnakasaya
acjmaktadir. Bunlar
bazi
ayetlerin
tarihi ve binne-
tice mahalli oldugu iddiasiyla dehset verici
bir itikadi lezebziibe
(kansikhga)
dogru
dort
nala gitmektedirler.
Bu gibi
insanlar,
Cenab-i
Allah'in Peygamber
Aleyhisselatu
vessel&m'a dahi
tanimadigi bir salahiyeti kullanarak ahkam-i
ilahiyyede tadilat
curetinde
bulunmaktadirlar
ki,
bu
gibi
sapikhklar.
daha
genis
bir
surette ewelce
zikretmis
oldugumuz Tarihten
Giiniimiize
Tahrif
Hareketlcri ismiyle daha
sonra
yazilacak olan eserde
Rle
ahnip
degerlendirilecektir.
Burada
sadece
sunu soyleyelim ki,
ulkemizde
hem
de
ilahiyat
profesoru
geijinen birtakim
dalalet
ehli zevat, Ankara
Universitssi'nde
kadrolasarak ortaya
Kur'an-i
Kerim
igin
tarih-
/-
sellik
adiyla bir sapik dava
atmis bulunmaktadirlar.
Bunlann
\~/
G
^6
S
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
18/242
ISLAM
DUNYA
GOROsO
KADtR
misiroGlu
yaymtadiklan
tic
aylik
islamiyat
isimli
dergiyi
tedkik
edenler,
burada
Kurari
ayetlerinin
pek
cogunun
alemsurnQl
karakterinin
sarahatle
inkar
edildigini
ve
bazi
ayetlerin
sadece
Arap
Kav-
mi'ne
veyahud
Asr-i Saadet
miisliimanlarina
miinhasir
oldugu
yolunda
Ehl-i
Siinnet
itikadi
ile
bagdamayan
geitlj
beyanlara
sahid
olacaklardir.
Bunlan
ayn
ayr:
tadad
ve
cevaplandirmak,
burada saded
clisi
oldugundan
bu
ve benzeri
tahrif
hareketlerini
tafsilathca
daha sonra
yazilacak
olan
zikretrigimiz
Tarihten
Giinumuze Tahrif
Hareketleri
Qnvanli
eserimize
talik
ederek
imdilik
bu
kadar hir
isaretle
iktifa
ediyoruz.
Bu eserde
islam
'in
mucerred
prensiplerini
birtakim
felsefi
gorijslerin
frenkee
adlan
ile
adlandinp
tahlil
etmemizden
dolayi
bu
gayretimiz,
islam
tefekkUrtinil
-ewelce
ifade
etmis
oldugumuz
iizere-
felsefi
bir zemlne
oturtma
veya
felsefi
dayanaklarla
izah
etme
arayisi
seklinde
anlasilmamahdir.
Zira
islam
'da felsefe
yoktur.
Ciinkii
felsefe
sirf
akla,
islam
ise
hem
akla,
hem
de
nakle
dayanir.
Nakle
dayanan
bir
tefekkur
sistemi
ile
felse-
fe
arasmda
gaye ve
hedef
itibariyle
ayniyet
olsa da, metod
ve
vasita
itibariyle
esasli
bir
fark
mevcuddur.
Buna
ragmen
yaygin
olan
islam
Felsefesi
tabiri
ile islam
Alemi'nde,
Islam
tefekkurii
icinde
yetismis
filozoflarm
veya
tefekktirtinde
felsefeye
agirlik
vermis
olanlann
gorusleri
kastedilir.
Yoksa
...Felsefenin
llmi
olan
mabadattabia
veya
metafiiik
de ilm-i
Kelam
gibi
sat
ve
sifat
i
Rari'den
(Allah'm
?.dt
ue
sifatlanndan)
mebde
ve. mead
(baslangic
ve
vanlacak
yet) itibariyle
masnuiltn
(yaratikhnn)
ahvalinden
bahistir.
u
kadar
ki,
mabadattabia
(metafizik,
felsefe)
mama
(sirf)
kanun-i
ukul
(akillar)
iizere
bahsetmekle,
kanun-i
islam'a
muvafik
olup
cimadig-.r.a
bakmaz. ilm-i
Keldm
bilakis,
Kanun-i Islam
yani
islam'in
mebnasi
(dayanagi) olan risaiet,
kit-
ttib-i
semaviye
(sem&vii
kitaplar)
ba'sii
ba'de'l-meut
gibi
din-i
islam
da
kat'i'yetle
hiikmolunan
din
ve
millet
lesmiye
olunan
(isimlendirllen)
tarlkat-i
ser'iyyeye
mutdbtk
bir
tarzda
cereyana
hlzmel
eder.
Kanun-i
felseflde
ukQl-l
kaastran
(ki&tr
akillarm)
fikr u
nazarma
tslin&den
kal'iyyat-i
ser'iyyeye
muhifelet
degil,
bildkis
katiyyat-i
mezkureye
tamamtyla
muuafakat vardir.
ilm-i
Kel&m'da
asloian
Kitap
ue siinnete
temessiik
(baghhk)tiir.
iste
Ilm-i
Tevhid
veya
Kelam ile
mabadatta-
bianm
ayntdigi
nokla
budur.
Filvaki
Ilm-i
Kelam
ile
mabadattabiamn
ddire-i
siimulleri,
matlablart
(gayeleri)
birdir.
Ancak
tank
(usul)
itibariyle
aralannda
fark uardir...
(izmirli
Ismail
Hakki,
Yeni
ilm-i
Kelam,
Istanbul,
1341,
sh:
3)
islam,
felsefeye
mtisaiddir
manasmda
degildir.
21
Mesela
Islam
da -belli
olgude-
rasyonalist,
yani
akilcidir.
islam'da
akla bir
had
tayin
edilmis
ve
o
vahye
dayanan
tebligatin
muhtevasi
ile
terbiye
edilmistir.
Gercekten
islam'in
akilciligi,
-ileride
tafsilati
ile
anlatilacagi
iizere-
rasyonalistlerin
akh
-adeta-
mabud
yapan.
akhn
kudretini
hudutsuz
kabul
eden
gorusten
farkhdir.
Islam'in
felsefi
prensipieri
derken,
bu
prensiplerin
mucerredlikleri
on
plana
cikanlmak
istenmistir.
Yani
bunlann
ameli
ve tatbiki
degil;
mucerred ve
nazari
prensipler
oldugu
gergegi
tebariiz
ettirilmeye
cahsilmistir.
Bununla
beraber
felsefi
dusijncelerin
tamamen yanks
oldugu
da
soylenemez.
22
Zira
filozoflar
hayat
Bu
husustaki
umumi kanaat
bu olmakla
beraber,
farkli gdriisler ileri
sttrenler
da
vardir. Mesela
Elmali'h
Hamdi
Efendi,
islamiyet'feki
fikir hiirriyeti
sebehiyle
felsefenin
islam
muhillerde
daha
miisaid
bir zemin
bulabilecegi
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
19/242
ISLAM DUNYA
COKUSL)
KADIK
MISIROCLU
ve
Kainat'i
mu^ahedelerindeki isabet
nisbetinde
dogruya vasil
olabilmektedirler.
Ancak
yegane vasitalan,
kifayetsizligi
sabit
olan akd oldugu igin
hem
eya
ve hadisatta meknuz
olan
gergekleri
kavramakla
ve hem
de
bunlar iizerindeki Tmal-i fikr
edislerinde
-gogu
kere- yanhsa
suruklenmekten
kurtulamazlar.
Bundan dolayidir ki, filozoflar
kendilerinden
evvelki meslekdas-
lanni tekzib edegeldikleri halde,
enbiya
silsilesinin birbirlerini
te'yid
ettikleri
miisahede
olunmaktadir.
o
b-
Variik
Dellll (Delil-I Vucubl)
Bir syin
varlitjina
hUkmetmek
icin
onun hakkindaki
fikrin
varligmdan
hareket
Htmk
gerekir Bir
ilah tasawuru, insanlik
tarihi boyunca daima
mevcud olagelmistir.
Bimu miilhkl
(aleisl)
olanlar
bile
kahul etmektedirler. Ezelde varligi
kendinden
kaaim
bir
varhk olmasa,
Alumin hlc ten ve
kor
bir tesadufle
ortaya cikmasi
gerekJrdl.
Bu
ise, Alemdeki miikwrimellik
sebebiyle aklen
muhaldir.
Biiyiik mfltafukkir
Ismail
Fennt
Ertugrul (1855-1946) bu
hususta
su
calib-i
dikkal misali vrm
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
20/242
tSLAM
DUNYA
GORUU
KADiR
MISIROGLU
O
Felsefeye
sirf
akil
hakimdir.
Akil
ise,
Islam
nazannda
kifa-
yetsiz
ve nakis
kabul
olunur.
Boyle
oldugu
halde
mesuliyetin
iki
aslt
sartindan biri
akil (akilh)
olmaktir.
Beseri
tefekktlr
ve
tecessiisun kamil
insanda -fitri
olarak-
iki temel
hedefi
vardir:
a-Fikr-i
Saib.
Dogru
fikir.
yani
hakka
ulasmak.
b-Amel-i
Saib.
Bu
da
dogru
amele,
yani hayra ulasmak
demektir.
Akh,
hududsuz
bir
kuwete sahip
telakki
edsnler,
akil
sa-
hiplerinin
higbir
sug
islememesi
lazim geldigini
kabul
etmek
mecburiyetindedirler.
Oyle
ya,
madem
akil,
su
iki
beseri
hedefe
ulasmaya
muktedir ve
salih
bir vasitadir,
o
halde
akilli
bir
adam
neden
sue
islesin?
Neden
fasit bir
amelin
faili olsun.
Halbuki
butun
beseri
sistemler,
sucluya ceza
verirken
onun
akil sihhatine
sahib
oldugunu
kabul
ederler.
Melekat-i akliyyenin
ika edilen
curiim
esnasinda
selbolmus
bulunduguna
kanaat
getirilirse
faile
ceza
verilmez.
Bu demektir
ki, ceza
vermenin
mantiki
sebebi,
failin
akil,
yani akil
sahibi
oldugunu
ve
bu akhn
sihhat
iizere
bulundugunu
kabullenistir.
Bu
takdirde
hem akhn amel-i
saibe,
yani
hayra
ulasmaya
kafi
ve salih
bir
vasita
olduguna
inanmak,
hem
de
buna
ragmen
ona
fasid amelinden
dolayi
ceza vermek
bir
tezattir.
Islam ise,
akhn
kifayetsizligini
kabul
elmekle
bu tezattan
beridir.
Gergekten
akil.
-ileride
tafsilatiyla
anlatilacagi
uzere-
Eh -i
Siinnet
itikadmca
Allah':n
sirf
varhgir.i
idrak
etmek
hususunda
kifayetli
ise
de
bundan
otesi
igin kifayetsiz
kabul
olunur.
O,
vahyin
yardimina
muhtactir.
Bu
yardim
olmazsa
:
idrak
kemale
erememekte
ve
sahibi
tezatlara
suruklenmekten
kurtulama-
maktadir.
Buna
ragmen
islam, akhn
kudretini
son noktasina
kadar
makul
ve
mesru
saymanm
yaninda, onun
istiab
edemeyecegi
Alemler
hakkinda
da
hiikiim verdiginde,
kendisini
hakikate
vasil olmak
igin
yegane
ve
kafi bir vasita
olarak
gormez.
Sirf
akil,
butun
hadisat
ve
mevcudati idrak ve
izahta
kifayetsiz
kabul
edilir.
CunkU
biitun
beseri melekelerin kudret
ve
kabiliyetleri
hududlu oldugu
halde hakikatler
Alemi.
hayal
ve havsalaya
sigmayacak
derecede sonsuz bir rr.uhtevadadir.
Selahiyet
ve
iktidari
hudutlu oian
bir
vasita
ile
sonsuz
bir
Alemin
idrak
ve
ihata
olunamayacagini
kabul
etmek mantiki
bir
zarurettir.
Akil, vahyin
hikmetine
-belli
bir
nisbette- vukuf
igin
siiphesiz
degerlidir.
Fakat
nakafi oldugu
da inkar
olunamaz.
Nitekim bu
hakikati
sair soyle
nazmetmistir:
Idrak-i
meali
23
bu
kuciik
akla gerekmez
Zira bu
terazu bu
kadar sikleti
Qekmez.
Ziya Pa$a
Bir
musluman,
islam'in muhtevasini
-musahhas
hukumler
kadar
mucerred
izahlari itibariyle de-
dogru
olarak
kavramak
mecburiyetindedir.
Zira
islam'in
kendi
haktkatlerini
sumullen-
dirmck
igin vasitasi olan
teblig
faaliyetinde
sirf antitezlere
aid eksikler ve
yanhslara
vukuf
ile
ihticac olunamaz.
Cunku
islam'in
tebliginde muhatabi
ikna ve
Hakk'a
celbetmek
esas
bir
gaye
oldugundan;
yanhsi
bertarafin
arkasindan,
dog-
runun
ortaya
konulmasi
sarttir.
Aksi
halde insan
idraki nihi-
Iizm e
2
'',
yani
neticesiz
bir bosluga
itilmis
olur ..
O
takdirde
de
Prof.
Dr.
Ferid
Kamir. dedigi gibi:
Dinsiz bir adam,
gdyet
karanlik
bir gecede
firti-
naya
tutu mu,
yelkensiz,
diimensiz,
safrasiz
bir
gemi
gibi
bu umman-i
havadisin emudc-i
muthi$esi
(hadise-
Mealt: Ulviyyat,
yucelikler.
Siklet:
Aijirlik.
Nihilizm,
ilimde hakikatin,
ahtakta ise
herhangi bir
mecburiyetln olmadigma
inanan,
daha dogrusu
higbir
?eye inanmayan filozoflann
meslakidir. (Fazla bilyi
i^in
bkz:
Mehmed
Ali Aynf-
Reybtlik,
Bedbinlik, Lailahilik
Nedir?,
Istanbul,
1928)
ISLAM
DUNYA
GORUSU
KADlR
MISIROCLU
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
21/242
@
lerin
miithl$
dalgalanmasi)
arasinda
calkalamr
durur,
Nihayet
sdhil-i selamete
ermeden
dehetli
bir
kayaya
garp\p
parga
parget
olur ..
Din
gittigi
dakika
insamn
gozune
siyah
bir
gozliik
tafohr.
Dunya
insamn
nazannda
bir
zindan-i
bela
kesilir-,
butiin
mevcudaii
simsiyah
gormeye
bas.lar;
afak
(ufuk'ar)
bir
kemend-i
dtesjn
gibi
bogazma
gegmek
igin
dakika
bedakika
daria$ir.
Kaib,
her
tiirlii
mezaya-yi
insaniyeden
team
eder
(insani
rneziyetierden
uzakla^ir).
25
Islam,
kencli
Diinya
goriisiine
girisin
ilk
adimi
olan
Keli-
me-i
Tevhid'de
once
La
ilahe
diyerek
yanlis
ilah
anlayistni
nefyeder.
Bunun
hemen
arkasindan
hasil
olan
boslugu
il-
lallah
diyerek
dogru
olan
ile
doldurur.
Sair
mes'elelerde
de
islam
olan
metod
budur. Bu
gercek,
islam
hukiimlerin
kanun
maddeleri
haline
gelirilmesi
suretiyle
ortaya
cikmis
bulunan
Mecelle-yi
Ahkam-i
Adliyye de
Def'-i
mefasid,
celb-i
menafiden
evladir.
suretinde
ifade
edilmistir.
Yani
kbtuluk
ve
yanlislann
ortadan
kaldinlmasi,
dogruyu
ikameden
ewel
gelir.
Lakin
yanlis
ve
batil
olam,
dogru
bir teshis
ve
degerlen-
dirme
icin,
once
hak kin
taninmasi,
bunadair
kistaslann
elde
edilmesi
lazimdir.
Bu
sebepledir
ki,
bu eserle
birlikte
tahrif
hareketlerine
aid
bilgileri
de
ele
almak
ve aynca
kitaplastirmak
ihtiyacmi
hissetiik.
Her
goriis,
kendi
muntesiplerinden
-hie
olmazsa
onu
dava
edenlerinin-
o
gorusii
miikemmel
olarak
kavramis
olmalanni
sart
kosar.
Sistemli
bir
dusunce
olan
islam
da. kendi
mensublarmin
-bilhassa
munewer
kisminin-
bu
mukemmellikte
olmasini
bekler.
islami
bilgilerin
tatbik
sahasma
intikalinden
ewel
onlarm
nazar
muhtevasiyla
teblig
ve
telkini
sarttir.
Bu
vazifeyi
icra
edecek
olanlann,
Prof. Or.
FfiHd
Kam-
Dini,
Felsefi
Musahabeler'den
naklen A.
Hamdi
Akseki,
a.fl.c,
sh;
110.
tarn
bir muvaffakiyet icin
mutlak
surette
su
tie ilimde
evveliyetle -hatin
sayilir bir
seviyede-
malumat
sahibi
olmalan
gerekir:
a-
Din:
Miidafaa
edilecek
gerceklerin
muhtevasmi
dog-
ru
olarak
tayin
icin birinci
derecede
ehemmiyetli
olan
d n
bilgilerdir.
Dini
dogru
olarak
bilmek, O'nu
temel ilmi ve
fikri
esaslanyla
kavramak,
miidafaa
edilecek
fikriyatin
muhtevasinda
yanlis ve tezatlardan
kurtulmak
icin
sarttir.
Aksi halde
dogru
sanilan birtakim
yanlislann
telkin
edilmesiyle
kas
yaparken
goz cikanlmis olur.
Burada
dogru
veya hak
mefhumlan
icin ind ve
sahsi
goriislerden
kurtularak Allah'in
beyanini olgii
olarak
kullan-
mak mecburiyeti
vardir.
Esasen
islam'da
man,
ilah
beyana
teslim olarak
Cenab-i
Hakk'i
te'yid ve O'nun
hiikmunu
kabul
ile
vucucl
buldugu halde,
kiifur
bunun
aksi bir tavir
ile sabil
olmaktadir.
Yani Cenab-i
Hakk'in
hak olarak
bildirdigini hak,
batil
olarak ifade buyurdugunu da
batil telakkt
etmek,
Tman;
bunun
aksi ise
ktifurdur. Bu
temel esasi
muhafaza
edebilmek
icin, ilah
emirlerde tecell eden
hakikatler manzumesini
dakik
ve
tereddiide
mahal birakmayacak
bir surette kavramis olmak
sarttir.
Dini
dogru
olarak
anlamaktan
maksadnniz budur.
b-
Tarih:
Miidafaa
edilecek gortisiin
tarihten
cikanlacak
kiymet
hiikiimleriyle
desteklenebilmesi
ve adeta
mtisahhas
bir
hale
getirilebilmesi icin
tarih ilmi ne ihtiyac
vardir. Esasen
yeni
bir goriis getiren
her ictima
hareket,
tarihi kendine
gore
refsir
etmis.
kendi
zuhurunun
hakli sebeplerini
tarihten cikar-
maya
cahsmistir. Bu da
yeni
bir
goriis ortaya
koymak isteyen
hemen
herkesin
basvurdugu
bir
lazimedir.
Hicbir sistem,
bundan miistagn
kalamaz.
Nitekim
hidayet
rehberimiz
olan Kuran-i
Kerim de gecmis
peygamberlerin
ummetlerinden
misaller vererek,
dogru
yolda
^
yuri'iyenlerin nasil saadete
nail
olduklanni,
yanlis prensipler
V^y
^P6
ISLAM
DUNYA
GOKUSU
KADiR
MIS1ROGLU
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
22/242
o
tatbik
edenlerin
de
ne
sdretle
felakete
ducar
olduklanni
bLze
bir
ders-i
ibret
olarak
sunmaktadir.
Boyle
tarihten
cikanlmis
esbab-i
mucibdere,
Kuran-i
Kenm'in
pek
cok
yerinde
rast-
hyoruz.
Gercekten
onun
takrTben
bin
ayeti,
tarih
kissalara
aiddir.
Islamiyet,
zuhurundan
itibaren
ebedf
yeni
bir
goriis
oldugundan
Cenab-i
Allah,
ayn;
metcdun
icabi
olarak
gecmis
iimmetlerin
gelecege
ders
ve
ibret
olacak
pek
cok
macerasina
temas
buyurmustur.
2
''
Bir
gorusiin
kendi
hakliligmi
isbat
[gin tarih
vukuati
birta-
kim
temel
umdelerle
degerlendirmesinden.
Tarih
Felsefesi
acltyla
bir
ilim
dali
ortaya
cikmistir
ki,
bunun
muessisi
meshur
Islam
alimi
ibn-i
Haldun
'dur.
Biz
de
aym
zaruret
ile
tarihi,
bir
malzeme
olarak
inancimizm
miidafaasirida
kullanmahyiz.
Ustelik
bizim
icin
-millet
olarak-
bu
keyfiyet,
fazladan
bir
mOsaidlik
arz
eder.
Cunku
mill?
tarihimizin
en
ihtisamh
safahati,
O'nun
Islam
ile
yogrulmus
ve
mill
kuwet
ve
kudretin
tamamen
islam
gayeye
tahsis
edilmis
oldugu
son
bin
yildir.
Eger
faraza
bir
Iran
gibi
islam'dan
ewel
cihansumul
bir
clevlet
iken,
islam'dan
sonra
bu
Alem
icinde
tali
bir
mevkiye
dusmiis
bulunsaydik
tarihi,
imanimiz
icin
muessir
bir
vasita
olarak
kullanma
ansina
bu
derecede
sahib
olamazdik.
'
Hiibibim;
de
|
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
23/242
I
sebeblerini
bilmek,
tarih
bilmeyi
icab ettirir.
Bu ise,
ayetlerin
dogru
anlasilmasini
temin
eden
en
mtiessir
vasitalardan
biridir.
Diger
taraftan
islam
Diinya
Goriisii
nun
Kur'an-i
Kerim'den
sonraki ikinci
kaynagini
teskil eden
Sunnef'in
de
yanhstan
beri
bir
surette
ogrenilebilmesi
igin
tarih
bilgisine
ihtiyag
vardir.
Bu
ihliyag
sebebiyledir
ki,
Islam
alimleri
siyer
adiyla
bir
ilim
tedvin
etmislerdir.
Bu
ilmin
muhtevasi,
tamamen
rarihtir.
Aynca
hadis
ravilerinir.
hayatlan
da onlarin
-bu
rivayet
disinda-
akil,
hafiza
kuvveti
ve
ahlakf
durumlan
itibariyle
incelenmis
ve
bu
faaliyetten
nakdu'r-rical
denilen
hadise
yardimci
bir
ilim
dogmustuiv
Bu ilmin
muhtevasindakl
butun bilgiler
de tarih
ilminin
gergevesi
igindedir.
c-
Dil
ve
Edebiyat:
Iste
bunca
esbab-i
mucibeyi
giizel
ve
dogru
ifade
edebilmek
igin
de
edebiyat
ve
dile
hakimiyet
son
derece
mUhimdir.
32
ZTra
kabiliyetsiz
bir saticinin
elinde
gok
gOzel
bir
malm
bile
hakiki
kiymetini
bulmasi
mumkiin
degildir.
Ustelik
bu
keyfiyet,
dinde
-felaket
veya
saadet
nokta-i
nazanndan
daha
buyuk
bir
ehemmiyet arz
ettigi igin
Kuran
1
Kerim'de
ilahi
bir
emir
sQretinde yer
almistir.
Zira
inanglar,
kelimeler
ve
onlarla
tesekkul
ettirilen
ciimlelerle
vak
ve
zahir
Peycinmhar
aleyhissalfvtu
vessel&m-'dan
hadis-i
serif rivayel
edenlcrin
bll
sahs?
duriimlarina
gore,
hadisler, kiymet
ve
hukiimleri,
yani
hiikme
rnedar
olmalan
itibariyle
yirmklen
lazla
kategoriye
ayrihrlar:
Sahih,
hasen,
garib, zaif,
muallak,
miirsel.
mnallel.
saz,
rniinker, meiruk.
mevzu,
ilh..
'
iiaclis-i
Zaif: hadis-i
sahihleki
portion
hdiz
olmayan,
mesela ravileri
arasmda
kizb
(yalan) ile
veya
adSletslzllkle
veya kesret-i
qalat (cokga
hata
yapmak)
He
veya
bid
'at
ve cehalet
He
ivaruf bir
ktmse
bulunan
veya
suzuzdan
(kaide cisi
kaian'.ardan)
nekaretten
(munker,
yani
zayif
ravinin
sika/guvenilir
raviye
kars\
tek (ca/i$mdan)
sQllm
bulunmayan
hadistir. Muallak,
mursei
mu'dal, munkati',
miideiies.
muallel,
sax,
munker, meiruk
oian
hadisler
bu kab:ltier,dir.
(Omer
Nasuht
Bilmen-
Hukuk-l
Islamiyye
ve )siahat-i
Fikhiyye
Kamusu.
c:
I,
istanbu'.
1949, sh:
24)
Tarih
ilmi.
bugUn
biie
haciselere
ami
o an
sahsiyetieri,
biraktikian
veslkalar
ve
hatiradar:
::::>., -
a
::ddi
b;r
syrette
siizgecten
gepirerek
hari:s
ilmindeki
su
mtlkenv
ir.elhtjG
ula$abilmis
degildir.
Nitekim
hadis-i
serifte inne
minel
bcyani
lesihran
(Buhari,
Tib,
51)
buyru-
larak
giizel
soziiri sihirleyici
beyanina
isaret
edilmistir.
(Insanlan)
Rabbinin
yoluna
hikmetle,
giizel
ogiitle
davet
et ...
(Nahl
Suresi,
ayet
125)
olur. Bir
ciimlede
kelime farkiyla
hukiim
alt-iist olabilir. Dun
ya
ve Ahiret
saadetini
temine
medar
olan
iman,
kelimeler
ve
cumleler
ile
tezahiir
eder.
Kalb
ile
tasdikde aleniyet
yoktur.
Kalbde teekkul eden
imanin sair
insanlann
indinde gegerliligi
iginse
aleniyet
sarttir.
Bu
aieniyeti gerceklestirmemis
olanlar
cemiyette
miimin
olarak
muamele
goremezler. Bu
sebepledir
ki.
din,
kalb ile tasdik edilenin
-dilsizlik gibi
herhangi bir
fiili
mani yoksa-
mutlaka
dil ile de
ikranni
bekler ve iman,
ancak
bu
suretle
tamamlanmis
olur. Lisanin
ehemmiyetini
anlamak
igin
sirf bu
misal
bile
kafidir.
Diger
taraftan
yukanda
tarih
ilmi
igin soyledigimiz
gibi,
dil
ve edebiyat
da
gerek Kur'an-i
Kerim'in ve
gerekse
hadis-i
seriflerin
yiiklendigi
manayi
dogru
anlamak igin
vazgegilmez
bir
yardimcidir. Bundan dolayidir ki, dil
ve
edebiyat
ile
ilgili
pek gok islamT ilim
olusturulmus ve
bunlar
SIT ilimler
(alet
ilimleri)
adiyla
yad olunmuslardir. Sarf, nahiv ve
belagat
gibi
ilimlerin
yardimi
olmasa,
gerek ayet-i
kerimelerin ve
gerekse
hadTs-i
seriflerin
dogru olarak anlasilmasi -adeta- imkansizlasir.
3
'
B\i
hOkmOn
dogrulu^unun kavranmasi
icin
tarihi
bir
vak'a nakledellm:
Sultan
IV.
Murad (1623-1640)
zamamnda miifesem
(serial
li)i) iiiedresclilevle
mulasowif
Sivasiler
arasmda
dehsetli
bir
munakasa cereyan elrnislii.
Bunlardan
biri
devrin jeyhulislami
ve
kazaskerinin
de
-hakem olarak- hazir
bulunmasiyla
Padisahin
huzurunda vaki
olmustur.
$6y)e
)Kal
iledir.
dervislerimizden
:sit;-:r.ler
vardir.
dedi.
oyie midir?
Kadizade:
-Hayir Pacisahirr.'..
Hak Teala.
K'jr'an- Kerim'ir.de
CemT
7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu
24/242
Cunku
Kainat'in
muhtevi
bulundugu
butun
hakaik,
kelam
suretinde
be?eri
idrake
sunulduguna
gore,
Kuran
mana
te-
kasufii
ve
icaz
ile
malamal
(dopdolu)
olan
engin
muhtevasi
dil
ve
edebiyata
vakif
olunmadan
nasil
anlasilabilir? .
Ayetlerin
muhtevalarinin
bir
petekten
bai
stizercesine
berrak ve
vaah
hiikumler
haline
ifragi
ve
anla?;Imasi
ancak
lugat,
gramer
ve
belagat
gibi
ilimler
sayesinde
mumkur.
olabilir.
Bu
keyfiyet
de
canli bir
varhk oian
lisanin
aym
zamanda
tarihi
seyrine
vukuf
ile
genjeklesebilir.
Islam
ilimier
arasinda
her
lisan
gibi
Arapca'nm
da
maruz
bulundugu
ve
hatta
onda
mevcud
her
kelimenin
tab
oidugu
gelismeyi
kavramak
icin
Hal
adiyla
I
lei ne
kadar
ilzam
elsern,
kabul
etmeyecektir.
Seyhulislami
ve
kazaskei
lerl davet
Imyiimu,
hiizuilaiuula
miirafaa
olalitn.
der,
$yh(ilislaiu
v
kazaskerler
davet
olunur;
macera
tiaklolunur.
SeyMUfeUfan
Yahya
Efendi:
I'adlsalmn ..
Kud.zade
Efendi
caiz
ki,
bizden
garaz
aula.-.
Sarau
hocasi
numuiri.z
Samli
HUseyln
Efendi
bir
fazil
klmsedlr.
Hakem
nasbedlniz,
aralanni
iasletslri;
bizler
dalil
temyiz
edeUni ..
der.
HUseyIn
Efcdi
dfivet
olunup
hakem
nasbolunur
ve
Sivasi
Efendi
w
httan
edip:
'
-Mdddeaniz
necllr?
cllya
sorar.
Hazretdahi:
-hsycimii
lesbilii
kal
iletlir;
erbabi
miikasefe
isitirler,
der.
Kadi/.ade'ye
liilap
edip:
-Siz ne
dersinlzV
dedikle:
Hak
leala
Kur'au'da;
Ksyanm
tesbihini
siz
isitmezsiniz.
der
iken
lsitiriz
demesi.
nass-i
Kur'an'a
rnuhalif
efkardir
ve
kufurdur,
deriz.''
Sivfisi
Efendi
buyurur
ki:
Mfilurn
oldu
ki,
Kuran'in
tefsirinden
bihaber
imissin;
zira
bu
ayet-i
kerimede
hilap
kefereyedir:
Am
(uinumi)
oidugu
takdirde
dahi
selb-i
umQmdur;
umumu
selb
deg.klir
Yani
cOmlenin
isitip
anlamadigmdan
baziiar.r.in
isitip
anlamamalan
lazim
ge.mez;
manhk dahi
okumadin
rr.:?
Sallbe-I
kQlllyenln
(umjrr.i
menftlestirmenin)
na-
k:z:
nakzedeni)
mOclbe-l
cuziyedir:
curntenlzanlamaz;
baanizanlayip
Isitlr
demektlr
Boyle
ayetler
Kur
an
da
cokur;
ezcumie
ulema-yi
ehW
sur.net
ruyetullaha
kalldirler
\uzler
vardir
ki,
o
g,i
i^il
,sil
panldayacaktir.
Rablerine
bakacaklardir
iO
ru
yoreceklerdir).
({Kiyame
Suresi.
ayet 22-23)
ayet-i
kerirr.es:
ve
OnddrdQnde
aw
gordugunjz
gibi
Rabblnlzl
de
goreceks\n:z/
:
hadis-i
seriri
deiiliyle.
.'Buhari
MevaKit
16,
26.
JefsTr
SO/1.
Tevhid
24; Musiirr..
Mesacid
211;
Tirmizi.
Cennet
l
6
'
1/,
hbu
Davud.
Sunnet
19; Ibn-i
Mace.
Mukadcime
13]
Mahaza
Kuranda
-Onu
gozler
idrak
edemez,
gozleri
O
idrak
eder-
oyle
lat.f
ve
oyle
babir
(J ...
(lin'am
Suresi.
ayet
103)
buyurdular.
yani
mecmua.i
gozler
gfirmez,
bazilan
g6r0r
demektir.
dediklerinde
Huseyin
Efendi
dahi:
liuiilarin
deyince,
c
^^
bir
ilim gelitirilmitir
35
ki, bu da
hem
tarihi
ve hem de edebi
bir
tefekkiir seviyesi
ile
elde
edilebilir.
Biittin
bunlara
ilaveten
unu
da
soylemeliyiz
ki,
Islam']
dava
eden
bir
kimse
aym
zamanda felseft cereyanlan
da
iyi
bilmeli-
dir. Zira
islam'in
asil
muanzlan
36
,
eskiden
beri
birtakim
felseft
Ve
Siileyman,
Davud'a
vSris
olup
ey
nas,
dedi:
Hize
Mantikuttayr
(k.:s
dlli)
ISlim
bliyuruldll.
Hem bize her seyden
verildi. Siipliesiz
ki , li u hpr hSIde
n
fazl-i
miibin...- (Neml
Suresi.
ayet
16),
Hatta
kannca deresi Uzerlne
vardik-
lannda
bir
kannca soyle
dedi: Ey
kanncalar ..
Haydin
meskenlerlnlze
girin,
Siileyman
ve ordusu
sizi
fark
etmeyerek
kirip
gecirmesm ..- (Neml Suresi,
3yet
18)
ayetleri
dahi ejyanin
tesbihleri kal ile
olduguna delildir;
zira
mecmu enbiya
ve
evliya
kal ile olan tesbihlerini
bilirler ve
isitirler. Makam-i
imlinanda
(ba;a
kakma,
muaheze)
bir
(aide olmamak
lazim
gelir. Padi?ahim,
SivSst Efendi Hazrelleri alim
ve
fezil ve her
sdzii haktir. Hususen
ol
ayet-i
kerimede olan
kelimattan
ve
bu
ayetler
r.iimle miifessirlerin sozlerine
muvafiktir.
deyince
Seyhullsl&m
ve
sadreyn
(Anadolu
ve Riimeli
Kazaskerleri)
dahi
Huseyin
Efendi'nin siizleri
haktirl..
diye
ie'yid
ve
te'kit
ettiler.
Sultan IV.
Mm ad
Han:
-Kadioglu
yine mi
fezahat .. diye
tekdir ve
tcvbih
ettiklerinde,
SivSsi Haz-
retleri:
-Patli$ahim ..
imam-i Muslim ibn-i Abdullah ibni
Omer'iri rivftyel
elligi
r-Bir
Miistumam
tekfir
eden
ke.ndi
kafir
olur.i
(Bkz.
EbO
Davud,
Siinnet,
15/4687)
hadisi
ile kiifilr
kendine lazim gelip alelfevr
(derhal)
hlBUrunuzda
ter.did-i
iman
lazim
gelir.
dedikle
Seyhiilislam
dahi:
-FukahS
da
hadis-i serifle amel edip
tekfire Zahlp
olmu^larrlir ..
dedi. Padisah-i
zarif dahi Sivas Efendi Hazretleri'ne
hilap
edip.-
-Kadioglu'na
tecdid-i iman
ettiriniz ..
dcyip
onlar dahi
lelkin-l kel