Download - Hr en financien

1 GITP 18-10-2010

HR en financiën

Een inleiding

18 oktober 2010

drs. ing. Rob Latten MBA

013 - 464 80 99

[email protected]

Rob Latten 18-10-2010

2

18-10-2010

Een overzicht

Procesbeheersing

Risicomanagement modellen (COSO)

Beheersing ICT

Financieel management

Management and cost accounting

Financial accounting

Treasury

Corporate Governance

AO / IC

Kosten en kostprijzen

Budgettering

Management-informatie (BSC)Corporate finance

(o.a financiering, aantrekken middelen)

Cashmanagement

(o.a. geldstroom- en liquiditeitenbeheer)

Jaarverslaggeving

(o.a. balans, w/v-rekening, kasstroomoverzicht)

Ratio-analyse

Regelgeving (RJ, IFRS, etc.)

Sarbanes Oxley en Tabaksblat

In control statement

Besturing, toezicht en afleggen

van verantwoording.


3

18-10-2010

Agenda

1. strategie

2. financiën

3. wet op de jaarrekening

4. ratio – analyse

5. HR-accounting


4

18-10-2010

Goed personeelsbeleid is lastiger dan

financieel beleid<


5

18-10-2010

Vakjargon


6

18-10-2010

Wie doet wat (functies)?

Controller

Financieel directeur

Accountant (in vs. ex)

Financieel administrateur

en boekhouder


7

18-10-2010

1. strategie


8

18-10-2010

Huidige situatie

Verleden, feiten, analyseren

Toekomstige

situatie

Implementatieplan,

acties,

control: controle en

bijsturing

Visie, missie,

doelstellingen,

strategie, beleid

Aannames, onzekerheid,

onvolledige informatie

Business plan

Probleem analyse

Invoering gemaakte

keuze

Strategieformulering


9

18-10-2010

Samenhang begrippen


10

18-10-2010

Essentie van strategieOmgeving

Markt

Klanten

Resultaten Mensen Middelen Structuur Cultuur Ketens

Leveranciers

Bedrijfskolom

Maatschappij

EXTERNkansen en bedreigingen

INTERNsterktes en zwaktes

Missie

Visie

Strategie:

- Doelstellingen

- Maatregelen, scenario's


11

18-10-2010

Cirkel van Deming

Borging

Continue verbeterin

g

Plan Do

Act Check


12

18-10-2010

Hoe werkt strategie?

Kaders

Rapportage

Excepties

PLAN - O1Maken

Operationeel plan

ACT – O4 Bijsturen

Operationeel plan

DO – O2 Uitvoeren, MetenOperationeel plan

OPERATIONEELBESTUREN

PLAN - T1Maken

Tactisch plan

CHECK – T3 TactischeControl

ACT – T4 BijsturenTactisch plan

DO – T2 Uitvoeren, MetenTactisch plan

TACTISCHBESTUREN

Kaders

Rapportage

Excepties

PLAN - S1 Maken

Strategisch plan

CHECK – S3 Control

Strategisch plan

ACT – S4 Bijsturen

Strategisch plan

DO – S2 Uitvoeren, MetenStrategisch plan

STRATEGISCHBESTUREN

CHECK – O3 OperationeleControl

BesturendeProcessen


13

18-10-2010

Methoden en technieken van beheersing Plan Do Check Act

Financial control

Meerjarenbegroting Jaarbegroting

Administratieve organisatie Boekhouding

Interne controle Financial audit Benchmarking Managementsrapportage Jaarrekening Datawarehouse

Rolling forecast

Cost control

Activiteitenplanning Budgetteren ABC

Boekhouding Kostenverdeelstaat

Budgetrapportages Make-or-buy Outsourcing SSC

Tactical control

Situatieanalyse Strategieformulering

KSF en KPI BSC Kerntakenbudgettering Activiteitenplannen

BSC Kerntakenbudgettering Operationele auditing

BSC Kerntakenbudgettering

Process control

Uitgangspunten procesinrichting

KSF en KPI Risicoanalyse 7-stappenmodel

Interne controle Operational audit Proces benchmarking

Procesinrichting

Chain control

SWOT CRM SRM SLA Preferred suppliers

ERP CRM SRM Procesmanagement

Managementsrapportage Outsourcing Voorraadoptimalisatie

Project control

GOTIK GOTIK GOTIK GOTIK

Bron: Franssen, M. en Schepers, F. (2004).


14

18-10-2010

2. financiën


15

18-10-2010

Verschil in aandacht

> Externe belanghebbenden (afnemers,

kredietinstellingen, aandeelhouders, leveranciers):

– Verstrekken van informatie

– Afleggen van verantwoording

> Interne belanghebbenden (management en werknemers):

– Planningsbeslissingen

– Control-beslissingen


16

18-10-2010

De spelregels

> Er is (financiële) informatie nodig voor diverse

betrokkenen.

> Er is (financiële) informatie nodig om de

organisatie aan te sturen, te richten op de

toekomst.

> Er zijn randvoorwaarden (zoals wetten) die

leiden tot boekhoudkundige systemen (de

spelregels).


17

18-10-2010


18

18-10-2010

Beleidscyclus (1)

Jaarplan

begroting

Kwartaalcijfers

budget

Jaarverslag

evaluatie

Strategisch plan

Meerjarenplan

toekomst


19

18-10-2010

Beleidscyclus (2)

Juni: businessplan

April: jaarverslag

kwartaalcijfers

Juli: halfjaarcijfers

September: uitgangspunten

jaarplan en begroting

Oktober: kwartaalcijfers

December: jaarplan en begroting


20

18-10-2010

3. Wet op de Jaarrekening


21

18-10-2010

Wet op de jaarrekening (1)

“De jaarrekening geeft,

volgens normen die in het maatschappelijk verkeer

als aanvaardbaar worden beschouwd,

een zodanig inzicht dat

een verantwoord oordeel kan worden gevormd

omtrent het vermogen en het resultaat,

alsmede voor zover de aard van een jaarrekening

dat toelaat,

omtrent de solvabiliteit en de liquiditeit van de

rechtspersoon”.


22

18-10-2010

Wet op de jaarrekening (2)

> Boek 2, titel 8 B.W., art. 360-404

> rechtspersonen

> “belanghebbenden” inzicht geven

> voorschriften

> goedkeuring door A.V.A.

> deskundigen verklaring

> beroep bij ondernemingskamer


23

18-10-2010

Eisen aan het jaarverslag

Beginselen:> voorzichtigheid (verliezen meteen nemen)> realisatie (winsten nemen als gerealiseerd)> toerekening (kosten en opbrengsten toerekenen)> continuïteit (werkzaamheden lopen door)

Substance over form

Criteria:> getrouwheid> duidelijkheid> stelselmatigheid


24

18-10-2010

Externe verslaglegging Een jaarverslag dient te bevatten:

A. Jaarrekening (financiële gegevens):

1. Balans

2. Winst- en verliesrekening (=resultatenrekening)

3. (evt.) Herkomst en besteding van middelen (=kasstroom)

4. Toelichting of uitsplitsing van de gegevens.

B. Overige gegevens:

5. Directieverslag

6. Verslag Raad Van Commissarissen

7. Accountantsverklaring.

C. Verwachtingen voor de toekomst


25

18-10-2010

Andere wetgeving> Nederlandse wet op de jaarrekening is ondergeschikt

aan de IFRS. Daarnaast regels opgesteld door de raad

voor de jaarverslaglegging (RJ).

> IFRS (per 1-1-2005) voor alle ondernemingen die op de

Europese beurs zijn genoteerd. Geldig voor de gehele

Europese Unie. Opvolger van de IAS. Opgesteld door de

IASB.

> US-GAAP voor alle ondernemingen die op de

Amerikaanse beurs zijn genoteerd.

> Amerikaanse beurswaarhond (SEC) wil IFRS en US-

GAAP nu meer laten aansluiten en verplichting tot

dubbele rapportage verlichten.


26

18-10-2010

Accountantverklaring

> In grote lijnen vier soorten

– Een goedkeurende accountantsverklaring

– Een afkeurende accountantsverklaring (wezenlijke

bedenking)

– Een verklaring van oordeelonthouding (wezenlijke

onzekerheid)

– Een verklaring met beperking (materiële bedenking

of onzekerheid)


27

18-10-2010

Alleen accountantverklaring (1) ?

> Opdrachtbevestiging van de accountantZoek de reikwijdte van de opdracht. Kan verder gaan dan een

accountants assurance, de zgn "additional agreed on procedures"

(b.v uitbrengen v/e accountantsverslag naast een opinie). Ook: wat

gebeurt bij signalen van onvolkomenheden (audit bevindingen op

bijv. de gebieden: fraude, AOIC of verslaggeving) en de "quality

standards"

> Management letterRicht zich alleen en uitsluitend op de kwaliteit van de administratieve

organisatie en de hierin minimaal aanwezige interne beheersing. Dit

verslag moet schriftelijk gebeuren. Vaak wordt dit alleen uitgebracht

indien de acc. hiertoe voldoende aanleiding voor heeft.


28

18-10-2010

Alleen accountantverklaring (2) ?

> AccountantsrapportDit rapport richt zich op het beeld van de jaarrekening

> "Letter of Representation“Ook wel “bevestiging bij de jaarrekening” genoemd.

Informatie over alle zaken waarover de accountant geen

sluitende assurance kan verkrijgen en aldus het

verantwoordelijke mgt laat verklaren dat hierin geen

impact voor zijn werkzaamheden kan en zal

voortkomen. Idem voor een "lawyers of fiscal letter"


29

18-10-2010

3 a. Verleden


30

18-10-2010

Huidige situatie


Toekomstige

situatie

Implementatieplan,

acties,


bijsturing

Visie, missie,

doelstellingen,

strategie, beleid



Business plan

Probleem analyse

Invoering gemaakte

keuze



31

18-10-2010

3 belangrijke administraties

> Resultatenrekening (periode)

> Balans (moment)

> Kasstroomoverzicht (periode)


32

18-10-2010

Definities

Winst- en verliesrekening:“Een weergave van de in een bepaalde periode behaalde opbrengsten, de in verband daarmee gemaakte kosten en het resultaat”.

Balans:“Een systematisch ingedeelde en in cijfers uitgedrukte moment opname van bezittingen, schulden en eigen vermogen”.


33

18-10-2010

bijzondere baten en lasten +/-

Nettoresultaat =

financiële baten en lasten (rentekosten, verlies op deelnemingen, belastingen) +/-

Resultaat uit gewone bedrijfsvoering =

Winst & verliesrekening

Opbrengsten = omzet

kosten met betrekking tot de bedrijfsvoering -/-

Bedrijfsresultaat =


34

18-10-2010

Balans (SCONTRO)

Activa

vast

> materieel

> immaterieel

> financieel

vlottend

> voorraden en onderhanden werk

> vorderingen en debiteuren

> effecten

> geld of Liquide middelen

Passiva

eigen vermogen

> geplaatst kapitaal

> reserve

voorzieningen

lang vreemd vermogen

kort vreemd vermogen


35

18-10-2010

Balans en Resultatenrekening

Als je bij het boekhouden uiteindelijk alle boekingen hebt

gemaakt en de rekeningen optelt ontstaan er twee finale registraties:

BalansOverzicht van spullen

die je bezit én hoe het

gefinancierd is.

Vaste activa

Vlottende activa

Eigen vermogen

Schulden

ResultatenrekeningOverzicht van opbrengsten

en kosten in een bepaalde

periode.

Opbrengsten <.

Kosten <.

Resultaat <.

Gebouwen, auto’s,

computers, lang lopende

beleggingen enz.

Geld in kas en op bank,

voorraden,

vorderingen (debiteuren).

Leningen, hypotheek,

nog niet betaalde

facturen (crediteuren).

Eenvoudig gezegd:

bezittingen-schulden.

Balans = Resultatenrekening =

Activa Passiva


36

18-10-2010

Relatie Balans en

Resultatenrekening

Balans op 1 januari

VA 100

VlotA 100

Totaal 200 200

Eigen vermogen 50

Schulden 150

Resultatenrekening

Opbrengsten 300

Kosten 225

Resultaat 75

Balans op 31 december

VA 100

VlotA 175

Totaal 275

Eigen vermogen 125

Schulden 150

50+75=..

De toename van het

Eigen Vermogen zit hier

deels in vorderingen

en deels op bankrekening.

Begin eigen vermogen

Plus Resultaat =

Eind eigen vermogen


37

18-10-2010

Herkomst:• nettowinst

• afschrijvingen

• des-investeringen

• extra vermogen

(eigen of vreemd)

Besteding• investeringen

• toename voorraden

• toename debiteuren

• rentebetalingen

• aflossing schulden

Herkomst/besteding van middelen = kasstroom (1)


38

18-10-2010

Herkomst/besteding van middelen = kasstroom (2)

Exploitatieresultaat (boekhoudkundig)

± Aanpassing voor Operationele activiteiten

± Aanpassing voor Investeringsactiviteiten

± Aanpassing voor Financieringsactiviteiten

Geeft: Mutatie Liquide middelen


39

18-10-2010

Bepalende factoren van de

kasstromen uit bedrijfsactiviteiten

Omzet

Bedrijfskosten

+ Bedrijfsresultaat=

Afschrijvingen

Storting/onttrekking

voorzieningen

Belasting over

bedrijfsresultaat

+

+

+

Middelen uit

bedrijfsactiviteiten

na belasting=

Toename in

werkkapitaal

Investering in

Materiele

vaste activa

Kasstroom uit

bedrijfsactiviteiten

-

-

=


40

18-10-2010

Startbalans 1 jan 2007 Resultatenrekening 2007 Eindbalans 31 dec 2007

Activa

Spullen+vorder.

Passiva

Eigen Vermog.

Vreemd Vermog.

Omzet

Directe kosten –

Overige kosten -

netto winst 2004

netto winst

afschrijvingen +

toe- afname van:

debiteuren, voorrad,

crediteuren, leningen

en vaste activa.

Mutatie contant geld-�Cash Flow

Activa

Spullen+vorder.

Passiva

Eigen Vermog.

Vreemd Vermog.+ =

Kasstromen 2007

Beginfoto Video Eindfoto

Afschrijvingen

worden weer

bij netto winst

opgeteld.

Samenhang drie registraties


41

18-10-2010

Cash is fact,

profit is an opinion


42

18-10-2010


43

18-10-2010

Beoordeling jaarverslag

Beoordeel het verslag o.a. op:

1. vorm

2. cijfers op zich

3. recente gebeurtenissen

4. trends

5. overige aandachtspunten


44

18-10-2010

Jaarverslag: 1. vorm

> balans

> winst & verliesrekening

> kasstroomoverzicht

> toelichting

> directieverslag

> verslag commissarissen

> accountantverslag

> toekomst verwachtingen


45

18-10-2010

Jaarverslag: 2. cijfers op zich

> onduidelijke posten (overige kosten, overhead)

> alle dochters geconsolideerd?

> niet uit de balans blijkende verplichtingen

> schulden met onderpand

> voorzieningen


46

18-10-2010

Jaarverslag: overige

> Recente gebeurtenissen:

Zijn aspecten als reorganisaties, ICT, nieuw

kapitaal, investeringen, e.d. in de cijfers terug te

vinden?

> Trends:

Meerdere jaren achter elkaar zetten en wordt

een tendens zichtbaar?

> Overige:

Kwaliteit, concurrentie, leveranciers,

productvernieuwing, enz..


47

18-10-2010

Analyseren jaarverslag

> absolute getallen (kerncijfers)

> trends, getal los of t.o.v. andere getallen

> verhoudingsgetallen (ratio’s)

> voor vergelijking:

– in de tijd

– met andere bedrijven

– met een normwaarde.


48

18-10-2010

3 b. Toekomst


49

18-10-2010

Huidige situatie


Toekomstige

situatie

Implementatieplan,

acties,


bijsturing

Visie, missie,

doelstellingen,

strategie, beleid



Business plan

Probleem analyse

Invoering gemaakte

keuze



50

18-10-2010

Het is net goochelen<<

voorspellen is moeilijk, zeker als het om de toekomst gaat


51

18-10-2010

3 c. Heden


52

18-10-2010

Huidige situatie


Toekomstige

situatie

Implementatieplan,

acties,


bijsturing

Visie, missie,

doelstellingen,

strategie, beleid



Business plan

Probleem analyse

Invoering gemaakte

keuze



53

18-10-2010

4. Ratio-analyse


54

18-10-2010


55

18-10-2010

Balanced Scorecard

Klanten

Op welke kritieke factoren beoordelen klanten ons?

Processen

Wat is essentieel in onze

bedrijfsprocessen?

Lerend Vermogen

Waardoor zijn we in staat in de toekomst te blijven verbeteren?

Financieel

Wat bepaalt het succes naar de aandeelhouders?

Business Balanced Scorecard

Financieel

PERSPECTIEF

Intern/

Organisatie

PERSPECTIEF

Klant

PERSPECTIEF

Innovatief/

Verbeter

PERSPECTIEFDASHBOARD

Prestatie Indicatoren

Kritieke

Succes

Factoren

Kritieke

Succes

Factoren


56

18-10-2010

Aandachtsgebieden BSC

Business Balanced Scorecard

Financieel

PERSPECTIEF

Intern/

Organisatie

PERSPECTIEF

Klant

PERSPECTIEF

Innovatief/

Verbeter

PERSPECTIEF

Financieel

Klanten

Lerend Vermogen

CultuurStructuurResultaten

Resultaten MiddelenMensen

Resources


57

18-10-2010

Voorbeeld managementcockpit

> Leversnelheid.

> Percentage productie-uitval.

> Verhouding uitvoering –

ondersteuning.

> Omvang van voorraad.

Organisatorisch

terrein

> Verandering marktaandeel.

> Groei per marktsegment.

> Waarderingscijfers van

klanten.

> Klachten van klanten.

> Verhouding offertes – orders.

> Aantal nieuwe producten.

Marktpositie

> Veranderingen in

winstcijfers.

> Verhouding eigen en vreemd

vermogen.

> Omzetkosten verhouding.

> Marges per product.

> Omzet per werknemer.

> Kostprijsontwikkeling

Financieel terrein

CriteriaAspecten

> Snelheid technologische

vernieuwing.

> Kosten duurzame

productiemiddelen.

> Effectiviteit van

hulpmiddelen.

> Basis – competenties.

> Innovativiteit.

Technologisch

terrein

> Omvang

personeelsbestand.

> Opleidingskosten.

> Verhouding indirect –

totaal.

> Verandering in personele

kosten.

> Personeelsverloop en

verzuim.

Personeelsterrein

CriteriaAspecten


58

18-10-2010

Financiële analyse:

beoordelen financiële performance

Omloopsnelheid Winstgevendheid

Solvabiliteit Liquiditeit

Welk rendement wordt

over het geïnvesteerd

vermogen behaald?

Wat is de winst in % van omzet?

Wat is de winst per aandeel?

Hoe worden de kortlopende

financieringsbehoeften ingevuld?

Hoeveel werkkapitaal heeft de

onderneming nodig?

Hoe efficiënt wordt geïnvesteerd

vermogen gebruikt?

Wat is het hefboomeffect?

Kan de onderneming zijn

renteverplichtingen nakomen?


59

18-10-2010

Dupont-schemaVolume

Prijs

Omzet

Bedrijfsresultaat

Rendement op

geïnvesteerd

vermogen

Bedrijfs-

kosten

OHW

Crediteuren

Vaste activa

Vorderingen

Immateriële

vaste activa

Bedrijfsgebonden

vermogen

Directe

Variabele

kosten

Directe

Vaste

kosten

Overhead

kosten


60

18-10-2010

5. HR-accounting


61

18-10-2010

HR-Performance

> Afgeleid van performance organisatie

> Resultaat in meetbare indicatoren

> 2 cruciale vragen:

– Welke manier kosten te besparen?

– Hoe prestaties organisatie verbeteren in korte terugverdientijd?

> Denkwijze bestuurders: winst, werkkapitaal, productiviteit en kwaliteit

> HR: plan-do-check-act

> Meetbaar en zichtbaar maken cijfers HR


62

18-10-2010

HR-functie?

> Wat is de wezenlijke bijdrage van de HR-functie

aan de organisatiedoelstellingen?

> Inspanningen meten en terugkoppelen

> Groei HRA:

– Van aanbod naar vraag gestuurd

– Van vraag gestuurd naar prestatiegericht

– Van prestatie- naar performancegericht

> Kern: Return on investment


63

18-10-2010

Sturen op menselijk kapitaal

HR-beleid leidt tot betere prestaties?

Causaliteit niet wetenschappelijk aangetoond

Waardebepaling menselijk kapitaal

> Op basis van gemaakte kosten

> Op basis van marktwaarde

> Op basis van opbrengsten

Zichtbaar maken van de waarde !


64

18-10-2010

HR-accounting

> HR moet nut aantonen

> HR beleid, financieel

onderbouwd

> HR-scorecard

Kern: HR is financiën