EMN Polska I www.emn.gov.pl
WEWNĄTRZUNIJNA MOBILNOŚĆ OBYWATELI PAŃSTW TRZECICH
KAROLINA ŁUKASZCZYK
…cel badanialepsze zrozumienie krajowych przepisów, polityk i praktyk, w tym rozpoznanie, które grupy obywateli państw trzecich trafiają w luki w dorobku prawnym UE,
zidentyfikowanie kluczowych wyzwań/przeszkód, które mogą wpływać na wewnątrzunijną mobilność obywateli państw trzecich związaną z pracą,
analiza zakresu dostępności statystyk dotyczących skali legalnej wewnątrzunijnej mobilności obywateli państw trzecich,
krytyczna analiza niektórych założeń kształtujących dotychczas przygotowywany dorobek prawny UE.
EMN Polska I www.emn.gov.pl
NO
SE
FI
EELV
LT
PL
SKCZ
HUATSI
RO
BG
GR
CY
DE
DK
NLBELU
FR
ITES
PT
UKIE
MT
21 PAŃSTW WZIĘŁO UDZIAŁ W BADANIU ESM
NO
SE
FI
EE
LV
LT
PL
SKCZ
HUATSI
RO
BG
GR
CY
DE
DK
NLBELU
FR
ITES
PT
UKIE
MT
6 PAŃSTW DOSTARCZYŁO PEŁNE STATYSTYKI ZA OKRES 2007-201114 PAŃSTW POSIADA CZĘŚCIOWE DANE
1 PAŃSTWO NIE POSIADA ŻADNYCH DANYCH
…skala zjawiska wewnątrzunijnej mobilności
liczba obywateli państw trzecich przemieszczających się z jednego państwa UE do drugiego jest relatywnie niska (DE – ok. 35 tys., Szwecja – ok. 2,5 tys.),
mobilność obywateli państw trzecich stanowi niewielki odsetek wewnątrzunijnej mobilności wszystkich cudzoziemców (1,2% - 8,7%) i jest proporcjonalnie mniejsza w porównaniu do mobilności obywateli UE,
EMN Polska I www.emn.gov.pl
…skala zjawiska wewnątrzunijnej mobilności (2)
Kraj UE Grupa cudzoziemców 2007 2008 2009 2010 2011 Ogółem % wzrost
Austria
Mobilni OPT z krajów UE plus Norwegii, Szwajcarii, Islandii i Liechtensteinu 1,233 1,36 1,354 1,496 1,648 7,091 33.6%
Rejestracja mobilnych obywateli UE 33,194 38,617 36,438 35,825 45,798 189,872 38.0%
% mobilnych OPT w porównaniu do mobilnych OPT+moblinych obywateli UE 3.6 3.4 3.6 4.0 3.5 3.6
Niemcy
Mobilni OPT z krajów UE plus Norwegii, Szwajcarii, Islandii i Liechtensteinu 3,784 4,982 6,761 7,873 11,532 34,932 204.7%
Mobilni obywatele UE 331,103 323,328 331,17 376,217 501,997 1,863,815 51.6%
% mobilnych OPT w porównaniu do mobilnych OPT+moblinych obywateli UE 1.1 1.5 2.0 2.0 2.2 1.8
Finlandia
Mobilni OPT z krajów UE 461 502 473 464 540 2,44 17.1%
Mobilni obywatele UE 12,434 13,388 12,162 11,727 14,378 64,089 15.6%
% mobilnych OPT w porównaniu do mobilnych OPT+moblinych obywateli UE 3.6 3.6 3.7 3.8 3.6 3.7
Niderlandy
Imigracja zarobkowa OPT, którzy wjechali z kraju UE 722 892 824 818 1,11 4,366 53.7%
Mobilni obywatele UE 27,393 37,004 34,496 38,566 44,033 181,492 60.7%
% mobilnych OPT w porównaniu do mobilnych OPT+moblinych obywateli UE 2.6 2.4 2.3 2.1 2.5 2.3
Szwecja
Mobilni OPT z krajów UE plus Norwegii, Szwajcarii, Islandii i Liechtensteinu 1,656 1,754 1,86 1,973 2,156 9,399 30.2%
Mobilni obywatele UE 19,387 19,398 17,606 18,48 23,226 98,097 19.8%
% mobilnych OPT w porównaniu do mobilnych OPT+moblinych obywateli UE 7.9 8.3 9.6 9.6 8.5 8.7
Wielka Brytania
Szacunek migracji długookresowej OPT, którzy wjechali z kraju UE 1,000 2,000 1,000 2,000 3,000 9,000 200%
Szacunek migracji długookresowej obywateli UE, którzy wjechali z kraju UE 154,000 160,000 137,000 146,000 147,000 744,000 -7%
% mobilnych OPT w porównaniu do mobilnych OPT+moblinych obywateli UE 0.6 1.2 0.7 1.4 2.0 1.2
EMN Polska I www.emn.gov.pl
…skala zjawiska wewnątrzunijnej mobilności (3)
tendencja wzrostowa, z kilkoma wyjątkami (największy wzrost w Niemczech i Wielkiej Brytanii),
cudzoziemcy – spoza krajów UE – bardziej skłonni migrować do kraju sąsiedniego, niezależnie od obowiązującego w nim języka urzędowego,
profil mobilnych obywateli państw trzecich: wykwalifikowani oraz wysoko wykwalifikowani, w wieku 25-44, głównie mężczyźni,
głównie obywatele Indii, Chin, państw Afryki Północnej oraz USA,
mobilni rezydenci długoterminowi UE → 0 - 3.3 tys. (najwięcej we Francji, Szwecji i Niemczech),
EMN Polska I www.emn.gov.pl
…ułatwienia w zakresie wewnątrzunijnej mobilności dotyczą 6 kategorii cudzoziemców
ułatwienia w zakresie wewnątrzunijnej mobilności przysługują, w ramach dorobku prawnego UE, jedynie niektórym kategoriom obywateli państw trzecich:
członkowie rodzin obywateli UE,
rezydenci długoterminowi UE,
posiadacze „Niebieskiej Karty UE”,
studenci,
naukowcy,
pracownicy delegowani.
w przyszłości również: cudzoziemcy przeniesieni w ramach przedsiębiorstwa oraz migranci sezonowi, studenci i naukowcy.
EMN Polska I www.emn.gov.pl
…kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień
rezydenci długoterminowi UE w innym PCz:
Niemcy: wyłącznie środki na utrzymanie się i ubezpieczenie zdrowotne,
Niderlandy: brak konieczności ubiegania się o krajowy tytuł pobytowy,
Cypr: nieograniczony okres ważności krajowego zezwolenia pobytowego, Słowacja: krajowe zezwolenie wydawane na 5 lat,
Irlandia, Wlk. Brytania: brak jakichkolwiek ułatwień,
posiadacze Niebieskiej Karty UE w innym PCz:
zróżnicowany pułap wymaganego wynagrodzenia: 15 300 € (PL), 52 500 € (AT),
Niderlandy: brak konieczności ubiegania się o krajowy tytuł pobytowy,
Litwa: brak wymogu posiadania zezwolenia na pracę,
Irlandia, Wlk. Brytania: brak jakichkolwiek ułatwień,
EMN Polska I www.emn.gov.pl
…kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień (2)
naukowcy (pobyty powyżej 3 miesięcy):
CY, CZ, DE, EE, FR: wymóg podpisania nowej umowy z jednostką badawczą,
Czechy: dokumentacja medyczna i wypis z rejestru karnego,
Francja: wymóg posiadania minimalnych kwalifikacji,
Niemcy, Polska: deklaracja jednostki badawczej o pokryciu kosztów wydalenia,
Estonia: złożenie wniosku o wizę lub zezwolenie pobytowe w placówkach zagranicznych za granicą,
CZ, PL, SE: brak wymogu posiadania zezwolenia na pracę,
EMN Polska I www.emn.gov.pl
…kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień (3)
EMN Polska I www.emn.gov.pl
studenci:
PL: brak ograniczeń dot. typu studiów oraz okresu zamieszkania w 1 PCz,
wymagana dokumentacja – taka sama jak przy wjeździe z kraju spoza UE,
Cypr: obecność w innym PCz może być wzięta pod uwagę w procedurze legalizacyjnej
pracownicy delegowani:
AT, BE, CZ, FR, IE, IT, LV, LT, MT, NL, PL, SE, UK: brak wymogu posiadania zezwolenia na pracę, przy spełnieniu określonych warunków (pobyt do 3 miesięcy),
Grecja: wjazd na podstawie oddelegowania nie jest wliczany w kwoty imigracyjne
Czechy, Cypr: prawa do mobilności zrównane z prawami przyznanymi obywatelom UE
…kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień (4)
EMN Polska I www.emn.gov.pl
pozostałe grupy migrantów:
pracownicy transgraniczni:
BE, FR, DE, IE, IT: brak konieczności ubiegania się o zezwolenie pobytowe,
pracownicy sezonowi:
Austria: wyłącznie świadectwo odprawy celnej,
Finlandia: brak konieczności ubiegania się o zezwolenie pobytowe,
Włochy: wyłącznie zaraportowanie swojego pobytu pod groźbą kary,
Belgia (Flandria): brak testu rynku pracy, przyspieszona procedura wydania zezwolenia na pracę,
…kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień (5)
EMN Polska I www.emn.gov.pl
pozostałe grupy migrantów:
zawody regulowane:
Irlandia: historia migracyjna może być brana pod uwagę w procedurze legalizacyjnej,
Luksemburg: ułatwienia dot. uznawania kwalifikacji,
pracownicy wysoko wykwalifikowani (Austria, Niderlandy),
zawody deficytowe w danym PCz (Czechy),
przedsiębiorcy (Słowacja).
…pozostałe ograniczenia
w zakresie dostępu do rynku pracy:
zasada preferencji pracowników UE/EFTA,
test rynku pracy,
roczne limity dotyczące migracji zarobkowych,
zezwolenie na pracę przypisane jednemu pracodawcy, określonej profesji, określonemu obszarowi geograficznemu,
w zakresie mobilności:
roczne limity dotyczące wjazdu,
w zakresie wynagrodzenia:
wyższa praca minimalna dla obywateli państw trzecich,
płaca minimalna dla migrantów długoterminowych, posiadaczy Niebieskiej Karty UE, naukowców,
EMN Polska I www.emn.gov.pl
…pozostałe ograniczenia (2)
w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej:
minimalny kapitał zakładowy,
korzystność dla krajowej gospodarki,
plan wykonalności przedsięwzięcia i dowód rentowności działalności,
tworzenie nowych miejsc pracy,
określone środki na utrzymanie,
doświadczenie w prowadzeniu działalności,
znajomość języka,
określony dochód za ubiegły rok przy ubieganiu się o kolejne zezwolenie
w zakresie uznawalności wykształcenia:
długość i koszt procedury,
uciążliwe wymagania dot. niezbędnej dokumentacji
EMN Polska I www.emn.gov.pl
…pozostałe ograniczenia (3)
w zakresie do świadczeń z systemu ubezpieczeń i pomocy społecznej
ograniczenie dostępu do świadczeń nieskładkowych,
niskie świadczenia,
ograniczenie do określonych kategorii cudzoziemców,
w zakresie prawa do łączenia rodzin:
ograniczenie dostępu do rynku pracy dla członków rodziny,
niskie zarobki w danym kraju,
brak programów integracyjnych.
koszt procedury o wydanie zezwolenia.
EMN Polska I www.emn.gov.pl
stopień, w którym transpozycja dyrektyw ułatwiła dostęp cudzoziemców do mobilności, wydaje się być niewielki,
nieliczne przepisy krajowe ułatwiające mobilność osób, których prawo do mobilności nie zostało uregulowane w dorobku prawnym UE,
regulacje kształtujące mobilność obywateli państw trzecich - pomiędzy przepisami krajowymi dot. wjazdu cudzoziemców bezpośrednio z kraju pochodzenia oraz bardzo korzystnymi warunkami dot. przemieszczania się obywateli UE,
EMN Polska I www.emn.gov.pl
…konkluzje
EMN Polska I www.emn.gov.pl
Dziękuję Państwu za uwagę!
KAROLINA ŁUKASZCZYKKrajowy Punkt Kontaktowy Europejskiej Sieci Migracyjnej w Polscee-mail: [email protected]