EGZAMIN GIMNAZJALNY W ROKU SZKOLNYM 2011/2012
CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA
JĘZYK POLSKI
PRZYKŁADOWY ZESTAW ZADAŃ
PAŹDZIERNIK 2011
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Strona 2 z 11
ZEMSTA AKT I
SCENA DRUGA
Cześnik
[…] Teraz inne dam zlecenie:
Mości Papkin – ja się żenię. […]
Papkin
Tak się cieszę
I w tę sprawę chętnie spieszę.
Powiedz, gdzie mam błysnąć chwałą?
Mamże zostać dziewosłębem?
Mamże zmusić zbyt zuchwałą?
Mamże skłonić zbyt nieśmiałą?
Mamże, jeśli cudzą żoną,
Jej tyrana przeszyć łono...
Cześnik
Cóż, u diabła, za szaleństwo!
Papkin
Znasz, Cześniku, moje męstwo.
Cześnik
Słuchaj, mówiąc między nami,
Bez mej chluby, twej urazy,
Więcej niż ty, mój Papkinie,
Mam rozumu tysiąc razy.
Papkin chce przerwać, co Cześnik znakiem wstrzymuje
Lecz rozprawiać z niewiastami...
Owe jakieś bałamutnie,
Afektowe świegotanie –
Niech mi zaraz łeb kto utnie,
Nie potrafię, mocium panie –
Ty więc musisz swą wymową...
Papkin
Już jest twoją, daję słowo.
Chcesz? Przysięgnę – masz już żonę.
Bo ja szczęście mam szalone –
Tylko spojrzę, każda moja,
A na każdą spojrzeć umiem. […]
Aleksander Fredro, Zemsta, [w:] tegoż, Komedie. Wybór, Warszawa 1978.
Zadanie 1.
Dokończ poniższe zdanie, wybierając odpowiedź spośród podanych.
Z tekstu wynika, że Cześnik chce wysłać Papkina do swej wybranki, ponieważ
A. nie ma czasu na szukanie żony.
B. podziwia jego odwagę.
C. uważa go za mądrzejszego od siebie.
D. nie umie rozmawiać z kobietami.
Strona 3 z 11
Zadanie 2.
Dokończ poniższe zdanie, wybierając odpowiedź spośród podanych.
Wyraz „świegotanie” oznacza w tekście rozmowę prowadzoną w tonie
A. lekkim i kokieteryjnym.
B. władczym i poważnym.
C. uprzejmym i naturalnym.
D. chłodnym i stanowczym.
Zadanie 3.
Dlaczego Papkin przyjmuje zlecenie Cześnika? Wybierz odpowiedź spośród podanych.
A. Bardzo chce mu pomóc.
B. Jest odpowiedzialnym człowiekiem.
C. Uważa się za znawcę kobiet.
D. Bardzo się nudzi.
Zadanie 4.
Jakie cechy charakteru Papkina ujawniły się w przytoczonej rozmowie? Wybierz
odpowiedź spośród podanych.
A. Odwaga i zuchwałość.
B. Nieśmiałość i niecierpliwość.
C. Roztropność i męstwo.
D. Próżność i zarozumialstwo.
Zadanie 5.
Uzupełnij poniższe zdanie właściwym określeniem z ramki.
Z przytoczonego fragmentu wynika, że Cześnik traktuje Papkina z .
A. serdecznością B. podejrzliwością C. lekceważeniem
D. bezwzględnością
Zadanie 6.
Poniżej zapisano cztery zdania odnoszące się do Zemsty Aleksandra Fredry.
Które z nich jest prawdziwe? Wybierz odpowiedź spośród podanych.
A. Cześnik kłócił się ze swoim sąsiadem Rejentem.
B. Papkin miał namówić Klarę do ślubu z Cześnikiem.
C. Papkin został poczęstowany przez Rejenta zatrutym winem.
D. Cześnik i Rejent pojedynkowali się o Podstolinę.
A / B / C / D
Strona 4 z 11
Zadanie 7.
Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli
jest fałszywe.
7.1. Zemsta reprezentuje rodzaj literacki, w którym nie ma narratora. P F
7.2. W Zemście występują tekst główny i tekst poboczny. P F
7.3. W przytoczonym fragmencie Zemsty dominuje monolog. P F
Serwować – słowo to znaczyło najpierw: podawać piłkę przeciwnikowi w tenisie, siatkówce
i niektórych innych grach. Dziś używane jest również w znaczeniu podawać do stołu, a także
w innych sytuacjach mających jakiś związek z dawaniem lub przekazywaniem czegoś.
Czytamy więc w prasie, że telewizja serwuje rozrywkę (zamiast dostarczać jej), że szkoły
serwują wiedzę (zamiast ją przekazywać), że rzemieślnicy serwują usługi (zamiast świadczyć
je), że biura turystyczne serwują wczasy (zamiast je oferować) itd. Trudno powstrzymać się
od uwagi, że autorzy takich wypowiedzi serwują czytelnikom nie najlepszą polszczyznę. […]
Na podstawie: Mirosław Bańko, Mały słownik wyrazów kłopotliwych, Warszawa 2003.
Zadanie 8.
Dokończ poniższe zdanie, wybierając odpowiedź spośród podanych.
Z podanego hasła słownikowego wynika, że znaczenie słowa „serwować”
A. nie zmieniło się.
B. zawęziło się.
C. poszerzyło się.
D. zupełnie się zmieniło.
Zadanie 9.
Dokończ poniższe zdanie, wybierając odpowiedź spośród podanych.
Poprzez użycie w ostatnim zdaniu sformułowania „autorzy takich wypowiedzi serwują
czytelnikom nie najlepszą polszczyznę” autor
A. żartobliwie skrytykował nadużywanie wyrazu „serwować”.
B. zaproponował użycie wyrazu „serwować” w nowym znaczeniu.
C. humorystycznie ukazał poprawne zastosowanie wyrazu „serwować”.
D. dał przykład zastosowania wyrazu „serwować” zgodnie z jego dawnym znaczeniem.
Zadanie 10.
Oceń, czy w poniższych zdaniach wyraz „serwować” został użyty zgodnie z normą
wzorcową. Wybierz T (tak), jeśli zdanie jest prawdziwe, albo N (nie) – jeśli jest fałszywe.
Nasza szkoła serwuje bogatą ofertę zajęć pozalekcyjnych. T N
Siatkarki drużyny przeciwnej świetnie dziś serwowały. T N
Strona 5 z 11
Zadanie 11.
Które z poniższych zdań są trafnymi wnioskami z analizy podanego hasła
słownikowego? Wybierz T (tak), jeśli zdanie jest trafnym wnioskiem, albo N (nie) – jeśli
nie jest.
11.1. Język jest tworem żywym, podlegającym ciągłym zmianom. T N
11.2. Zmiany związane z nowymi znaczeniami wyrazów zawsze są błędami
językowymi. T N
11.3. Wydawnictwa poprawnościowe podają przykłady wyłącznie
poprawnego użycia wyrazów. T N
11.4. Na podstawie hasła słownikowego można wnioskować o niektórych
mechanizmach rządzących językiem. T N
Zadanie 12.
Aniu!
Twoja mama , już jesteś,
więc do mnie dziś wieczorem pogadać.
Aga
12.1. Wypełnij luki w tekście odpowiednimi sformułowaniami spośród podanych poniżej
propozycji.
Luka 1. rzekła mi; dała mi znać
Luka 2. iż; że
Luka 3. wpadnij; przybądź
Luka 4. Całuję; Z poważaniem
1. 2.
3.
4.
Strona 6 z 11
12.2. Dokończ poniższe zdanie, wybierając odpowiedź spośród podanych.
Sformułowania lub wyrazy, którymi nie można uzupełnić luk, nie pasują do tekstu pod
względem
A. gramatycznym.
B. stylistycznym.
C. znaczeniowym.
D. frazeologicznym.
HENRYK SIENKIEWICZ
O SWOJEJ WŁASNEJ TWÓRCZOŚCI
Niegdyś na pytanie: jak tworzę? – odpowiedziałem, że tworzę jak kucharka, która nie
lubi, aby jej zaglądano do garnków. Mówić o sobie jest zawsze niezbyt przyjemnie. Ponieważ
Pańska ankieta ma na celu objąć wszystkich żyjących polskich pisarzy, przeto nie chcąc się
wyłączać, odpowiadam na zawarte w niej pytania, co następuje:
1) Jak powstaje pomysł artystyczny, na to trudno jest odpowiedzieć. Może on powstać
pod wpływem wszelkich pobudek, pod wpływem uczuć i idei osobistych albo
zaobserwowanych w otoczeniu; pod wpływem prądów społecznych, wypadków dziejowych,
pod wpływem patriotyzmu i uczuć humanitarnych. Poddaje, a raczej podsuwa go czasem
natura i jej zjawiska, czasem przeczytane książki, widziane obrazy, słowem: wszelkiego
rodzaju pobudki działające na wyobraźnię artystyczną i jednocześnie na uczucie.
Objaśniam to przykładami z moich własnych utworów:
Szkice węglem powstały z obserwacji stosunków wiejskich po uwłaszczeniu1, które to
uwłaszczenie wytworzyło (dziś już na szczęście zasypaną) przepaść między dworem a chatą.
Trylogia. Z rozczytywania się w kronikach i pamiętnikach z epoki, którą odczuwałem
artystycznie mocniej niż inne okresy dziejów – i z chęci pokrzepienia serc. (...)
Quo vadis. Z wczytywania się w Tacyta2, za czym poszły inne źródła – z wrażeń
zebranych podczas dłuższego pobytu w Rzymie.
Krzyżacy. Z odczucia chwały narodowej w przeciwieństwie do dzisiejszej narodowej
niedoli.
W pustyni i w puszczy. Z miłości do naszych dzieci i ze wspomnień podróżniczych.
2) Każdy pomysł leży we mnie długo i jeżeli tak można rzec, fermentuje, nim się do
niego nie zabiorę. Przykład: Zagłobę wprowadziłem do Ogniem i mieczem, aby całość obrazu
nie była zbyt posępna, tymczasem wyrósł mi on na jedną z głównych postaci i przewędrował
przez trzynaście tomów. Nieraz w ciągu pracy wprowadzam nowe figury dla pełni życia lub
dla dokładniejszego przeprowadzenia przewodniej idei.
3) Ponieważ myślę, że najwyższą sztuką i najgłębszym psychologicznym zadaniem
pisarza jest stworzenie żywego człowieka, który zostaje w pamięci ludzkiej jako typ, przeto
staram się tworzyć postacie mające nie tylko ogólne, lecz i indywidualne cechy życia
i charakteru.
4) Schematów nie spisuję. Powieści nie rozkładam z góry na rozdziały i nie wyznaczam
sobie, co w którym będę pisał. Zostawiam to logice rzeczy i naturalnemu rozwojowi
wypadków.
5) Jakkolwiek pisanie nie przychodzi mi wcale z łatwością, rękopisy moje wyglądają
dość czysto, albowiem przekreślam naprzód w myśli wszelkie zdania i określenia, które nie
wydają mi się malownicze i silne. Wolę takich pisarzy, którzy trudno piszą, ale których łatwo
się czyta, niż takich, którzy łatwo piszą, a trudni są do czytania.
Strona 7 z 11
6) Unikam przewagi słów nad treścią, aby nie wpaść w popis stylowy i w literacki barok
– i aby zjawiska opisywane nie ginęły tak pod nadmiarem określeń, jak w zimie giną wszelkie
kształty pod śnieżną zadymką.
7) Pracuję od dziesiątej rano do trzeciej, o ile pozwala mi na to panujący u nas zwyczaj
rozporządzania czasem pisarzów na wszelkiego rodzaju cele publiczne, a nawet prywatne.
(...)
9) Podczas natężonej pracy największym odpoczynkiem umysłowym jest dla mnie
polowanie i w ogóle ruch. Sypiam koło ośmiu godzin na dobę. Co do odżywiania się – jem,
co mi dadzą.
Zapomniałem dodać, że większą część moich powieści (prawie wszystkie prócz nowel)
pisałem z dnia na dzień, odsyłając zaraz napisane kartki do druku. Ale w ogóle jest to metoda
wymagająca wielkiej czujności, niewygodna i niebezpieczna.
Henryk Sienkiewicz, O swojej własnej twórczości, [w:] tegoż, Wiersze i inne drobne utwory,
Warszawa 1951.
1 uwłaszczenie (chłopów) – nadanie chłopom na własność użytkowanej przez nich ziemi połączone najczęściej
ze zniesieniem pańszczyzny i innych obciążeń wobec pana (szlachcica) 2 Tacyt – historyk rzymski, żył najprawdopodobniej w latach 55 p.n.e.–12 n.e.
Zadanie 13.
Dlaczego Sienkiewicz zgodził się wziąć udział w ankiecie? Wybierz odpowiedź spośród
podanych.
A. Namówili go do tego znajomi pisarze.
B. Lubił mówić o sobie i swojej twórczości.
C. Pytania ankiety wydały mu się bardzo interesujące.
D. Nie chciał pozostać poza gronem ankietowanych pisarzy.
Zadanie 14.
Dokończ poniższe zdanie, wybierając odpowiedź spośród podanych.
Porównanie użyte przez Sienkiewicza w pierwszym akapicie oznacza, że pisarz
A. czerpie inspiracje do swoich dzieł ze sztuki kucharskiej.
B. miesza w utworach różne konwencje literackie.
C. woli zachować dla siebie tajniki swojej pracy.
D. w przerwach w pracy zajmuje się gotowaniem.
Zadanie 15.
Dokończ poniższe zdanie, wybierając odpowiedź spośród podanych.
W punkcie pierwszym Sienkiewicz odpowiada na pytanie o swoje
A. aspiracje i plany.
B. poglądy polityczne.
C. najlepsze utwory.
D. inspiracje artystyczne.
Strona 8 z 11
Zadanie 16.
Co oznacza sformułowanie „każdy pomysł fermentuje” użyte w drugiej odpowiedzi
pisarza? Wybierz odpowiedź spośród podanych.
A. Pomysły pisarskie Sienkiewicza przychodzą nagle i są natychmiast wykorzystywane.
B. Pierwotne pomysły zawsze podlegają różnym przeobrażeniom w procesie twórczym.
C. Tworząc, pisarz ma wiele pomysłów i trudno mu się zdecydować na wybór jednego.
D. Pisarz ma tak wiele pomysłów, że niektóre z nich nigdy nie zostaną wykorzystane.
Zadanie 17.
Sienkiewicz posługuje się w tekście spójnikiem przeto.
Którym wyrazem można go zastąpić, tak aby nie zmienić sensu zdania? Wybierz
odpowiedź spośród podanych.
A. wszakże
B. lub
C. tudzież
D. więc
Zadanie 18.
Dokończ poniższe zdanie, wybierając odpowiedź spośród podanych.
Według Sienkiewicza największym wyzwaniem dla pisarza jest
A. dochowanie wierności prawdzie historycznej.
B. kreowanie wyrazistych i ciekawych bohaterów.
C. konstruowanie rzeczywistości idealnej w utworze.
D. trzymanie się wymyślonego wcześniej schematu utworu.
Zadanie 19.
Dokończ poniższe zdanie, wybierając odpowiedź spośród podanych.
Mówiąc: „Wolę takich pisarzy, którzy trudno piszą”, Sienkiewicz ma na myśli twórców,
którzy
A. piszą trudnym językiem.
B. bazgrzą jak kura pazurem.
C. poruszają niepopularne tematy.
D. bardzo się trudzą przy pisaniu.
Zadanie 20.
Dokończ poniższe zdanie, wybierając odpowiedź spośród podanych.
Z tekstu wynika, że Sienkiewicz należy do pisarzy, którzy
A. tworzą szybko bez specjalnego wysiłku.
B. pracują codziennie i systematycznie według założonego planu.
C. tworzą tylko w rzadkich chwilach natchnienia.
D. piszą niewiele z powodu licznych obowiązków towarzyskich.
Strona 9 z 11
Zadanie 21.
Sienkiewicz powiedział w ankiecie: „staram się tworzyć postacie mające nie tylko
ogólne, lecz i indywidualne cechy życia i charakteru”. Wskaż trzy postacie z wybranej
powieści historycznej Sienkiewicza i przy każdej podaj cechę, która wyróżnia tę postać
spośród innych.
Tytuł powieści:
Postać Cecha wyróżniająca
Zadanie 22.
Bohaterowie powieści Henryka Sienkiewicza często stawali przed koniecznością
dokonywania wyborów.
Czy refleksja nad ich zachowaniem może pomóc czytelnikowi w podejmowaniu
trudnych decyzji życiowych? Napisz rozprawkę, w której odwołasz się do wybranej
powieści poznanej w całości (Krzyżacy, Quo vadis, Potop).
Twoja praca powinna zająć co najmniej połowę wyznaczonego miejsca.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Strona 10 z 11
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………...
.......................................................................................................................................................
Strona 11 z 11
Brudnopis
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
EGZAMIN GIMNAZJALNY W ROKU SZKOLNYM 2011/2012
CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA
JĘZYK POLSKI
ODPOWIEDZI I PROPOZYCJE OCENIANIA
PRZYKŁADOWEGO ZESTAWU ZADAŃ
PAŹDZIERNIK 2011
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Strona 2 z 6
Numer
zadania
Poprawna
odpowiedź
Liczba
punktów
Zasady przyznawania punktów
1. D 0 – 1 poprawna odpowiedź – 1 p.
odpowiedź błędna lub brak odpowiedzi – 0 p.
2. A 0 – 1
3. C 0 – 1
4. D 0 – 1
5. C 0 – 1
6. A 0 – 1
7. 7.1. P
7.2. P
7.3. F
0 – 3 za każdą poprawną odpowiedź po 1 p.
odpowiedź błędna lub brak odpowiedzi – 0 p.
8. C 0 – 1 poprawna odpowiedź – 1 p.
odpowiedź błędna lub brak odpowiedzi – 0 p. 9. A 0 – 1
10. NT 0 – 1 poprawna odpowiedź – 1 p.
odpowiedź błędna lub brak odpowiedzi – 0 p.
11. 11.1. T
11.2. N
11.3. N
11.4. T
0 – 4 za każdą poprawną odpowiedź po 1 p.
odpowiedź błędna lub brak odpowiedzi – 0 p.
12.2. B 0 – 1 poprawna odpowiedź – 1 p.
odpowiedź błędna lub brak odpowiedzi – 0 p. 13. D 0 – 1
14. C 0 – 1
15. D 0 – 1
16. B 0 – 1
17. D 0 – 1
18. B 0 – 1
19. D 0 – 1
20. B 0 – 1
KRYTERIA DO ZADANIA Z LUKĄ
12.1.
1 p – wszystkie odpowiedzi poprawne
0 p. – brak elementu rozwiązania lub błędne wypełnienie którejś z luk
POPRAWNE ROZWIĄZANIE
Luka 1. dała mi znać
Luka 2. że
Luka 3. wpadnij
Luka 4. Całuję
KRYTERIA DO ZADANIA KRÓTKIEJ ODPOWIEDZI
21.
2 p. – pełne rozwiązanie (uczeń podaje tytuł powieści, wymienia trzy postacie i wskazuje
cechę charakterystyczną każdej z nich)
1 p. – brak jednego elementu rozwiązania
0 p. – więcej braków
Strona 3 z 6
PROPOZYCJA ODPOWIEDZI
Tytuł powieści: Potop
Postać Cecha wyróżniająca
Jan Onufry Zagłoba Jest najbarwniejszą postacią w powieści; tryska humorem; czę-
sto stosuje fortele, które niejednokrotnie ratują go z opresji.
Jerzy Michał Woło-
dyjowski
Najlepszy szermierz; pierwsza szabla Rzeczpospolitej; wzór
rycerza; ze względu na niski wzrost zwany „małym rycerzem”.
Andrzej Kmicic
(vel Babinicz)
Jest tą postacią w powieści, która przechodzi największą prze-
mianę: na początku jawi nam się jako typowy zabijaka, potem
staje się gorliwym obrońcą ojczyzny; jest jedyną postacią dy-
namiczną.
KRYTERIA DO ZADANIA ROZSZERZONEJ ODPOWIEDZI (ROZPRAWKI)
22.
Poziomy wykonania
Treść 4 p. 3 p. 2 p. 1 p. 0 p.
* praca odnosi się
do problemu
sformułowanego
w temacie
* przedstawia
stanowisko autora
* zawiera trafną
i wnikliwą
argumentację
* zachowuje logikę
wywodu
podkreśloną
segmentacją
tekstu
* praca odnosi się
do problemu
sformułowanego
w temacie
* przedstawia
stanowisko autora
* zawiera trafną
argumentację
* w przeważającej
części zachowuje
logikę wywodu
* praca
w przeważającej
części odnosi się
do problemu
sformułowanego
w temacie
* przedstawia
stanowisko autora
* zawiera częściowo
trafną
argumentację
* praca jest luźno
związana
z problemem
sformułowanym
w temacie
* przedstawia
stanowisko autora
* zawiera próbę
argumentacji
* praca nie odnosi
się do problemu
sformułowanego
w temacie
lub
praca nie zawiera
argumentacji
Cechy uwzględnione na skali:
1. Zgodność z tematem – odniesienie do problemu sformułowanego w temacie.
2. Stanowisko autora wobec problemu (sąd wyrażony pośrednio, sąd wyrażony bez-
pośrednio – postawiona teza lub hipoteza).
3. Trafność i wnikliwość argumentacji.
4. Logika wywodu (błąd rzeczowy zakłócający logikę wywodu powoduje obniżenie
oceny o jeden poziom).
Komentarz
Oceny 4, 3, 2 przypisywane są odpowiednio tekstowi argumentacyjnemu: bardzo dobre-
mu, średniemu, słabemu.
Strona 4 z 6
Ocena 1 przypisywana jest pracy, która nie spełnia kryteriów tekstu argumentacyjnego,
ale świadczy o podjęciu przez ucznia próby argumentacji.
Segmentacja tekstu
1 p. – zachowany logiczny tok rozważań, segmentacja konsekwentna i celowa
0 p. – brak uporządkowania logicznego, segmentacja przypadkowa lub brak segmentacji
Styl
1 p. – styl konsekwentny, dostosowany do wywodu argumentacyjnego
0 p. – styl niekonsekwentny lub niedostosowany do wywodu argumentacyjnego
Język
2 p. – dopuszczalne 3 błędy składniowe lub leksykalne, lub frazeologiczne, lub fleksyjne
1 p. – dopuszczalne 4 błędy składniowe lub leksykalne, lub frazeologiczne, lub fleksyjne
0 p. – powyżej 4 błędów składniowych lub leksykalnych, lub frazeologicznych, lub flek-
syjnych
Ortografia
1 p. – dopuszczalne 2 błędy
0 p. – powyżej 2 błędów
W przypadku uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
1 p – dopuszczalne 3 błędy
0 p. – powyżej 3 błędów
Interpunkcja 1 p. – dopuszczalne 3 błędy
0 p. – powyżej 3 błędów
W przypadku uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
1 p. – dopuszczalne 4 błędy
0 p. – powyżej 4 błędów
Strona 5 z 6
PRZYKŁADY ODPOWIEDZI
Przykład 1.
Bohaterowie powieści Henryka Sienkiewicza często stawali przed koniecznością do-
konywania wyborów. Czy refleksja nad ich zachowaniem może pomóc czytelnikowi
w podejmowaniu trudnych decyzji życiowych? Napisz rozprawkę, w której odwo-
łasz się do wybranej powieści poznanej w całości (Krzyżacy, Quo vadis, Potop).
Bohaterowie literaccy bardzo często stanowią wzór do naśladowania. Czytelnik, śle-
dząc ich losy, często przeżywa różne niezwykłe sytuacje, w których uczestniczą. Zdarza
się tak szczególnie wtedy, gdy staje się świadkiem ich wewnętrznych zmagań, które sta-
nowią wielką próbę charakteru. Postacie postawione przed koniecznością wyboru ukazuje
w swoich powieściach Henryk Sienkiewicz. Uważam, że ich zachowania mogą pomóc
czytelnikowi w podejmowaniu trudnych decyzji życiowych.
Postacią, która w „Krzyżakach” przykuwa uwagę czytelników, jest niewątpliwie Ju-
rand. Dla ratowania córki musiał wyrzec się najważniejszych dla niego wartości, czyli
honoru i sławy rycerskiej. Podporządkował się dobrowolnie żądaniom swoich wrogów,
spodziewając się, że w ten sposób odzyska Danusię porwaną przez rycerzy zakonnych.
Ten dumny i niezwyciężony pan Spychowa, który budził strach wśród zakonników, mu-
siał czekać pokornie pod murami Szczytna wystawiony na obelgi i pośmiewisko ze strony
prostych knechtów. Potrafił zdławić gniew i nienawiść, znieść głód i zimno, aby ocalić
swoje dziecko.
Jurand wykazał się wielką siłą charakteru, ponieważ wygrał najtrudniejszą walkę –
przezwyciężył samego siebie. Był w stanie znieść, w imię ojcowskiej miłości, okrutne
cierpienia duchowe i fizyczne, bo przecież został nie tylko wystawiony na pośmiewisko,
ale również okrutnie okaleczony. Poniósł straszliwą klęskę, gdyż jego poświęcenie nie
doprowadziło do przywrócenia wolności Danusi. Potrafił jednak mimo tego po raz kolej-
ny podjąć niełatwą decyzję, by przebaczyć swojemu oprawcy. Mógł przecież odpłacić
Zygfrydowi za swoje kalectwo i cierpienia oraz śmierć córki, ale nie chciał się mścić
i okazał mu miłosierdzie, dając przykład niezwykłego człowieczeństwa.
Warto brać z niego przykład wtedy, gdy trzeba rozwiązywać trudne problemy
i dokonywać wyboru między najważniejszymi wartościami. Konsekwencje tych decyzji
mogą być często trudne do udźwignięcia dla przeciętnego człowieka, dlatego zachowania
Juranda mogą być pomocne w duchowym wspieraniu czytelnika, któremu los nie szczę-
dził ciężkich przeżyć, i pomóc mu zachować siłę i wiarę w dramatycznych sytuacjach.
Jeśli ktoś będzie miał chwile wahania przed poświęceniem swojego czasu, pieniędzy
lub marzeń dla dobra bliskiej osoby, powinien potraktować zmagania ze sobą Juranda
oraz jego wybory jako dowód, że człowieka można złamać, ale nigdy pokonać, bo naj-
ważniejsze jest przekonanie, że należy przeciwstawiać się strachowi, okrucieństwu i złu
w imię miłości i dobra dla tych, których obdarzamy uczuciami.
Przykład 2.
Bohaterowie powieści Henryka Sienkiewicza często stawali przed koniecznością do-
konywania wyborów. Czy refleksja nad ich zachowaniem może pomóc czytelnikowi
w podejmowaniu trudnych decyzji życiowych? Napisz rozprawkę, w której odwo-
łasz się do wybranej powieści poznanej w całości (Krzyżacy, Quo vadis, Potop).
Bohaterowie powieści Henryka Sienkiewicza musieli zmagać się zarówno
z przeciwnościami losu, jak i z własnymi słabościami. W krytycznych sytuacjach byli
wystawieni na wielką próbę charakteru. Czy ich zachowania mogą pomóc czytelnikowi
Strona 6 z 6
w podejmowaniu trudnych decyzji życiowych? Uważam, że współczesny odbiorca nie
może korzystać z doświadczeń Sienkiewiczowskich postaci, a ich postępowanie nie sta-
nowi dla niego podstawy do naśladowania w momentach decydujących wyborów.
Andrzej Kmicic to jedna z najważniejszych postaci „Potopu” postawiona przed ko-
niecznością stoczenia wewnętrznej walki. Musiał on rozstrzygnąć w swoim sumieniu, czy
sprzeniewierzyć się przysiędze złożonej na krzyż i podjąć walkę o wolność ojczyzny, czy
pozostać wiernym Radziwiłłom, którzy opuścili swego prawowitego władcę, i tym sa-
mym skazać się na haniebne miano zdrajcy ojczyzny. Nie wiedział, że Janusz Radziwiłł
wykorzystał jego lojalność i zaufanie, aby posłużyć się nim, gdyby zaszła potrzeba prze-
ciwstawienia się przeciwnikom uznania szwedzkiego króla za władcę Polski.
Podczas uczty, która została wydana dla szlachty przybyłej do Radziwiłła w celu
obrony ojczyzny, Kmicic został postawiony przed koniecznością dokonania wyboru mię-
dzy najważniejszymi dla niego wartościami: honorem i miłością do ojczyzny. Uznał za
ważniejszą przysięgę wierności, gdyż splamiłby swój honor i sprzeniewierzyłby się Bogu.
W ten sposób skazał się na pogardę patriotycznej szlachty oraz naraził swoją ukochaną na
wstyd i cierpienie. W słuszności podjętej decyzji utwierdziło go jednak zapewnienie księ-
cia Janusza, że poddaje się on Szwedom, aby służyć Polsce i w ten sposób myśli o jej
dobru.
Współczesny czytelnik nie znajdzie zbyt wielu sytuacji, w których postępowanie Kmi-
cica mogłoby pomóc mu w podjęciu decyzji. To inne czasy, inni ludzie, inne sytuacje
wymagające dokonywania wyborów. Sądzę, że możemy współczuć bohaterom powieści
Henryka Sienkiewicza, możemy ich podziwiać za odwagę, determinację, lojalność i mi-
łość, lecz realia ich świata i naszego są tak różne, że trudne decyzje musimy podejmować
w oparciu o własne przemyślenia i wyznawane wartości i ponosić za nie odpowiedzial-
ność.
Top Related