ENERJİ POLİTİKALARI

5.GRUP SUNUMU

 1)-Enerji Arz Güvenliği ve Talep Güvenliği  - Anıl KÖROĞLU

2)-Enerji Koridoru Olarak Türkiye - Serkan BAYSAK 3)- Türkiye'nin Enerji Jeopolitiği - Burhan YILDIRIM 4)-Türkiye'nin Enerji Projeleri   

                            - Petrol Boru hatları - Tanzer YURDUSEVEN

                     - Doğalgaz Boru hatları - Salih KIS

5)-Ortadoğu'nun Enerji Jeopolitiği - Vedat ZENGİN 6)-Kafkasların Enerji Jeopolitiği - Murat AKKAYA

ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ

VE

ENERJİ TALEP GÜVENLİĞİ

Enerjide arz güvenliği, enerjide dışa bağımlılık ile ters giden bir olgudur. Dışa bağımlılığınız ne kadar çoksa, enerjide arz güvenliğiniz o kadar azdır. İşte bu yüzden, enerji üretimini artırmak kadar, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek de önemli bir seçenektir.

Türkiye'nin enerji arz güvenliği tedbirleri kabaca:

- Yerli ve yenilenebilir enerjiye önem vermek- Enerji arz çeşitliliğini sağlamak için fosil yakıtlara alternatif olarak nükleer enerjiye yönelmek- Doğal gaz ithal kaynaklarını çeşitlendirmek- Doğal gaz depolama tesislerinin yapımını güçlendirmek 

TÜRKİYENİN ENERJİ ARZ POLİTİKALARIGelişmekte olan ülkemizin enerji talebi

artma eğilimindedir. Uluslararası Enerji Ajansı Projeksiyonları, gelecek 25 yıl içerisinde dünya enerji tüketiminin %60’ın üzerinde artacağını öngörmektedir. Türkiye’de ise enerji tüketiminin, 2020 yılına kadar, dünya ortalamasının üzerinde artacağı tahmin edilmektedir.

Ülkenin enerji kaynakları arasında da belirli bir denge gözetmek gerekmektedir

Türkiye enerjisinin % 33’ü petrolden,

%28 kömürden, % 29 doğalgazdan ve %10’u yenilenebilir kaynaklardan sağlanmaktadır.

PETROL Türkiye’de bilinen üretilebilir petrol rezervleri

2007 yılı itibarı ile 37.3 milyon ton, yılda tüketilen petrol (ürünü) tüketimi ise 31

milyon tondur. Rafinerilerimizde işlenen 25.5 milyon

tonun, sadece 2.2 milyon tonu yerli üretimdir. Türkiye petrol ve petrol ürünlerinin net

ithalatçısıdır.

Türkiye’de etkili bir petrol kanunun tasarlanması, petrol üretimine de ivme kazandıracaktır.

Potansiyel kara alanlarımızın %80’inde, denizlerimizin ise %99’unda henüz hiçbir arama faaliyeti yürütülmemiştir. Dünyada bir yılda 20,000’den fazla kuyu açılırken, Türkiye

Cumhuriyeti tarihinde sadece 3,326 kuyu açılabilmiştir

Türkiye, enerjide arz güvenliğini sağlamak ve Avrupa ve dünya pazarlarına açılan etkin bir

ülke olabilmek amacıyla uluslararası alanda da belirli projeler gerçekleştirmektedir.

Türkiye’nin tamamlanmış ve yürütülen uluslararası projeleri şunlardır:

Tamamlanmış uluslararası

projeler

Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı

Hazar Denizi’nden Akdeniz’e Rusya topraklarını geçmeden ve Boğazlar’ı kullanmadan geçiş sağlayan ilk projedir. 13 Temmuz 2006 tarihinde işlerliğini kazanmıştır. 1,776 km uzunluğundaki hattın azami kapasitesi günde 1 milyon varildir. Bu kapasitenin 1.6 milyon

varile çıkarılması için çalışmalar sürdürülmektedir.

Kerkük-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı

Kuzey Irak’ın Kerkük kentinden Türkiye’nin Ceyhan Limanı’na 600 mil uzunluğunda iki

paralel boru hattı ile günde azami 1.6 milyon varil taşınmaktadır. Ancak, hat düzensiz bir şekilde çalışmaktadır. Enerji terminali rolünü üstlenebilmek için boru hatlarının güvenliğinin sağlanması önem taşımaktadır.

Planlama aşamasında olan projeler

Samsun-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı

Samsun-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı projesi, her ne kadar yurtiçi petrol taşıma projesi gibi görünse de, aslında dünyadaki günlük petrol tüketiminin yaklaşık % 3.7’sinin geçtiği Türk Boğazlarının yerine ikame bir proje olması açısından uluslararası bir niteliği bulunmaktadır.

DOĞALGAZ

Diğer fosil kaynaklara göre çevre açısından daha temiz ve verimliliği yüksek bir kaynak

olması nedeniyle doğal gaz, 1980’li yılların ikinci yarısından itibaren, enerji tüketimi

içerisinde daha yüksek bir paya sahip olmuştur. TPAO’nun Hamitabat sahasından üretilen

gazın yanı sıra, 1987 yılında Rusya Federasyonu ile imzalanan anlaşma kapsamında ülkemiz

ilk kez enerji tüketimi için doğal gaz ithal etmiştir.

Tamamlanmış Uluslararası Projeler

Türkiye hem yurtiçi tüketim amaçlı, hem de enerji geçiş ve terminal ülkesi olma iddiasını güçlendirmek için belirli uluslararası projeleri tamamlamış ve yürütmektedir.

Bu projeler:

Mavi Akım Doğal Gaz Boru Hattı

Mavi Akım, Karadeniz’in altından geçerek Rus gazını doğrudan Türkiye’ye ulaştıran ve

Samsun’dan Ankara’ya kadar uzanan, azami seviyede ülkemize yılda 16 milyar m³ gaz

ulaştıracak bir boru hattıdır. Mavi Akım ile Türkiye’ye gaz sevki 2003 yılı Şubat ayında

başlamıştır. Mavi Akım Projesi, Türkiye’nin Rusya’ya bağımlılığını artırmasından ve

gerçekleştirilebilecek diğer projelere yer bırakmamasından dolayı eleştirilmektedir.

Baku-Tiflis-Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı

Büyük bir kısmı Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı’na paralel bir şekilde inşa edilen doğal gaz boru hattı, 2007 yılında tamamlanmış ve ilk doğal gaz 3 Temmuz 2007 tarihinde Türkiye’ye ulaşmıştır. Bu hattan gelecekte yılda 5 milyar m³ doğalgaz satın alınması hedeflenmektedir

Türkiye-Yunanistan Doğalgaz Boru Hattı

Azerbaycan’dan alınacak doğal gazın Türkiye üzerinden Yunanistan’a ulaştırılacağı doğalgaz

hattı 18 Kasım 2007 tarihinde işlerlik kazanmıştır. Bu hat, ilk kez Rusya’yı by-pass ederek

Kafkasya’dan Avrupa’ya doğalgaz sağlama imkanı doğurmuştur. Bu açıdan Avrupa

Birliği’nin kaynak çeşitlendirme prensibi açısından çok önemlidir. Türkiye-Yunanistan boru hattı projesi ile Yunanistan’a yılda 750 milyon m³ doğal gaz iletilecektir

İran-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı

2002 Ocak ayında, İran ile Türkiye arasındaki 10 milyar m³’lük doğal gaz boru hattı

çalışmaya başlamıştır. 750 mil uzunluğundaki boru hattı Tebriz’den Ankara’ya kadar

uzanmaktadır. Hattın azami doğal gaz sevkiyat kapasitesinin yılda 495 Bcf olmasına rağmen, yılda 100-150 Bcf doğal gaz elde edilmektedir.

Planlama aşamasında olan projeler

Doğu Avrupa Gaz Ringi

Türkiye-Yunanistan doğal gaz boru hattına İtalya’nın dahil olmasıyla oluşturulacak boru hattıdır. Boru hattından Yunanistan’a 3 milyar m³, İtalya’ya ise 8 milyar m³ doğal gaz iletilmesi hedeflenmektedir.

Nabucco Doğalgaz Boru Hattı Projesi

Avrupa’nın hızla artan gaz ithalat gereksiniminin, özellikle Türkiye üzerinden geçecek alternatif hatlarla karşılanması kapsamındaki en önemli projedir. Hattın Türkiye’den sonra Bulgaristan, Romanya,Macaristan ve Avustur-

ya’ya ulaşması hedeflenmektedir.

Elektrik

Türkiye’nin enerji arz politikaları sadece birincil enerji kaynaklarından oluşmamaktadır.

Türkiye, hali hazırda 61,000 MW’lık kurulu güç kapasitesi ve yıllık 198 milyar kWh elektrik tüketimi ile bölgesinde elektrik ticareti yapılması ve elektrik arzının dengelenmesi açısından çok önemli bir konumdadır.

Özellikle Avrupa ile olan zaman farkı, Türkiye’nin AB ile

enterkonneksiyonu sağlandığı takdirde iki taraf için de elektrik arzının dengelenmesinde

önemli rol oynayacaktır. Böyle bir enterkonneksiyon sisteminin kurulması, yedek kapasitenin

ortak kullanılarak yeni üretim tesislerinden tasarruf edilmesini, arızalar sonucu oluşan üretim

kayıplarında kesintilerin asgari seviyeye indirilmesini, ülkeler arası elektrik ticaretinin artırılmasını ve maliyeti en düşük tesislerin çalıştırılmasıyla ortak işletme tasarrufu sağlayacaktır.

Türkiye’de elektrik piyasalarında liberalizasyonun gecikmesi, ülkemizi yaşanmakta olan mali krizin etkilerinin aşılması ile beraber arz sıkıntısı riski ile karşı karşıya bırakacaktır.

Sektörlerimizin, enerjiye rekabetçi fiyatlardan ve sürekli olarak erişimi için liberalizasyon

sürecinde hız kesilmemeli ve dağıtım ve üretim özelleştirmelerine devam edilmelidir.

Kaynakça Türkiye-AB Karma İstişare Komitesi 26.

Toplantısı İstanbul, Türkiye 27-28 Nisan, 2009

http://www.tobb.org.tr/AvrupaBirligiDairesi/Dokumanlar/Faaliyetler/kik/(8)%20Turkey%20Energy%20Supply%20Policies%20Report%20Mr%20%20Hakman_TR.pdf