iedereen heeft een talent!v r i j w i l l i g e r s c o l l e g e s
i n d e p r a k t i j k
iedereen heeft een talent!v r i j w i l l i g e r s c o l l e g e s
i n d e p r a k t i j k
4
Voorwoord 7
Wat is een Vrijwilligerscollege? 8
De opbrengsten 8
L u c a s : ‘scholing speelt belangrijke rol in emancipatie vrijwilliger’ 10
M e a | R e i n a : ‘Lear fan elkoar’ 12
Vrijwillligerscolleges aan het woord:
Hilly: ’Het draait om het verbinden van vrijwilligers’ 14
nancy: ‘De trainers komen naar ons toe’ 14
inge: ’er is zoveel knowhow aanwezig bij mensen’ 15
Jaap: ‘Weer een verbinding met de buitenwereld maken’ 15
e R n e s t i n e : ‘ik haal er enorm veel voldoening uit’ 16
t o n n y: ‘ik wil graag twee werelden bij elkaar brengen’ 18
V i n c e n t: ‘Meer kruisbestuiving tussen bedrijfsleven en vrijwilligersorganisaties’ 20
a L p H o n s : ‘ik heb veel gehad aan de cursus grenzen bewaken’ 22
R i c H a R D : ‘De zaal hing aan mijn lippen’ 24
H e n D R i k J e : ‘Vrijwilligerswerk is voor mij net zo vanzelfsprekend als ademhalen’ 26
i b R a H i M | D a n i ë L : ‘We willen allebei bij het Vrijwilligerscollege betrokken blijven’ 28
Meer Vrijwilligerscolleges aan het woord 30
G e R R i t: ‘Vrijwilligerswerk is de smeerolie voor de maatschappij’ 32
colofon 34
inhoudsopgave
4 5
6
als een ambassadeur in de lokale gemeente
vertegenwoordigen. op zoek gaan naar talenten
en vragen, of als vaste vrijwilliger meehelpen in de
organisatie van de trainingen en het vormgeven
van het Vrijwilligerscollege. Het kan allemaal.
in dit boek lees je de verhalen van mensen die
betrokken zijn bij één van de Vrijwilligerscolleges.
bijvoorbeeld Richard, die zijn verleden als lang durig
drugsverslaafde graag deelt met vrijwilligers die
zich inzetten voor (ex-) verslaafden, bijvoorbeeld
als maatje. en de jonge ibrahim uit Hoogezand-
sappemeer die niet aan het werk komt en zich
meldt bij het Vrijwilligerscollege om te helpen bij
de trainingen. Gaandeweg ziet hij dat jongere
vrijwilligers wel wat hulp kunnen gebruiken met de
nederlandse taal. en daar profiteert Daniël van,
voortijdig schoolverlater met een grote afstand tot
de arbeidsmarkt. een ander voorbeeld: ernestine
uit almere is zo iemand die wezenlijk bijdraagt aan
het succesvol opzetten van een Vrijwilligerscollege.
niet voor niets noemen we haar in dit boekje de
‘oren en ogen van het Vrijwilligerscollege’. als
talentscout knoopt ze alles en iedereen aan elkaar.
en zo zijn er nog talloze voorbeelden van vrijwillige
inzet en diverse talenten, waarvan we er hier maar
een paar hebben opgenomen. We hopen dat je
door de verhalen die verschillende mensen met ons
hebben gedeeld, geïnspireerd raakt om ook mee
te gaan doen en jouw talent in te zetten voor een
Vrijwilligerscollege!
Henriëtte Hulsebosch, directeur Skanfonds
september 2015
p.s. Meer informatie over het opzetten van een
Vrijwilligerscollege? Vraag ‘Leer van elkaar! Het
handboek voor het landelijk initiatief Vrijwilligers
colleges’ aan. De digitale versie van dit handboek
is binnenkort te vinden via www.skanfonds.nl.
Met trots presenteren we het inspiratieboek
‘iedereen heeft een talent. Vrijwilligerscolleges in
de praktijk’. bedoeld voor iedereen die interesse
heeft om een eigen Vrijwilligerscollege op te zetten
of iets wil betekenen voor een Vrijwilligerscollege.
als partner, bedrijf, gemeente, trainer, ambassadeur
of in de organisatie zelf.
een Vrijwilligerscollege is een innovatief concept
voor scholing van vrijwilligers door vrijwilligers.
Vanuit de gedachte Iedereen heeft een talent
worden kennis en ervaring uit de lokale gemeen-
schap ingezet om vrijwilligers beter toe te rusten
voor hun vrijwilligerswerk. anno 2015 zijn er 25
Vrijwilligerscolleges verspreid over nederland
actief.
in dit inspiratieboek lees je wat een Vrijwilligers-
college inhoudt en wat de Vrijwilligerscolleges
van het eerste uur teweeg hebben gebracht.
Verschillende coördinatoren vertellen over hun
lokale Vrijwilligerscollege. ook vertelt Lucas Meijs,
hoogleraar strategic philanthropy and Volunteering
aan de Rotterdam school of Management van de
erasmus universiteit, waarom het Vrijwilligerscollege
zo goed in deze tijd past. een tijd waarin steeds
meer vrijwilligers de taken van betaalde krachten
over moeten nemen en daar niet zomaar voor
toegerust zijn. aan het woord is ook wethouder
overmans uit uden, die bevestigt dat vooral
vrijwilligers in de zorg extra kennis en kunde nodig
hebben. Het Vrijwilligerscollege speelt daar een
belangrijke rol in.
Maar vooral vind je in dit boek voorbeelden
die laten zien hoe je mee kunt doen in een
Vrijwilligerscollege. een Vrijwilligerscollege opzetten
doe je namelijk niet alleen! Het heeft alleen kans
van slagen wanneer de gemeente, bedrijven,
vrijwilligersorganisaties, burgers en collega’s het
concept omarmen. Meedoen kan op verschillende
manieren: je kunt je kennis en vaardigheden
delen door een training of workshop te geven
aan andere vrijwilligers. of het Vrijwilligerscollege
voorwoord
6 7
8
• Het aanbod van scholing is flexibel, divers
en (meer) frequent. Daar waar er vooraf
vaak sprake was van een beperkt standaard
scholingsaanbod door betaalde beroepskrachten
van vrijwilligersorganisaties, is de frequentie van
scholing nu toegenomen. beroepskrachten geven
nog steeds trainingen en workshops, maar nu op
vrijwillige basis. De nadruk ligt echter op lokale
talenten, vrijwilligers die vanuit hun kennis en
ervaring iets te bieden hebben.
• in de Vrijwilligerscolleges wordt actief ingegaan
op behoeftes van vrijwilligers. er wordt dus zo veel
mogelijk vraaggericht gewerkt. De behoeftes liggen
vooral op inhoud van het werk, zoals bijvoorbeeld
cursussen voor het omgaan met mensen met een
beperking.
• er wordt steeds meer samengewerkt met andere
partijen, zoals bedrijven en vrijwilligersorganisaties
die het nut van het Vrijwilligerscollege zien.
• trainingen vanuit vrijwilligersorganisaties worden
nu opengesteld voor iedereen, dus ook voor vrij-
willigers, die niet aan een organisatie verbonden
zijn.
• er wordt een grotere groep vrijwilligers aan-
gesproken en de diversiteit in doelgroepen is
toegenomen. Verschillende Vrijwilligerscolleges
hebben bijvoorbeeld mensen met een beperking
en/of enige afstand tot de arbeidsmarkt als vrij-
williger betrokken. in sommige gevallen zetten
deze mensen hun ervaringsdeskundigheid ook in
als trainer.
• Het Vrijwilligerscollege draagt bij aan een betere
profilering van het vrijwilligerswerk: het zorgt voor
meer bekendheid en zichtbaarheid van de rol die
vrijwilligers vervullen binnen de samenleving.
• De Vrijwilligerscolleges bieden ruimte voor
aandacht voor en waardering van vrijwilligers.
sommige mensen die een oriëntatietraining hebben
gevolgd worden over de streep getrokken om
vrijwilligerswerk te gaan doen. Meer kennis leidt
ook tot meer zelfvertrouwen.
• Het Vrijwilligerscollege is meer dan leren alleen.
er is ruimte voor onderlinge ontmoeting en uit-
wisseling waardoor nieuwe verbanden ontstaan.
• De laagdrempeligheid van het Vrijwilligerscollege
lijkt een succesfactor te zijn in het bereiken,
activeren en inzetten van kwetsbare doelgroepen.
Het Vrijwilligerscollege activeert mensen om zelf
iets bij te dragen. Door voortdurend de vragen
te stellen ‘Wat is jouw talent?’ of ‘Wat heb je zelf
te bieden?’, vindt er talentontwikkeling plaats en
gaan cursisten soms zelf ook een training geven.
Zo ontstaat een dynamisch en interactief systeem:
uitwisseling van kennis voor en door vrijwilligers.
in Roosendaal is er aandacht voor de groep
kwetsbare mensen die vanuit de participatiewet
worden toegeleid naar vrijwilligerswerk en daar
soms nog niet aan toe zijn. Daarmee speelt het
Vrijwilligerscollege in op de participatiesamenleving
waar iedereen moet meedoen. ook de aansluiting
bij de sociale wijkteams van het Vrijwilligerscollege
Dongeradeel en Dantumadiel zorgt voor het
be reiken en activeren van nieuwe en kwetsbare
doelgroepen.
• De Vrijwilligerscolleges betrekken bij de eigen
organisatie steeds meer vrijwilligers. Dit past
helemaal in de tijdsgeest: beroepskrachten leren los
te laten en dragen taken over aan vrijwilligers. De
pioniers zien de meerwaarde van het werken met
vrijwilligers: zij zijn bijvoorbeeld gemotiveerd en
enthousiast, en willen zich graag inzetten. Zo wordt
het Vrijwilligerscollege ook steeds meer gedragen
door vrijwilligers.
de opbrengsten
een onafhankelijk team van Movisie heeft de
afgelopen tijd de eerste tien Vrijwilligerscolleges
geëvalueerd: almere, stadskanaal, Dongeradeel
en Dantumadiel, Roosendaal, Veenendaal, utrecht,
oss, Montferland, Hoogeveen en Leiden. De
vraag hierbij: wat zijn de resultaten van de nieuwe
werkwijze? Wat hebben de Vrijwilligerscolleges
opgeleverd en waar lagen de knelpunten?
na wat opstartperikelen hebben de tien pioniers
allen mooie resultaten behaald. Movisie schetst
in het rapport de belemmerende factoren,
zoals bijvoorbeeld het moment waarop de
Vrijwilligerscolleges van start gingen. Dat was begin
2013, een tijd van bezuinigingen en fusies. Verder
liepen de Vrijwilligerscolleges op de ontwikkelingen
vooruit wat betreft de werkwijze – het idee ‘durf te
vragen’ en het actief inzetten van vrijwilligers en
kennis delen. anno 2015 wordt dit breed gedragen,
maar in de opstartfase kostte het tijd om het
concept te laten landen. omdat de invulling van
de Vrijwilligerscolleges lokaal verschilt, zijn niet alle
onderstaande resultaten bij alle Vrijwilligerscolleges
even sterk naar voren gekomen. een voorbeeld
hiervan is het betrekken van nieuwe doelgroepen:
sommige Vrijwilligerscolleges hebben daar al
goede resultaten mee geboekt, bij anderen is dat
nog een aandachtspunt. Desondanks kent elke
pionier inmiddels een min of meer stabiele basis,
van waaruit gewerkt wordt en zijn er veel goede
resultaten geboekt.
samengevat:
• er worden grote aantallen vrijwilligers be-
reikt via de cursussen en trainingen van de
Vrijwilligerscolleges.
• De trainingen dragen bij aan deskundigheids-
bevordering van vrijwilligers.
wat is een vrijwilligerscollege?een Vrijwilligerscollege is een innovatief concept
voor scholing, ontwikkeling en motivering van
vrijwilligers. onder invloed van maatschappelijke
ontwikkelingen wordt steeds vaker een beroep
gedaan op vrijwilligers. en deze vrijwilligers moeten
steeds vaker taken overnemen van betaalde
beroepskrachten. Dat zien we bijvoorbeeld in
de zorg. Maar dat gaat niet vanzelf, want voor
sommige taken zijn specifieke kennis, vaardigheden
en begeleiding nodig. scholing en begeleiding zijn
echter kostbaar, terwijl er steeds minder middelen
zijn.
skanfonds vond hierop een antwoord: het
Vrijwilligerscollege. samen met de Vereniging
nederlandse organisaties Vrijwilligerswerk (noV)
en Movisie ontwikkelden we een nieuwe methodiek.
Die methodiek is heel eenvoudig, want ervaring,
deskundigheid, kennis en talent liggen voor het
oprapen, binnen een gemeenschap zelf. Lokaal en
dichtbij. Je moet het alleen weten te ontdekken en
ontsluiten. Daar helpt het Vrijwilligerscollege bij.
in een Vrijwilligerscollege komen vraag en aanbod
bij elkaar: laagdrempelig, vraaggericht, op maat,
flexibel en goedkoop. Het uitgangspunt is heel
eenvoudig: iedereen heeft een talent, waarvan
anderen kunnen leren. een Vrijwilligerscollege is
een omgeving, waar vrijwilligers van elkaar leren,
waar je kennis en vaardigheden die je nodig hebt
om je vrijwilligerswerk goed (of beter), met plezier
en zelfvertrouwen te kunnen doen, ophaalt bij een
andere vrijwilliger, die deze kennis of ervaring juist
in huis heeft. en waar je tegelijkertijd een ander wat
kunt leren vanuit jouw talent. een talent waarvan je
je misschien niet eens bewust was, dat je ontdekt,
dat je verder kunt ontwikkelen en kunt inzetten voor
een ander. Zo ontstaat een lokale beweging, waarin
kennis met elkaar wordt gedeeld.
8 9
10
l u c a S‘scholing speelt belangrijke rol in emancipatie vrijwilliger’
Hoe organiseer je vrijwilligerswerk en hoe maak
je vrijwilligerswerk zinnig? Dit is een van de
belangrijke vraagstukken waar Lucas Meijs zich
mee bezighoudt. Nederland telt minstens 4
miljoen vrij willigers die zich gemiddeld 4 tot 5
uur per week ergens voor inzetten. Vrijwilligers
vind je door de hele samenleving, van de
voetbalvereniging tot buurthulp en de zorg. De
rol van de vrijwilliger is wel aan het veranderen,
in navolging van de huidige maatschappelijke
ontwikkelingen. De bottom line is dat wij meer
zelf moeten doen en gedurende langere tijd ons
zelfstandig moeten zien te redden. We zullen elkaar
dus meer moeten helpen binnen de kaders van de
zogenoemde participatiesamenleving.
in die participatiesamenleving gaat een deel van
de taken over van mensen die ervoor opgeleid zijn,
naar vrijwilligers. Daarmee wordt deskundigheid
van vrijwilligers in toenemende mate belangrijk. ‘De
benodigde kennis en deskundigheid zijn nu niet bij
elke vrijwilliger expliciet aanwezig, maar er blijkt wel
behoefte te bestaan aan ontwikkeling en scholing’,
zegt Meijs. ‘Kennis ontwikkelen en aan wezige
talenten naar boven halen bij vrij willigers, vormt
een wezenlijk onderdeel van het vrijwilligers
werk. Het Vrijwilligerscollege sluit daar goed bij
aan.’
Vrijwilligerswerk vindt volgens Meijs plaats binnen
door mensen zelf gevoelde gemeenschappen:
buurten, een kerkgemeenschap, een kaartclub,
een voetbalvereniging. Vrijwilligers zijn onderdeel
van een emotionele gemeenschap, niet van een
geografische gemeente. Meijs: ‘Dat maakt de stap
om vrijwilliger te worden binnen een gemeenschap
natuurlijker. Gemeenschappen tappen de echte
bron van energie en verbondenheid af bij de
vrijwilliger. Het spreekt meer aan, het is leuk en ligt
dichter bij hun eigen ervaringen. Vrijwilligers kunnen
in zo’n gemeenschap veilig van binnenuit leren. De
Vrijwilligerscolleges passen hier goed in.’
Meijs vindt de Vrijwilligerscolleges een spannend
concept. ‘Het Vrijwilligerscollege kan functioneren
als knooppunt, waar meerdere gemeenschappen
en organisaties samenkomen. Die kunnen elkaar
dan vinden in de kennisagenda. Vanuit eigen
ervaring kennis delen is leerzaam. Maar voordat
vrijwilligers daarvoor van de bank komen, willen
ze vaak wel een cursus om hun deskundigheid te
vergroten: vrijwillige energie moet worden omgezet
in vrijwilligerswerk. We moeten zien dat we de
handelingsverlegenheid en onzekerheid weghalen.
Geef vrijwilligers een houvast; ik heb die bepaalde
cursus gevolgd en daarom mag ik nu dit werk doen.
Dat is heel belangrijk voor mensen die wel willen
helpen maar niet weten of ze het wel kunnen of
durven.’
Vrijwilligerscolleges zouden vrijwilligers die een
cursus volgen eigenlijk formeel ergens vrijwilliger
in moeten maken, een titel geven of in ieder geval
een certificaat, meent Meijs. Dat alles als onderdeel
van de beweging om mensen van de bank af te
krijgen. Het sluit tevens aan bij de maatschappelijke
visie dat je geleerd moet hebben voor wat je doet:
professionaliteit verwijst naar wat je kunt.
anno 2015 is ‘vrijwilliger’ volgens Meijs een
geuzentitel geworden. er wordt steeds meer van
ze gevraagd, maar hun status en deskundigheid is
onduidelijk. Vrijwilligers accepteren nu nog vaak
te veel. Ze moeten zich harder gaan opstellen. Zo
van: ik help alleen mensen uit bed tillen als ik kan
leren hoe ik dat moet doen, zonder zelf mijn rug te
veel te belasten. Hij benadrukt dat het belangrijk
en noodzakelijk is om vrijwilligers te emanciperen,
ze te leren ruimte te claimen en ze een ‘ik kan
dit wel’ gevoel te geven. Hierdoor komen ze
steviger in hun schoenen te staan en kunnen ze
hun vrijwilligerswerk beter uitvoeren. ‘Scholing
speelt een belangrijke rol in de emancipatie van
vrijwilligers. Hier ligt een mooie taak voor de
Vrijwilligerscolleges.’
Lucas Meijs is hoogleraar Strategic Philanthropy and Volunteering aan de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit
11
12
‘kenmerkend voor de Vrijwilligerscolleges is het
idee van leren van elkaar. Dat motto hebben
wij hier in noordoost Friesland als uitgangspunt
genomen. in de participatiemaatschappij moet
iedereen mee kunnen doen en voor al die mensen
moeten we er zijn. Daarbij gaan we in toenemende
mate uit van de eigen kracht van burgers. Wij willen
hier in Dongeradeel en Dantumadiel de vrijwilligers
in de verschillende wijken en dorpen meer met
elkaar in contact brengen. De gemeente toont zich
enthousiast, het past helemaal bij hun nieuwe visie
op vrijwilligerswerk.
er ligt dan ook een mooie taak voor het
Vrijwilligerscollege, maar de grote vraag is hoe je
het leren van elkaar in de praktijk kunt brengen in
deze gesloten noord-Friese gemeenschap. Het
allerbelangrijkste is denk ik dat het Vrijwilligers-
college zowel voor kennisdelers als cursisten heel
laagdrempelig is. Dongeradeel en Dantumadiel zijn
typische plattelandsgemeentes. De werkloosheid
ligt hoger dan het nederlands gemiddelde. De
naam Vrijwilligerscollege sloeg hier minder goed
aan, een college staat te ver van de mensen af.
Doe maar vooral gewoon, zeggen ze hier. Daarom
heb ik er voor gekozen het motto ‘Lear fan elkoar’,
hoogfries voor leer van elkaar, voorop te zetten.
Dat pakt de mensen hier veel meer heb ik gemerkt.
We helpen organisaties in onze gemeente met
vrijwilligers zoeken, waarbij er extra aandacht is
voor kwetsbare vrijwilligers en mensen die een
grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Door
hen bij vrijwilligerswerk te betrekken kun je ze
weer activeren, uit hun isolement halen. Voor-
heen hadden de Mienskipwurkers (opbouwwerkers),
onder wie mijn collega Reina, allerlei clubs en
organisaties onder hun hoede. Het veranderde
beleid in de gemeente staat dat nu niet meer
toe. alle clubjes zoals de bejaardensoos en de
klaverjasvereniging moeten zichzelf zien te redden.
Hier kunnen we goed ‘lear fan elkoar’ inzetten.
Door kennis te delen kun je andere clubs bij-
voorbeeld leren hoe ze een eigen financiële
administratie op kunnen zetten.
We werken hier vooral vraaggestuurd. Het moet
kleinschalig zijn, anders komen ze niet. Je kunt
beter bij mensen thuis een rolstoeltraining geven
dan ze ergens naar toe halen voor een cursus. Het
zelfvertrouwen onder de mensen is niet hoog. in de
praktijk betekent dit dat mensen het niet makkelijk
vinden om dingen te vragen, laat staan om aan te
geven dat ze een talent hebben en een ander iets
willen leren. Maar ze hebben wel het hart op de
goede plek.
Mijn ideale plaatje is dat onze website zo ingericht
wordt dat alle clubs, organisaties en dorpen een
stukje beheren met hun eigen vrijwilligers vacatures
en trainingen. Dat verlaagt de drempel. als mensen
anderen wat willen leren kunnen ze zich aanmelden
in een voor hen vertrouwde omgeving. Dat geldt
natuurlijk ook als ze zelf iets willen leren of ergens
hulp bij nodig hebben. Zo komen vraag en aanbod
op een mooie manier tot stand. als dat loopt kun
je tussen de verschillende verenigingen en dorpen
kennis uit gaan wisselen. Dat alles onder de paraplu
‘Lear fan elkoar’.
‘Lear fan elkoar’ is het motto waarmee Mea Groenendaal, coördinator Vrijwilligerscollege Dongeradeel en Dantumadiel, samen met collega Reina Hes het Vrijwilligerscollege gestalte geeft.
‘lear fan elkoar’m e a | r e i N a
13
14
i N g e V e g t e r , coördinator Vrijwilligerscollege Hoogezand-Sappemeer
‘Wat is er mooier dan vrijwillig kennis te delen? Je geeft iemand daarbij het gevoel: hij doet dit niet voor
geld maar vindt het echt leuk om mij iets bij te brengen.’ aan het woord is inge, nu actief in Hoogezand-
sappemeer, en eerder ook nauw betrokken bij het opzetten en vormgeven van het Vrijwilligerscollege
Hoogeveen. in Hoogeveen bestaat het Vrijwilligerscollege al wat langer; Hoogezand-sappemeer ging
begin 2015 van start. ‘Het Vrijwilligerscollege is echt iets voor mij, ik vind het heel leuk om te doen. er is zoveel knowhow aanwezig bij mensen, vaak veel meer dan ze zelf beseffen.
als wij die kennis boven water kunnen halen en zorgen dat die wordt doorgegeven is dat fantastisch. Het
Vrijwilligerscollege kan goede randvoorwaarden scheppen zodat vrijwilligers hun talenten kunnen ontplooien
en delen. Voor de maatschappij is het belangrijk dat we vrijwilligers sterk houden en ondersteunen.’
Ze heeft al veel trainingen georganiseerd voor beide Vrijwilligerscolleges. trainers vinden lukt goed,
maar het werven van cursisten gebeurt met wisselend succes. ‘Je moet ook duidelijk zijn over de inhoud
van de training. Zo hadden we een cursus over grensoverschrijdend gedrag. Dat sloeg totaal niet aan.
Mensen begrepen de titel helemaal verkeerd. een leerpunt voor de toekomst: dat hadden we beter
moeten omschrijven’, vertelt inge. ‘De trainingen Fondsenwerving en omgaan met dementie zaten weer wel helemaal vol. Maar we kunnen nog veel meer doen. alle
vrijwilligers moeten zich aangesproken voelen, ook de jongeren en allochtonen. Dat is niet gemakkelijk,
maar bij Vrijwilligerscollege Hoogezand-sappemeer hebben we nu een mooi initiatief van ibrahim, een
jonge vrijwilliger van turkse komaf. Hij kan geen betaald werk vinden en is zelf hier naar toe gekomen om
vrijwilligerswerk te doen. inmiddels heeft hij de eerste training voor jonge vrijwilligers georganiseerd. Door
zijn leeftijd, 23 jaar, staat hij dicht bij deze doelgroep.’
H i l ly g e l e i j N S e , coördinator Vrijwilligerscollege Leiden
Het Vrijwilligerscollege Leiden was een van de eerste Vrijwilligerscolleges die goed op stoom kwamen. Dat
is voor een belangrijk deel te danken aan Hilly, de drijvende kracht erachter. Hilly heeft er bij de opbouw van
het Vrijwilligerscollege bewust voor gekozen om jongeren bij het Vrijwilligerscollege te betrekken. Dat lukt
goed. ‘Zolang ze maar niet het gevoel hebben dat ze ergens aan vast zitten, willen ze wel.’ Maar niet alleen
jongeren zetten zich in Leiden in voor het Vrijwilligerscollege; trainers en cursisten zijn er van jong tot oud.
Hilly hoeft niet naar ze te zoeken, ze melden zich in groten getale zelf aan. ‘Het is een luxe, maar ik kan nu
niet eens iedereen meteen inzetten’, zegt Hilly. Zij kiest daarom in eerste instantie voor mensen die meerdere
trainingen willen geven voor langere tijd. een aantal trainers heeft inmiddels ook een train-de trainer-
workshop gevolgd, zodat zij beter in staat zijn om hun kennis over te brengen. Dat is zeker belangrijk voor
mensen die voor het eerst voor de klas staan.
De eerste workshops op het gebied van communicatie liepen meteen heel goed. ‘Van social Media tot strategische communicatie, alle trainingen waren een groot succes. Maar
Hilly ziet ook de vraag naar verdieping. ‘Zowel trainers als cursisten ontwikkelen zich en willen meer. Dat is
mooi om te zien. Met ons ruime aanbod van trainers moeten we daarom ook oog houden voor de vraagkant:
waar is behoefte aan, wat willen mensen leren en weer doorgeven aan kennis.’
Hilly ziet het doorgeven van kennis als onderdeel van de professionalisering van het vrijwilligerswerk.
‘bovendien zorgt kennisdelen voor verbinding tussen vrijwilligers, dat is enorm belangrijk.’
trainers van het Vrijwilligerscollege moeten goed begeleid worden, vindt Hilly. ‘ik zie het als mijn taak
iedereen goed te ondersteunen en ik wil tegelijkertijd de kwaliteit van de trainingen borgen. Dan slaagt het
Vrijwilligerscollege in haar opzet.’
N a N c y P e P e r K a S a N , coördinator Vrijwilligerscollege almere
‘Vrijwillige trainers bieden zich hier zelf aan’, vertelt nancy enthousiast. ‘Ze bellen hier
naar toe en leggen uit wat ze te bieden hebben en of dat misschien aansluit bij de behoeften van andere
vrijwilligers. Dat is hartstikke mooi.’
Dat is te danken aan de aandacht die nancy vanaf het begin heeft gevraagd voor het almeerse Vrijwilligers-
college. Zowel bij de wethouder, waar ze een goede relatie mee heeft, als bij de almeerse burgers zélf. Door
herhaaldelijk en consequent te communiceren over het Vrijwilligerscollege, bijvoorbeeld in de lokale krant,
kwam het al snel op het netvlies te staan.
aan nancy de uitdaging om vraag en aanbod bij elkaar te brengen en dat lukt haar wonderwel goed. Vooral
de cursussen Fondsenwerving en crowdfunding zijn erg populair. ‘Die trainingen trekken veel mensen, de
groepen zitten helemaal vol.’ Maar zegt nancy eerlijk: ‘het is nooit helemaal goed in te schatten of een
training aanslaat of niet. Zo heeft zich voor een cursus schrijven van seo teksten (teksten voor de website)
nog niemand gemeld, terwijl uit de behoeftepeiling bleek dat er wel vraag naar is.’
De behoefte om kennis en talenten te delen tussen vrijwilligers bestaat al langer in almere. er is in
de gemeente ook een Vrijwilligersacademie, waar beroepskrachten trainingen geven aan vrijwilligers.
‘We werken samen en hebben hierdoor al kennis van scholing van vrijwilligers. ook hebben we de behoeften van vrijwilligers in almere op scholingsvlak goed in kaart gebracht. Het Vrijwilligerscollege hebben we hierdoor snel van de grond gekregen. en alle
deskundigheidsbevordering, ook in de context van de Vrijwilligersacademie, wordt nu steeds meer door
vrijwilligers verzorgd. Voor en door vrijwilligers, dat is de toekomst!’, besluit zij.
j a a P B o e r , coördinator Vrijwilligerscollege stadskanaal
‘Het Vrijwilligerscollege in stadskanaal is goed van de grond gekomen. naast allerlei trainingen hebben
we hier ook het wekelijkse vrijwilligerscollegecafé. iedere dinsdagmiddag nodigen wij vrijwilligers uit die
iets vertellen, bijvoorbeeld over het voeren van een boekhouding of hoe je omgaat met jongeren met
gedragsproblemen. Het is een soort voorportaal en geeft ons de mogelijkheid om de interesses te peilen.
bij voldoende belangstelling organiseren we dan een training over dit onderwerp. Dat is ook onze missie,
wij halen de vraag op en passen het aanbod van het Vrijwilligerscollege daarop aan. in deze gemeente is extra aandacht voor kwetsbare mensen. Het Vrijwilligerscollege richt zich onder meer op
de zogenaamde Wet Werk en bijstand trede 2 groep, die nog niet direct bemiddelbaar is naar arbeid. Wij proberen vanuit het vrijwilligerswerk voor deze groep weer een verbinding met de buitenwereld te maken. Deze mensen hebben een grote afstand tot de arbeidsmarkt
en kampen vaak met fysieke of sociale problemen. uit onderzoek van de Hanzehogeschool blijkt dat
veel vrijwilligersorganisaties positief staan tegenover het inzetten van kwetsbare vrijwilligers, maar dat de
begeleiding vaak een knelpunt vormt, omdat die tijdrovend is.
Wij hebben daarom de training ‘ontdek je talent’ opgezet. Daar helpen we deze kwetsbare mensen hun
eigen talenten te ontdekken en kijken we samen of ze die als vrijwilliger in kunnen zetten. Zo komen ze
erachter wat ze leuk vinden en waar ze goed in zijn. in het begin was het best lastig de training vol te krijgen,
nu is er een wachtlijst.
De eerste successen zijn er. Zoals de man uit onstwedde die zich dankzij de talententraining nu samen met
een groepje heeft ontfermd over het zwerfvuil in zijn dorp en daar zelfs voorlichting over geeft op scholen. of
de man uit het asielzoekerscentrum die graag wat omhanden wil hebben. Hij is opgeleid in de autotechniek
en helpt nu vrijwillig bij de technieklessen op een school voor speciaal onderwijs. Dat is mooi om te zien.´
1214 15
16
‘in mijn netwerk en mijn vrijwilligerswerk ben ik
voortdurend op zoek naar talent. Zo kom ik als
netwerkcoach voor mensen die in een isolement
zitten vaak ook weer mensen tegen die hun kennis
vrijwillig willen delen en zich in willen zetten voor
het Vrijwilligerscollege. als talentscout zag ik
ook meteen een link met kwaliteit. Die is ook
bij trainingen door vrijwilligers voor vrijwilligers
heel belangrijk. Daar valt of staat het succes
van een training mee en dus ook dat van het
Vrijwilligerscollege. ik heb de coördinator nancy,
gevraagd of ik trainingen mocht gaan bijwonen als
toehoorder. Gewoon kijken en luisteren. De trainers
van de cursussen die ik tot nu heb bijgewoond
zijn er heel blij mee. Ze willen graag feedback. Ze
hebben nog geen goed beeld over hoe ze het
nu doen, of dat wat ze vertellen overkomt en of
cursisten het begrijpen en er daadwerkelijk iets
van leren.
ik kijk naar opbouw, inhoud en verzorging van de
cursussen, evalueer dat en doe schriftelijk verslag
aan de trainers. als ik kritiek heb, breng ik die
opbouwend. soms is een training bijvoorbeeld te
lang, dan kun je de training beter opknippen. of
een pauze inlassen. Het gaat erom dat trainers er
van leren, dat het hen sterkt en meer vertrouwen
geeft voor toekomstige trainingen. en natuurlijk
dat de kwaliteit van de trainingen zélf verder
verbetert.
Zo kwam ik ook bij Dress for succes terecht, een
vrijwilligersorganisatie waar het Vrijwilligerscollege
almere mee samenwerkt. Zodra ik binnenstapte
overviel mij het gevoel dat er daar iets moois
gebeurde. Dress for succes helpt mensen met een
uitkering aan passende kleding om te solliciteren.
Zo kunnen ze een goede eerste indruk maken
bij een sollicitatiegesprek. De metamorfose die
sommige werkzoekenden hier ondergaan is
prachtig om te zien. Zelf heb ik hier vanuit het
Vrijwilligerscollege een training Make-up en
kleuranalyse geobserveerd. De training zat goed in
elkaar en de cursisten waren enthousiast.
een andere training die ik bijwoonde was ‘De
kracht van nLp’, een driedelige training over
denkpatronen en hoe je daar beter mee om kunt
gaan. een goed georganiseerd geheel, met veel
interactie, die ook goed werd ontvangen door de
cursisten.
Momenteel ben ik vanuit het Vrijwilligerscollege
bezig om de samenwerking vorm te geven
met zorginstelling kwintes, die zorg biedt aan
mensen met een psychische kwetsbaarheid.
binnenkort gaan cliënten van kwintes aan vrij-
willigers een voorlichting geven. Zij laten als
ervaringsdeskundige zien hoe het is om een
psychische kwetsbaarheid te hebben en waar
ze in het dagelijks leven mee te maken krijgen.
Voor vrijwilligers is het goed om te weten wat wel
en niet te doen als zij komen helpen. Dat is de
kracht van het Vrijwilligerscollege.
ik beweeg me op verschillende terreinen van het
vrijwilligerswerk, maar kijk ook naar betaalde banen.
Liever zou ik mij nog breder in willen zetten als
vrijwilliger. ik haal er enorm veel voldoening uit.’
Ernestine van der Griendt is als talentscout de oren en ogen van het Vrijwilligerscollege Almere
e r N e S t i N e‘ik haal er enorm veel voldoening uit’
17
18
‘Vijftien jaar geleden kwam ik noodgedwong en in
een rolstoel terecht. in mijn jeugd ben ik getroffen
door kinderpolio en jarenlang heb ik mijn polsen
overbelast door met krukken te lopen. in 2000
werd ik voor de keuze gesteld: of nu vrijwillig in
een rolstoel met volledig gebruik van mijn polsen
of nog een paar jaar op krukken en daarna in
een rolstoel. alleen dan volledig afhankelijk van
anderen, omdat ik dan mijn armen ook niet meer
zou kunnen gebruiken. Hoewel niet makkelijk, was
de keuze toch vrij snel gemaakt. Met als gevolg dat
ik nu volledig onafhankelijk door het leven race. Dat
ging overigens niet vanzelf. toen ik in de rolstoel
terecht kwam, was ik een onbeschreven blad. ik
had er hooguit na een operatie eens in gezeten.
Voor mij stond voorop dat ik zelfstandig zou blijven.
na een intensieve rolstoeltraining lukte dat al
aardig. Daarnaast heb ik ervaring opgedaan als
testpiloot voor een rolstoelfabrikant. Dat heeft mijn
bedrevenheid in het rijden nog een flinke boost
gegeven.
Vandaag geef ik een praktijktraining Rolstoelrij den
samen met anouska, docent ergothera pie aan
de Hogeschool arnhem nij megen. Voordat we
zelf gaan oefenen vertelt anouska eerst over de
do’s en dont’s van het rolstoelrijden. Waar let je
op, wat moet je vooral wel en wat zeker niet doen.
Veiligheid staat daarbij voorop. Voor de persoon
in de rolstoel, maar ook voor de begeleider. Het
is belangrijk dat je als rolstoel-duwer goed weet
hoe je fysiek je krachten het beste kunt gebruiken
en verdelen. anouska vertelt ook over de manier
waarop je als begeleider het beste communiceert
met degene in de rolstoel. Dat kan nog behoorlijk
lastig zijn. Je moet zo weinig mogelijk van achteren
praten. Dat hoort iemand niet. beter is het om de
rolstoel even stil te zetten.
De cursisten, allemaal dames deze keer, hebben
een hoop vragen voor mij. Ze zitten hier om
verschillende redenen, maar onzekerheid is de
gemeenschappelijke deler. De een heeft een keer
bijna haar moeder uit een rolstoel laten vallen en
durft sindsdien haar hulpbehoevende buurvrouw
niet meer rond te rijden in de rolstoel. Zij wil
graag haar zelfvertrouwen terug. ook de andere
dames willen door praktijkervaring wat zekerder
worden.
esther heeft ervaring opgedaan toen haar vader
plotseling in een rolstoel terecht kwam. toch wil ze
vandaag graag nog meer tips en trucs horen van
ons. esther is vrijwilliger bij burenhulp. Daar krijgt
ze regelmatig de vraag om mensen met dementie
ergens naar toe te brengen in de rolstoel. Ze wil
graag dat ook die mensen zich veilig voelen en
dat ze goed zitten. om vrijwilligers als esther te
helpen heb ik mij uit eigen beweging aangemeld
bij het Vrijwilligerscollege en gevraagd of ik als
ervaringsdeskundige mee kon komen trainen. ik wil
graag twee werelden bij elkaar brengen. ook is het
fijn om andere vrijwilligers van dienst te kunnen zijn.
ik zie ook nu weer dat de cursisten zich een stuk
zekerder voelen met mijn adviezen. iedere training
heeft voor mij zelf ook weer leermomenten door
de vragen van cursisten. Zo leren we van elkaar.
ik denk nu al na over vervolgtrainingen, waarbij
ik aan sommige aspecten van het rolstoelrijden
meer aandacht wil besteden. nu ik met vervroegd
pensioen ben, heb ik graag iets om handen. ik ben
niet iemand om stil te zitten.’
t o N N y ‘Jullie mogen mij alle kanten opduwen, links, rechts, achterste voren, stoepje af, stoepje op.’ Tonny Gerritsen is ervaringsdeskundige trainer bij Vrijwilligerscollege Montferland.
‘ik wil graag twee werelden bij elkaar brengen’
19
20
V i N c e N t ‘Wij zijn met het Vrijwilligerscollege in contact
gekomen omdat we het vrijwilligersportaal hebben
gerealiseerd (www.vrijwilligershoogeveen.nl).
Door dit goede contact werd een plaatselijke
voetbalclub naar ons doorverwezen. Leden van
het jeugdteam hadden via social media blootfoto’s
de wereld in gestuurd en daar was de club op
zijn zachtst gezegd niet zo blij mee. De betrokken
clubvrijwilligers wilden graag weten hoe ze social
media wel effectief in konden zetten en hoe ze
misbruik in de toekomst konden voorkomen.
Daar wilde ik wel tijd voor vrijmaken. ik vind het
heel belangrijk om vrijwillig wat terug te doen
voor de omgeving waarin je woont en werkt. Dat
heb ik ook van huis uit meegekregen. Mijn ouders
zijn actief in het verenigingsleven en de kerk. Je
hebt je eigen wereld waarin je dagelijks leeft, maar
ook de vrijwilligerswereld en die ziet er weer heel
anders uit. Goed om die twee te combineren en het
liefst te integreren. Je leeft van je omgeving en je
moet de omgeving laten leven, is mijn motto.
De voetbalclub die bij het Vrijwilligerscollege
aanklopte, is niet de enige vereniging die het
lastig vindt hoe social media effectief in te zetten.
bijvoorbeeld om nieuwe vrijwilligers aan te trekken,
bestaande vrijwilligers op de hoogte te houden van
het reilen en zeilen van de club of voor sponsoring.
Daarom heb ik een cursus ontwikkeld over de rol
die social media kan spelen binnen een vereniging.
er waren dertig deelnemers aan de cursus, die
niet alleen meer wilden weten over social media,
maar die kennis ook weer door wilden geven
binnen hun eigen vereniging. De groep was heel
divers, van vrijwillige vertegenwoordigers van de
Hersenstichting, natuurmonumenten, de speel-
o-theek tot een muziekfestival dat op vrijwilligers
drijft. Daarnaast zaten er veel mensen van een
sportvereniging in de zaal.
bij zo’n grote groep vond ik het van te voren nog
wel lastig om het niveau te bepalen van de cursus.
Maar uit de evaluatie, die het Vrijwilligerscollege
na afloop heeft gehouden, bleek dat ik daar wel in
geslaagd was. Zonder uitzondering was iedereen
positief, ze hadden er allemaal wel wat aan gehad.
bovendien gaf een aantal mensen aan dat ze met
hele andere ogen naar social media waren gaan
kijken. tijdens de avond zelf heb ik ze in groepjes
van vijf à zes aan tafeltjes neergezet en een
communicatieplan laten maken. Daarin moesten
ze schrijven wat ze met social media wilden
bereiken voor hun vereniging. er kwamen hele
leuke inspirerende plannen uit omdat er ervaringen
werden uitgewisseld en er van buiten de eigen
vereniging naar gekeken werd.
Veel organisaties doen maar wat op het gebied
van social media. Ze hebben geen doel, geen
stip op de horizon wat ze ermee willen bereiken.
ook sturen ze zelf wel berichtjes uit, maar doen
vaak niets met binnenkomende reacties. Daarom
heb ik vooral veel praktische tips gegeven, want
je kunt als vereniging met vrijwilligers echt je
voordeel doen met social media. Zo kan het ertoe
bijdragen dat je organisatie transparanter wordt en
andere vrijwilligers en sponsoren je beter weten te
vinden. eind september ga ik een nieuwe groep
inwijden in de succesfactoren van effectief gebruik
van social media en waarschijnlijk ook voor het
Vrijwilligerscollege Hoogezand eenzelfde training
geven.
Wat ik jammer vind is dat er nog weinig
kruisbestuiving plaatsvindt tussen het bedrijfsleven
en verenigingen. De aanwezige kennis bij
het bedrijfsleven wordt te weinig benut door
organisaties die op vrijwilligers drijven. Dat komt
voor een belangrijk deel doordat de zichtbaarheid
van veel van deze organisaties gering is. Het
bedrijfsleven weet ze niet te vinden, en kent
daardoor de behoeftes niet die er leven. Het is
mooi dat het Vrijwilligerscollege hierin een
bemiddelende rol speelt.’
‘Meer kruisbestuiving tussen bedrijfsleven en vrijwilligersorganisaties’
Vincent Kleine is medeeigenaar van internetbureau VisualMedia en trainer bij Vrijwilligerscollege Hoogeveen.
21
22
a l P H o N SMeer dan dertig jaar heb ik in de professionele
geluidstechniek gezeten en heb voor dat werk veel
gereisd in europa en het Midden-oosten. ik hield
mij als elektronicus bezig met het ontwerpen en
bouwen van omroepinstallaties voor vliegvelden,
hotels en voetbalstadions. een enorm leuke,
maar drukke baan. Zes jaar geleden ben ik helaas
door omstandigheden mijn werk kwijtgeraakt en
ben ik op zoek gegaan naar een andere zinvolle
tijdsbesteding. Zo ben ik via LeVgroep, een brede
welzijnsinstelling in de regio Helmond, taalmaatje
geworden. ik heb iets met taal, ik haal elke dag
de spelfouten uit de krant. Door mijn werk in het
buitenland spreek ik ook wel wat andere talen. niet
allemaal vloeiend, maar ik kan mij verstaanbaar
maken.
inmiddels coördineer ik het taalmaatjesproject en
organiseer ik tweemaandelijkse bijeenkomsten waar
de taalmaatjes ervaringen kunnen uitwisselen. om
mijn vrijwilligerswerk goed te kunnen doen ben ik
cursussen gaan volgen bij het Vrijwilligerscollege.
na dertig jaar in het bedrijfsleven was de over-
gang naar het vrijwilligerswerk groot. Mijn zakelijke
contacten waren niet te vergelijken met de con-
tacten die je als taalmaatje hebt bij de mensen
thuis. Daarom heb ik eerst een intro ductiecursus
voor vrijwilligerswerk gevolgd. Wat houdt vrij-
willigerswerk in, waar loop je tegen aan en hoe is
het vrijwilligerswerk in Helmond georganiseerd?
Daar heb ik veel aan gehad. als taalmaatje
merkte ik daarnaast al snel dat ik niet alleen
als leraar nederlands werd beschouwd, maar
ook als vertrouwenspersoon. binnen de kortste
keren word je ingewijd in financiële perikelen,
scheidingsdrama’s of opvoedproblemen.
om beter mijn grenzen te leren bepalen heb ik
vervolgens de cursus afstand en nabijheid gedaan,
waarin centraal stond hoe je je eigen grenzen
bepaalt en bewaakt. naast een stukje theorie
hebben we ook rollenspellen gedaan om te leren
aangeven hoe dichtbij je mensen laat komen.
Wederom was deze cursus heel zinvol. ik ben een
mensenmens en vind het moeilijk om afstand te
houden. Langzaam leer ik dingen te signaleren
en door te geven aan andere gespecialiseerde
vrijwilligers of professionals. Je kunt niet alles zelf
oplossen.
De training Fondsenwerving heb ik bijgewoond
omdat het team taalmaatjes best veel spullen
nodig heeft, zoals pennen, schriften en leesboeken.
een echte eyeopener bij deze cursus was dat
fondsenwerving niet alleen om geld draait, maar
dat je ook fondsen in natura kunt werven. Dat
ben ik meteen in de praktijk gaan brengen bij de
plaatselijke bibliotheek. Daarmee hebben we nu
een deal dat wij alle afgedankte boeken krijgen.
De cursus werd gegeven door een professional die
goed in de materie zat en ons veel kon vertellen
over de ins en outs van fondsenwerving. eind
van dit jaar wil ik de training Vrijwilligers Werven
gaan volgen. er is hier in Helmond een chronisch
tekort aan vrijwilligers en daarom wil ik leren
hoe ik mensen enthousiast kan maken voor het
taalmaatjesproject.
Het aanbod van trainingen bij het Vrijwilligers-
college vind ik heel divers. Wel zou het mooi
zijn als sommige trainingen wat vaker per jaar
worden aangeboden. en misschien kan er een
cursus Leidinggeven aan vrijwilligers worden
georganiseerd. ik heb wel leiding gegeven in mijn
werk, maar dat is een hele andere tak van sport. Je
kunt bij vrijwilligers niets afdwingen, ze doen alles
belangeloos. ook ben ik soms bang mensen te veel
te belasten. Daar zou ik wel wat handvatten voor
willen. Vrijwilligerswerk is heel mooi om te doen,
het heeft mij verrijkt.’
´ik heb veel gehad aan de cursus grenzen bewaken´
Alphons de Visscher is vervroegd met pensioen en zet zich als vrijwilliger in voor het taalmaatjes project in Helmond. Om dit goed te kunnen doen volgt hij cursussen bij het Vrijwilligerscollege.
23
24
‘De eerste keer dat ik een heroïnetrip nam belandde
ik met een roze bril op een roze wolk onder een
glazen stolp. alle ellende en verdriet van thuis ketste
af op het glas, het kwam niet binnen, ik voelde het
niet meer. Voor het moment was die vlucht fijn, maar
zes weken later was ik lichamelijk verslaafd en dat zou
ik twintig jaar blijven.
natuurlijk heb ik spijt dat ik er ooit aan ben be-
gonnen. Je kunt er allerlei redenen voor aandragen,
van een gewelddadige eenzame jeugd tot een
genetisch bepaalde verslavingsgevoeligheid, maar
je doet het zelf en als je eenmaal voor de bijl gaat
ben je verloren. Daarom wil ik mijn verhaal graag
vertellen en mijn ervaringen doorgeven, zoals nu
voor het Vrijwilligerscollege. Zodat mensen beter
begrijpen wat het betekent om verslaafd te zijn en dit
inzicht kunnen gebruiken voor hun vrijwilligerswerk.
ik ben op de kop af zes jaar clean. Mijn leven
staat weer op de rails met een fijn huisje en leuk
vrijwilligerswerk. er bestaat nu zelfs interesse voor
de schilderijen die ik maak van beroemde pop-
sterren. Maar afgezien van mijn twee papegaaien
ben ik wel alleen. na twintig jaar stelen en bedriegen
staan er weinig deuren meer voor je open. ook zit
ik in de schuldsanering. ik zal nooit meer de oude
worden, ben vergeetachtig en raak snel de draad
kwijt in gesprekken. Mijn arts maakte de volgende
vergelijking: “Richard, je hebt twintig jaar lang met
een hamer op je eigen hoofd staan slaan, de effecten
daarvan zijn blijvend.”
Van origine ben ik kok en dat vak ben ik, eenmaal
clean, weer gaan uitoefenen als vrijwilliger bij
een zorghotel en later bij een opvang voor
demente bejaarden. Zo kwam ik ook in contact
met het Vrijwilligerscollege, dat op zoek was naar
ervaringsdeskundige trainers. ik heb meteen
gereageerd en al snel bleek dat ze wel ‘een
oude ex-junk’ konden gebruiken. er is nu één
voorlichtingsavond geweest en de volgende staat
al gepland. Daar vertel ik mijn verhaal. niet alleen
over mijn leven als junk, maar ook over mijn
jeugd. Die was verschrikkelijk onveilig. ik werd
dagelijks door mijn vader geslagen en ook mentaal
mishandeld. Mijn moeder probeerde mij zo goed
mogelijk te beschermen, maar ze was niet sterk
genoeg. toen zij kanker kreeg op mijn dertiende
viel ook die buffer weg. Dat ik mijn toevlucht zocht
in de drugs was niet helemaal onbegrijpelijk.
ik zwierf door nederland en verbleef in
opvanghuizen of op straat. ook zat ik in de
gevangenis. ik had een paar honderd euro per
dag nodig voor mijn verslaving, dus pleegde ik
veel winkeldiefstallen en reed altijd zwart. Je wordt
heel inventief als junk. alles is geoorloofd, zolang
je maar aan geld komt voor je dagelijkse dosis.
na een paar vruchteloze afkickpogingen is het pas
echt gelukt in een kliniek in Wolfheze. ik bleek ptss
(post traumatisch stress syndroom) te hebben. De
opluchting was zo groot. Het enige wat ik dacht
was: eindelijk, eindelijk, eindelijk.
De zaal hing aan mijn lippen tijdens de voorlichting.
er waren ondermeer een vrijwillige jongerencoach
van een Roc, die veel met blowende leerlingen te
maken heeft, en andere vrijwilligers die werken met
(ex-)verslaafden. er was ook een dame die al maatje
is van een verslaafde. Ze stelde voor eens koffie
te gaan drinken. intussen hebben we een keer
samen een frietje gegeten, heel gezellig. ook mijn
buurman was bij de voorlichting, een amerikaanse
hoogleraar. na afloop zei hij: “Richard, je had de
touwtjes volledig in handen, ik kan nog wat van
jou leren”. ‘een prachtig compliment.’
Na twintig jaar heroïne en cocaïne gebruik is Richard Schaftenaar nu zes jaar clean. Hij geeft als ervaringsdeskundige voor het Vrijwilligerscollege Nijmegen voorlichting over drugsverslaving.
r i c H a r D‘de zaal hing aan mijn lippen’
25
26
‘toen ik met mijn man trouwde, hebben we het
er uitgebreid over gehad. al snel waren we het er
over eens dat één van ons het geld binnen zou
brengen en de ander zich nuttig zou maken voor
de maatschappij. Dat ben ik dus geworden, hoewel
mijn man naast zijn betaalde baan ook nog veel
vrijwilligerswerk doet.
als er op mij een beroep wordt gedaan vind ik
dat vanzelfsprekend, het is voor mij hetzelfde als
ademhalen. ik ben vrijwilliger voor de streekomroep,
het cultureel centrum hier in Veenwoude, het
vrijwilligerssteunpunt en nu dus ook voor het
Vrijwilligerscollege. ‘Lear fan elkoar’ is een heel
mooi project. er is zo vreselijk veel kennis, maar
er wordt nauwelijks iets mee gedaan. Hoeveel
kennis zit er alleen al niet bij gepensioneerden? Het
vraagt wel een andere manier van denken en mensen
moeten omschakelen. Het hebben van kennis is wat
anders dan het overbrengen van kennis. Maar ik
zie om mij heen dat eeuwige vrijheid snel verveelt
bij gepensioneerden die altijd met passie hebben
gewerkt. Voor hen biedt het Vrijwilligerscollege een
mooi podium om aan de slag te gaan.
Het is daarbij ook belangrijk dat we elkaar als
vrijwilliger de weg wijzen en elkaar laten zien hoe
inspirerend en leuk het delen van kennis met andere
vrijwilligers kan zijn. ik heb als spreekstalmeester
meegewerkt aan de beursvloer, een initiatief van
het Vrijwilligerscollege. De beursvloer is een plek
waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en vraag
en aanbod van kennis bij elkaar kunnen komen. Het
gaat in deze streek, zo blijkt, tot nu toe om ruilen
met gesloten beurzen. een lokaal bedrijf zaait het
gras van de plaatselijke voetbalvereniging opnieuw
in en krijgt als dank een reclamebord langs het
voetbalveld. ik zie het als een mooie uitdaging
voor het Vrijwilligerscollege, om de vrijwilligers
hier met elkaar te verbinden zodat ze ook hun
kennis gaan delen.
Mijn man en ik zijn beide werkzaam bij streekomroep
RtV noordoost Friesland. Hier zijn rond de honderd
vrijwilligers werkzaam, onder wie veel jongeren.
Daar brengen we lear fan elkoar al in de praktijk.
Journalisten die hier begonnen zijn als vrijwilliger en
inmiddels een betaalde baan hebben, zetten zich
nog steeds in voor onze omroep en leren andere
vrijwilligers het vak. We brengen lokaal en regionaal
nieuws en zenden uit in twaalf landen. emigranten
in nieuw-Zeeland zetten speciaal de wekker voor
de wekelijkse uitzending van onze kerkdienst. Dat is
mooi om te zien.
Zelf deel ik als vrijwilliger niet alleen mijn kennis
bij de omroep. ik heb intussen ook al een training
gegeven voor het Vrijwilligerscollege over de
manier waarop maatschappelijke organisaties om
zouden moeten gaan met de media. Daar maken
ze niet genoeg gebruik van. alleen adverteren in
het dorpsblad is te beperkt, je moet persberichten
schrijven en zorgen dat je inhoudelijk aandacht krijgt
in de pers. Dat is geen vanzelfsprekendheid voor
vrijwilligers die zich inzetten voor de plaatselijke
voetbalclub of het zangkoor. Maar ze willen het wel
graag leren, want het kan hun vereniging of club
verder brengen. best een beetje spannend, maar ook
leuk om te doen, ik haal er veel voldoening uit.’
Hendrikje Talsma is vrijwilliger in hart en nieren en zet zich in als trainer en ambassadeur voor het Vrijwilligerscollege Dongeradeel en DantumadielH e N D r i K j e
‘vrijwilligerswerk is voor mij net zo vanzelfsprekend als ademhalen’
27
28
i B r a H i m | D a N i ë l Ibrahim Üzel (23) is trainer bij het Vrijwilligerscollege HoogezandSappemeer. Daniël Snijder (25) is er cursist.
i: ‘ik heb een opleiding gevolgd tot vestigings-
manager groothandel, maar heb helaas nog geen
werk gevonden in die richting. bijna dagelijks schrijf
ik sollicitatiebrieven, maar ik krijg steeds te horen dat
ik te onervaren ben. Daarom werk ik nu zolang in een
glasvezelfabriek in de nachtdienst. in de tussentijd
ontwikkel ik mij als vrijwilliger. Via mijn vrouw ben
ik in aanraking gekomen met vrijwilligerswerk en
heb ik mij aan gemeld bij het Vrijwilligerscollege. Het
eerste gesprek dat ik hier had pakte zo goed uit dat
ik meteen aan de slag kon. ik mocht een workshop
Flyers schrijven gaan ontwikkelen.’
D: ‘Die cursus van ibrahim heb ik gevolgd omdat ik
graag beter wil leren schrijven. ik heb geen enkele
school afgemaakt, ben overal van afgetrapt. Van thuis
heb ik ook nooit steun gekregen, ik zwierf altijd maar
wat rond. Mijn agressieve buien kon ik moeilijk onder
controle houden. nu heb ik een Wajonguitkering.
betaald werk lukt nog niet, maar vrijwilligerswerk
wel. ik ben onder de hoede genomen door een paar
jongerenwerkers en doe nu zelf ook vrijwilligerswerk
in het jongerencentrum. ik heb nu zelfs plannen om
weer naar school te gaan, een soort leer werkplaats
waar mensen met een beperking opgeleid worden
voor een baan die ze aankunnen en die goed bij hen
past.’
i: ‘De directe aanleiding voor de training was
een flyer van het jongerencentrum, waarin zoveel
spelfouten stonden dat je heel goed moest lezen
om te begrijpen wat er stond. De flyer was in heel
Hoogezand verspreid. Het was echt heel erg. Je
wordt op die manier niet serieus genomen.’
D: ‘Dat klopt, het is geen goede reclame. ik help
als vrijwilliger en rapper mee met de organisatie
van muziek events. in het jongerencentrum leer ik
jongens en meiden die dat leuk vinden rappen. om
meer jongeren enthousiast te maken, zou ik graag
goede flyers willen leren schrijven. Wij hebben een
eigen opnameruimte in het centrum, waar jongeren
een nummer kunnen opnemen. echt heel cool.’
i: ‘ik heb bijna alles georganiseerd voor de training.
Daarnaast heb ik een flyer gemaakt en samenwerking
gezocht met Humanitas, die een vrijwillige docent
nederlands heeft geleverd. Zelf was ik er ook alle
zes de avonden bij en twee keer heb ik zelf de
training gegeven. ik weet hoe ik de jongeren moet
benaderen, ik spreek hun taal. Dat is belangrijk om
ze mee te krijgen voor zo’n cursus. Het niveau viel
wel tegen. Daarom zijn we in deze eerste cursus nog
niet toegekomen aan het schrijven van teksten voor
een flyer. Daar moet een vervolg voor komen.’
D: ‘De cursus was goed voorbereid, het was tof en
we hadden een leuke groep. ik heb veel geleerd,
maar vind het wel jammer dat de cursus niet langer
duurde en we niet zijn toegekomen aan het oefenen
met teksten. Maar ik moet toegeven dat ik zelf ook
nog best wat moet leren van de nederlandse taal. ik
vind d’s en t’s heel moeilijk en dubbele letters in een
woord. Dat gaat veel beter nu. Voorheen schreef ik
alles op zoals ik het hoorde.’
i: ‘Deze groep jongeren lijkt alleen nog maar social
media taal te kennen. ik ben nu in gesprek met
jongerenwerkers om er achter te komen waar nog
meer behoefte aan is, bijvoorbeeld een training
sollicitatiebrieven schrijven. Daar heb ik ervaring
genoeg mee.’
i&D: ‘We willen allebei bij het Vrijwilligerscollege
betrokken blijven, ook als we een baan vinden en
weer naar school gaan.’
‘we willen allebei bij het vrijwilligerscollege betrokken blijven’
29
30
r u D y V e r a a r , business analyst bij apG en trainer bij Vrijwilligerscollege almere
´ik vind het leuk om mijn eigen kennis door te geven aan jonge mensen. Hoe eerder je jongeren iets bij
kunt brengen, hoe meer ze er in de rest van hun leven aan hebben. natuurlijk moeten ze ook dingen
ervaren, maar je hoeft niet overal zelf tegen aan te lopen. ik heb voor het Vrijwilligerscollege almere een
training ‘Gestructureerd en planmatig taken uitvoeren’ gegeven. Het was een hele praktische training. Zo
heb ik ze geleerd dat je prioriteiten moet stellen en dan naar een doel toewerken aan de hand van een
aantal duidelijke punten. Maar er was ook een zachte component. Zo hebben we aandacht besteed aan
wat sommigen tegenhoudt om iets te doen of te ondernemen. Het was een diverse groep van circa vijftien
personen. ik vond het vooral mooi om te zien dat ik ze prikkelde met mijn verhaal en dat ze in beweging kwamen. in de toekomst wil ik nog meer trainingen gaan
geven. ik heb de smaak te pakken!´
c a r o l i N e m a at , coördinator Vrijwilligerscollege Roosendaal
‘in Roosendaal was er voor de komst van het Vrijwilligerscollege helemaal geen scholingsaanbod. sinds lange
tijd kunnen vrijwilligers nu deelnemen aan trainingen of workshops. We merken dat daar veel enthousiasme
voor is. We zijn eigenlijk van niks tot een nieuwe werkwijze gekomen, waarin vrijwilligers van elkaar leren.
Het werven van scouts gaat bij ons vooral via persoonlijke benadering, het is belang rijk om een goed net-
werk te hebben. We hebben ook veel onzichtbare scouts die op de een of andere manier meedenken of
doorverwijzen, maar niet het stempel scout hebben. Dat kan iedereen zijn. De rol van de scout is het ver-
zamelen van vragen en talenten van vrijwilligers. in Roosendaal hebben we wijk- en coachvrijwilligers, die
vrijwilligers uit kwetsbare groepen begeleiden. sleutelfiguren, die dicht bij de mensen staan, en goed zicht
hebben op talenten en vragen. Zij zijn scouts pur sang.’
m i e K e B i j l , coördinator Vrijwilligerscollege utrecht
‘tot voor kort werden bij ons alle trainingen en workshops door betaalde be roeps krachten gegeven. nu
wordt alle scholing via het Vrijwilligerscollege georganiseerd, voor en door vrijwilligers. De omslag die we
hebben gemaakt had behoorlijk wat voeten in de aarde, maar het is gelukt. We hebben een grote pool van trainers die actief zijn of willen zijn. ik ben er trots op.’
e l i Z e N aV i S r i g t e r , coördinator Vrijwilligerscollege Montferland
‘Het is belangrijk om te blijven communiceren dat iedereen wel ergens goed in is en talent heeft. of dat nu
ervaring, hobby of werk is. Daardoor voelen allerlei mensen zich aangetrokken tot het Vrijwilligerscollege.’
m e a g r o e N e N D a a l , coördinator Vrijwilligerscollege Dongeradeel en Dantumadiel
‘Mensen zien vaak niet dat ze ook iets positiefs in te brengen hebben, en deze aanpak zorgt ervoor dat ze dat
wel zien’
m a r i ë l l e V o g e l Z a N g , coördinator Vrijwilligerscollege Hoogeveen
‘We bespeuren een verschuiving in de deelnemers van de trainingen; vroeger waren dit vooral geregistreerde
vrijwilligers, nu komen er veel meer vrijwilligers vanuit burgerinitiatieven en bewonersgroepen. en individuele
vrijwilligers, die bijvoorbeeld een oproep in de krant hebben gezien. ons bereik wordt dankzij het Vrijwilligerscollege steeds groter en breder.’
2830
N e Z a H at a K B a l , coördinator Vrijwilligerscollege oss/uden
‘in uden organiseren we regelmatig workshopdagen voor vrijwilligers, waarin we workshops en trainingen
aanbieden over verschillende thema’s. De thema’s baseren we zo veel mogelijk op de behoeftes van
vrijwilligers. Voorbeelden van trainingen zijn gespreksvaardigheden, communicatievaardigheden en
intervisie. Wat we terug krijgen van de deelnemers is dat ze niet alleen de inhoud waarderen, maar
ook het ontmoetingsaspect. Ze noemen aandacht, waardering, ontmoeting en kennisdeling als positieve opbrengsten van de workshopdagen. Voor ons
genereren deze dagen weer nieuwe vragen en nieuw aanbod. Het is bovendien een mooie manier om het
Vrijwilligerscollege op de kaart te zetten.’
31
32
g e r r i t‘vrijwilligerswerk is de smeerolie voor de maatschappij’
Gerrit Overmans is wethouder Sociale Zaken in Uden met ondermeer de WMO, participatiewet en vrijwilligersbeleid in zijn portefeuille.
´Vrijwilligerswerk leeft in uden. Dat merk ik ieder jaar
weer bij de uitreiking van de vrijwilligerspenningen.
in alle categorieën, onder andere sport, cultuur en
maatschappelijke participatie, zijn er veel vrijwilligers
actief. Zij werken bij een van de 400 organisaties die
onze gemeente van 40.000 inwoners telt. er gebeurt
echt ontzettend veel. Het Vrijwilligerscollege vormt
daar een mooie aanvulling op.
Zelf heb ik ook altijd vrijwilligerswerk gedaan. Veel
op bestuurlijk vlak, maar bijvoorbeeld ook voor het
poppodium. Het geeft voldoening om iets terug te
doen voor de maatschappij naast je betaalde baan.
en daarnaast is het gewoon erg leuk.
Het Vrijwilligerscollege maakt deel uit van Vivaan, de
overkoepelende organisatie die het vrijwilligersbeleid
van uden en omliggende gemeentes uitvoert. Het
is een mooi initiatief van het Vrijwilligerscollege om
vrijwilligers van elkaar te laten leren. en belangrijk
ook nu wij naar een participatiemaatschappij toe-
gaan. Meer doen voor en met elkaar juich ik toe,
maar ik ben bezorgd over de zelfredzaamheid van
de kwetsbare medemens. Door decentralisatie en
bezuinigingen zijn groepen mensen uit zicht geraakt
en dreigen te verpieteren. Dat betekent meer werk
voor vrijwilligers in de zorg. Maar zijn die daar wel
voor toegerust? De vrijwilligersinzet in de zorg
vergt meer aandacht voor kennis en kunde. Het
Vrijwilligerscollege speelt een belangrijke rol in de
scholing van deze vrijwilligers.
interessant was de thema-avond van het Vrijwilligers-
college over de betekenis van vrijwilligerswerk. Wat
houdt het in, waar liggen de grenzen, hoeveel kun
en wil je doen als vrijwilliger? ik heb op die avond
een inleiding gegeven over de participatiewet en wat
die betekent voor de inwoners van de stad. Wat kun
je nog vragen aan de burger? Waar leg je de grens?
Moet je een vrijwilliger het werk laten doen waar
iemand anders vier jaar voor heeft gestudeerd?
Doe je daar goed aan? Dat zijn moeilijke afwegingen.
Zo’n thema-avond over de do’s en dont’s van het
vrijwilligerswerk is heel nuttig. Veel mensen willen
wel iets doen, maar beseffen niet altijd dat het
weliswaar vrijwillig is maar niet vrijblijvend. Je
committeert je toch ergens aan, mensen rekenen op
je. Vrijwilligers beginnen meestal enthousiast, maar
haken snel weer af als de verwachtingen niet stroken
met de werkelijkheid en als ze niet enigszins worden
begeleid. Dat hangt natuurlijk ook samen met de
aard van het vrijwilligerswerk. sta jij als voetbalvader
langs de lijn te coachen of help je bij de integratie
van vluchtelingen? belangrijk is ook dat erop
gewezen wordt dat vrijwilligers er wat aan hebben,
dat het hen zelf ook verder kan brengen. en dat je
grenzen leert bewaken. Je kunt zomaar beginnen als
voorleesmoeder en een gezin ingezogen worden met
allerhande problematiek.
Het is mooi dat het Vrijwilligerscollege in dit soort
trainingen voorziet. Het Vrijwilligerscollege in uden
mag zich wat mij betreft nog wat sterker profileren,
zodat alle udenaren het kennen. Misschien zelfs een
eigen website bouwen, alles verloopt toch vooral
digitaal tegenwoordig.
bij de participatiemaatschappij en ook bij het leren
van elkaar als vrijwilliger speelt de vraagverlegenheid
een rol. Veel mensen kampen ermee. Daar kan het
Vrijwilligerscollege ook een belangijke schakel in zijn.
Wat helpt is het eens om te draaien. bied een keertje
aan om boodschappen te doen voor een buurvrouw
en zeg dat ze een volgende keer gewoon zelf mag
bellen. Zo verlaag je de drempel voor mensen die
het moeilijk vinden iets van een ander te vragen. We
moeten wel naar elkaar om blijven kijken. Daar valt
of staat het succes van de participatiemaatschappij
mee.´
33
34
colofon
uitgave: skanfonds
tekst: annemieke Diekman, Janneke Hazelhoff
Redactie: kaja van Rhijn, Janneke Hazelhoff, suzanna Vergouwe
Fotografie: erik Hijweege, norbert Waalboer (portret Henriëtte Hulsebosch)
beeldbewerking: Fisk-imaging
Grafisch ontwerp: Daniëlle de boo
Druk: Drukkerij de bij
Dit boek kwam tot stand in nauwe samenwerking met medewerkers en vrijwilligers van verschillende
Vrijwilligerscolleges.
© skanfonds, september 2015
skanfonds is een landelijk fonds dat zich sterk maakt voor mensen in kwetsbare situaties. omdat wij geloven
in een rechtvaardige wereld. een wereld, waarin iedereen een kans verdient en mensen omzien naar elkaar.
Daarom ondersteunen we al 57 jaar lokale intiatieven die kwetsbare mensen helpen. Dit doen we met geld,
kennis, en door mensen bij elkaar te brengen. Vrijwilligers zijn de ruggengraat van de 500 initiatieven die we
per jaar steunen en daarmee van ons werk.
Top Related