สงหวขอ พฤหสท 9 กนยายน 2557 หวขอใดตามความสนใจ เกยวกบ
ประวตศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใต อยางนอย 15 แผน กระดาษฟลสแกปหรอ
กระดาษรายงาน สงวนสอบ Final
ปญหาโรฮงญา สงครามเวยดนาม ญปนกบการขยายอาณานคมในเอเชยตะวน
ออกเฉยงใตชวงสงครามโลกครงท 2 ปญหาเชอชาตในมาเลเซย กอนการนำาไปส
การแยกตวของประเทศสงคโปร อองซาน ซจ กบการตอสทางการเมองและการ
พฒนาประชาธปไตยในพมา
อทธพลของวฒนธรรมอนเดยในศลปะเขมร ปญหาชนกลมนอยในพมา การฆาลางเผาพนธของเขมรแดง
สมยก อนพระนคร ศลปะถาลาปรวต (Thala Bariwatt) ศลปะพนมดา (Phnom Da) ศลปะสมโบรไพรกก (Sambor Prei Kuk) ศลปะไพรกเมง (Prei Kmeng) ศลปะกำาปงพระ (Kompong Preah) ยคหวเลยวหวตอ (Transition Period) ศลปะกเลน (Kulen)
สมยพระนคร ศลปะพระโค (Preah K )ō ศลปะบาแคง (Bakheng) ศลปะเกาะแกร (Koh Ker) ศลปะแปรรป ศลปะบนทายศร (Banteay Srey) ศลปะเคลยง ศลปะบาปวน (Bapuan) ศลปะนครวด (Angkor Wat) ศลปะบายน (Bayon)
ขบวนการชาตนยมและการเรยกรองเอกราชในลาว
ขบวนการชาตนยมและการเรยกรองเอกราชในกมพชา
ขบวนการชาตนยมและการเรยกรองเอกราชในฟลปปนส
ขบวนการชาตนยมและการเรยกรองเอกราชในเวยดนาม
ขบวนการชาตนยมและการเรยกรองเอกราชในอนโดนเซย
ขบวนการชาตนยมและการเรยกรองเอกราชในมาเลเซย
ขบวนการชาตนยมและการเรยกรองเอกราชในตมอรตะวนออก
สงครามเยนในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต สงครามมหาเอเชยบรพา การรวมกลมและปญหา, กรณพพาทระหวาง
กลมประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใต
กลมละ 5 คน อธบายหวขอรายงานตามความเขาใจ กรณา
อยามายนอานตามโพย
ไดรบเอกราช 4 มกราคม 2491 เมองหลวง เนปยดอ (Nay Pyi Taw) สกลเงน จาด (Kyat) การปกครอง สงคมนยมมประธานาธบด
เปนประมข ผนำาปจจบน พลเอก เตง เสง ภาษาราชการ พมา ประชากร ประมาณ 56 ลานคน
1. พระเจาอโนรธามงชอ ปฐมกษตรยราชวงศ พกาม
2. พระเจาบเรงนอง ฉายา "พระเจาชนะสบทศ" ราชวงศตองอ
3. พระเจาอลองพญา ปฐมกษตรยราชวงศอลองพญา
ไดรบเอกราช 19 กรกฎาคม 2492 เมองหลวง เวยงจนทร สกลเงน กบ (Kip) การปกครอง สงคมนยมคอมมวนสต
ประธานาธบดเปน ประมข และมนายกรฐมนตรบรหารประเทศ
ภายใตการชนำาของพรรคประชาชนปฎวตลาว
ผนำาปจจบน พลโทจมมะล ชยยะสอน ประธานประเทศ
ภาษาราชการ ลาว, เวยดนาม ประชากร ประมาณ 6.8 ลานคน
ไดรบเอกราช 31 สงหาคม 2506 9 สงหาคม 2508 แยกตวออกจากมาเลเซย
เมองหลวง สงคโปร สกลเงน สงคโปรดอลลาห การปกครอง ระบอบประชาธปไตย ม
ประธานาธบดเปนประมข นายกรบมนตรทำาหนาทบรหารประเทศ
ผนำาปจจบน โทน ตน เคง ยม ภาษาราชการ องกฤษ, จนกลาง, มลาย,
ทมฬ ประชากร ประมาณ 5.3 ลานคน
ไดรบเอกราช 31 สงหาคม 2500 เมองหลวง กวลาลมเปอร สกลเงน รงกต การปกครอง สหพนธรฐราชาธปไตย
ภายใตรฐธรรมนญ ผนำาปจจบน สมเดจพระราชาธบด
สลตานตวนก อบดล ฮาลม มอซซอม ชาห นายกรฐมนตรชอ นายนาจบ
ราซะก ภาษาราชการ มาเลย ประชากร ประมาณ 29 ลานคน
ไดรบเอกราช 4 กรกฎาคม พ.ศ. 2489 เมองหลวง มะนลา สกลเงน เปโซฟลปปนส การปกครอง สาธารณรฐเดยวระบบ
ประธานาธบด ผนำาปจจบน เบนกโน อากโนท 3 ภาษาราชการ ภาษาฟลปโน, องกฤษ ประชากร ประมาณ 103 ลานคน
ไดรบเอกราช 1 มกราคม พ.ศ. 2527 เมองหลวง บนดารเสรเบกาวน สกลเงน ดอลลารบรไน การปกครอง สมบรณาญาสทธราชย ผนำาปจจบน สมเดจพระราชาธบดฮจญ
ฮสซานล โบลเกยห มอซซดดน วดเดาเลาะห
ภาษาราชการ มาเลย ประชากร ประมาณ 4.2 แสนคน
ไดรบเอกราช 17 สงหาคม พ.ศ. 2488 เมองหลวง จารกาตา สกลเงน รเปยห การปกครอง ประชาธปไตย
ประธานาธบดเปนประมข ผนำาปจจบน ซซโล บมบง ยโดโยโน ภาษาราชการ บาฮาซาร ประชากร ประมาณ 248 ลานคน
ไดรบเอกราช 9 พฤศจกายน 2496 เมองหลวง พนมเปญ สกลเงน เรยล การปกครอง ราชาธปไตยภายใต
รฐธรรมนญ ผนำาปจจบน สมเดจฮนเซน ภาษาราชการ เขมร ประชากร ประมาณ 15 ลานคน
ไดรบเอกราช 2 กนยายน พ.ศ. 2488 เมองหลวง ฮานอย สกลเงน ดอง การปกครอง คอมมวนสต ผนำาปจจบน เจอง เตน ซาง ภาษาราชการ เวยดนาม ประชากร ประมาณ 90 ลานคน
ไดรบเอกราช 28 พฤศจกายน พ.ศ. 2518
เมองหลวง ดล สกลเงน ดอลลารสหรฐ การปกครอง สาธารณรฐ ประธานาธบด
เปนประมข นายกรฐมนตรบรหารประเทศ
ผนำาปจจบน ตาอร มาตน รอก เปน ประธานาธบด ชานานา กฌ
เมา เปนนายรฐมนตร ภาษาราชการ ภาษาเตตมและภาษา
โปรตเกส ประชากร ประมาณ 1.1 ลานคน
เอเชยตะวนออกเฉยงใต หมายถง อะไร ???
เอเชยตะวนออกเฉยงใต หรอ เอเชย อาคเนย เปนศพททางภมศาสตร หมาย
ถงดนแดน อนประกอบดวยประเทศ ตางๆ ดงน คอ พมา ไทย ลาว กมพชา
เวยดนาม มาเลเซย สงคโปร อนโดนเซย ฟลปปนส และ บรไน
เอเชยกลาง เอเชยใต เอเชยตะวนออก
เอเชยตะวนออกเฉยงใต เปนดนแดนทมลกษณะทางภมศาสตรเฉพาะตว
ในอดตเปนดนแดนทอยระหวางโลกอารยธรรมทเจรญแลว
เปนดนแดนทอยระหวางออารยธรรม สำาคญ 2 แหลงคอ จนและอนเดย
ในอดต จน เรยกเอเชยตะวนออกเฉยงใต วา นานยาง 南洋
ญปน เรยกวา นามโป แปลวา ดนแดนแหงทะเลใต
อนเดย เรยก ดนแดนแหงนวาสวรรณภม (ตามทกลาวไวในรามเกยรต)
, ยวภม, ยวทวป
ในยคลาอาณานคม ชาตตะวนตก เรยก เอเชยตะวนออกเฉยงใต ไวหลายชอ เชน
อนเดยไกล (Further India) เนองจากดนแดนนอยไกลจากอนเดยออกไปเลก
นอย และไดรบวฒนธรรมอนเดย อนเดยไพศาล (Greater India) จนนอย (Little China) เนองจากอยทาง
ตอนใตของจนและมอทธพลจากวฒนธรรมจน
– เอเชย มรสม
ศาสตราจารย ดจอ ฮอลล กลาววา เราควรหลก เลยงในการเรยกดนแดนนวา อนเดยนอย, จน
นอย, อนเดยไพศาล คำาเหลาน มความหมายไปในทางลบ โดย
เฉพาะจากการตความหมายชอโดยนกประวตศาสตรในสมยอาณานคมและนก
ประวตศาสตรชาตนยมอนเดย อนเดยนอย, จนนอย, อนเดยไพศาล = คำาใน
แงลบ แสดงถงการทดนแดนนเปนสวนหนงของ
อนเดย, จน
ในชวงยคลาอาณานคม ( ประมาณ C16) ดนแดนนเปนทางผานของชาตในยโรปและอเมรกาทตองการแสวงหาผลประโยชนทางการคาจากอนเดย, จน, ญปน
จากการแวะพกเรอทเอเชยตะวนออกเฉยง ใต หรอ จากการคาขายกบจน, อนเดย,
ญปน ทำาใหชาวตะวนตกทราบวา ดนแดนนม
ทรพยากรและสนคาทตนเองตองการ
ชาวตะวนตกเรยกดนแดนนวา หมเกาะ เครองเทศ (Spice Island) หรอหมเกาะ
โมลกกะ
คำาวา เอเชยตะวนออกเฉยงใต ถกใชครงแรก ชวงสงครามโลกครงท 2
ในชวงนน ระหวางป ค. ศ 1941 -1945 กองทพญปนไดเขามารกรานและยดครอง
เอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงขณะนนเปน อาณานคมของชาตตะวนตก อาท
- ชวา เปนอาณานคมของ เนเธอรแลนด - ฟลปปนส ของสหรฐอเมรกา - อนโดจน ของฝรงเศส - มาเลเซย, พมา เปนขององกฤษ
ฝายสมพนธมตร ตงกองบญชาการเพอ ตอสกบกองทพญปน ทเกาะลงกา (ศร
ลงกา) มชอวา
“ South – East Asia Command”
- มลอรดหลยซ เมาท แบทเทน เปนผ บญชาการ
พอสนสดสงครามโลกครงท 2 ประเทศตางๆทยอยกนไดรบเอกราช
ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต เขาส สงคราม เยน
อเมรกา เชอใน ทฤษฎโดมโน และตองการหยดยงอทธพลของโซเวยต, จน ในการเผยแพร
ลทธคอมมวนสตในเอเชยตะวนออกเฉยงใต USA เขามาตงฐานทพ ใหความชวยเหลอทาง
เศรษฐกจ
ความสนใจในเอเชยตะวนออกเฉยงใต จง ทวขน
สหรฐอเมรกา ทมความสนใจใหกบเอเชยตะวนออกเฉยงใตอยางมาก
อาท การเปดหลกสตรสอนวชาเอเชย ตะวนออกเฉยงใต ในมหาวทยาลย
คอแนลล, เยล, อลลนอยส, โอไฮโอ และ ฮาวาย เปนตน
ดานภมศาสตร เอเชยตะวนออกเฉยงใตม พนทแบงเปน 2 สวนคอ
1. สวนพนทบนแผนดนใหญ (Main land) 2. พนทสวนทเปนหมเกาะ (Island)
ความหลากหลายของสภาพทางภมศาสตร และความแตกตางกนของพนท สงผลใหมการตง ถนฐานทแตกตางกนของมนษย สงผลใหเรา
สามารถพบวฒนธรรมทหลากหลายของชนเผาหลายเผาในเอเชยตะวนออกเฉยงใต
เชน ชาวทงราบ, ชาวเขา, ชาวเล ชนเผาบางพวกหรอชนชนเมองบางพวกยงคงรกษาไวซง
วฒนธรรมของตนเอง เชน ชาวตองเหลอง, เงาะปา
ในพมามชาตพนธมากมาย เชน พมา, มอญ, กะเหรยง, ยะไข, โรฮงญา เปนตน
สวนพนทบนแผนดนใหญ (Main land) มกมทวเขาทอดยาว ประกอบดวย 3 เทอก
เขาคอ1. เทอกเขาอาระกน ( – เรมจากตอนใตของจนเบงกอล)2. เทอกเขาตะนาวศร ( – กนพรมแดนไทยพมา)3. เทอกเขาอนนม ( กนเวยดนามออกจากลาว
ไทย และกมพชา)
เทอกเขา เปนตนกำาเนดของแมนำาทสำาคญ หลายสาย เชน แมนำาอระวด, แมนำาสาละวน,
แมนำาเจาพระยา และแมนำาแดง ซงเปนตนกำาเนดของการตงถนฐานของชาวพนเมองใน
เอเชยตะวนออกเฉยงใต เนองจากปจจยสำาคญในการตงถนฐานถาวรคอการเพาะปลก
นอกจากนเทอกเขายงมปาไมและแรธาตมากมายและเปนทกนพรมแดนธรรมชาต
นอกจากน พนทบนแผนดนใหญ (Main land) ยงประกอบดวย เขตทราบ 4 เขต
1. ทราบทางดานตะวนตกเฉยงเหนอ บรเวณดาน ตะวนตกของพมา มหบเขาอสสมทอดอย และม
แมนำาพรมบตรไหลผาน ตดกบอนเดย สงผลใหดนแดนแถบนสามารถรบอทธพลอนเดยได
โดยตรง มผอพยพจากอนเดยเขามาในพมามากในเขตน
2. ทราบบรเวณตอนกลางของพมา มแมนำาสาละ วนและแมนำาอระวดไหลผาน อดมสมบรณเหมาะ
แกการเพาะปลก สงผลใหอาณาจกรสำาคญของ พมามความเจรญรงเรองในบรเวณน อาท
พกาม, มอญ
3. ทราบลมแมนำาเจาพระยา มขนาดกวางใหญ ทสด แมนำาเจาพระยาไหลผาน รวมถงแมนำาโขง
ซงกนพรมแดนระหวางไทย ลาว กมพชา
4. ทราบแมนำาแดง อยในเขตเวยดนามเหนอ ทาง ตะวนออกของเทอกเขาอนนม ตดกบตอนใตของ
จน สงผลใหวฒนธรรมจนปรากฏเหนอยางเดน ชดในเวยดนาม
ไดแก บรเวณทเปนคาบสมทร, ประเทศ อนโดนเซย มหมเกาะมากทสดถง 13667 เกาะ
สวนฟลปปนสประกอบดวย 7100 เกาะ และมก จะประกอบดวยชองแคบหลายแหง อาท
ชองแคบลอมบอกชองแคบซนดาชองแคบมะละกา
แอนโทน รด กลาววา ภมภาคนตดตอกนไดทกหนแหงโดยทางนำา
และเปนดนแดนทไมเคยปดกนพอคา นกผจญ ภย ทเดนทางเขามาทางทะเล
ทะเลในเอเชยตะวนออกเฉยงใต (บรเวณคาบสมทรมลายจนถงหมเกาะอนโดนเซย) ม
คลนลมทไมรนแรงมาก เปรยบไดกบทะเลเมดเตอรเรเนยน หนามรสมคอ พฤษภาคม – สงหาคม และ
ธนวาคม - มนาคม
ทำาใหชาวอาหรบ อนเดย เปอรเซย เรยกเอเชย ตะวนออกเฉยงใตวา ดนแดนใตลม เพราะลม
มรสมตามฤดกาลสามารถชวยใหเรอจากมหาสมทรอนเดยเดนทางเขามาได
เปนเสนทางลดในการเดนเรอ เปนการประหยดเวลาในการเดนทางไปมาระหวาง
มหาสมทรอนเดยและมหาสมทรแปซฟก
สงผลใหพอคาอนเดยสามารถเดนทางมา คาขายในเอเชยตะวนออกเฉยงใตไดสะดวก
และเปนการทำาใหวฒนธรรมอนเดย รวมถงวฒนธรรมอสลามสามารถเขามาเผยแพรในเอเชยตะวนออกเฉยงใต
ในชวงทมการลาอาณานคม ชาวตะวนตกใชเสนทางดงกลาวในการเดนทางมาทเอเชย
ตะวนออกเฉยงใต และตงสถานการคาขน เชนทเมองมะละกา, สงคโปร, ยะโฮห, อาเจะห
ในชวงลาอาณานคม ประเทศในยโรปสวนใหญ มกจะมเมองทาและอาณานคมของตนในอนเดย
อาท องกฤษ มเมองทาท กลกตตา (Kolkata),
บอมเบย (Bombay) และมทราส(Madras) โปรตเกส มเมองทาทกวร (Goa) ฝรงเศสมเมองทาท ปอนดเชอรน
(Pondicherry)
นกประวตศาสตรบางทานเรยก “ เสนทางสายไหมทางทองทะเล”
เปนดนแดนทตดตอและเขาถงไดยากในทาง บก
เอเชยตะวนออกเฉยงใตมความอดมสมบรณมา ตงแตอดต และเปนแหลงระบายสนคา รวมถง
แหลงวตถดบทสำาคญของการคาทางทะเลมานบตงแตสมยโบราณ
สงเกตไดจาก การเตบโตของรฐชายฝง หรอรฐ คาบสมทร ซงสามารถพฒนาจากเมองทาเลกๆ
กลายเปนอาณาจกรทมนคงและรำารวยได เชน เมองออกแกว ในกมพชา, อาณาจกรศรวชย,
มฌปาหต เปนตน
พจารณาจากสภาพทางภมศาสตร ภมภาคนอย ในเขตศนยสตร มฝนตกชก และมแมนำาสำาคญ
หลายสายเหมาะแกการเพาะปลก สงผลใหเปนแหลงผลตพชผลเขตรอนทสำาคญ
ของโลก ชาวตะวนตกในชวงคนพบเอเชยตะวนออก
เฉยงใต เรยกภมภาคนวา หมเกาะเครองเทศ หรอ เสนทางเครองเทศ
เอเชยตะวนออกเฉยงใต (บรเวณหมเกาะอนโดนเซย) มชอเสยงในเรองเครองเทศมานาน
แลว กอนการเขามาของชาวตะวนตก หมเกาะโมลกกะ สนนษฐานวา มาจากภาษา
อาหรบ แปลวา ดนแดนทมกษตรยหลายพระองค เกาะทสำาคญ อาท - เกาะเตอรนาต (Ternate) - เกาะอมบน (Ambon)
เครองเทศเปนปจจยสำาคญทชาวตะวนตกเดน ทางเขามาใน เอเชยตะวนออกเฉยงใต
เครองเทศ หมายถง สวนตางๆของพช เชนเมลด, เปลอก, ราก, ผล, ใบ, ลำาตน ทนำามาตากแหงแลวสามารถใชเปนเครองปรงในอาหารเพอเพมรสชาต, กลน, สสน
อาท ดปล, ยหรา, ลกจนทร, กระวาน, กานพล, หญาฝรน, พรกไท, งา, อบเชย, มะกรด, พรก
ขาวเปน 1 ในสนคาสงออกหลกของภมภาคน และเปนทตองการของเศรษฐกจโลก บรเวณท
ปลกขาวกนมากในภมภาคน ไดแก 1. บรเวณทราบลมแมนำาเจาพระยา 2. บรเวณสามเหลยมปากแมนำาแดงในประเทศ
เวยดนาม 3. ทราบลมแมนำาอระวดตอนกลางและปาก
แมนำาสาละวนในพมา 4. บรเวณทะเลสาบเขมรและชายฝงแมนำาโขง 5. บางสวนของพนทราบลาดเขาบนเกาะ
ลซอนของฟลปปนส
นอกจากนยงม ยางดบ มะพราว ไมเนอเขง ไมตน ไมปาลม และไมไผ เปนวสดนยมทใชใน
การกอสราง แอนโทน รด กลาววา เปนทรพยากรทใชไมม
วนหมด ตางชาตตองการมาก
เอเชยตะวนออกเฉยงใตกลายเปนตลาดของปา แทนทยโรปและจน ในชวง C 16 เนองจาก
ปรมาณปาไมในยโรปและจนลดนอยลง อกทงเอเชยตะวนออกเฉยงใต มฝนตกชก
ตลอดป จงมปาดงดบทหนาแนน การเกบของปาขายเปนอาชพดงเดมของคนใน
ดนแดนนควบคกบการทำาไรเรอยรอย เปนสาเหตสำาคญททำาใหอาณาจกรโบราณพยายามผกขาดการขายของปาใหกบชาวตะวนตก
ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ยงเปนแหลงแร ธาตทสำาคญทสดในภมภาคน และเปนทตองการ
ของประเทศอตสาหกรรม อาท แรดบกและวลแฟรม มาเลเซยผลตได 1 ใน 3 ของปรมาณการผลต
ทวโลก รองลงมาคอ อนโดนเซย
เปนแหลงผลตนำามนปโตรเลยม พบมากใน ประเทศอนโดนเซยทเกาะสมาตรา ชวา และ
บอรเนยว และในบรไน พบบางในประเทศพมา, มาเลเซย และอาวไทย
เปนแหลงประมงทสำาคญ เพราะแทบทกประเทศ มอาณาเขตตดทะเล ยกเวนประเทศลาว
ขาวและปลาเปนอาหารหลก บรเวณชนหนใตนำาซนดา (ชวงทะเลนำาตน
ตงแตอาวไทยจนถงทะเลชวา) เปนแหลงจบสตวนำาทอดมสมบรณมากทสดในโลก
แอนโทน รด กลาววา ปลาราเปนเครองปรงแตงขาวทสำาคญ
เปนแหลงยทธศาสตร โดยเฉพาะบรเวณ ชองแคบมะละกา
ชาวตะวนตกตองการมอำานาจเหนอดนแดนบรเวณดงกลาว
เปนจดยทธศาสตรทตะวนตกแยงชงกน อาท สงครามระหวางฮอลนดากบโปรตเกส ในชวงตน
ศตวรรษท 18 บรเวณชองแคบมะละกาและเกาะชวา
การเผยแพรอทธพลของจน สมยราชวงศหยวน(มองโกล) และราชวงศ หมง เพอใหอาณาจกรในเอเชยตะวนออกเฉยงใตยอมรบอำานาจของจน
ราชวงศหยวน (C13) พยายามใหอาณาจกรใน เอเชยตะวนออกเฉยงใตยอมรบอำานาจ เชน
1278 AD พระเจา เว อนทราวรมนแหง อาณาจกรจามปา ตองยอมรบอำานาจของ
ราชวงศหยวน 1288 AD อาณาจกรไดเวยต ตองยอมรบ
อำานาจราชวงศหยวน สโขทยและรฐเชยงใหม ยอมรบอำานาจราชวงศ
หยวนโดยมการสงทตไปมอบบรรณาการหลายครง
ยกเวนอาณาจกรเขมร
สมยลาอาณานคม เอเชยตะวนออกเฉยงใตเปนแหลงยทธศาสตรทสำาคญของการแขงขนและแยงชงกน
พอฝรงเศสรบแพองกฤษในอนเดย จงเรมหนมา สนใจอนโดจน โดยเฉพาะบรเวณลมแมนำาโขง และแมนำาแดง เพอใชเปนเสนทางขนไปคาขาย กบจนทยนนาน
อเมรกาตองการใชฟลปปนสเปนทตงฐานทพและฐานผลตถานหนในการเดนเรอเปนเพอไป
คาขายในจนและฮองกง ฮอลนดาตองการควบคมชองแคบในบรเวณ
คาบสมทรเพอผกขนาดตลาดคาเครองเทศ
องกฤษตองการฐานทพ และตงสถานการคาใน การระบายสนคาระหวางจนและอนเดย สงคโปร
มความสำาคญมากสำาหรบองกฤษ โดยเฉพาะเมอ คลองสเอชถกเปดใชในป ค.ศ. 1859
ในชวงสงครามโลกครงท 2 ญปนมองวา ภมภาคนเปนแหลงยทธศาสตรและแหลงเสบยง
+ นำามนทสำาคญในการทำาสงครามและขยาย อาณาเขตของตน จงยดครองอาณานคมของ
ชาตตะวนตกทงหมด ไทยแลพมาเปนจดยทธศาสตรสำาคญในการ
เดนทพเขาไปในอนเดยของญปนเพอทำา สงครามกบจกรวรรดองกฤษ
หลงสงครามโลกครงท 2 ภมภาคนเปนยทธศาสตรสำาคญในการเผยแพรลทธการเมองท
สำาคญ 2 ลทธ คอ 1. เสรนยม 2. คอมมวนสต - เปนการชวงชงกนระหวางคายโลกเสรและ
คอมมวนสต- มสงครามตวแทนเกดขนและกนเวลานาน คอ
สงครามอนโดจน- เพอเปนการซอใจประเทศในเอเชยตะวนออก
เฉยงใต ประเทศตะวนตกโดยเฉพาะ USA จงยงไมละความสนใจในภมภาคน
แผนการโคลมโบ (Colombo Plan) เพอความรวมมอในการพฒนาเศรษฐกจในเอเชยใตและ
เอเชยตะวนออกเฉยงใต เสนอครงแรกในปค.ศ.1950 เพอยกระดบคณภาพชวตของประชากรในเอเชยตะวนออกเฉยงใต
องคการสนธสญญาปองกนภมภาคเอเชยตะวน ออกเฉยงใต (SEATO)
ประเทศสมาชกไดแก USA, ปากสถาน, ไทย, ออสเตรเลย, นวซแลนด, ฟลปปนส, องกฤษ, ฝรงเศส
กอตงทกรงมะนลา ประเทศฟลปปนส คลาย นาโต ในยโรป ใหความรวมมอดานกองกำาลงทหาร เพอปองกน
การขยายอำานาจของลทธคอมมวนสต
ชวง WWII โซเวยต ชวยสมพนธมตรปลดปลอย ประเทศในยโรปตะวนออก แตพอสงครามสงบ
ไมยอมถอนทพออก โซเวยต เปลยนประเทศเหลานนเปนประเทศ
คอมมวนสต ดนแดนนนถกเรยกวา มานเหลกของโซเวยต หลง WWII มการแบงเยอรมนออกเปน 4 สวนๆ
ทใหญทสดเปนของโซเวยต จนกระทงเยอรมนเหลอแค 2 สวนในเวลาตอมา
คอเยอรมนตะวนออกและเยอรมนตะวนตก
ในทวปเอเชย โซเวยตไดหมเกาะครรล ทาง ตอนเหนอของญปน
1949 AD พรรคคอมมวนสตจน นำาโดยเหมา เจอ ตง สามารถขบไลพรรคกกมนตง ของ เจยง
ไคเชก ใหไปตงรฐบาลใหมทเกาะใตหวน
1950 เกดสงครามเกาหล ซงเกาหลเหนอไดรบ การสนบสนนจากจนและสหภาพโซเวยต
เอเชยตะวนออกเฉยงใตมอกษรเรมใชเมอไร ??? ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมพฒนาการ
ทางประวตศาสตรมาอยางยาวนาน ยคประวตศาสตร เรมตนตงแต มนษยรจก
บนทก หรอ คดคนตวอกษรเปนของตนเองได นกวชาการหลายทาน เหนตรงกนวา อกษร
โบราณของภมภาคนไดรบอทธพลจากอกษรปล ลวะ จากอนเดยใต
อกษรดงกลาวเปนตนแบบของ อกษรขอมและอกษรมอญโบราณ
อกษรปลลวะ ถกเผยแพรเขามาในดนแดน เอเชยตะวนออกเฉยงใตในชวงพทธศตวรรษท
11 นกโบราณคด สนนษฐานวา อาณาจกรศรวชย
อาณาจกรทวารวดรบไปใชประมาณ 200 ปกอนทจะคดคนอกษรของตนเองได
การแบงยคในการศกษาประวตศาสตรเอเชย ตะวนออกเฉยงใต เปน ธรรมเนยมทเราไดมา
จากนกวชาการตางประเทศ โดยเฉพาะนกวชาการในสมยอาณานคม ในทางทฤษฎแลว การแบงยคทาง
ประวตศาสตร กระทำาขนเพอใหเราเขาใจถงจดเปลยนแปลงของเหตการณทสำาคญของเรองราวทเราศกษาอย
นกวชาการจงนยมแบงยคประวตศาสตร ตาม“การเปลยนแปลงทสำาคญ”
สมยกอนประวตศาสตร - ยคหน - ยคหนใหม - ยคสำารด - ยคเหลก
สมยประวตศาสตร - ยคตน Early Period - ยคกลาง Medieval Period - ยคปลาย (สมยใหม) Modern
Period
มลตน ออสบอรน (Milton Osborne) แบงยคทางประวตศาสตรของเอเชยตะวน
ออกเฉยงใต ออกเปน 4 ยค 1. สมยคลาสสก 2. สมยจารต 3. สมยอาณานคม 4. สมยใหม
แฮร เจ เบนดา แบงประวตศาสตรเอเชย ตะวนออกเฉยงใตออกเปน 6 ยค คอ
1. ยคคลาสสก 2. ยคหลงคลาสสก 3. ยคการเรมเขามาของชาวยโรป 4. ยคอาณานคมสมยใหม 5. ยคญปนยดครอง 6. ยคเอกราช
- แฮร เจ เบนดา และ มนตน ออสบอรน กลาววา ยคคลาสสก คอ
“สมยหนงในประวตศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใตทกำาหนดเหนไดโดยสมฤทธผลทาง
ศลปกรรม สถาปตยกรรม และพฒนาการของรฐเหมอนกบประวตศาสตรกรกและโรมนกอนจะถง
ยคเสอมใน C15 และเปนยคทชใหเหนความ สำาคญของประเพณ วฒนธรรมของชาวเอเชย
ตะวนออกเฉยงใต”
สมฤทธผลทางวฒนธรรม หมายถงอะไร
เปนยคทเอเชยตะวนออกเฉยงใตเจรญ เหมอน กบ ยคคลาสสกในยโรป
ยคคลาสสค ในยโรป หมายถงกรกและโรมนไมใชองกฤษ, ฝรงเศส ซงเปนมหาอำานาจของ
ยโรปในชวงลาอาณานคม ชวงยคคลาสสคของเอเชยตะวนออกเฉยงใต
เมองใหญๆทมชอเสยง มมนตเสนหในปจจบนอยางลอนดอน, ปารส ไมไดเจรญมากนก
ลอนดอน, ปารส ในสมยยคคลาสสคของยโรป มฐานะเปนแคเมองอาณานคมเลกๆ ของ
อาณาจกรโรมน (หมบานเลกๆ) ลอนดอน = ลอนดนอม ปารส = ลเตเทย
มนตน ออสบอรน วเคราะหวา เอเชยตะวนออก เฉยงใตในชวงเวลาดงกลาวเจรญมาก ในขณะ
ท เมองลอนดอนขององกฤษ ยงเปนแคเมอง เลกๆ และมประชากร ไมกพนคน เทานน
ลอนดอนในชวง C9 มประชากรไมเกน35000 คนสภาพไรระเบยบและสกปรก
กมพชา ใน C9 มประชากรกวา 1 ลานคนสามารถทำานาหลอเลยงเมองหลวงได
กมพชามระบบชลประทานทซบซอน, เพาะปลก และเกบเกยวขาวไดถง 3 ครงตอป (ฤดแลงใน
กมพชา กนเวลา 6 เดอน) กมพชา ในชวง C9 มจารกจำานวนมาก ทแสดง
ใหเหนถงความเจรญรงเรองในอดต
สมฤทธผลของกร ก ดานศลปกรรม รปปนเทพเจา, รปปน
มนษยแบบ realistic ดานการปกครอง การปกครองแบบ
ประชาธปไตยกรกสถาปตยกรรม วหารพาเธนอน
สมฤทธผลของโรมนดานการปกครอง ปกครองแบบสาธารณรฐ,
กฎหมายสบสองโตะ,กฎหมายจสตเนยน
สถาปตยกรรม โคลอสซยม
สมฤทธผลในเอเชยตะวนออกเฉยงใต อาท - ดานสถาปตยกรรม ปราสาทหนนครวด, เจ
ดยชเวดากอง, ปโรพธโธ - ดานวรรณกรรม มหากาพย เชน
รามเกยรต, ตำาราพชยสงคราม - ดานการปกครอง แนวคดสมมตเทพ, เทว
ราชา - ศลปกรรม รปปน, รปสลก, พระพทธ
รป
Michael Aung-Thwin วเคราะหวา ยค คลาสสกในเอเชยตะวนออกเฉยงใต มกจะ
ครอบคลมตงแต C 9 – C 14 ซงเปนชวงเวลา ทรบโบราณยคแรก อาท พะโค, สโขทย, นคร
วด, ได เวยต, ศรวชย ถอกำาเนดขนและพฒนาไปเปนประเทศชาตในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตในปจจบน
ยคคลาสสก เปนยคทแสดงใหเหนเขตวฒนธรรม3 เขต คอ
1.เขตวฒนธรรมอนเดย2. เขตวฒนธรรมจน3. เขตวฒนธรรมฟลปปนส
สรป คำาวาคลาสสค ทถกใชเรยกเปนชอยคๆ หนงของเอเชยตะวนออกเฉยงใต แสดงใหเหน
วา นกวชาการตะวนตก ยอมรบวาครงหนงเอเชย
ตะวนออกเฉยงใตมความยงใหญเทยบไดกบยค คลาสสคของยโรป คอ กรก, โรมน
เรมตงแต C14 – C16 รฐโบราณในเอเชยตะวนออกเฉยงใตสวนใหญ
โดยเฉพาะรฐชายฝงทะเลไดรบอทธพลจาก ศาสนาอสลาม โดยเฉพาะบนเกาะชวา
ศาสนาพทธในเกาะชวา หมดความสำาคญลง รฐ ชายฝงทะเลาเรมใชตำาแหนงสลตานเปนประมข
ถงไมมการสรางพทธศาสนาสถาน อยาง บโร พทโธ อก
พวกอลามะ (Ulama) มอำานาจมากในราช สำานก บางครงขดแยงกบสลตานหรอกษตรย ทองถน
อลามะ = ชนชนของชาวมสลมทมการศกษา, ปราชญ, ราชบณฑต มกมอำานาจในการเปนทปรกษาราชการแผนดนแกสลตาน, เปนผพพากษา, เทศนาสอนศาสนา
ในเขตวฒนธรรมอนเดย ลทธพราหมณฮนด และศาสนาพทธมหายานถกแทนทดวย พทธ
นกายหนยาน และศาสนาอสลาม หนยาน ปฏเสธ แนวคดทวา กษตรยเปนสมมต
เทพ อำานาจรฐไมไดอยทตวกษตรย แตยงไมปฏเสธเรองบญบารม
ในสมยนจงมสงคราม การแยงชงอำานาจกนเปน กษตรยบอยครง เพราะสามญชนกสามารถเปน
กษตรยได หากบญบารมถง ศาสนาพทธนกายหนยานไดนำาหลกการ 3
ประการเขามาคอ 1. สงคมมความเทาเทยมกน (แตในการปฏบตไม
จรง) 2. พระสงฆมอทธพลเหนอกษตรยบาง 3. ภกษตองอยอยางเรยบงาย
รฐโบราณในเขตอทธพลอนเดย มลกษณะเปน จกรวรรดมากขน เชน กรงศรอยธยา, หงสาวด
เรมทำาสงครามขยายอำานาจ แนวคดเรองจกรพรรดราช (ราชาเหนอราชา)
มอทธพลในสงคม
ยคคลาสสก + หลงคลาสสก = ยคจารต ยคจารต หมายถง ระยะเวลาทโครงสราง
ดานตางๆของสงคมพนเมองไดรบการวาง รากฐาน ทงทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม
และวฒนธรรม อาท - การปกครอง แบบสมมตเทพ, มศนยกลาง
ของอำานาจและมการ ขยายตวของ หวเมอง
- สงคม การแบงชนชน มการกำาหนดหนาทของคนในสงคม อยางชดเจน
เรมชวง C17 – 18 ชาวตะวนตกเรมเขามาอทธพลโดยเฉพาะในดน
แดนคาบสมทร เชน มลาย, อนโดนเซย ครสตศาสนา เรมเขามาแทนทศาสนาอสลาม
บรเวณเกาะชวา และมลาย องกฤษบนคาบสมทรมลายสนใจการคามากกวา
เผยแพรศาสนา ฉะนนอทธพลอสลามทมลายจง ไดรบผลกระทบนอย
ตรงกนขามกบโปรตเกสและฮอลนดา ทเนนการเผยแพรศาสนาควบคกบการคา
ชวงกลาง C 19 ชวงลาอาณานคมเตมตวของชาตตะวนตก เรมเกดขบวนการชาตนยม อนเปนผลมาจาก
การกดขและการไดรบการศกษาจากตะวนตก
ชวงสงครามโลกครงท 2 ชาตตะวนตกสญเสยอาณานคมของตนเองใน
ภมภาคนใหแกญปน
ตงแตชวงหลงสงครามโลกครงท 2 มการใหเอกราชกบประเทศในภมภาคนโดย
ประเทศเจาอาณานคม
เอเชยตะวนออกเฉยงใตเคยเปนทตงของรฐ ตางๆ โดยมวธการกอตงมความเจรญรงเรองตาม
แบบฉบบของตนเอง เชน รฐฟนน, เจนละ, ศรวชย, พกาม, พย, มะทะรม, ศรวชย, มะละกา
รฐดงกลาวขางตน พฒนาจนกระทงถง C14 จง เสอมลง และมอาณาจกรใหมเขามาแทนท
ยกเวน ฟลปปนส ทไมพบหลกฐานพฒนาการของรฐโบราณเลย
ฟลปปนส ไมเคยผานยคคลาสสก หรอยคจารต เขตฟลปปนส จงมสภาพเปนการรวมตวของหม
บานเลกๆ ทเรยกวา บาลงไกส (Barangays) เปนหนวยปกครองเลกๆ ม ดาต (Datu) เปนผนำา
รฐตางๆ มไดกำาเนดขนพรอมกนหรอมการ ܀พฒนาการแบบเดยวกนทวทงภมภาค / กระบวนการเกดรฐขนอยกบปจจยภายใน ܀ภายนอก
มความเจรญขนพนฐานในระดบชมชนเมองทพรอมจะปรบระดบสงคมของตนใหสงขนหรอเจรญกาวหนาตอไป มทำาเลทตงทเหมาะสมอยในเสนทางคมนาคม คาขาย ใกลชายฝงทะเล สามารถเปนแหลงทพกเรอสนคา เมองทา หรอชมชนทอยบรเวณลมแมนำาทมทางออกตดตอทะเลยภายนอกได ทำาใหสะดวกตอการตดตอคาขายกบชมชนโพนทะเลทมความเจรญและอารยธรรมสงกวาได มการสงสมความรจากการทไดรบทราบความเจรญกาวหนาของชมชนโพนทะเล โดยเฉพาะจากอนเดยซงเปนแหลงวฒนธรรมระดบสง ทมแนวคดแบบแผนทเปนระบบ สามารถอธบายได ไมวาจะเปนหลกศาสนา ระบบกษตรย กฎหมาย ภาษาวรรณคด ตลอดจนศลปวทยาการตางๆ เทาทมโอกาสไดรบรตลอดชวงเวลาของการมปฏสมพนธและคาขายระหวางกน
ในฐานะเปนอดมการพนฐานทตอบสนองวตถประสงคหรอเออประโยชนในทางใด
ทางหนงแกชมชน บานเมอง
แนวคดเชงววฒนาการ แนวคดเชงโครงสราง แนวคดเชงวฒนธรรม
เบนเนธ บรอนสน เสนอวา เปนเพราะความตองการทจะปรบสงคมบานเมองของตนใหเจรญ
กาวหนาขนอกระดบหนง เนองจากบานเมองขยาย ตวจากการเพมขนของประชาการ หรอบานเมองม
– เศรษฐกจการเกษตร การคาขยายตวมากขน จงจำาเปนตองจดระเบยบสงคมการเมองเสยใหมดวยการหยบยมแนวคดวฒนธรรมอนเดยทสงกวาเขา
ไวและเกดพฒนาการขนเปนรฐในทสด
พอล วตล เหนวา กระบวนการพฒนาไปสความ เปนรฐ เปนการเปลยนแปลงเชงโครงสรางทสวนตางๆ
ของสงคมมความสมพนธกนอยางซบซอนมากขน ทง ทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมและวถชวต อนเนองมา
จาก ความเตบโตและการขยายตวทางเศรษฐกจการ – คา การเกษตรและจำานวนประชากรทเพมมากขน
นำาไปสความจำาเปนทตองใชอำานาจเขาไปจดการ เชนการทตองใชอำานาจรฐเขาไปจดการระบบนำาใหม
ประสทธภาพ เพอเพมผลผลตใหมากขน และเออตอการใหอำานาจสวนกลางเขาไปแสวงหาผลประโยชน
ไดมากขนในรปของสวน / บรรณาการ ทำาใหเกด บรณาการเชงโครงสรางทางสงคม เศรษฐกจและ
อำานาจการเมองขน
โดยกระบวนการเปลยนแปลงอาจเรมจาก ผนำาพนเมอง (ซงอยในระดบบนของโครงสราง
ของสงคม) ตองการยกสถานภาพความเปนผนำา พนเมองของตนขนเปนราชา / กษตรย ทมาก
ดวยอำานาจ / บญบารม เพอใหเกดความชอบ ธรรมและการยอมรบจากกลมชนตางๆ โดยการ
เลยนแบบความยงใหญและความศกดสทธของราชสำานกแบบอนเดยมาใช เพอความยงใหญในอำานาจแหงตนและใชอำานาจในการจดการบาน
เมองใหเกดประสทธภาพ และเพอประโยชนทาง เศรษฐกจในรปของสวย / บรรณาการ
เคนเนธ ฮอล ไดสนบสนนแนวคดน โดยยก ตวอยางกรณการเกดรฐฟนนวา เกดจากการรวมตว
ของชมชนคาขายแถบชายฝงทะเลกบชมชนภายในท เปนแหลงเกษตรกรรม อาศยการขยายตวของการคา
กระตนใหเกดการรวมตวเปนรฐ โดยผนำาพนเมองได สรางอำานาจรฐขน ยกสถานภาพตนเองเขาสระบบ
กษตรย เพอแสวงหาความชอบธรรมและการยอมรบจากดนแดนภายใน
– การปรบเปลยนเชงโครงสรางเศรษฐกจ การเมองนเอง ไดพฒนาไปสกำาเนดรฐ โดยการหยบ
ยมแนวคดทางการเมองแบบอนเดยมาจดระบบรฐของ ตน และนำาไปสพฒนาการดานอนๆ ตอไป
รศ. ศรศกร วลลโภคม เสนอวา กระบวนการเกด รฐ อาจเพอการบรณาการทางวฒนธรรมและการเมอง
เนองจากสภาพของทองถนในภมภาคทมความหลาก หลายของกลมชน วฒนธรรม ภาษา กระจายกนอยเปน
กลมๆ อยางอสระ แมจะมความสมพนธทางเศรษฐกจ การคาและสงคมระหวางกนอยบาง แตกไมอาจรวมกน
เปนกลมชนใหญทเปนเอกภาพ ฉะนน จงตองอาศยวฒนธรรมอนเดยเขามาเปนบรรทดฐานรวมกนของ
สงคม ปลกฝงความคดความเชอ ความจงรกภกด ประเพณใหเปนแบบอยางเดยวกน ซงจะทำาไดกโดย
การยกระดบผนำาทองถนของตนใหสงขนเปนศนยรวม แหงอำานาจและศนยกลางการบรหาร โดยสถาปนา
ระบบกษตรยและพธกรรมราชสำานกขนเปนฐานรองรบอำานาจและเพอสรางความชอบธรรมทางการปกครอง
แบบอนเดยพฒนาไปสรฐในทสด
๐ กำาเนดรฐ ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต สมพนธ โดยตรงกบการหยบยมแนวคด รปแบบ วฒนธรรม อนเดยทสงกวาไวในฐานะเปน อดมการพนฐานท
ถกนำามาใชดวยสาเหตปจจยตางๆ กน เพอยกระดบความเจรญกาวหนาของบานเมอง
เพอสรางเอกภาพของกลมชนภายใตบรรทดฐานเดยวกนทางวฒนธรรม – ความเชอ
เพอตอบสนองความตองการของทองถนในการพฒนาการเมอง เศรษฐกจ
หรอเพอตอบสนองความตองการในหลายๆ ดานพรอมกน
๐ การรบวฒนธรรมอนเดยจงถอวา เปนความจำาเปน ของสงคมเอเชยตะวนออกเฉยงใต และนาจะเปนการรเรมโดยชาวพนเมองมากกวา๐ การรบวฒนธรรมอนเดยอาจเกดขนโดยผนำาทอง
ถนเชอเชญพราหมณ นกปราชญ จากอนเดยเขามา เพอสถาปนาระบบกษตรยใหแกตน โดยการทำาพธ
บรมราชาภเษกให รวมทงพธกรรมตางๆ เพอรองรบ อำานาจและความชอบธรรมแกตน ทงยงใหพราหมณ
เขามาเปนทปรกษา ราชการแผนดนตลอดจนรบ ราชการอยในราชสำานก จนหลอมรวมเปนกลมเดยว
กบชนชนปกครองรวมกบกษตรย ขนนาง ทเปน ศนยกลางอำานาจตามระบบอำานาจรฐแบบใหม พฒนา
ไปสความเปนรฐในทสด
รฐโบราณ ܀ หมายถง ศนยรวมของชมชนหนงๆ ทม ศนยกลางอำานาจเพยงแหงเดยว ครอบคลม
ปรมณฑลทมอาณาบรเวณพอสมควร และม โครงสรางรฐทแตกตางอยางสนเชงกบรฐชาต
(Nation State) ในปจจบน เพราะ ไมมขอบเขตอำานาจ / เสนแบงเขตแดนทาง ภมศาสตรทชดเจนแนนอน ตายตว แตม
แบบแผน / การจดการระบบรฐแบบจารต -ไมมศนยกลางอำานาจทชดเจนแนนอนตายตวเพยงแหงเดยว- ประชากรรฐมความสำาคญอยางยงและถกควบคมโดยรฐ
1. มการจดผงเมองและระบบรฐตาม แผนภมคต เรองโลก - จกรวาล
2. มการจดองคกรทางการปกครอง 3. มองคกรทางศาสนา 4. มชนชนทเดนชดทางสงคม 5. มระบบเศรษฐกจพนฐาน
มองคประกอบทสำาคญ คอ
๐ ใหความสำาคญแก “ ”ราชธาน ในฐานะเปนแกน กลางของอำานาจรฐ เทยบเคยง “ ” เขาพระสเมร ท
เปนศนยกลางจกรวาล๐ ราชธานถอเปนศนยกลางอำานาจ (Ring of Power) และเปนเครองหมายแหงรฐ
๐ ราชธานถอเปนศนยกลางอนศกดสทธ เปนทตงของเทวสถานทประทบของเทพเจาทกษตรยทรง
นบถอ / เปนทตงของพระราชวงแหงสมมตเทพ (ใน พธบรมราชาภเษก กษตรย จะตองทำาพธเสดจเลยบพระนครดวย๐ มการจดลำาดบความสำาคญของเมองลกหลวง หว
เมอง เมองบรวาร / ประเทศราช รายรอบราชธานทเปนศนยกลาง
๐ ราชธานถอเปนศนยกลางทางวฒนธรรม เปนตน แบบของวฒนธรรมทเรยกวา วฒนธรรมหลวง
๐ รายรอบศนยกลางราชธาน จะมเมองลกหลวง เมองบรวาร เมองประเทศราช เรยงรายตาม
ลำาดบความสำาคญและความสมพนธ ทมตอศนยกลางราชธาน
๐ มสถาบนกษตรย (Kingship) เปนศนยกลางเชน เขาพระสเมร ในฐานะผมอำานาจสงสด / เปนเจา
แผนดน มสถานภาพกงเทพหรอสมมตเทพ แวดลอม ดวยพระบรมวงศานวงศและขาราชสำานก ไดแก
ขนนาง ขาราชการ ทคดเลอกมาจาก กำาเนดใน ตระกลทมเชอสายหรออยใกลชดแวดลอมกษตรย
มากกวาการพจารณาคดเลอกจากเหตผลทาง คณวฒ ความสามารถ (ยกเวนรฐเวยดนามทมระบบ
คดเลอก ขาราชการแบบจน)๐ บรรดาขาราชการจะมลำาดบชนตาม ตำาแหนง /
บทบาท / หนาท / ความสำาคญ ในฐานบรวารทแวดลอมสถาบนกษตรยทเปนศนยกลาง
๐ เปนสอกลางประสานใหเกดความคดความเชอ รวมกนและ เปนไปในแนวทางเดยวกนของ
สงคม๐ แมในบางรฐ ผปกครองกบประชาชนมได นบถอศาสนาเดยวกน เชน เขมรสมยพระนคร
แตศาสนาพราหมณ - ฮนดกสงเสรมสนบสนนตออำานาจของกษตรยเทวราชาจนเกดการยอมรบใน
หมประชาชน มชนชนทเดนชด ซงเกดจากการแบงหนาทกนทำางาน
มระบบเศรษฐกจพนฐาน ทขนกบการเกษตรกรรม เพาะปลกขาว และการคาขายกบชมชนโพนทะเล /
ชมชนใกลเคยง
รฐแรกเรม รฐจกรวรรด
๐ อำานาจรฐมอยเฉพาะบรเวณทเปนศนยกลางราชธานและอาณาบรเวณโดยรอบ
เมองหลวงเทานน๐ กษตรยมอำานาจคอนขางจำากด เฉพาะราชธานและอาณาบรเวณโดยรอบ
๐ สภาพการเมองในระยะแรกของเอเชย ตะวนออกเฉยงใตจงประกอบไปดวย
ศนยกลางอำานาจหลากหลาย (Multiplicity of Centers) ในลกษณะนครรฐ / แวน
แควน
๐ รฐและอำานาจรฐทขยายออกไปนอก บรเวณศนยกลาง ราชธานไปยงดนแดน
ชายขอบและ / หรออาจขยายออกไปครอบคลมเหนอศนยกลางอำานาจอนทเลก
กวา หรอทอยขางเคยงได และผนวกรวมดนแดนเหลานนใหกลายสภาพเปนหวเมองหรอเมองลกหลวงของตน
๐ ขยายอำานาจออกไปยงบานเมอง / ศนยอำานาจอนทไกลออกไปใหตกอยในฐานะประเทศราชทตองยอมสวามภกดหรอสง
บรรณาการให หรอยอมเปนพนธมตรดวย
๐ ผนำาตองการเปนใหญสงสดเพยงองคเดยว ในฐานะจกรวรตน (กษตรยทยงใหญเหนอกษตรยทงหลาย) ทำาให ผนำา / กษตรย ตองขยายอำานาจออกไปนอกเหนอดนแดนแหงอำานาจของตน
๐ ตองการขยายอำานาจออกไปใหกวางไกลทสดจนม ขอบเขตจรดทองทะเล มหาสมทร ซงสามารถตอบ
สนองความตองการตามอดมคตและความเปนจรงได อยางลงตว• ตามอดมคต สอดคลองกบคตโลก - จกรวาล ท
ถอวา ทะเล มหาสมทร เปนจดสนสดของจกรวาล• ในความเปนจรง เปนทยอมรบวา ฝงทะเล
มหาสมทร มกเปนทตงของเมองทาคาขาย เปนแหลงเศรษฐกจทสำาคญและเปนศนยรวมวทยาการ
ความรจากอนเดย ซงจะยงประโยชนแกผไดไวใน ครอบครอง อนหมายถง อำานาจสงสด โภคทรพย
ความเจรญของบานเมองในเวลาเดยวกน ดวยเหตน การขยายอำานาจรฐจรดทองทะเล มหาสมทร ไดกลายเปนประเพณทถกกลาวไวใน
จารกของวรกษตรยทงหลายในเอเชยตะวนออกเฉยงใต
๐ การขยายอำานาจเพอสรางรฐจกรวรรดท ยงใหญกระทำาไดหลายวธ อาท การใช
สงครามขยายอำานาจ / ใชศาสนาเปนเครอง มอเพอสรางการยอมรบอยาสนต / สราง
ความสมพนธทางเครอญาตกบศนยอำานาจ อน / การแลกเปลยนประโยชน / การให
ความคมครองเมอมภย
๐ ความยงใหญของจกรวรรดทสามารถหลอม รวม / ผนวกดนแดนตางๆ ไวในอำานาจของตน
มไดดำารงอยอยางถาวรยงยนตลอดยคสมยแหงรฐจกรวรรด๐สถานภาพของรฐจกรวรรดเปนเชนไร
O.W.Wolter กลาวถงรฐจกรวรรด วา “มขอบเขต/ ปรมณฑลอำานาจรฐ ในลกษณะแกวง
ไกว หรอมสถานภาพยดและหดได คลายหบเพลง โบราณ ขนอยกบอำานาจบารม ของผนำาแตละรฐ
วามมากนอยเพยงใดตอหวเมอง/ ประเทศราช ทจะทำาใหเกดการยอมรบนบถอ/ยอมสวามภกด/สง
”บรรณาการใหและใหการสนบสนนยามสงคราม
๐ ผทมความโดดเดนเปนพเศษจนเปนทยอมรบ / ยอมสวามภกด / ยอมเปนพนธมตรดวย ซงจะตอง
แสดงพระองคใหเปนทประจกษในทางใดทางหนง หรอหลายดานพรอมกน เชน• มความโดดเดนเปนพเศษในการรบ การสงคราม
จนเปนทเกรงกลว
จงจะเปนทยอมรบ / ยอมอยใตอำานาจจากบรรดา รฐ / ศนยอำานาจอนๆ๐ อำานาจบารมนเองกอใหเกดเครอขายความจงรก
ภกดและการเปนพนธมตร (Network of Royalty) จนกษตรยผมากดวยอำานาจบารม ทรงมพระราช
อำานาจแผไพศาลในฐานะ “ ”จกรวรรด และ รฐของพระองคกกลายเปนรฐจกรวรรดทยงใหญ
• เปนกษตรยผทรงคณธรรม / ศรทธา / อปถมภศาสนาอยางจรงจง• เปนกษตรยนกปราชญ / รอบร / ทรงภมปญญา
ในลกษณะเชนน O.W.Wolter เหนวา รฐ จกรวรรดนาจะมสถานภาพใกลเคยงกบมลฑล
(Mandala) ของอนเดยมากกวา เพราะวา การดำารงอยของรฐจกรวรรดมได เปนสถานภาพทอยคงทนถาวร แตขนอยกบอำานาจ
บารมของกษตรยทศนยกลางแหงรฐจกรวรรดทม ไปถง หรอมเหนอหวเมอง / เมองประเทศราชนนๆ
ผลทตามมากคอ การหดตวของขอบเขตอำานาจรฐจกรวรรดทครงหนงเคยมในชวชวตของผนำาทเขมแขง
อำานาจบารมนอาจรวมถงความสมพนธสวน ตว / การสรางความสมพนธเครอญาตระหวางกน /
การแลกเปลยนผลประโยชนจากการไดรบความคมครองปลอดภย แตเมอผนำาทมากดวยอำานาจบารมสนชพลง
เครอขายความสมพนธ / จงรกภกดกอาจสนสดลง
O.W.Wolter กลาววา อำานาจรฐอยใน ลกษณะของการเปนมณฑลมากกวา เพราะ
ขอบเขตของปรมณฑลแหงอำานาจของกษตรยจะมอยเขมขนเฉพาะทศนยกลางราชธาน
เทานน ไกลออกไปจากนน อำานาจทศนยกลางมอยคอนขางคลมเครอไมชดเจน
Milton Osbon กมแนวคดทสอดคลองกน ได เสนอตวแบบ (Model) อำานาจรฐจกรวรรดไวโดยใช
วงกลมเปนสญลกษณแทนวาขอบเขตและอำานาจรฐเปนเชนวงกลมรวมศนยขนาด
ใหญ แตเฉพาะทวงกลมศนยกลางของวงกลมใหญเทานนทกษตรยทรงม
อำานาจอยางแทจรง ไกลออกไปจากวงกลมศนยกลางอำานาจของกษตรยจะลดลงอยางเปนสดสวนกบระยะทางทหางไกลออกไปคลายดงแสงเทยน
“ ” มระบบโครงสร างท อ อนแอและเปราะบาง นนคอ แมรฐจกรวรรดจะมขอบเขต
ปรมณฑลอำานาจทกวางใหญ แตกไมมเอกภาพ เพราะขอบเขตอำานาจทขยายใหญนนประกอบดวย
บานเมองทเปนรฐบรรณาการเลกๆ ทพรอมจะเปน อสระ เมอผนำาหรอกษตรยทศนยกลางราชธาน
ออนแอหรอดอยอำานาจบารมลง และเมอใดทรฐบรรณาการมกษตรยทเขมแขงกจะพยายามปฏเสธสถานภาพทตนตองตกเปนบรวารและพยายามแยก
ตนเปนอสระ สรางเครอขายพนธมตรของตนขนมา เมอมโอกาส และยอมหมายถง ความเสอมสลาย
ของรฐจกรวรรดเดม
สภาพเชนน ทำาใหการเมองในอดตของเอเชยตะวนออกเฉยงใตสมยโบราณเตมไปดวย
สงคราม / มศนยอำานาจทงใหญและเลกอย มากมาย / มศนยกลางอำานาจทเปลยนแปลงไป
มา โดยศนยอำานาจทเกดขนใหมอาจขยาย ขอบเขตออกไปเหลอมลำา / ทบซอนขอบเขต
ศนยอำานาจเดมกได
เปนองคประกอบสำาคญของรฐทกษตรยตองการ ܀ควบคมไวยงกวาดนแดนประชากรเปนแรงงานทงในภาคเศรษฐกจ ܀ การ
ทำามาหากน / การสงคราม /การกอสรางงาน ศลปะ / สถาปตยกรรมตางๆ܀ ประชากรมอสระในการอพยพโยกยายถนทอยได เสมอ เพอคณภาพชวตทดกวาหรอหนภยสงคราม
๐ ชกชวน ใหเขามาตงหลกแหลงเปนพลเมอง๐ ควบคม ออกมาตรการควบคมภายใตระบบ
การเกณฑแรงงาน / ระบบไพร๐ กวาดตอน - จากรฐทแพสงคราม(เทครว)
แตละรฐจงหามาตรการ ܀ เพอควบคมและเพม จำานวนประชากร ดวยวธการตางๆ อาท
๐ กวาดจบ - สงกองทพไปไปกวาดจบชาวปา ชาวดงมาเปนแรงงาน หรอทาสรบใช
เปนขาของแผนดน ܀
ตองยอมถกเกณฑ ܀แรงงาน܀ ตองเปนทหารยามสงคราม܀ ตองเสยภาษ
1. เขตวฒนธรรมอนเดย 2. เขตวฒนธรรมจน 3. เขตวฒนธรรมฟลปปนส
ม 2 รปแบบ 1. รฐชลประทานภายในแผนดน 2. รฐชายฝงทะเล
อยในเขตแผนดนใหญ อาท นครวด, มะทะรม, พกาม, สโขทย, อยธยา เปนตน
การดำารงอยของรฐขนอยกบการทำาการเกษตรและการทำาชลประทาน
ประชากรไมมกรรมสทธในทดน, ตามทฤษฎ เปนของกษตรย
ผลผลตทไดจากการใชประโยชนจากทดน ตองสงใหรฐในรปแบบบรรณาการ
เปนสงคมทมการแบงชนชน, ความเหลยมลำา ทางชนชนสง
การเมองการปกครอง ซบซอน, ปกครองโดยกษตรย
กษตรยมอำานาจสงสดแคทางทฤษฎ ในทางปฏบตม ขนนางคานอำานาจ กษตรยไม
ไดมอำานาจเบดเสรจ
นกประวตศาสตรชอ วทโฟเกล (Karl August Wittfogel) เรยกสงคมลกษณะนวา เผดจการ
ตะวนออกหรอทรราชตะวนออก ( Oriental Despotism)
การมองสงคมเอเชยตะวนออกเฉยงใต ใน ลกษณะดงกลาว ถอวาไมตรงกบขอเทจจรง
100 % เปนการใชทศนะตะวนตกมองโลกตะวนออก กษตรยรฐโบราณในเอเชยตะวนออกเฉยงใต
บางพระองคไมไดมอำานาจลนแผนดน หรอม อำานาจเบดเสรจในการกดขประชาชน
เนองจากหลกศลธรรม อาท ทศพธราชธรรมเปนตวแปรสำาคญในการกำาหนดพระราชอำานาจ
กษตรยในทางปฎบต
รฐในแหลมคาบสมทรมลาย, เกาะชวา, เกาะสมาตรา, เกาะบอรเนยว
อาท ศรวชย รายไดของรฐขนอยกบการคาขาย เปนรฐทมลกษณะ โตงาย ตายเรว เสนทางการคาเปลยนเมอใด รฐขาดรายได มโอกาสรบวฒนธรรมตางแดนไดมากกวารฐใน
แผนดนใหญ เนองจากมการเขามาของคนหลาย ชาตพนธ ทเปนพอคาเดนทะเล อาท พอคา
อนเดย, พอคาอาหรบ, พอคาตะวนตก ทำาใหความหลากหลายทางเชอชาตมมาก
ศาสนาอสลามจงแพรหลายไดเรวกวาในแผนดนใหญ
พอคา เปนกลมทมอำานาจทางการเงน กษตรยมอำานาจนอยกวากษตรยทอยในรฐแผน
ดนใหญ กษตรยตองพงพาพอคาในการนำารายไดเขารฐ,
ความรวมมอในการเสยภาษ และตองออกกฎหมายทเออกบการคาขายของบรรดาพอคา
พนททำาการเกษตรกรรม จำากด หากประชากร เพมขนอยางรวดเรว ไมสามารถมอาหารเพยง
พอทจะบรโภคในอาณาจกรได
เขตตอนเหนอของเวยดนาม, อนนม และอาวตง เกย อาท ได เวยต, จามปา เปนตน
ไดรบอทธจากวฒนธรรมจนโดยตรง เนองจากสภาพทางภมศาสตรทมพรมแดนตดตอกน
ลทธขงจอ แนวคดโอรสสวรรค, พระจกรพรรด ธรรมเนยมการสบราชสมบต
อาณาจกรฟนน อาณาจกรเจนละหรออาณาจกรเขมร อาณาจกรจามปา อาณาจกรเวยดนาม อาณาจกรลงกาสกะ อาณาจกรมอญ อาณาจกรพกาม
อาณาจกรฟนน อาณาจกรเจนละ (โจฬะ) อาณาจกรขแมร อาณาจกรจตรมข อาณาจกรละแวก
ฟนนเปนรฐโบราณในกมพชา จดอยในยคกอน พระนคร (Pre Angkhorian Period)
พอล ยจน เพลลออต (Paul Eugène Pelliot ) เปนนกวชาการชาวฝรงเศสทานแรกๆทเขยน
บทความเกยวกบรฐฟนนในชวงตน C20 พอล เขยนบทความ เรอง Le Fou nan ในป
1903 โดยอางองจากหลกฐานจนโดยเฉพาะ จากจดหมายเกตสามกก
การตพมพบทความดงกลาวในฝรงเศสทำาใหเกดการสำารวจแหลงโบราณคดในกมพชาและเวยดนามใตมากขน
ตะวนออกจรดดนแดนจามปาของเวยดนาม ตะวนตกกนพนททราบลมแมนำาเจาพระยา ภาคใตมอำานาจเหนออาณาจกรลงกาสกะ และ
เมองตามพรลงค
ประวตศาสตรกระแสหลกกลาววาเปน อาณาจกรเรมแรกของพวกเขมร ตงแต C1 –
C5 ตามหลกฐานจน หลกฐานโบราณคด ระบวา มคนตงถนฐานใน
บรเวณภาคใตของเวยดนามและกมพชาตงแต500 – 400 BC
เหมอนกบรฐโบราณในแผนดนใหญทวไป ท พฒนาจากสงคมเผา มาเปนสงคมรฐ (จาก
หมบาน เปนรฐ) ตงอยทราบลมแมนำาโขงตอนลาง เปนรฐชลประทานในแผนดนใหญทประชาชน
ดำารงชพดวยการเกษตร มเทคโนโลยในการจดการระบบชลประทาน
เชน ขดคลองกนนำา มเมองทาคอ เมองออกแกว เมองหลวงชอเมอง วยาธประ ใกลกบ จงหวด
เปรเวง ในกมพชาปจจบน คำาวา วยาธประ แปลวา เมองแหงกษตรยนาย
พราน
คำาวา ฟนน มาจากหลกฐานประเภทบนทกการ เดนทางของชาวจน 扶南
หมายถงดนแดนทอยทางตอนใตของจน โดย เฉพาะบรเวณทราบลมสามเหลยมปากแมนำาโขง
( เวยดนามใต – กมพชาในปจจบน) ยอรจ เซเดส (George Coedes)
นกโบราณคดชาวฝรงเศสในชวง C19 สนนษฐานวา คำาวา ฟนน มาจากภาษาเขมร
โบราณแตถกบนทกและอานออกเสยงดวย ภาษาจน
เซเดส สนนษฐานวา คำาวา ฟนน มาจากคำาวา พนม แปลวา ภเขา
ตอมานกจารกทชอวา โคด จาค (Claude Jacques) ไดแยงวา เซเดส ตความคำาวาฟนน
ผด กลาวคอ เซเดส ตความ คำาวา ฟนน จาก ภาษาสนสฤกต ทปรากฏในจารกสมยพระเจา
ภววรมนท 1 (Bhavavarman I) พระเจาภววรมนท 1 มชวตในชวง C6 หางจาก
สมยการตงรฐฟนนประมาณ 500 กวาป โคว จาค อางวา คำาวา พนม ตรงกบภาษาเขมร
สมยใหม ซงแปลวาภเขา ฉะนนคำาวา พนม ในภาษาเขมรโบราณนาจะมอกความหมายหนง
คำาวา นน (nan) หรอ นาม (นาม) ในหลกฐาน ของจน หมายถง ดนแดนทางใต เชนเดยวกบคำา
วา อนนม, โชนน เปนตน คำาวา ฟนน ตามการตความของคนจนในสมย
กอน นาจะหมายถง ดนแดนทางแปซฟกใต(South Pacific)
คำาวาสวรรณภมในหลกฐานอนเดย นาจะหมาย ถง ฟนน
โคด จาค ยงเสนอวา เราไมควรใชคำาวาฟนนในการใชเปนชอของเมอง, หรอชออาณาจกร
สำาหรบชอเมองหลวง วยาธประ = เมองนาย พราน (City of Hunter) ผเสนอชอนเปนทาน
แรกคอยอรซ เซเดส โคด จาค โตแยงวา คำาวา วยาธะ ไมนาจะแปล
วานายพรานในภาษาเขมรและสนสกฤต แตนา จะแปลวา นกวางกบดก (Trapper)
กษตรยฟนน นยมสรางวดและปราสาทไวตามยอดเขา
จดหมายเหตบางฉบยของจน เชน จดหมายเหต ราชวงศฮน จงใหสมญานาม กษตรยฟนน วา
เจาแหงภเขา พระนามของกษตรย จะลงทายดวยคำาวา วรมน คำาวา วรมน แปลวา ผอยใตอปถมภ เปนภาษา
สนสกฤต ซงนาจะไดรบอทธพลมาจากพระนามของกษตรยอนเดยโบราณ
ชาตพนธอาจจะเปนไดทงขอม-เขมร- มอญ และ พวกจาม
สงคมนาจะเปนพหสงคมทประกอบดวยคนหลายเชอชาต
นกวชาการหลายคน อาท ไมเคล วเคอร(Michael Vickery) ไมสามารถหาขอสรปไดวา
ประชากรในฟนนใชภาษาใดในการสอสารกน ศาสนาเปนฮนดแบบไวศวะนกาย เนองจากพบ
เทวรปของพระวษณ (นารายณ)มากกวาเทวรปฮนดอนๆ
นกายไวศวะถอวาพระวษณเปนเทพเจาทสำาคญทสดในตรมรต
เปนลทธทสอดคลองกบความตองการของทองถนเพราะเชอวาพระวษณทรงอวตารมาเปนมนษยเพอปกครองคนทองถนและวรรณกรรม
อนเดยจำานวนมากกลาวถงการอวตารดงกลาว อาท ภควากตา, มหากาพยมหา ภารตะ, มหา
กาพยรามายนะ ศาสนาพทธนกายมหายานนาจะเปนศาสนาของ
ประชาชนควบคไปกบการนบถอผ
“ ” การอวตาร แปลวา การลงมา คอการลงมาเกด “ ” เปนมนษยหรอ การเขาในรางของมนษย
หมายถง พระวษณเสดจลงมาเกดบนโลกมนษย เปนภาคเปนตอนตาง ๆ กนเพอปราบยคเขญใน
โลกใหหมดสนไป ถอเปนปฏบตการอนสำาคญยง ของพระวษณ เมอมยคเขญเกดบนโลกมนษย
พระวษณกจะอวตารลงมาชวยขจดปดเปาเสย
มบนทกจนเกยวกบพระภกษ 2 รปจากฟนนเดนทางไปทจนเพอแปลคมภรพทธจากภาษา
บาล สนสกฤตเปนภาษาจน ตามหลกฐานจน ฟนนนาจะเปนรฐเดยวท
ประกอบดวยเมองเลกๆตางๆรวมเขาดวยกน, ผคนนยมการสก
หลกฐานโบราณคด ทำาใหเราทราบวา ฟนนนา จะเปนรฐทเปนศนยกลางการคาทสำาคญในชวง
C1-C5 เนองจากพบโบราณวตถทเปนสนคาจน, สนคาโรมนทเมอง ออกแกว (Oc Eo)
องกอร โบราย (Ankhor Borai) นาจะเปนศนยกลางของอาณาจกรหรออาจจะเปนแหลงตง
ถนฐานแรกๆของประชากรในรฐน
นอกเหนอจาก หลกฐานทางโบราณคด เชนพระพทธรป, เงนตรา, ถวยชาม, เทวรป และ
ศลปวตถแบบอมราวด (ศลปะอนเดยใต) เราพบตำานานพนเมอง และเอกสารบนทกของ
ชาวจน ตามตำานาน ฟนน กำาเนดราว พทธศตวรรษท 6 บางตำานานกลาววา พทธศตวรรษท 10
อวบ ยงไมมทรวดทรง องคเอว ยงไมมรายละเอยดของกลามเนอ เหมอนศลปะ
แบบคปตะ เนนความสำาคญของเพศแม
เงนตราสมยฟนนเปนเหรยญเงนกลมแบน ทำา ดวยการหลอจากแมพมพ ดานหนงเปนรป
พระอาทตยครงดวงเปลงรศม อกดานเปนรปสญลกษณมงคลเกยวกบคตความเชอในศาสนาพราหมณหรอฮนด
กษตรยองคแรก ชอ ฮวนเถยน แลนเรอมา จากอนเดยมาทฟนน แลวถกนางหลวเย
นางพญาของฟนนปลนเรอ ฮวนเถยน ทำาการ ตอสจนนางยอมแพและแตงงานดวย
ตำานานท 2 มพราหมณผหนง เดนทางมาจากอนเดย
พรอมธนวเศษ มายงชายฝงกมพชา มธดา พญานาคพายเรอมารบ พราหมณ ยงธนใส
ทำาใหนางกลวและยอมแตงงานดวย พญานาค ชวยดมนำาทะเลจนทะเลแหง แลวสรางเมองให
ปกครอง ชอวาเมอง กมโพช
พราหมณชอ โกณธญญะ แลนเรอมาจาก อนเดย ในราวพทธศตวรรษท 10 แลวแตงงาน
กบเจาหญงนาค ซงเปนธดาของพญานาค สตวเทพเจาทชาวพนเมองฟนนนบถอ
ตำานาน เชอถอไดยาก แตแสดงใหเหนถงการทฟนนไดรบอทธพลจากอนเดยซงผสมผสานกบความเชอทองถน
มนกประวตศาสตรไดแสดงขอคดเหนเกยวกบ ตำานานของฟนนหลายทาน อาท
เคนเนธ อาร ฮอลล วเคราะหวา การใชตำานาน เกยวกบพราหมณ เปนการอางเรองราวเพอ
ความศกดสทธของสถาบนกษตรย หรอตวกษตรยเอง
มลตน ออสบอรน วเคราะหวา เรองตำานานนา จะเปนเรองทเลาสบตอกนมาและบดเบอน เพอ
หวงผลทางปฏบตอยางสง สำาหรบคนระดบทเปนผปกครองรฐ
ตำานาน ใชเพอสรางความชอบธรรมใหกษตรย
หลกฐานจนทเกาทสดทบนทกเกยวกบฟนนคอ จดหมายเหตสามกก (S nguó zhìā ) โดย เฉน
โซว (Chén Shòu) นกประวตศาสตร ของราช วงศจน หลงจากสมาเจยน สามารถรวมจนให
เปนแผนดนเดยวกนได - บนทกเกยวกบการทฟนนสงทตมาทมณฑล
หนงในตอนใตของจน - บนทกเกยวกบ กษตรยกกงอของจน สงทตไป
ทฟนน
บนทกของชาวจน ชอ คงไถ
บนทกของชาวจน บรรยายรายละเอยดของ ชาวฟนนวา มผวดำา ผมหยก ลาหลง ทำา
กสกรรมแบบบรรพกาล ถอสจจะ ผคนโอบออม อาร นบถอผ ตามตำานานไทใหญ เรยก ชาวฟ
นนวา พวกยกษ หรอ ผเสอ
นอกจากนนบรรยายถง สภาพของเมองฟนน เชน มกำาแพงลอมรอบ มปราสาทราชวง
ในเรองตวอกษร บนทกจนกลาววา มอกษรใช ลกษณะคลายกบพวกฮ (คลายอกษรอนเดย
โบราณ) มทาสและเชลยศก การพจารณาคด เชน ดำานำาลยไฟพสจน ใชโซ
คลองมอแลวเดนไป 7 กาว รวมถงบรรยายเรองการทดนำา เพอการเพาะ
ปลก ผคนทอฝายและหลอมโลหะได
จดหมายเหตราชวงศถง บรรยายถงการพาย แพของชาวฟนนตอเจนละ (โจฬะ) ทางตอน
เหนอ ทำาใหกษตรยฟนน ตองอพยพหนลงทางใตซงนกประวตศาสตรไดขอสนนษฐานถงการลมสลายของฟนนจากจดหมายเหตราชวงศถง
ฟนนสามารถพฒนาจาก สงคมเผา มาเปน สงคมรฐได เมอราว C1
สงคมฟนนประกอบดวย หมบาน หลายๆแหง แลวขยายออกไป เนองจากประชากรเพมขน จง
ตองขยายททำาการเกษตรออกไป ฉะนน ปจจยสำาคญทกอใหเกดรฐฟนนกคอ
ความสามารถในการขยายททำาการเกษตรจนสามารถรองรบการเพมขนของประชากรได
อกปจจยหนงคอ ความสามารถในการทำา ชลประทาน เพอสนบสนนการทำาเกษตร เชน
ทำานบนำา อางเกบนำา คลองชลประทานสงนำาแลวระบายไปไรนาตางๆ
ตามคมภร อรรถศาสตร ของ เกาฎลยะ ท ปรกษาราชการแผนดนของพระเจาจนทรคปต
ของราชวงศโมรยะ ในอนเดยราว C1 กลาวไว วา การดำารงอยของรฐ นอกจากความเขมแขง
ของกษตรยและกองทพแลว ตองอาศย การทำาชลประทานเพอการทำาเกษตร
อกปจจยหนง คอความสามารถในดานการคา อาณาจกฟนน มเมองทาชอเมองออกแกว
(ใกลๆแหลมญวน)
นกโบราณคดชาวฝรงเศส Louis Mallaret เปนคนแรกทขดคนทออกแอว เมอเดอน
กมภาพนธ พ.ศ. 2485 เมองออกแกวเปนเมองสำาคญทางการคาเมอง
หนงในสมยโบราณ มหลกฐานตะวนตกทกลาวถงเมองออกแกว โดย
เฉพาะบนทกโดยนกภมศาสตรทสำาคญของพระ เจาอเลกซานเดอรมหาราชแหงมาซโดเนย ทชอ
วา ปตอเลม (Ptolemy) ชาวโรมนเรยกเมองออกแกววา คตตการา
(Kattigara) คตตการา นาจะเปนภาษาสนสกฤตทแปลวา
เมองทแขงแกรง เปนเมองตดทะเลใกลปากแมนำาโขงทถกเชอม
ดวยคลองหลายๆสายในกมพชาและตอนใตของ เวยดนาม
ฟนน สงเรอสนคาไปคาขายกบจน และมการสง ทตไปเจรญสมพนธไมตรกบจน อาท
พ.ศ. 1027 ถวายเจดยงาชาง แกจน พ.ศ. 1096 ถวายพระพทธรปทำาดวยปะการง
แกจน เมองออกแกว เปนเมองทาสำาคญ ทแวะจอดเรอ
พกสนคาของพอคาอนเดย และนาจะเปนแหลงททำาใหวฒนธรรมอนเดยเขามาเผยแพรในฟนน
ตงแตชวง C3 เปนตนมา เมองออกแกวเปนตวกระตนใหเกดการผลตเพม
ขนในดนแดน เพอสนองความตองการสนคา ของพอคาทแวะมา
ในชวง C4 เสนทางการคาเปลยนจากอาวไทยและเมองออกแกวไปทเกาะสมาตราและ
อาณาจกรศรวชย รวามถงจนพยายามผกขาด การคาทางทะเลมากขน
ทำาใหเมองออกแกวถกลดความสำาคญทางการ คาลง จนเศรษฐกจของฟนนซดเซา
ชวง C6 ฟนนถกผนวกเขาเปนสวนหนงของอาณาจกเจนละทอยทางตอนกลางของกมพชาคอนไปทางตอนใตของเวยดนาม
ฟนน ไมใช อาณาจกร (Kingdom) จรงอยทอาณาเขตของอาณาจกรฟนนกวาง
ขวาง เอกสารจน แสดงใหเหนถงความผดพลาดใน
การใชคำาศพท คำาวา อาณาจกร หรอKingdom
การมองฟนนวาเปนอาณาจกร หรอ Kingdom เปนการใชมมมองตะวนตก ในการมอง สงคม
ตะวนออก ตามสภาพความเปนจรงของรฐโบราณในเอเชย
ตะวนออกเฉยงใต ฟนนเปนเพยงการรวมเผา ตางๆเขาดวยกน
หวหนาเผาๆหนงอาจจะมอำานาจเหนอเผา ทงหมด แคเพยงชวอายคนและตองอาศยความ
สามารถในการรบ
การแบงชนชนทางสงคม ยงไมเปนโครงสราง ทซบซอนเหมอนรฐสมยหลงๆ ทมความเปนรฐ
จารต เชน นครวด, หงสาวด, อยธยา การสบสนตตวงศ ยงไมเกดขน
ในเรองความสามารถในการจดการเรองเกษตรกรรมและการชลประทานเพอเลยงด
ประชากรทมจำานวนมาก กถกทาทายโดยนก วชาการ เชน ดบบลว เจ แวนเลอ
อางเกบนำาทพบ อาจใชในพธกรรมทางศาสนา เพอความชอบธรรมของลทธเทวราชา มากกวา
ใชเปนแหลงชลประทาน รฐไมไดมการทำาชลประทานขนาดใหญมากนก
กลบกน การทำาชลประทานเปนสงทประชาชน ทำากนเอง
การปลกขาวยงคงอาศยฤดกาลทางธรรมชาต
รงเรองระหวาง C6-C9 เปนอาณาจกรเรมแรกของอาณาจกรเขมร
เปนอาณาจกรทไดรบอทธพลอนเดยจาก อาณาจกรในอนเดยใต อาท จากราชวงศปลลา วะและราชวงศชารกยะ
เปนรฐเดยวทรวม ชมชนเมองทถกปกครองดวย ชนเผาตางๆ ในบรเวณเวยดนามใต, กมพชา,
ดนดอนสามเหลยมปากแมนำาโขง, ทราบสงบรเวณเมอกเขาพนมดงรกในภาคอสานของประเทศไทย
ศนยกลางของเจนละยงไมสามารถหาขอสรปได นกวชาการบางทานเสนอวาอยบรเวณแควน
จำาปาศกดบรเวณภาคกลางของลาว
การศกษาประวตศาสตรอาณาจกรเจนละโบราณตองอาศยหลกฐานทเปนจารกสนสกฤต
และหลกฐานจากจดหมายเหตจน (จดหมายเหตราชวงศสย)
โดยรวมจะมเรองราวเกยวกบกษตรยทองถน, ตำานานการสรางเมองตางๆ รวมถงการอภเษก
สมรสระหวางเชอพระวงษในหวเมองตางๆของเจนละ
จดหมายเหตราชวงศสยระบวา เจนละ เคยเปน ประเทศราชของฟนน ปลดแอกตนเองออกจาก
การฟนนไดในชวง C6 โดยมปฐมกษตรยคอ พระเจาภววรมนท 1
พระเจาภววรมนท 1 ทรงมเชอสายมาจาก พระเจารทรวรมน (Rudravarman) กษตรย
ของฟนน (สนนษฐานวานาจะเปนหลาน) ตอมาพระเจามเหนทรวรมน
(Mahendravarman) (จตเสน) ผเปนพระ อนชาไดขนครองราชยแทน พระองคเปนแมทพ
ทรบเกงตงแตสมยพระเจาภววรมนท 1 อาณาเขตทขยายตวอยางกวางขวางของเจนละมาจากการทำาสงครามของพระองค
ตอมาในสมยของพระเจาอสานวรมน (C7) พระ ราชโอรสของพระเจามเหนทราวรมน ทรงขยาย
อำานาจไปทางดานตะวนตกของกมพชาและได ตงเมองหลวงใหมทเมองอสานประ ใกลกบสม
โบร ไพรกก ( จงหวดกำาปม ธม ในปจจบน) กษตรยองคตอมาคอ พระเจาภววรมนท 2 และ
ตามมาดวยพระเจาชยวรมนท 1
แหลงโบราณคดสำาคญทเมองอสานประอยท แหลงโบราณคดสมโบรไพรกก (Sambor Prei
Kuk) อยทางดานทศเหนอของจงหวดกำาปง ธม ในประเทศกมพชาปจจบน
ในชวง C8 หลงจากรชสมยของพระเจาชยว รมนท 1 เกดปญหาภายในเจนละจนทำาให
อาณาจกรเจนละถกแบงออกเปน 2 สวนคอเจนละบก-เจนละนำา
1. เจนละบก จดหมายเหตของจน ระบวาศนยกลางคอตอนบนของวดภ(แควนจำาปาศกดของลาว) เรยกวา เวนตน หรอ โพเลยว
2. เจนละนำา อยทางใตถกลอมรอบดวยทะเล และเตมไปดวยแมนำา ทะเลสาบ หนอง บง ตางๆ
ประกอบดวยแควนสำาคญตางๆ อาท - แควนพาลาทตยประ - แควนศมภประ - อศานประ (แควนเดมทมเชอสายกษตรยเจนละ
ยคเรมแรกปกครอง) ตอมาเจนละทงสามแควน รวมตวกนภายใต
การนำาของเจาชายปษกรโดยการสมรสระหวางพระองคกบเจาหญงแควนศมภประ
- พระเจาราเชนทรวรมนท 1 เปนปฐมกษตรยเจนละนำาทรวมเปนแผนดนเดยวกน
C8 ประวตศาสตรกระแสหลก วเคราะหวา พวก ชวาจากอาณาจกรมะทะรม (ราชวงศไศเลนทร)
ไดยกทพมาตเจนละ และทำาใหเจนละอยภายใตอำานาจของชวาในชวงระยะเวลาหนง
เรามกจะเขาใจผดวาการรวมเจนละบกและเจน ละนำา เปนอาณาจกรพระนคร (Angkhor
Empire) เกดจากการทกษตรยราชวงศไศเลนทรแหงอาณาจกรศรวชยยกทพเขามาทำา
สงครามกบเจนละ แตปกครองไดไมนานกถก พระเจาชยวรมนท 2 ขบไลออกไป จนสามารถ
ตงอาณาจกรพระนครขนได อาณาจกรศรวชยอยบนเกาะชวา หางไกลจาก
กมพชามาก การคาขายในชวงนศนยกลางและเสนทางการ
คาจากอนเดยสจนอยทเกาะชวา จงไมมเหตผลใดทกษตรยชวาจะตองยกทพมา
ทเจนละ
โดยทวไปเรามกจะเขาใจวาเจนละเปนรฐทแยกออกมาจากฟนนหรอไมกสามารถปลดแอกจาก
การเปนประเทศราชของฟนนได สนนษฐานใหมๆเกยวกบเจนละ คอ เจนละเปน
พฒนาการของรฐฟนน
คำาวาเจนละ เปนคำาทออกเสยงตาม บนทกของ ชาวจน
นกวชาการบางสวน ถอวาเจนละ = อาณาจกร กมพชา
คำาวากมพชา สนนษฐานวานาจะตงตามชอของ ฤาษตนหนงของอนเดยทมชอวา กมพ สวายะภ
วะ (Kambu Swayambhuva)
ยอรซ เซเดส เสนอวา เจนละเปนรฐทไดรบอทธพลอนเดยและสนนษฐานวานาจะมศนยกลางอยบรเวณทราบตอนกลางของแมนำา
โขง ซงอยทางทศเหนอของรฐฟนนเดม นกวชาการสวนใหญมกจะสนนษฐานวากษตรย
เจนละเปนผผนวกเอาฟนนเปนสวนหนงของเจน ละ
เซเดส ยงตงสมมตฐานเพมเตมโดยอางจากหลก ฐานจนวา พระเจาภววรมนท 1 ของเจนละได
อภเษกสมรสกบเจาหญงจากฟนนจนทำาใหฟนนและเจนละเปนทองแผนเดยวกน
บางหลกฐานกระบวาศนยกลางการปกครองอยทเมองเชษฐาประทางฝงตะวนออกเฉยงเหนอ
ของทะเลสาบเขมร (โตนเลสาบ)
ค.ศ.802 – 1431 ศนยกลางของรฐอยทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
มชอวา เมองพระนคร (Angkor) มศาสนสถานทสำาคญคอ นครวด ( หลงจาก
C15 – C17 เรมพบประตมากรรมทางพทธศาสนาในตวปราสาท)
นครวดถกคนพบโดยชาวฝรงเศสใน ค.ศ.1850
ปฐมกษตรยของอาณาจกรกมพชาสมยพระนคร คอใคร ยงไมสามารถระบไดในปจจบน
นกวชาการสวนใหญในอดต มกสนนษฐานวา เปน พระเจาชยวรมนท 2 โดยศกษาจากศลา
จารกภาษาเขมรโบราณทปราสาทสตอก กอก ธม
จารกทสดอก กก ธม เกยวกบ การทำาพธ สถาปนาเปนสกลกษตรย ของพระเจาชยวรมนท
2 อยางไรกตาม พระเจาชยวรมนท2 และพระเจา
ชยวรมนท 3 ไมเคยทงจารกใดๆไว จารกทสดอก กก ธม เปนจารกทมอายในชวง
C11 ( ค.ศ.1050)
โคลด จาค เสนอวา พระเจาชยวรมนท 2 เสดจ กลบจากดนแดนทเรยกวา ชวา
บางจารกใน C 10 ระบวา พระเจาชยวรมนท2 ทรงประกอบพธกรรมพเศษทภเขากเลน ทำาให
ชวา ไมสามารถ ควบคมกมพชาไดอกตอไป โอ ดบบลว วอเตอร และ โคล จาค ไดเสนอเพม
เตมวา พระเจาชยวรมนท 2 ทรงเสดจทำาศกทว กมพชาเพอเปนการรวบรวมแวนแควนตางๆ
กษตรยองคตอมา คอ พระเจาชยวรมนท 3 ตามจารก ระบวา พระองคทรงเปนกษตรยนก
ลาชาง สวนพระราชกรณยกจอนๆไมมบนทกปรากฏมากนก
พระเจาชยวรมนท 3 ทรงจดการเกยวกบ เทวาลยและจารกทหรหราลย เพอสรางความ
ชอบธรรมในฐานะทพระองคสบเชอสายมาจาก ชายาของพระเจาชยวรมนท 2
กษตรยองคตอมาคอ พระเจาอนทรวรมน (ค.ศ.877 – 889)
จารกระบวา ทรงเปนผทำานบำารงระบบ ชลประทาน (อนทรทะทะกะ)
ทรงรบสงใหขดบาราย (สระนำาขนาดใหญ) กวางประมาณ 650 เอเคอร ท หรหราลย เพอ
ใชรองนำาฝนและเพอบชาเทพเจาลำานำา
นอกจานนทรงสรางเทวรปขนเพอ แสดงความ เคารพตอ พระราชบดา และ พระราชมารดา ไว
ทปราสาทพะโค และปราสาทบากอง ใกลกบ เมองหรราลย
พระเจาอนทรวรมนยงทรง ขยายอำานาจออกไป อยางกวางขวาง โดยเฉพาะบรเวณภาคอสาน
ของไทย พระราชโอรสของพระองค ทรงพระนามวา พระ
เจายโศวรมน (ค.ศ.889 – 910) ขนครองราชยโดยการทำาสงครามกบพระราชอนชา
ตามจารกสดอก กก ธม ระบวา ทรงตงเมองยโศ ประ เปนราชธาน (ทศเหนอของเสยมเรยบใกล
นครธม) เปนศนยกลางจนถง C14 อกพระนามหนงคอ กษตรยเรอน (The Leper
King)
จารกประมาณ 6 หลก ทพบทางดานตะวนออก เฉยงใตของกมพชาระบวา พระองคทรงอางวา
พระราชมารดาของพระองคทรงสบเชอสายมาจากกษตรยฟนน
ซงนอกจากจะเพอสรางความชอบธรรมแลว ยงสะทอนถงประเพณของกษตรยกมพชาในการ
เคารพญาตฝายมารดา จารกประมาณ 12 หลก ระบวา พระองคทรง
สรางศาสนาสถาน (ปราสาทหน) ประมาณ 100 แหง ทกแหงจะมทพกใหกบกษตรยเวลาเดนทาง
มา พระองคสรางปราสาทโลเลย เพอเปนรำาลกถง
พระราชบดาและพระราชมารดาโดยเปนเทวาลย มนำาลอมรอบ (ปจจบนไมคอยสมบรณเพราะพง ทลายลงในป พ.ศ.2511)
มการสรางบาราย ชอ ยโศทะทะกะ
นอกจากปราสาทโลเลย จารกสดอก กก ธม ยง ระวาถง การสรางเทวาลยทเมองหลวงใหม
บรเวณพนมกนดาล (ปราสาทพนมบาเกง)
พระองคเปนผสราง ปราสาทเขาพระวหารบรเวณพรมแดนประเทศกมพชาและประเทศไทย
ในปจจบน การสรางปราสาทนอกจากสะทอนถงความ
เจรญของศาสนาฮนด-พทธในกมพชาและความปรชาสามารถของกษตรยในการควบคมกำาลง
พล ยงสะทอนถงการเกณฑเชลยจากหวเมองตางๆ
ซงอาจจะกอใหใหเกดชนชนชางฝมอในสงคม เขมรสมยพระนคร
นอกจากนจารกในสมยนยงระบ ถง การเกบ ภาษ (จงกอบ) อยางเปนระบบในอาณาจกรของ
พระองค หรอการเสยคาปรบของคนในสงคม เปนไหม
สวนเรองการเมองไมคอยมจารกใดกลาวถง
ตอมาสมยของพระเจาชยวรมนท 4 (ค.ศ.928 – 942)
โดยทวไปประวตศาสตรกระแสหลกจะระบวา พระองคยายเมองหลวงไปทเมองเกาะแกร
(โฉกครรยาร) เพราะ ยโศธรประ เกดอทกภย เมองเกาะแกร มกจะเปนเมองหลวงทถกลมของ
อาณาจกรเขมรสมยพระนคร
จากการศกษาจารก นกวชาการ เชน เฮอรมน กลเก (Hermann Kulke) สนนษฐานวา
พระองคเปนกษตรยเขมรองคแรกทอางตนวา เปนรางอวตารของพระศวะ (พระองคทรงนบถอ
ไศวนกาย) กลเก เสนอตอวา พระองคประกาศตนเปน
กษตรยหลงจากทระบบเทวราชาทเมองหลวงเกา(ยโศธรประ) เรมเสอม
กษตรยเขมรองคตอมาจงอางตนวาอวตารมา จากพระศวะ ตามพระองค
ทเมองเกาะ แกร พบศวลงก ทมขนาดใหญทสด ในกมพชา
เพอเปนการแสดงพระราชอำานาจ พระองคได สรางปราสาทธมขนทเกาะ แกร ซงถอวาเปนสง
กอสรางทสงใหญทสดในอาณาจกรเขมรใน กรณทไมนบปราสาทนครวด
ปราสาทธม ถกออกแบบคลายกบพรามด ใน อยปต
พระองคทรงโปรดใหมตำาแหนง famrvac (อาจ จะอานวา ตำารวจ) เปนผเกบสวยในอาณาจกร
เขมร โดยสามารถจายเปนรปแบบของขาว, ปลา, พชผลผลต และ เหรยญกได
เดวด แซนดเดอร ผเขยนหนงสอประวตศาสตร กมพชา เสนอวาคำาวา famrvac ตรงกบ ภาษา
เขมรโบราณ ซงนาจะแปลวา ผเกบสวยจากราช สำานก
ผครองราชยตอจากพระเจาชยวรมนท 4 คอ พระราชนดดา พระนามวาพระเจาราเชนทรว
รมน 2 (ค.ศ.944 – ค.ศ.968) ซงมราย ละเอยดในจารกกลาวถงนอยมาก
พระเจาราชเชนทรวรมน 2 ทรงโปรดใหยาย เมองหลวงกลบไปท เมอง ยโศธรประ โดยทรง
ใหมการบรณะเมองขนใหม
ยคสมยของพระเจาราเชนทรวรมนท 2 = ยคแหงสนตสข
ทรงทำาสงครามชนะอาณาจกรจามปาทางตะวน ออก
จารกทปราสาทแปรรป กลาวถง การขยายตว ทางการคาเขาไปทางตะวนตก (หมายถงภาค
ตะวนออกเฉยงเหนอของไทย) - ระบถงการทพระองคทรงมขนตธรรมตอ
พทธศาสนาและการศกษาพระพทธศาสนาของ พระองค
ตอมา พระเจาชยวรมนท 5 ทรงขนครองราชย เปนผสรางปราสาทบนทายสร
หลงจากสมยของพระเจาชยวรมนท 5 (ค.ศ.1001) อาณาจกรเขมรเกดสงครามภายใน ซงนาจะเปนการแยกตวออกของแควนตางๆ
ในชวงน จารกตางๆระบวา มเจาชายจากตอน เหนอของกมพชา สามารถทำาสงครรมและ
รวบรวมอาณาจกรเปนหนงเดยวได เจาชาย องคน เมอขนครองราชย ทรงพระราม
วาสรยวรมนท 1 ในราว ค.ศ.1003 พระองคทรงขยายอาณาเขตมาในอาณาจกร
ละโว (ปจจบนคอประเทศไทย) ทรงตงราชธานทเมองยโศธรประดงเดม ซง
จารกระบ ถงการทพระองครบสงใหขาราชการ มากกวา 4000 คน มาทำาพธสาบานตน
ทรงรเรมใหมการคาขายกบอาณาจกรตางแดน โดยการนำาเอา ขาว วว ควาย ทาส ของปา ไป
แลกกบสนคาอนๆทไมมในกมพชา นกประวตศาสตรวเคราะหวาพระองคทรงทำาให
สภาบนกษตรยเขมแขงขน โดยพจารณา จาก การขยายอาณาเขตและการใชขาราชการ
นอกจากนน ในสมยพระองคยงกอใหเกดสถาบนศาสนา, สถานบนขนนางขนดวย ซงทง2 สถาบนตางมผลประโยชนรวมกนอยางลงตว
มการกระจายอำานาจใหกบขาราชการตามหว เมองตาง
บงคบใหมการเกณฑแรงงาน โดยใหสงกดกบ ขาราชการทองถน
ค.ศ.802 – 1431 ศนยกลางของรฐอยทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
มชอวา เมองพระนคร (Angkor) มศาสนสถานทสำาคญคอ นครวด ( หลงจาก
C15 – C17 เรมพบประตมากรรมทางพทธศาสนาในตวปราสาท)
นครวดถกคนพบโดยชาวฝรงเศสใน ค.ศ.1850
ปฐมกษตรยของอาณาจกรกมพชาสมยพระนคร คอใคร ยงไมสามารถระบไดในปจจบน
นกวชาการสวนใหญในอดต มกสนนษฐานวา เปน พระเจาชยวรมนท 2 โดยศกษาจากศลา
จารกภาษาเขมรโบราณทปราสาทสตอก กอก ธม
จารกทสดอก กก ธม เกยวกบ การทำาพธ สถาปนาเปนสกลกษตรย ของพระเจาชยวรมนท
2 อยางไรกตาม พระเจาชยวรมนท2 และพระเจา
ชยวรมนท 3 ไมเคยทงจารกใดๆไว จารกทสดอก กก ธม เปนจารกทมอายในชวง
C11 ( ค.ศ.1050)
โคลด จาค เสนอวา พระเจาชยวรมนท 2 เสดจ กลบจากดนแดนทเรยกวา ชวา
บางจารกใน C 10 ระบวา พระเจาชยวรมนท2 ทรงประกอบพธกรรมพเศษทภเขากเลน ทำาให
ชวา ไมสามารถ ควบคมกมพชาไดอกตอไป โอ ดบบลว วอเตอร และ โคล จาค ไดเสนอเพม
เตมวา พระเจาชยวรมนท 2 ทรงเสดจทำาศกทว กมพชาเพอเปนการรวบรวมแวนแควนตางๆ
กษตรยองคตอมา คอ พระเจาชยวรมนท 3 ตามจารก ระบวา พระองคทรงเปนกษตรยนก
ลาชาง สวนพระราชกรณยกจอนๆไมมบนทกปรากฏมากนก
พระเจาชยวรมนท 3 ทรงจดการเกยวกบ เทวาลยและจารกทหรหราลย เพอสรางความ
ชอบธรรมในฐานะทพระองคสบเชอสายมาจาก ชายาของพระเจาชยวรมนท 2
กษตรยองคตอมาคอ พระเจาอนทรวรมน (ค.ศ.877 – 889)
จารกระบวา ทรงเปนผทำานบำารงระบบ ชลประทาน (อนทรทะทะกะ)
ทรงรบสงใหขดบาราย (สระนำาขนาดใหญ) กวางประมาณ 650 เอเคอร ท หรหราลย เพอ
ใชรองนำาฝนและเพอบชาเทพเจาลำานำา
นอกจานนทรงสรางเทวรปขนเพอ แสดงความ เคารพตอ พระราชบดา และ พระราชมารดา ไว
ทปราสาทพะโค และปราสาทบากอง ใกลกบ เมองหรราลย
พระเจาอนทรวรมนยงทรง ขยายอำานาจออกไป อยางกวางขวาง โดยเฉพาะบรเวณภาคอสาน
ของไทย พระราชโอรสของพระองค ทรงพระนามวา พระ
เจายโศวรมน (ค.ศ.889 – 910) ขนครองราชยโดยการทำาสงครามกบพระราชอนชา
ตามจารกสดอก กก ธม ระบวา ทรงตงเมองยโศ ประ เปนราชธาน (ทศเหนอของเสยมเรยบใกล
นครธม) เปนศนยกลางจนถง C14 อกพระนามหนงคอ กษตรยเรอน (The Leper
King)
จารกประมาณ 6 หลก ทพบทางดานตะวนออก เฉยงใตของกมพชาระบวา พระองคทรงอางวา
พระราชมารดาของพระองคทรงสบเชอสายมาจากกษตรยฟนน
ซงนอกจากจะเพอสรางความชอบธรรมแลว ยงสะทอนถงประเพณของกษตรยกมพชาในการ
เคารพญาตฝายมารดา จารกประมาณ 12 หลก ระบวา พระองคทรง
สรางศาสนาสถาน (ปราสาทหน) ประมาณ 100 แหง ทกแหงจะมทพกใหกบกษตรยเวลาเดนทาง
มา พระองคสรางปราสาทโลเลย เพอเปนรำาลกถง
พระราชบดาและพระราชมารดาโดยเปนเทวาลย มนำาลอมรอบ (ปจจบนไมคอยสมบรณเพราะพง ทลายลงในป พ.ศ.2511)
มการสรางบาราย ชอ ยโศทะทะกะ
นอกจากปราสาทโลเลย จารกสดอก กก ธม ยง ระวาถง การสรางเทวาลยทเมองหลวงใหม
บรเวณพนมกนดาล (ปราสาทพนมบาเกง)
พระองคเปนผสราง ปราสาทเขาพระวหารบรเวณพรมแดนประเทศกมพชาและประเทศไทย
ในปจจบน การสรางปราสาทนอกจากสะทอนถงความ
เจรญของศาสนาฮนด-พทธในกมพชาและความปรชาสามารถของกษตรยในการควบคมกำาลง
พล ยงสะทอนถงการเกณฑเชลยจากหวเมองตางๆ
ซงอาจจะกอใหใหเกดชนชนชางฝมอในสงคม เขมรสมยพระนคร
นอกจากนจารกในสมยนยงระบ ถง การเกบ ภาษ (จงกอบ) อยางเปนระบบในอาณาจกรของ
พระองค หรอการเสยคาปรบของคนในสงคม เปนไหม
สวนเรองการเมองไมคอยมจารกใดกลาวถง
ตอมาสมยของพระเจาชยวรมนท 4 (ค.ศ.928 – 942)
โดยทวไปประวตศาสตรกระแสหลกจะระบวา พระองคยายเมองหลวงไปทเมองเกาะแกร
(โฉกครรยาร) เพราะ ยโศธรประ เกดอทกภย เมองเกาะแกร มกจะเปนเมองหลวงทถกลมของ
อาณาจกรเขมรสมยพระนคร
จากการศกษาจารก นกวชาการ เชน เฮอรมน กลเก (Hermann Kulke) สนนษฐานวา
พระองคเปนกษตรยเขมรองคแรกทอางตนวา เปนรางอวตารของพระศวะ (พระองคทรงนบถอ
ไศวนกาย) กลเก เสนอตอวา พระองคประกาศตนเปน
กษตรยหลงจากทระบบเทวราชาทเมองหลวงเกา(ยโศธรประ) เรมเสอม
กษตรยเขมรองคตอมาจงอางตนวาอวตารมา จากพระศวะ ตามพระองค
ทเมองเกาะ แกร พบศวลงก ทมขนาดใหญทสด ในกมพชา
เพอเปนการแสดงพระราชอำานาจ พระองคได สรางปราสาทธมขนทเกาะ แกร ซงถอวาเปนสง
กอสรางทสงใหญทสดในอาณาจกรเขมรใน กรณทไมนบปราสาทนครวด
ปราสาทธม ถกออกแบบคลายกบพรามด ใน อยปต
พระองคทรงโปรดใหมตำาแหนง famrvac (อาจ จะอานวา ตำารวจ) เปนผเกบสวยในอาณาจกร
เขมร โดยสามารถจายเปนรปแบบของขาว, ปลา, พชผลผลต และ เหรยญกได
เดวด แซนดเดอร ผเขยนหนงสอประวตศาสตร กมพชา เสนอวาคำาวา famrvac ตรงกบ ภาษา
เขมรโบราณ ซงนาจะแปลวา ผเกบสวยจากราช สำานก
ผครองราชยตอจากพระเจาชยวรมนท 4 คอ พระราชนดดา พระนามวาพระเจาราเชนทรว
รมน 2 (ค.ศ.944 – ค.ศ.968) ซงมราย ละเอยดในจารกกลาวถงนอยมาก
พระเจาราชเชนทรวรมน 2 ทรงโปรดใหยาย เมองหลวงกลบไปท เมอง ยโศธรประ โดยทรง
ใหมการบรณะเมองขนใหม
ยคสมยของพระเจาราเชนทรวรมนท 2 = ยคแหงสนตสข
ทรงทำาสงครามชนะอาณาจกรจามปาทางตะวน ออก
จารกทปราสาทแปรรป กลาวถง การขยายตว ทางการคาเขาไปทางตะวนตก (หมายถงภาค
ตะวนออกเฉยงเหนอของไทย) - ระบถงการทพระองคทรงมขนตธรรมตอ
พทธศาสนาและการศกษาพระพทธศาสนาของ พระองค
ตอมา พระเจาชยวรมนท 5 ทรงขนครองราชย เปนผสรางปราสาทบนทายสร
หลงจากสมยของพระเจาชยวรมนท 5 (ค.ศ.1001) อาณาจกรเขมรเกดสงครามภายใน ซงนาจะเปนการแยกตวออกของแควนตางๆ
ในชวงน จารกตางๆระบวา มเจาชายจากตอน เหนอของกมพชา สามารถทำาสงครรมและ
รวบรวมอาณาจกรเปนหนงเดยวได เจาชาย องคน เมอขนครองราชย ทรงพระราม
วาสรยวรมนท 1 ในราว ค.ศ.1003 พระองคทรงขยายอาณาเขตมาในอาณาจกร
ละโว (ปจจบนคอประเทศไทย) ทรงตงราชธานทเมองยโศธรประดงเดม ซง
จารกระบ ถงการทพระองครบสงใหขาราชการ มากกวา 4000 คน มาทำาพธสาบานตน
ทรงรเรมใหมการคาขายกบอาณาจกรตางแดน โดยการนำาเอา ขาว วว ควาย ทาส ของปา ไป
แลกกบสนคาอนๆทไมมในกมพชา นกประวตศาสตรวเคราะหวาพระองคทรงทำาให
สภาบนกษตรยเขมแขงขน โดยพจารณา จาก การขยายอาณาเขตและการใชขาราชการ
นอกจากนน ในสมยพระองคยงกอใหเกดสถาบนศาสนา, สถานบนขนนางขนดวย ซงทง2 สถาบนตางมผลประโยชนรวมกนอยางลงตว
มการกระจายอำานาจใหกบขาราชการตามหว เมองตาง
บงคบใหมการเกณฑแรงงาน โดยใหสงกดกบ ขาราชการทองถน
เปนยคทองของอาณาจกรเขมร (อาณาจกรกมพชา)
เปนยคทนกวชาการมความสนใจมาก เรมตนชวง C11 (ค.ศ.1113) ตงแตพระเจาสรยวรมนทรงสรางเมองนครวด
และสถาปนาเปนราชธานแหงใหมของอาณาจกร
พระเจาสรยวรมนท 2 ไมมสวนเกยวของกบ พระเจาสรยวรมนท 1
สรยวรมน = ผอยใตความคมครองของสรยเทพ
พระเจาสรยวรมนท 2 ทรงครองราชยตงแตค.ศ.1113 – 1145 ( บางตำาราระบวา ถง ค.ศ. 1150)
พระราชกรณยกจทสำาคญคอการสรางปราสาท หนนครวด (Angkor Wat)
ทรงทำาสงครามขยายดนแดนไปทวกมพชา จรดดนแดนประเทศไทยทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, ภาคกลาง (ละโว), หรภญชยทางภาคเหนอและเมองกระบ, นครศรธรรมราชในภาค
ใตของไทย ทรงทำาสงครามกบอาณาจกรขางเคยง อาท
จามปา และ ไดเวยต ตามหลกฐานของได เวยต ระบวาพระองคยก
ทพรวมกบจามปาไปต ไดเวยต ถง 3 ครงแคไม สำาเรจ
- ครงท 1 ยกทพไป 20000 คน - ครงท 2 ยกทพเรอ 700 ลำา ไปตชายฝงทะเล
ของ ไดเวยต - ครงท 3 ไมมรายละเอยดกลาวถง
ตอมา จามปา ทำาสนธสญญาเปนมตรกบได เวยต
พระเจาสรยวรมนท 2 จงยกทพไปตจามปา และเขายดเมอง วจายา (Vijaya) เมองหลวง
ของจามปาไดสำาเรจ จามปา สามารถทำาสงครามชนะ นครวดใน
ค.ศ.1177 บรเวณโตนเลสาบ ทรงสงทตไปยงอาณาจกรนอกเอเชยตะวนออก
เฉยงใตคอ - อาณาจกรโจฬะทางอนเดยใต ในป ค.ศ.
1114 เพอถวายหนลำาคา - สงทตไปจนถง 3 ครง คอ ค.ศ.1116,
1120, 1128 ตามหลกฐานจนทบนถงใน C13 ระบวาคณะทตประกอบดวยขนนาง 14 คน และ
มบนทกทระบวา “เขมรเปนรฐบรรณาการทยงใหญของจน”
การสรางปราสาทนครวดของพระองคสะทอนถง ความศรทธาของพระองคตอพระวษณ โดย
สนนษฐานวาพระเจาสรยวรมนท 2 นาจะมการ ทำาพธกลปนา และโปรดใหใชเทวรปของพระ
วษณเปนพระประธานของปราสาทนครวด ปราสาทถกสรางในป ค.ศ.1132 (พระองค
พระชนมมายได 33 พรรษา) ปราสาทนครวด ประกอบดวย หอดดาว,
เทวาลย และทเกบพระศพ เปนปราสาทเดยวทหนหนาไปทางตะวนตก
“ ” เสยมกก ( ในจารกภาษาเขมร ประกอบรปสลก นนตำาบนระเบยงประวตศาสตรทปราสาทนครวด
มอายราว พ.ศ. 1650) “ ” อานวา เสยมกก หมายถง พวกเสยม(สยาม) หรอ ชาวสยาม
เสยมกก เปนชอทจนเรยกพวกสยามหรอขาว สยาม ซงเปนทรบรกวางขวางในยคนนหรอกอน
หนา วามความชำานาญการคาทางบกบรเวณดน แดนภายใน แลวใชภาษาตระกลไทย- ลาว เปน
ภาษากลางทางการคา
ขบวนแหของชาวสยาม หรอ เสยมกก เปนพวกทอยรฐและบานเมองบรเวณสองฝงโขงทเปนเครอญาตใกลชดสนทสนมของกษตรยกมพชา
“ ” ยคนน ฉะนนไมใช กองทพเมองขนของขอมตามคำาอธบายของนกวชาการเจาอาณานคมตะวนตก
ชาวสยาม ยคนนมศนยกลางอยสองฝงโขง บรเวณทเปนเวยงจนในสมยหลง สบจน
ปจจบน( เสยมกก ไมใชพวกสยามจากกรง สโขทย ตามทเคยเขาใจวาเปนเมองขนของ
กมพชา)
กก มรากจากคำาในภาษาจน หมายถง ประเทศ, แวนแควน, กลม, ชาว, พวก, หม, เหลา เชน
เปนกกเปนเหลา ฯลฯ อกขรวธภาษาเขมรตองสะกดวา กก มใชใน
เอกสารจนโบราณวา เสยมหลอกก หมายถงเมองไทย, กรงศรอยธยา, หลอฮกกก หมายถงเมองละโว(ลพบร)
เสยม คอ สยาม
ชาวสยาม หมายถง กลมชนไมจำากดเผาพนธแตสอสารดวยภาษาตระกลไทย-ลาว
จตร ภมศกด อธบายในหนงสอความเปนมาของ คำาสยามฯ สรปวาชอสยามมาจาก ซม, ซำา
หมายถง ตานำา, แหลงนำา มหลกฐานวาสยาม�ในเอกสารจนมไดหมายถง
“รฐสโขทย ดงนน �เสยมกก�” จงไมใชขบวนแหจากรฐสโขทย
“สวนอาจารยศรศกร วลลโภดม เสนอวา �เสยมกก�” ทปราสาทนครวด ควรเปนพวกรฐโคตรบรทอยบรเวณสองฟากแมนำาโขงตงแตยาน
อสานเหนอจนถงเวยงจน โดยอางวาเอกสารจน สมยหลง พ.ศ. 1700 ( หรอพทธศตวรรษท 18)
กลาวถงพวกสยาม (เสยม-เสยน) ไวหลายแหง แตจำาแนกเปนพวกใหญๆไดอยางนอย 2 พวก
คอพวกทเคลอนไหวทางทะเล เชน สพรรณบร, เพชรบร, นครศรธรรมราช กบพวกทเคลอนไหว
ทางบก เชน บานเมองสองฝงโขง มเวยงจนเปนตน
โจวตากวาน ระบวามพวกสยาม(เสยน) เขาไปทำามาหากนอยในกมพชา(เมองพระนครหลวง-นครธม) มอาชพปลกหมอนเลยงไหม ทอผาไหม
และรบจางทำางานบางอยาง รวมถงคาขาย แลวเคยยกทพโจมตหมบานชายแดนเมองพระนครหลวง
มตชน สดสปดาห วนศกรท 29 เมษายน 2554 “ ” เสยมกก รปสลกทนครวด ไปหามาใหได ถายรปมาสงดวย
พระเจาสรยวรมนท 2 เปนกษตรยทมพระปรชาเรองการทำาชลประทาน
บ พ โกรสลเยร กลาวไววา พระองคทรง สามารถแกปญหาภยแลง ดวยการสรางคคลอง
และ สระนำาขนาดใหญทพระนคร เพอรบนำาฝน ซงสามารถทำาใหนครวดสามารถทำานาไดปละ 2
ครง โดยเฉพาะในหนาแลง เมองทอยหางไกลสามารถใชนำาจากคลอง
ชลประทานในการทำานา แตในระยะหลง ระบบดงกลาวเสอมลง นครวดตองอาศยนำาจากเมองอนๆ
พระเจาชยวรมนท 7 ค.ศ.1181 – 1219 ( ครองราชยตอนเกอบ 60 พรรษา)
เปนกษตรยทยงใหญของอาณาจกรเขมร (เซเดสอาง)
พระองค (สมยเปนเจาชาย) สามารถทำาสงคราม ขบไลพวกจามใหออกไปจากเมองนครวดไดใน
ค.ศ.1178 พระองคนาจะเคยประทบทจามปา กอนทจะกลบมาประทบใกลๆปราสาทพระขรรค
(กำาปงสวาย) ขนครองราชยโดยการโคนบลลงกพระราชบดา
พระองคไมนาจะใชอปราชทจะขนครองราชยและไมนาจะเปนพระราชบตรคนโปรด
ทำาใหพระองคทรงสรางจารกเกยวกบพระราชกรณยกจ, ประวตจำานวนมาก (นกวชาการบาง
ทาน คดคานวา ในสมยพระองคไมพบจารกใดๆ)
ทรงขยายอาณาเขตไปทวกมพชา โดยเฉพาะบรเวณทราบลมแมนำาโขงตอนลาง, อาณาจกร
ลาว (บรเวณเวยงจนทร) และจามปา (ค.ศ.1191)
พระองคทรงเปนกษตรยพทธแบบมหายาน ทรงประกาศตนวาจะชวยปดเปลาทกขใหกบ
พสกนกรในอาณาจกร นกวชาการ เสนอวา ระบบกษตรยในสมยน =
ระบบพทธราชา เปนระบบใหมในอาณาจกรเขมร
แตกตางจากเทวราชาแบบฮนด กษตรยไมถอพระองควาเปนผอทศตนแก
เทพเจา หรอตองไปรวมกบเพทเจาหลงสนพระชนมแลว
กษตรย =พระโพธสตว พระโพธสตว = พระพทธเจาทยงมชวตอย/ ไม
ยอมตรสร เพอคอยชวยเหลอมนษย ชวงปลายรชกาล พทธแบบเถรวาทเรมเขามาม
บทบาทในกมพชา
พระองคทรงสราง, ถนนหนทาง, อโรคยาสถาน, บารายเกบนำา, ทพกใหกบนกเดนทางตามทองถนนในพระราชอาณาจกร
นอกจากนนความนยมพทธศาสนาของพระองคยงสะทอนออกมาจากการสราง
- ปราสาทตาพรม เพอถวายเปนพระราชกศลแกพระราชมารดา
- ปราสาทพระขรรค (กำาปงสวาย) เพอถวายแดพระราชบดา
จารกทปราสาทตาพรม ระบวา พระองคทรง สราง อโรคยาสถาน ใน 838 หมบาน มคนมา
ใชบรการถง 80000 คน มการใหขาวเปนการตอบแทนพวกแพทยททำางาน
ทรงสรางบารายชอ ชยะทะทะกะ (บารายเหนอ) ทรงสรางทพกทก 10 ไมล ( ประมาณ 16 km)
พบประมาณ 57 แหง – สรางถนนระหวางพมาย พระนคร และ
พระนคร - จามปา
การสรางเทวาลยอนมอทธพลของคตพราหมณ– ฮนด ยงคงสะทอนจากการทพระองคทรงสราง
ปราสาทบายนทเมองนครธม
นครธม แปลวา เมองอนยงใหญ (Great City) มเทวสถาน (ศาสนาสถาน) ทสำาคญ 3 แหง คอ 1.ปราสาทบาปวน 2. ปราสาทบายน 3. ปราสาทพมานอากาศ ( พระเจาชยวรมนท
7 ทรงสรางตอจากพระเจาราเชนทรวรมน ใน ชวง C10)
นกประวตศาสตรหลายทาน สนนษฐานวา ใน บนปลายรชกาล พระเจาชยวรมนท 7 ทรง
สนพระชนมดวยโรคเรอน อาจเปนสาเหตสำาคญทพระองคทรงสรางอโรค
ยาสถานถง 102 แหง ทวพระราชอาณาจกร(รวมถงในประเทศไทย) เพอ เปนการสรางบญใหพระองคหายประชวรตามแนวคดของพทธ
ศาสนา หลงจากรชสมยของพระองค อาณาจกรเขมรออนแอ ลง อยางมาก มการรน
ฟนคตฮนด ในเขมร ตงแตพระเจาอนทรวรมนท2 พระราชโอรสของพระเจาชยวรมนท 7
พระเจาขเรอน อาจจะหมายถง พระเจาอนทรว รมนท 2
กษตรยองคสดทายของอาณาจกรเขมรสมย พระนครคอ พระเจาชยวรมนท 8
เซเดส ระบวา ระหวางป ค.ศ. 1219 – 1296 เปนศตวรรษแหงวกฤตการณทวเอเชย (C13)
โดยเฉพาะกมพชา เอเชยตะวนออกเฉยงใต ถกอาณาจกรจนแหง
ราชวงศหยวนรกราน จกรพรรดจนไดสง จ ตา กวน ใหเปนทตมาท
เมองพระนคร เพอใหกมพชายอมอยภายใต อำานาจของจน (แตไมสำาเรจ)
ศาสนาดงเดมเรมถกแทนทโดยศาสนาใหม(พทธแบบเถรวาท)
เถรวาท = เพอประชาชน ลทธฮนดเคยสนบสนนความเชอ+ความเขมขน
ชนชน เรมเสอมลง พราหมณทเคยผกขาดการคา, เปนขาราชการ
ชนสง เรมถกลดอำานาจเหลอเพยงแคประกอบ พธกรรม ไมเฉพาะในเขมร แตใน มอญดวย
วรรณกรรมอนเดยเรมถกลดบทบาท (ภาพ จตรกรรมเกยวกบแนวคดอนเดยเรมหายไป และ
ถกแทนทดวยคตพทธ) รามายนะ ฉบบพนเมอง เรมมคตพทธ แฝง
เขาไป
C14 อาณาจกรอยธยาเรมกอตวขนในทราบลมแมนำาเจาพระยา
อาณาจกรสโขทย, ละโว, ลาว เรมแขงเมอง และถกผนวกเปนสวนหนงของอาณาจกรอยธยา
ซงตอมาตามดวยเขมร มนกวชาการสนนษฐาน การแพรของโรค
ระบาด (มาลาเรย) มาตงแตชวงปลายรชกาล ของพระเจาชยวรมนท 7
อยบรเวณคาบสมทรมลาย ในบรเวณทตงของ เมองปตตานในปจจบน โดยเฉพาะในตว
อำาเภอยะรง ศนยกลาง สนนษฐานวา อยใกลกบมสยดกรอ
เซะ ในปจจบน กำาเนดขนราวพทธศตวรรษท 7 – พทธศตวรรษ
ท 11 บางตำารา เชน ตำาราของ ด จ ฮอลล เรยก
อาณาจกรนวารฐหลงยะสว ซงเปนรฐทมกองทพ เรอทเขมแขง
เคยเปนประเทศราชของอาณาจกรฟนน จนกระ ทงอาณาจกรฟนนลมสลายราวพทธศตวรรษท
11
เอกสารจน ตำานานพนบาน จารกของชวา
สนนษฐานวา ลงกาสกะเคยทำาการคากบจน ตงแตราวพทธศตวรรษท 7
เอกสารจน ระบถงอาณาจกรนวา เปนเมองทม กำาแพงลอมลอม เรยกอาณาจกรนวา หลาง หยา
ซย เปนแหลงผลตไมกฤษณาและตนการบร กษตรยลงกาสกะ ชอบทรงชาง และแวดลอมไป
ดวยทหารองครกษทดราย ผคนนยมไวผมยาว ลงกาสกะเคยสงราชทต ไปทเมองจน ราวพทธ
ศตวรรษท 9 ราชทตชออชตะ ตาม จดหมายเหตราชวงศเหลยง
จากตำานาน ไทรบร ปตตาน กลาวถงเมองลงกา สกะ ของพระเจามะโรงมหาวงศหรอราชามารงม
หาวงสา ตอมาคำาวาลงกาสกะคอย ๆ เลอนหาย ไป กลายเปนคำาวาปตตานดารสสาลามเขามา
แทนท
เปนรฐบรเวณแผนดนใหญ ทอยบรเวณคาบสมทร
อยในเสนทางการคาระหวางโลกตะวนตกและ โลกตะวนออก
ปจจยทมผลตอการพฒนาการเปนรฐคอ การเปนเมองทาการคาและความสามารถในการ
ทำาการเกษตร ซงพบหลกฐานบรเวณรฐเคดาห(ประเทศมาเลเซยในปจจบน)
ในระยะแรก นกโบราณคด สนนษฐานวา กอน รบวฒนธรรมอสลาม อาณาจกรลงกาสกะเคยรบ
อทธพลวฒนธรรมอนเดย มากอน มการนบถอลทธพราหมรณ การปกครองเปนแบบเทวราชา ตามตำานาน
เปนอาณาจกรของชนเผาจาม พดภาษาจาม ลกษณะของชนเผาจาม คอ ผมหยกดำา ผหญง
นยมเกลาจก เดนเทาเปลา ใชชางเปนพาหนะ มกษตรยปกครอง กษตรยนยมสวมมาลาทรงสงประดบดวยดอกไม
และพไหม เวลาเสดจจะทรงชาง มขบวนแห ประกอบดวย
ขบวนสงขและกองทหาร
ตงอยบรเวณเวยดนามใต ทางตะวนออกของอาณาจกรฟนน
สนนษฐานวาอาจมกำาเนดพรอมๆกบฟนน กำาเนดขนราวครสตศตวรรษท 2 รวมสมยกบ
ราชวงศฮนของจน โดยอาณาจกรจามปาถอ โอกาสชวงทราชวงศฮนออนแอ ตงเปนรฐขน
เปนรฐชลประทานทอยในแผนดนใหญ บนทกชาวจน เรยกอาณาจกรนวา ลนย ศนยกลางอยทเมองอนทรประ (ใกลเมองดานง) เมองทาทสำาคญคอ เมองฮอยอน ไมไดเปนอาณาจกรทมศนยกลางอำานาจท
มนคง เนองจากประกอบดวย แควนเลก แควน นอย มากมาย
จดหมายเหตของจน จารกภาษาสนสกฤต
กลาววา จามปา ถกตงโดย กยเหลยน ซงเดมปกครองแควนเยนนของจน
เมอแควนเยนนถกราชวงศฮนยกทพรกราน กย เหลยนจง มาตงเมองใหม บรเวณตอนกลางของ
เวยดนาม ชาวจาม เดมเปนชาวทะเล จนมองวา จามปา เปนแควนหนงของจน สงผล
ใหอาณาจกรจามปา ตองทำาสงครามกบจน ตลอดเวลา เชนในชวงครสตศตวรรษท 5 จนยก
ทพมาเผาเมองหลวงของจามปาทเมองอนทรประ จามปาอยในฐานะประเทศราชของจนจนถง
ปลายครสตศตวรรษท 12 จงถกผนวกเขาเปนสวนหนงของเวยดนามและเขมร
ไมคอยพบหลกฐานเกยวกบอทธพลวฒนธรรม จน แมจะอยในฐานะประเทศราชของจน
ทงน เนองจาก จามปาไดรบอทธพลจาก วฒนธรรมอนเดยมากกวา
มเมองทาตดตอกบพอคาอนเดยมากกวา เวยดนามเหนอ และอยในเสนทางเดนเรอของ
พอคาอนเดย คตความเชอเรองสมมตเทพ ถกนำามาใชในการ
ปกครองอาณาจกรจามปา
จารกทพบในปจจบน สภาพไมคอยสมบรณ จารก ทำาใหเราทราบถง อทธพลของวฒนธรรม
อนเดย ในจามปา มการนบถอพระศวะ ตามลทธพราหมณ กษตรยนยมใช คำาวา วรมน ในพระนาม อาท
พระเจาภทรวรมน มอทธพลจากศาสนาพทธนกายมหายาน โดย
เฉพาะวด และโบราณสถานของเมองมซอน มการนบถอพระศวะ, พระแมอมา
การจดการระบบชลประทานในแผนดน การรบวฒนธรรมอนเดย
จามปา เคยทำาสงครามกบจน ในชวง C 2 – C 3 ซงเปนชวงทราชวงศจนออนแอ
ค. ศ 1471 จามปา ถกผนวกเขาเปนสวนหนงของอาณาจกรนามเวยดทอยทางตอนเหนอ
ประวตศาสตรเวยดนาม ถอวา เปนยคแรกท เวยดนามสามารถรวมแผนดนเปนหนงเดยว
ผหญงเปนฝายสขอผชาย (รบอทธพลจากอนเดย)
สงคมมองวาเพศหญง ตำากวา เพศชาย นยมสมรสกนในหมพนอง หรอ สกลเดยวกน ชาวจามชอบสรบ โดยใช ธน ดาบ ลกดอกอาบ
ยาพษ นยมเครองดนตร ประเภทพณ 5 สาย นยมเผาศพ แลวนำาอฐไปลอยทะเล (คต
อนเดย) ตางจากอาณาจกรนามเวยดทางตอน เหนอทนยมฝง (ตามหลกขงจอ)
ชาวเมอง นยม หมผาผนเดยว ทเรยกวา กเป(Ki pei)
ชนชนสงนยมสวมรองเทาหนง สามญชนเดนเทาเปลา
ชนชาตเวยดนามมถนกำาเนดในดนแดนตอนใต ของจน โดยเฉพาะบรเวณลมแมนำาแดง
เผาโล เปนบรรพบรษของชาวเวยดนาม บางพวกอาศยอยในบรเวณตงเกยและอนนม
(ตอนกลางของเวยดนาม) ตงแตอดต อาณาจกรเวยดนามเปนเพยงมณฑล
หนงของจน ประวตศาสตรในชวงแรก มแตบนทกสงคราม
กบจน และเวยดนามมกพายแพอยเสมอ
เว ยดนามถกจ นปกครอง 4 ชวง ได แก 1. 111 กอนครสตกาล – ค.ศ. 402. ค.ศ. 44 – ค.ศ. 5443. ค.ศ. 602 – ค.ศ. 9384. ค.ศ. 1407 – 1427 (ชวงราชวงศหยวนหรอ
มองโกล)
สงผลใหเวยดนามไดรบอทธพลจนแท มากกวา ดนแดนอนในเอเชยตะวนออกเฉยงใต
อาท ลทธขงจอ , การใชอกษรจน, การสอบจอ หงวน ในการเขารบราชการ , การใชตำาราพชย
สงครามคลายกบจน รวมถง แนวคดพระจกรพรรด มสถานะเปน
โอรสสวรรค
1. ยคทอยใตอทธพลของจน 2. ยคทเปนอสระจากจน 3. ยคทอง 4. ยคแหงการแบงแยก
ชวงราชวงศฮนของจนบกเวยดนาม ( กอน ค.ศ. 111) และผนวกเวยดนามเปนสวนหนงของจน
นานกวา 1000 ป อาณาจกรแรกของเวยดนามถอกำาเนดขนคอ
อาณาจกรนานยอทางตอนเหนอ ทางตอนกลางและตอนใตเปนทตงของ
อาณาจกรจามปา
จากหลกฐานจน ( จดหมายเหตราชวงศฮนของสมาเฉยน) สนนษฐานวาอาณาจกรแรกๆของ
ชาวเวยดนามคอ อาณาจกรนานยอ (Nan Yueh) ทางตอนเหนอของเวยดนาม ในชวง204 กอนครสตกาล
รางวงศแรกคอ ราชวงศตรวห ( Trieu Dynasty)
ตอมาในป 111 กอนครสตกาล นานยอ ได กลายเปนแควนหนงของจน
จนมองวา ชาวเวยดนาม เปน คนปาเถอน(อนารยชน) ทชอบสรางปญหาบรเวณพรมแดน
จนตอนใต จงตองยกทพมาปราบและปกครองอยเสมอ
สงผลใหประวตศาสตรเวยดนาม เตมไปดวยสงครามกบจน
ขนนางจนนำา ลทธขงจอ เขามาเผยแพรใน เวยดนามตอนเหนอ
เนองจาก ลทธขงจอ เนนหลก ในเรองความ จงรกภกด
จนตองการใหคนเวยดนาม จงรกภกดตอ จนโดยใชแนวคดขงจอ
มการอพยพของคนจนมาในเวยดนาม จำานวน มากเพอขยายอทธพลและวฒนธรรมจน
สงผลใหชาวเวยดนามตอนเหนอ ไมยอมรบ – คตความเชอเรองพราหมณ ฮนด เหมอน
อาณาจกรจามปาทอยทางตอนใต เนองจาก คตฮนด สอนใหคน ยอมรบวา
กษตรยคอสมมตเทพ ไมสามารถลมลางได
ตรงกบสมยราชวงศถงของจน ซงจนมเรองวนวายภายใน
เวยดนามจงแยกตวเปนอสระ ภายใตการ ปกครองของราชวงศเล (Le Dynasty) เรยก
อาณาจกรนวา นามเวยด
เมองหลวงอยทเมอง วจะยะ (Vijaya) ใกลกบจงหวดบนดนหในเวยดนามปจจบน
จกรพรรดทสำาคญ คอ พระเจาหลทานตน( ค.ศ. 1460 – 1490) พระองคเปนผยกทพลง
ใตและผนวกเอาจามปา มาเปนสวนหนงของ เวยดนาม ในป ค.ศ. 1471
กอนหนานนามเวยดและจามปา มไมตรตอกน เคยรวมมอกนทำาสงครามตานทพมองโกลของ
จกพรรดกบไลขาน ใน ค.ศ.1251
เมออาณาจกรนามเวยดทางตอนเหนอสามารถ ยดพวกจามไดทำาใหอาณาจกรกวางขวาง โดย
เฉพาะในสมยราชวงศเล เปนชวงทมการวางรากฐานในการพฒนาประเทศอยางสำาคญมากมายมการสงเสรมพทธศาสนากบลทธขงจ
อกบลทธเตาดวยและไดยายเมองหลวงมาอยท กรงฮานอย
เมองสำาคญของจามปา เชน เว ตกอยใตการ ปกครองของนามเวยด
สามารถขยายอาณาเขตไปถงอาณาจกรลาน ชางของลาว
เปนอสระจากจน แตยงคงตองสงบรรณาการให กบจน อย
จนเรยก นามเวยดวา อนหนำา แปลวา ดนแดน แหงความสงบภาคใต
ชวง C 16 -17 กษตรยราชวงศเล ออนแอลงมาก
เกดการแยงชงอำานาจกนระหวางตระกลสำาคญตางๆ
คอ 1. ตระกล เหงยน 2. ตระกลแมค 3. ตระกลตรนห
– – ตอนเหนอ แควนตงเกย ศนยกลางทกรง – ฮานอย มตระกลแมค ปกครอง
– – ตอนกลาง แควนอนนม ศนยกลางอยทเมอง – เตยโด มตระกลตรนห ปกครอง
– – ตอนใต แควนโคชนไชนา มศนยกลางอยท – เมองเว มตระกล เหงยน ปกครอง
ตอมาตระกลตรนหยดแควนตงเกยได ซงทำาให เหลอ 2 แควน
ตอมาเจาชายเหงยนอนห แหงราชวงศเหงยนทำา การรวมประเทศ เปนประเทศเวยดนาม (ค.ศ.
1802 จงเรยกชอประเทศวาเวยดนาม)โดยความชวยเหลอจากไทย( สมย ร.1) และฝรงเศส
และสถาปนาราชวงศยาลอง เปนจกรพรรดยา ลอง
กบฏไตเซน
พงศาวดารญวณ กลาววาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวกรงสยามไดทรงพระกรณาเกอกลแกเราเปนอนมาก
อยาไดคดทรยศตอพระเจากรงสยามเปนอนขาด
ขงจกลาวไววา ผมพระคณแลวอยาทำาลาย จงจะเปนทสรรเสรญแกเทวดาและมนษย
( พงศาวดารญวณ หนงสออนสรณ นายกว เหวยนระว ๒๕๐๙) หนา ๗๕๖
จกรพรรดยาลอง มความสมพนธทดกบฝรงเศส มาก และฝรงเศสไดเขามาชวยเหลอในการรวม
ประเทศ
ตอมาฝรงเศสเขาแทรกแซงกจการภายในของ เวยดนาม โดยอางบญคณจากการทฝรงเศส เคย
ชวยปราบกบฏ มการเผยแพรครสตศาสนาเพมมากขนใน
เวยดนาม ขดตอความเชอเกาของชาวเวยดนาม เกดความรสกตอตานฝรงเศสมากขน จนมการ
ลอบสงหารบาตรหลวงฝรงเศส
เกดกระแสตอตานครสตศาสนา ชาวเวยดนามจบบาตรหลวงและชาวเวยดนามทเขารตมาประหารชวต
จนในทสด พวกบาตรหลวงตองเขยนจดหมายถงรฐบาลฝรงเศสใหชวยคมครองตน
ฝรงเศสสงเรอรบมาทเมอง ดานง และทำา สงครามกบเวยดนาม จนจกรพรรดเวยดนาม
ยอมยกดนแดนให 12 ดนแดน เปนการสนสดซงอสรภาพของเวยดนาม
เดมเชอกนวาชนชาตมอญมพนเพอยทางตอน ใตของจน
บางตำาราอางวาอพยพมาจากอนเดย นกวชาการปจจบน สนนษฐานวา ชาวมอญ ได
ตงถนฐานกระจายอยทวดนแดนแผนดนใหญใน เอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยเฉพาะบรเวณ
1. ทราบลมแมนำาสาละวน 2. บรเวณพมาตอนลาง (พมาตำา) 3. ชายฝงทะเลใกลเมองสะเทม(Thaton)
และบรเวณเมองพะโค
4. บรเวณเมองสะเทม ซงเปนศนยกลางทางการ คาทสำาคญในยคโบราณ บรเวณสามเหลยมปาก
แมนำาอระวด
มอญ = รามญ ตะเลง สบเบง ดนแดนมอญ หมายถง พมาตอนลาง 3 บรเวณ
คอ - พะสม - พะโค (หงสาวด), เมาะลำาเลง (มะละแหมง) - เมาะตะมะ
วฒนธรรมสวนใหญใน สโขทย, กรงศรอยธยา และรตนโกสนทรตอนตน ลวนแตไดรบอทธพล
มาจากมอญ อาท - ศาสนาพทธ เชน พญาลไท กษตรยรฐ
สโขทยเคยนมนตพระสงฆมอญมาเปนองคอปชฌาย, การตงชอเมองบรเวณแมนำาปงวา
นครชม กไดรบอทธพลความเชอของมอญ - กฎหมาย รบกฎหมายพระธรรมศาสตรมาจาก
มอญ - คตเกยวกบกษตรย อาท คตธรรมกราช
รฐมอญเปนรฐกนชน / รฐกนกระทบ (Buffer State) ระหวางอยธยาและพมา
มอญตงอยบรเวณทอดมสมบรณคอเปนอขาว อนำาทสำาคญ บรเวณประเทศพมาตอนลาง
(ทราบลมแมนำาและสามเหลยมปากแมนำาอระวด) และมเมองทาตดทะเลจำานวนมาก สงผลให
อาณาจกรมอญเตมไปดวยสงครามตลอดเวลา มอญ มกจะถกชาวอยธยาและพมากวาดตอน
เขาไปในอาณาจกรของตนเองอยเสมอ
สามารถแบงออกไดเปน 3 ชวง ชวงแรก ชวงสมยอาณาจกรสะเทม, เมองพะโค
(หงสาวด) เมองสะเทมไดถายทอดวฒนธรรมอนเดยแก
อาณาจกรทวารวด ไชยา หรภญชย เขมร อยธยา และพมา โดยผานการคาขาย
ชาวมอญเดมท เปนพอคา มการใชระบบเงน ตรา ( Tical ) ซงไดรบอทธพลจากอนเดย
ซงในระยะเวลาตอมา อาณาจกรทวารวด, พกาม, พมา ไดนำาระบบเงนตราของมอญ มา
แทนทระบบแลกเปลยนสนคา (Barter System)
มอญมบทบาทสำาคญในการคาทางทะเล มทกษะการตอเรอเดนทะเลททนสมยในยค
โบราณ รฐของมอญทอยชวงพมาตอนลาง เปนทตงของ
เมองทาสำาคญ เชน เมองเมาะตะมะ, มะรด, ตะนาวศร, ทวาย
ชวงท 2 C14 เปนชวงรวมสมยกบอาณาจกรสโขทย ซง
ชาวมอญสามารถตงราชวงศใหมจากพมาขนมา ได เปนชวงทราชวงศมองโกลโจมตพมาและ
มอญ กษตรยทสำาคญไดแก เจาฟารว หรอ มะกะ
โท (ราชบตรเขยของพอขนรามคำาแหงมหาราช) , พระเจาราชาธราช, พระเจาธรรมเจดย (รวมสมยกบพระเจาบรมไตรนาถ)
ตอมามอญเสยเมองใหกบพมาครงท 2 คอ ในสมยของพระเจาอนรทธ (พระเจาอนรทธ)
(พระเจาอโนรธามงชอ) แหงราชวงศตองอ ซง ทำาใหพมารบพทธศาสนามาจากมอญ
พมาไดนำาพระไตรปฏก พระภกษ ชางฝมอกลบไปยงพมา
ในชวงนพมายายเมองหลวงจากตองอมาทพะ โค (หงสาวด) (สมยของพระเจาตะเบงชะเวต)
และเรมมสงครามกบอยธยา ทำาใหอยธยาเรยก ตดปากวา ทำาสงครามกบพวกตะเลง (มอญ)
กลาวคอ ใชคำาวาตะเลงในการเรยกพมาดวย
กษตรยทมชอเสยงของอาณาจกรมอญ คอ พระเจาราชาธราช ซงปกครองเมองหงสาวด
(พะโค) ตงแต ค.ศ. 1385 – 1423 หงสาวด กลายเปน ศนยกลางการคาทสำาคญ
ของอาวเองกอล มการรวมอำานาจสศนยกลาง บางตำาราอางวา พระเจาราชาธราช ไมใช
กษตรยมอญ แตเปนกษตรยพมา ซงสบเชอสาย มาจากพระเจาอนรทธ (พระเจาอโนรธามงชอ)
ในสมยพกาม ซงไดยดครองเมองสะเทมตงแตค.ศ. 1057
ทำาใหพมาไดรบวฒนธรรมมอญ รอบดาน ไมวาจะเปนตวอกษร, สถาปตยกรรม, ความเชอทาง
พทธศาสนา
ชวงท 3 (ตรงกบสม ยอย ธยาตอนปลาย) เปนชวงทอาณาจกรตองอเรมเสอม มอญจง
สามารถแยกตวออกจากพมาไดภายใตการนำา ของสมงทอพธเกษและพระยาทะละ แตเปนระยะ
สนเทานน เนองจากพมาสามารถตงราชวงศใหม ไดคอรางวงศอลองพญา ซงทำาใหอาณาจกร
มอญไมสามารถฟนตวไดอก
แบงออกเปน 2 สวน1. พมาตอนบน (Upper Burma)2.พมาตอนลาง(Lower Burma)
พมาทางตอนบน หรอพมาแท (Real Burma) , ดนแดนแหง (Dry land) หรอ องวะ (Ava) แปล
วาปากทะเลสาบ คำาวาพมาตอนบน ถกเรยกครงแรกโดยชาว
องกฤษ ตงแตชวงกอนสงครามองกฤษ – พมา(Anglo – Burmese War) จนถงสงคราม
องกฤษ – พมาครงท 3 ใน ค.ศ. 1885 ในอดตเปนทตงของอาณาจกรองวะ (Ava) เปนทอยอาศยของชนชาตพมา (Bamar) มา
ตงแตอดต ปจจบน เปนทตงของ เมองสำาคญ เชน มณฑะ
เลย, รฐคะฉน และรฐฉาน
โดยรวมมภมประเทศเปนภเขาสง โดยเฉพาะทางดานตะวนออก, ตะวนตกและทางเหนอ
ทางภาคกลางของพมาตอนบน เปนรป ตว Y ม แมนำาสำาคญ เชน แมนำาอรวด (Irrawaddy), แมนำาชดวน (Chindwin) ไหลผานลงไปทาง
ทศใต บรเวณทอดมสมบรณทสดในพมาตอนบน คอ
บรเวณหบเขาม (Mu), หบเขามนบ (Minbu) ซงมแมนำาอรวดไหลผาน
ไมเคล ออง ทวน และไมตร ออง ทวน กลาววาเปนบรเวณทเหมาะแกการปลกขาวมานบหลาย
พนป แลพพบรองรอยการตงถนฐานของมนษยมาตงแตยคหนเกา
สภาพภมประเทศของพมาตอนบนมสวนสำาคญตอยทธศาสตรตลอดประวตศาสตรของพมา
แมนำาชวยในการลำาเลยงกองทหารพมาในการ ไปทำาศกในพมาตอนลาง อาท ระยะทางจากอง
วะไปยงยางกง ใชเวลาแค 5 วนทางนำา ทางดสนตะวนตก ตะวนออก มหบเขาและแมนำา
เปนปราการธรรมชาต
พมาตอนลาง (Lower Burma) มแมนำาทสำาคญคอแมนำา สาละวน, แมนำาสะโตง,
แมนำาอรวด เปนทตงของเมองสำาคญ อาท เมองแปรหรอเมองปย (Prome / Pyi) ซงเคยเปนศนยกลางอาณาจกรศรเกษตร เมองพะโค (หงสาวด) เมองยางกง เมองตองอ เมองสเรยม เมองเมาะตะมะ, เมองทวาย, ตะนาวศร
พนทสวนใหญทางตอนใตเปนหนอง, บง, ม พนททเหมาะแกการเพาะปลกนอย แตอดม
สมบรณกวาบรเวณพมาตอนบน ในอดตมผคนอาศยเบาบาง จนกระทงชวงท
องกฤษเขามา จงเรมมการอพยพของคนพมา จากพมาตอนบนมาทยางกง
1. ประวตศาสตรยคตน 200 BC - C9 - รฐพย (Pyu) - รฐมอญ (Mon) 2. สมยอาณาจกรพกาม (Pagan) (Bagun) C9
– C13 3. สมยอาณาจกรยอย (Small Kingdoms) - องวะ C14 – C16 - หงสาวด C13 – C16 - ฉาน C13 – C16 - อาระกน (ยะไข) C13 – C18
4. อาณาจกรตองอ หรอสมยราชวงศตองอ C16 – C18
5. อาณาจกรองวะ หรอสมยราชวงศคองบองC18 – C19
ประวตศาสตรกระแสหลก มกยอมรบวารฐพยเกดขนระหวางชวงประมาณ 200 BC – C9
คนพย อพยพมาจากยนนานของจน และเขามา ตงถนฐานบรเวณหบเขา อระวดเมอราวๆ 200
BC มศนยกลางอยทตอนกลางของทราบลมแมนำาอ
ระวด หรอเมองแปร หลกฐานจนบางฉบบเรยกรฐพยวา ศรเกษตร
ในชวง C7 จนกระทงถกรกรานโดยอาณาจกร นานเจาของจนในสมยของพระเจาโกะลอฝง ใน
ชวง C8 – C9 และสดทายรฐพยกถกชาวพมาทอพยพมาจากทเบตและตอนใตของจนเขามาปก
ครองแทน
ไมเคล ออง ทวน และ ไมตร ออง ทวน กลาวไว ในหนงสอ A History of Myanmar Since
Ancient Time Tradition and Transformation ในป 2012 วา พยนาจะหมายถงกลมคนทพดภาษาในตระกลทเบต- พมา(Tibetan-Burmese)
พย ไมนาจะเปนคำาทใชเรยกชาตพนธใดชาตพนธหนง
ในภาษาจนและพมา คำาวา พย ออกเสยง เหมอนกน
พมา อาน Pyu จน อาน P iao ยคพยเปนชวงทประวตศาสตรของพมา ทเรมม
กระบวนการรวมตวกนของสงคมเผาเปนสงคม เมอง (Urbanization)
พย = ยคพย เปนยคทอยระหวาง 200 BC – C9 เปนชวงทพมามกระบวนการเกดขนของสงคม
เมอง (Urbanization Phase) มการรบวฒนธรรมจากภายนอกคอ อทธพล
วฒนธรรมอนเดยใตและจากเกาะลงกา ซง สะทอนออกมาในรปแบบของศลปะตาง เชน
สถป, พระพทธรป, เจดย, การใชอกษรสนสกฤต ยคพยนาจะประกอบดวยศนยกลางอำานาจทเปน
นครรฐเลกๆ (City State) หลายแหง
กระบวนการเกดเมองในประวตศาสตรพมา เรม ขนในพมาตอนบน (Dry Zone) . ในชวง C1 –
C9 อาท บรเวณ บนนากา (Binnaka), มงมาว
(Mong Mao), หะรน (Halin), ศรเกษตร (Sri Ksetra)
ตามหลกฐานจน ระบวา มการสรางเมองโดยม กำาแพงททำาจากอฐลอมรอบเปน วงกลม,
สเหลยมผนผา และสเหลยมเปยกปน(Rhomboid)
มการใชกระเบองสเขยวในการกอกำาแพงเมองทหะรนและศรเกษตร
ทางพมาตอนลาง พบบรเวณตะวนออกของอาวเมาะตะมะ
ซงนาจะเปนหวเมองทคาขายกบอนเดยใต, ทวารวด และหมเกาะในเอเชยตะวนออกเฉยงใต
ในชวง C1 เปนชวงทการคาทางทะเลของอนเดย, โรมน และจนกำาลงรงเรองในเอเชย
ตะวนออกเฉยงใต ซงหากมกระบวนการเกด เมองในพมาตอนลางจรงๆ เมองเหลานนาจะเปน
ทางผานทสำาคญของพอคาในอดต บนทกชาวจน (Yin Tang Shu) ระบวา มการ
ใชทองคำาและเงนในการทำาเหรยญ
ในชวง C7 – C8 ของยคพย คนพบพฒนาการของงานฝมอ, สถาปตยกรรมตางๆ ทไดรบ
อทธพลจากศลปะแบบนากาอรชน(Nagarjunakonda) ในอนเดยใต อาทเหรยญแกะสลกรปพระพทธเจา, รปปนนางรำาสำารด, ลกปด
C9 – C13 เปนยคคลาสสก (Classical Age) และเปนยค
ทอง (Golden Age) ของประวตศาสตรพมา เปนยคกลมคนทพดภาษาพมาสามารถเขามาตง
อาณาจกรไดบรเวณพมาตอนบน โดยเฉพาะทราบลมอระวด
ตามหลกฐานจน อางวา ใน ค.ศ.832 อาณาจกรนานเจาไดยกทพประมาณ 3000 คน
ลงมาตพมาตอนบน นกประวตศาสตรพมาเชอวา การรกรานครงน
ทำาใหกลมคนทพดภาษาพมาเขามาในทราบลมอระวดเปนครงแรก
คนจน จะเรยก กลมคนทพดภาษาพมาวา เมยน(Mien)
ชนชาตเมยน นาจะเปน ชาตพนธในสงกดของกษตรยนานเจา
ซงหลงจากทชาวเมยน เขามาในพมาตอนบน แลว กไมยอมกลบไปนานเจา แตกลบอาณาจกร
ของตนเองขน อยางไรกตาม ไมเคล ออง ทวน และ ไมตร ออง
ทวน ไดโตแยงวา ทฤษฎดงกลาว เปนทฤษฎทนกประวตศาสตรพมาในสมยทขบวนการ
ชาตนยมพมากำาลงเรยกรองเอกราชจากองกฤษ
โดยทวไป ทฤษฎการอบยพของชนเผาตางๆ(Invasion Theory) แลวเขาไปตงอาณาจกร
ใหมมกจะเปนทฤษฎทมปญหา อาท - ทฤษฎการอพยพของคนไทยจากเทอกเขาอล
ไต - ทฤษฎอารยนรกราน (Aryan Invasion
Theory) ของประวตศาสตรอนเดย
ตามตำานานทองถนของชาวพมา ไดกลาวถง หมบาน 19 หมบานในตำานานอนเปนทอยของ ชาวพมา ทางดานทศตะวนออกของพกาม
ซงหากยดตามตำานาน แสดงวา ชาวพมา อาศย อยปะปนกบชนกลมทคนจนเรยกวา พย (P iao)
มานานแลว ฉะนน การรกรานของนานเจาในชวง C9 จง
ไมนาจะเกยวของกบการตงอาณาจกรของชาวพมา
หากเรายอมรบทฤษฎการรกรานของอาณาจกรนานเจา
ชาวพมาใชเวลาประมาณ 17 ป หลงจาก ค.ศ. 849 ในการสถาปนาอาณาจกรพกาม
ในเรมแรก อาณาจกรพกามประกอบดวย ปอม ปราการเลกๆสรางจากอฐ บรเวณชายฝงภาค ตะวนออกของแมนำาอระวด มเนอทประมาณ
355 เอเคอรเทานน เลกกวาอาณาจกรศรเกษตรประมาณ 14 เทา เลกกวาหะรนประมาณ 7 เทา อาณาจกรพกามในระยะแรกนาจะมประชากร
นอยมาก บรเวณปอมปราการเพยงพอเฉพาะกษตรย, เชอพระวงษ และทหารรกษาพระองค
เทานน
ในชวง C10 อาณาจกรพกามนาจะเรมมกษตรยปกครอง
ตามพระราชพงศาวดารพมา มกษตรยทสำาคญ2 พระองคในชวงนคอ
- Saw Rahan ค.ศ.956 – 1001 - Kyaung Phyu Min ค.ศ.1001 – 1021 ชวง ค ศ 1044 – 1077 เปนยคของพระเจาอ
นรทธ (พระเจาอโนรธามงชอ) พระองคเปนกษตรยททำาใหอาณาจกรพกาม
เปนปกแผนมากขน เรมจากการขยายอำานาจไปตามหวเมองตางๆ
การสรางปอมปราการประมาณ 43 แหง ตลอดแมนำาอระวดทางเหนอเพอปองกนการรกราน
ของชาวจน โดยเฉพาะการปองกนทราบกยอส(Kyaukse) ซงมความอดมสมบรณในพมาตอนบน
พระองคทรงสรางปอมปราการ 12 แหงในทรา บกยอส เพอคมกนแหลงเกษตรกรรมของ
อาณาจกร อาณาจกรพกามสามารถปลกขาวไดอยางนอย
ปละ 2 หน อยางไรกตาม กยงไมเพยงพอตอความตองการ
ของอาณาจกร สงนเองทำาใหพระเจาอนรทธทรงดำารทจะยกทพ
ไปทางพมาตอนลาง พระองคใชเวลา 13 ปในการยกทพพมาเพอ
รวมพมาตอนลางและตอนบนเขาดวยกน ซงจด ยทธศาสตรทสำาคญทเชอมพมาทง 2 สวนเขา
ดวยกนกคอเมองแปร การรวมพมาตอนลางเขาเปนสวนหนงของ
พกาม สงผลใหอาณาจกรพกามมรายไดจาก การเกบสวย ภาษ โดยเฉพาะจากหวเมองการคา
บรเวณอาวเมาะตะมะ อาท เมองสะเทม
หวเมองทางทะเล สามารถสงสนคาจากตาง ประเทศมาทอาณาจกรตอนบน
สวนอาณาจกรตอนบนกสามารถสงขาว เสบยงไปใหหวเมองทางใตได
จงเปนเหตผลสำาคญททำาใหหวเมองมอญเปนยทธศาสตรทสำาคญทสยามและพมาตางแยงชงกนและผลดกนครอบครองในสมยตอมา
พระเจาอนรทธไดวางรากฐานทสำาคญใหกบอาณาจกรพกามในหลายๆดาน
- การวางรากฐานทางศาสนา เดมทชาวพย, พกาม นบถอผ, เทวดาทเรยกวา นท (Nats)
ประกอบดวย 37 นท ซงจะสถตอยทหบเขาโป ปา (Popa Mt) นททง 37 จะอยภายใตเทพเจา
สงสดคอ ทากยา มน (Thagya Min) กลาวคอ เปนพระอนทรในความเชอของชาวพกาม การเขาไปยดครองหวเมองมอญทำาให พทธ
ศาสนาเขามามอทธพลในพมาตอนบน ซง สะทอนออกมาในหลายๆดาน อาท
การเกดขนของชนชนพระ (Sangha) ในฐานะ อภสทธชนในสงคมพกาม
พระสงฆพกามไดรบอภสทธจากกลปนาท ทดน ( การถวายทดน ใหกบวดวาอาราม ซงตอ
มากอใหเกดการสรางเจดยนบพนในอาณาจกรพกาม)
สงนสะทอนถงการทระบบเศรษฐกจของ อาณาจกรถกผกตดกบสถาบนสงฆ รายไดของ
อาณาจกรสวนหนงตองถกสงตอใหกบสถาบน สงฆนกายเถรวาทมงเนนใหคนทำาความดเพอให
บรรลนพพาน, การทำาด สะทอนออกมาโดยการถวายทดน, บรจาคเงน, สรางวดวาอาราม แมแต
การถวายตนเองใหเปนขารบใชของพระสงฆ
พระสงฆมความรำารวยจากเงนบรจาค และ การ ไดละเวนการจายภาษ
การสรางวด กอใหเกดการจางชางฝมอและ กรรมกรกอสรางในอาณาจกร มการจายคาจาง
ดวยเงน มการสรางวดมากกวา 3000 แหง ชางฝมอ แบงออกเปนหลายแขนง เนองจาก
สวนประกอบของเจดยมวสดกอสรางทแตกตาง กน อาท อฐเผา, งานไม, งานปน เปนตน
ปนทใชฉาบสวนนอกของกำาแพงและเจดยทำา มาจาก ปนขาว, ทราย, นำานม และนำาผง
วดธรรมะยาสกา (Dhammayazika) ใชอฐ สรางกวา 6 ลานกอน
ไมซง, ไมเนอแขง มความตองการตอการสรางสงกอสราง
การขนยายตองใชแรงงานสตว อาท ชาง, มา, วว, ควาย ซงลวนแตตองอาศยคนฝก
สงนแสดงถงความหลากหลายของอาชพใน อาณาจกรพกาม
การสรางวดมอทธพลทางเศรษฐกจทวทง อาณาจกรพกามไมเพยงแตในพระนคร (เมอง
หลวงเทานน)
กษตรยพกามเชอวา การมทรพยสมบตเยอะจะ ตองแจกจายใหคนทกหมเหลา นอกจากนน
กษตรยพกามยงนยมอางวาตนเองคอพระ โพธสตว
พบแนวคดเกยวกบพทธราชา อาท คำาวาธรรมราชา, การใชคำาวา หะพายะอาลอง ( หมอง ทน
ออง เรยก พระยาหลวง) (Hpayalaung) ใน การตงพระนามกษตรย เชน พระเจาอลองสทธ,
พระเจาอลองพยา ซงหมายถงพระองคทรงเปนองคอวตารของพระพทธเจาทจะไปตรสรในอนาคต
ผทมบญมาก จะตองแบงปน ใหกบผทมบญนอย กวา
การไถบญจากผทมบญมากมาทผทมบญนอย อยางไพรฟา จะทำาใหผทไดรบบญสามารถหลด
พนจากกรรมได และไปเกดในฐานะทดกวา โรเบรต เอช เทยเลอร กลาววา พระมหากษตรย
ทรงมฐานะเปนพระผไถ
ฐานะของกษตรยสงกวาคนธรรมดา (กษตรยเปนมนษยแตเปนเลศมนษย)
กษตรยทรงมธรรมะทสงกวาสามญชน สามญชนควรจะมอบอำานาจใหกษตรยเพราะ
กษตรยมความฉลาดมากกวา ประชาชนยอมมอบอำานาจใหกษตรยเพอแลก
กบความคมครองและความปลอดภย หากปราศจากกษตรยทเขมแขงหรอมกษตรยท
ออนแอ บานเมองจะระสำาระสาย แมกษตรยจะปกครองโหดราย, ประชาชนกจะ
ยอมรบ
มการแบงชนชนในการบรหารอาณาจกร ซง เดมทมทดนวางเปลาจำานวนมาก และมคนอย
กระจดกระจายกน เปนแบบศกดนา โดยการแตงตงตำาแหนงเจา
เมอง ทเรยกวา เมยวซา (Myosa) หรอระบบกน เมอง (Town Eater) ทงในพมาตอนลางและ
ตอนบน รฐเรมเปนแบบกงระบบราชการ ซงประกอบ
ดวย ผเกบภาษจากสวนกลาง, ผสำารวจทดนจากสวนกลาง, เจาเมองทองถน และหวหนาหมบาน(เมยวทคย) (Myotukyi)
ขนนางและขาราชการ เรยกวา อามดน(Ahmudan)
ไพร เรยกวา อท (Athi) เปนไพรอสระทไมม สงกด
ทาส เรยกวา พยาคะยน (hpaya kyun)
อานรฐในพมา หนา 35 - 89
ในสมยพกามมการขยายตวของเมองอยาง รวดเรว จงจำาเปนตอการเพมจำานวนไพรใน
อาณาจกร นกประวตศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใตเรยก
กระบวนการอพยพเขามาของพวกไพรใน อาณาจกรพกามวา การยายถนโดยสมครใจ
(Voluntary immigration) เนองจากพกามเปนศนยกลางของศาสนาพทธ
แบบเถรวาท ซงประกอบดวยเจดยบรรจพระธาต, วดอารามตางๆ, มพระเถระผใหญอปสมบทอยมากมาย
งานประเพณเกยวกบศาสนาพทธ จงดยงใหญและอาณาจกรพกามกลายเปนทแสวงบญของ
ชาวพทธ ทเลยงชอไปถงเกาะลงกา
การใหการศกษาเปนกจของพระสงฆในสมย อาณาจกรพกาม
หลกฐานพมา ระบวา จำานวนพระสงฆในชวงC11 มประมาณ 4,000 รป ในเมองพกามและ
ใน C12 เพมขนเปน 40,000 รป
อาชพทหารเปนอาชพทสามารถทำาใหมการเลอนสถานะของสงคม
คาแรง คาจางทเมองพกาม จะจายเปนเงน และ มอตราทสงกวาหวเมองอน โดยเฉพาะคา
ตอบแทนพวกชางฝมอ ประเภท ชางอฐ, ชางโลหะ, ชางไม, ชางปน, จตกร (ในสมยพกามม
การสรางวดถง 3000 วด) ในชวงปลาย C12 พระเจานรปตสนธ (ค.ศ.
1174 -1211) ไดขยายการเพาะปลกเขาไปใน ทราบลมแมนำาหบเขาม (Mu River Valley) ม
การเทครวและนำาทหาร, เกษตรกร, พระสงฆ นบพนคน เขาไปในบรเวณดงกลาว
มการสรางระบบชลประทานตางๆมากมาย เชน คลองชลประทานหลก 3 สาย มความยาว
ประมาณ 80 ไมล ซงมสาขาเชอมประมาณ 86 สาย มฝายกนนำาประมาณ 40 แหง และมอาง
เกบนำาประมาณ 31 แหง มประตปลอยนำา 73 ประต
1. การผกขาดของศาสนจกร ประมาณ 200 ปกอน C13 มการสรางศาสน
สถาน, เจดยมากเกนไป และมการงดเวนภาษให กบศาสนจกร รวามถงมการกลปนาทดนและทนา
ใหกบศาสนจกมากเกน ทำาใหในชวง C13 ทนาทงหมดประมาณ 63 %
ตกอยในอำานาจของพระสงฆซงไมตองเสยภาษ เชนเดยวกน ชาวนา เปนทาสตดทดนของ
ศาสนจกร พระสงฆรำารวยจากของถวายอาท เงน, ทอง
ตางๆ อาณาจกรไมสามารถเกบสวยในรปแบบของ
ผลผลตจากศาสนจกรได
แตกไมสามารถเขาไปแทรกแซงหรอลมเลก ระบบการละเวนภาษได เองจากจะกระทบตอ
โครงสรางในระบบอปถมถระหวางกษตรยท อาศยศาสนาเพอสรางความชอบธรรม
นอกจากน ศาสนาจกรยงกลายเปนทลภยของเชอพระวงศและขนนางทมความขดแยงกบ
กษตรย ซงสามารถใชทรพยสนของศาสนจกร ในการกอกบฏในอาณาจกรพกามได
ไมเคล ออง ทวน กลาววา เราไมสามารถปฏเสธการฉอราษฎรบงหลวงของพระสงฆใน
อาณาจกรพกามได กษตรยพกาม พยายามแกปญหาโดยการปฏรป
ศาสนา (Sasana Reform)
พระมหากษตรยไดแตงตงพระสงฆในสงกดของ ตนเองในองคการปกครองสงฆ และทรง
สนบสนนใหมคณะพระสงฆใหมในอาณาจกรพกามขนมาอกคณะ
การปฏรปศาสนา มจดประสงคในการลดการยดครองทดนและลดการสะสมทรพยสมบตของ
ศาสนจกรใหลดนอยลง แตไมสำาเรจ
การปฏรปศาสนา ไมไดทำาใหศนยกลางอำานาจ ของกษตรยมความมนคงมากขน เนองจากการ
บรจาคทรพยใหกบศาสนาจกรกยงดำาเนนอย รวมถงการการรกรานของมองโกลถง 3 ครง
ตงแตชวงทศวรรษสดทายของ C13 ไปจนถง ตน C14
อาณาจกรพกามใชทรพยากรในการทำา สงครามปองกนอาณาจกรอยางมาก แมวาการ
รกรานทง 3 ครง พวกมองโกลจะไมสามารถเขา มาถงเมองพกามได
ราชวงศพกาม (Pagan Dynasty : 849-1287) 1. อโนรธา (Anawrahta : 1044-1077)2. สอล (Sawlu : 1077-1084)3. จนสตถา (Kyansittha : 1084-1112)4. อลองสต (Alaunglithu : 1112-1167)5. นรส (Narathu : 1167-1170)6. นรสงหะ (Naratheinkha : 1170-1173)7. นรปตสต (Narapatisithu : 1173-1210)8. นดองมยา (Ndoungmya or Htilominlo: 1210-1234)9. อสานะ (Uzana : 1250-1254)10. นรสหปต (Naurathihapati : 1254-1287)11. จอสวาร (Kyawswar : 1287-1298)12. สอนต (Sawhnit : 1298-1312)
การลมสลายของศนยกลางทเมองพกาม กอใหเกดการแยกตวเปนอสระของหวเมองตางๆโดยเฉพาะหวเมองมอญทพมาตอนบนและตอนลาง
องวะ ถกตงขนเมอ ค.ศ.1364 พะโค ถกตงขนเมอ ค.ศ. 1385
องวะ = พมา (พมาตอนบน) พะโค (หงสาวด) = มอญรามญ (พมาตอนลาง) คำาวา รามญ นาจะมาจากตำานานการสรางเมอง
ของชาวมอญ ทเรยกวา Ramaññadesa (รามญเทศ) / รามญเทศ = ประเทศของชาว
มอญ อาจจะเปนชอของอาณาจกรแรกๆของชาวมอญ
ซงอาจจะเปนไดทงขอเทจจรงและตำานาน ไมเคล ออง ทวน ไดเขยนหนงสอชอ Mists of
Ramanna: the Legend that was Lower Burma เชอวาเปนแคตำานาน
Donald M Stadtner กลาวไวใน “The Mon of Lower Burma” วาอาณาจกรนอาจจะมอยจรงเนองจกรตอนลางของพมามความเจรญทางดานวฒนธรรมมานานและคำากลาว
ของ ออง ทวน ขดตอหลกฐานทางโบราณคด
สมยนเปนยคมด (Dark Age) ของประวตศาสตรพมา
ไมมศนยกลางอำานาจทเดดขาด มแตสงครามกลางเมอง บรเวณพมาตอนบน (อาณาจกรพกามเกา) อย
ใตอทธพลของ ศนยกลาง 3 แหงทปกครองโดย พวกไทยใหญ 3 พนอง ซงเคยเปนขนนางใน
อาณาจกรพกามมากอน ไมมการทำาสงครามกนระหวาง 3 นครรฐ เปนชวงทชนเผาทพดภาษาตระกลไต (ไท) ได
อพยพจากรฐฉานเขามาอยในพมาตอนบน
ชวง C 14 ไดเกดการรกรานของอาณาจกร ฉาน (Shan) ทเมองสะกาย (Sagaing) ซงเปน
เขตอทธพลของกษตรยไทยใหญคนพ เมองสกายหรอสะแคง (Sagaing) ตงอยฝงขวา
ของแมนำาอรวด (ตรงขามกบเมององวะในปจจบน)
ตอมา ตะโดเมงพญา (Thadominbya) เจา เมอง Tagaung ไดอางวาเปนเชอสายของ
Yazathingyan และยายมาตงเมององวะเปน ศนยกลางอำานาจแหงใหม ใน ค.ศ.1364
ตะโดเมงพญา กลายเปนปฐมกษตรยขององวะ
ภาษาบาล เรยก รตนประ ( พมาเรยก ยะดะหนาบยะ)
อยใกลกบเมองมนฑะเลยในปจจบน เราเรยกประวตศาสตรพมาสมยนวา สมยองวะ
ตอนตน (1364 – 1555) องวะเปนราชธานทสำาคญหลายสมย โดยเฉพาะ
ในสมยราชวงศ อลองพยา (คองบอง) ค.ศ.1839 องวะถกแผนดนไหวครงใหญ จน
เมองถกปลอยใหรกราง
สมยองวะ (Ava Period : 1365-1555)1. ตะโดเมงพญา (Thadominbya : 1364-1368)2. งาน (Usurper : 1368)3. สวาสอเก (Swasawke : 1368-1401)4. ตะระพญา (Tarabya : 1401)5. เมงฆอง (ฝรงมงฆอง) (Minkhaung : 1401-1422)6. สหส (Thihathu : 1422-1426)7. เมงลนเก (Minhlange : 1426)8. กะเลเจตองโย (Kalekyetaungnyo : 1426-1427)9. มอยนตะโด (Mohnyinthado : 1427-1440)10. เมงเยจอสวา (Minyekyawswa : 1440-1443)11. นรปต (Narapati : 1443-1469)12. สหสระ (Thihathura : 1469-1481)13. เมงฆอง (Minkhaung : 1481-1502)14. ชเวนนจอเชง (Shwenankyawtshin : 1502-1527)15. สอหนพวา (Thohanbwa : 1527-1555)
ในสมยของพระเจาฝรงมงฆอง พระองคไดทำาสนธสญญาเปนมตรกบอาณาจกรพะโคทอยทางพมาตอนลาง
C15 ในสมยของพระเจานรปตมหาราช ถอวาเปนยคเจรญสงสดขององวะ
พระเจานรปตมหาราชไดสงทตไปยงจน ทรงสรางสะพานปอนทน (Pontoon Bridge)
เพอเชอมองวะกบสะกาย มการตดตอกบศรลงกาและอนเดย
องวะเรมเสอมลงในชวง C 16 เนองจากการมอำานาจของสถาบนสงฆทเปนเจาของทนาโดยท
ไมตองเสยภาษ อกปจจยทสำาคญคอการแยงราชสมบตกน
แมวาจะมกฎมณเฑยรบาลในเรองการสบสนตต วงศ แตปญหาการแยงราชสมบตโดยเฉพาะ
ระหวางพระอนชาและพระราชโอรสองคโตของกษตรย
เกดการแยกตวเปนอสระของหวเมองทสำาคญ ขององวะ เชน ตองอ
ตอมาตองอไดกลายเปนศนยกลางอำานาจแทน องวะ เนองจากมคนอพยพจากองวะเขาไปอย เยอะ โดยเฉพาะนกปราชญ, พระสงฆ, ชางฝมอ
พระเจาเมงจโย (Minkyinyo) ไดตงตองอ เปนศนยกลางอำานาจขนมาใหมในพมาตอนบน
อยบรเวณพมาตอนลาง ใตเมองแปร, เมองคง, เมองยะไข และเมององวะ
เคยเขตอทธพลของชาวมอญมากอน มศาสน สถานทสำาคญคอพระธาตมเตา (เจดยชเวมอดอ)
เปนเจดยทสงทสดในประเทศพมา เมองพะโค ไมเหมาะกบการตงถนฐานเพราะม
พนทเปนหนอง บง มาก ในชวงทพระเจาอนรทธทรงยกทพจากพกามไป
ตพมาตอนลาง ทำาใหเรมมการอพยพของกลม คนทพดภาษาพมา ไปตงถนฐานทบรเวณพะโค
มากขน ไมเคล ออง ทวน สนนษฐานวากษตรยพกามได
สงเชอพระวงศใหไปปกครองพะโค เพอควบคมและเกบสวยจากหวเมองทาทอยทางใตใหกบ
เมองพกาม เชน เมองเมาะตะมะ
พะโคเปนเมองทมความสำาคญในแงการคา ตงแต C11 – C12
การรวมพมาตอนบนกบตอนรางเขาดวยกนทำาใหอาณาจกพกามสามารถมรายไดเพมจาก
การเกบภาษ เนองจากชวงนเปนยคแหงการคา ในพมาตอนลาง (Age of Commerce) ซง
พอคาลงกา อนเดยใต และศรวชยไดเขามา คาขายกบพวกมอญ
ในชวงปลาย C13 พวกมองโกลทำาการรกราน พมาตอนบน ทำาใหหวเมองมอญทางตอนใตแยก
ตวออกเปนอสระ อาท เมองเมาะตะมะ, เมองแปร, พะโค
เมองพะโคทำาสงครามกบเมองเมาะตะมะ ซง เมาะตะมะภายใตการนำาของมะกะโท (Wegaru)
(Wareru) เปนฝายชนะ
ราชวงศมะกะโท ไดยายศนยกลางการปกครอง จากเมาะตะมะไปอยทพะโค ค.ศ.1385 ซง
พงศาวดารชาวมอญระบวาเปนเพราะเหตผลทาง ยทธศาสตร
ในชวงปลาย C14 อาณาจกรศรวชยเรมเสอม, ทางหวเมองมลายเกดรฐมะกะกาขน และทาง
ดานทศตะวนออกเกดอาณาจกรของชาวไทย(พวกทพดภาษาไต)
พะโค ตงอยลกเขาไปในแผนดนใหญ ยากท ขาศกจะเขาโจมต
กษตรยพะโค สามารถใชแมนำาอระวดและ แมนำาสะโตง เพอตดตอกบเมองแปรและเมอง
ตองอทางตอนบนได
กษตรยพะโค (ราชวงศมะกะโท) ทสำาคญคอ พระเจาพนยาอ (Pinya U) (ค.ศ.1353 –
1385) ผสรางเจดยชเวดากองขนทพะโค( บรรจเกศาของพระพทธเจา 8 เสน)
ราชวงศมะกะโท เรมเสอมอำานาจและถกแทนท ดวยราชวงศพะโค ในสมยของพระเจาราชาธฤต
(Rajadarit) (หยาซาดะยต) (พระเจาราชาธราช)
พระองคเปนกษตรยทสำาคญของประวตศาสตร พมา
ทรงทำาสงครามกบอาณาจกรทอยบรเวณพมา ตอนบน (อาณาจกรของกลมคนทพดภาษาพมา)
ในสงครามทเรยกวาสงครามพมารามญ หรอ สงครามหงสาองวะ หรอสงครามสสบป
รบกนระหวางพระเจาราชาธราชแหงหงสาวด(มอญ) กบพระเจาฝรงมงศรชวา (Swasawke)
แหงอาณาจกรองวะ (พมา) , พระเจาฝรงมงฆอง และพระเจามงรายกยอชวา แหงพมา
ผลของการรบ หงสาวดสามารถตานทานการ รกรานขององวะได
เปนครงแรกในประวตศาสตรพมาทพบวาผหญง ขนมามอำานาจในการบรหารอาณาจกร คอพระ
นางเชงสอบ (พระราชธดาของพระเจาราชาธราช)
พระเจาธรรมเจดยเปนพระราชบตรเขยของพระ นางเชงสอบ (รวมสมยกบพระบรมไตรโลกนาถ)
พระเจาเมงจโย แปลวา พระองคดำา (พระเจาสรชยสระ) เปนปฐมกษตรยของราชวงศตองอ
เมองตองอเปนเมองทอยในหบเขาตอนกลาง ของพมาตอนบน จงเปนปราการธรรมชาต
ปองกนการรกรานจากดนแดนอนๆ นกประวตศาสตรเรยกสมยนวา พะโคสมยท 2
(The Second Pegu) ตองอ แปลวา หบเขาเตยๆ พระเจาเมงจโยทรงทำาสงครามกบพระเจานระ
บดของเมองแปร และสามารถรวมเอาอาณาจกร แปรเขาเปนสวนหนงของตองอได
นกประวตศาสตรยอมรบวา พมาในสมย อาณาจกรตองอ เปนสมยทพมาสามารถขยาย
แสนยานภาพทางดานทหารไดกวางขวางทสด เปนรฐโบราณในชวง C16 ทเขมแขงทสดโดย
เฉพาะตงแตสมยของพระเจาตะเบงชะเวต( ครองราชย ค.ศ.1531 – 50) และ สมยพระ
เจาบเรงนองมหาราช พระเจาตะเบงชะเวตทรงตหวเมองมอญโดย
เฉพาะเมองพะสม, พะโค (หงสาวด) และเมาะตะมะทางพมาตอนลางได
การตไดหวเมองดงกลาวทำาใหพระองคสามารถควบคมการคาขายกบตางชาตและสามารถนำาเขากระสนดนปนและปนไฟ, ปนใหญจาก
โปรตเกสได
ในชวงนอาณาจกรศรวชยไมไดเปนศนยกลาง ในการคาทางทะเลแลว
เสนทางการคาถกเปลยนมาทกรงศรอยธยาและ พมาตอนลาง โดยเฉพาะบรเวณปากแมนำาอระ
วด ค.ศ.1539 พระเจาตะเบงชะเวตทรงยดเมองพะ
โค (หงสาวดได) พงศาวดารพมา ระบวา ไดโดยไมตอง ยดโดย
ไมตองชกดาบชกหอกแมแต 1 เลม พระองคตดสนบนเชอพระวงศปลายแถวของ
กษตรยพะโค โดยใหไปลอบสงหารแมทพคน สำาคญของพะโค 2 คน จนทำาใหกองทพพะโค
เกดความระสำาระสาย กษตรยพะโคตองหนไปอยทเมองแปร
ค.ศ.1541 ทรงยดเมองเมาะตะมะได เมาะตะมะ นาจะเปนเมองทาทมพอคาตางชาต
เขามามากทสด อาท พวกอบซซเนยน, แขกมวร, เปอรเซย, เวนช, อนเดยใต, โปรตเกส
พวกโปรตเกส เปนทหารรบจางทสำาคญ ค.ศ. 1542 ทรงทำาสงครามกบเมองแปร ทรงทำาสงครามกบอยธยาแตไมสำาเรจ พงศาวดารพมา ระบวาพระองคทรงจบเชอพระ
วงศอยธยาไวเปนตวประกน ไวตอรองกบ อยธยา เพอใหพระองคถอยทพไดอยางปลอดภย
อยธยาถกรวมเปนขณฑสมา ของตองอไดในสมยของพระเจาบเรงนองมหาราช
พระเจาตะเบงชะเวต ถกลอบสงหารโดยองครกษคนสนท
ในบนปลายพระองคทรงตดนำาจน จนไมเปนอนวาราชการ
กอใหเกดการแขงเมองของหวเมองตางๆ อาทเชอสายเดมของกษตรยพะโคไดตงตนเปนใหญ
บเรงนองในขณะทยงไมเปนกษตรย = กษตรย ผไมมแผนดน
พระอนชาของบเรงนองมศกดนาทเมองแปรและ ตองอ กไมไดสนบสนนใหบเรงนองเปนกษตรย
( ไมเคล ออง ทวน วเคราะหวาเนองจากบเรงนองไมไดเกดในเชอสายกษตรย)
ค.ศ. 1551 บเรงนองสามารถยดเมองพะโคได พระองคมนายกองชาวโปรตเกสชอ Deogo
Soarez de Mello คอยชวย ค.ศ. 1555 ทรงบกองวะ ตอมาบกรฐฉาน, แควนมณประ (อนเดย),
เชยงใหม (ไทย), ลานชาง (เวยงชาง) บเรงนองทำาสงครามกบอยธยา 2 ครงคอ
ค.ศ.1564 และ ค.ศ.1569 พระองคทรงสรางเมองหงสาวดขนใหมใกลกบ
พะโค
พระเจาบเรงนองมหาราช ทรงไดรบการยอมรบจากทงนกประวตศาสตรพมาและไทยวาเปนกษตรยนกรบททรงพระปรชาสามารถ
กรมพระยาดำารงราชานภาพ ทรงเรยก พระเจา บเรงนองวา The Conqueror of Ten
Directions (ผชนะสบทศ) กรมพระยานราธปประพนธพงศ เคยแตง
พงศาวดารพมา เรองยอดขนพล ซงในเวลาตอ มา ยาขอบ ( โชต แพรพนธ) ไดนำามาแตงเปน
เรอง ผชนะสบทศ (เปนนยายปลอมพงศาวดาร) เนองจากแตงจากพงศาวดารจรงแค 8 บรรทด
เดมท เอเชยตะวนออกเฉยงใตมวฒนธรรมดงเดมของตนอยแลว
อาท วฒนธรรมทางการเกษตร, ระบบชลประทานทกาวหนา, การใชโลหะ, การเดน
เรอ มพฒนาการมาตงแตยคหนเกา - ยคโลหะ การรบวฒนธรรมภายนอกของเอเชยตะวนออก
เฉยงใต เปนแบบ Localization
อารยธรรมแอนยาเทยน อารยธรรมหวบนห อารยธรรมบกโซเนยน อารยธรรมดองซอง อารยธรรมบานเชยง
วฒนธรรมทางการเกษตรทสำาคญ ไดแก 1. การปลกขาวแบบเลอนลอย ในชวงตนยค
โลหะ 2. การทำานาแบบระบบกกเกบนำา 3. การแรงงานสตวในการทำาเกษตรกรรม
ความเชอดงเดมของชาวเอเชยตะวนออกเฉยง ใต
1. นบถอผ เชอวาสงมชวตและไมมชวต มพลง พเศษในตวเอง อาท ในเกาะชวา เรยกวญญาณ
วา สมางด2. เชอในเรองบนบาน เซนสรวงบชา สงศกดสทธ3. การเคารพบชา ผบรรพบรษ สงเกตจาก
ประเพณการฝงศพของผตาย
วฒนธรรมและคานยมทางสงคมดงเดมของชาว เอเชยตะวนออกเฉยงใต
การใหความสำาคญของสตรเพศ เชน ในกลน คนทใชภาษาอนโดนเซย มกจะสบสกลทาง
มารดา
อารยธรรมอนเดยเขามาสดนแดนเอเชยตะวน ออกเฉยงใต ราว 2000 ปทแลว หรอประมาณ
ชวง C1 โดยเขามาบรเวณดนแดนแผนดนใหญกอน จะ
แพรกระจายไปบรเวณดนแดนคาบสมทร ประมาณชวง C5
ชาวเอเชยตะวนออกเฉยงใตนยมวฒนธรรม อนเดยมากกวาวฒนธรรมจน (ยกเวนใน
เวยดนามเหนอ)
1. พวกวรรณะพราหมณและวรรณะกษตรยของ อนเดย ทราบวาดนแดน SEA มทองคำาและ
โลหะ และตองการเครองเทศและไมหอมตางๆ
2. เสนทางการคาเกาของอนเดยเปลยนเนองจากจกรพรรดโรมนประกาศหามนำา
เหรยญทองของโรมนออกนอกจกรวรรด ทำาให พอคาชาวอนเดยหนมาคาขายกบ SEA มาก
ขน
3. ชาวอนเดยมเทคโนโลยการตอเรอทกาวหนา เรอสำาเภาอนเดยสามารถจคนไดถง 600 –
700 คน และมความชำานาญในการเดนเรอ ตามฤดกาล
4. การเขามาของชาวอนเดยใน SEA เปนการเขา มาเพอผลประโยชนทางการคา ไมใชเปนการตง
อาณานคม เหมอน กรณ ทจนเขามารกรานบรเวณเวยดนามเหนอ
5. ความเขมงวดในเรองวรรณะของชาวอนเดย
ลดนอยลง ทำาใหพวกวรรณะสงสามารถเดนทาง รวมกบพวกวรรณะตำาได ซงพวกวรรณะสง อาท
วรรณะพราหมณ วรรณะกษตรย มสวนสำาคญ ในการเผยแพรวฒนธรรมอนเดยใน SEA
6. อารยธรรมอนเดยมอทธพลตอราชสำานกและผ ปกครองทองถนใน SEA
ชวยทำาใหฐานะกษตรยสงขนและเปนทเกรงกลว ของคนทองถนมากขน
การถายทอดอารยธรรมอนเดย เปนหนาทของ พวกพราหมณ โดยอาศยการคา
พราหมณ เปนเจาของกจการการคา และม ความสนทสนมกบพวกกษตรยทองถน
กษตรยทองถนมก ชกชวนพวกพราหมณมารบ ราชการ และถายทอดวฒนธรรมอนเดยใหกบ
ชาวทองถน
1. การปกครอง แนวคดสมมตเทพ, เทวราชา, คตการม กษตรยแบบลทธฮนด, คำาราชาศพท,
แนวคดจกรพรรดราช2. ภาษาและวรรณกรรม ใชภาษาสนสกฤตใน
การบนทก, การ เขยนพระราชพงศาวดารไดรบอทธพล
จากอนเดย, อกษรปลลาวะ จากอนเดยใตเปนอกษรตนแบบของ
อกษรขอมและ มอญ
ภาษาสนสฤษตและภาษาบาล เปนภาษาทอยใน คมภรศาสนาทคนนบถอจะตองเรยนร
สงผลให ภาษาพด ภาษาเขยนของชาว SEA จงมอทธพลของภาษาอนเดยอยมาก
วรรณกรรมทสำาคญ ไดแก รามายนะ, มหาภาร ตะ คมภรปราณะ, เรองเกยวกบการสบราชวงศ
ของกษตรย, ชาดกตางๆ วรรณกรรมเหลาน กอใหเกดคตนยมขนใน
SEA อนเปนพนฐานของวฒนธรรม SEA ใน ทสด อาท
การบรจาคทานแคนดอยโอกาส, การเคารพผอาวโส, การจงรกถกดตอกษตรย
3. ศลปะอนเดย ดานประตมากรรมและ สถาปตยกรรม
ดานประต มากรรม เทวรป, พระพทธรปแบบ เหมอนจรง (Realistic)
ดานสถาปตยกรรม อทธพลของศาสนาอนเดย เชน ฮนด, พทธใน สงกอสรางและ
ศาสนสถาน เชน3.1 บโรพทโธในอนโดนเซย3.2 ปราสาทนครวด, ปราสาท
บายนในเขมร
4. กฎหมายและศาล แนวคดดงเดมของชาวSEA ยดมนในความ ยตธรรม
แตแนวคดอนเดยมลกษณะทตางออกไป
กฎหมายอนเดย มงรบใชชนชนปกครองมากกวาสามญชน
บทลงโทษรนแรง ระบบศาลของแนวคดอนเดยมคตวา ผถกจบได
คอ นกโทษ เจาหนาทสามารถบบบงคบไดทกทางเพอให
นกโทษสารภาพ มอทธพลสำาคญตอ การตรากฎหมายใน SEA
เชน จารตนครบาล, กฎหมายตราสามดวง ซงม บทบญญต เรองการทรมานนกโทษ
5. ระบบวรรณะของอนเดย SEA ไมไดรบมา ทงหมด แตนำามา
ประยกตใหเขากบทองถนเทานน เชน การแบงชนชน ไดแก กษตรย
ขนนาง ๆ ไพร ทาส
6. ศาสนาพทธ เขามาเผยแพรใน SEA ชวงราว C2 ในชวงนนกาย ท
เขามาคอนกายหนยานแบบเถรวาท
- ศนยกลางของศาสนาพทธในยคเรมแรก อยท อาณาจกรมอญยคแรก และในอาณาจกรทวาร
วด (นครปฐม) - ตอมาในชวง C6 ลทธมหายานแพรเขามาทาง
หมเกาะ มลาย สมาตรา และชวา ตรงกบยคสมย ของอาณาจกรศรวชย
ตอมาชวงปลาย C 11 อาณาจกรพกาม พระ เจาอนรทธทรงเลอมใสในศาสนาพทธ นกาย
เถรวาท เกดการทำาสงคายนา ครงแรกในพมา มการราง
ขอบญญตเกยวกบธรรมวนยของพระสงฆอยาง เครงครด
พทธศาสนาจงเผยแพรไปในอาณาจกรตางๆ ใน SEA โดยเฉพาะบรเวณรฐบนแผนดนใหญ
ลทธฮนด มอทธพลในราชสำานกเขมร
กษตรยพมามความเลอมใสใน พทธศาสนามาก โดยเฉพาะ พระเจา อนวรตะ
ทรงสรางเจดย ชะเวดากองใน ค.ศ. 1059
กอนการแพรหลายของพทธศาสนาใน SEA เรา พบลทธ พราหมณ อยกอนแลว
การผสมผสานกบระหวางลทธพราหมณ - ฮนด และพทธศาสนา สงผลใหพระราชอำานาจของ
กษตรย ถกจำากด ดวยหลกเมตตาธรรมและทศพธราชธรรม
รวมถงงานดานอปถมถศาสนา กลายเปนหนา ทๆหลกเลยงไมไดของพระมหากษตรย
ศาสนาในลกษณะน กลายเปนศาสนาจกร
ความสมพนธระหวางจนกบ SEA ในระยะแรก เปนไปในรปแบบการคาขาย มากกวา การ
ถายทอดทางวฒนธรรม จนมองตนเองวาอาณาจกรตน เปนศนยกลาง
ของจกรวาล - เปนทพงพงของอาณาจกรทเลกกวา โดย
เฉพาะ SEA - อาณาจกรทตองการคาขายกบจน ตองสง
บรรณาการ ไปยงราชสำานกจนในวาระพเศษ ตางๆ (ระบบจมกอง)
- รฐบาลจนไมตองการรายไดจากการคาขายกบตางประเทศผดกบอนเดย
- มการควบคมพอคาจนอยางเขมงวด (ยกเวนในชวงราชวงศซอง)
ระบบจมกอง = ระบบทตบรรณาการ - จน มองเอเชยตะวนออกเฉยงใต วาเปนพวกลา
หลงและปาเถอน - ระบบทตบรรณาการ เปนสญลกษณของการทผ
ปาเถอนยอมสวามภกดกบจกรพรรดจน - กษตรยใน SEA มองวา เปนการนำาของขวญท
หายากและมคา มามอบใหกบจน เพอแลก เปลยนกบ ของขวญทมคามากกวา เปนการ
แสดงถงความมเมตตาของผทยงใหญกวา - ทตบรรณาการจงลกษณะ คลายกบการคาขาย
แบบแลกเปลยนระหวางกน
สนคาท SEA ตองการคอ เครองปนดนเผา, เครองลายคราม และผาไหม
อาณาจกรใดสงเครองบรรณาการใหจนกจะได รบความสะดวกในการคาขายกบจน
จนไมไดถายทอดวฒนธรรมจนโดยตรงกบ SEA - จนมประเพณหามนกปราชญราชบณฑตเดน
ทางออกนอกดนแดนบรรพบรษหรอบานเกด เมองนอน
- จนสนใจขยายอทธพลทางการเมองมากกวา วฒนธรรมโดยเฉพาะในเวยดนามเหนอ สวนใน
อาณาจกรอน จนตองการใหยอมรบอำานาจของ จน แคในทางทฤษฎ กลาวคอ แคสงบรรณาการ
ใหกเพยงพอแลว
พอคาไมมบทบาทในการวางรากฐานทางวฒนธรรมจนมากนก
- ไมไดรบใชราชสำานก - พอคาสวนมากไมใช ปญญาชน - นกแสวงโชคชาวจน ใน SEA สวนมากเปน
พวกทใชชวตบนปลาย หรอไมกพวกนกบวช
ชวงแรก เพอการคาและเผยแพรศาสนา ชวงท 2 แทรกแซงทางการเมองและลา
อาณานคม
ชวงแรก โปรตเกส, สเปน, ฮอลนดา ชวงท 2 สเปน, องกฤษ, ฝรงเศส,
สหรฐอเมรกา
ชาวตะวนตก หรอ ชาวยโรป หมายถง อะไร ชาวผวขาว ใชเรยกชนชาตทมเชอสายแองโกล แซกซอน
และพวกละตนของชาวยโรปและใตทวปอเมรกาในปจจบน
ชาวตะวนตก หรอ ชาวผวขาว มความรสกวา ตนเอง ตางจากผอน แมวาในทางกายภาพ จะ
เปนชาวผวขาวเหมอนกน
ความรสกดงกลาว สงผลให ชาวตะวนตกเกดความตองการทจะแขงขนกน
เพอแสดงใหเหนวา ชนชาตของตนเองมความ สามารถเหนอกวาผอน
เดมท นบตงแตการลมสลายของอาณาจกร โรมนในชวงราว C 5
ชาวโรมนมสวนสำาคญในการเกบรกษา ความร คณธรรมของชาวกรก และทำาหนาทสงเสรมให
ความรดงกลาวเผยแพรไปทวยโรป
ยโรป เรมเขาส ยคมด (Dark Age) ชาวตะวนตก ถกครอบงำาโดย ศาสนาจกร และ
ความเชอเรองครสตศาสนา
ในยคกลางของยโรป กษตรย ไมไดมอำานาจ เบดเสรจ อำานาจจรงๆอยท ศาสนจกร, พระ, พวกขนนาง ศาสนจกร เปนสถาบนทางการเมองทเขมแขง
และเปนศนยกลางทางอำานาจของยโรปในยค กลาง
ในชวงยคกลางหรอยคมดของยโรปเรมตงแต C 5 – C 15 เปนชวงทศลปะ วทยากร
วทยาศาสตรในยโรป ไมมการพฒนา ในขณะทอารยธรรมในเอเชยและเอเชยตะวน
ออกเฉยงใต เจรญกวาชาวยโรป
สงครามครเสด สนสดในชวงปลาย C15
เปนจดเปลยนทางประวตศาสตรโลก กลาวคอ ทำาใหชาวตะวนตก เรมสนใจในโลกตะวนออก
(เอเชย) แตเดม กษตรยยโรปทเคยเดนทางมาถงเอเชย
ไกลทสด คอ พระเจาอเลกซานเดอรมหาราช แหงมาซโดเนย
การทำาสงครามกบพวกมสลม (เตรก, ซาราเซน, อาหรบ) ทำาใหชาวยโรปไดเรยนรวทยาการ
ใหมๆจากชาวมสลม อาท คณตศาสตร, เขมทศ พวกยโรปไดเรยนรอารยธรรมโบราณทถกเกบ
รวบรวมไว ทอยปต, อเลกซานเดรย, ไคโร, ดามสกส, เยรซาเลม
เกดศนยกลางการคามากมายใน ตะวนออกกลาง อนเปนผลพวงมาจากการรบท
ใชเวลานานหลายป ชาวตะวนตก สนใจในสนคา ของตะวนออก การยกทพทางทะเล กอใหเกดการสำารวจดน
แดนใหมๆ
มารโก โปโล เปนชาวเวนส (อตาล) เดนทางมาในเอเชยตาม เสนทางสายไหม เพอ
มาคาขายกบจน (คาเธย) ถงจนในสมยราชวงศมองโกล ไดรบราชการในรชสมยของจกรพรรดกบไล
ขาน ถง 17 ป กอนเดนทางกลบอตาล เขยนหนงสอชอ อลมลโอเน (Il Milione)
เทคโนโลยการตอเรอ ไดรบการพฒนาอยาง มาก เพอใชในการสำารวจดนแดนแหงใหม นอก ยโรป
ยโรป กาวสยคใหม คอยคแหงการคนพบ (Age of Discovery)
ชนชนทเกดขนใหม หลงยคมด คอ ชนชนพอคา
เมอศาสนจกร หมดอำานาจทางการเมอง อำานาจ จงตกอยทสถาบนกษตรย
ในระยะแรก King ยงขาดอำานาจ จงตองอาศย ฐานกำาลงคอ พวกพอคา
King ใหสทธพอคา ในการสำารวจทางทะเล พอคา จายภาษ / King นำาภาษไปใชในการ
เสรมพระราชอำานาจ
การเรยนรอารยธรรมเกาและวทยาการของกรก และโรมน
ทำาใหเกดมหาวทยาลยหลายแหงในยโรป เกดนกปราชญ, นกปรชญา, นกวทยาศาสตร ทำาใหยโรป กาวสยค ฟนฟศลปวฒนธรรม
(Renaissance)
ประเดนแรกคอ การคา ประเดนทสอง คอ อดมการณทางศาสนา
ในระยะแรก ยโรปตองการเครองเทศ ตงแตชวงสงครามครเสด
เครองเทศ เปนสนคาราคาแพงในยโรป เครองเทศ นยมนำามารกษาโรคตางๆ, สกดเอา
นำาหอม
ชาวผวขาว มอดมการณวา เปนภาระของชาวผวขาวทจะตองเผยแพรวฒนธรรมไปในชาตท
ลาหลงอย โดยเฉพาะ โปรตเกส, สเปน และฝรงเศส
โปรตเกส และ สเปน ตางแขงขนกนเปนเจา แหงการเดนเรอมาตงแต C 15
เพอเปนการปองกนความขดแยงกนระหวาง โปรตเกส และ สเปน
พระสนตะปาปา จงเขามาแกไขปญหา ใน ค. ศ1494 โดยการทำาสนธสญญาทอรเดสซล
ลาส (Treaty of Tordesillas)
เปนการแบงโลกออกเปน 2 สวน ระหวาง 2 มหาอำานาจทางทะเลคอ โปรตเกส และ สเปน
โปรตเกส จะไดรบดนแดนและผลประโยชนทก อยาง นอกยโรปฝงตะวนออก ในขณะท สเปน
จะไดรบประโยชน นอกยโรปตะวนตก
นอกจากนนยงมสนธสญญา ซารากอซา ททำา ระหวาง สเปนและโปรตเกต เพอเปนการแบงผล
ประโยชนบรเวณหมเกาะโมลกกะ และแบงเขต เดนเรอของทง 2 ประเทศ ใน SEA
เปนชาตแรกทเขามาใน SEA โดยเดนเรอผาน แหลมกดโฮป มาตงเมองทาทเมองกวร ,เมองกา
ลกต , มาราบาร และโคชนในอนเดย ตองการคนหาทองในเกาะกนและเครองเทศ และตองการประกาศครสตศาสนานกาย
โรมนคาทอลก ในเอเชย
เหตผลสำาคญท โปรตเกสเขามาใน SEA คอตองการผกขาดตลาดคาเครองเทศ
เดมตลาดเครองเทศถกผกขาดโดย พอคาอาหรบและพอคามสลมอนเดย ในเมองเอเดน และเมองมะละกา
โปรตเกสจงตองการยดมะละกาเพอเปนศนยกลางการคาเครองเทศ
อาฟองโซ เดอ อลบเคอรก นกเดนเรอและแมทพโปรตเกสเดนทางมายดเมองมะละกา ใน ป ค.ศ. 1511
เคยทำาสงครามทางเรอชนะ ตรก และอยปต ในป ค.ศ. 1509
ใชทหาร 1600 คน เรอรบ 15 ลำา มการตงสถานการคาทเมองมะละกา มการสงทต
ไปคาขายกบ อยธยา ญปน หมเกาะโมลกกะ พรอมการเผยแพรครสตศาสนา
โปรตเกสไมสามารถรกษาอำานาจใน SEA ไดนาน เพราะ
1. ค.ศ. 1580 โปรตเกสกลายเปนพนธมตรรองของสเปน โดยรวมตวกนเปนสหภาพไอบเรย โปรตเกสจงออนแอลง และพระเจาฟลลปท 2 แหง สเปน ทรงไมสนพระทยในผลประโยชนของโปรตเกส
2. การเขามาของฮอลนดาใน มลาย และเกาะชวา จนโปรตเกสตองเสยมะละกาใหฮอลนดาไปในป 1642
3. นโยบายการเผยแพรศาสนาของโปรตเกสทเขมงวดเกนไป มการบงคบใหชนพนเมองเขารต จนชาวพนเมองตอตาน และพอคามสลมในมลาย อพยพไปอยในเกาะชวา และอะเจะห จนเศรษฐกจของมะละกาหยดชะงก
4. โปรตเกส ใชนโยบายทางทหารนำาหนาการคา ปฎบตตอชาวพนเมอง เปนผชนะสงครามมากกวา การยอมประนประนอม มการขมเหงชาวมสลมพนเมอง จนทำาใหสลตานแหงเกาะโมลกกะ ไมยอมใหโปรตเกสตงสถานการคา และไลโปรตเกส ออกจากเกาะโมลกกะ
5. นโยบายการคาของโปรตเกสเปนนโยบายในสมยยคศกดนา มาสามารถแขงขนกบพอคาอนเดยได พอคาโปรตเกสไมมความเปนเอกภาพ เนองจากเอาผลประโยชนใสตว
สเปน เดนทางสำารวจทะเลเพอหาดนแดนใหม ทางยโรปตะวนตก โดยผานชายฝงแอฟรกาใต มายงมหาสมทรแอตแลนตก จนมาถงหมเกาะฟลปปนส
เดมทหมเกาะฟลปปนส ยงไมมชอ ชอฟลปปนส ตงตามพระนามของ พระเจาฟลปท
2
แมกเจลแลน คนพบฟลปปนสในป ค.ศ. 1521 แตถกชาวพนเมองฆาตาย สวนพวกลกเรอไดนำาเรอกลบ สเปน ไปทางตะวนตก
สเปน เปนชาตแรกทแลนเรอรอบโลก สเปนตงอาณานคมแหงแรกทเกาะเซบ จากนนจงขยายมาทเกาะลซอน ทตงของเมอง
มะนลา ในปจจบน
สเปน เขามาในฟลปปนส ดวยเหตผล 2 ประการคอ 1. การคา 2. เผยแพรศาสนา
สเปน สามารถ ยดครองฟลปปนสไดงายดาย เนองจาก ฟลปปนส ไมมพฒนาการของรฐจารต
จงไมมกองกำาลงตอตาน มชชนนาร สเปน มสวนสำาคญในการเผยแพร
ครสตศาสนา
หากพจารณาประวตศาสตรของสเปน สเปนสามารถปองกนการรกรานของชาวมสลมทาง
ตอนใตของสเปนไดใน C 8 จนถง C 13 สเปน จงตงตนเปนนกรบและผคมครองครสต
ศาสนา โดยถอวา ตนมพนธกจ ทสำาคญในการเผยแพรศาสนาไปยงดนแดนทลาหลง
มชชนนาร สเปน แมจะเปนนกบวช แตกกระทำา ตวเปรยบเหมอน ทหาร
เชนเดยวกบโปรตเกส สเปนใชกำาลงในการบงคบชาวพนเมองใหเขารต
มการทำาลายรปปน เทวรป ของชาวพนเมอง แตจำานวนมชชนนาร ในระยะแรกยงนอย สง
ผลใหการเขารตของชาวพนเมอง เปนแบบ คอยเปนคอยไป
ความเชอเดมของชาวพนเมองยงไมถกกระทบ มากนก
ฮอลนดาเรมแขงขนการคาทางทะเลกบ โปรตเกส และ สเปน ในชวง ค.ศ. 1596
เนองจากพระเจาฟลปท 2 แหงสเปน ทรงปดเมองทาทกแหงของสเปนและโปรตเกสใน
คาบสมทรมลาย สำาหรบพอคาฮอลนดา เชนเดยวกบชาตอนๆ ฮอลนดาตองการเครอง
เทศและพรกไท ฮอลนดา ไมไดตองการเผยแพรศาสนา จงมขอ
ขดแยงกบชาวพนเมองนอย ฮอลนดา เดนทางมาท SEA ครงแรกทเกาะชวา
บรเวณเมองแบนทม
ฮอลนดา ไดเปรยบ โปรตเกส ตรงทไมถกตอตานจากชาวพนเมอง
ชาวพนเมอง รบ อาวธ จากฮอลนดาในการตอตานอทธพลของโปรตเกส
การเขามาของฮอลนดา ทำาใหโปรตเกสเหลอ อาณานคมเพยงแหงเดยวคอ เกาะตมอร
ป ค.ศ. 1619 ฮอลนดา เรมวางนโยบายในการ ปกครองและยดครองดนแดนบนเกาะชวา และ
เกาะสมาตรา เพอขยายอทธพลทางการเมองและ การคาแขงกบองกฤษ
มการตงเมอง จารกาตา เปนศนยกลางการ ปกครอง
ฮอลนดา ใชเวลาประมาณ 30 ป ในการยด ครองอาณาจกรของชาวชวา อาท แบนแธม,
แบนดา ทำาใหภายใน C17 ฮอลนดาสามารถมอทธพล
เหนอหมเกาะอนโดนเซยทงหมด
องกฤษ ฝรงเศส สหรฐอเมรกา ฮอลนดา (เปลยนทาท)
องกฤษมเมองทาหลกอยแลวในอนเดยไดแก เมองกลกตตา, เมองบอมเบย และเมองมทราส
เดมทตงแตปลาย C 16 องกฤษไมไดสนใจ เอเชยตะวนออกเฉยงใตมากนก เนองจากอยหางจากอนเดย และองกฤษยงขาดสนคาทจะไปแลกเปลยนกบเครองเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใต และตดพนสงครามกบอนเดยและฝรงเศสในอนเดย
ราฟ ฟช เปนพอคาคนแรกทเดนทางมาคาขายกบพมา แตไมมการตงสถานการคา และ ราฟ ฟช ไมไดใหความสนใจพมา เนองจากไมมเครองเทศ
เปนเพอการคามากกวาการเผยแพรศาสนา องกฤษกลายเปนมหาอำานาจทางทะเลแทนสเปน
ใน ค.ศ. 1588 โดยสามารถเอาชนะกองเรออารมาดาของสเปนได (สมยอลซาเบธท 1)
เกดการปฏวตอตสาหกรรม ในองกฤษ ทำาใหองกฤษสามารถผลตเรอกลไฟ, เครองจกรกลทใชในโรงงาน ทำาใหตองการวตถดบเพอปอนโรงงาน และสนคาลนตลาด ทำาใหพอคาองกฤษตองหาตลาดระบายสนคา
องกฤษตองการเมองทาเพอพกสนคาและใชเปนฐานทพเรอเพอหาเชอเพลงและซอมแซมเรอ กอนเดนทางไปคาขายกบจน พมา มลาย อยในเสนทางเดนเรอ ตองการแรดบกในมลาย
เปนการแขงขนทางอำานาจกบฝรงเศส องกฤษทำาสงครามกบฝรงเศสหลายครง ทงใน
ยโรป และ ในอนเดย อาท - สงครามสบราชสมบตออสเตรย - สงครามคารนาตก
ฝรงเศสไดรบสทธในการคาจากอาณาจกรมอญ ทางภาคใตของพมา ฉะนนเมอ องกฤษเรมเขาไปคาขายกบพมา จงเกดความขดแยงกบฝรงเศส
พอคาองกฤษเดนทางมาตดตอการคากบพมาหลายครง อาท
- โทมส แซมมวล เปดสถานการคาแหงแรกในหงสาวด ป ค.ศ. 1615
- ปลาย C 17 มการตงสถานการคาทเมองสเรยม - กลาง C 18 ตงสถานการคาทเกาะเนกรอส แลก
เปลยนกบการขายอาวธปน ใหกบพระเจาอลองพญา
- ชวง C19 พมาตงสถานการคาทเมองยางกง
พมาทำาสงครามกบองกฤษ 3 ครง คอในป ค.ศ.1824 , ค.ศ. 1852, ค.ศ. 1885 กอนทองกฤษจะยดครองพมาและผนวกพมาเปนสวนหนงของอนเดย
มนกวชาการไดวเคราะหไวตางกนหลายทาน สาเหตหลก คอองกฤษตองการยดพมาเพอใชเปน
เสนทางไปยงจน ไทย และเปนการคานอำานาจกบฝรงเศส (ฝรงเศสหมดอำานาจในพมาตงแต ค.ศ.1756)
เกดปญหาทางชายแดนกนระหวางพมากบองกฤษ พมาไดผนวกเอาดนแดนขององกฤษในอนเดย เขาเปนของตนเอง มการกอตงกองโจรกอกวนองกฤษอยเสมอ
หลงสงครามครงท 1 องกฤษไดดนแดนสวนใหญของพมา อาท อารกน ยางกง ทวาย มะรด แปร องวะ ตะนาวศร พมาพยายามจะยดดนแดนคนอยเสมอ
พมารงแกพอคาองกฤษ มการขเอาชวตขาหลวงองกฤษในพมา มกรณทกปตนเรอขององกฤษถกชาวพมายงบาดเจบ
พอคาองกฤษไมพอใจ ระบบการเขาเฝากษตรยพมา ทตองถอดรองเทากอนเขาเฝา
พอคาองกฤษปลอยขาวใหพมาเสยหาย เชน มขาวลอวาพมาจะรวมมอกบฝรงเศสในการตอตานองกฤษ โดยกษตรยพมาจะยอมใหฝรงเศสตงสถานกงสล และใหสมปทานการสรางทางรถไฟแทนองกฤษ
พมาเรยกเกบภาษไมสกจากองกฤษในอตราสง
พอคาองกฤษ เปนตวการสำาคญทกอใหเกดสงครามกบพมา เนองจากเกดปญหาทจรตในบรษทบอมเบย เบอรมา และทางตอนเหนอของพมาเกดวกฤตทางการเมอง ทำาใหการคาในพมาซบเซา พวกพอคาองกฤษจงตองการผนวกดนแดนทางตอนเหนอของพมา
พระเจาธบอ กษตรยองคสดทายของพมา มนโยบายทางลบตอองกฤษ อาท ปดเสนทางคาขายจากพมาไปสจน
ฟรานซส ไลท จากบรษทอสต อนเดย ไดเขามาเจรจากบสลตานแหงรฐเคดาห ในการขอตงสถานการคาทปนง โดยองกฤษยอมใหความคมครองเคดาหจาก สยามและโจรสลดบกส (องกฤษ โกหก)
ค.ศ.1791 ยดปนง ปฏเสธทจะคมครองเคดาหจากสยาม จายเงนใหสลตานเคดาห ปละ 6000 เหรยญ ปนงกลายเปนเมองทาทเทยบเทา 3 เหลยมอทธขององกฤษในอนเดย
ตอมาองกฤษเรมสนใจมะละกา เดมมะละกาเปนของโปรตเกสตงแต ค.ศ.1511 จน เปลยนมอไปเปนของฮอลนดาจากการรวมมอกบสลตานแหงยะโฮห
องกฤษเขาปกครองมะละแกแทนฮอลนดา เนองจากในยโรปเกดการปฏวตฝรงเศส ซงฮอลนดา กลววา ฝรงเศสจะยดครองเมองทาทงหมดในเอเชย ฮอลนดาจงยอมใหองกฤษเขามาปองกนมะละกาให ใน ค.ศ. 1795
องกฤษไมอยากคนมะละกาใหฮอลนดา จงพยายามทำาใหมะละกาเสอมลง โดยการอพยพพอคาไปอยปนง และทำาลายปอมปราการบน มะละกา
องกฤษยดเกาะชวาจากฮอลนดาใน ป ค.ศ.1811 และยอมคนมะละกาใหในป ค.ศ.1818
ค.ศ.1819 องกฤษไดสงคโปรเปนอาณานคม จากการทรยศสลตานแหงยะโฮร มการประกาศใหสงคโปรเปนเมองทาเสรปลอดภาษ เพอลดปญหากบฮอลนดา มพอคาจนอพยพมาอยมากมาย สงคโปรเจรญอยางรวดเรว เพราะเปนจดพกเรอระหวาง จนและอนเดย
ค.ศ. 1824 องกฤษเซนสญญา แองโกล-ดทช หรอสนธสญญาลอนดอนกบฮอลนดา เปนการแลกเปลยนผลประโยชนในคาบสมทรมลาย โดยองกฤษยอมคนเกาะชวาและสมาตรา ใหฮอลนดาและ ฮอลนดายก มะละกาใหองกฤษ
ค.ศ.1906 ยดบรไน เปนอาณานคม
ฝรงเศสเดนทางเขามาใน SEA ตงแต C 17 ใน พมา อยธยา
ดนแดนทฝรงเศสสนใจคอ อนโดจน (ลาว เวยดนาม และกมพชา ในปจจบน)
สาเหตเนองมาจาก ฝรงเศสเสยดนแดนหลายเขตในอนเดยจากการทำาสงครามกบองกฤษ (สงครามคารนาตก) เชนเดยวกบพมา และฝรงเศสตองการใชแมนำาโขง และแมนำาแดงเพอเดนทางไปคาขายกบจน
นบตงแต C19 พระเจานโปเลยนท 3 ตองการแผอำานาจของฝรงเศส โดยการใชศาสนาครสตเปนเครองมอ
เวยดนามเปนดนแดนหลกของอนโดจนทฝรงเศสสนใจ เมอเทยบกบลาวและกมพชา เดมทเวยดนามไมเปนทสนใจมากนกเนองจากอยไกล
เเวยดนามมชาวตะวนตกหลายชาตเขามาเผยแพรศาสนา เชนโปรตเกส ทเมองไฟโฟ แตไมประสบความสำาเรจ
ฝรงเศสตงสถานการคาแหงแรกในเวยดนามทเมองโฟเฮยน ในป ค.ศ.1680
เวยดนามดำาเนนนโยบายการคากบตางประเทศคลายจน คอไมตองการคาขายกบชาวตะวนตก
การคาขายกบชาวตะวนตก ถกกระทำาในหมขนนางและชนชนสงเทานน รายไดหลกของเวยดนามไดมาจากการเกบสวยจากการเกษตร จงไมตองพงพาการคากบตางประเทศ
เวยดนามมกองทพเรอทเขมแขง เนองจากทำาสงครามกบจนอยเสมอ จงเปนการยากสำาหรบชาวตะวนตกในการยดครองเวยดนาม
นอกจากพอคาแลว เวยดนามยงม มชชนนารโปรตเกสและฝรงเศสอาศยอย และคอยเผยแพรศาสนาครสต
อเลก ซอง เดอ โรด (Alexander de Rhodes) เปนมชชนนารคนแรกในเวยดนาม เดนทางมาชวงตน C17
เปนคนประดษฐอกษรเวยดนามเปนคนแรก เพอใชในการเผยแพรศาสนา อกษรนเรยกวา อกษรกวอก น (Quoc Ngu)
ในชวงสงครามกลางเมองระหวางพวกตระกลตรนหกบตระกลเหงยน เวยดนามเรมสนใจการคากบฝรงเศสเนองจากตองการอาวธสมยใหมมาใชในการทำาสงคราม
มชชนนารฝรงเศส มบทบาทสำาคญในการชวยใหฝรงเศสไดเวยดนามเปนอาณานคม เนองจากชอบแทรกแซงการเมองภายในของเวยดนาม เชนการสนบสนนกบฏชาวครสตใหตอตานจกรพรรดเวยดนาม ใน ป ค.ศ. 1862
C19 ฝรงเศสเรมแทรกแซงทางการเมองในเวยดนาม จากกรณทเจาชายเหงยนอนหแหงตระกลตรนห ตองการปราบกบฏไตเซน โดยมฝรงเศสใหการชวยเหลอ
เจาชายเหงยนอนห สถาปนาตนเองเปนจกรพรรดยาลอง ไดตอบแทนฝรงเศสโดยการยนยอมใหตงโรงเรยนสอนศาสนามากขน
อยางไรกตามฝรงเศสไดพยายามเขาแทรกแซงทางการเมองในเวยดนามตงแตนนมา
จนกระทงรชทายาทองคตอๆมาตงตนเปนศตรกบฝรงเศส เนองจาก
- การเผยแพรศาสนาครสตเปนการขดตอลทธขงจอ
- มชชนนาร ไมใหเกยรตชาวเวยดนาม และถอตนเองวาเปนผทเจรญกวา
- ฝรงเศสเรมมทาทเปนศตรกบเวยดนามและราชวงศเหงยน เชน การนำาทหารเขามาในเวยดนาม, การทฝรงเศสสนบสนนใหราชวงศเลขนมาปกครองเวยดนามแทนราชวงศเหงยน
จนชาวเวยดนามเรมตอตานฝรงเศสมากขน มการสงหารมชชนนารฝรงเศส+สเปนและชาวครสตเปนจำานวนมาก ซงพระเจานโปเลยนท 3 ทรงประทวงอยางรนแรงใน ป ค.ศ.1851
ฝรงเศสและสเปนไดสงกองทพเรอเขามาโจมตปอนตเรน ใน ค.ศ.1857 ซงมชาวเวยดนามตายเปนจำานวนมาก
ฝรงเศส สามารถยดเมองไซงอนไดในป ค.ศ.1861 ซงในชวงดงกลาวฝรงเศสสามารถเดนทางไดอยางอสระในบรเวณแมนำาโขง
เดมทคาบสมทรมลายประกอบดวยรฐตางๆมากมายทมอสระตอกน
องกฤษอาศยความไมเปนเอกภาพของรฐมลาย ในการเขาปกครองทละรฐๆ
องกฤษแบงสวนการปกครองของมลาย ออกเปน 3 เขต
แดง = สเตรตสเซ ทเท ล เมนทส (อาณานคม
ชองแคบ)
เหล อง = สหพนธร ฐ มลาย
นำาเง น = ร ฐนอก สหพนธร ฐมลาย
สงคโปร, เกาะปนง, มะละกา, มณฑลเวลสลยดนดงส
อยในฐานะคราวนโคโลน ขนตรงกบรฐบาลองกฤษ โดยองกฤษจะสงขาหลวงจากอนเดยมาปกครองแตละรฐโดยตรง
ขาหลวงใหญ ประจำาท กวลาลมเปอร เปนพนทสำาคญทางเศรษฐกจและทางทหารของ
องกฤษ, องกฤษใหความสำาคญมาก เปนยทธศาสตรทสำาคญในการควบคมเสนทาง
เดนเรอสนคา, ควบคมชองแคบเดนเรอ และเหมองแรดบก, มการตงฐานทพเรอ, เปนศนยกลางการคา
เประ, สลงงอ, เนกรเซมบลน, ปะหง, เปนตน ขนตรงกบขาหลวงใหญทกมลาลมเปอร
แตละรฐมสลตานทองถนปกครอง โดยองกฤษไมไดแทรกแซงทางการเมองมากนก เพยงแตสงเรสสเดนท (resident) ไปเปนทปรกษาใหกบสลตาน
สลตานมอำานาจในดานศาสนา, การศาล, การปกครองทองถน
แตละรฐจะมสภาแหงรฐ
รฐยะโฮห และรฐทองกฤษไดไปจากสยาม คอ เคดาห (ไทรบร), กลนตน, ตรงกาน และ ปะลส
องกฤษไมแทรกแซงทางการเมองเลย มสลตานทองถนปกครองเหมอนรฐสหพนธรฐมลาย
แคสงทปรกษาไปประจำา
ตอมาเมอองกฤษ ไดครอบครองรฐมลายหมดทกรฐ จงพยายามรวมรฐตางๆเปนรฐเดยว ทชอวา สหพนธมลายา (Malaya Union) ขนในป 1946
เปนทมาของประเทศมาเลเซยในปจจบน ทมรฐบาลกลางอยท กรงกวลาลมเปอร
ดานเศรษฐกจ1. ระบบเศรษฐกจเปล ยนจากการผลตแบบ
ยงช พมาเป นการผลตเพ อส งออก- มการนำาเคร องจกรมาใชในการผล ตส นค า
เชน ดบ ก - การทำาเหม องดบก ไดรบความนยม
และเป นรายไดหล กๆขององกฤษในมลาย, ดบ กจากมลายเป นดบกท ค ณภาพดท ส ดในโลก
- ระบบเง นตราเข ามาแทนทระบบการ แลกเปล ยนส งของ
- รายไดจากภาษดบ ก ชวยให องกฤษ สามารถ สรางทางรถไฟ ถนน โรงพยาบาล
มหาว ทยาลยในมลายได
- ยางกลายเปนพชเศรษฐกจท ส ำาคญของชาวมลาย , ชาวมลาย เล กท ำานา หนมาปลกยางพารามากขน
ดานสงคม- ระบบสลต าน ย งคงอย เน องจาก
องกฤษไมได แตะต อง- มการออกกฎหมายเล กทาสและระบบ
การเกณฑแรงงาน- ระบบการแบงชนชนในยคจาร ตเส อม
ไป, ประชาชนไมต องเสยสวยใหข นนางเพ ยงแต เสยภาษให ร ฐ
- พวกขนนาง หมดอำานาจ เก ดชนชนข าราชการขนมาแทนท
- เก ดความเท าเท ยมกนในสงคมในทาง ทฤษฎ จาการใชกฎหมายตามประเทศ
องกฤษ
- ชาวจ นขนมาม อ ำานาจทางเศรษฐกจท ำาให เก ดความขดแย งก บชาวมลาย ซ ง
เปนพลเมองสวนใหญของมลาย เปนสาเหต ส ำาคญท ท ำาให เก ดความขดแย งทางเช อชาต และน ำาไปส การแยกประเทศของสงคโปร - เก ดชนชนกลางทได ร บการศ กษาจากองกฤษ, เปนแรงผลกด นท ก อให เก ดส ำานก
ในความเปนมลาย และก อให เก ดล ทธ ชาตนยมในมลาย
การปกครองขององกฤษในพมาไมคอยประสบความสำาเรจ เนองจากมอปสรรคหลายประการ อาท
1. พมาไมไดมความสำาคญทางเศรษฐกจมากนกหากเทยบกบมลาย
2. องกฤษไมเขาใจระบบธรรมเนยมประเพณของพมา โดยเฉพาะขาหลวงองกฤษทมาจากเบงกอล
นโยบายทองกฤษใชปกครองพมา คอ นโยบาย แบงแยกและปกครอง (Divide and Rules)
เปนนโยบายทองกฤษ นยมใชในการปกครองอาณานคม เชนใน อนเดย, พมา และแอฟรกา
นโยบาย แบงแยกและปกครอง เปนหลกกลวธทเหนมากในยคลาอาณานคม เปนแนวทางทใชตดกำาลง ทอนอำานาจความเขมแขงของประเทศทจะเขาปกครอง เพอปองกนการแขงขอ การแขงเมอง โดยการแยกอำานาจรวมศนยทใหญกวาออกเปนสวนเลก ๆ
เมอศนยอำานาจของประเทศทเขายดครองถกแบงเปนรฐยอยๆ จะเปนการงายในการปกครอง และประเทศนนๆจะไมสามารถมเอกภาพทางการเมอง หรอความสามคคทจะตอตานเจาอาณานคมได
ในกรณพมา องกฤษ ใชวธการปกครองพมา โดยการปกครองทงทางตรง และทางออม และมการแบงพมาออกเปนหลายๆสวน อาท
1. สวนแรกคอ บรตช เบอรมา (British Burma) ศนยกลางการปกครองอยท กรงยางกง - ขาหลวงใหญองกฤษจากอนเดยมาปกครอง- องกฤษปกครองโดยตรง - บรตช เบอรมา เปนมณฑลหนงของอนเดย
- รฐบาลองกฤษควบคมดานการปองกนประเทศ, ระบบเงนตรา, การคมนาคม, กฎหมาย เปนตน
- บรตช เบอรมา แยกจากอนเดย ค.ศ. 1932
2. สวนท 2 คอ รฐของชนกลมนอยตางๆ เชน มอญ, ยะไข, คะฉน, กะเหรยง
- องกฤษอสระ ผนำาทองถน ปกครองกนเอง
นโยบาย “แบงแยกและปกครอง” (divide and rule) ทำาใหการปกครองพมาแบงออกเปน 2 สวนคอ “พมาแท” (Burma proper) กบ “ เขตชายแดน” (Frontier Areas)
ทำาใหพมามปญหาความขดแยงทางเชอชาต และการแบงแยกดนแดนของชนกลมนอย ออกจาก สหพนธพมา ในปจจบน โดยเฉพาะหลงจากการเจรจาทเวยงปางโหลง
ฝายไทใหญ ประกอบดวย• ขนปานจว• เจาค ำาตก• เจาห มฟา• เจาหนม• เจาจ ามทน• เจาท นเอ• ลงผ ว• ขนพง• อต นเอ• ลงจาป • อทนม น• ลงขนซอ• เจาเหยยบฟา• ลงขนท
ฝายพมาได แก • อองซาน
ฝายกะฉน ได แก • สะมา ด หว า ส นหว าหนอ• เจ าหร บ• ดน ระต าว• เจ าหล า• เจ าหล วน• ละบ งกร อง
ฝายชน ไดแก • อเหล อม ง ผาล ม• อต อง จ าค บ ต ต ม• อแก งม ง ฮ กก า
ชนกลมนอยมองวา ตนเองมอสระในการปกครองตนเองมาตงแตสมยอาณานคม
การเจรจาทเวยงปางโหลง ลมเหลวเพราะ นายพลอองซาน ถกลอบสงหาร
ทหารพมาถอโอกาสใชกำาลงยดครองดนแดน รฐเขตชายแดน
ดานเศรษฐกจ- เกดระบบทนนยมขนในพมา, มพอคาตางชาตเขามาลงทนในพมา - เกดระบบเงนตรา, เงนรปอนเดย ถกนำามาใชในพมา- ขาว กลายเปนพชเศรษฐกจของพมา ทองกฤษตองการสงออก- มการลงทนในอตสาหกรรมบอนำามน ของบรษทเบอรมาออย - พมาตอนลาง กลายเปน ศนยกลางเกษตรกรรม โดยเฉพาะบรเวณสามเหลยมปากแมนำาทเรยกวา Burma Delta- เกดโรงงานอตสาหกรรมขน
เกดระบบภาษแบบใหมขนในพมา เชน ภาษทดน, ภาษเทยมวว-ควาย, ภาษประมง, ภาษเกลอ, ภาษมา
สนคาหตถกรรมพนเมองของชาวพมา ถกแทนทดวย สนคาจากโรงงานอตสาหกรรมขององกฤษ, ชางฝมอพมาขาดรายได และหนไปประกอบอาชพเปนกรรมกร
ดานสงคม - ประชากรเพมอยางรวดเรว เนองจากผลผลต
ทางการเกษตรเพมมากขนและการแพทยแผนตะวนตกถกนำามาใชในพมา อตราการตายของทารกนอยลง
- เกดชนชนใหมๆ ในสงคม เชน เจาของทดนทเปนชาวอนเดย ซงเปนคนในบงคบขององกฤษ, ชาวอนเดยกลายเปนนายทน (เชตยาร) มอาชพปลอยเงนกและเกบดอกเบย
- ชาวนาพมามฐานะยากจนลง เนองจากตองเชาทนาจากชาวองกฤษและชาวอนเดยและภาษทไมเปนธรรมขององกฤษ อกทงพวกเชตยารมกจะยดทดนของชาวนาพมาไวเปนหลกประกนในกรณทชาวนากเงน
- องกฤษยกเลกระบบไพร ระบบทาส
มการใชกฎหมายและการขนศาลตามแบบฉบบขององกฤษ
เกดชนชน ขาราชการพมา ขนเพอใหสอดคลองกบการปกครองขององกฤษในพมา
การศกษาแบบองกฤษ ถกนำามาใชในพมา เชน การกอตงมหาวทยาลยยางกง, การศกษาสมยใหมกอใหเกดขบวนการชาตนยม
ความเสอมของพทธศาสนาในพมา เนองจากการยกเลกสถาบนกษตรยในพมา, กษตรยพมาเดมเปนผอปถมถศาสนา ประกอบกบมชชนนารองกฤษไดกอตงโรงเรยนสอนศาสนาขนหลายแหง, ชาวพมาทตองการจะเลอนฐานะโดยการเขารบราชการมกจะเปลยนศาสนาหรอเขาศกษาสถาบนเหลาน
สาธารณปโภคททนสมย อาท โรงพยาบาล, ทางรถไฟ
เกดชมชนแออด
อนโดจนของฝรงเศส ไดแก ดนแดนเวยดนาม, กมพชา และลาว
ฝรงเศสใหความสำาคญกบ เวยดนาม มากกวา กมพชา และ ลาว
หากพจารณาการปกครองของฝรงเศสในอนโดจน, กมพชา และ ลาว มฐานะเปนรฐในอารกขาของฝรงเศส
ฝรงเศสไมไดปกครองโดยตรง เหมอนในเวยดนาม
เพยงแตแตงตงผสำาเรจราชการ ซงขนตรงกบ ขาหลวงใหญฝรงเศสในเวยดนามใหดำาเนนกจกรรมตางๆ อาท การเกบภาษ, การศกษา, การเกษตรกรรม, การปาไม, การสาธารณสข, กฎหมาย, กาคมนาคม
ฝรงเศสไมไดลมเลกระบอบกษตรยใน ลาว และกมพชา เพยงแตคงไวในลกษณะของ กษตรย หนเชด
ฝรงเศสยนยอมให กษตรยใน ลาว และ กมพชา ดำารงตำาแหนงเปนสญลกษณของประเทศ เนองจากฝรงเศสมสมพนธทดกบเชอพระวงศใน ลาว และกมพชา เปนอยางด เนองจากกษตรยกมพชาและลาว เอง เคยพงฝรงเศสในกรณทมปญหากบสยาม
กษตรยบางองค ไมมสทธในการขนครองราชยแตไดรบการสนบสนนจากฝรงเศส เชน พระเจาศรสวสด
ความสมพนธ อนดระหวางราชวงศกมพชากบฝรงเศส ยงมหลกฐานอยจากการทกมพชาสงทหารไปชวยฝรงเศสในสงครามโลกครงท 1
ดานการเมอง 1. ระบอบกษตรยยงคงดำารงอย ใน อนโดจน
เปนเพยงสญลกษณ, กษตรยไมสามารถเรยกรองความจงรกภกดจากประชาชนไดอยางในอดต แตเนองจากมการประสานผลประโยชนทลงตว จงไมมปญหาความขดแยงในระยะแรก
2. การบรหารประเทศเวยดนาม, กมพชา และลาว เปนหนาทของฝรงเศส, ฝรงเศสไมไดใหอำานาจการปกครองทองถนหรอการรบราชการของชาวพนเมองมากนก หากเทยบกบองกฤษ
3. รฐบาลอาณานคมในฝรงเศสมแตชาวตางชาต
ดานสงคม1. มการยกเลกระบบทาสและระบบการเกณฑแรงงานไพร
2. เกดขนชนใหมในสงคม เชน ชนชนเศรษฐทดน เนองจากฝรงเศสใหกรรมสทธในการถอครองทดน 3. มการวางผงเมองตามแบบยโรป, พนมเปญ เปนเมองทมการวางผงเมองเหมอนยโรปมากทสด4. เกดระบบสาธารณปโภคแบบตะวนตก เชน ทางรถไฟ, โรงพยาบาล, ทาเรอตามแมนำาโขง
5. ชนชนปญญาชน ไมคอยพบมากในอนโดจน หากเทยบกบในมลาย, พมา เนองจาก
การปฎรประบบการศกษาทลมเหลวของฝรงเศส- การศกษาระดบอดมศกษาตามแบบตะวนตก ถกจำากดอย
ทเวยดนาม คอมการตงมหาวทยาลย Indochinese University ทฮานอย ในขณะทในลาว และกมพชา มเพยงโรงเรยนมธยมตามแบบตะวนตกเทานน
- ฝรงเศสอางวา กมพชา และลาว ไมสนใจการศกษาแบบตะวนตกเนองจาก ยงนยมศกษาตามธรรมเนยมปฏบตเกา ตามวด
- คนกมพชาและคนลาว ไมนยมศกษาในระดบมหาวทยาลย เพราะถกกดกนจากฝรงเศสในการมสวนรวมในการปกครอง ผดกบในมลายและพมา ทองกฤษเปดโอกาสใหชาวพนเมอง สอบเขารบราชการเหมอนในอนเดย
- การปฎรปการศกษาของฝรงเศส ของคร คณาจารย สวนมากมแตพวกมชชนนาร
- การศกษาระดบมธยมในกมพชา เพงถกใชใน ค.ศ. 1935 มคนจบการศกษาเพยง 4 คน
การแพทยไมเจรญกาวหนา มากนก เนองจากฝรงเศสไมไดใหความสำาคญ, ขาดแคลนนายแพทยจากตะวนตก
อยางไรกตาม ขอดของการปกครองของฝรงเศสในดานการศกษาคอ การคนพบโบราณสถานของกมพชา ซากอารยธรรมเขมรโบราณ เชน นครวด, นครธม, ปราสาทบายน
ฝรงเศสใหความสำาคญกบการบรณะโบราณสถาน และวชาการโบราณคดในอนโดจน
การคนพบอดตทรงเรองของกมพชา สงผลใหเกดความเปนชาตนยมในหมชาวกมพชา
มการพฒนาทดนเพอใชเปนแหลงเพาะปลกขาว อาท บรเวณทราบลมแมนำาโขงและ เวยดนามใต
อยางไรกตามการพฒนาเศรษฐกจในอนโดจน ไมมผลดนก เปนความลมเหลวของฝรงเศส
แมการทำานาจะขยายตว แตชาวนาไมมทดนเปนของตนเอง, โรงสขาวเปนของคนจนซงอพยพเขามา
ระบบภาษยงใหประโยชนกบคนรวยและผลประโยชนของพอคา เชน ภาษทดน
มการนำายางพารามาปลกในกมพชาแตผประกอบการและแรงงานไมใช คนกมพชา แตเปนชาวตางชาต
ชาวนาในอนโดจนจากเดมเคยอยในฐานะทเลยงตวเองได แตในสมยการปกครองของฝรงเศส มฐานะทอดอยาก เนองจากตองเชาทดนจากพวกนายทน ทมทงตางชาตและ เศรษฐทดนใหม
เกดระบบเงนตรา, เศรษฐกจของอนโดจนทเคยอยโดดเดยวถกผนวกเปนสวนหนงของเศรษฐกจโลก
ฝรงเศสผกขาดการคาเกลอในอนโดจน
สเปนไดเปลยนโครงสรางการปกครองของ ฟลปปนส ซงกอใหเกด ระบบราชาทดน
(Landlord) ในฟลปปนส นโยบายสวนมาก เปนการแสวงหาผลประโยชน
ทางเศรษฐกจจากฟลปปนส อาท การใชแรงงาน, การเกบภาษ, การยดครองทดน
ดานการเมอง- รวมบารงไกสหลายๆบารงไกส เปน อำาเภอ
(พเอโบล)- หลายๆอำาเภอรวมเปนจงหวด (แอลคาเดย) - ดาต มหนาทเกบภาษใหกบรฐบาลสเปน
โดยไดรบสวนแบง รวมถงสทธในการครองทดน
ดานสงคม- สงคมของชาวฟลปปนส ถกแบงเปน 3
ชนชน1. อภสทธชน คอ พวกสเปน, พระสเปน และ พวกดาต (เจาของทดน) 2. พวกลกผสม คอ พวกเมสตโซ มสทธเขา
ศกษาในสถาบนการศกษาของสเปน, มสทธในการรบราชการกบสเปนในบางตำาแหนงและเขา
เปนทหารชนผนอยได3. ชาวพนเมอง ไดแก กรรมกร, ชาวนา มก
ไมมสทธในการถอครองทดน, มภาระในการเสยภาษและเปนแรงงานใหกบรฐบาลสเปน, ภาษ
ทดนและภาษศาสนา เปนภาระหนกสำาหรบชาว พนเมอง
ดานเศรษฐกจ- โดยรวมแลว การคาของสเปนไมเจรญนก
เนองจากสเปนใชนโยบายผกขาดการคา- สเปนไมอนญาตใหตางชาตเดนทางเขา
มาคาขายกบฟลปปนสโดยตรง- การคาขายทางทะเลมเสนทางการคาแค 1
ทางคอ มะนลา – เมกซโก, การคาทางทะเลไม คอยมกำาไร เนองจากนกเดนเรอสเปนไมมความ
สามารถ, พอคาสเปนมกบรรทกสนคาเกนพกดทำาใหเรอจม, เสนทางเดนเรอมพายใตฝน
- มการกดกนสนคาจากจนเนองจากกลวมาต ตลาดสนคาสเปนทผลตในฟลปปนส
- การคาทางทะเลเรมดขนในชวง C19 เนองจากสเปนยอมเปดเมองมะนลา เปนเมองทา
- มความเหลยมลำาระหวางชาวสเปนและชาวพน เมองสง โดยเฉพาะในดานรายไดและคณภาพ
ชวต เนองจากนโยบายทไมเปนธรรมหลาย นโยบายของสเปน อาท
ระบบเอนโคเมยนดา ระบบโปโล ระบบวนดาลา
ระบบเอนโคเมยนดา คอ ระบบการเกบภาษและการเกบสวยของรฐบาลสเปนจากชาวพนเมอง,
โดยรฐบาลสเปนถอวาทดนทำากน เปนกรรมสทธของตน, การทชาวพนเมองมาใชประโยชนจำาเปนตองตอบแทนรฐบาลสเปนโดยการจาย
สวยในรปแบบของผลผลต
ระบบโปโล คอ ระบบการเกณฑแรงงานชาว ฟลปปนส อายระหวาง 18 -60 ป ซงจะตองมา
เปนแรงงานใหรฐบาลสเปนปละ 40 วน เพอ สรางสาธารณปโภค ตางๆ เชน ถนน, ทางรถไฟ
ระบบวนดาลา คอ ระบบการเกบสวยของสเปน ในรปแบบของผลตผลทชาวฟลปปนสผลตได
เชน ขาว, ขาวโพด, ยาสบ, ผลไมตางๆ สวยท ถกรฐบาลสเปนเกบไป สเปนจะนำามาขายตอให
ชาวฟลปปนสในราคาทสงกวาเดม
เดมทฟลปปนสเปนของสเปน แตถกถายโอนมา ใหสหรฐอเมรกาในป ค.ศ. 1898 เนองจาก
สหรฐอเมรกา ประกาศสงครามกบสเปนในกรณ ขอพพาทบรเวณทะเลแครเบยน
สงครามระหวางสเปนและสหรฐอเมรกา ลามมา ถงทะเลแปซฟก โดยสหรฐอเมรกาสามารถยด
มะลลาไดใน ป ค.ศ.1898 สเปน เกรงวา สงครามจะขยายเขาไปใน
เมกซโกและละตนอเมรกา ซงเปนอาณานคม ของตน จงยอมแพและยกฟลปปนสใหกบ
อเมรกา
ลทธชาตนยม (Nationalism) เปน ปรากฏการณทางความคดทแสดงออกทวโลก
ในชวงระหวาง C19 – C20 ซงสะทอนถงสำานกในความเปนชาตพนธเดยวกนของชาวพนเมองทถกกดขและถกขดรดผลประโยชนทาง
เศรษฐกจจากประเทศเจาอาณานคม โดยเฉพาะลทธชาตนยมทเกดขนในทวปเอเชย
สำานกในความเปนชาต เกดขนในประเทศตะวน ตก ทมการพฒนารปแบบของรฐจากรฐจารตใน
สมยศกดนาสวามภกดมาเปน รฐชาต (Nation State)
องคประกอบสำาคญของรฐชาต ทสำาคญ คอเชอชาตเดยวกน, ภาษาเดยวกน, วฒนธรรมเดยวกน, มประวตศาสตรและมสำานกในอดตรวมกน, มผลประโยชนรวมกน, มศตรรวมกน
ยโรป ในชวง C 17 เปนตนมา เกดสงคราม ระหวางประเทศตางๆมากมาย อาท การขนมาม
อำานาจม นโปเลยน ของฝรงเศส กอใหเกด สงครามไปทวยโรป
กระแสชาตนยม เพอหยดยงการรกรานของน โปเลยน ในดนแดนของตนเอง แพรกระจายไป
อยางรวดเรว
สามารถวเคราะหไดหลายสาเหต โดยอาจแบง เปน ปจจยภายใน และ ปจจยภายนอก
ปจจยภายใน สามารถวเคราะหไดจาก บรบท ทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจทเปลยนแปลง
ในดนแดนเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงอาจจะ ไดแก ผลกระทบจากการวางระบบการศกษา
สมยใหมของชาตตะวนตก, ความไมพอใจนโยบายขดรดของชาตตะวนตกในหมชาวพนเมอง
ปจจยภายนอก สามารถวเคราะหไดจาก การเปลยนแปลงทางการเมองทเกดขนนอกดนแดน
เอเชยตะวนออกเฉยงใต เชน การเรยกรองเอกราชของชาวอนเดย, การแพรกระจายของลทธคอมมวนสต, การปฏวตในประเทศตางๆเปนตน
ลทธชาตนยมในเอเชยตะวนออกเฉยงใต พฒนามาจาก 3 แหลง
1. ศาสนาดงเดม 2. การศกษาแบบตะวนตก 3. การเปลยนแปลงของสงคม 4. การถกญปนยดครอง
ปจจ ยภายใน - การศกษาแบบตะวนตก - นโยบายทไมเปนธรรมของชาตตะวนตก - การเผยแพรศาสนาของชาตตะวนตก - การเปลยนแปลงทางโครงสรางทางการเมอง
และสงคมในเอเชยตะวนออกเฉยงใต - การถกญปนยดครอง
ปจจยภายนอก - การปฏวตของ ดร ซนยดเซน - การชนะสงครามทางทะเลของญปนตอรสเซย - การปฏวตรสเซย - การเรยกรองเอกราชของชาวอนเดย - การเกดกบฏตางๆในตางประเทศ เชน ประเทศ
จน
การศกษาแบบตะวนตก มผลตอการเกดลทธชาตนยมไดอยางไร
- การตงมหาวทยาลยแบบตะวนตก เชนมหาวทยาลยยางกง, มหาวทยาลยมะละกา, มหาวทยาลยอนโดไชนา, มหาวทยาลยซานโตโทมส, มหาวทยาลยซาน อทนาซโอ
- สงผลใหนกศกษาของการศกษาแบบตะวนตก เพมมากขน ใน อนโดนเซย, อนโดจน, พมา,
มลาย และฟลปปนส - พวกนกศกษามโอกาสศกษาประวตศาสตรของ
การตอสเพออสรภาพของประเทศตางๆ เชนประเทศสหรฐอเมรกา, การปฏวตฝรงเศส
- ชาวพนเมองทไดรบการศกษาสมยใหม ได ศกษา งานเขยนทเกยวของกบเสรภาพ อาท
- Social Contract (สญญาประชาคม) ของ จอหน ลอค
- งานเขยนเกยวกบทฤษฎความเปนเผดจการ ของระบอบสมบรณาญาสทธราชย ของ ชาลส
มองเตสกเออร - บทความแหงเสรภาพ (Essay on Liberty)
ของ จอหน สจอต มลล
นอกจากน การศกษาสมยใหม ยงเปดโอกาสให ชาวพนเมองในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ได
เรยนรเกยวกบอดตของตนเอง และเปนรากฐานทกอใหเกดความรสกรวมในอดตของคนในชาต
เดยวกน อาท ชาวเขมร แมวาจะอยคนละแควน แตกเกดความรสกรวม ตรงท ในอดต เขมรเคยม
อารยธรรมทเจรญรงเรองรวมกนมาแลว ซง อารยธรรมเหลานน มความเจรญมากอนทจะรบ วฒนธรรมตางชาต อาท มภาษา ตวอกษร เปน
ของตนเอง สำานกในอดตรวมกน กอใหเกดสำานกในความ
เปนชาต และพฒนาไปสการเกดลทธชาตนยมไดงาย
ซงอาจกลาวไดวา เอเชยตะวนออกเฉยงใตม วฒนธรรม เปนของตนเองมาตงแตอดต ในขณะ
ทยโรปเพงมาฟนฟวทยาการของกรกและโรมนไมนาน
นโยบายทไมเปนธรรม กอใหเกดลทธชาตนยม ไดอยางไร
ยกตวอยาง นโยบายทไมเปนธรรม และ วเคราะหวา กอใหเกดความไมพอใจในหมชาว
พนเมองไดอยางไร การศกษาสมยใหม ทำาใหชาวพนเมอง ไดรจก
แนวคด คอมมวนสต ทปฏเสธชนชน และ สนบสนนให ชาวนา และกรรมาชพ ปฏเสธการ
กดขทางการเมองและเศรษฐกจของ นายทน
การถกญปนยดครอง ญปนมบทบาทสำาคญในการเสรมสรางใหเกด
ขบวนการชาตนยม ในภมภาคเอเชยตะวนออก เฉยงใต ใหรนแรงมากขน
ทงน เนองจากนโยบายการปกครองทไมเปนธรรมของกองทพญปนทเขามายดครองประเทศ
ตางๆในเอเชยตะวนออกเฉยงใต อาท - การขดรดเอาทรพยากรทางธรรมชาตจาก
ประเทศทเขาไปยดครอง - การเกณฑแรงแรงงานชาวพนเมองเพอสราง
ทางรถไฟและสาธารณปโภค เชน การนำาชาวอนโดนเซยและชาวพมามาสรางทางรถไฟสาย
มรณะในประเทศไทยและพมา- การกดขทางเพศชาวพนเมอง โดยเฉพาะชาวจน
ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต, การบงคบใหชาว พนเมองเปนโสเภณประจำากองทพ (Comfort
women)
- พฤตกรรมของทหารญปนทไมใหเกยรตชาว พนเมอง และมการลงโทษชาวพนเมองทโหด
เหยม เชน การลงโทษชาวพนเมองโดย หนวย ตำารวจลบ ของญปนทเรยกวา เคมเพไต
(Kempetai) ททารณ, กรณบานโปงใน ประเทศไทย เปนตน
- การบงคบชาวพนเมองทขดตอความเชอดงเดม ของชาวพนเมอง เชน การบงคบใหชาว
อนโดนเซย เคารพ พระจกรพรรดญปนในฐานะททรงเปนพระเจาองคหนงและใหชาวมสลมละหมาดโดยหนหนาไปทางกรงโตเกยว
ขบวนการชาตนยมทเกดขนในเอเชยตะวนออก เฉยงใตเพอตอตานกองทพญปน เชน กองโจร
คอมมวนสตในมลายของชาวจน, ขบวนการเสรไทยและขบวนการไทยถบในประเทศไทย, ขบวนการฮกบาราฮบ ในฟลปปนส
การชนะสงครามทางทะเลของญปนตอรสเซย ม ผลตอการเกดลทธชาตนยมไดอยางไร
- ชาวเอเชย สามารถเอาชนะมหาอำานาจอยาง รสเซยได
การเรยกรองเอกราชของชาวอนเดย เชน มหาตมะ คานธ
- หลกอหงสา และอารยขดขน ( Civil Disobediences)
- การไมใหความรวมมอทกประเภทกบรฐบาล องกฤษของชาวอนเดย จนในทสดองกฤษไม
สามารถปกครองอนเดยไดอยางสะดวกเพราะ ขาดความรวมมอจากชาวพนเมอง ทำาใหองกฤษ
ยอม ผอนปรนนโยบายทไมเปนธรรมกบชาว อนเดย มากขน
- การเคลอนไหวของขบวนการสวสเทส ใน อนเดย ทตอตานสนคาองกฤษ โดยสนบสนน
สนคาทผลตโดยชาวพนเมอง ซง ชาวพมาไดนำามาใชในพมา
- กอใหเกดขบวนการชาตนยม ทเนนสนตวธ
- การเกดกบฏตางๆในตางประเทศ เชนประเทศจน
กบฏไตเผง, กบฏบอกเซอร
สงครามมหาเอเชยบรพา = สงครามโลกครงท2 ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต
เกดขนนบจากกองทพญปน บกโจมตเพรลฮาร เบอร (Pearl Harbor) ของประเทศ
สหรฐอเมรกาในหมเกาะฮาวาย และการยกพลขนยกของกองทพญปนทฟลปปนส, สงคโปร, อนโดนเซย, อนโดจน, ไทย และคาบสมทร
มลาย ในวนท 7 ธนวาคม 1941
1. เกดลทธทหารนยม ขนในประเทศญปน ตงแต การปฏรปเมจ ป ค.ศ. 1868
2. ความตองการทรพยากรทางธรรมชาตของประเทศญปนเพอตอบสนองตอพฒนาการของ
อตสาหกรรมของประเทศญปน3. ความขดแยงกบชาตตะวนตกทมอทธพลใน
เอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยเฉพาะกบ USA 4. ความลมเหลวขององคกรสนนบาตชาต5. การเปนพนธมตรกบประเทศมหาอำานาจของ
ประเทศญปน และการเสอมอำานาจของชาต ตะวนตกในเอเชยตะวนออกเฉยงใต
ญปนมการปดประเทศมานบตงแต C17 สมย โชกนโตกงาวะ
เรมเปดประเทศเนองจาก ถก USA บบบงคบใน ชวง C19
ชาวญปนเรมมองวาระบบโชกนออนแอ ไมสามารถตานทานการแทรกแซงของชาตตะวน
ตกได จงมการรวมอำานาจสศนยกลาง นำาพาไปสการปฏรปเมจ
โชกน และ ไดเมยว เรมหมดอำานาจ, อำานาจถกรวมสศนยกลางทตวพระจกรพรรด, มการประกาศใชรฐธรรมนญ
ชนชนซามไร ขนมามอำานาจ ในฐานะชนชนทหาร, ทหารกลายเปนสถาบนหลกของประเทศ
ญปน โดยทหารจะจงรกภกดและทำาตามคำาสงของพระจกรพรรดเทานน, ทหารยอมทำาทกอยางเพอพระจกรพรรด
ชาวญปน เชอวา รฐบาลทหาร ม ประสทธภาพ มากกวา รฐบาลพลเรอน
เกดลทธชาตนยม (หลงชาตแบบสดโตง), ลทธ ทหารนยม และลทธเทดทนองคจกรพรรดท
รนแรง สงผลใหญปนเรมพฒนากองทพสมย ใหมอยางตอเนอง
ผชายญปนทกคนตองเปนทหาร, ญปนเรมมแนวคดในการลาอาณานคม, มความเปน
จกรวรรดนยมมากขน โดยญปนตระหนกวา ถา ญปนไมรกรานประเทศอน ประเทศอนๆกจะเปน
ฝายรกรานญปนเอง มการรกรานจน ( ทำาสงครามกบจน 2 ครง),
เกาหล และเกาะไตหวน การรบชนะรสเซยของกองทพเรอญปน ทำาให
ญปนมความมนใจมากขนในการสถาปนา อำานาจของตนเองใน เอเชยตะวนออกเฉยงใต
เกดกลมอทธพลทางเศรษฐกจมากมายในญปน เชน ไซบตส ซงประกอบดวย 4 ตระกลหลก คอ
มตซย, มตซบช, ซมโตโม, ยาซดะ อตสาหกรรมในญปนกำาลงเตบโตอยางรวดเรว
เชน การตอเรอ, เครองจกร, อตสาหกรรมถานหน, การถลงเหลก เปนตน
ลทธทหารนยม กอใหเกดการพฒนาอาวธยโท ปกรณ เชน เรอรบ, เรอดำานำา, รถถง, รถหม
เกราะ ญปนมทรพยากรทจำากด จงเรมสรรหาแหลง
ทรพยากรใหมๆ ในจน และในเอเชยตะวนออก เฉยงใต อาท นำามนในอนโดนเซยและ
แมนจเรยของจน, ยางพาราและดบกในมลาย
USA เปนชาตตะวนตกชาตแรก ทนำานโยบาย การควำาบาตร และการงดสงสนคา เขามาใชใน
ในเอเชยตะวนออกเฉยงใตและในจน ตงแตชวง C20 ทญปนเขายดครองจน
(แมนจเรย) ทำาให USA ไมพอใจ จงตอบโต ญปนโดยการ งดสงนำามนใหกบญปน
ญปนมการเจรจาเรองนำามนกบ USA หลายครง แต USA ไมสนใจ ประกอบกบ USA ไดตอบโต
ญปนโดยการยอมสงอาวธและนำามนใหกบจน คณะชาต ( กก มน ตง) ของนายพลเจยง ไค เชค
เพอทำาการขบไลญปนออกจากจน
ทำาใหญปนตดสนใจบกโจมตเพรลฮารเบอร, เกาะฮาวาย และฐานทพของ USA ทเกาะกวม
เพอเปนการซอเวลาในการหาแหลงนำามน
องคการสนนบาตชาต ไมสามารถยบยงการสะสมอาวธและการขยายอำานาจทางการทหาร
ของญปนได เนองจากองคการสนนบาตชาตขาดกองกำาลงประจำาการในการรกษาสนตภาพ
สงผลใหแสนยานภาพทางทหารของญปน พฒนาขนอยางรวดเรว
สนธสญญา แอนต โคมนเทอรน กบเยอรมน สนธสญญาไมรกรานซงกนและกนกบรสเซย การบกรกรานจน, ไตหวน และเกาหลของญปน
ไมไดรบการตอตานจากองกฤษและฝรงเศส ทำาใหญปนตระหนกวา ชาตตะวนตกดงกลาว
ไมไดมความเปนมหาอำานาจแลว ในยโรป นบตงแต ค ศ 1939 ทเยอรมน โจมต
โปแลนด, การยดครองฝรงเศสและฮอลนดา, การทำาสงครามกบองกฤษ ทำาใหชาตตะวนตกไม
สามารถสงกำาลงมารกษาอาณานคมของตนเอง ใน SEA ได
สงครามเยน (Cold War) หมายถง สงครามทตอสกนระหวางประเทศ 2 กลม ทม
อดมการณทางการเมองตางกน เกดขนหลง สงครามโลกครงท 2
กลมประเทศทง 2 กลมจะแขงขนกนในการ
หาพนธมตร, ทางเศรษฐกจ, การสะสมอาวธ, การพฒนาเทคโนโลยทางทหารและอวกาศ
โลกถกแบงเปน 2 คายใหญๆคอ คายตะวนตกและคายตะวนออก
คายตะวนตก หรอโลกฝายเสร (ระบอบประชาธปไตย) = USA
คายตะวนออก หรอโลกฝายซาย (ระบอบคอมมวนสต) = USSR
มความรวมมอทางทหารระหวางประเทศกลม สมาชกของ 2 คาย
1. คายโลกเสร ม NATO 2. คายคอมมวนสต ม Warsaw Pact
ลกษณะเฉพาะของสงครามเยนคอ จะไมมการ ทำาสงครามอยางเปดเผย หรอประกาศสงคราม
อยางเปดเผย ดงเชน กรณของ สงครามโลกครง ท 1 และสงครามโลกครงท 2
การสรบกนจะ อยในรปแบบของสงคราม ตวแทน (Proxy War) ทประเทศ 2 คาย จะ
สนบสนนพนธมตรซงเปนตวแทนของอดมการณ ทางการเมองของตน เชน ในสงครามเกาหล,
สงครามเวยดนาม เปนตน มภาวะความตรงเครยดในดานการเมองระหวาง
ประเทศมาก ตางฝายตางหวาดระแวงซงกนและ กน โดยเฉพาะในเรองการโจมตซงกนและกน
สงครามเวยดนาม สงครามกลางเมองในเขมร
1. USA ยดหลกทฤษฎโดมโน (Domino Theory) ถาประเทศใดประเทศหนงในSEA เปนคอมมวนสต ประเทศทเหลอกจะเปนคอมมวนสตตามไปดวย- ค.ศ. 1949 จนคอมมวนสตนำาโดย เหมา
เจอ ตง สามารถขบไลจนคณะชาต ( กก มนตง) ของนายพลเจยง ไค เชค ซง USA
สนบสนนอย ออกไปตงประเทศใหม (ไตหวน) ได
- ค.ศ. 1950 เกดสงครามเกาหลขน มการ แบงเกาหลเปน 2 สวน USA กลววา เกาหลจะ
กลายเปนคอมมวนสตหมดทง 2 สวน
- ค.ศ. 1956 จะมการเลอกตงเพอรวมประเทศ เวยดนาม ซง USA กลววา เวยดมนห ของ โฮ จ
มนห จะชนะการเลอกตงและทำาใหเวยดนาม กลายเปนประเทศคอมมวนสต จงเขาแทรกแซง
การเมองภายในเวยดนาม โดยการสนบสนน นาย โง ดนห เงยม ใหเปนประธานาธบดของ
เวยดนามใต - สงผลใหเกด สงครามเยนใน SEA และ สงคราม
เวยดนาม เปนสงครามตวแทน ระหวาง USA และ USSR กบ จน
2. USA มนโยบายการสกดกนการแพรกระจาย ของลทธคอมมวนสตทวโลก
- USA เขาใหการสนบสนนประเทศ ประชาธปไตยทกประเทศทวโลก ทงทางดาน
เศรษฐกจ และความรวมมอทางดานทหาร เพอ สกดกนอทธพลของ USSR และการนำาลทธ
คอมมวนสตมาใช - ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต สนบสนนใหมการ
จดตง SEATO หรอ องคการสนธสญญาปองกน ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (สปอ.) ม
อเมรกา, ไทย, ฟลปปนส, องกฤษ, ออสเตรเลย, ปากสถาน และนวซแลนด เปนสมาชก
- ไทย และ ฟลปปนส ถกบบจากสนธสญญาใหสง ทหารไปรบในเวยดนาม อกทงเมอสงคราม
เวยดนามแพรขยายไปในลาวและกมพชา
- จงสงผลให ไทย และ ฟลปปนส ตองรบกบ ทหารลาวและกมพชา
Top Related