Eskişehir Teknik Üniversitesi
Mühendislik Fakültesi
Endüstri Mühendisliği Bölümü
Hazırlayan:
Doç. Dr. Nil ARAS, 2019
Akademik takvim
4 Şubat Ders başlangıcı (1. hafta)
11-15 Mart 1. Ara sınav haftası (6. hafta)
15-19 Nisan 2. Ara sınav haftası (11. hafta)
23 Nisan / 1 Mayıs Tatil (23 Nisan Salı)
14 Mayıs Ders bitimi
15-29 Mayıs Finaller (15-17. hafta)
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
3
Değerlendirme
Ara sınav (II) % 30
Proje % 30
Final % 40 (20 puan proje konularından)
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
4
Ders kitabı
Chopra, S. ve Meindl, P. (2017). Tedarik Zinciri Yönetimi: Strateji, Planlama ve Operasyon 6. Baskı. Çeviri Ed. Doç. Dr. Emrah Bulut. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
(Orijinal kitap: Chopra, S., Meindl, P. (2015). Supply ChainManagement: Strategy, Planning, and Operations 6th ed. N.J: Pearson .)
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
5
3 kitabı okuyun!!!
Goldratt, E. M. ve Cox, J. (2005). Amaç
(The Goal: A process of ongoing improvement).
Çevirmen: Ayşe Bilge Dicleli. İstanbul: Optimist Yayınevi.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
6
Cox, J., Jacob, D. ve Berglang,
S. (2016). Hız
(Velocity: Combining Lean,
Six Sigma and the Theory of
Constraints to Achieve
Breakthrough Performance -
A Business Novel).
Çevirmen: Fezal Gülfidan.
İstanbul: Optimist Yayınevi.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
7
Goldratt, E. M. (2015). Şimdi
Anladım! Perakende ve
kısıtlar teorisi
(Isn’t it obvious? Retailing
and the theory of
constraints)
Çevirmen: Utkan Uluçay.
İstanbul: Optimist Yayınevi.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
8
Proje konuları
Tedarik zinciri performansı stratejik uyum ve kapsamın sağlanması (Bölüm 2)
Dağıtım ağlarının tasarımı ve çevrim içi satış uygulamaları (Bölüm 4)
Tedarik zincirinde eşgüdüm (Bölüm 10)
Tedarik zincirinde ulaştırma (Bölüm 14)
Tedarik zincirinde kaynak sağlama kararları (Bölüm 15)
Sürdürülebilirlik ve tedarik zinciri (Bölüm 17)
Tedarik zincirinde bilişim teknolojisi (Bölüm A)
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
9
Konular1. Ders kapsamı
2. Tedarik zinciri ile ilgili temel kavramlar
3. Tedarik zincirinde performans ölçümü: Verimlilik ölçme yöntemleri
4. Tedarik zincirinde performans ölçümü: Finansal göstergeler
5. Tedarik zincirinde ağ tasarımı : Kapasite tahsisi / Yer seçimi modelleri
6. Tedarik zincirinde ağ tasarımı : Bütünleşik yer seçimi modeli
7. Tedarik zincirinde bütünleşik planlama : Üretim planlama ve stok kontrol modelleri
8. Tedarik zincirinde bütünleşik planlama : Doğrusal programlama ile bütünleşik planlama yapılması
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
10
Konular
9. Tedarik zincirinde stratejik uyum ve kapsamın sağlanması
10. Dağıtım ağlarının tasarımı / Tedarik zincirinde ulaştırma
11. Tedarik zincirinde eşgüdüm / Tedarik zincirinde bilişim teknolojisi
12. Tedarik zincirinde kaynak sağlama kararları/ Sürdürülebilirlik ve tedarik zinciri
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
11
Tedarik
Araştırıp bulma, sağlama, elde etme 1
Gerekli olan makina, alet, aygıt, hammadde, malzeme, parça, yarı-ürün, ürün ve hizmetlerin uygun tedarikçilerden sağlanması amacıyla gerekli olan araştırma, seçme, planlama, stok kontrol, satın alma, nakliye, teslim alma, değerlendirme vb. faaliyetlerin tümü 2
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
13
1. Türk Dil Kurumu Güncel Sözlük, http://www.tdk.org.tr/, 2017.
2. Lojistik Derneği (LODER) Lojistik Terimler Sözlüğü,
http://www.loder.org.tr/tr/terimler.html, 2017.
Tedarik zinciri
Hammaddeler ile başlayan, ürünü kullanan müşteriler ile sona eren, bu çerçevede birçok şirketi birbirine bağlayan zincir. 1
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
15
1. Lojistik Derneği (LODER) Lojistik Terimler Sözlüğü,
http://www.loder.org.tr/tr/terimler.html, 2017.
Bir tedarik zinciri, ürünlerin, tedarikçiler, üreticiler, toptancılar, dağıtımcılar, perakendeciler ve nihai olarak da tüketiciler arasındaki hareketini sağlayan ilişkiler ve bağlantılar bütünüdür.
Mal ve hizmetlerin tedarik aşamasından, üretimine ve nihai tüketiciye ulaşmasına kadar birbirini izleyen tüm halkaları kapsar.
Tedarik zinciri
Bir müşteri ihtiyacını karşılamak için, doğrudan ya da dolaylı, gereken tüm aşamalar.
İmalatçıları, tedarikçileri, taşıyıcıları, depoları, perakendecileri ve müşterileri içerir.
Her şirket içerisinde, tedarik zinciri bir müşteri gereksiniminin karşılanmasında sağlanan tüm fonksiyonları kapsar (ürün geliştirme, pazarlama, süreçler, dağıtım, finans, servis)
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
17
Tedarik zinciri tarafları
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
18
Tedarikçi İmalatçı Dağıtıcı Perakendeci Müşteri
Tedarikçi İmalatçı Dağıtıcı Perakendeci Müşteri
Tedarikçi İmalatçı Dağıtıcı Perakendeci Müşteri
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
19
Kereste şirketi
Kağıt imalatçısı
Karton kutu
imalatçısı
Deterjan imalatçısı
MüşteriMağaza
ana depoMarket
Plastik hammadde imalatçısı
Kimyasal madde
imalatçısı
Tedarik zinciri
Müşteri, tedarik zincirinin ayrılmaz (bütünleyici) bir parçasıdır.
Ürünlerin tedarikçilerden imalatçılara, imalatçılardan dağıtıcılara (distribütör) ve bilgi, para ve ürünlerin her iki yönde hareketini içerir.
«tedarik ağı» ya da «tedarik şebekesi» terimini kullanmak daha doğru olabilir.
Tipik tedarik zinciri aşamaları : müşteriler, perakendeciler, toptancılar / dağıtımcılar, imalatçılar ve parça/ ham madde tedarikçiler.
Tüm aşamalar tüm tedarik zincirlerinde olmayabilir.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
20
Tedarik ağı
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
21
Üretici
firma
Tedarikçi
Tedarikçi
Tedarikçi
Tedarikçi
Müşteri
Müşteri
Müşteri
Müşteri
Tedarikçinin tedarikçisi
Tedarikçinin tedarikçisi
Tedarikçinin tedarikçisi
Tedarikçinin tedarikçisi
Tedarikçinin tedarikçisi
Tedarikçinin tedarikçisi
Tedarikçinin tedarikçisi
Müşterinin müşterisi
Müşterinin müşterisi
Müşterinin müşterisi
Müşterinin müşterisi
Müşterinin müşterisi
Müşterinin müşterisi
Müşterinin müşterisi
Müşterinin
müşterisi
Tedarikçinin tedarikçisi
Tedarik zinciri yönetimi1. Tedarik zincirinin ve bu zincir içinde yer alan tüm şirketlerin
uzun dönem performanslarını arttırmak amacıyla, söz
konusu şirketlere ilişkin işletme fonksiyonları ve
planlarının, zincirdeki tüm şirketleri içerecek şekilde,
sistematik ve stratejik eşgüdümü. 1
2. Hedeflenen müşteri hizmet düzeyini en düşük maliyetle
karşılamak, doğru zamanda doğru miktarda ve doğru yerde
mal üretimi ve dağıtımını sağlamak üzere tedarikçiler,
üreticiler, distribütörler ve perakendecileri en etkin ve
verimli şekilde eşgüdümünü sağlayan yönetim yaklaşımı. 1
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
22
1. Lojistik Derneği (LODER) Lojistik Terimler Sözlüğü,
http://www.loder.org.tr/tr/terimler.html, 2017.
Tedarik Zincirinin Amacı
Oluşturulan(ortaya çıkan) toplam değerin (faydanın) enbüyüklenmesi
Tedarik zinciri faydası = Müşteri değeri – Tedarik zinciri maliyeti
Ürünün müşteriye en son değeri ile müşterinin ihtiyacını karşılamak için gerekli olan çabanın maliyeti arasındaki fark
Tedarik zinciri faydası, müşteriden elde edilen gelir ile toplam tedarik zinciri maliyeti arasındaki farktır.
Fayda, tedarik zincirinin karlılığı ile direkt ilişkilidir.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
24
Tedarik zincirinin amacı
Örneğin, bir müşterinin bir mağazadan 200 TL ye kablosuz modem aldığını düşünün. (gelir)
Tedarik zinciri maliyetleri : bilgi, depolama, taşıma, parça imalatı, montaj vs.)
200 TL ve tüm bu maliyetlerin arasındaki fark tedarik zinciri karıdır.
Tedarik zinciri karlılığı, tedarik zincirinin tüm aşamaları boyunca paylaşılacak toplam kardır.
Başarı, toplam tedarik zinciri karlılığı ile ölçülmelidir, tek bir kademenin karı olarak değil!
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
25
Tedarik Zincirinin Amacı
Müşteri tek gelir kaynağıdır.
Maliyet kaynakları, tedarik zincirinin aşamaları arasındaki bilgi, ürünler ve para akışlarını içerir.
Etkili tedarik zinciri, toplam tedarik zinciri kazancını büyütmek için tedarik zinciri varlıklarının ve ürün, bilgi, ve para akışlarının yönetimidir.
Tedarik zinciri tasarım, planlama ve işlem kararları bir firmanın başarı ya da başarısızlığında önemli bir rol oynar.
Rekabetçi kalabilmek için, tedarik zincirleri değişen teknoloji ve müşteri beklentilerine uyum sağlamak zorundadır.
Doç. Dr. Nil Aras, ENM444, 2019
26
TEDARİK ZİNCİRİ KARARLARI
Başarılı bir tedarik zinciri yönetimi için, taraflar arasındaki bilgi, ürün ve para (fon) akışı ile ilgili birçok kararın verilmesi gerekir.
Her karar tedarik zincirindeki faydayı arttırmak içindir.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
27
TEDARİK ZİNCİRİNDE KARAR AŞAMALARI
1. Tedarik zinciri stratejisi ya da tasarımı
• İzleyen yıllar boyunca tedarik zinciri nasıl yapılandırmalı ?
2. Tedarik zinciri planlaması
İzleyen çeyrek dönem ya da yıl boyunca kararlar
3. Tedarik zinciri operasyonu
Günlük ya da haftalık işlemsel kararlar
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
28
Yönetsel karar türleri
Stratejik kararlar
Taktik kararlar
Operasyonel kararlar
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
29
Yapısal / yapısal olmayan kararlar
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
30
Yapısal olmayan kararlar
Yapısal kararlar
Yönetsel karar türleri
Stratejik kararlar
Taktik kararlar
Operasyonel kararlar
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
31
Tedarik zinciri tasarımı
Tedarik zinciri planlama
Tedarik zinciri operasyonu
Tedarik zinciri kararlarının önemi
Tedarik zinciri tasarım, planlama ve operasyon kararları firmanın başarı ya da başarısızlığında önemli bir rol oynamaktadır. Rekabetçi kalmak için, tedarik zincirleri değişen teknoloji ve müşteri beklentilerine uyum sağlamak zorundadır.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
32
Tedarik Zinciri Strateji ya da Tasarımı
Tedarik zincirinin konfigürasyonu, kaynakların tahsisi ve her aşamada (kademede) hangi süreçlerin yerine getirileceği hakkındaki kararlar
Tedarik zinciri tasarımı stratejik amaçları desteklemelidir.
Tedarik zinciri tasarım kararları uzun-dönem ve geriye dönüşleri yüksek maliyetli kararlardır. Bu yüzden, pazar belirsizliği hesaba alınmalıdır.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
33
Stratejik tedarik zinciri kararları
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
34
Dış kaynaklardan sağlanacak tedarik zinciri fonksiyonları
Tesislerin yerlerinin seçimi
Tesis kapasitelerinin belirlenmesi
Farklı yerlerde üretilecek ve depolanacak ürünler
Ulaştırma türleri (biçimleri)
Bilgi sistemlerinin yapısı
Tedarik zinciri planlama
Kısa dönem işlemleri yöneten politikalar kümesinin tanımlanması
Stratejik aşamada tasarlanan tedarik yapısı ile tespit edilir.
Hedef, verilen tesis edilmiş kısıtlar altında tedarik zinciri kazancını enbüyüklemektir.
Gelen yıldaki talebin tahmini ile başlar.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
35
Tedarik zinciri taktik kararları
Hangi pazarlara hangi yerlerden ürün gönderilecek
Planlanan stok miktarları
Taşerona verme
İzlenecek stok politikaları
Fiyat promosyonları
Pazar promosyonlarının büyüklük ve zamanlarının belirlenmesi
Talep belirsizliği, döviz kurları, planlanan zaman ufku boyunca rekabet durumu (gelecek rekabet) gözönünealınmalıdır.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
36
Tedarik Zinciri Operasyonları
Zaman ufku haftalık ya da günlük
Bu aşamada, bireysel müşteri siparişleri ile ilgili kararlar alınır.
Tedarik zinciri yapılandırması sabit ve planlama politikalarının tanımlı olduğu kabul edilir.
Hedef, gelen müşteri siparişlerini mümkün olduğunca etkili olarak sağlamaktır.
Belirsizlik çok daha az (kısa dönem ufku)
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
37
Tedarik Zinciri Operasyonel Kararlar
Bireysel siparişlerin üretim ya da stoktan karşılama kararı (stok ya da üretim arasında bölüştürmek)
Teslimat sürelerinin belirlenmesi
Bir depoda sipariş toplama listelerinin hazırlanması
Teslim çizelgelerinin hazırlanması
Araçların teslimat programlarının yapılması
İkmal siparişlerinin (ikmal emirlerinin) verilmesi.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
38
Anahtar nokta
Tedarik zinciri karar aşamaları, kararların uygulandığı zaman çerçevesine bağlı olarak, tasarım, planlama ya da operasyonel olarak sınıflandırılabilir.
Tasarım kararları, iyi bir planlama yapmayı kısıtlar ya da kolaylaştırır. Benzer şekilde, planlama kararları da etkili operasyonları engeller ya da imkan sağlar.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
39
TEDARİK ZİNCİRİ SÜRECİNİN GÖRÜNÜMÜ
Tedarik zincirinde, müşteri ihtiyaçlarını karşılamak için birbirini izleyen çok sayıda süreçler/ akışlar bulunur. Bir tedarik zincirinde gerçekleşen işlemleri görmek için iki yol vardır:
Döngü görünümü
(Çevrim bakış açısı)
İtme/çekme görünümü
(itme/çekme bakış açısı)
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
40
Tedarik zincirinde döngü görünümü
Tedarik zincirindeki süreçler, her birinin tedarik zincirinin iki ardışık aşaması arasındaki arayüzde yerine getirildiği, bir dizi döngüye bölünür.
Tedarik zincirinin döngü bakışı, açıkça her sürecin sahiplerini ve ilgili süreçleri tanımlar. Bu bakış, tedarik zincirindeki her üyenin sorumluluklarını ve rolleri ile her sürecin istenen çıktısını belirlediği için, operasyonel kararlar gözönünealındığında faydalıdır.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
41
Tedarik zinciri süreçlerinin döngü bakış açısı
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
42
Perakendeci
Tedarikçi
İmalatçı
Dağıtıcı
Müşteri
Müşteri sipariş çevrimi
Stok yenileme(ikmal) çevrimi
İmalatçevrimi
Tedarik / Satın almaçevrimi
Tedarik zinciri süreçlerinin döngü bakış açısı
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
43
Perakendeci
Tedarikçi
İmalatçı
Dağıtıcı
Müşteri
Müşteri sipariş çevrimi
Stok yenileme(ikmal) çevrimi
İmalatçevrimi
Tedarik / Satın almaçevrimi
Döngülerin alt süreçleri
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
44
Tedarikçi aşamasıÜrünü pazarlar
Alıcı aşamasıÜrünün
siparişini verir
Tedarikçi aşamasıSiparişi alır
Tedarikçi aşaması Siparişi tedarik
eder
Alıcı aşamasıTedariği alır
Alıcıdan geri dönen ters
akışlar
Tedarik zincirinde itme/çekme bakış açısı
Süreçler, müşteri siparişine cevap olarak mı yoksa müşteri siparişleri gelmeden tahmine dayalı olarak mı başlatıldığına bağlı olarak iki sınıfa ayrılır.
Çekme süreçleri, müşteri siparişinin alınması ile başlatılırken, itme süreçleri müşteri siparişlerinin beklentisi ile sağlanır.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
46
Süreç n-1
Süreç n
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
47
. . .. . .
İtme/çekme sınırı
Müşteri siparişinin alındığı nokta
İtme süreçleri Çekme süreçleri
Süreç 2
Süreç k+1
Süreç k
Süreç 1
Tedarik zinciri süreçleri
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
48
Perakendeci
Tedarikçi
İmalatçı
Müşteri
Müşteri sipariş çevrimi
Stok yenileme ve İmalat çevrimi
Tedarik / Satın almaçevrimi
ÇEKME SÜREÇLERİ
İTMESÜREÇLERİ
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
49
Tedarikçi
İmalatçı
Müşteri
Müşteri siparişi ve üretim çevrimi
Stok yenileme çevrimi
ÇEKME SÜREÇLERİ
İTMESÜREÇLERİ
Tedarik zincirlerinin itme/çekme bakış açısı
Tedarik zinciri süreçleri, müşteri talebi ile ilişkili yürütme zamanlarına bağlı olarak iki sınıfa ayrılır.
Çekme : Yürütme işlemi, bir müşteri siparişine cevap olarak başlatılır. (reaktif)
İtme: Yürütme işlemi, müşteri siparişlerinin beklentisine göre başlatılır (kurgusal/ tahmini)
İtme / çekme sınırı, itme süreçleri ile çekme süreçlerini birbirinden ayırır.
Bu bakış, tedarik zinciri tasarımı ile ilişkili stratejik kararlar gözönüne alındığında yararlıdır.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
50
Tedarik Zinciri Makro Süreçleri
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
51
• (Customer Relationship Management)
Firma ve müşterileri arasındaki arayüzdeki tüm süreçler
Müşteri ilişkileri yönetimi - CRM
• (Internal Supply Chain Management)
İçsel tedarik zinciri yönetimi (Tedarik zinciri iç yönetimi) - ISCM
• (Supplier Relationship Management)
Tedarikçi ilişkileri yönetimi - SRM
Bir firma içerisinde, tüm tedarik zinciri aktiviteleri 3 makro süreçten birisine dahildir : CRM, ISCM ve SRM.
Başarılı tedarik zinciri yönetimi için, bu üç makro sürecin integrasyonu çok önemlidir.
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
52
Tedarik zinciri makro süreçleri
Kaynak
Pazarlık
Satın alma
Tasarım işbirliği
Tedarik işbirliği
Doç. Dr. Nil Aras, Tedarik Zinciri Modelleme, 2018
53
SRM ISCM CRM
Tedarikçi Firma Müşteri
Stratejik planlama
Talep tahmini
Tedarik planlama
İkmal
Yedek parça
Pazarlama
Fiyatlandırma
Satış
Çağrı merkezi yönetimi
Sipariş yönetimi
Top Related