Starters Handleiding DuboCalc Project versie 4.0
21 juni 2015
DuboCalc Project 4.0
StartersHandleiding
iii
Inhoud 1 Aan de slag met DuboCalc Project ............................................................................. 5
1.1 Wat is DuboCalc Project? .................................................................................... 5
1.2 Starten van DuboCalc Project .............................................................................. 6 1.3 Opbouw DuboCalc Project................................................................................... 7
2 Modelleren in DuboCalc ............................................................................................. 9 2.1 Introductie modelleren in DuboCalc .................................................................... 9 2.2 Stap 1 - Opbouwen structuur Project ................................................................. 11
2.3 Stap 2 - toevoegen Items .................................................................................... 12 2.4 Stap 3 - analyseren milieueffecten ..................................................................... 15
3 Verklarende woordenlijst .......................................................................................... 17
5
1 Aan de slag met DuboCalc Project
1.1 Wat is DuboCalc Project?
DuboCalc Project is een rekenprogramma waarmee werken in de Grond- Weg- en
Waterbouw (GWW) op een objectieve en gestandaardiseerde wijze kunnen worden
beoordeeld op duurzaam materiaal- en energiegebruik. DuboCalc Project is gebaseerd op
de methodiek van levenscyclusanalyse (LCA). Hierdoor worden alle relevante
milieueffecten van het materiaal- en energieverbruik gedurende de totale levensloop van
een werk meegenomen.
DuboCalc Project stelt de gebruiker in staat om werken te modelleren (in DuboCalc
Projecten genoemd). Hierbij worden ontwerpgegevens ingevoerd voor bouw, gebruik,
onderhoud en einde levensduur van het werk (in DuboCalc LCA fasen genoemd).
Mocht u vragen hebben dan kunt u contact opnemen met:
Starters Handleiding DuboCalc Project
6
1.2 Starten van DuboCalc Project
DuboCalc start zoals elk ander Windows programma via het Start menu of via een
snelkoppeling. Vervolgens verschijnt het hoofdscherm van DuboCalc Project.
Middels een herkenbare menu structuur en werkbalken kunnen de functies van DuboCalc
Project worden bediend.
Schermopbouw en navigatie
7
1.3 Opbouw DuboCalc Project
DuboCalc Project bestaat uit 2 onderdelen:
1. Het Projectdocument (projectgegevens)
2. De Bibliotheek (referentiedatabase met basisgegevens)
Projectdocument(.pdc):voor het modelleren van GWW-werken
In het Projectdocument kan een Werk (in DuboCalc Project genoemd) worden
samengesteld (gemodelleerd). Bovendien kunnen van een Project en van elk onderdeel
daarvan de milieueffecten (Milieu Kosten Indicator) worden berekend en geanalyseerd.
De belangrijkste vensters in het Projectdocument:
Het scherm van DuboCalc Project bestaat uit een Projectverkenner, het
Onderbouwingsvenster en het Eigenschappenvenster (figuur 1).
Een verkenner is een venster waarin Objecten kunnen worden geselecteerd en
gemanipuleerd, vergelijkbaar met de Windows Verkenner.
1. Project Verkenner (links op het beeldscherm).
Deze Verkenner toont de structuur van een Project (met onderverdeling in
Varianten, Elementen en/of Items).
2. Onderbouwingsvenster (midden op het beeldscherm).
Dit Venster toont van het geselecteerde Element of Item in de Project Verkenner,
de samenstelling (Items, Materialen en Processen).
3. Eigenschappenvenster (rechts op het beeldscherm)
Een venster met Eigenschappen dat van het geselecteerde Object in het
Onderbouwingsvenster, alle beschikbare eigenschappen toont.
Figuur 1. Scherm Projectdocument
1
2
3
Starters Handleiding DuboCalc Project
8
DuboCalc Bibliotheek versie: database met gestandaardiseerde Items
Een DuboCalc bibliotheek versie is een database met standaard Objecten. Een DuboCalc
bibliotheek versie bevat gevalideerde data met betrekking tot de milieueffecten van Items
(Objecten samengesteld uit Bouwstenen) die vaak worden toegepast in GWW-werken en
Bouwstenen (Materialen, Processen). De Items kunnen worden gekopieerd naar een
Projectdocument. De DuboCalc Bibliotheek wordt periodiek geactualiseerd, vandaar dat
in deze handleiding wordt gesproken over een versie. DuboCalc Project kan met
meerdere versies van een Bibliotheek werken. Een Projectdocument is echter altijd
gebaseerd op 1 versie van de Bibliotheek.
De belangrijkste vensters in een DuboCalc Bibliotheek versie zijn vergelijkbaar met een
Project document:
De Verkenners zijn vensters waarin Objecten kunnen worden geselecteerd:
1. Item Verkenner (links op het beeldscherm).
Deze Verkenner toont de bibliotheek met Items gebruikmakend van
categorisering middels de RAW-systematiek.
2. Onderbouwingsvenster (midden op het beeldscherm).
Deze Verkenner toont van het geselecteerde Item of de categorie in de verkenner,
de samenstelling (Items of Materialen en Processen).
3. Eigenschappenvenster
Een scherm met Eigenschappen dat per Object alle beschikbare eigenschappen
van een geselecteerd Object toont.
Figuur 2. Scherm DuboCalc Bibliotheek versie
1
2
3
Modelleren
9
2 Modelleren in DuboCalc
2.1 Introductie modelleren in DuboCalc
Modelleren is het samenstellen van een GWW-werk uit Objecten
Een Gebruiker kan in het Projectdocument elk gewenst GWW-werk samenstellen uit de
Objecten die beschikbaar zijn in de DuboCalc Bibliotheek versie.
Een Project dient alle relevante informatie over het Werk te bevatten
Om een goede analyse van de milieueffecten uit te kunnen voeren is het belangrijk dat de
juiste informatie wordt ingevoerd (scope van de DuboCalc berekening). Een belangrijke
vuistregel hierbij is dat in ieder geval die onderdelen (zoals bouwmaterialen en transport)
worden ingevoerd die de bulk van de massa en van de kosten van het Werk bepalen.
Daarbij moet niet alleen rekening worden gehouden met de Bouw van het werk. Het
Gebruik (bijvoorbeeld energie voor verlichting), het Onderhoud en de EindeLevensduur
(bijvoorbeeld de sloop van een werk) zijn ook verantwoordelijk voor een deel van de
milieueffecten. Zie voor de bepaling van de exacte scope van de DuboCalc berekening
het Protocol voor gebruik DuboCalc bij Duurzaam Inkopen RWS.
Om zicht te krijgen op de milieueffecten die Objecten veroorzaken wordt in het
Eigenschappenvenster de MilieuKostenIndicator (MKI) en de bijdrage die het Object
levert aan de MKI van de betreffende Variant getoond. Door het uitvoeren van analyses
met DuboCalc kan worden bekeken welke onderdelen van een Werk die binnen elke fase
de meeste invloed hebben op de milieueffecten.
Figuur 3. MilieuKostenIndicator
Starters Handleiding DuboCalc Project
10
Modelleren met 3 verschillende Objecten
Voor het samenstellen van een Project zijn verschillende typen Objecten beschikbaar:
Varianten
Elementen
Items
Varianten zijn de verschillende uitvoeringsvormen of alternatieven van een Project,
waarvan de Gebruiker de milieueffecten met elkaar wil vergelijken.
Elementen zijn de onderdelen van een Variant. Met Elementen kan de samenstelling van
een Project worden gestructureerd.
Items zijn Objecten die zijn samengesteld uit Materialen en Processen. Items bevatten
o.a. informatie over levensduur, aanlegscenario en afvalscenario.
In een DuboCalc Bibliotheek versie zijn Items opgenomen waarin de verschillende LCA
fasen zijn onderbouwd.
Selecteren Items vanuit een DuboCalc Bibliotheek versie
Items uit een Bibliotheek versie kunnen op twee manieren toegevoegd worden aan de
DuboCalc Bibliotheek:
Via Snel zoeken
Via Uitgebreid zoeken
Snel zoeken is altijd beschikbaar in het hoofdscherm van DuboCalc Project in de rechter
bovenhoek. De zoekresultaten van Snel zoeken worden getoond in een ‘zwevend scherm’
boven op het hoofdscherm nadat de zoek actie is afgerond. De gevonden items kunnen
vanuit dit scherm naar Projectdocument worden gesleept (of gekopieerd).
Figuur 4. Snel Zoeken
Snel Zoeken
Zoekresultaten
Modelleren
11
Uitgebreid zoeken is beschikbaar in het menu Bewerken. Hiermee wordt de Bibliotheek
versie getoond. Door te bladeren door de RAW categorisering kunnen items worden
gevonden en naar een Projectdocument worden gesleept (of gekopieerd).
Figuur 5. Uitgebreid Zoeken
2.2 Stap 1 - Opbouwen structuur Project
Een van de belangrijkste eigenschappen die gecontroleerd moeten worden is de
opgegeven levensduur van het project. Deze staat standaard op 50 jaar.
Figuur 6. Project eigenschappen
Starters Handleiding DuboCalc Project
12
In de Project Verkenner wordt een Werk (in DuboCalc Project genoemd) samengesteld
(gemodelleerd). De structuur van een Project wordt opgebouwd door allereerst een
Variant aan te maken: een mogelijke uitvoeringsvorm van het Werk.
Dit wordt gedaan door (met de cursor staande op het project):
Rechtermuisknop, Toevoegen, Variant
of
Menukeuze bewerken Toevoegen, Variant
Figuur 7. Toevoegen
Een nieuwe Variant heeft als eigenschappen een eenheid, hoeveelheid en levensduur (zie
scherm Eigenschappen).
Voor iedere alternatieve uitvoeringsvorm van het werk dient een aparte variant
aangemaakt te worden.
Een Variant wordt onderverdeeld in de hoofdonderdelen van het werk, die in DuboCalc
Elementen worden genoemd.
Dit wordt gedaan door (met de cursor staande op de variant):
Rechtermuisknop, Toevoegen, Element
of
Menukeuze bewerken, Toevoegen, Element
Het is mogelijk een fijnere onderverdeling te maken met een nieuwe laag van Elementen.
Met behulp van Hernoemen (F2) kunnen de benamingen van elementen en varianten
worden aangepast.
2.3 Stap 2 - toevoegen Items
Na invoer van de structuur van het Project wordt deze verder ingevuld met de Items die
tijdens de Bouw nodig zijn. Deze informatie is bijvoorbeeld afkomstig van een
kostencalculatie. De Items bevatten standaard al informatie over de fasen in de
levenscyclus. Deze informatie wordt zichtbaar in het Onderbouwingsvenster zodra het
Item is geselecteerd in de Project Verkenner.
Modelleren
13
Items kunnen vanuit Verkenner van de Bibliotheek naar de Projectverkenner of het
Onderbouwingsvenster van het Projectdocument worden gesleept.
Het is ook hier weer mogelijk om Snel zoeken te gebruiken. De zoekresultaten worden in
een zwevend scherm op het Hoofdscherm getoond en deze kunnen ook weer van hieruit
naar de gewenste plaats worden gesleept of gekopieerd.
Indien er bij de aanleg van het werk eerst bestaande constructies moeten worden
verwijderd kunnen Items worden aangemerkt als Vrijkomend materiaal in het
Onderbouwingsvenster. Als een Item als Vrijkomend materiaal wordt aangemerkt zullen
door DuboCalc alleen de milieueffecten worden berekend van de einde levensduur fase
inclusief de afvalverwerking van dat item. Deze mogelijkheid kan dus gebruikt worden
als er tijdens de bouw materialen vrijkomen die afgevoerd moeten worden.
Vul voor elk Item in ieder geval de Eenheid en de Hoeveelheid in binnen het
Onderbouwingsvenster.
Figuur 8. Aanpassen eenheid en hoeveelheid
Het is altijd mogelijk om een stap terug te gaan en de structuur van het Project aan te
passen.
Gebruiksfase
In het algemeen worden items default toegevoegd in de Bouwfase van een Element of
Variant. Het is mogelijk om energieverbruik te definiëren met energie-items. Deze items
worden default in de Gebruiksfase geplaatst maar kunnen ook in de Bouwfase worden
toegepast (bijvoorbeeld verlichting van het Werk tijdens de Bouwfase).
Dit wordt gedaan door een andere fase te selecteren in de Drop down lijst van het
betreffende Item.
Figuur 9. Aanpassen fase Energie Items
Vervolgens dienen voor alle Items de standaard Eigenschappen te worden aangepast in
het Eigenschappenvenster (voorzover mogelijk). Afhankelijk van het type Item dat is
Starters Handleiding DuboCalc Project
14
toegevoegd zijn verschillende eigenschappen beschikbaar om aan te passen. De volgende
typen items zijn beschikbaar:
Standaard item, hiervan kunnen geen eigenschappen gewijzigd worden
Energie item, dit item kan zowel in de Bouwfase als in de Gebruiksfase
worden toegepast
Transport item, hiervan kan de transportafstand gewijzigd worden
Levensduur item, hiervan kan de levensduur gewijzigd worden
Een wijzigbare eigenschap is duidelijk te herkennen door het vetgedrukte lettertype van
de eigenschap.
Figuur 10. Aanpassen eigenschappen
Onderhouds- en Einde Levensduurfase
De gebruiker vult de fasen Onderhoud en Einde Levensduur niet in.
DuboCalc berekent automatisch de vervanging van items met een levensduur die korter is
dan de projectlevensduur. Dit soort onderhoud hoeft niet apart te worden ingevoerd.
Daarnaast zijn voor alle Items afvalscenarios en sloopprocessen opgenomen op basis
waarvan de DuboCalc automatisch de milieueffecten van de Einde Levensduurfase
berekent.
Rijkswaterstaat probeert de meest voorkomende items in de betreffende database voor de
inschrijving op te nemen, zodat de DuboCalc Bibliotheek steeds vollediger wordt.
Desondanks zal de database, zeker in het begin, nog niet volledig zijn. Dat betekent dat
het kan voorkomen dat er items niet zijn opgenomen die de gebruiker wel nodig heeft om
de milieubelasting van zijn inschrijving uit te rekenen. Voor de procedure voor het
Modelleren
15
toevoegen van nieuwe items wordt verwezen naar paragraaf 6.2 van het Protocol voor
Gebruik DuboCalc bij Duurzaam Inkopen RWS.
2.4 Stap 3 - analyseren milieueffecten
Bij het toevoegen van de Objecten in het Werk en het controleren en aanpassen van de
eigenschappen wordt de MilieuKostenIndicator direct berekend.
De berekeningsresultaten van verschillende varianten kunnen worden geanalyseerd door
het uitvoeren van Vergelijk varianten. Dit wordt gedaan via het Menu (Extra -> Analyse)
of via de Werkbalk.
Figuur 11. Vergelijk varianten
De variant met de laagste MKI is de uitvoeringsvorm van het Werk die het minst
milieubelastend is.
Door het aanvinken van Uitsplitsen naar object bijdrage kan worden bekeken welke
objecten binnen de geselecteerde variant de grootste bijdrage leveren aan de MKI. Door
na te gaan of er voor deze objecten alternatieve (milieuvriendelijkere) bouwstoffen of
processen mogelijk zijn kan de MKI van de variant omlaag worden gebracht.
Starters Handleiding DuboCalc Project
16
Figuur 12. Uitsplitsing naar Objectbijdrage.
Het is aan te raden om de meest bepalende Objecten en fasen in het Project nogmaals na
te lopen en de informatie zo mogelijk te verfijnen. Het is altijd mogelijk om stappen terug
te gaan en de structuur van het Project aan te passen, Objecten toe te voegen of fase
informatie te wijzigen. Ook de zwaartepunten analyse kan helpen om inzichtelijk te
maken welke opbjecten het meeste aan de MKI van de Variant bijdragen.
Figuur 13. Zwaartepunten analyse.
17
3 Verklarende woordenlijst
Aanlegscenario = uitvoeringswijze waarop een item wordt aangebracht in het werk
Bouwsteen = Materiaal of Proces
Element = Structuuronderdeel dat Items en/of andere (sub) Elementen bevat en één of
meer fasen (in ieder geval Bouw)
Fase = onderdeel van de levenscyclus van een Object (Bouw, Gebruik, Onderhoud,
EindeLevensduur)
Item = Product zonder eigen milieueffecten, maar met een onderverdeling in de 4 fasen
van de levenscyclus, waarvan de fasen Bouw en EindeLevensduur zijn ingevuld.
Onderbouwingsvenster = scherm met informatie over de opbouw van een object verdeeld
over de Fasen van de levenscyclus
Materiaal = Bouwsteen met materiaaltype (en massa) en milieueffecten
Milieueffect = een potentieel effect op het buitenmilieu, van een Materiaal of Proces,
berekend met LCA-software buiten DuboCalc
Modelleren = samenstellen van een GWW-werk uit Objecten in DuboCalc
Object = Bouwsteen of Structuuronderdeel
Proces = Bouwsteen zonder materiaaltype (en massa), maar met milieueffecten
Project = gemodelleerd GWW-werk in DuboCalc
Projectverkenner = venster met de structuur van een Project, onderverdeeld in Objecten
Structuuronderdeel = Element of Variant
Variant = Structuuronderdeel dat Elementen bevat en geen fasen
Verkenner = venster in DuboCalc waarin Objecten kunnen worden geselecteerd
Werk = GWW-werk
Top Related