“EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n”
URTEKO TXOSTENA (2012ko otsaila)
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
I. INTEGRAZIOAREN EGOERA...................................... 1
I. 1. EUROGUNEKO KRISIA: KRISI FINANTZARIOAREN ETA ZOR-KRISIAREN AURKA
HARTUTAKO NEURRIAK ....................................................... 1
I. 2. EUROPAR BATASUNAREN ZABALPENA: KROAZIAREN ATXIKIPEN ITUNA ETA
TURKIAREKIN ETA ISLANDIAREKIN DAUDEN GATAZKAK. ........................... 7
I. 3. SCHENGEN: FRANTZIAN AKORDIOA ALDI BATERAKO ETETEA ETA BULGARIAREN ETA
ERRUMANIAREN SARRERA GERORATZEA .......................................... 13
I. 4. 2011-2013 URTEEI BURUZKO UDAZKENEKO AURREIKUSPENAK: HAZKUNDEAREN
GERALDIA ................................................................. 16
II. EUROPAR BATASUNAREN GAURKOTASUN INSTITUZIONALA............ 22
II. 1.- KONTSEILU EUROPARRAK ETA “EUROAREN GOI-BILERAK”: EUROAREN KRISIAREN
AURKAKO NEURRIAK ETA “ITUN FISKALARI” BURUZKO NAZIOARTEKO ITUNA .......... 22
II. 2.- EUROPAKO BATZORDEA ETA KONTSEILU EUROPARRA: ESTATU KIDEENTZAKO
GOMENDIOAK KOORDINAZIO EKONOMIKOAREN ARLOAN (“EUROPAKO SEIHILEKOA”) ...... 37
II. 3.- EUROPAKO BANKU ZENTRALA: ALEMANIAKO KIDEAREN DIMISIOA ETA
LEHENDAKARI BERRIA ....................................................... 39
II.4. MERKATU FINANTZARIOAK: AGINTARI FINANTZARIOEN ARDURADUNEN IZENDAPENAK
......................................................................... 41
III. GAURKOTASUN EKONOMIKOAREN GAI NAGUSIAK................... 44
III.1. EUROPAKO BANKA: “ESTRES TEST” BERRIA .............................. 44
III.2. EBK: INTERES TASEN ALDAKETAK ETA BANKARENTZAKO MUGAGABEKO
FINANTZAKETA ............................................................. 46
III.3. “GOBERNANTZA EKONOMIKOARI BURUZKO LEGE-MULTZOA” ONETSITA .......... 51
III.4. MERKATU FINANTZARIOAK: BATZORDEAREN PROPOSAMENAK TRANSAKZIO
FINANTZARIOEN GAINEKO TASA BATI BURUZKOA ETA ESPEKULATZAILEENTZAKO ZIGOR
ZEHAPENEI BURUZKOA ....................................................... 55
III.5. “TURISMO SANITARIOA” KONTROLATZEKO ZUZENTARAUA .................... 59
III.6. AUZITEGIA: AIRE KONPAINIEK BEREN EMISIOENGATIK ORDAINDU BEHARKO DUTE
......................................................................... 61
III.7. AUZITEGIA: AUTOMOBILEN ASEGURUETAN BAZTERKERIA DEBEKATZEA ......... 63
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
IV. BIZKAIA ETA EUROPAR BATASUNA 2011n........................ 65
IV.1. BIZKAIKO FORU ALDUNDIAREN BEKAK .................................... 65
IV.2. AUZITEGIA: EPAI BERRIAK EUSKAL OPOR FISKALEI BURUZ, ETA BIZKAIAN
LAGUNTZAK BERRESKURATZEA ................................................. 66
IV.3. BIZKAIA, EUSKAL ERAKUNDEEN ORDEZKARI GISA, ECOFINEN BILERA BATEAN EGON
ZEN ...................................................................... 69
IV.4. HERRITARTASUN AKTIBOA SUSTATZEN DUTEN BOLUNTARIOTZA-JARDUEREN EUROPAKO
URTEA .................................................................... 70
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
I. INTEGRAZIOAREN EGOERA
I. 1. EUROGUNEKO KRISIA: KRISI FINANTZARIOAREN ETA ZOR-KRISIAREN AURKA HARTUTAKO NEURRIAK
2011n zehar,Europako erkidegoko erakundeen eta Europar Batasuneko
kide diren estatuen jardueraren zati handi bat izan zen konponbide
koordinatuak bilatzea kontinenteak pairatzen duen krisi finantzario
eta zor-krisi sakonerako.Horri dagokionez, honako ekimenak
nabarmendu behar dira:
1 .- Portugalen “erreskatea”, 78.000 milioi euroko laguntzen programa
batekin. Nazioarteko troikak (Europar Batzordeak, Europako Banku
Zentralak eta Nazioarteko Diru Funtsak osatua) maiatzaren 5ean
iragarri zuen erreskatearen bi heren, 52.000 milioi euro, Europar
Batasunak ordainduko zituela, eta NDFk, berriz, gainerako 26.000
milioiak mailegatuko zizkiola Portugali.
Martxoaren 23an, orduko lehen ministro José Sócratesek dimisioa
aurkeztua zuen, Portugalgo Parlamentuak atzera bota zuenean
Bruselarekin hitzartutako doikuntzen plan berria. Planak
austeritate neurri gogorrak aurreikusten zituen; esate baterako,
pentsio altuenak murriztea, soldata publikoak izoztea edo osasun
sistemako gastuak gutxitzea. Parlamentuko bozketaren ondoren,
merkatuek Portugalgo zorraren arrisku-prima disparatu zuten, eta
rating agentzia batzuek herrialdearen kalifikazioa beheratu
zuten. Analistek aurreratzen zuten berehala erreskate bat beharko
zela, herrialdeak 4.200 milioi euro ordaindu behar baitzituen
apirilaren erdialdean. Apirilaren 7an, Portugalgo jarduneko
gobernu berriak “erreskatea” eskatu zion formalki Europar
Batasunari.
Troikak kontrapartidak negoziatu zituen Portugalgo gobernuarekin
–doikuntzen eta erreformen moduan–; kontrapartida horiek, izan
1
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
ere, laguntza finantzarioaren “bermea” izan behar zuten. Beste
neurri batzuen artean, erabaki zen % 5 gutxitzea hileko 1.500
eurotik gorako pentsioak, eta gainerako guztiak izoztea,
gutxieneko pentsioak izan ezik. Gainera, langabeziaren subsidioa
kobratzeko gehieneko epea 18 hilabetekoa izatera pasatuko zen –
lehen soilik hiru urtekoa baitzen–, eta langabetuentzako laguntza
200 euro gutxituko zen –1.048 euroan finkatu zen–. Erreformen
artean, pribatizazioak eta 8.000 funtzionario gutxitzea ere
aurreikusten ziren.
2 .- Greziako ekonomiaren bigarren “erreskatea, amaieran 130.000
milioi euroan kalkulatu diren laguntzen programa batekin.
Laguntza horiek, urteko bigarren seihilekoan hartutako erabakien
arabera, baldintza finantzario hobeagotan emango dira, interes
tasei eta epeei dagokienez.
Europar Batasunak eta Nazioarteko Diru Funtsak Greziako
gobernuarekin adostu zuten herrialdearen “ikuskatze iraunkorra”
egitea, hitzartutako doikuntzen betetzea ziurtatze aldera.
Europar Batasunak lortu zuen, halaber, sektore pribatuak
konpromisoa har zezala, erreskateetarako ekarpen “boluntarioa”
eginez. Hori, nolanahi ere, bono greziarren truke- eta
berrerosketa-eragiketen negoziazioetan zehaztu beharko da, 2011
eta 2014 bitartean.
3 .- Zailtasunetan dauden herrialdeei laguntzeko tresna finantzarioei
dagokienez, Euroguneko estatuek adostu zuten Finantzen
Egonkortasunerako Europako Funtsaren (FEEF) eskumenak eta
gaitasun finantzarioa handitzea.
Erabaki zen finantza-zailtasunak dituzten herrialdeei zuzendutako
“kautelazko programetan” esku hartzeko Erraztasun Finantzarioa
gaitzea, estatuei emandako maileguen bitartez finantza-entitateen
birkapitalizatzea finantzatzeko eta zorraren bigarren merkatuko
2
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
bonoak erosteko. Gaitasunaren areagotzea planteatu zen funtsa
zataiaz jasotzeko aukeraren bitartez; horrek izan ere, aurreikus
zitekeenaren arabera, bilioi bat euro baino gehiagoko
finantziazio ahalmena eragingo luke.
Egonkortasunaren Europako Tresnari (EET) dagokionez, adostasun
batzuetara iritsi zen, haren indar-hartzea 2012ko uztaila baino
lehenagora aurreratuz, hain zuzen ere aurreikusitakoa baino
urtebete lehenagora, izaera iraunkorreko funts horren erabakiak
arinago har zitezen (% 85eko gehiengo kualifikatua exijitzen da,
erabakiak aho batez har daitezela exijitu beharrean).
4 .- Europar Batasunak aparteko neurriak hartu zituen Europako banku-
sektorea birkapitalizatzeko, “haren kapitalaren kalitatea eta
kantitatea areagotzeko” helburuarekin. Neurri horiek zentratu
ziren, alde batetik, “sistemikotzat” jotako bankuentzako
exijentzia batean, hain zuzen ere kalitate handieneko gutxieneko
kapital koefizientea % 9 izatea, beranduenez 2012ko ekainaren
30ean; horrek, Europako Banku Agintaritzak helarazitako
estimazioen arabera, exijituko luke Europako banku handietan
106.000 milioi eurotik gorako errefortzua jartzea.
Era berean, garrantzitsua izan zen Europako Banku Zentralaren
abenduaren 21eko erabakia, hain zuzen ere euroguneko bankuei
“finantziazio mugagabea” eskaintzea, % 1eko hasierako interes
tasa zuten hiru urterako maileguen bitartez. Neurri horren bidez
ia bilioi erdi euro “txertatu” ziren sektorean.
% 1eko finantziazioa lortuta, banku askok, ondoren, zor
publikoaren enkanteetara jo zuten, bereziki merkatuen presio
handia zuten herrialdeetakoak –esate baterako, Italiakoak eta
Espainiakoak¬¬– errentagarritasun hobeak lortzeko. Halaber,
batzuek interpretatu zuten neurri hori “zorraren ezkutuko
erosketa” bat izan zela, zeren eta Europako Banku Zentralak zor
3
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
subiranoa zuzenean erosterik ez baitu, baina bankuek bai egin
dezakete hori, Europako Banku Zentraletik lortutako finantzaketaz
baliatuta.
5 .- Ekonomia eta Finantzetako ministroek “gobernantza ekonomikoari
buruzko lege-multzoa” onetsi zuten.
Multzo horretan sartutako arauetatik lauk aldaketak planteatzen
zituzten “Egonkortasunerako eta Hazkunderako Itunean” (EHI) haren
bi aldeetan: prebentiboan eta zuzentzailean. Erreferentzia egiten
diote, beraz, Europar Batasuneko kideak diren estatuen
aurrekontu-diziplinari. Halaber, berariazko erregelamendu bat ere
bildu zen, “Euroguneko aurrekontu ikuskatze eraginkorra egin
zedin” lortzeko. Erregelamendu horrek aurreikusten zuen aukera
egotea zehapenak ezartzeko “politika fiskal zuhurrekiko
desbideratze garrantzitsuak” egiten dituzten estatuei edo
gehiegizko defizitak dituztenei. Eta “Estatu kideen aurrekontu-
esparruen baldintzei” buruzko zuzentarau bat.
Multzoko gainerako bi testuen xedea da saihestea Europar
Batasunean eta Eurogunean desoreka makroekonomikoak gerta
daitezela. Alertako eta zaintzako tresna baten bitartez
(“gehiegizko desoreketarako” prozedura bat ere jasotzen du),
desoreka horiek goiz detektatzea lortu nahi da.
6 .- Eta urte bukaeran, estatuburuen eta gobernuburuen ohiko goi-
bileran, Europar Batasunak iragarri zuen akordio garrantzitsua
erdietsia zuela –“Itun Fiskal” gisa ezagutzen zena– Euroko
hamazazpi herrialdeen aurrekontu-diziplina eta koordinazio
ekonomikoa indartzeko.
Litekeena da hori aurrerapauso garrantzitsua izatea hamazazpien
batasunean desio den “gobernu ekonomikorako”. Jasotzen du
estatukideek konpromisoa dutela aurrekontu oreka bat erdiesteko
4
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
(urteko egiturazko defizit publikoa ezin izango da izan BPGaren %
0,5 baino handiagoa) eta hura nazioetako konstituzioetan edo
legedi baliokideetan jasotzea. Eta defizit publikoaren mugak
(BPGaren % 3) gainditzen dituzten estatuentzako zehapenak
gogortzea eta arintzea.
“Itunak”, halaber, aurreikusten du koordinazio prozedura bat
egotea bermatzeko Euroguneko politika ekonomikoaren arloko
muntako erreforma guztiak batera eztabaidatu eta koordinatuko
direla.
Ituna “Batasun Fiskalaren” inguruko nazioarteko itun berri batean
islatu behar da. Hura 2012ko martxoan onetsiko lukete hogeita
zazpi estatu kideek; guztiek, Erresuma Batasunak izan ezik, azken
horrek, amaieran, akordiotik kanpo geratzea erabaki baitzuen.
Argibide gehiago hemen:
http://ec.europa.eu/economy_finance/focuson/crisis/index_en.htm
5
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
6
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
I. 2. EUROPAR BATASUNAREN ZABALPENA: KROAZIAREN ATXIKIPEN ITUNA ETA TURKIAREKIN ETA ISLANDIAREKIN DAUDEN GATAZKAK.
Kroacia - Europar Batasuneko lider nagusiek, abenduaren 9an Europako
Kontseiluaren bilkura arruntean, Kroaziako lehendakariarekin eta
lehen ministroarekin batera, Jugoslaviako antzinako errepublika hori
batasunari atxikitzeko ituna sinatu zuten.
Negoziaziotan sei urte eman ondoren, Kroazia 2013ko uztailaren 1ean
Batasuneko kide berria izango da. Hartara, “Hogeita zortzien
Batasuna” osatuko da. Kontseilu Europarreko buru Herman van Rompuyk
ituna sinatzeko ekitaldian adierazi zuen “Kroazia ageriko proba bat
dela erakusten duena Mendebaldeko Balkanen etorkizuna Europar
Batasunean dagoela. Batasunak perspektiba horrekin konprometiturik
jarraitzen du”. Egiazki, Eslovenia eta gero, Mediterraneoko herrialde
txiki hori, zeinak 4,4 milioi biztanle baizik ez dituen, Batasunari
atxikiko zaion eskualde hartako bigarren herrialdea izango da.
Montenegro eta Serbia - Europako liderrek abenduan erabaki zuten,
halaber, Montenegrok 2012ko ekainean negoziazioak hastea etorkizunean
Europar Batasunean sartzeko, eta martxoaren amaieran Serbiari
“izangaiaren” baldintza emateko erabakia geroratzea, kanpo ministroek
otsailean hori onartu ondoren. Geroratze hori adostu zen Belgradek
“konpromiso sinesgarria erakusten jarrai dezan Kosovon erdietsitako
normalizazio politikoko akordioak direla eta.
Turkia - Kroaziarekin batera 2005ean negoziazioak hasi zituen beste
herrialdea Turkia izan zen. Turkia, ordea, abenduaren 22an,
negoziazio horien aurrerapena zail lezakeen gorabehera diplomatiko
baten protagonista izan zen. Frantziako Biltzar Nazionalak egun
hartan lege proiektu bat onetsi zuen, haren bitartez kriminalizatzeko
armada otomandarrak lehen mundu gerran armeniarren aurka eginiko
7
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
genozidioaren ukapena. Ankarako gobernuaren erreakzioa berehalakoa
izan zen, zeren eta iragarri baitzuen Frantziarekiko harreman
diplomatikoak hautsi egingo zituela, ulertzen baitzuen Frantziako
araua Turkiaren aurkako ekintza argia zela. Planteatutako gatazka ez
zen txikia, zeren eta Frantziako etorkinen zati handi bat Turkian
baitu jatorria, eta, gainera, bi herrialdeen arteko merkataritza-
harremanek garrantzi handia baitute.
Lege berri horren arabera, 1915ean inperio otomandarraren eskutik
gertaturiko armeniarren hilketa genozidioa izan zela ukatzen duenari
urtebeteko zigorra edo 45.000 euroko isuna ezarriko zaio. Frantziaren
arabera, negazionismoaren aurkako lege bat da; Turkiaren arabera,
ordea, bere herrialdearen aurkako zuzeneko erasoa da eta haren
historian eginiko injerentzia, zeren eta bertsio ofizialak ukatzen
baitu hilketak aurrez erabakitakoak izan zirela, eta baieztatzen
baitu hilketa horiek lehen mundu gerraren esparruan gertaturiko
gatazkaren emaitza izan zirela.
Islandia – Ekainaren 9an, Merkataritza Askearen Europako Elkartearen
Zaintza Organoak iragarri zuen Islandiaren aurkako arau-hauste
prozeduraren bigarren faseari ekitea, “Icesave” izenaz ezagutzen den
kasua dela eta.
Gatazka horrek errefentzia egiten dio Islandiako banku handietako
baten filialaren porrotari, 2008ko urrian gertatutakoari; izan ere,
haren bezero holandar eta britainiarrei, 350.000 ingururi, Europako
bi estatu horietako gordailuen berme-funtsen bitartez konpentsatu
behar izan zitzaien.
Erresuma Batuko eta Herbeheretako gobernuek Islandiari erreklamatzen
diote kalte-ordain horien zenbatekoa, zeina 4.000 milioi eurokoa dela
jotzen baita, hain zuzen ere Islandiako BPGaren herena.
8
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
Ekaineko irizpenean, Merkataritza Askearen Europako Elkartearen
Zaintza Organoak guztiz berretsi zituen aurreko enplazamendu
gutunaren ondorioak, hau da, Islandiak gordailuen berme-sistemei
buruzko zuzentaraua urratu zuela.
Eta Islandiako Gobernuak konpromisoa hartu bazuen ere Merkataritza
Askearen Europako Elkartearen Zaintza Organoaren irizpenari irailaren
amaierarako erantzuteko gaiari oraindik ere ez zaio konponbiderik
eman.
Apirilean, herritar islandiarrek bigarren aldiz erreferendum bidez
errefusatu zuten faktura horren ordainketa. Kontsulta Islandiako
lehendakari Oláfur Ragnar Grimssonek deitu zuen, Parlamentuaren lege
bat izenpetzeari uko egin ondoren; hain zuzen ere, lege horrek
erdietsitako akordioaren baldintzak ezartzen zituen, hau da, % 3ko
interes tasa ordaintza 37 urtera. Gobernuak berretsi zuen
erreferendumaren emaitzak ez zuela eraginik izango Erresuma Batuari
eta Herbeherei egin beharreko ordainketen hasieran; hain zuzen ere,
2011ko amaieran hastekoak ziren ordainketa horiek.
9
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
ZABALPENA: ZABALPENARI BURUZKO URTEKO TXOSTENA
Europar Batasunak urrian agertzera eman zuen Europar Batasunaren
aurrerapenari buruzko urteko txostena. Hartan, izan ere, aurreko
urtean Mendebaldeko Balkanetako herrialdeek, Turkiak eta Islandiak
atxikipenaren bidean eginiko aurrerapen garrantzitsuenak aztertzen
dira.
Izangai diren herrialdeak
Kroazia Islandia Jugoslaviako Antzinako Mazedoniako Errepublika Montenegro Turkia
Izangai potentzialak Albania Bosnia eta Herzegovina Kosovo, Nazio Batuen Segurtasun Kontseiluaren 1244.Ebazpenaren arabera Serbia
Argibide gehiago hemen:
http://europa.eu/pol/enlarg/index_es.htm
http://ec.europa.eu/enlargement/press_corner/key-
documents/reports_oct_2011_es.htm
10
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
HERRIALDEAREN ARABERAKO LABURPENA – “Zabalpenerako estrategia eta 2011-2012 urteetako erronkak”
(Batzorde Europarra, Brusela, 2011-10-12)
KROAZIA: izangaia – (2003an aurkeztu zuen eskabidea). Atxikipen negoziazioak 2011ko ekainean amaitu ziren. Europar Batasunaren Ituneko 49. artikuluaren indarrez, Batzordeak gaur aldeko irizpena aurkeztu du, Europar Batasunari atxikitzeko Kroaziak duen prestaketa-egoerari buruz. Behin berrespen prozesua amaiturik, Kroazia Europar Batasuneko estatu kidea bilakatuko da 2013ko uztailean.
TURKIA: izangaia - (1987an aurkeztu zuen eskabidea). Atxikipen negoziazioak 2005eko urrian hasi ziren. Gaur egun 13 kapitulu daude zabalik eta bat jada behin-behinekoz itxi da. Beharrezkoa da Aduanen Batasunaren arabera dauzkan betebeharrak guztiz aplikatzea eta Ziprerekiko harremanen normalizazioan aurrerapenak egitea, herrialdeak atxikipen negoziazioetan modu erabakigarriagoan aurrera egin ahal dezan.
ISLANDIA: izangaia - 2009an eskatu zuen atxikipena, eta 2010eko ekainean hasi zituen negoziazioak. Lau kapitulu zabaldu ziren eta horietatik bi jada behin-behinekoz itxi dira. Islandia Europako Ekonomia Guneko eta Schegen guneko kidea badenez, haren legediaren zati handi bat jada Europar Batasunekoarekin harmonizatuta dago.
JUGOSLAVIAKO ANTZINAKO MAZEDONIAKO ERREPUBLIKA izangaia – (2004an aurkeztu zuen eskabidea). Herrialdeak jarraitzen du irizpide politikoak nahikoa betetzen, eta Batzordeak 2009ko apirileko gomendioa berretsi zuen, atxikipen negoziazioak zabaltzekoa. Estatu kideek horri buruzko erabakia aho batez hartzea behar denez, funtsezkoa da izena dela-eta konponbideren bat lortzea.
MONTENEGRO: izangaia - (2008an aurkeztu zuen eskabidea). 2010ean, Europar Batasunak izangai-estatutua eman zion, eta zazpi lehentasun gako ezarri zizkion, atxikipen-negoziazioak hasteko bete behar zituenak. Batzordeak gaur gomendatu du negoziazio horiek hastea.
ALBANIA: izangai potentziala - (2009an aurkeztu zuen eskabidea). 2010ean, Europar Batasunak 12 lehentasun gako ezarri zituen, herrialde horrek bete behar zituenak atxikipen negoziazioak has zitezen lortzeko. Nahiz eta horietako batzuetan urrats batzuk aurrera egin diren, Batzordeak ezin du gomendatu aurten Albaniarentzat neurri berriak ezar daitezela. Berriki emandako seinale positiboetan oinarrituta, Batzordeak gonbite egiten die Albaniako indar politikoei elkarrizketa politikoko mailari eusteko, gako diren erakunde demokratikoen funtzionamendua eta funtsezko erreformen aplikazioa bideratzeko.
SERBIA: izangai potentziala - (2009an aurkeztu zuen eskabidea). Batzordeak gaur aurkeztu du atxikipen-eskaerari buruzko irizpena. Horretan oinarrituta, gomendatzen du Kontseiluak Serbiari izangai-estatutua eman diezaion. Halaber, negoziazioen hasiera lortzeko herrialde horrek bete beharko lituzkeen baldintza gisako lehentasun gakoak ezarri ditu.
11
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
BOSNIA eta HERZEGOVINA: - izangai potentziala. Oraindik ere ez du atxikipen eskaera egin. 2010eko parlamenturako hauteskundeen ondoren, herrialdeak oraindik ere ez du estatu-gobernu bat osatu, eta lider politikoak ere ez datoz bat herrialdeak eraman beharreko ibilbideari buruzko ikuspegian. Horrek guztiak Europar Batasunarekin lotutako funtsezko erreformak blokeatzen jarraitzen du.
KOSOVO: izangai potentziala. – Kosovoren estatutua dela-eta dauden dibergentziak oztopo bat izaten ari dira Europar Batasunaren eta Kosovoren arteko kontratu-harremanak garatzeko. Europar Batasunak babesten ditu Kosovo bere asmo europarrak gauzatzeko egiten ari den ahaleginak.
12
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
I. 3. SCHENGEN: FRANTZIAN AKORDIOA ALDI BATERAKO ETETEA ETA BULGARIAREN ETA ERRUMANIAREN SARRERA GERORATZEA
Apirilaren erdialdean, Frantziaren eta Italiaren arteko tentsio
diplomatikoak gora egin zuen, Parisek ia egun oso batez blokeatu
baitzuen Italiako Ventimiglia mugako hiritik zetozen trenen sarrera,
urtarrilaren erdialdean Ben Ali erortzearen ondorioz Italiara
iritsitako 20.000 tuneztar baino gehiagori aldi baterako egonaldi-
baimenak emateko Italiak hartutako erabakiari erantzuteko.
Frantziako Gobernuak segurtasun arrazoiak alegatu zituen, baimendu
gabeko manifestazio bat egitekoa baitzen, eta gero Batzorde
Europarraren babesa jaso bazuen ere, kritikak areagotu egin ziren
Europar Batasuneko kide askok Schengen eremuaren etendura baten
gisara interpretatu baitzuten egitate hura. “Frantziak ez du Schengen
eten nahi”, baieztatu zuten Frantziako Gobernuko garrantzizko
iturriek jasotako akusazioak zirela eta. Baina, halaber, baieztatu
zuten beren asmoa zela “zaintza-klausulen berrikuspen bat
planteatzea, halako moduz non, egoera berezi eta puntualetan, mugetan
kontrolak ezarri ahalko diren”.
Ekaineko Kontseilu Europarraren ondoren, Europar Batasunak erabaki
zuen Schengen eremua modu mugatuan erreformatzeko aukera, “aparteko
inguruabarretan” muga nazionalak ezartzeko aukera emanez. Erakundeko
buru Herman Van Rompuyk adierazi zuen, nolanahi ere, mugak berriz
ezartzea azkeneko baliabide gisa erabiliko dela, egoera “benetan
larria” denean.
Ekainean, Europar Batasunak erabaki zuen atzeratzea Errumania eta
Bulgaria eremuan sartzeko prozesua, bi herrialde balkaniar horiek
ahalegin txikiegia egina zutelako beren sistema judizial eta
poliziala Europar Batasuneko arauetara egokitzeko eta ustelkeriaren
aurka borrokatzeko. Inguruabar horiek zirela eta, zalantzan zegoen
13
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
herrialde horiek beren mugak kontrolatzeko zeukaten gaitasuna. Hala
eta guztiz ere, abenduan, hogeita zazpi estatuburu eta gobernuburuek
goi-bileraren amaierako adierazpenean esan zuten “legezko baldintza
guztiak betetzen zirela Bulgaria eta Errumania Schengen eremuari
atxikitzeko erabakia hartzeko”. Liderrek Ministroen Kontseiluari
eskatzen zieten erabaki hori “lehenbailehen hartzeko”.
14
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
Argibide gehiago hemen:
http://ec.europa.eu/home-affairs/policies/borders/borders_schengen_en.htm
http://europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/free_
movement_of_persons_asylum_immigration/l33020_es.htm
15
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
I. 4. 2011-2013 URTEEI BURUZKO UDAZKENEKO AURREIKUSPENAK: HAZKUNDEAREN GERALDIA
Batzordeak udazkenean eginiko aurreikuspenen arabera, eten egin da
Europar Batasunaren oneratze ekonomikoa. Konfiantzaren narriadura
larria eragina izaten ari da inbertsioan eta kontsumoan; aldi berean,
hazkunde orokorraren ahultzeak esportazioak gerarazten ditu eta
aurrekontuen premiazko saneamendua zama handia da barne
eskarietarako.
Aurreikusten da BPGaren urteko hazkundea % 0,6koa izango dela 2012an,
Europar Batasunaren osotasunean, eta % 0,5ekoa, berriz, Eurogunean.
2013. urteari dagokionez, espero da hazkunde hori % 1,5ekoa izatea
Europar Batasun osoa hartuta, eta % 1,3koa, berriz, Eurogunean.
Europar Batasuneko kideak diren estatuen multzorik ez dago
aurreikusitako mantsotze horretatik salbu geratuko denik, nahiz eta
hazkunde-mailari erreparatuta aldeak egongo diren batzuen eta besteen
artean. Txostenak nabarmentzen du ekonomia erreala ahuldu dela,
finantza publikoak hauskorrak direla eta sektore finantzarioa
zaurgarri dagoela. Txostenaren arabera, “horiek guztiak elkarren
egoera larriagotzen ari dira, gurpil zoro bat balitz bezala”.
Energiaren prezioak izan dira 2011ko inflazioaren arrazoi nagusia.
Prezio horiek pixkanaka behera egitea espero denez, guztizko
inflazioak % 2koa baino maila apalagoetara behera egin beharko luke,
berriz ere, 2012an.
2012rako enpleguaren hazkundea guztiz geraraztea aurreikusten da. Ez
dirudi langabeziak behera egingo duenik aurreikuspenak jasotzen duen
aldian. Europar Batasuneko kideak diren estatuetako lan merkatuek
egoera oso desberdinak izaten jarraituko dute. Aurreikusita dago
langabeziak egungo maila altuari eustea, hain zuzen ere % 9,5eko
mailari.
16
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
Aurreikusten da, halaber, 2013an aurrekontu-saneamendua finkatzea eta
defizit publikoek % 3tik goraxeagoko mailetara behera egitea, egungo
politikei eustearen hipotesia aplikatuta. 2011n finantza publikoen
saneamendua egonkortzen joateko bidea markatu da. 2011rako aurrekontu
defizitaren aurreikuspenak Europar Batasun osoaren BPGaren % 4,7koak
dira orain, eta Euroguneko BPGaren % 4,1ekoak. 2012rako, % 3,9 inguru
izango dira Europar Batasun osoan, eta % 3,4, berriz, Eurogunean.
Egungo politikei eusteko hipotesi teknikoak ohikoa dena baino zama
handiagoa izan dezake aurreikuspenetan. Izan ere, hipotesi horren
arabera, aurreikusten da Europar Batasunean zorra/BPG agregatua %
85eko gehieneko kuotara iritsiko dela, gutxi gorabehera, 2012an, eta
2013an egonkortuko dela. Euroaren gunean, espero da zorra/BPGa
ratioak pixkanaka gora egiten jarraitzea aurreikuspenek hartzen duten
aldian, 2012an % 90a gainditzeraino.
17
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
18
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
19
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
20
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
Argibide gehiago hemen: http://ec.europa.eu/economy_finance/eu/forecasts/2011_autumn_forecast_en.htm
21
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
II. EUROPAR BATASUNAREN GAURKOTASUN INSTITUZIONALA
II. 1.- KONTSEILU EUROPARRAK ETA “EUROAREN GOI-BILERAK”: EUROAREN KRISIAREN AURKAKO NEURRIAK ETA “ITUN FISKALARI” BURUZKO NAZIOARTEKO ITUNA
2011ko lehenengo seihilekoan, lau Kontseilu Europar egiteko deia egin zen, eta Euroguneko estatuburu eta gobernuburuen goi-bilera bat ere egin zen. Goi-bileren data Aztertutako gaiak eta erdietsitako akordioak
OTSAILAK 4
KONTSEILU EUROPARRA
“LEHIAKORTASUN ITUNARI” BURUZKO KONPROMISOA
ENERGIAREN MERKATU EUROPARRA
MARTXOAK 11
KONTSEILU EUROPARRA
EUROGUNEKO GOI-BILERA
“EUROAREN ALDEKO ITUNARI” BURUZKO AKORDIOAK: lehiakortasuna, enpleguaren sustapena, finantza publikoen kontrola, egonkortasun finantzarioa eta defizit publikoaren kontrola
MATXINADA ARABIARREI BURUZKO JARRERA BATERATUA
MARTXOAK 24-25
KONTSEILU EUROPARRA
“Euro plusaren aldeko ituna” ONESTEA. Eurogunek hamazazpi estatuek eta Bulgariak, Danimarkak, Letoniak, Lituaniak, Poloniak eta Errumaniak onetsi zuten.
Parte hartutako estatuek konpromisoa hartzen dute honakoetarako neurriak hartzeko:
o lehiakortasuna bultzatzea
o enplegua sustatzea
o finantza publikoen iraunkortasunerako laguntzea
o egonkortasun finantzarioa indartzea
Neurriak “Egonkortasuneko edo Konbergentziako Programa Nazionaletan” sartu beharko dira, bai eta Batzordean apirila baino lehen aurkeztuko diren “Erreformako Plan Nazionaletan ere”, eta Kontseilu Europarrak ekainean ebaluatuko ditu. Prozesu hau urtero errepikatuko da (“Europako sehilekoa”)
“Egonkortasunerako Tresna Europarra”: 500.000 milioi euroko kreditu gaitasun efektiboa; Euroguneko estatu kide guztien arteko itun baten bitartez eratzea. Aurreikusitakoaren arabera, akordio baten bidez aktibatuko litzateke, ezinbestekoa bada euroaren gune osoko egonkortasun finantzarioari eusteko.
22
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
EKAINAK 24-25
KONTSEILU EUROPARRA
Estatu kideen “Egonkortasuneko edo Konbergentziako Programa Nazionalei” buruz eta “Erreformako Programa Nazionalei” buruz BATZORDEAK EGINIKO GOMENDIOAK ONESTEA
“Euro Plusaren aldeko Itunaren” esparruan PLANTEATUTAKO NEURRIEN ANALISIA
GREZIARI DEI EGITEA ERREFORMAK BUTLZA DEZAN, ETA SEKTORE PRIBATUARI HERRIALDEAREN ERRESKATEAN PARTE HAR DEZAN
SCHENGEN HITZARMENAREN APLIKAZIOAN EGINIKO ALDAKETAK: aparteko kasuetan mugetako kontrola berrezartzeko mekanismoa
Hegoaldetik eta ekialdetik mugakideak diren herrialdeekiko MUGIKORTASUN ELKARTEAK
ASIOARI BURUZKO SISTEMA EUROPARRA
2011ko bigarren seihilekoan, hiru Kontseilu Europar deitu ziren: bi
elkarren segidan izan ziren, urriaren 23an eta 26an, eta hirugarrena
abenduko ohiko bilkura izan zen.
Seihileko berean, ofizialki eratu ziren Euroguneko estatuburu eta
gobernuburuek osaturiko “Euroaren goi-bilerak”. 2011n, euroaren bost
goi-bilera deitu ziren. Martxoaren 11n eta ekainaren 21ean eginikoez
gainera, beste hiru bilera egin ziren, bigarren seihilekoko hiru
Kontseilu Europar egin ondoren. Goi-bileren data Aztertutako gaiak eta erdietsitako akordioak
UZTAILAK 21
EUROGUNEKO GOI-BILERA
GREZIAREN BIGARREN ERRESKATEA (109.000 milioi euro) eta erreskatetarako baldintzak hobetzea (interes tasak gutxitzea eta epeak luzatzea)
Egonkortasun Finantzarioaren Europako Funtsaren (EFEF) erreforma, haren eraginkortasuna areagotzeko eta haren malgutasuna handitzeko.
Berrestea beharrezkoa dela parte-hartze pribatu “boluntarioa” egotea Greziaren erreskatean (Greziako zor publikoa duten inbertsio-egile pribatuak), 50.000 milioi euro ingurukoa.
23
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
URRIAK 23
KONTSEILU EUROPARRA
EUROGUNEKO GOI-BILERA
URRIAK 26
KONTSEILU EUROPARRA
EUROGUNEKO GOI-BILERA
EUROGUNEKO GOBERNUAREN EGITURA HOBETZEA: “Euroaren goi-bileren” lehendakaritza eta maiztasuna (gutxienez ere urtean bitan, eta, ahal bada, Kontseilu Europarraren bilkuren ondoren).
GREZIAKO BIGARREN ERRESKATEARI BURUZKO ERABAKI BERRIAK: 130.000 milioi euro (sektore pribatuaren parte-hartzea, 30.000 milioi euro ingururekin, eta sektore publikoarena, 100.000 milioi ingururekin, 2014ra arte).
BANKU “SISTEMIKOEN” BIRKAPITALIZAZIOA: kalitate handieneko gutxieneko kapitalaren koefizientea, % 9koa, beranduenez 2012ko ekainaren 30erako; horrek eskatuko luke 106.000 milioi euro baino gehiagoko ahalegina egitea.
EFEFaren ERREFORMA, harik eta bilioi bat euro baino gehiagoko finantzaketa-ahalmena lortu arte (herrialde zaurgarrien zor-jaulkipen berrien % 20ra bitarte segurtatzea), eta suspertzen ari diren herrialdeen kapitalaren “inbertsio eramaile bereziak” sortzea.
ABENDUAK 8-9
KONTSEILU EUROPARRA
EUROGUNEKO GOI-BILERA
“ITUN FISKALA”: Euroguneko estatuetan AURREKONTU OREKA erdiesteko konpromisoa eta oreka hori konstituzio nazionaletan nahiz legedi baliokideetan jasotzea. Jasotzen du koordinazio prozedura bat egotea bermatzeko Euroguneko politika ekonomikoaren arloko muntako erreforma guztiak batera eztabaidatu eta koordinatuko direla.
Itun fiskala nazioarteko tratatu batean jasoko da (Erresuma Batuak EBTFaren erreforma eragotzi zuen)
Europako Egonkortasun Tresnaren (EET) ERREFORMA: Indarra hartzeko garaia (2012ko ekainean hartu behar zuen indarra) aurreratzea eta erabakiak hartzeko prozesua arintzea
EUROAREN GOI-BILERAK
Urriaren 23an eginiko Kontseilu Europarraren ondorioetan honakoa adierazten zen; “Euroaren Goi-bilerako presidentea Euroguneko estatuburuek edo gobernuburuek izendatuko dute Kontseilu Europarrak bere presidentea hautatzen duen une berean eta aldi berarako”. Y también se afirmaba que “a la espera de la próxima elección de este tipo, el actual presidente del Consejo Europeo presidirá las sesiones de la Cumbre del Euro”. Herman Van Rompuy se convertía, de esta manera, en el “doble” presidente del Consejo Europeo y de las Cumbres de Jefes de Estado y de Gobierno de la Eurozona.
24
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
Eta urriaren 26an deitutako goi-bileran, hamazazpiek erabaki zuten Euroguneko gobernu-egitura hobetzea, eta adostu zuten “euroaren goi-bilerak” gutxienez ere urtean bitan egingo direla, “gobernu ekonomikoaren urteko zikloaren une gakoetan eta, ahal bada, Kontseilu Europarraren bilkuren ondoren”. Erabaki zuten, halaber, euroaren goi-bilera horietan “jarraibide estrategikoak definitu beharko direla politika ekonomikoak exekutatzeko eta euroaren gunean lehiakortasun eta konbergentzia handiagoak lortzeko”.
Otsailaren 4an eginiko lehenengo Kontseiluaren ondoren, hogeita
zazpiek jendaurrean adierazi zuten “Lehiakortasun Itun” bat
bultzatzeko konpromisoa zutela, Europar Batasuneko ekonomien
hazkundea zurkaizteko eta euroa babesteko.
Nahiz eta itunaren edukia, Alemaniak eta Frantziak eginiko akordio
batean oinarritutakoa, zehaztu behar zen eta haren xehetasunak taxutu
behar ziren, jada garrantzi handiko bi premisa jasotzen zituen:
soldaten igoera eta inflazioa elkarrengandik deslotzea eta
sozietateen gaineko zergak harmonizatzea. Halaber, nabarmentzen
zituzten, munta handiko gai gisa lan bizitza luzatu beharra zegoela
eta konpromiso handiagoa hartu beharra zegoela zorpetze publikoa dela
eta.
Goi-bileran zehaztu zen ezen, printzipioz, ituna loteslea izango zela
soilik Euroguneko bi herrialdeentzat, nahiz eta hari atxiki nahi
zitzaizkion Europar Batasuneko gainerako kideentzat ere zabalik egon.
Europako liderrek, halaber, aztertu zuten “Energiaren merkatu
komunean” aurrera egiteko beharra. Erabaki zuten 2014an “bermatuta
egon beharko duela” gasaren eta elektrizitatearen zirkulazio askeak,
halako moduz non, 2015ean Europar Batasuneko inongo herrialde ez den
25
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
energia-sareetatik isolaturik egongo”. “Irla” horien desagerpenak
behar adinako finantzaketa eduki beharko du, eta finantzaketa hori,
hain zuzen ere, hogeita zazpietako estatuburuen eta gobernuburuen
tesien arabera, merkatuak berak hartu beharko du bere gain. “Kostuen
eta inbertsioen zatirik handiena” konpainiek aplikatzen dituzten
tarifetan ordainarazi beharko da.
Bestalde, martxoaren 11n, bi goi-bilera garrantzitsu egin ziren:
lehenengoan Euroguneko hamazazpi estatuburuak eta gobernuburuak bildu
ziren; bigarrenean, berriz, hogeita zazpiak elkartu ziren, Kontseilu
Europarreko osaera ofizialari jarraituz.
Hamazazpiek “Euroaren aldeko Itunaren” ildo handiak onetsi zituzten.
Itunak, izan ere, honakoak jaso behar zituen: lehiakortasuna
bultzatzeko gaietan konpromiso komunak (soldaten eta
produktibitatearen arteko lotura barne), enpleguaren sustapena
(fiskalitatea gutxituz eta etengabeko prestakuntza bultzatuz),
finantza publikoen kontrola (pentsio sistemen erreformekin eta babes
sozialarekin), egonkortasun finantzarioa eta defizit publikoaren
kontrola (Konstituzioan edo lege nazionaletan mugak ezarriz).
Kontseilu Europarrak, bere aldetik, hogeita zazpiek mundu arabiarreko
aldaketen eta matxinaden aurrean jarrera komuna edukitzeko aukeraz
eztabaidatu zuen. Esparru horretan, Frantziako eta Erresuma Batuko
lider Sarkozy eta Cameron izanziren beren Europako homologoei eskatu
zietenak Libiako Trantsizioko Kontseilu Nazionala aitor zezatela
“mintzakide politiko baliodun” gisa. Kontseiluko lehendakari Herman
Van Rompuyk aitorpen hori abalatu zuen, kontseilu matxinatuko bi kide
garrantzitsuren defentsa eginez. Bi kide horiek, izan ere, Gadafiren
Justizia eta Barne ministroak izandakoak ziren. “Jende ausarta da,
Gadafirekin hausteko eta matxinadari atxikitzeko erabakia hartu
zutenak, baita heriotza mehatxuekin ere”, baieztatu zuen, nahiz eta
Europar Erkidegoko hedabide eta iturrietan agerikoa zen nolako
26
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
mesfidantza zegoen, Libiako kontseilu berriari eta haren kideei
buruzko informazioa eskasa eta axalekoa zelako.
Hogeita zazpiek beren babesa agertu zieten aurreko astean Marokoko
erregeak iragarritako erreformei. Izan ere, erreforma horiek
aurreikusten zuten aholku-komite bati agindua ematea Konstituzioa
berraztertzeko, erregeari boterea kendu eta lehen ministroaren eta
Marokoko herritarrek libreki hautatutako parlamentu baten eskuetan
uzteko.
Martxo bukaeran, 24an eta 25ean, udaberriko ohiko Kontseilu Europarra
egin zen. Haren amaieran, aurrerapen handiak egin ziren Europako
gobernantza ekonomikoaren arloan.
Bereziki garrantzitsua zen “Euro plusaren aldeko ituna” izenaz
ezagutu zenaren inguruan lortutako akordioa, zeina berariazko tresna
bat izango baitzen, egiazki, politika ekonomikoaren koordinazioa
indartzeko, hain zuzen ere lehiakortasuna eta konbergentzia lortzeari
begira, eta, halaber, politika ekonomikoen koordinazioari “kalitate
berri bat” emateko.
Euroguneko estatuek onetsi zuten ituna, eta Bulgaria, Danimarka,
Letonia, Lituania, Polonia eta Errumania ere atxiki zitzaizkion.
Ituna lagungarri gertatuko da, aurreikusten denaren arabera, batasun
ekonomikoa eta moneta arlokoaren zutabeak irmotzeko, politika
ekonomikoen koordinazioari beste izaera bat emango baitio.
Parte hartu zuten estatu kideek konpromisoa hartu zuten hurrengo
helburuak lortzeko behar ziren neurri guztiak hartzeko:
o lehiakortasuna bultzatzea
o enplegua sustatzea
27
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
o finantza publikoen iraunkortasunerako laguntzea
o egonkortasun finantzarioa indartzea
Ituna sinatu zuten estatu kideek konpromisoa hartu zuten, ezarritako
adierazle eta printzipioen arabera, datozen hamabi hilabeteetan
praktikan jarri beharreko jarduketa zehatzak iragartzeko. Parte hartu
zuten estatu kide guztiek behar adina denborarekin aurkeztu behar
izan dituzte beren konpromisoak, “Egonkortasuneko eta Konbergentziako
Programa Nazionaletan” eta “Erreformako Programa Nazionaletan”
sartzeko. Izan ere, apirila baino lehen aurkeztuta egon behar zuten,
ekaineko Kontseilu Europarrak ebaluatu ahal zitzan.
Aldaketarako eta helburu horiek erdiesteko behar den bultzada
politikoa bermatzeko konpromisoa erakuste aldera, prozesu hori urtero
errepikatu beharko da, halako moduz non parte hartzen duten estatu
kideek mailarik altuenean erabakiko baitituzte ekintzen multzo bat,
eta ekintza horiek urtero aurkeztu beharreko programa nazionaletan
islatuko diren. Programa horiek, gero, Batzordeak, Kontseiluak eta
Eurotaldeak ebaluatuko dituzte.
Hogeita zazpiek, halaber, “Europako Egonkortasun Tresnari” (EET)
buruzko gai garrantzitsuak erabaki zituzten, tresna hori baliabide
iraunkor bat izan dadin Euroguneko estatuen etorkizuneko krisiak
kudeatzeko. Lehenengo erabaki horren arabera, Tresnak bere gain
hartuko ditu, 2013ko ekainetik aurrera, Euroguneko kideak diren
estatuei kanpoko laguntza finantzarioa emateko funtzioak, hain zuzen
ere hasieran Egonkortasun Finantzarioaren Europako Funtseko (EFEF)
eta Egonkortze Finantzariorako Europako Tresnako (EFET) kide zirenei.
EETa, zeinak 500.000 milioi euroko kreditu-gaitasun efektiboa izango
baitu, Euroaren guneko kideak diren estatuen arteko hitzarmen baten
bitartez sortuko da, Nazioarteko Zuzenbide Publikoko gobernuen arteko
erakunde baten gisara, eta Luxenburgon izango du egoitza.
Aurreikusitakoaren arabera, akordio baten bidez aktibatuko litzateke,
28
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
ezinbestekoa bada euroaren gune osoko egonkortasun finantzarioari
eusteko.
EETak guztira izenpetuta edukiko duen kapitalak 700.000 milioi euro
egingo du. Kopuru horretatik, 80.000 milioi ordaindutako kapitala
izango da. Kopuru hori, izan ere, Euroaren guneko kide diren estatuek
jarriko dute, pixkanaka. Gainerako zenbatekoa, 620.000 milioi euro,
exijitu litekeen kapitala izango da, estatuek berme eta bestelako
finantza-tresnen bitartez hitzartuta edukiko dutena eta beharrezkoa
denean mugiarazi ahalko dena. Nazioarteko finantza-erakunde baterako
transferentziak direnez, ekarpen horiek ez dira zor gisa kontatuko,
defizit publikoaren zaintzari begira.
Europako Banku Zentralak ordaindutako kapitalaren gakoaren arabera
ezarriko da EETk guztira izenpetuta duen kapitalaren banaketaren
gakoa, estatu bakoitzari dagokion kopuruari dagokionez:
HERRIALDEA – EETa BANATZEKO GAKOA (%)
AUSTRIA 2,783 ALEMANIA 27,146 HERBEHERAK 5,717
BELGIKA 3,477 GREZIA 2,817 PORTUGAL 2,509
ZIPRE 0,196 IRLANDA 1,592 ESLOVAKIA 0,824
ESTONIA 0,186 ITALIA 17,914 ESLOVENIA 0,428
FINLANDIA 1,797 LUXEMBURGO 0,250 ESPAINIA 11,904
FRANTZIA 20,386 ALEMANIA 0,073 GUZTIRA 100,0
EETko Gobernarien Kontseiluko eta Administrazio Kontseiluko botoen
ponderazioa, estatu bakoitzak EETren kapitalean duen ehunekoaren
proportzioan ezarriko da.
Seihilekoko laugarren eta azken Kontseilu Europarra ekainaren 24an
eta 25ean egin zen. Hogeita zazpien liderrek babesa agertu zuten
hazkunde ekonomikoa bultzatzeko, enplegua sortzeko eta finantza
publikoak kontrolpean mantentzeko herrialde bakoitzak hartu beharreko
29
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
neurriei buruz Batzordeak erabakitako gomendioak direla-eta
(“Egonkortasuneko edo Konbergentziako Programa Nazionalak” eta
“Erreformako Programa Nazionalak”).
Erabaki horrekin itxitzat ematen zen lehenengo “Seihileko Europarra”,
hau da, Europar Batasuneko gobernuek gastu-aurreikuspenak eta
politika ekonomikoak egin beharreko sei hilabeteko kontsulta-
prozesua.
Prozedura horren arabera, herrialdeetako gobernuek kontuan hartu
beharko dituzte Bruselako gomendioak, Kontseilu Europarrak
berretsitakoak, 2012ko aurrekontu nazionalak egiteko unean.
Kontseiluaren ondorioetan aipatzen zen, halaber, “Euro plusaren
aldeko Itunean” parte hartutako estatu kideek konpromiso batzuk
aurkeztuak zituztela, “guztira 100 neurri baino gehiago suposatzen
dutenak eta Itunaren helburuak lortzeko lehenengo urrats egokia
direnak”. Estatuburuek edo gobernuburuek beren buruari planteatzen
zioten Ituneko gai batzuk 2011ko abenduan berriz aztertzea, hurrengo
“Seihileko Europarra” hasi aurretik.
Bestalde, goi-bileran, Greziako Parlamentua premiatu zen
fiskalitateari eta pribatizazioei buruzko lege gakoak onesteko, zeren
eta erreforma horiek “funtsezkoak baitziren Euroguneko gainerako
herrialdeetarako eta Nazioarteko Moneta Funtsak erreskate-plan berri
baten esparruan herrialdearentzako laguntzak eman zitzan”. Euroguneko
arduradunak bat etorri ziren, halaber, baieztatzerakoan sektore
pribatuak finantzaketa gehigarriaren zati bat jarri behar zuela, eta
berretsi zuten konpromisoa hartzen zutela “behar zen guztia egiteko”
txanpon bakarraren egonkortasun finantzarioa bermatze aldera.
Liderrek, halaber, planteatu zuten Schengen Hitzarmenaren aplikazioa
hobetu beharra zegoela, eta horri dagokionez, ondorioztatu zuten
kooperazioaren funtzionamendu orokorra arriskua jartzen duten
inguruabar apartekoei aurre egiteko tresna bat ezarri beharko
30
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
litzatekeela. Tresna horrek, zeinak balio beharko bailuke kanpoko
mugetan presio handiak pairatzen ari den estatu kide bati lagundu
ahal izateko, aurreikus lezake baimena ematea barneko muga-kontrolak
aparteko egoeretan berrezartzeko, baldin egoera benetan larri bat
badago, non estatu kide batek jada ezin dituen bete Schengen arauek
ezarritako betebeharrak.
Horretarako, erabaki zuten Hegoaldetik eta ekialdetik mugakideak
diren herrialdeekiko “Mugikortasun elkarteak” abian jartzea, halako
moduz non elkarte bakoitza banaka itundu beharko litzatekeen
herrialde bakoitzaren ezaugarrien arabera, kontuan izanda esparru
guztietan (migrazioa, berronarpena, mugikortasuna eta segurtasuna)
eginiko ahaleginak eta aurrerapenak.
Liderrek, orobat, ondorioztatu zuten beharrezkoa dela Asilorako
Sistema Komun Europarra (ASKE) 2012rako amaituta egotea. Asilo
prozedura seguru eta eraginkorrak behar dira babesa behar duten
pertsonentzat, eta horrek, aldi berean, beharrezko egiten du Europar
Batasunak esparru horretan duen arau-multzoa guztiz aplikatzea. ASKEa
babes handiko arau batzuetan oinarritu beharko litzateke, bai eta
“prozedura zuzen eta eraginkorretan ere”. Horiek guztiek bidea emango
dute abusuak saihesteko eta asilo-eskaerak azkar aztertzeko, sistema
iraunkorra izan ahal dadin.
Euroguneko lider gorenek, uztailaren 21ean, akordio bat eztabaidatu
zuten Greziaren bigarren erreskateari buruz eta Greziako zor
subiranoaren krisia beste ekonomia batzuei –esate baterako
espainiarrari edo italiarrari– kutsatzeko arriskua gerarazteko hartu
beharreko neurriei buruz.
Hamazazpiek Greziaren bigarren erreskatea erabaki zuten, 109.000
milioi eurokoa, eta, halaber, erabaki zuten erreskate berri horren
eta aurreko beste erreskate batzuen –Portugali eta Irlandari
31
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
emandakoen– baldintzak malgutzea, emandako maileguetan aplikatzekoak
diren interes tasak gutxitzearen eta epeak luzatzearen bidetik.
Halaber, Egonkortasun Finantzarioaren Europako Funtsaren (EFEF)
zenbait erreforma itundu zituzten, haren eraginkortasuna areagotzeko
eta haren malgutasuna handitzeko, eta hura eginkizun berriak hartzeko
gaitu zuten:
“kautelazko programetan” esku hartzea, prebentziozko neurri
gisa kredituak emanez erreskatatuak izateko premiarik gabe
ere funtsen premia handiak dituzten herrialdeei,
entitate finantzarioen birkapitalizatzeak finantzatzea,
estatuei emandako maileguen bitartez,
zorraren bigarren merkatuko bonoak erostea, baldin eta
Europako Banku Zentralak (EBZ) aitortzen badu inguruabar
bereziak daudela eta hamazazpiek erabaki hori aho batez
hartzen badute.
Goi-bileraren amaierako adierazpenean, hamazazpiek baieztatzen zuten
“Greziaren egoeraren larritasuna Euroguneko bakarra dela” eta,
horrenbestez, “aparteko konponbide bat eskatzen duela”.
Ildo horretatik, sektore pribatuari buruzko (zor publikoa duten banku
europarrak) erabaki zail eta polemikoa planteatu zuten, hain zuzen
ere Greziako erreskatean “boluntarioki” parte har dezaten, 50.000
milioi euro ingururekin, 2011 eta 2014 bitartean Greziako bonoak
berrerosteko, birfinantzatzeko eta trukatzeko eragiketa-mota
desberdinen bitartez. Eragiketa horiek “default selektiboaren”
(ordainketen etendura partzial edo selektiboa) modalitatetzat jotzen
dira..
32
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
Bestalde, Euroguneko liderren bilkuretan, urriaren 23an eta 26an
egindakoetan –haien aurretik hogeita zazpien Kontseilu Europarrak
egin ziren– aurrerapausoak eman ziren zor subiranoaren krisi larriari
aurre egiteko konponbide komunak ezartzeari begira..
Goi-bileren ondorio nagusien artean, honakoa nabarmentzen zen:
Greziako egoera aparteko eta bakarrari konponbidea emateko uztailaren
21ean hartutako erabakiaren berrespena. Planteatutako ideiaren
ardatza zen Euroaren guneko kideak diren estatuek beren ekarpena egin
behar zutela sektore pribatuaren parte-hartzeari buruzko neurrietan,
30.000 milioi euro inguruko kopuruarekin. Sektore publikoak ere
adierazi zuen programarako finantzaketa osagarri bat jartzeko prest
zegoela, 100.000 milioi euro bitartekoa, 2014ra arte; horrek, izan
ere, bere baitan bilduko luke Greziako bankuetan beharrezkoa zen
birkapitalizatzea.
Greziako erreskate programa berria 2011 baino lehen ezarri beharko
zen, eta bono eta obligazioen truke boluntarioa –inbertsio-egile
pribatuen eskuetan zegoen zor birtualaren % 50 nominalki kenduz–
2012. urtearen hasieran egin beharko zen. Horren truke, Greziak
konpromisoa hartzen zuen Europar Batasunaren ikuskapen iraunkorra
onartzeko, eta pribatizazioen programako diru-sarreren zati handi bat
maileguan emandako dirua itzultzeko.
Europar Batasuneko eta Moneta Batasuneko agintari gorenen bilkuretako
beste gai garrantzitsu bat Europako bankaren birkapitalizatzeari
buruzko plangintza izan zen. Urriaren 26ko “Euroaren Goi-bilerako”
amaierako adierazpenean, nabarmentzen zen “presako neurriak hartu
behar zirela banku-sektorearen konfiantza berrezartzeko, kredituaren
murrizketa saihesteko eta ekonomia errealerako kredituaren fluxua
zaintzeko”.
33
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
Erdietsitako akordioak honako helburua ezarri zuen: “sistemikotzat”
jotako bankuek (tamaina handiena dutenak) kalitate handieneko
gutxieneko kapital koefizientea, % 9, izatea, beranduenez 2012ko
ekainaren 30ean.
Europako Banku Agintaritzak (EBA ingelesezko siglen arabera)
helarazitako estimazioen arabera, horrek exijituko luke Europako
banku handietan 106.000 milioi eurotik gorako errefortzua egitea.
Europar Batasuneko liderrek adierazten zuten ezen, exijitutako
kapital-gehikuntza hori finantzatzeko, bankuek, lehenengo, konponbide
“pribatuetara” jo behar zutela; esate baterako, aktiboak saltzea edo
kapitaleko iturri pribatuak erabiltzea. Aukera hori posiblea ez
bazen, gobernu nazionalek beren babesa eman beharko zieten, eta,
laguntza hori eduki ezean, birkapitalizatzea Egonkortasun
Finantzarioaren Europako Funtsaren (EFEF) bitartez egingo zen,
Euroguneko herrialdeen kasuan. Baldin eta, egiazki, konponbide
“publikoetara” jotzen bazuten, banku onuradunek muga batzuk izango
zituzten, dibidenduen banaketari dagokienez eta haien
exekutiboentzako hobari-ordainketari dagokionez.
Lortutako hirugarren akordioa Egonkortasun Finantzarioaren Europako
Funtsa (EFEF) indartzea izan zen. Haren zuzkidura 440.000 milioi
eurokoa dela jota, hala ezarri baitzen 2010ean, jo beharra dago
kopuru hori ez dela nahikoa Italia edo Espainia bezalako ekonomia
handiei laguntzeko, eta, horrenbestez, hamazazpiek erabaki zuten
“zataiaz jasotzeko” neurriak abian jartzea, bilioi euro bat gorako
ahalmena sortzeko asmoz.
EFEF erabili ahalko litzateke herrialde zaurgarrien zor-jaulkipen
berrien % 20ra bitarte, eta, horrekin, finantzaketa kostuak gutxituko
lirateke. Inbertsio-egile pribatuei eskainiko litzaieke arrisku-
aseguru hori eskuratzea, aukera gisa, lehenengo merkatuan zorra
34
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
erosten dutenean. Ordainketak eteteko kasuan, inbertsio-egileek
kobrantzaren % 20 izango lukete bermatua.
Formula hori “inbertsio eramaile berezi” bat edo gehiago sortzearekin
konbinatu ahalko litzateke, suspertzen ari diren herrialdeetako
inbertsio pribatu eta publikoak erakartze aldera, zor publikoko
bonoen erosketari begira..
Azkenik, abenduan eginiko bilkuretan, 8an eta 9an hain zuzen ere,
amaieran akordio garrantzitsu batera iritsi zen, “Itun Fiskala”
deitutakoa, hain zuzen ere; izan ere, itun horrek Euroko hamazazpi
herrialdeen aurrekontu-diziplina eta koordinazio ekonomikoa indartzea
bilatzen du.
Estatukideek aurrekontu oreka bat erdiesteko hartutako konpromisoa
(urteko egiturazko defizit publikoa ezin izango da BPGaren % 0,5
baino handiagoa izan) nazioetako konstituzioetan edo legedi
baliokideetan jaso beharko da. Itunak, halaber, aurreikusten du
koordinazio prozedura bat egotea, Euroguneko politika ekonomikoaren
arloko muntako erreforma guztiak batera eztabaidatu eta koordinatuko
direla bermatze aldera.
Halaber, akordio bat erdietsi zen Egonkortasunaren Europako Tresnaren
(EET) indar-hartzea 2012ko uztaila baino lehenagora aurreratzeko,
hain zuzen ere aurreikusitakoa baino urtebete lehenagora, eta
erabakiak arinago hartzeko (% 85eko gehiengo kualifikatua exijituz).
Topaketako alde negatiboa lehen ministro britainiar David Cameronek
protagonizatu zuen, haren ezezkoak eragotzi baitzuen Europar
Batasunaren Funtzionamendu Itunaren erreforma orok eskatzen duen aho
bateko akordioa. Akordioaren edukiek Euroko hamazazpi herrialdeetan
eragina bazuten ere, erabakia aho batez hartu behar izateak ematen
zion botereaz baliatu nahi izan zuen Cameronek, eta eskatu zuen,
35
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
proposamenari betoa ez jartzearen truke, salbuespen bat eman zekiola,
Europar Batasunean onetsita zeuden eta ezartzen ari ziren merkatu
finantzarioen erreformen menpean jarri behar ez izateko.
“Mehatxu” horren aurrean, hamazazpiek erabaki zuten Nazioarteko Itun
berri bat idatz zedin planteatzea. Cameronen “asmo ezin onartuzkoen”
aurreko sumindura-erreakzio baten gisara interpretatu zen. Itun
berriaren ideia gaur egun Eurotik kanpo dauden gainerako bederatzi
estatuek (Erresuma Batua kenduta) ere babestu zuten.
Aurreikuspenei erreparatuta, badirudi “batasun fiskaleko” itun berri
hori 2012ko martxoan onetsiko dela, nahiz eta zailtasunak izango
dituen; horren barne, “Europar Batasunaren metodoarekiko” errespetua,
zeinak eskatzen baitu Europako erakunde nagusiek (Europako Batzordea,
Europako Parlamentua eta Justizia Epaitegia) parte-hartze aktiboa
izatea).
Argibide gehiago hemen:
http://www.european-council.europa.eu/council-
meetings/conclusions.aspx?lang=es
36
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
II. 2.- EUROPAKO BATZORDEA ETA KONTSEILU EUROPARRA: ESTATU KIDEENTZAKO GOMENDIOAK KOORDINAZIO EKONOMIKOAREN ARLOAN (“EUROPAKO SEIHILEKOA”)
Europako Batzordeak, ekainaren 7an, agertzera eman zituen politika
ekonomikoaren arloan Europar Batasuneko kide bakoitzari eginiko
gomendioak, estatuek beren finantzak saneatzeko (“Egonkortasuneko edo
Konbergentziako Programak”) eta hazkundea eta enplegua sustatzeko
(“Erreforma Programak”) aurkeztutako planen ebaluazio exhaustiboan
oinarrituta.
Espainiaren kasuan, Bruselak bi programari buruzko iritzia eman zuen,
egonkortasunekoa bata eta erreformakoa bestea, zeinak apirilaren 29an
jasoak baitzituen. “Europako Seihilekoan” aurreikusitako prozedurari
jarraituz, gomendio horiek, behin Europako Kontseiluak ekainean
berretsi ondoren, kontuan hartu beharrekoak ziren 2012ko kontu
publikoak egiterakoan.
Panorama makroekonomikoari begiratu ondoren, Batzordeak Espainiari
gomendatu zion 2011-2012 aldian “zorrotz aplika zitzala gobernu
erregionalentzat ezarritako defizita eta gastua kontrolatzeko
ezarritako tresnak”, eta bilakaera ekonomikoa eta aurrekontukoa
espero zena ez bazen, “neurri gehigarriak har zitzala”.
Bruselak, halaber, Espainiari erreklamatu zion aurrera jarrai zezala
pentsioen sistema erreformatzeko eta aurrezki kutxak berregituratzeko
bere planekin, eta azter zezala ea “aukerarik ba ote zegoen BEZaren
tasen eta energiaren fiskalitatearen egitura aldatzeko”, enpresek
Gizarte Segurantzarentzat egiten dituzten ekarpenen balizko
murrizketa bat konpentsatze aldera.
37
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
Batzordeak bere txostenean nabarmentzen zuen “energiaren gaineko
zergak, bereziki erregaien gainekoak, nahiko txikiak direla
Espainian”, eta haien hazkundea defizita konpentsatzeko modu bat izan
litekeela. Halaber, Espainiari eskatzen zion ebaluatzeko zein zen
2010eko abenduan onetsitako lan erreformak izandako eragina, eta,
kasua bazen, erreforma gehigarriak egin zitzala lanaren behin-
behinekotasuna gutxitzeko eta gazteek merkatu horretara duten
sarbidea hobetzeko.
Argibide gehiago hemen:
http://ec.europa.eu/europe2020/tools/monitoring/recommendations_2011/
index_es.htm
38
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
II. 3.- EUROPAKO BANKU ZENTRALA: ALEMANIAKO KIDEAREN DIMISIOA ETA LEHENDAKARI BERRIA
Irailaren 9an, Europako Banku Zentraleko (EBZ) ekonomialarien buru
Jürgen Starkek dimisioa eman zuen, ez baitzegoen ados Bankuak
finantzaketa arazoak dauzkaten herrialdeen zorra eskuratzeko programa
zabaltzearekin; programa hori, izan ere, Espainiako eta Italiako
bonoetara zabaldua zen abuztuan.
Erabaki horrekin, alemaniarrak moneta-tesi ortodoxoenak berresten
zituen, zeren eta jotzen baitzuen Europako Banku Zentrala jatorrizko
agindutik –prezioen egonkortasunari eustea– aldentzen ari zela. Tesi
horri erantzun egin diote aditu askok, jotzen baitute Espainiari eta
Italiari bigarren merkatuan zorra erosteak herrialde horiek salbatu
zituela beren egoera are gehiago larriagotzetik, eta nozitzen ari
ziren erasoak moteldu zituela.
Banku Zentralaren barreneko bi ikuspegiek desadostasun handiak eragin
izan ditu, eta horren ondorioz, berez, erakundeko orduko lehendakari
Jan Claude Trichet honakoa adieraztera iritsi zen: “prezioen
egonkortasuna modu ezin garbiagoan, perfektuan, segurtatu dugu, eta
gustatu litzaidake Alemanian prezioen egonkortasuna hamahiru urtez
bideratu dituen erakundeari buruzko goraipamenak entzutea; izan ere,
egonkortasun hori azkeneko 50 urtean izan duen egoera baino hobea da.
Nolanahi ere, 24 orduan, Alemaniako Gobernuak Jorg Asmussen izendatu
zuen, orduan Finantza ministroaren eskuin eskua zena hain zuzen,
Stark Europako Banku Zentraleko batzorde exekutiboan ordezteko.
Erakundean gertaturiko beste aldaketa garrantzitsua ekaineko
Kontseilu Europarrean erabaki zen, orduan Mario Draghi izendatu
baitzen Europako Banku Zentraleko lehendakari, 2011ko azaroaren 1etik
39
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
hasi eta 2019ko urriaren 31ra bitarteko aldirako. Ordura arte
Italiako Bankuko gobernaria izandakoak Jean Claude Trichet frantsesa
ordeztu zuen. Erreleboa Eurogunea krisi betean zegoela gertatu zen,
Grezian Bruselak exijitutako doikuntza-neurriak onesteko erreferendum
bat egiteko “mamua” airean zela.
Argibide gehiago hemen:
http://www.ecb.int/ecb/orga/decisions/govc/html/index.es.html
40
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
II.4. MERKATU FINANTZARIOAK: AGINTARI FINANTZARIOEN ARDURADUNEN IZENDAPENAK
Otsailaren hasieran, 2011ko urtarriletik sektore finantzario
bakoitzaren gaineko kontrola egiten duten hiru agintaritzen –banka,
balioen merkatuak eta aseguruak– arduradun gorenak izendatu ziren.
o Andrea Enria italiarrak zuzentzen du Europar Batasuneko banku-
sektorea ikuskatzeko Europako agintaritza, Europak kreditu-
entitateen zati handi baten kaudimena hobetzen laguntzeko
helburu nagusiarekin. Erakundearen egoitza Londonen dago.
o Steven Maijoor holandarra da balioen merkatuen ikuskapen
agintaritzaren arduradun gorena. Erakundearen egoitza Parisen
dago. Haren jardueraren ildo nagusia arau teknikoen
harmonizazioa da, horren barne dela arriskukotzat jo eta
Batasunaren egonkortasun finantzarioa larriki mehatxatzen duten
eragiketak ikertzeko eta aldi baterako debekatzeko ahalmena.
o Azkenik, Gabriel Bernardino portugaldarra da aseguruen sektoreko
ikuskapen agintaritzaren lidergoa duena. Frankfurten kokatuta
dago.
Finantza-entitateen ikuskapena oraindik ere nazioetako ikuskatzaileen
esku dago, baina Europako agintariek ikuskapenerako arau tekniko
komunak egiteaz arduratu beharko dute. Arau horiek, izan ere,
nahitaez aplikatu beharko dizkiete ikuskatzaile nazionalek herrialde
batean baino gehiagotan eragiketak egiten dituzten finantza-
entitateei. Agintariek kontrolatu beharko dute, botere lotesleez
baliatuta, agintari nazionalek arau eta praktika komun horiek
betetzen dituztela.
Halaber, bitartekaritza lanak egingo dituzte mugez gaindiko
entitateek eragiketak egiten dituzten estatuetako erregulatzaile
41
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
nazionalen arteko desadostasunak daudenean. Eta “larritasun”
finantzarioko egoeretan esku hartu ahalko dute.
Bestalde, Europako Banku Zentraleko lehendakari gisa, Jean Claude
Trichetek bere ardura berria betetzen hasi zen, “Arrisku Sistemikoen
Europako Komiteko” arduraduna den aldetik. Zaintza makroekonomikoko
organo horren egitekoa da Europar Batasunean egonkortasun ekonomiko
eta finantzarioaren aurkako mehatxu berriak detektatzea eta haiei
buruz alerta ematea.
Argibide gehiago hemen:
http://www.eba.europa.eu/Home.aspx
http://www.esma.europa.eu/
https://eiopa.europa.eu/home/index.html
42
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
http://www.esrb.europa.eu/home/html/index.en.html
43
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
III. GAURKOTASUN EKONOMIKOAREN GAI NAGUSIAK
III.1. EUROPAKO BANKA: “ESTRES TEST” BERRIA
Bigarren urtez jarraian, Europar Batasunak, uztailean, jendaurrean
jarri zituen Europako bankari eginiko “kaudimen proben” emaitzak,
finantza-entitate bakoitzak urtearen erdialdean zeukan “oinarrizko
kapitalaren” bilakaeran oinarrituak eta atzeraldi ekonomiko
gogorraren balizko eszenatoki bat suposatuta.
2010ean bezala, Espainia izan zen “erresistentzia testa” entitate
gehieni jasanarazi ziena, 91 entitateetatik 25i egin baitzien testa,
merkatu finantzario nazionalaren merkatu-kuotaren % 93 hartuta.
Soilik lau entitate handienen (Santander, BBVA, La Caixa eta Bankia)
azterketa aurkeztearekin nahikoa bazen ere, zeren eta lauen artean
sistemaren % 50 baino gehiago egiten baitute –horixe da Europako
Banku Agintaritzaren exijentzia–, Espainiako Gobernuak erabaki zuen
“guztizko gardentasun” ariketa bat egitea, beste behin.
Probaren emaitza izan zen zortzi banku-entitatek ez zutela azterketa
gainditu. Horien artean zeuden bost entitate espainiar (Catalunya
Caixa, Unnim, Grupo 3, CAM eta Banco Pastor), bi banku greziar eta
banku austriar bat.
Espainiako Bankuko gobernari Miguel Ángel Fernández Ordónezek,
halere, proba zela-eta zehaztu zuen azterketan Espainiako entitateek
egindako probisio orokor batzuk jaso gabe zeudela –horiek 17.000
milioi euro inguru egiten zuten–, bai eta akzio bihur zitezkeen
obligazioak ere. Eta horri dagokionez, baieztatu zuen bere iritziz
“probisioekin behar adina kapital” bazeukatenez, bost entitate horiek
azterketa “gainditua” zutela.
44
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
Argibide gehiago hemen: http://www.eba.europa.eu/EU-wide-stress-testing/2011/2011-EU-wide-stress-test-results.aspx
45
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
III.2. EBK: INTERES TASEN ALDAKETAK ETA BANKARENTZAKO MUGAGABEKO FINANTZAKETA
EBZeko gobernu-kontseiluak apirilean lehendik egindako pronostikoak
berretsi zituen, interes tasak puntu laurden bat igoarazi baitzituen
(% 1,25eraino). Erabaki horrekin, interes tasek historiako mailarik
baxuena izateari utzi zioten, 2009ko maiatzetik % 1ean baitzeuden.
Erabakia justifikatu zen Euroguneko presio inflazionistei eusteko
beharra zela eta. “Gure erabakia lagungarria da prezioen
egonkortasunaren gure helburua dela-eta irmoki ainguratuta dauden
inflazio-itxaropenei eusteko”, baieztatu zuen orduko EBZko
lehendakari Jean Claude Trichetek. Gainera, Trichetek gogorarazi zuen
Euroguneko interes tasen mailak historikoki txikia izaten jarraitzen
zuela, igoera hori gorabehera. Izan ere, EBZko lehendakariak onartu
zuen erakundearen moneta-politikak oraindik ere posizio “oso
moldaerraza” zuela, eta baieztatu zuen tasak puntu laurdena igotzeko
erabakia “aho batez” hartua zela.
Diruaren garestitzeari buruz galdetu zitzaionean, oneratze ekonomikoa
oraindik ere ahula den herrialdeei dagokienez –horixe da Espainiako
kasua–, Trichetek gogorarazi zuen EBZk moneta-politika erabakitzen
duela hain zuzen ere “350 milioi biztanleri prezio-egonkortasuna
bermatzeko”. Horri dagokionez, baieztatu zuen herrialde batzuek
“beren kontu publikoak eta politika ekonomikoak zuzendu behar
dituztela, eta orain arte plan positiboak aurkeztu dituztela”. Bere
iritziz, erreformen eta doikuntzaren azelerazioak, hazkundearen
terminoetan, interes tasen igoera konpentsatuko luke.
Tasen igoera uztailean errepikatu zen. Moneta erakundeak, zeina
oraindik ere Jean Claude Trichet baitu buru, erabaki zuen puntu
laurdeneko beste igoera bat egitea, interes tasa ofizialak % 1,5ean
jartzeraino.
46
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
EBZeko gobernadoreak erabakia justifikatu zuen esanez “Euroguneko
prezioen egonkortasuna bermatzeko eta presio inflazionistei galga
jartzeko” beste ahalegin bat zela. Trichetek behin baino gehiagotan
errepikatu zuen interes tasak “oraindik ere txikiak direla”, zeren
eta aurten eginiko bi igoerak –uztailekoa eta apirilekoa–
“historikoki baxuak ziren mailen” gainean eginak baitziren.
Neurria segurutzat eman zen arren, analista batzuk bat etorri ziren
esaterakoan ez zela erabaki egokia izan, oneratze ahuleko inguruabar
ekonomikoak tarteko. Ordurako ohartarazten zuten Euroguneko herrialde
gehienak kontrakzio-une batean zeudela, eta, horrenbestez, EBZaren
erabakia, ekonomia ahulenen finantzaketa-ahalmena “koxka bat estuago”
jartzekoa, arriskutsua zela .
Bankuak, azaroan eta abenduan, ordurako Mari Draghiren
zuzendaritzapean, bere erabakien norabidea aldatu zuen, eta bi puntu
laurdeneko bi gutxitze egin zituen, bata bestearen ondorengoa, % 1eko
tasara bueltatzeraino.
Eurogunearen krisi okerrenaren erdian, EBZeko lehendakariaren debuta
izan zen diruaren prezioa puntu laurdenean beheratzea, % 1,25ean
uzteraino. Draghik neurria justifikatu zuen esanez “arriskua zegoela
urtearen azkeneko tartean atzeraldi moderatuan sartzekoa”. Halaber,
Gobernu Kontseiluak azaroan egin zuen bileraren ondorengo bere
lehengo prentsaurrekoan adierazi zuen EBZk aldi baterako eutsiko
ziola bonoak erosteko programa eztabaidagarriari, horren barne zela
Italiako eta Espainiako bonoak erostea, espekulatzaileei aurre
egiteko. “Gure programak hiru ezaugarri dauzka: aldi baterakoa da,
mugatua da eta moneta-transmisiorako bideen funtzionamendua
berrezartzeko beharrean justifikatuta dago”, laburbildu zuen. Halere,
honakoa gehitu zuen gero: “Bankua ezin da herrialdeen azken
baliabideko mailegu-emailea izan”.
47
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
Abenduko bileran, moneta agintaritzak erabaki zuen interes tasak
berriz ere jaistea, berriz ere minimo historikoan, % 1ean, uzteraino,
azaroaren bileraren ondoren adierazitako helburuarekin: Euroguneko
atzeraldi-arriskua saihestea. Eta Banku emisoreak finantzaketa-
arazoak zituzten herrialdeen bonoak erosteko programaren balizko
zabalpenari buruz aurreko hilabetean zaldutako argudioak errepikatu
zituen.
Bestalde, EBZk ustekabeko erabaki bat hartu zuen abenduaren 21ean,
Euroguneko bankuei “finantzaketa mugagabea” eskaini baitzien, % 1eko
hasierako interes tasa zuten hiru urterako maileguen bitartez.
Neurriak berarekin ekarri zuen 500 banku-entitatek baino gehiagok,
berme gisa onartutako tituluak gordailuan eman ondoren, 489.000
milioi euro lortzea.
Adituen talde batzuek interpretatu zuten neurri hori “zorraren
ezkutuko erosketa” bat izan zela, zeren eta Europako Banku Zentralak
zorra zuzenean erosterik ez badu ere, bankuek bai egin dezakete hori,
Europako Banku Zentraletik lortutako finantziazioarekin. Funtsak
txertatzeak “baltsamo” gisa baliagarri gertatu behar zuen, halaber,
banku-sektorearen egoera kritikoa zela eta. Izan ere, sektore horrek,
abal-emaileen arabera, 2012an 600.000 milioi baino gehiagoko muga-
eguneratzeak baitzituen ordaintzeko.
Horrela, Europako bankarentzako bilioi erdi euroko “barra librea”
baliagarria izan zen % 1eko finantzaketarekin banku askok ondoren zor
publikoko enkanteetara jotzeko, bereziki merkatuen presio handia
zuten herrialdeetan –Italia eta Espainia kasu–, errentagarritasun
hobeak lortzeko.
Argibide gehiago hemen:
http://www.ecb.int/ecb/html/crisis.es.html
48
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
http://www.ecb.int/press/pressconf/2011/html/index.en.html
49
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
50
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
III.3. “GOBERNANTZA EKONOMIKOARI BURUZKO LEGE-MULTZOA” ONETSITA
“Gobernantza ekonomikoaren lege-multzo” gisa ezagutzen denak Europako
Batzordeak 2010eko irailean aurkeztutako sei arau-proposamenen
multzoa biltzen du. Amaieran, Europako Parlamentuak onetsi zuen
irailaren 28an eta Hogeita zazpien Ekonomia eta Finantzen Kontseiluak
2011ko urriaren 4an. Sei arauek abenduan hartu zuten indarra, nahiz
eta zuzentarauaren kasuan 2013ko abendura arte itxaron beharko den
bere xedapenak azkenik antolamendu juridiko nazionaletan sarturik
egoteko.
“Lege-multzoko” lau arau Egonkortasuneko eta Hazkundeko Itunaren
(EHI) erreformari buruzkoak dira; haien bidez, izan ere, aurrekontu-
diziplina indartu nahi da, haren bi aldeetan: alde prebentiboan eta
alde zuzentzailean.
Bereziki, berariazko erregelamendu bat ere bildu zuen, “Euroguneko
aurrekontu ikuskatze eraginkorra egin zedin” lortzeko. Erregelamendu
horrek planteatzen zuen aukera egon beharko lukeela zehapenak
ezartzeko “politika fiskal zuhurrekiko desbideratze garrantzitsuak”
egiten dituzten estatuei edo gehiegizko defizitak dituztenei (EHIren
bertsio prebentiboa eta zuzentzailea). Era berean, “estatu kideen
aurrekontu-esparruen baldintzei” buruzko zuzentarau bat; hain zuzen
ere, hogeita zazpiek araudi fiskal estatistikoa, aurrekontu-prozesua
eta beste entitateekiko harreman fiskalak (agintari erregional edo
tokian tokikoak) direla-eta bete beharreko gutxieneko arauei
buruzkoa.
Gainerako bi erregelamenduen xedea da borroka egitea Europar
Batasunean eta Eurogunean desoreka makroekonomikoak gertatzearen
aurka. Desorekak goiz detektatzeko alertako eta zaintzako tresna
51
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
baten bitartez, desoreka horiek ebaluatu eta zuzenduko dira adierazle
ekonomikoen taula baten eta “gehiegizko desoreketarako” prozedura
baten bitartez.
Arau horien bidez, Batasunak segurtatu nahi du behar den koordinazio
maila dagoela gehiegizko desoreken pilaketa saihesteko, eta segurtatu
nahi da, halaber, finantza publikoen iraunkortasuna, horren bitartez
epe luzera Moneta Batasunaren funtzionamendu egokia ahalbidetuz..
Argibide gehiago hemen:
http://ec.europa.eu/economy_finance/economic_governance/index_en.htm
52
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
1175/2011 ERREGELAMENDUA (UE), 2011ko azaroaren 16koa, EUROPAKO PARLAMENTUARENA ETA KONTSEILUARENA. Haren bidez, aurrekontu-egoeren gainbegiratzea sendotzeari eta politika ekonomikoen gainbegiratzeari eta koordinazioari buruzko Europako Kontseiluaren 1466/97 Erregelamendua (CE) aldatzen da.
117/2011 ERREGELAMENDUA (UE), 2011ko azaroaren 8koa, EUROPAKO KONTSEILUARENA, gehiegizko defizitaren prozedura azkartu eta argitzeari buruzko Kontseiluaren 1467/97 Erregelamendua (CE) aldatzen duena.
1173/2011 ERREGELAMENDUA, 2011ko azaroaren 16koa, EUROPAKO PARLAMENTUARENA ETA KONTSEILUARENA, Euroguneko aurrekontuak gainbegiratzearen exekuzio efektiboari buruzkoa.
COUNCIL DIRECTIVE 2011/85/EU of 8 November 2011 on requirements for budgetary frameworks of the Member States
1176/2011 ERREGELAMENDUA (UE), 2011ko azaroaren 16koa, EUROPAKO PARLAMENTUARENA ETA KONTSEILUARENA, desoreka matroekonomikoei aurrea hartu eta haiek zuzentzeari buruzkoa.
1174/2011 ERREGELAMENDUA (UE), 2011ko azaroaren 16koa, EUROPAKO PARLAMENTUARENA ETA KONTSEILUARENA, Euroguneko gehiegizko desoreka makroekonomikoak zuzentzeko exekuzio neurriei buruzkoa.
“Gobernantza ekonomikorako lege-multzo” horren osagarri, Batzordeak,
azaroaren 23an, beste bi erregelamendu proposamen egin zituen,
Euroguneko estatu kide guztietan aurrekontu-prozesuen koordinazioa
eta ikuskatzea indartzeko, bereziki gehiegizko defizitak dituzten
herrialdeetan eta finantza-ezegonkortasuneko arrisku larrian
pairatzen ari ziren (edo hura izateko arriskuan) herrialdeetan, bai
eta “finantza-laguntzako programen bitartez” erreskatatutako
herrialdeetan ere.
53
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
EUROPAKO BATZORDEA, Brusela, 23.11.2011, COM(2011) 821 amaiera - 2011/0386 (COD)
EUROPAKO PARLAMENTUAREN ETA KONTSEILUAREN ERREGELAMENDU proposamena, aurrekontu-planetako proiektuen jarraipenerako eta ebaluaziorako xedapen komunei buruzkoa eta Euroguneko estatu kideen gehiegizko defizita zuzentzekoa.
EUROPAKO BATZORDEA, Brusela, 23.11.2011, COM(2011) 819 amaiera - 2011/0385 (COD)
EUROPAKO PARLAMENTUAREN ETA KONTSEILUAREN ERREGELAMENDU proposamena, Eurogunearen barrenean, egonkortasun finantzarioa zailtasun handietan duten edo horrela edukitzeko arriskuan dauden estatu kideen ikuskatze ekonomikoa eta aurrekontukoa indartzeari buruzkoa.
54
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
III.4. MERKATU FINANTZARIOAK: BATZORDEAREN PROPOSAMENAK TRANSAKZIO FINANTZARIOEN GAINEKO TASA BATI BURUZKOA ETA ESPEKULATZAILEENTZAKO ZIGOR ZEHAPENEI BURUZKOA
Europako Batzordeak, irailaren 28an, zuzentarau proposamen bat
aurkeztu zuen, Europar Batasunean transakzio finantzarioei buruzko
zerga bat ezartzeari begira.
Europar Batasuneko lehendakari exekutibo Durao Barrosok Batasunaren
egoerari buruz Europako Parlamentuan egin behar zuen hitzaldia
aprobetxatu zuen ekimen hori planteatzeko, bere ustez “justiziazko
gai bat” baita. “Baldin eta sektore guztiek, industriatik hasi eta
nekazaritzara arte, gizarteari kontribuzio bat ordaintzen badiote,
finantza-entitateek ere ordaindu beharko liokete”, adierazi zuen,
finantza-entitateek izaten duten BEZaren salbuespenari buruz argi eta
garbi ari zela. Batzordeak nahi du proposamen hori disuasio elementu
bat bilakatu dadin, transakzio espekulatiboei dagokienez, azken
horiek inolako ekarpenik ez baitute egiten merkatu finantzarioen
efizientziari dagokionez.
Proposamenak tresna finantzario mota guztiei dagozkien transakzioak
jasotzen ditu, horren barne direla kapitalen eta txanponen merkatuak
(ordaintzeko tresnen salbuespenarekin), inbertsio kolektiboko
erakundeetako parte-hartzeak eta deribatuen kontratuak. Eta
transakzioak estaliko lituzke ez soilik erregulatutako merkatuetan,
baizik eta burtsaz kanpoko bestelako eragiketetan ere.
Batzordeak proposatzen du estatu kide bakoitzak ezarpen-tasak ezar
ditzala, transakzio finantzario guztietan aplikatzekoa litzatekeen %
0,1eko gutxieneko tasa harmonizatu batekin, salbu eta deribatuen
kontratuekin lotutako transakzioetan, halakoetan tasa % 0,01 izango
55
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
balitzateke. Zerga 2014ko urtarrilaren 1etik aurrera izango litzateke
aplikatzekoa.
Batzordeak, zeinak jotzen baitu proposamen horrek urtero 57.000
milioi euro inguruko diru-sarrera fiskalak sor litzakeela, zehaztu
zuen tasak ia eraginik ez lukeela izango partikularrengan eta
enpresengan. Finantza-entitateek eman ohi dituzten zerbitzu guztiak,
hipotekak edo kredituak kasu, proposamen horretatik kanpo geratzen
dira.
Zerga finantza-entitateek ordaindu beharko dute eta eragina izan
dezake soilik burtsako inbertsio-egile txikiengan, baldin eta haien
bitartekariek hura jasanarazten badiete.
Batzordeak uste duenaren arabera, finantza-sektoreko lehiakortasun
handiak eragotziko du kostu horiek bezeroen gain gera daitezela.
Diru-bilketaren zertarakoari dagokionez, Batzordeak proposatu zuen
guztiz edo partzialki erabil dadila Europar Batasuneko aurrekontuari
estatu kideek eginiko ekarpenak pixkanaka ordezteko, hartara,
“aurrekontu nazionaletan ekartzen duten zama arintze aldera”.
Proposamena dela eta, ordutik, eztabaida luzea egin da. Errefusa
handiena Erresuma Batutik heldu da. Erresuma Batua tasa finantzario
bat jadanik badaukan Europar Batasuneko hamar herrialdeetako bat bada
ere, Londonek hasieratik erakutsi zuen legedi desberdinak harmonizatu
nahi dituen neurri horren aurka dagoela. Hedabide britainiarren
arabera, tasa hori aplikatuta, litekeena da diru-bilketa horren % 80
bitarte Londongo “city”tik etortzea.
Batzordeak urriaren 20an aurkeztutako beste ekimen bat, finantza-
merkatuen abusuzko jarduerengatiko zehapenak gogortzearena izan zen,
horren barne dela arau-hauste larrienengatiko –esate baterako,
56
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
manipulazioa eta informazio pribilegiatua erabiltzea– zigor zehapenak
ezartzeko aukera. Proposamenak, zeina 2003an indarrean sartutako
Merkatuetako Abusuei buruzko Zuzentarauaren berrikuspenaren zati bat
baita, zehapen administratiboen harmonizazio handiagoa ere
proposatzen du.
Zigor zehapenak sartzea Bruselak justifikatuta dago; izen
ere, haren arabera, hogeita zazpiek gaur egun aplikatzen
dituzten zigor-araubideek “ez dute behar adina eraginik edo
disuasio-faktorerik”, eta, gainera, herrialde batetik bestera
aldatzen da delitu diren merkatuei buruzko informazio
pribilegiatuen eta manipulazioen moduen gaineko definizioa.
Gaur egun, hogeita zazpi herrialde komunitarioetatik soilik
hamahiruk aurreikusten dituzte espetxe-zigorrak delitu
finantzarioetarako; horien artean, Espainia dago.
Zehapen administratiboei dagokienez, non nabarmentzeko moduko
aldeak ere gertatzen baitira, Batzordeak proposatzen du
isunak ez daitezela izan abusuak merkatuan sortu duen
irabaziak baino txikiagoak, baldin eta onura hori
determinatzeko modua badago; eta, halaber, isunaren gehieneko
zenbatekoa diru-sarrera horren bi halako izan dadila.
Pertsona fisikoen kasuan, gehieneko isuna ez litzateke izan
beharko 5 milioi euro baino txikiagoa; eta pertsona
juridikoen kasuan, berriz, ez litzateke izan beharko urteko
fakturazioaren % 10 baino txikiagoa.
Argibide gehiago hemen:
http://ec.europa.eu/taxation_customs/taxation/other_taxes/financial_s
ector/index_en.htm
57
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
http://ec.europa.eu/commission_2010-
2014/barnier/headlines/news/2011/10/20111020_en.htm
58
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
III.5. “TURISMO SANITARIOA” KONTROLATZEKO ZUZENTARAUA
Urtarrilaren bukaeran, Europako Parlamentuaren Osoko Bilkurak
zuzentarau bat onetsi zuen osasun tratamendua jasotzeko beste estatu
kide batera bidaiatzen diren gaixoen eskubideak mugatzeko; jokabide
horri “turismo sanitarioa” izena ematen zaio.
Herrialdeen talde batek, horren barne Espainia dela, lortu zuen
tratamenduen ordainketa dela-eta baldintza zorrotzagoak ezar
daitezela, horrek kontu publikoetan duen gehiegizko eragina
gutxitzeko. Halakoak gertatzen dira, izan ere, Espainiako lurraldean
Europako gainerako herrialdeetako erretirodun asko bizi direlako, eta
estaldura medikoaren maila handia dela-eta gaixoak masiboki etortzen
direlako.
Araudi berriaren arabera, beharrezkoa izango da osasun sistema
nazionalak aldez aurretik baimena eman izatea, Europar Batasuneko
kide den beste estaturen batera, laguntza mediko jakinen bat
jasotzera, joatea erabakitzen duten gaixoen kasuan; hain zuzen ere,
hiru kasutan: gaixotasun arraroengatiko tratamendu bat eskatzen
denean; gaixoa gutxienez zere gau batez ospitaleratu behar denean,
eta teknologia altuko material medikoa erabili behar denean (esate
baterako, erradioterapia edo onkologian erabiltzen diren beste
teknika batzuk.
Gobernuek gaixoari baimena ukatu ahal izango diote laguntza jaso nahi
duen estatuaren kalitate sanitarioari buruzko zalantzak badaudenean,
eta, halaber, demostratzen denean gaixoak laguntza bera jaso
dezakeela egoitza duen herrialdean bertan, arrazoizko epe batean.
Europar Batasuneko estatuek bi urte eta erdi dauzkate zuzentarauaren
edukia beren legedietan txertatzeko.
59
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
Argibide gehiago hemen:
http://europa.eu/youreurope/citizens/health/planned-
treatments/index_es.htm
60
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
III.6. AUZITEGIA: AIRE KONPAINIEK BEREN EMISIOENGATIK ORDAINDU BEHARKO DUTE
Europako Auzitegiak, abenduaren 21ean, ebazpen bat eman zuen,
zeinaren bidez abalatzen baitzuen Europako araudi berria; izan ere,
araudi horrek aire konpainiak behartzen ditu nazioarteko hegaldietako
emisio kutsagarriengatik ordaintzera, bidaiak Europar Batasunaren
barruan direnean nahiz hirugarren herrialdeak tarte direla direnean,
2012ko urtarrilaren 1etik aurrera.
Europar Batasuneko araudiak planteatzen duen sistemak Europako
aireportu bat erabiltzen duten aire konpainiak behartzen ditu
emisioen merkatuan sartzera, merkatu horretan kuotak eskuratuta.
Batzordeak aurreikusten du ezen, hori aplikatuta, 2020rako % 46
gutxituko direla sektoreak sortutako gasak.
Lehengo fase batean espero bada ere haren eragina minimoa izatea,
zeren eta aire konpainiek doan jasoko baitute beren CO2 emisioen
eskubideen % 85, kalkulatzen da 2020an kostuak 9.000 eurora irits
litezkeela; horrek, izan ere, eragin lezake txartelen prezioak 2 eta
12 euro bitarte garestitzea, ibilbideko distantziaren arabera.
Luxenburgoko Auzitegiaren erabakia dela eta, litekeena da horrek
hirugarren herrialdeekin “lege-guda” bat sorraraztea –esate baterako,
Estatu Batuak, Txina, Brasil edo Mexiko–, legediaren aurkakoak
baitira beren enpresetan izan dezakeen eraginarengatik.
Europar Batasunekoak ez diren aire konpainiek alegatzen dute Europako
araudiak Kyotoko Ituna urratzen duela, zeren eta nazioarteko
komunitateak 1997an erabaki baitzuen hegazkinen emisioak modu
orokorrean arautzea, Nazio Batuen esparruan. Hori dela eta, konpainia
horiek diote neurria erregaiaren gaineko ezkutuko zerga bat dela.
Europar Batasuneko Auzitegiak uste du, halere, Batzordeak alde
61
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
bakarretik aurrera egin dezakeela bere asmoan, hirugarren
herrialdeekiko akordioak hautsi gabe.
Argibide gehiago hemen:
http://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2011-
12/cp110139es.pdf
62
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
III.7. AUZITEGIA: AUTOMOBILEN ASEGURUETAN BAZTERKERIA DEBEKATZEA
Europar Batasuneko Auzitegiak, martxoaren 1ean, epai bat eman zuen,
zeinak deklaratzen baitzuen legez kanpokoa zela sexuen artean
bereizketa egitea automobilen aseguruak kontratatzeko orduan. Europar
Batasuneko Gorteak, zeinak erantzuna ematen baitzion Belgikako
konstituzio-auzitegiari, erabaki zuen jokabide hori baztertzailea
dela eta “berdintasunari eraso egiten diola”.
Hartara, 2013tik aurrera, aseguru konpainiek antzeko polizak eskaini
beharko dizkiete gizonezkoei eta emakumezkoei, horrenbestez, emakume
gidariei onurarik eman gabe istripuetan eta ezbeharretan ratio
txikiagoak edukitzeagatik.
Espainian, eginiko azterlanen arabera, gizonezko batek, batez beste,
200 euro gehiago ordaintzen ditu emakume batek baino, arrisku orotako
aseguru batengatik. Analistek uste dute bazterkeria hori
deuseztatzeak % 30era bitarte igoaraz ditzakeela emakumeen primak,
eta % 10eraino gutxiaraz ditzakeela, berriz, emakumeen primak.
Nolanahi ere, ebazpenak ez du soilik eraginik automobilaren
sektorean, baizik eta prezioa finkatzerakoan sexuaren irizpidea barne
biltzen duten aseguru-poliza guztietan. Hartara, jada aurreikusten da
Erresuma Batuan erabaki horrek eragin garrantzitsua izan dezakeela,
zeren eta pentsio plan askotan emakumeek diru-kopuru handiagoak kobra
bailitzakete aurrerantzean, zeren eta gaur egun gutxiago kobratzen
baitute erretiro garaian, gizonezkoek baino bizi itxaropen luzeagoa
edukitzeagatik.
Justizia komisario Viviane Redingek adierazi zuen pozik dagoela
sententzia horrengatik, eta aseguru konpainiei eskatu zien “sexu
bakarreko polizen” alde egin dezaten, herrialde batzuek (Belgika,
63
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
Bulgaria, Zipre, Estonia, Letonia, Lituania, Herbehereak eta
Eslovenia) eginiko urratsei jarraituz.
Argibide gehiago hemen:
http://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2011-
03/cp110012es.pdf
64
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
IV. BIZKAIA ETA EUROPAR BATASUNA 2011n
IV.1. BIZKAIKO FORU ALDUNDIAREN BEKAK
Bizkaiko Foru Aldundiko Gobernu Kontseiluak, 2011ko abenduaren 7an,
unibertsitate-lizentziatuei zuzendutako beka-deialdi bat onetsi zuen,
Europako gaietan espezializatzeko ikasketak egin ditzaten 2012-2013
ikasturtean zehar.
Ikasketak Brujasko (Belgika) Europa Ikastetxean egingo dira, bai eta
izen handiko Europako beste unibertsitate batzuetan ere. Aldundiaren
helburua da profesionalak prestatzea, Europako unibertsitateak,
erakundeak eta ekonomiak bertatik bertara ezagutzen dituztenak.
Edizio honetan, espero da 4 beka ematea, zertarako eta ikasketa-aldi
guztian behar diren gastuak estaltzeko. Bekadunak administratu
beharko du diru hori.
Gai europarretako espezializazio bekak 1988an sortu ziren, foru
erakundeak eta Brujasko Europa Ikastetxeak akordio bat sinatu
zutenean, nahiz eta gaur egun beka horiek Europar Batasuneko
unibertsitate-esparru ia guztia hartzen duten. Gaur arte, beka horiek
50 gazte bizkaitar baino gehiagori eman izan zaizkie.
Halaber, eta bosgarren urtez jarraian, aldundiak berriz ere
argitaratu zuen 2011n beken deialdi bat, “Europako Finantzen eta
Ekonomia Politikoaren Programa” egiteko. Programa hori, izan ere,
Londongo “London School of Economics and Political Sciencek”
diseinatu zuen Bizkaiko Foru Aldundiarentzat.
Programak 3 hilabeteko iraupena izan zuen, 2011ko urritik abendura,
eta hartan 8 ikaslek hartu zuten parte, eta irakaskuntza
espezializatua jaso zuten LSEk Londonen dauzkan instalazioetan.
65
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
Argibide gehiago hemen:
http://www.bizkaia.net/home2/Temas/DetalleTema.asp?Idioma=CA&Tem_Codi
go=2430
IV.2. AUZITEGIA: EPAI BERRIAK EUSKAL OPOR FISKALEI BURUZ, ETA BIZKAIAN LAGUNTZAK BERRESKURATZEA
Ekainaren 9an, Europako Auzitegiak beste epai bat eman zuen “euskal
opor fiskalak” deitutakoei buruz, hain zuzen ere foru aldundiek
aurreko epai bati buruz –zeinak legez kanpokotzat jo baitzituen–
aurkeztutako apelazio errekurtso bati erantzuteko.
Aurreikustekoa zen bezala, auzitegiak 1993an aplikatutako araubide
fiskalaren aurkako epaia eman zuen. Izan ere, araubide hori
oinarritzen zen gutxienez ere hamar lanpostu sortzen zituzten enpresa
berriak hamar urtez sozietateen gaineko zerga ordaintzetik
salbuestean. Erabaki berri hori behin batikoa da, zeren eta Europako
gorte gorenak eman baitu, eta ez du onartzen, horrenbestez,
errekurtso gehiagorik aurkeztea goragoko estamentu judizialetan.
Beren errekurtsoan, euskal ogasunek alegatua zuten Bruselak zazpi
urtez mantendutako isiltasunak, 1994tik, orduan aurkeztu baitzen
salaketa, 2001era, hain zuzen ere lehenengo espedientea hasi zenera,
neurri fiskalak legezkoak izatearen “konfiantza legitimo” edukiarazi
ziela. Alabaina, epailek argumentu hori atzera bota zuten, esanez,
“errekurtso-egileek, Batzordeari lagundu ez ziotenez, hark eskatutako
informazioa ez baitzioten eskuratu, ezin dutela prozeduraren iraupen
luzea inbokatu, ez eta konfiantza legitimoaren babesaren printzipioa
aipatu ere, emandako laguntzen berreskurapena aurkatzeko”. Epaia
bereziki gogorra zen, aldundiei prozedura osoan zehar izandako
66
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
jokabidea leporatzen baitzen, informazioa ezkutatu zutelakoan eta
erakundeen artean behar den lankidetzarekin jardun ez zutelakoan.
Ekaineko epai horren ondoren, Gorteak uztailaren 28koaren ildo
beretik erabaki zuen “opor fiskal txikiak” deitutakoei buruz (izan
ere, 1996ko “oporrak” aldarazi zituzten, eta sozietateen gaineko
zergaren salbuespen progresiboa ezartzen zuten enpresa sortu berriek
etekinak lortzen zituzten lehenengo lau ekitaldietan) eta 1994ko
“kreditu fiskalari” buruz (% 45eko kenkaria lehen aipatutako zergaren
gainean 15 milioi eurotik gorako inbertsio berrientzat). Europako
Gortearen erabaki berri horrek ere ez zituen euskal aldundiak
harritu, zeren eta alden inguruabarrak eta argumentuak lehengo berak
izan baitziren.
Kopuru ofizialik ez badago ere, egindako estimazioen arabera,
bigarren epai horren ondorioek garrantzitsuagoak izan behar zuten,
bai ukitutako laguntzen bolumen handiagoarengatik, bai gaur arte
exekutatutako berreskurapenaren maila txikiagoarengatik ere.
Estimazioen arabera, osotara, 300 enpresa inguru ziren ukitutakoak,
hain zuzen ere salbuespen fiskal horietaz baliatu baitziren, eta
auzia, guztira, 750 milioi euro ingurukoa izan zitekeen. Kopuru
horretan sartzen dira, batetik, enpresei aplikatutako kenkariak eta,
bestetik, ordutik sortutako interesak.
Eta laurogeiko hamarkadako euskal araubide fiskal horien legez
kanpokotasunari buruzko sakoneko eztabaida bi epai horiekin jada
itxita dagoen arren, Europako Auzitegiak oraindik ere erabaki beharra
dauka Batzordeak 2010eko azaroan aurkeztutako demandari buruz.
Bruselak milioitako isun bat erreklamatzen die foru aldundiei
laguntzen guztizkoa oraindik ere berreskuratu ez dutelako. Auzitegiak
beste urtebete gerora daiteke zehapen horri buruzko erabakia hartzen.
Zehapenak, Batzordearen proposamenaren arabera, 40 milioi euroko
67
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
kopurua gainditzen du, eta handitzen doa egunero-egunero, laguntza
guztien berreskurapen efektiboarekin Europako agintariak asetzen ez
diren neurrian.
Bruselak erreklamatutako 750 milioietatik % 10 eta % 15 bitarte,
iturri ofiziosoen arabera, Bizkaiari dagozkio, eta Lurralde Historiko
horretako aldundiak irailean erabaki zuen negoziatzeko bere taktika
aldatzea, iragarri baitzuen pizgarri fiskalen onura hartu zuten
enpresei erreklamatuko ziela zenbateko horiek Foru Ogasunari
gordailuan emateko.
Azaroan, Aldundiak iragarri zuen ukitutako hogeita sei enpresetatik
hogeita lauk jada baiezkoa emana ziotela eskatutakoari, eta horren
bidez 68.2 milioi euro eskuratuak zituela. Bi enpresak, ordea,
ezezkoa emana zioten errekerimenduari, eta, horrenbestez, 20 milioi
gelditzen ziren biltzeko.
Hala izan arren, ordainketa onartzea erabaki zuten enpresek
errekurtso bat aurkeztea erabaki zuten. Errekurtso hori
administrazioarekiko auzien epaitegiek izapidetuko dituzte, eta
hartan enpresek alegatzen dute uneoro legezkotasuna bete zutela eta
laguntzak itzultzeko prozedurak kalte ekonomiko handia eragin diela.
Argibide gehiago hemen:
http://www.bizkaia.net/home2/bizkaimedia/Contenido_Noticia.asp?TNo_Co
digo=2&Not_Codigo=9405&Tem_Codigo=5&FechaInicio=09/03/2011&FechaFin=2
2/09/2011
68
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
IV.3. BIZKAIA, EUSKAL ERAKUNDEEN ORDEZKARI GISA, ECOFINEN BILERA BATEAN EGON ZEN
Apirilaren 11n, Bruselan, ECOFINen lantaldea bildu zen. Europar
Batasuneko hogeita zazpi estatu kideen Ekonomia eta Finantzen
ministroek osatzen dute lantalde hori, eta hartan, lehenengo aldiz,
euskal aldundiak egon ziren.
“Enpresen fiskalitatearen arloko jokabide kodeari” buruz lan egiten
diharduen D5 taldea da”. Bizkaiko Foru Aldundiaren ordezkari bat
presente egon zen bilkura horretan, Euskadiko erakundeen ordezkari.
Hartara, efektibo bihurtu zen Diputatuen Kongresuko PSOE eta PNV
parlamentu-taldeek erdietsitako aurrekontu-akordioa. Akordio horrek
aurreikusten zuen, besteak beste, Espainiako Gobernuak Kontzertu
Ekonomikoaren Batzorde Mistoari informazioa igorriko ziola zerga-
gaiei buruz (bereziki zerga kontzertatuetan eragina duten gaiak),
hain zuzen ere ECOFINen Kontseiluak aztertu beharrekoei buruz.
Hartara, Espainiako Gobernuak konpromisoa hartzen zuen Euskadik
ECOFINen lantaldeetan parte hartzeko bideak ezartzeko, Kontzertu
Ekonomikoaren berezko esparru materialarekin lotutako gaiak aztertzen
direnean.
Bileraren izaera nagusiki teknikoa dela eta, euskal ordezkaria
Bizkaiko Foru Aldundiko Ogasun eta Finantzen Saileko idazkari nagusi
tekniko José Rubí izan zen. Haren izendapena, Euskadiko Zerga
Koordinaziorako Erakundearen martxoaren 17ko bilkuran egin zen.
69
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
IV.4. HERRITARTASUN AKTIBOA SUSTATZEN DUTEN BOLUNTARIOTZA-JARDUEREN EUROPAKO URTEA
Europak 2011n aitortu zuen Europako boluntarioen lana, “Herritartasun Aktiboa” sustatzen duten Boluntariotza-jardueren Europako Urtea ospatuz.
Boluntario-lana herritartasun aktiboren funtsezko elementuetako bat da, zeinak, aldi berean, gizarte kohesioa indartu eta demokrazia garatzen baitu. 2011. urtean, gainera, Nazio Batuen Boluntarioen Nazioarteko Urtearen (2001) hamargarren urteurrena izan zen.
Europako Urte horren helburu orokorra izan zen Europar Batasuneko
boluntario-jardueren ikusgarritasuna areagotzea eta gizarte zibilak
haietan duen parte-hartzea bultzatzea.
Bere helburuak lortze aldera, Europako Urteak ekitaldi, erakusketa
eta gisa guztietako jarduera ugari babestu zituen. Horien artean,
honako hauek ditugu aipagarri:
TOUR AEV2011. Europar Batasuneko herrialde guztiak kurritu
zituen Tour bat, non boluntarioek beren lana erakutsi baitzuten,
elkar ezagutzeko aukera izan zuten eta konpromisoa hartu zuten
arduradun politikoekin eta jendearekin, oro har, beren energia
eta entusiasmoa helarazteko eta beren lanaren etorkizunerako gai
garrantzitsuei buruz eztabaidatzeko.
70
EUROPAR BATASUNARI ETA BIZKAIARI BURUZKO OHARRAK 2011n
71
AEV2011ren RELAY. Hogeita erreportarik Europako boluntarioen
aniztasuna azpimarratu zuten, Europar Batasuneko hogeita zazpi
estatu kideetako boluntarioekin lan egiten duten 54 erakunderi
buruzko audio eta bideo dokumentuen bitartez eta idatzizko
erreportajeen bitartez.
KONFERENTZIAK. Europa mailako bost konferentzia egin ziren, oso
ikusgarriak, Europako hiri desberdinetan. Haietara boluntarioen
munduetako alde interesdunak joan ziren, bai eta enpresaburuak
eta gobernuetako ordezkariak ere, boluntario-lanari eta haren
erronkei buruzko gai garrantzitsuak eztabaidatzeko.
Estatu mailan, zenbait jarduera egin ziren; besteak beste, azterlan
bat egin zen boluntario-lanaren egoerari buruz, boluntario-lanari
buruzko baliabideen zentro bat jarri zen abian, eta enpresen eta
boluntarioen gizarte erakundeen arteko lankidetza sustatu zen
topaketa eta mintegi batzuen bitartez.
Bilbon, irailaren 29an, jardunaldi bat egin zen Europako parte-hartze
sozialari eta boluntario-lanari buruz. Barakaldoko BECen lipdub
solidario bat grabatu zen martxoaren 12an, eta, maila erregionalean,
boluntario lanari buruzko film laburren lehiaketa bat ere antolatu
zen, EAEko unibertsitate desberdinetako ikasleekin.
Argibide gehiago hemen:
http://www.gizartelan.ejgv.euskadi.net/r45-
contpfc/es/contenidos/informacion/2011_ano_voluntariado/es_voluntar/2
011_ano_voluntariado.html
Top Related