Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
1
HADS TEBLLER HAZRAN/2015 SEMNER ALIMALARI
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
2
indekiler Tebli 1 .................................................................................................................................... 3
Tebli 2 .................................................................................................................................... 6
Tebli 3 .................................................................................................................................. 11
Tebli 4 .................................................................................................................................. 14
Tebli 5 .................................................................................................................................. 18
Bu dosyadaki metinler, 2015 Haziran dneminde yaplan mesleki almalardan seilmitir.
Bilindii gibi Haziran dneminde; HL/HO Meslek Dersleri, DKAB ve Kltr Dersleri
retmenlerimizin katlmyla komisyonlar oluturuldu. Bu komisyonlarda, belirlenen ana
balklar erevesinde isteyen retmenlerimiz tebliler/bildiriler sundular ve katlmc
retmenlerimiz tarafndan mzakere edildi. Bildiriler ve dile gelen grler raportrler
tarafndan bir araya getirildi. llerde birletirilerek Genel Mdrlmze gnderilen bu
dosyalardan uygun grlp seilen baz bildiriler (mzkere metinleri hari) Eyll-2015
Mesleki almalarda retmenlerimizin gr alveriine ve tekrar mzkeresine
sunulmaktadr. Bu dosya, iindeki bildiriler veya sunum metinleri, yaymlanm bir eser,
salt akademik bir alma veya Din retimi Genel Mdrlnce hazrlanan bir kitap
ve rapor deildir. Ortaretim kurumlar ynetmeliinde belirtilen mesleki almalar
erevesinde, alan retmenlerinin grlerinden oluan, birbirinden farkl grleri ve
teklifleri ieren, akademik olan veya olmayan, tartmaya ak, uygulamaya ynelik nerileri
olan metinlerdir. Balaycl yoktur. erik sorumluluu, kaynaka bildirimi ve metin
ieriklerinin tamam, bildirileri/metinleri hazrlayan retmenlere aittir. Derslerin retiminde
kullanlacak yntem-teknik nerileri ncelenerek metinlerden, derslerin retiminde
dorudan kullanmas ile ilgili olmayan baz hususlar karlmtr. Ayrca,
retmenlerimizden gelen dier almalar ve mzakere metinleri daha ayrntl bir almada
kullanlacandan bu dosyaya alnamamtr.
Emei geen retmenlerimize teekkr ederiz.
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
3
HADS TEBL 1
HADS DERSNN RETMNDE KULLANILAN
ZEL RETM, YNTEM, TEKNK VE METODLAR
Gmhane Smeyye Blbl
Hadis dersini alan renciler;
Hadis ilmi ile ilgili temel kavramlar bilir.
Hadis ilmi ve bu ilmin tarihi sre iindeki geliimini kavrar.
Hadislerin kaynana, ravi saysna ve derecesine gre tasnifini yapar.
Hz. Muhammedin snnetini yerel ve evrensel boyutu ile kavrar.
Hz. Muhammede atfedilen rivayetlerin salkl olup olmadn kavrar.
Hadisleri gncel olaylar nda deerlendirir.
Hadis metinlerini salkl bir ekilde yorumlayarak mesleinde uygular.
slam dnyasnda yetien nemli muhaddisleri tanmak.
Hadis dersinde asl hedefin; genel snnet bilincinin verilmesi ve Kurandan sonra en ok zerinde
durmamz ve dikkatle nemsememiz gereken bir husus olduunun vurgulanmas.
HADS DERS RETMNN KAZANIMLARI
Hadis ilminin temel kavramlarn tanr.
lk yazl hadis belgelerini tanr.
Sahabenin hadis rivayetindeki roln bilir.
Hadislerin tedvin ve tasnifi ile ilgili tarihi sreci aklar.
Hadis usulnn dou ve geliim srecini aklar.
Hadis ilmini Temel slam Bilimleri ile ilikilendirir.
Ktb-i sitte melliflerini tanr.
Kaynana, ravi saysna ve shhat derecesine gre hadisleri snflandrr.
Sahih, hasen, zayf hadisler arasndaki fark aklar.
Mevzu hadisi tanmlar; mevzu hadisin ortaya k nedenlerini zararlarn irdeler, mevzu hadislere
kar alnacak tedbirleri aklar.
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
4
Hadis tenkidi ile hadis inkr arasndaki fark ayrt edebilir
Senet ve metin tenkidinde esas alnan ltleri aklar.
Snnetin doru anlalmasnda, hadislerin yerel ve evrensel niteliini bilmenin nemini tartr.
Hadis kaynaklarn ve melliflerini tanr.
Hadis ezberinde yntem ve teknikleri bilir.
HADS DERS RETM YNTEM VE TEKNKLER
Derslerde; soru cevap, sunu, problem zme, ezberleme, beyin frtnas ve yeri geldike dier
retim yntem ve teknikleri kullanlmaldr.
Ders ilenii olarak da renci eksenli, rencinin konuyu hazrlanp gelerek anlatmas ve dier
rencilerin de soru- cevap eklinde katlmyla, ezberlenen hadisler hakknda ya da anlatlan konu
hakknda anladklarn paylamalar eklinde ders ilenebilir
Ders balarnda konu balklar ana hatlaryla renciye aklanr, rencilerle birlikte kavram
haritalar oluturulur, konu yeterince anlalr hale geldikten sonra soru- cevap eklinde devam ederek
pekitirme yaplr.
Hadislerin mutlaka gnlk hayatla balants kurulmal. Riyazus salihin, krk hadis gibi kaynaklardan
yararlanlarak, hadislerden karlacak dersler zerinde durulmal.
Hadis dersleri mmkn olduka ktphanelerde ilenmeli. Orta derece Arapa ve Trke hadis
kaynaklarndan aratrma yaplacak ekilde performans- proje devleri verilmelidir.
Hadis metinlerinin seiminde rencilerimizin manevi, ahlaki geliimini ve dnyaya baknn
temelini oluturacak ynde daha gncel ve uygulamaya ynelik hadislere arlk verilmelidir.
Dersin balayclk asndan Kuran ile balants kurularak ilenmeli.
Hadis dersinde hadis usul ve rnek hadisler grsellik kullanlarak akll tahtalarda ilenebilir.
Sahabe, tabiin ve tebe-i tabiin tabakasnn renciler tarafndan canlandrlarak anlatlmas, dz
anlatm yerine soru- cevap, aktif renme metodlarnn uygulanmas hadis ilmine dair kavramlarn
anlalmasn kolaylatrr.
Yntem ve teknik olarak hadislerin hayata ynelik neler ifade ettiinin ele alnmas ve bu ekilde
karlkl aklamalarla dersin ilenmesi nemlidir. Bol bol hadislerin aklanmasna yer verilmesi
hadis dersinin en nemli hedefi olmaldr. Hadis dersinin konular renciye sunu olarak hazrlattrlp
snf ortamnda birlikte ilenerek rencilerin de derse etkili bir ekilde katlmalar olduka nemlidir.
RETM MATERYALLER
BUHAR; EL- CAMUS SAHH
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
5
MSLM; EL-CAMUS SAHH
TRMZ; ES SNEN
EBU DAVUD; ES SNEN
NESA; ES- SNEN
BN MACE; ES- SNEN
DARM; ES- SNEN
MAM MALK; MUVATTA
AHMET B. HANBEL; MSNED
NESA; SNENL KBRA
NEVEV; RYAZS SALHN
TRMZ; EMAL
Muhaddislerin hayat, sunum, belgesel ya da film ortamnda rencilere izletilebilir
Hadis dersi ile ilgili eitli sunumlar, filmler, grsel iitsel materyaller hazrlanp EBA da
yaynlanmal.
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
6
HADS TEBL 2
DERSLERN RETMNDE KARILAILAN
TEMEL SORUNLAR VE ZM NERLER
Necla ZTRK zmir Anadolu mam Hatip Lisesi
Snnet yaanan pratik slamdr. rencilere bu kavratlarak; hadis ve snnetin dindeki
yeri ve balaycl ayrntl bir ekilde verilmelidir.
Gnmzde peygambere itaat tartmal hale getirilmi olup, bu konu zerinde daha
ayrntl durulmal ve renciye, peygambere itaatin nemi kavratlmaldr.
Usul konular yzeysel hale getirilmeli, ksaca mfredatta yer almaldr. Konularn
detayna girilmemeli, lisans dzeyinde ilenmesi iin niversiteye braklmaldr.
Hadis usul blm rencilerin seviyesine gre hazrlanmaldr. Hadis ilminde kaynak
olarak kabul edilen kitaplar hakknda renciyi tereddtte drecek konulara girilmemelidir.
Mevzu hadis; Mslmanlar zerindeki peygamber otoritesinin istismar teebbsnn
bir rn olarak ortaya kmtr. Konular anlatlrken, rencilerin snnete ve hadis ilmine
olan muhabbet ve itimatlarn msteriklerin aslsz iddialar ile zedeleyecek bir yaklamdan
uzak durulmaldr.
Daha fazla hadis metni ilenerek, rencilerin konuya vukufiyeti arttrlmaldr.
rencilerle hadis okumalar yaplarak, mstakil hadis eserleri (rnein, mam
Nevevnin Riyazs-Salihni) Ktb- Sitteden veya sahih kaynaklardan herhangi biri ya da
zel hazrlanm bir derleme rencilere tantlmaldr.
Hadislerin nemi dikkate alnarak, hadisler erh ve aklamalarla gnmz kuatacak
ekilde verilmelidir.
Rhle (ilim yolculuu) hakknda renciye detayl bilgi verilerek, hadis ilmi ile
uraanlarn yaadklar meakkat ve yaptklar ilim kahramanlklarn renmeleri
salanmaldr.
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
7
zelde sahabe genelde ise hadis rivayet eden sahabe tantlmaldr.
Ktb- Sitte bata olmak zere dier sahih kaynaklar (mesdir-i asliyye) hem kitap
hem de mellif olarak tantlmal, eserlerinden seilen hadisler verilmelidir.
Mfredata temel hadis kitaplarnn tamamn tantan ierikler konulmaldr.
Yeterince kaynak salanmal, bunun yannda kaynak kullanma becerisini gelitirecek
uygulamalara yer verilmelidir.
Derslerin retiminde Kullanlan Yntem, Teknik ve Metotlar
Derslerde; soru-cevap, sunu, problem zme, ezberleme, beyin frtnas ve yeri geldike
dier retim yntem ve teknikleri uygulanmaldr.
rencilere proje devleri verilerek renciler aktif olarak derse katlm salanmal.
Uygun olan baz hadislerin rencilerin katlmyla drama edilerek hadiste anlatlmak
istenen asl manann kavratlmas salanmaldr.
Ders ilenii olarak da renci eksenli, rencinin konuyu hazrlanp gelerek anlatmas
ve dier rencilerin de soru cevap eklinde katlmyla, ezberlenen hadisler hakknda
rencilerin anladklarn paylamalar eklinde ders yaplabilecei rnek verilmitir. Bununla
birlikte gurup almalaryla da dersler daha ilgi ekici hale getirilebilir.
rencilere ders banda konu balklar ana hatlaryla aklanr, rencilerle birlikte
kavram haritalar oluturulur, konu yeterince anlalr hale geldikten sonra soru-cevap
eklinde devam ederek pekitirilir.
Hadis anlatlrken, Esbab- vrdu zerinde durularak, rencinin konuyu daha iyi
kavramas salanmaldr.
Hadislerin gnlk hayatla balants kurulmal, Riyazus-Salihin gibi, krk hadis
kitaplar gibi kaynaklardan yararlanlarak, hadislerden karlacak dersler zerinde durulmal.
rencilerin derse motive edilmesini salayacak, dersi cazip hale getirecek etkinlik
rnekleri oaltlmal, alternatif yntemler gelitirilmelidir.
Hadis dersleri sevgi merkezli ilenmelidir; Kuran sevgisi, Hz. Peygamber sevgisi,
Sahabe sevgisi
Derslerin retiminde Materyal Kullanm ve Deerlendirilmesi
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
8
Trkeye evrilmi olan aadaki temel hadis kaynaklarnn bir program dahilinde,
rencilerle birlikte, incelenmesi iin ortam hazrlanmaldr.
Buhar; el-Camius-Sahih
Mslim; el-Camius-Sahih
Tirmiz; es-Snen
Ebu Davud; es-Snen
Nesa; es-Snen
bn Mace; es-Snen
Darim; es-Snen
mam Malik; Muvatta
Hadisler gnlk hayatla balantl olarak seilmelidir.
Kitabn sonundaki szln geniletilerek rencilerin hadis kavramlarn pekitirmesi
salanmaldr.
Snf Ynetimi, rencilerle Etkili letiim, Sosyal, Kltrel Etkinlikler ve Eitim
Srecine Etkileri
rencilerin kiilik zellikleri dikkate alnarak, kendilerini ifade edebilecekleri
etkinliklere yer verilmelidir. renci baardn hissetmeli, baar umudunu
kaybetmemelidir. Bireysel farkllklara nem verilmelidir.
Hadis erhi devleri verilerek bir hadis veya hadis grubunun renci tarafndan
incelenip aratrlarak sunulmas salanmaldr.
Derslerde verimlilii arttrmak iin zaman zaman snf ii gruplar oluturulup, ilenmi
konular gruplara paylatrlp gruplar aras sorucevap msabakas yaptrlarak konularn
pekitirilmesi salanmaldr. Bunun yannda zaman zaman okul ktphanesinde dersler
ilenmeli ve temel hadis kaynaklar rencilere tantlmal ve bunlardan devler verilerek
akademik baar dzeyleri ykseltilmelidir.
renci odakl metotlarla ders ilenmelidir. Ktphane ortamnda sk sk ders
ilenmelidir. Ders iinde renciye daha fazla sz hakk verilmelidir.
Her hafta bir hadisin hayata geirilmesi iin rencilerin tevik edilmesi ve bu konuda
rencilerden geri bildirim alnmas salanmaldr.
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
9
mam Hatip Liseleri arasnda Riyazs Salihin gibi baz hadis eserlerini okuma
yarmas dzenlenerek, rencilerin katlm ve dereceye girenlerin dllendirilmesi
salanmal; bu sayede rencilerin ilmi eserlere olan ilgilerinin artrlmas amalanmaldr.
Kutlu Doum Haftas ile ilgili olarak snf ve renciler aras 40 hadis gibi yarmalarn
dzenlenmesi, pano hazrlanmas gibi etkinlikler sayesinde rencilerde farkndalk
oluturulmaldr.
Ders harici mescitte le aras ve okul k hadis halkalar oluturularak gnlllk
esasna dayal olarak rencilerin katlmas salanmaldr.
Bununla birlikte bu guruplarla bazen ev ziyaretleri yaplarak hem hadis renimi hem
de hadislerde renilenlerin uygulamaya geirilmesi ynnde uygulamalar takip edilmelidir.
Bu uygulamalar not ve yoklama balayclnn olmay ve resmiyetin dnda samimi bir
ortamda olmasndan dolay da gayet verimli olmaktadr.
rencilerimiz rendiklerini bakalarna retme ve anlatma konusunda
yreklendirilmelidir. Bu konularda onlara yardmc olunmaldr. Bu alma snfta, aile
ierisinde veya oturduu mahallede arkadalarna yardmc olmakla da olabilir. Zamanla
mescit ve camilerde ksa konuma, vaaz, okul ierinde seminer ve konferans eklinde de
gerekletirilebilir.
Eitimde lme ve Deerlendirme ve Uygulan
Snavlar kazanmlar elde etmeyi salayacak formatta hazrlanmaldr.
Hadis dersinde, snav sorular gndelik hayatta karlalabilecek durumlarla hadislerin
balants kurulacak ekilde sorulmaldr.
rencilerin hadis okumalar ve kitaptaki hadisleri ezberlemeleri performans
deerlendirmesine esas tekil ettirilmelidir. Hadislerdeki anlatlanlara ilgi duymas onun
hakknda yorum yapmas da buna dhil edilebilir.
Hadis ezberinde baarl olan rencilerin bu baars okul ii takdirlerle ifade
edilmesinin yan sra rencinin notuna da yanstlmaldr.
Ksa hadislerden ezberler verilmelidir. Ancak bu ilem daha ortaokul zamannda
balamal her dnemde en az 10 hadis ezberletilmeli ve son snfa geldiinde hadis donanm
olan bir renci olabilmelidir.
Ezbere verilen hadislerin takibi iin hadis izelgeleri oluturulabilir.
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
10
lme ve deerlendirme kapsamnda performans devi olarak bir hadis veya konunun
verilmesi, sz konusu hadisin veya konunun aratrlmas ve snf ortamnda anlatlmas
salanabilir.
Yarmalara katlan, baarl olan, mesleki almalarda grev alan rencilere
performans destei verilmelidir.
retmenlerin Mesleki Geliimine Ynelik Deerlendirme ve almalar
Hadis, kayna en bol olan alanlardan birisidir. Ders retmenleri olarak bu
kaynaklarn tamamnn belli bir periyotta ahsen okunmas ve retmenler aras oturmalarda
bunlarn mzakeresinin yaplmas gerekir.
Hadis dersine giren retmenlerin derse hazrlk olarak haftada bir tane hadis kitabn
tantmak amacyla snfa getirerek, hadis alannda yazlm olan yeni eser takibini yapmas ve
edinmi olduu bilgi daarcn rencilere aktarmas hem kendisine hem de renciye
yararl olacaktr.
Alanla ilgili yeni eserler ktphaneye kazandrlmaldr.
Hadisler nda snnete uygun yaam modeli tantlmal. Snnetin yaam haline
getirilmesi iin gerekli motivasyon salanmaldr.
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
11
HADS TEBL 3
DERSLERN RETMNDE KULLANILAN
ZEL RETM YNTEM, TEKNK VE METOTLARI
zcan SARIER Eskiehir Odunpazar Sarar Kz AHL
Dersin ierik ve mahiyeti itibaryla aktif metot, soru cevap, sunular ve dier grsel
materyaller (akll tahta kullanm vb.) kullanlarak ders ilenmektedir. Usul ile ilgili konular
ilenirken bu yntemler kullanlmakla birlikte; hadis metinleri ilenirken anlatm, soru cevap,
rnek olay, beyin frtnas yntemleri kullanlmaktadr. Yaplan bu almalarda Hadis
metinlerinin; anlalmas, ilkeler karlmas, iselletirilmesi ve ezberlenmesi
hedeflenmektedir. ki saatlik dersin bir saati usul konularna ayrlrken dier saat ise hadis
metinleri ile ilgili anlama ve ezberleme faaliyetlerine ayrlmaktadr.
Dersin mfredat, kitabn ilenii ve ortak konularda bilgi paylam:
Ders kitab ilenirken usul ve metin konular iki ksma ayrlmtr. Usul konularnda
kavramlarn anlalmas ve usul ile ilgili esaslarn hadis metinleri zerinde uygulamal olarak
gsterilmesi amalanmtr. Usul ile ilgili konularn yeterli olduu tespit edilmekle birlikte
konularn ilenmesinde grsel materyallerin (ema, kavram haritalar gibi) daha ok
kullanlmasnn faydal olaca tespit edilmitir.
Hadis metinlerinin dinin temel esaslar ve hayatn ortak alanlar ile alakal olarak
seilmi ve yaygn hadisler olduu tespit edilmitir. Ancak bu metinlerin anlalmas ve hadis
metinleri zerinde medeniyet bilincinin olumas iin ders saatlerinin artrlmas veya desin
usul ve Hadis Metinleri olarak ikiye ayrlp, farkl dersler olarak gsterilmesinin faydal
olaca ngrlmektedir.
Dersin retiminde karlalan temel sorunlar ve zm nerileri;
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
12
Ders saatinin yetersizlii nedeniyle usul ve hadis metinleri tam olarak ilenememekte ve
hadislerin anlalmas ve ezberlenmesi yeterli seviyede gerekletirilememektedir. Tatiller vb.
sebeplerden dolay ortaya kan ders saati kayplar da dnldnde sorun daha
bymektedir. zm olarak; Hadis Metinleri dersi semeli olarak alnabilir.
Meslek Derslerine ilgiyi artrmak iin; bu derslerin meslek seiminde ve gnlk
yaamnda renciye kazandraca deer ve kazanmlarn farkndaln artracak plan ve
projelerin ortaya konulmas gerekmektedir.
Baz rencilerin okul seimini kendi istek ve iradeleri dorultusunda yapmamalar
nedeniyle dier meslek derslerine olduu gibi hadis dersine de ilgi ve alaka gstermedikleri
tespit edilmitir.
zm olarak; renci ve velilerin orta retim tercihlerini yaparken; rencinin bilgi,
birikim, istek ve becerileri dorultusunda yapmas konusunda bilinlendirilmesi ve bu
dorultuda almalarn yaplmas tavsiye edilmektedir.
Derslerin retiminde materyal kullanm, paylam ve deerlendirilmesi;
Eitim ve retimde etkileimli tahtann ve slayt video vb. materyallerin kullanlmas
baary artrmaktadr. rencilerin dersin ieriine uygun olarak ktphaneye kartlarak
Klasik Hadis Kaynaklaryla buluma ve tanmalar salanmaldr. Mevzu hadislerle ilgili
yaplm mstakil almalarn snfa getirilerek rencilere tantlmas salkl hadis
kltrnn olumasna katk salamaktadr.
Derste verimlilii artrmak iin okul ve evre imknlarnn kullanm, mesleki
uygulama becerileri;
rencilerin derste rendii bilgi, beceri ve deerleri kalc klmak ve uygulanmasn
salamak iin okul evresinde bulunan Kuran kurslarna giderek vaaz almalar yapmalar
faydal olaca ngrlmektedir.
Bir konunun derste nasl ilendii, verimli sonular elde edilen bir etkinlik sreci,
retim teknii;
Mevzu Hadisleri tanma yollar konusunda ilkeler retilirken toplumda yaygn olan
ok sayda rnek mevzu hadis gsterilerek bu hadislerin, Kuran metinlerine uygunluu,
Snnetle elimemesi, akl ve manta aykr olmama ve tarihi verilere uygunluk gibi ilkelere
gre deerlendirmesi yaplm ve konunun rneklerle daha iyi anlald grlmtr.
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
13
Snf ynetimi, rencilerle etkili iletiim, sosyal kltrel etkinlikler ve eitim
srecine etkileri;
Hadis dersi ilenirken rencilerin derse katlm artrlmaldr. Okulda her yl
geleneksel olarak dzenlenen krk hadis ezberleme yarmasna rencilerin youn bir
ekilde katlmlarn salamak ve bu hadislerin anlam ve hedeflerinin renciler zerinde
olum etki brakmas hedeflenmektir.
retmenlerin mesleki geliimine ynelik deerlendirme ve almalar;
retmenler Hadis ile ilgili almalar yakndan takip etmeli, kendilerini gelitirmeli,
rencilere de gnmz teknolojisini kullanarak yardmc olmaldr.
rencilere kazandrlmas gereken duygu dnce, bilgi erdem, tecrbe ve
davranlar;
ncelikle verilecek deer; Ahlakla ilgili seme hadislerin anlamnn kavranmas esas
olmakla beraber, rencilerin dzeyi dikkate alnarak orijinal metinleriyle birlikte
ezberlemeleri tevik edilmelidir. Ktb- Sitte melliflerinin hayat ve hadis ilmine yaptklar
katklar ayrntya girilmeden, ana hatlar ile verilmelidir. Bilimsellik, bilime sayg, tarihsel
mirasa duyarllk deerleri verilmelidir. Aratrma, bilgi teknolojilerini kullanma, hadis
kaynaklarndan yararlanma, mekn, zaman ve kronolojiyi alglama becerileri verilmelidir.
Eitimde lme deerlendirme ve Hadis dersinde uygulan;
Yazl snavlar yaplmaktadr. rencilere aratrma konular verilerek performans
olarak deerlendirilmektedir. Mfredatta bulunan Hadis metinlerinin ezberlenmesi
istenmektedir.
Yaz tatillerinin etkin olarak deerlendirilmesine ynelik neri ve grler;
rencilerin Yaz Kuran Kurslarnda eitim retim faaliyetlerine aktif olarak
katlmalar tavsiye edilmelidir.
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
14
HADS TEBL 4
HADS DERSNE DAR DEERLENDRME VE NERLER
Ercan ATEAYDIN, Efeler Aydn AHL
1-Hadis Dersi retimi Programnda hadis usl bilgilerinin ansiklopedik bir tarzda
topluca verildii anlalmaktadr. Ancak bu bilgilerin yeterince pratik bahisler seilerek
rneklendirilmemesi halinde hedeflenen kazanmlarn renciler tarafndan salanamad
grlmektedir. Bu durumda sanki hadis program, hadisle ilgili kavramlarn rencilere
ezberletildii bir ders izlenimini vermektedir. Teorik bilgiler rencinin derse motivesini
azaltmaktadr. Dolaysyla nite sonlarnda hadis metinleri zerinde pratik yaplacak
rneklere yer verilmelidir.
Cerh ve tadil konusu anlatldktan sonra bir hadis rvisinin kusur ve meziyetlerinin
nasl incelendii, onlarn doruluk ve gvenilirliklerinin nasl ortaya konulduu rencilere
uygulamal olarak gsterilebilir. Hadis tahlil ve tenkidi konusu ilendikten sonra bir hadisin
kaynaklar ve rivayet tarkleri tespit edilip, rivayet zinciri karlabilir, hadis bilginlerinin
rviler hakkndaki grleri tespit edilebilir, hadise dair aklamalar incelenebilir ve hadisin
bize rettikleri belirlenebilir. Bu hususta rencilerin Arapa yazlm hadis kaynaklarna
ulaamayacaklar ileri srlebilir. Bu durumda ders kitabnn nite sonlarna uygulama
rnekleri ieren metinler yerletirilebilir veya Tefsir dersi retiminin 6. nitesinde olduu
gibi Hadis Usl Uygulama Metinleri eklinde bir nite eklenebilir. Aslnda hadis dersi
retim programnn muhtevas, rencilere hadis usl ve tarihi bilgilerini yklemeyi deil,
onlara bu bilgileri kullanabilmeyi ve yeni bilgiler retebilmeyi retmelidir. Yani bu
mfredat, rencilere sadece bir dizi kuru bilginin aktarlmas ile snrl kalmamaldr.
renciler, okulda rendikleri cerh ve tadil kavramlarn hayatlarnda kullanmayacaklarsa,
bu bilgileri retmenin ne faydas olabilir?
2-Hadis dersi retmenleri, verimli bir renme salayabilmeleri iin sadece hadis dersi
kitabndan yararlanmamaldr. Onlar, ders kitabndaki konular, eitli hadis kitap ve
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
15
szlkleri, hadis kartels, hadis afi ve posterleri, tarihi haritalar, kavram haritalar, alma
yapraklar, slaytlar, radyo/tv yaynlarndaki hadis sohbetleri gibi grsel ve iitsel aralarla
zenginletirmelidir. Bu aralar, tek tip ara-gerece (hadis ders kitab) bal kalnarak anlatlan
hadis dersini monotonluktan kurtaracak ve rencilerin derse ilgilerini artracaktr. Ayrca
onlar, hadis dersi retiminin etkililiine ve kalclna katkda bulunacaktr.
3- Hadis Dersi retimi Programnn vazgeemeyecei amalarndan birisi,
rencilerin baz konularda hadis ezberlemeleri olmaldr. Hadis ezberleme gelenei, slamn
ilk gnlerinden itibaren sregelen bir uygulamadr. mam Hatip Lisesi mezunlarnn temel
baz konularda hadislerin hem Arapasn hem de Trke anlamn bilmeleri, mesleklerini icra
ederken byk bir kazan salayacaktr. Hadis ezberleme konusunda renciler
cesaretlendirilmeli ve hadis metinleri kesinlikle ksa cmlelerden seilmelidir. Bylece
renciler, sklmadan ve bkmadan birok konuda hadis ezberleme ansna sahip olabilirler.
Bu konuda l olmas bakmndan nerebileceimiz hadis udur:
Her (meru ve) gzel i sadakadr (el-Buhar, Edep, 33).
renciler, hadisleri sadece ezberlemekle yetinmemeli ayn zamanda onlar anlamaya
ve yeni yorumlar getirmeye yreklendirilmelidir. Dolaysyla hadis dersi retim programnn
muhtevas, rencilere sadece hadis usl ve hadis tarihi bilgileri yklemeyi deil, onlara bu
bilgileri kullanabilmeyi ve yeni bilgiler retmeyi retecek tarzda olmaldr. Yine bu
program, rencilere sadece bir dizi kuru bilginin aktarlmas ile snrl kalmamaldr
4- Hadis Dersi retim Programnn aklamalar blmnde ncelikle verilecek
beceriler u ekilde sralanmaktadr: Aratrma, bilgi teknolojilerini kullanma, hadis
kaynaklarndan yararlanma. Ancak bu becerileri kazandracak ders ara-gerelerinden olan
Hadis Dersi kitabnda bir hadisin gerek hadis kaynaklarnda ve gerekse sanal ortamda nasl
bulunaca konusuna deinilmedii grlmtr. rencilere temel hadis kaynaklarnn
Concordance sistemi, hadisle ilgili Trke ve Arapa CDlerin tantm yaplmaldr. Zira
gnmzde Hz. Peygamberin snnetinin yazl belgeleri olan hadislerin internet ve CD
ortamlarnda kaydedildiini mahede etmekteyiz. Bilgisayar teknolojisinin
yaygnlamasndan sonra el-Mu'cem'l-Mfehres li Elfazi'l-Hadisi'n-Nebevi: Concordance et
ndices de la Tradition Musulmanenin metoduna benzer hadis CDleri oluturulmutur.
zellikle gelecein imam ve mezzinlerini yetitirecek olan ders kitabnn sanal ortamda
hadisleri bulma konusunda gncellenmesi gerekmektedir.
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
16
5- Hadis dersini veren hocalarn, hizmetii eitim kurslaryla mesleki bilgilerini
gelitirmeleri dersin retimi asndan ok faydal olacaktr. Hadis dersleri, mmknse hadis
alannda yksek lisans/ doktora yapm veya bu alanda hizmetii eitim alm retmenler
tarafndan verilmelidir. Milli Eitim Bakanl, niversitelerle ibirlii yaparak retmenlerin
lisansst eitim yapmalarnn nn amaldr. phesiz lkemizin hemen hemen her
blgesinde lahiyat Fakltelerinin almas lisansst eitim yapmay kolaylatracaktr.
6- Hadis dersi mfredatnn verimli bir ekilde ilenebilmesi iin, hadis ilminin temel
kavramlarnn bir sra dhilinde ele alnp, aama aama retilmesi gerekmektedir. Eer bu
terimler gz ard edilip stnkr anlatlacak olunursa, hadis dersi retim programnn
amalarnn gereklemesinin mmkn olamayacan syleyebiliriz.
7- Hadis dersinde retilen yeni terimler olduka fazladr. renciler, hadis usul ile
ilgili bu terimleri ve hadis eitlerini bizzat hadis metinlerinden uygulamal olarak
renmelidirler. Bu balamda ders retmeninin bir haftalk dersi uygulamaya
dntrmemesi gerekmektedir. Bu sayede hadis dersinin kavram ve terimleri daha iyi
anlalacak ve bu yntemle renmenin de kalcl salanm olacaktr. Din grevlisi
mesleini icra edecek rencilerin, hadis dersinde uygulama yapmalar son derece nemli ve
ihmal edilmemesi gereken bir yaklamdr.
8- renciler, elde mevcut hadis uslu ve temel hadis kitaplarnn sadece ders
kitabndaki resimleriyle yetinmemeli, derslerde bizzat bu kitaplara dokunmal ve kullanm
zelliklerini renmelidirler
9- Hadis dersinin eitimi asndan rencilere, hadisin ve Hz. Peygamberin snnetine
balln nemine vurgu yapacak bir hadis retiminin yaplmas gerekir. Hadis rencisi,
hadisleri sadece rivayet iin deil, ayn zamanda riayet (yaamak) etmek iin renmesi
gerektiine inanmaldr. O, hadislerin hkmyle amel etmeyenin, onlar bilmeyenden fark
olmadn bilmelidir. Bylesi bir hadis retimi, eitim- retim btnln salamaya
katkda bulunacaktr.
10- Hadis dersi kitabnda kavramlarn basit rneklerle anlalr hale getirilmesi gerekir.
rnein, -Tark konusu ilenirken u ifadelere yer verilmektedir: Bu anlamda tark,
sened ve isnad kavramlaryla e anlamldr. Ancak farkl bir zellik olarak tark
bazen ana senedin farkl kollarn ya da bir rviden sonraki ayran kollarn ifade etmek iin
de kullanlr. Tark ile sened arasndaki farkl olan zelliin kavranabilmesi iin, basit bir
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
17
tablodan istifade edilebilir. Bylesi bir tablo, terimlerin anlalmasna byk katkda
bulunacaktr.
HADS TEBL 5 RETM PROGRAMLARI VE KAZANIMLAR
Hasan BYKKAYA Kastamonu Azdavay AHL
RETM PROGRAMLARI VE KAZANIMLAR
1- Mfredat gncel konular iermektedir.
2- Baz kazanm ifadelerinin daha gzlenebilir ve somut olmas gerekmektedir.
3- Kazanmlarn ok olmasndan ziyade az ama uygulanabilir, gzlenebilir ve aklanabilir
olmas yerinde olacaktr.
4- nitelerin, konularn ve kazanmlarn ok youn olmas, programn hedefine ulamasn
engellemektedir. Bunun iin, etkinlik ve uygulama arlkl daha az konunun srece yaylarak
verilmesi verimi artracaktr.
RNEK DERS LEN-RETM YNTEM VE TEKNKLER
1- Sahabe, tabiin dnemleri, Hadis kitaplarnn tasnif ve tedvin dnemleri, Hz. Peygamberin hayat gibi konularda grsel ve video, gsterip yaptrma, snf ii uygulama gibi tekniklerden
faydalanlmas, daha soyut konularda ise (kavramlar) bulmaca, anlatm, soru cevap, beyin
frtnas gibi szele dayal yntem ve tekniklerin benimsenmesi daha faydal olacaktr.
2- rencilerin bulmaca, video izleme, eitsel oyun ( konuyla ilgili gizli bir cmlenin adam asmaca yntemiyle bulunmas, 3-5 kere tekrarlanan ifadenin ezberlenerek zerinde
konuulmas) yntemlerinden memnun kald ve bunlardan sklmadklar gzlemlenmitir.
3- Hadislerin dersten sonra ezberlenmesi ve derslerde yorumlanarak ilenmesi ile birlikte rencilerin kendi grlerini dile getirerek konuyu daha iyi anladklar, zgvenlerinin daha
da artt grlmtr.
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
18
4- Baz konularda rnein; hadislerin sylenmesine sebep olan olaylarn tiyatro haline getirilerek ve drama yaplarak ilendiinde renimin daha iyi gerekletii grlmektedir.
RETM MATERYALLER
1- rencilerin ilgisini ekecek dersle ilgili interaktif oyunlardan faydalanlmas ve ya snf
ii bilgi yarmalar, tabu oyunu kartlaryla kavramlarn retilmesi vb. etkinliklere yer
verilmesi gerekmektedir.
2- Hadislerin yazlmas, Hz. Peygamberin snneti gibi konularda grsel materyal ve
videolardan faydalanlmas, daha soyut konularda ise bulmaca, etkinlik, test gibi materyallerin
kullanlmas faydal olacaktr. Mmkn olduka teknolojik imknlardan faydalanlmas,
etkinliklerin paylald sitelerden istifade edilmesi rencilerin sklmadan konular
renmelerini salayacaktr.
3- badete dnk hadisler ilenirken Kbe maketinin kullanlarak snf ii uygulama
yaptrlmas vb uygulamalar renmeyi kolaylatracaktr.
SOSYAL VE KLTREL ETKNLKLER
1- Daha ok Kutlu Doum haftasndaki etkinliklere katlmn youn olduu, dier
zamanlarda ise evre temizlii, hadislerin yer ald panolar video gibi almalarn yaplmas
ve deerler eitimi kapsamnda almalarn yaplmas yarar salayacaktr.
2- Temizlik ile ilgili hadislerin renildii hafta rencilerle beraber evre temizlii
yapld, bunun sonular zerinde konuulduu ve bu durumun rencinin geliimine
olumlu katk salad gzlemlenmitir. rencilere yerde grd bir p almasn istemek
yerine snfa girildiinde retmenin bizzat kendisinin yerde grd bir p alp p
kutusuna atmas daha dikkat ekici bir temizlik eitim salamaktadr.
3- Zaman zaman rencilerin ve retmenlerin katlmyla hazrlanm olan fotoraflarla
hadisler ve ya birer cmlelik szleri ieren videolar hazrlanmas faydal sonular
vermektedir.
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
19
4- zellikle ibadetle ilgili hadisler renildii hafta Fkh dersinde renilen bilgilerin
birletirilerek konularn daha iyi renildii ve anlald grlmtr.
5- rencilerin sosyal etkinliklere katlm kolaylatrlmaldr. Bu tr etkinlikler yoluyla
elde edilen bilgi ve kazanmlarn daha kalc olmas nedeniyle tevik edilmesi ve bu hususa
arlk verilmesi yerinde olacaktr. Mfredatn sosyal-kltrel etkinlikleri de gz nnde
bulundurarak hazrlanmas daha uygun olacaktr.
SINIF YNETM VE AKADEMK BAARI
1- Etkinlik yaplrken video vb. aralardan faydalanldnda derse ilginin artt, bunun da
akademik baary olumlu etkiledii grlmtr. Bu durum rencilerin derse daha aktif
katlmalarn salamaktadr.
2- 40 dakika boyunca retmenin ders anlatmas veya retmenin kitaptaki konuyu
rencilere okutarak ders ilemesi uygun bir snf ortamnn olumasna engel olmaktadr.
rencilerin derse mutlaka katlm salanmaldr. renciye soru sorma ortam
hazrlanmaldr. rencinin sorduu soruyla asla dalga geilmemelidir. Ancak renci
sorularnn dersin kaynatlmasna bir vesile olarak kullanlmamas salanmaldr.
3- Akademik baarnn artmas iin retmen-renci ve veli diyalounun salanmas, veli
ev ziyaretlerinde bulunulmas, verilen dev ve grevlerin veliler tarafndan da takip edilmesi
salanmaldr. Ancak retmen ok dev verince iyi renir anlaynda olmamaldr.
4- Bu renciler adam olmaz, ne yapsam bo, bu renciler Hadis ezberleyemez-renemez
vb ifadelerinde olduu gibi srekli eletirmek yerine neler yapabilirim dncesinde
olmalyz.
5- Snfta asla renciye fiziksel veya szle iddet uygulanmamaldr.
6- rencilere srekli nasihat ederek bazen yol alamamaktayz ve bu renciyi skmaktadr.
En gzel eitim rencilere iyi bir rnek olabilmektir.
7- Kuralc, her eye karan, rencilerini srekli korkutan, zaman zaman iddet uygulayan
bir DKAB-HL Meslek Dersleri retmeni rencisiyle diyalog kuramaz. rencilerin
derdiyle ilgilenen, onlarla oyunlar oynayan bir retmen olmalyz. Meslek liselerinde
rencilere meslei sevdirecek olan meslek dersleri retmenleridir. O yzden
retmenlerimiz rencilere meslei sevdirmeli ve etkili bir iletiim kurmaldr.
Haziran 2015 Mesleki almalar Hadis Dersi Teblileri
20
Top Related