Janina Godłów-Legiędź
I. Mikroekonomia
1. Przedmiot ekonomii i pojęcia wstępne.
Typy systemów ekonomicznych.
2. Rynki produktów. Popyt. Podaż. Cena.
3. Przedsiębiorstwo.
4. Teoria podziału. Rynki czynników
produkcji.
II. Makroekonomia
1. Produkt krajowy brutto (PKB) i inne mierniki
dobrobytu i rozwoju gospodarczego
2. Czynniki wzrostu i rozwoju gospodarczego.
3. Pieniądz i polityka monetarna
4. Budżet państwa i polityka fiskalna
5. Cykl koniunkturalny i kryzysy.
6. Handel międzynarodowy i globalizacja.
7. Integracja europejska. Unia monetarna.
8. Ekonomia i prawo
Literatura
Obowiązkowa:
M. Bednarski, J. Wilkin (red.) Ekonomia dla
prawników i nie tylko, Wydawnictwo Prawnicze
LexisNexis, Warszawa 2008.
Uzupełniająca:
R. Milewski, E. Kwiatkowski (red.), Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2011.
J. Bremond, J. Couet, M. Salort, Kompendium wiedzy o ekonomii, WN PWN,
Warszawa 2006.
Wykład wprowadzający
Plan wykładu
Przedmiot ekonomii, czyli czym zajmuje się ekonomia
Podstawowe pojęcia: gospodarowanie, dobra
produkcyjne i konsumpcyjne, usługi, czynniki produkcji,
kapitał, podmioty gospodarcze
Typy systemów gospodarczych: gospodarka centralnie
planowana i rynkowa
Ekonomia teoretyczna i normatywna
Mikroekonomia i makroekonomia
Przedmiot ekonomii czyli czym zajmuje się
ekonomia
Adam Smith, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, 1776.
Karol Marks akcentował, że ekonomia to nauka badająca zmieniające się stosunki społeczne
Pytania, na które ekonomia stara się
odpowiedzieć?
Dlaczego są kraje biedne i bogate?
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_G
DP_(PPP)
https://knoema.com/pjeqzh/gdp-per-capita-by-
country-statistics-from-imf-1980-2023
Jak mierzymy
bogactwo?
Co decyduje o
dobrobycie?
Co decyduje o
zróżnicowaniu
bogactwa
poszczególnych ludzi?
Czy Polska jest krajem
biednym, czy
bogatym?
Istota problemów ekonomicznych
Wszystkiego
(zasobów, dóbr, pieniędzy)
jest za mało w stosunku do
potrzeb.
Problem ekonomiczny
Nieograni
-czone
potrzeby
Ograni-
czone
zasoby
Gospodarowanie czyli sztuka
wyboru
Z ograniczoności zasobów wynika konieczność
wyboru
Wybór czyli decyzja ekonomiczna ma dwa aspekty:
pozytywny (cel – to, co zyskamy)i negatywny (koszt-
to, co musimy poświęcić, aby zrealizować cel)
Najogólniejsza koncepcja kosztu: koszt
alternatywny – dobro, wartość, cel, z którego
rezygnujemy wybierając z dwu dostępnych,
wykluczających się możliwości, czyli alternatyw
Przedmiot ekonomiiEkonomia bada, jak ludzie radzą sobie z rzadkością zasobów – jak ograniczone zasoby o alternatywnych zastosowaniach wykorzystują do zaspokajania nieograniczonych potrzeb.
Przedmiot ekonomii 2
Ekonomia bada prawidłowości rządzące gospodarowaniem, czyli produkcją i podziałem dóbr i usług zaspakajających ludzkie potrzeby.
Gospodarowanie
Produkcja
Podział czyli
dystrybucja
Dobra
Usługi
Gospodarowanie
Produkcja –wytwarzanie dóbr i usług zaspokajających ludzkie potrzeby
Podział (dystrybucja) –procesy wymiany i przydziału wytworzonych dóbr i usług poszczególnym członkom społeczeństwa
Klasyfikacja dóbr
Dobra konsumpcyjne (bezpośrednie)
Dobra produkcyjne (pośrednie)
Usługi niematerialne
Trzy pytania stojące przed
społeczeństwem
Co produkować z istniejących zasobów?
ile żywności, ile odzieży, ile samochodów, telewizorów, broni?
W jaki sposób, jakimi metodami?
Dla kogo? ( jak podzielić wytworzone produkty między członków społeczeństwa)
Co jest celem produkcji i kto
decyduje, co jest produkowane?
Potrzeby
czy
zysk?
?
Przedsiębiorcy
Państwo
Konsumenci
Rynek
Kto decyduje o podziale i jakie mogą
być kryteria podziału?
Potrzeby
Praca
Przedsiębiorczość
Oszczędzanie
Ryzyko
Rynek
Państwo
Typy systemów gospodarczych
W zależności od sposobu rozwiązywania problemów gospodarczych ( co, jak i dla kogo produkować?) rozróżniamy:
Gospodarkę tradycyjną Gospodarkę centralnie planowaną Gospodarkę rynkową Gospodarkę mieszaną
Gospodarka tradycyjna
Decydujące znaczenie zwyczaju i tradycji w
określaniu struktury, metod produkcji
i podziału
Stacjonarność i trwałość tej gospodarki
Liczba ludności na świecie
ok. 1000 – 1500r. 300 mln
1750 728 mln
1900 1550 mln
1987 5 mld
2000 6,2 mld
Stopa wzrostu PKB per capita
1000-
1500
1500-
1820
1820-70 1870-
1913
1913-50 1950-73 1973-98
Europa
Zachodnia
0,13 0,15 0,95 1,32 0,76 4,08 1,78
Zachód II 0,00 0,34 1,42 1,81 1,55 2,44 1,94
Japonia 0,03 0,09 0,19 1,48 0,89 8,05 2,34
Azja 0,05 0,00 -0,11 0,38 -0,02 2,92 3,54
Europa Wsch
i ZSRR
0,04 0,10 0,64 1,15 1,50 3,49 -1,10
Afryka -0.01 0,01 0,12 0,64 1,05 2,07 0,01
Świat 0,05 0,05 0,53 1,30 0,91 2,93 1,33
Gospodarka centralnie planowana
Społeczna własność środków produkcji
Centralny organ planujący rozstrzyga, co i jak
produkować oraz dla kogo.
Podstawowe wady gospodarki
centralnie planowanej
Brak cen rynkowych
Nieefektywny system motywacyjny.
Niska innowacyjność gospodarki.
Brak rynkowej dyscypliny finansowej w przedsiębiorstwach.
Permanentne niedobory dóbr.
Zanik przedsiębiorczości i wyraźnie określonej odpowiedzialności
Brak swobód obywatelskich
Dlaczego niektórzy tęsknią za
socjalistyczna gospodarka?
Większa równość
Stabilność zatrudnienia
Poczucie bezpieczeństwa socjalnego
Gospodarka rynkowa
Własność prywatna
środków produkcji
Wolność gospodarcza
O strukturze produkcji
i podziale decyduje
mechanizm rynkowy. Ceny
jako źródła informacji.
Zalety gospodarki rynkowej
Tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych,
efektywny system motywacyjny,
duża innowacyjność gospodarki,
dyscyplina finansowa przedsiębiorstw (konkurencja i twarde ograniczenie budżetowe),
tendencja do samoczynnego ustalania się równowagi rynkowej,
duża elastyczność gospodarki,
Obfitość dóbr
Słabości gospodarki rynkowej
Tendencja do monopolizacji
Negatywne efekty zewnętrzne
Cykliczne zmiany koniunktury
Bezrobocie
Tendencja od wzrostu nierówności
dochodowych i majątkowych
Problem dóbr publicznych
Gospodarka mieszana
Mechanizm rynkowy
Państwo
Elementy tradycji
Pierwotne czynniki produkcji
Ziemia – powierzchnia ziemi oraz bogactwa naturalne użyteczne w produkcji
Praca – fizyczna i umysłowa działalność ludzka mająca na celu tworzenie dóbr i usług
Kapitał, czyli pochodny [wyprodukowany] czynnik produkcji
Kapitał produkcyjny –dobra przeznaczane do dalszej produkcji; maszyny, narzędzia, budynki produkcyjne
Kapitał finansowy –część dochodu, która nie jest konsumowana, lecz przeznaczana na cele produkcyjne
Podmioty gospodarcze
Podmioty gospodarcze to aktorzy procesu gospodarowania, czyli ci, którzy podejmują decyzje ekonomiczne w oparciu o odrębność majątkową (posiadanie własnych zasobów) i samodzielność dochodową (osiągane dochody umożliwiają pokrywanie kosztów działania i rozwoju).
Typy podmiotów gospodarczych
Gospodarstwo domowe
Przedsiębiorstwo
Państwo
Zasada racjonalnego działania
Racjonalne działanie ekonomiczne polega na dążeniu do uzyskania najkorzystniejszej relacji między nakładami a wynikami działalności produkcyjnej.
Dwie formy zasady racjonalnego
działania
Jeżeli cel jest określony, staramy się
osiągnąć go najmniejszym kosztem –
zasada minimalizacji środków
Z danych zasobów staramy się osiągnąć
jak największą produkcję –
zasada maksymalizacji celu
Rachunek ekonomiczny
Narzędzie racjonalnego działania
Porównywanie nakładów i wyników
Znaczenia pieniądza jako czynnika
pozwalającego sprowadzić wszystkie
elementy procesu gospodarczego do
porównywalności.
Ekonomia
teoretyczna (pozytywna) i normatywna
Teoria wyjaśnia, jak
gospodarka funkcjonuje
i rozwija się. Koncentruje
się na tym, jak jest.
Przykład
Jeżeli ilość pieniądza rośnie
szybciej niż produkcja dóbr
i usług, to rosną ceny.
Ocenia, wartościuje
i mówi, jak być powinno.
Przykład
Należy ograniczać
podaż pieniądza, aby nie
dopuścić do wzrostu
cen.
Top Related