B E G E L E I D I N G S P R O G R A M M A e n I N F O R M A T I E S m . b . t . d e T E N T O O N S T E L L I N G
Een tentoonstelling van
de STICHTING CULTUUR EN GRENSGESCHIEDENIS
in samenwerking met
het DUITSLAND INSTITUT AMSTERDAM
het ZENTRUM FÜR NIEDERLANDESTUDIEN MÜNSTER
de STAD BOCHOLT
de Gemeenten AALTEN, MONTFERLAND
en de REGIO ACHTERHOEK
Met ondersteuning van
de EUREGIO
de Kreis Borken
de Heimatverein Suderwick
de Stichting Bewaar ’t Olde Dinxperlo
het Grenslandmuseum Dinxperlo
het onderduikmuseum Markt 12 Aalten
de Volksbank Bocholt
het Europe-direct Informationszentrum Bocholt
de Lions Club Doetinchem
In april 1949 werd het Duitse Selfkantgebied onder Nederlands bestuur geplaatst.
Landdrost Hubert Dassen hijst de Nederlandse vlag.
TENTOONSTELLING
"Een Retourtje Nederland,
Duitse gebieden onder Nederlands bestuur.
1949-1963" in het Medienzentrum der Stadt Bocholt (oud stationsgebouw),
Hindenburgstraße 5, Bocholt
18 juni 2014 t/m 12 juli 2014
openingstijden: di, wo, vr: 10.00 – 12.00 uur en 14.00 – 18.00 uur,
do: 12.00 – 20.00 uur en za: 10.00 – 13.00 uur
entree gratis
B E G E L E I D I N G S P R O G R A M M A e n I N F O R M A T I E S m . b . t . d e T E N T O O N S T E L L I N G
OVER DE TENTOONSTELLING
De door de Stichting Cultuur en Grensgeschiedenis georganiseerde reizende
tentoonstelling "Retourtje Nederland" is gewijd aan een grotendeels vergeten
hoofdstuk van de Duits-Nederlandse betrekkingen na de Tweede
Wereldoorlog: de Nederlandse politiek van annexatie, de oorzaken en
gevolgen en de impact ervan op de mensen in de getroffen gebieden in West-
Duitsland.
De voorgeschiedenis van de Nederlandse territoriale claims waarover de
tentoonstelling gaat begint met de invasie van de Duitse troepen in
Nederland in 1940. Tot aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in mei 1945 bleef het land grotendeels bezet door de Wehrmacht. Toen Duitsland
zich had overgegeven, gingen meteen stemmen op om de oorlogsschade, het
leed en onrecht van honderdduizenden en de dramatische verwoesting te
compenseren door grootschalige territoriale compensatie te eisen.
Met instemming van de geallieerden, die de territoriale aanspraken van
Nederland in de aanloop naar de annexatie tot een minimum beperkten, zijn
uiteindelijk enkele kleine grensveranderingen ter grootte van 69 vierkante
kilometer gehonoreerd in het voorjaar van 1949. De ongeveer 10.000
inwoners van de Duitse dorpen en plaatsen die werden getroffen door deze
annexatie leefden gedurende 14 jaar onder Nederlands bestuur. Na
langdurige onderhandelingen tussen de Bondsrepubliek Duitsland en het
Koninkrijk der Nederlanden werd overeenstemming bereikt over de terugkeer
en de weg vrijgemaakt voor de re-integratie van de dorpen van de Selfkant in
de westelijke hoek van Duitsland nabij Geilenkirchen en Heinsberg, Elten aan de Nederrijn en Suderwick-West in het Münsterland.
Kijkend naar de historische datum van 1 augustus 2013, waarop het vijftig jaar
geleden was dat de grens opnieuw getrokken werd, werd de Stichting Cultuur
en Grensgeschiedenis opgericht, om met ondersteuning van tal van
projectpartners en supporters een reizende tentoonstelling te realiseren met
de titel "Retourtje Nederland". Te zien zijn veel zeldzame originele
voorwerpen uit de tijd van het Nederlands bestuur, die nog nooit publiek in
een gemeenschappelijke context zijn gepresenteerd. De waardevolle
bruiklenen weerspiegelen duidelijk de omwentelingen en veranderingen die de "Nederlandse tijd" met zich bracht, met effecten die in de voormalige
geannexeerde gebieden tot op de dag van vandaag aantoonbaar zijn.
De tentoonstelling was al in het Haus der Niederlande in Münster en in het
Nederlandse Sittard te zien. Ruim 4500 geïnteresseerde bezoekers hebben
'Een Retourtje Nederland' tot nu toebezichtigd.
Behorend tot de tentoonstelling is een museale educatieve speurtocht ter
beschikking voor de jeugd vanaf 11 jaar.
B E G E L E I D I N G S P R O G R A M M A e n I N F O R M A T I E S m . b . t . d e T E N T O O N S T E L L I N G
Stadt Bocholt & Europe-direct Informationszentrum Bocholt
“Goede buren zijn een echte schat”
Duits-Nederlandse poster-tentoonstelling in de foyer van het stadhuis
23.06. – 07.05.2014, Foyer Stadhuis, Berliner Platz 1, Bocholt
Hoe zien 14- en 15-jarige leerlingen uit Nederland en Duitsland hun buren?
Op 16 posters hebben de jongeren hun mening over de respectieve buren
met krantenknipsels en tekeningen getoont. De poster-tentoonstelling
"Goede buren zijn een echte schat" vindt plaats van 23 juni t/m 7 juli 2014 in de foyer van het stadhuis te Bocholt aan het Berliner Platz als begeleiding van
de tentoonstelling "Een Retourtje Nederland".
De posters voor deze tentoonstelling zijn gemaakt op 10 april 2014 in het
Bocholtse “TextilWerk” tijdens een kunst-workshop in het kader van de “Dag
van de Naburige Taal”. Op deze dag kregen de jongeren uit beide landen
verschillende mogelijkheden om hun buren te ontmoeten, hun te leren
kennen en hun kennis van vreemde talen te proberen, zij het of tijdens het
gemeenschappelijke toneel spelen, sporten, zingen, dansen of muziek maken.
Met hun posters gingen de leerlingen op een speelse manier op de
stereotypen in beide landen in en nodigen daarmee uit om naar de buren te
kijken vanuit een nieuwe invalshoek. De jongeren vergelijken het klassieke
Nederlandse zakje frieten en het Duitse bier in een traditioneel glas net zoals
Angela Merkel en Koning Willem Alexander. Ook de traditionele houten
klompen en het Duitse voetbal, evenals film-sterren en vakantie-
bestemmingen worden uitgedrukt op de posters.
Heimatverein Suderwick en partners in samenwerking met de stad Bocholt
Suderwickse Fietstocht
Zondag, 29 juni 2014
De jaarlijkse Suderwickse Fietstocht is dit jaar eveneens onder het motto
"Retourtje Nederland". Een ongeveer 36 km lange en een ongeveer 26 km
lange route leiden naar de tentoonstelling in het media-centrum van Bocholt,
die bezocht kan worden tot 15.00 uur. Rondleidingen door de tentoonstelling
en de bibliotheek van de stad Bocholt worden aangeboden. Tijdens de fietstocht wordt herhaaldelijk de Duits-Nederlandse grens gepasseerd. In
Suderwick en Dinxperlo gaat de route langs de grens en dus ook langs
Suderwick-West, dat van 1949 t/m 1963 onder Nederlands beheer was. Daar
kun je vandaag nog steeds zien dat de huizen werden gebouwd volgens het
Nederlandse bouwrecht en de Nederlandse architectuur. Ook kom je langs
B E G E L E I D I N G S P R O G R A M M A e n I N F O R M A T I E S m . b . t . d e T E N T O O N S T E L L I N G
plaatsen waar informatie over de geschiedenis van de grens te vinden is. Aan
de route staan maar liefst 6 van de 9 grote schoolborden van de Berlijnse
kunstenares Kristina Leko, die herinneringen van de bewoners van beide
zijden van de grens onthouden, een project in het kader van GrensWerte, een
grensoverschrijdend kunst-en culturele serie in de Euregio
(www.grenswerte.eu).
De fietstocht eindigt in Suderwick bij de Protestantse Kerk, gelegen tegenover
het dorpsplein en aan de Grenzweg, die van 1949 t/m 1963 de grens van het
land vormde. In diens omgeving waren in de tijd van de afscheiding het Duitse en het Nederlandse douanekantoor gehuisvest. In het kerkelijke centrum van
de Protestantse kerk worden de deelnemers van helpers van deze kerk
onthaalt. Een mogelijke opbrengst zal worden gebruikt voor panelen aan de
twee Suderwickse kerken die informatie over de geschiedenis van de
respectievelijke kerk bieden, maar ook over de tijd van het Nederlandse
bewind.
Start Suderwickse Fietstocht
Van 9.00 t/m 12.00 uur vanaf het dorpsplein Suderwick
Deelnamekosten € 1, - voor volwassenen. Kinderen betalen geen bijdrage.
Opstapmogellijkheid in Aalten
Naast de start in Suderwick is het in de tijd van 10 - 12 uur ook mogelijk om
in Aalten vanaf de Aaltense Musea op markt 14 voor de fietstocht te starten.
De deelnemers worden teruggevoert naar het respectievelijke startpunt.
Rondleidingen door de tentoonstelling en de bibliotheek van de stad Bocholt
Als onderdeel van de fietstocht worden rondleidingen aangeboden op
onderstaande tijden door de tentoonstelling "Retourtje Nederland " en de
bibliotheek van de stad Bocholt die is gevestigd in hetzelfde gebouw:
11.00 uur rondleiding door de Stadsbibliotheek
11.30 uur rondleiding door de tentoonstelling
12.00 uur rondleiding door de Stadsbibliotheek 12.30 uur rondleiding door de tentoonstelling
De tentoonstelling is geopend t/m 15.00 uur.
Heimatverein Suderwick en partners in samenwerking met de stad Bocholt
Rondleidingen in de tentoonstelling
Data op aanvraag
Registratie en meer informatie:
stad Bocholt - Ministerie van Cultuur en Onderwijs
Daniela Niehaves
Telefoon: +49 2871 2522-41
E-mail: [email protected]
Kreis Borken – Stad Bocholt
Bronnen voor de grensgeschiedenis van Suderwick in het District
Archief
Dinsdag, 1 juli om 17.00 uur
Het district Borken nodigt uit op dinsdag 1 juli van 17.00 t/m 18.30 uur tot
een speciale rondleiding door het District Archief in Borken.
Samenwerkingspartner is het Stadsarchief Bocholt. Tijdens de rondleiding zal
Dr. Volker Tschuschke verhalen over archiefmateriaal, dat verslag geeft over
de veelbewogen geschiedenis van Suderwick waaronder documenten die het
protest van de districtsregering Borken tegen de Nederlandse annexatie
tonen en beschrijvingen over het gebruik van officiële documentaire taal en
volkstaal in Suderwick tijdens de Nederlandse periode. Gerd Schmalstieg zal de traditie van het archief van het Ambt Liedern-Werth presenteren
waaronder een reportage over de problemen van de gemeentelijke diensten.
Ook leren de bezoekers hoe zij het District Archief kunnen gebruiken in hun
eigen onderzoeken. De historicus Dr. Volker Tschuschke is een medewerker
van de Provinciale Archieven en bedrijfsleider van het Regionaal Etnografisch
Instituut Westmünsterland in Vreden, Gerd Schmalstieg werkt in het
stadsarchief Bocholt.
Deelname aan de rondleiding is gratis.
B E G E L E I D I N G S P R O G R A M M A e n I N F O R M A T I E S m . b . t . d e T E N T O O N S T E L L I N G
Trefpunt: balie in de foyer van het districtgebouw te Borken, Burloer Weg 93
(zie borden Kreishaus), � +49 2861 821350
Email [email protected]. (Inschrijving is mogelijk t/m 27 juni 2014
bij de afd. Cultuur van de districtsadministratie te Borken
Event van het District Archief Borken in samenwerking met het Stadsarchief
Bocholt
Heimatverein Suderwick en partners in samenwerking met de Stad Bocholt
„Einmal Niederlande und zurück“ – Zeitzeugen berichten
Donderdag, 3 juli, 19.00 uur, Media-centrum
Hoe was dat ook al weer toen een gedeelte van Suderwick Nederlands was?
Hoe hebben de mensen aan beide kanten van de grens deze situatie ervaren?
Wat dachten zij erover? Wat was belangrijk voor hen? Waar hebben zich
problemen voorgedaan en waar – verrassend genoeg - misschien niet? Dit zijn
vragen die vaak minder zijn te beantwoorden door documenten of andere soorten van geduldig papier maar beter door de herinneringen van getuigen.
Daarom nodigen het Stadsarchief Bocholt en de Volkshochschule Bocholt-
Rhede-Isselburg in het kader van de discussiegroep Geschiedenis van de stad
Bocholt alle belanghebbenden uit op een open podiumdiscussie. Daarbij zullen zo veel aspecten als mogelijk van het dagelijkse leven aan en
met de toen nieuwe grens worden besproken en zo een meer veelvoudig en
levendig beeld van de toenmalige situatie gecreëerd worden. Uitdrukkelijk
aangemoedigd en gevraagd is een actieve deelname van het publiek aan de
discussie.
Gepresenteerd door: � Dr. Axel Metz, directeur van het stadsarchief Bocholt
� Drs. G.J.H. (Gerda) Brethouwer, directeur van de Aaltense Musea
Evenement in het kader van de discussiegroep Geschiedenis van de stad
Bocholt
Busrit voor senioren van Suderwick en Dinxperlo naar Bocholt en terug
Er wordt een bus-retourtje van Suderwick en Dinxperlo naar Bocholt
aangeboden zodat specifiek ook oudere getuigen uit deze plaatsen kunnen
deelnemen aan de thema-avond met podiumsdiscussie. Voor begin van de
thema-avond is er gelegenheid tot bezoek van de tentoonstelling.
Vertrek vanaf Dinxperlo: 17.35 uur vanaf Grenslandmuseum Dinxperlo
Vertrek vanaf Suderwick: 17.45 uur vanaf Bültenhaus/Glazen Brug over de
Heelweg 17.50 uur vanaf bushalte Sporker Straße
Terug: Rond 21.00 uur vanaf het mediacenter in Bocholt
De busrit is gratis. De Heimatverein Suderwick neemt de kosten voor zijn
rekening.
In moeillijke tijd staat het district Borken
achter de bevolking van Suderwick. Onder
andere is ook deze affiche van 1949 te zien
in het district archief.
Top Related