DELAmondo, plan in wording
Verbinden
Inhoud
1 Voorwoord:Verbindenvanmensen2Achtergrond3 Verledenentoekomstverbonden4Bandenmetdestad5 Structuurontwerp -Interneverbandeningebruikenbeleving6Programmaenplattegronden
7Nawoord:Blijvendeband Colofon
Resultaten van hethaalbaarheidsonderzoekover het hergebruikvan Mariënhage
DELAmondo:Eennieuweeenheidvande
EindhovensePaterskerk,hetoudeAugustinianum
endeStudentenkapel.
DELAmondoplan in wording
Metveeltoewijdingengrotezorg,isindeafgelopenmaandengewerktaanhetstructuurontwerpalsbelangrijkonderdeelvanhethaalbaarheidsonderzoekvoordeherbestemmingvanheterfgoedMariënhage.Allebetrokkenen–vandePatersAugustijnenenambtenarenvandegemeenteEindhoven,totarchitecten,stedenbouwkundigenenmedewerkersvanKapellerputencoöperatieDELA–hebbeninopvallendesaamhorigheidgewerktaandeplannenomvandePaterskerk,hetoudeAugustinianumendeStudentenkapeleennieuweeenheidtesmeden.EeneenheiddienieuwlevengeeftaanMariënhagedooreenbijzonderecombinatievanherbestemmingenrestauratie,waarmeehethelegebiedtoegankelijker,multifunctionelerengroenerwordt.
Vanuithetoogpuntvanderijkegeschiedenismoetheteenplekwordenvanontmoeting,verbindingenverdieping.MethartenzielhopenwijdathetprojectdatdewerktitelDELAmondokreeg,daaraanmaximaalinvullinggeefteneenplekcreëertdiedeherinneringademtvanderijkegeschiedenismaarookinspireertmeteenflexibeleeneigentijdsaankleding.Wijwillenruimtebiedenaaneenuiteenlopendprogrammavoorrouw-entrouwplechtigheden,maarookaanconcerten,congressen,lezingenenkerkdiensten.Eenbijzondereomgevingwaarzakelijkeenvrijetijdsgastenzichnaastelkaarwarmontvangenweten.
MetKapellerputisnauwsamengewerktominMariënhageeencongreshotelterealiseren.Wijdenkendatdediversefaciliteitenelkaarversterken.Ceremoniesencongressensluitenimmersnaadloosopelkaaraan.Ookdeeconomischelevensvatbaarheidvanhetgebiedwordtermeeverstevigd.CoöperatieDELAheeftgeenwinstoogmerk.Voordeduurzaamheidervanishetevenwelessentieeldathetgeheel,alishettegenbescheidenrendementen,opeenfinancieelverantwoordewijzekanwordengeëxploiteerd.OokdathoortbijMaatschappelijkVerantwoordOndernemen.
Alscoöperatiezijnweopdrachtgeverénnaamgever.DELAisgeworteldinEindhovenendraagtgraagbijaandevernieuwingvanhetstadshartwaarmeedeherbestemmingvanditerfgoedzonauwverbondenis.Eenontmoetingsplekalsdezezorgtvoorbetekenisvolleverbindingentussenmensenengeneraties.Allegroteceremoniesvanhetlevenkunnenhierwordengevierd.HetbenadrukthoezeerDELAmethaardienstverleningmiddeninhetlevenstaat.Wantwegelovenineenwaardigafscheidvooriedereenmaarwegelovenvooraldatweerzijnvoorelkaar.
Edzo Doeve Algemeen Directeur Coöperatie DELA
Verbinden van mensen
Multifunctioneel
programma:
Ceremonies,Conferenties,
Cultuurengastvrijheid
1. Voorwoord
DegemeenteEindhovenendePatersAugustijnenzijnsamenopzoekgegaannaarpartijendieeennieuwebestemmingkunnenenwillengevenaaneengrootdeelvanhetcomplexMariënhage:hetoudeAugustinianum,deStudentenkapelendePaterskerk.Depatersendegemeentevragennieuwleventegevenaanditbelangrijkecultureleerfgoeddoorherbestemmingenrestauratie,zodatdemonumentenduurzaambehoudenblijvenenhethelegebiedtoegankelijker,multifunctionelerengroenerwordt.Methetoogopderijkegeschiedenisvanhetgebiedzouheteenplekmoetenwordenrondhetthema‘hartenziel’.
Meteenboekwerkmetdetitel‘Doorgeven,eenvisieophethergebruikvanMariënhagedoorenvoorcoöperatieDELA’,heeftDELAgereageerdopdeopenbareuitnodigingvandegemeenteendepaters.InhetboekwerkwordtnaarvorengebrachtdatDELAdekerkenookdestudentenkapelalsbeeldbe-palendicoonvoordestadinerewilhoudenalsceremoniehuiswaartrouwenrouwplechtighedenkunnenwordengevierdmetrespectvoortraditieencultuurongeachtdegeloofsovertuiging,maarwaartochzondagseeneucharistievieringkanwordengehouden.
AlsafrondingvandemarktconsultatiebesloothetcollegevanBurgemeesterenWethouders,inoverlegmetdepaters,omcoöperatieDELAteverzoekendehaalbaarheidvanhaarvisienaderteonderzoekenomtotonderhandseverkooptekunnenkomen.EndaarbijKapellerputtebetrekken.
DesamenwerkingmetKapellerputbleekeenlogischeeninspirerendestap.Kapellerputhadinhetkadervandemarktconsultatieeenvisieingediendwaarindetransformatievaneendeelvanhetcomplextoteeneigentijdseontmoetingsplekcentraalstaat.Binnendekernactiviteitenvanditbekendeconferentiehotelzijn“ontmoeten”en“vieren”belangrijkethema’s.Dezethema’shebbeneengroteoverlapmetdevisievanDELAop“verbinden”en“betekenisgeven”.Bovendiensluitendezethema’sgoedaanbijde“hartenziel-gedachte”vanPatersengemeenteenbepalenzetevenshetdomeinvandeceremoniesenrituelendieDELAvoorogenstaan.DaarnaastsluitendekernwaardenvanDELAgoedaanbijdefrissekijkopondernemenvanKapellerput,alsdienstverlenerengastheer.Vanafhetallereerstecontactisereengrootgemeenschappelijkvertrouwenindezesamenwerking.Inhetkadervandehaalbaarheidsstudieheeftindeafgelopendriemaandeneenboeiendenbijzonderontwerpprocesplaatsgevonden.Eenproceswaarinveelbetrokkenenopdirecteofindirectewijzehebbenbijgedragenaandesnelleopbouwvanvoldoendeinzichtenomdekernvandeopgavetekunnendefiniëreneneenplanconceptoptestellendatconsistentenkrachtigis.
Inditboekwerkwordenderesultatenvanhetruimtelijkeenfunctioneleaspectbinnenhethaalbaar-heidsonderzoekweergegeven.Nietopallevragenisalantwoordtegevenenindeuitwerkingsfasehiernazullendeplannenendebeeldennogwijzigen.Maarhetstructuurontwerp,hetruimtelijkenfunctioneelbasisconceptstaatenbiedthouvastvoorverderebesluitvorming.
Achtergrond2.
Coöperatie DELACoöperatieDELAisgeworteldinEindhovenenhaardienstverleningdraaitomhetverbindenvangeneratiesenhetdoorgevenvanherinneringen.DELAziethetideeomdefantastischeruimtesvandePaterskerkendeStudentenkapelopnieuwingebruiktenemenalseenuniekekansomhaarvisieophetbelangvanceremoniesenritueleninhethartvandestadvormtegevenenuittedragen.Stapvoorstaplijktdestadimmers,alshartvandesamenleving,steedsmeereenmonocultuur,waarinamusementencommerciedeboventoonvoeren.Echter,zonderceremoniesdievormgevenaandieperliggendeemotiesvanvreugde,verdrietenspiritualiteitverschraaltdestedelijkesamen-levingendestad.Zoalsceremoniesentraditieseenonlosmakelijkeschakelvormenvanuithetverledennaarhethedenendetoekomst,zogeldtdatookvoordeherontwikkelingvanMariënhagedoorDELA.DELAstaatimmersmethaardienstverleningmiddeninhetlevenenmethaargroteachterbanmiddenindesamenleving.Dezeherontwikkelingbestendigtdewortelsvanwaaruitdecoöperatieisontstaan.IndeafgelopenjarenwistcoöperatieDELAopsuccesvollewijzehaarbakensteverzettenenhaarambitieterichtenophetontwikkelenvannieuwedienstenvoorhaarleden.Decirkelrondomhetoverlijdenisopgerekteneenaantalnieuwedienstenindeperiferieisontstaan.MetDELAmondoontstaatvoorDELAdegelegenheidomtegemoettekomenaandegrotebehoeftedieeronderhaarledenisaanverbindingenhetdelenvanbetekenisvolleceremoniesenrituelen.VanuitdezecontextontstaatereenenormemeerwaardevoorcoöperatieDELAenhaarleden.
KapellerputOpeenmooielocatie,inhetbuitengebiedvanhetBrabantseHeezeligthetconferentiehotelKapellerput.Eenbijzondereplekvoorallesoortenvanbijeenkomsten.Omringddoordegebouwenvaneenoudklooster,maarookdoormodernearchitectuur,kunstenkleurvindenveelmensenhierderustomideeënoptedoenenkennistedelen.VeelvandeambitiesdiedeondernemersachterKapellerputhebbenmethetprojectDELAmondozijnterugtevindeninditconferentiehotel:Hetbiedenvaneenthuisgevoeleneenvanzelfsprekendegastvrijheidmetveelpersoonlijkeaandachtvormtdebasis.Zoookdehoogstaandedienstverleningenhetvoorzienineeninspirerendeplekwaarindegastenzichuitgenodigdvoelenomzakelijkeresultatenteboeken.VeelbelangwordtdaarbijgehechtaanduurzaamheidenhetmilieuenaanMaatschappelijkVerantwoordOndernemen.Sindshetvoorjaarvan2009heeftKapellerputdeGoldenGreenKeybehaald,dehoogstmogelijkecategorievanditbelangrijkemilieukeurmerkvooronderanderedehotellerie.
MethetprojectDELAmondowillendeondernemersachterKapellerputeenhoogstedelijkevariantophetconferentiehotelinHeezerealiserenendaarmeeinspelenopdegrotebehoefteinEindhovenaannieuwe,eigengereideenherkenbareinitiatievenindevrijetijdseconomie,dehotelsectorendecross-overtussenbedrijvenenmaatschappelijkesectoren.
Hetheleproject
gaatovermensen
diezichverbonden
voelenmetelkaar.
DesamenwerkingtussenDELAenKapellerputbleekeenlogischeeninspirerendestap.
DecultuurhistorischewaardevandegebouwenvanDELAmondoneemteenbelangrijkeplaatsindeafwegingenvanhetproject.Hetbehoudvandezerijksmonumentenisvoordehuidigeeigenaren,degemeenteEindhovenendepatersAugustijnen,eenbelangrijkdoel.Bijdemarktconsultatieisonderanderederestauratieopgaveindevoorwaardenvastgelegd.
OmdelevensvatbaarheidvandegebouwenvanMariënhagetegarandereniseennieuwebestemmingeenvereiste.MeteennieuwdegelijkprogrammakrijgtdeherontwikkelingvanMariënhageeenduurzaamperspectief.DELAenKapellerputonderschrijvendebelangrijkehistorischeenmonumentalewaardevanMariënhagevoorEindhoven.Eenmonumentdateenessentieelverhaalverteltoverdestadendathetverdientom,doorherontwikkeling,eenprominenteplaatstekrijgenindemodernesamenleving.Ditvraagtomverantwoordelijkheidsgevoeleneenzorgvuldigeaanpak.
Daaromis,voorafgaandaanhetopstellenvanhetontwerpdoorhetkernteamendeontwerpersveeltijdgeïnvesteerdinhetverkrijgenvaninzichtinenerzijdsdewaardenenkwaliteitenvandebestaandegebouwenenanderzijdsinhetdoorgrondenvandebetekenisdieDELAmondokankrijgenvoorhaarbezoekersengastenenvoordestad.Metdiekenniseninzichten,uitgewerktinfunctioneleprogramma’senfinanciëleuitgangspuntenisdaarnahetstructuurontwerpopgesteld.Inhetontwerpishetspanningsveldtussenhetverledenendetoekomstaandeordegekomen.Metveelrespectvoordegrotemonumentalewaardevanditerfgoedis,alsdetoekomstigefunctievanMariënhagehieromvraagt,stevigingrijpennietuitdeweggegaan.Juistvanuitdeambitieomeenduurzaambehoudvandemonumententekunnengaranderen.Duidelijkisgewordendathethelescalavaningrijpennodigis:vanhetschoonmakenvandegevelstotverbouwenenhettoevoegenvanbouwvolume.
Verleden en toekomst verbonden
3.
De bouwgeschiedenis in overzicht(uit: Waardestellend bouwhistorisch onderzoek BAAC rapport B-09.0390, Kanaalstraat 4,6 en 8)
• HetcomplexMariënhageligtopsteenworpafstandvanhetterreinwaaropvanafvermoedelijkde elfdetotindevroegevijftiendeeeuweenkasteelstonddatindeveertiendeeeuw“DieHaeghe” werdgenoemd.• In1420schenktdeheervanEindhovenhetkasteelaanvijfEindhovensemannendieereen kloostervoorregulierekanunnikenvanSintAugustinuswillenstichten.In1433wordtde kloosterkerkvoltooideningewijd.• Naeenlangetussenperiodemetanderebestemmingenwordenin1891degebouwenbetrokken doordeAugustijnenomerwederomeenkloostervantemaken• In1898wordtdePaterskerkgebouwdnaarontwerpvandeAmsterdamsearchitectenHegener enBekkers(beideuitdeschoolvanCuypers).• In1912wordtdoorHegenereenplangemaaktvooreeninternaatgebouwaandeKanaalstraat.• ArchitectHegenermaaktin1916eenplanvooreennieuwgebouwmetklassenenslaapvertrekken. Hetgebouwwordtindevolksmond‘desigarendoos’genoemd.• In1924verrijstaandeKanaalstraateennieuwevleugel,ontwerpendoorarchitectBellot.• In1925wordtdoorBellotaandeDommel,destudentenkapelontworpen.
InopdrachtvancoöperatieDELAisdoorerfgoedspecialisteBernadettevanHellenbergHubaronder-zoekgedaannaardePaterskerk.DemonumentaleonderdelenvanhetgebouwzijnbeschrevenengewaardeerdengeadviseerdisoverhetherbestemmingsperspectiefvandePaterskerk.Hetonderzoekbenadruktengeeftuitlegbijdeuniekewaardevandezedevotiekerkmethaarvierkapellenenwijstopbelangwekkendethema’senkenmerkeninhetoorspronkelijkeontwerp,waaronderhetontwerpenopsysteem,decombinatievanhetrationeleenhetschilderachtige,deinzetenbetekenisvanpondération,debaksteenpolychromieenlichtinvalincombinatiemethetaspectglans.
Opbasisvandeopgezetteerfgoed-SWOTwordtgeadviseerdomdekerkzoveelmogelijktebeschouwenalseentotaalwerkstukenwordtdaarbijdehoopuitgesprokendatzoveelmogelijkvandekwaliteitinsitubewaardkanblijven.TegelijkertijdonderscheidtVanHellenbergHubarookdekansenendeperspectievendiedoordeherontwikkelingvandePaterskerkontstaanenbenadruktzedewaardevanhetinitiatiefommeteennieuwenpassendprogrammadebasisteleggenvoorhetbehoudvandekerk.Zobreektzeeenlansomookdeoffersdiegemaaktmoetenwordenomhetmonumenteennieuwleventegeven,teaccepteren.Debalansvanhetheleprojectzalimmerspositiefuitvallenendespiraalvanvervaliniedergevaldoorbrokenworden.DeoverigegebouwdelenenhunmonumentalewaardenzijnbeschrevenengewaardeerdineenbouwhistorischrapportdoorBAACinopdrachtvandegemeenteEindhoven.Uitditonderzoekkomteenoverwegendhogemonumentalewaardenaarvoren.
Hetvoormaligeinternaatcomplexisvanbelangalscruciaalonderdeelvandegeestelijke-enonder-wijsgeschiedenisinEindhoven.DebouwdelenvanHegenerzijnwaardevolomdatdeontwerpeneensynthesevormenvanenerzijdsrationeleaspectentenaanzienvanfunctieengebruikenanderzijdshetinternaatgebouwendereedsbestaandekloostervleugelmetzeventiende-eeuwsevoorgevel.DebouwdelendiedoordeFransearchitectPaulBellotzijnontworpen,vormeneenbelangrijkonderdeelvanhetinomvangzeerbeperkte,maarbetekenisvolleoeuvrevandezebefaamdearchitect.Medeomdathiervoorheteerstegewapendbetoninbovengrondswerkwerdtoegepast.ErzijninNederlandnegenontwerpenvanBellotuitgevoerd,waarvanertweeinEindhovenstaan.Dearchitectuuriszondertwijfeluitzonderlijktenoemenvanwegehetfraaievorm-materiaal-enkleurgebruik.
DebouwtechnischestaatvanallebouwdelenisafteleidenuitdebouwkundigeinspectiesdiejaarlijkszijnuitgevoerdengerapporteerddoordeMonumentenwacht.Indezefaseheefternoggeenintegraalbouwtechnischonderzoekplaatsgevonden.Doordemonumentenwachtzijnincidenteelreparatiesuitgevoerd,planmatigonderhoudisalenkelejarennietmeeruitgevoerd.
Tijdenshetontwerpprocesindezehaalbaarheidsstudiewaservoortdurendhetbesefdatdemonumentalewaardenvandegebouwenheelgoedtecombinerenzijnmetdenieuwebestemmingendedaarmeesamenhangendefunctioneleenruimtelijkeeisen.HetstructuurontwerpvoorDELAmondolaatzienhoeinventiefomgaanmetdebestaandebebouwingkanleidentotverrassendenieuwetypologieën.Uitgangspuntissteedseenheldereenefficiënteorganisatiemetgebruikvandebestaandeconstructieveenarchitectonischestructurenmetminimaletoevoegingenofaanpassingen.Daarwaarmogelijkwordtdebestaandekwaliteitvandegebouweningebedinhetontwerpvandenieuwebestemming.Vanafhetbeginvanhetontwerponderzoekzijndeskundigenvandegemeenteuitgenodigdomvanuithetoogpuntvanhetbehoudvanhetgebouwderfgoedmeetedenken.Inhetvervolgproceszaldezeintensievesamenwerkingwordenvoortgezet.
ArcheologieBehalvedestatusalsrijksmonumentbrengtookdearcheologischewaardevanhetgebiedrandvoorwaardenenbelemmeringenmetzichmee.DeondergrondvanMariënhageisaangewezenalsarcheologischmonument.NieuwbouwingebiedMariënhageisdaaromzekernietvanzelfsprekend.Hetisverbodenomzondervergunningvanhetbevoegdgezagdebodeminhetgebiedteverstoren.Tochzullenopbescheidenschaal,ingrepenindeondergrondnodigzijnvoorderealisatievanhetplan.Hieroverzalindeuitwerkingsfaseoverlegplaatsvinden.Hetideebestaatom,waarmogelijk,archeologischevondstenzichtbaartemaken.
Omdelevens-vatbaarheidvandegebouwentegarandereniseennieuwebestemmingeenvereiste.
Geschiedenis en monumentale waarden
OpditmomentisMariënhageeenverborgenpareltje.Hetiseengroene,rustigeoaseaandeDommel,openkeleminutenlopenvandeEindhovensebinnenstadenhetcentraalstation.DeherontwikkelingvanMariënhagedoorcoöperatieDELAenKapellerputzorgtvooreenopwaarderingvanhetgebiedentoteenverbeteringvanzoweldeopbouwalsdeaantrekkingskrachtvandestad.
Functionele en ruimtelijke inbedding in de stadHetensemblevangebouwenvanMariënhage,ligtopeenplekdievanafdemiddeleeuwen,metdebouwvanhetkasteelenlaterhetklooster,vangrotebetekeniswasvoordestedenbouwkundigeontwikkelingvandestad.HettotaalisbelangrijkvoorhetaanzienvandebinnenstadomdathetisgebouwdaanheteindevaneenzeerdominantezichtlijndieinhettweedekwartvandenegentiendeeeuwisontstaandoordeaanlegvanhetEindhovensKanaal.DePaterskerkgeldtnogsteedsalseenEindhovens‘landmark’.
DeliggingvanMariënhagemarkeertdaarnaasttweevoorEindhovenkarakteristiekestedelijkeroutes.DelijnGroteBerg-TenHagestraateindigtopdePaterskerk.DeandereroutewordtgevormddoordeDommelvalleidiedeStudentenkapelflankeert.Hetcomplexverbindtstraks,doorhaarpubliek-gerichteentoegankelijkekarakter,dezetweeindeopbouwvandestadzoherkenbarestedelijkeruimtes.Doordeinzetvantuinenalsaanpalendeinformeleverblijfsruimtes,ontstaatereennieuwe,sfeervolleruimtelijkeschakeltussendestedelijkeroutes.
HetprogrammavanDELAmondowordtdaarbijingezetomvandebestaandedrieonafhankelijkeengescheidenbouwdelen,eeneenheidtemakendieaansluitopverbindingenenroutesindeomgeving.Hetgeheelkangezienwordenalseenorganismedateenlogischeinterneorganisatiekrijgtenstraksstevigaanhaaktopdeomringendeopenbareroutesvandestad.DELAmondokentveleentreesvanuithetopenbaargebied,waardoorhetmultifunctioneeltegebruikenzalzijnenveelmeereenuitstralingnaarallekantenzalkrijgendannuhetgevalis.
Banden met de stad4.DELAmondoissterkverankerdinhetkrachtenveldvankaraktervolleenstructuur-bepalendeplekkenengebouwenvandezuidelijkebinnenstad.
Karakteristieke zones
Basisopzet
StadshovenHetstructuurontwerpvoorDELAmondovoorzietookineenversterkingvanhetthemaendestedenbouwkundigetypologievandeomslotenhovenindebinnenstadvanEindhoven.Hetopenbaarmakenenmeerophetpubliekedomeinbetrekkenvandebinnen-enbuitentuinenvanMariënhagebiedteenprachtigeaanvullingopdebinnenhovendiehetlaatstedecenniumzijngeopendindebinnenstad.
Indehuidigetijdspelenerookanderekrachteninditdeelvandestad.HethiernaastafgebeeldeschemaverbeeldtderolvanMariënhage,alseennieuwstedelijkprogrammadatsterkverankerdisinhetkrachtenveldvankaraktervolleenstructuurbepalendeplekken,gebouwenenopenbarefunctiesindezuidelijkebinnenstad.DELAmondokrijgtruimtelijkeenfunctionelerelatiesmetdeCatharinakerk,hetVanAbbemuseum,deMarktmethetmuziekgebouwenhetgemeentehuis.Relatiesdieookvoordeuitwerkingvanhetprogrammainteressantzullenblijken.DELAmondoheeftdepotentieomeenaanvullendeenonderscheidendebetekenistekrijgenvoorontmoetingen,presentatiesvankunstendesigneninpodiumuitvoeringenalsmuziek,lezingenenandereperformances.
Omeenoptimalefunctioneleenruimtelijkeinpassingindeomgevingmogelijktemakenmeteengoedeaansluitingophetopenbaargebied,iseenaantalingrepenenbijbehorendeinvesteringencruciaal:
DeaanlegvaneenbruggetjeoverdeDommeltussendebinnentuinendeNachtegaallaanisnodig.DevoorhetconceptbelangrijkeexpeditiepuntennaardekeukensennaardeserviceruimtenindeSigarendoosmoetenzodirectmogelijkvanafdeopenbarewegbereiktkunnenwordenmetmiddelgrotevrachtwagens.DezelfdebrugkanookwordengebruiktvoorbezoekersvanDELAmondoendetuinen,tevoetofmetdefiets.Devormgevingvandebrugendebijbehorendepoortkanaansluitenbijhetbeeldvanvergelijkbareentreesnaardevilla’sverderopaandeNachtegaallaan.NaderestudiemoetuitwijzenhoehetbruggetjehetbestgerealiseerdkanwordenzonderdeecologischewaardenvandeDommeloeversteschaden.
Deherinrichtingvandetuinvandepaters,tussenhetkloosterendeDommelmaaktonderdeeluitvandeuitwerkingsopgave.Wegaaninoverlegmetdepatersendegemeentebepalenhoeopenbaardezetuinindetoekomstkanzijnenhoewehetbestekunnenvoldoenaandewensvandepatersomvoorhunentreeeenrustigeenprivatesfeertebehouden.Westellenvooromdeparkeerplaatsenindezetuintevervangendoorca36plaatsenaandenoordkantvandetuin,zodateengroenerelatieontstaattussendebinnentuinendetuinaandeDommel.
HetgebiedMariënhageiseenverscholenpareltje.DeoudsteplekvanEindhovenmeteenrijkehistorie,dieteruggaattotdeoorsprongvandestadinde12eeeuw.
Stedelijke ruimtesOriëntatie
RelatiesKrachtlijnen
Music-art-designCeremoniesAccenten
DaarnaastzaleenherinrichtingvandeKanaalstraatmoetenplaatsvinden.Deuitstralingvandestraatisopditmomentronduitnaargeestig.Voorstudieheeftlatenziendateennieuwenduidelijkbeterkaraktermogelijkis.Inhetgewensteprofielwordeneenbredertrottoireneenbreedfietspadintweerichtingen,directnaastdegevelvanhetAugustinianum,gecombineerd.SamenmeteennieuwerijbomenendetoepassingvanhoogwaardigebestratingskwaliteitontstaateensfeerdieverwijstnaardesituatieinhetverledentoendeKanaalstraatnogdeuitstralinghadvaneenesplanadetussenDommelencentrum.BijdezevoorstudienaareenoptimaleherinrichtingvandeKanaalstraatisoverleggeweestmetdegemeente.Bijdeuitwerkingzalookoverlegzijnmetde‘overburen’,DeLageLandenendebewoners.AandezijkantvandePaterskerk(zuidzijde)iseenexpeditiepuntnodigteraanvullingopdelogistiekepotentievandehoofdentreevandekerkaanhetkerkplein.
TenslottezalinnauwoverlegmetdePatersendegemeenteeengoedontwerpwordenopgesteldvoorderuimtetennoordenvanhetKerkplein.Hieriseennieuweinrichtingvoordeontvangstvanbezoekersgewenst.Bezoekersdiekunnenarriverenperauto,perfietsofmeteentouringcar.IndezeruimtevindtoverigensookdeonvangstvandebezoekersvanhetAugustijnsCentrumplaats.
Kapel
Foyer
FoyerFoyer
Entree
gardero be (400 jassen)
sto elenbe rg ing
back -st age
back-st age / kleedruimte
kooromgang
marienhage delamondodiederendirrix architecten en|enschaal 1:500 (A1) . 8 april 2014
situatietekening
8-4-
2014
12:
33:0
0, A
1, 1
:1, d
iede
rend
irrix
bv
Inhethaalbaarheidsonderzoekheeftde‘match’vanhetprogrammaendegebouwengeleidtotdedefinitievandetoekomstigebestemmingvandediversegebouwen:HetceremoniehuiskrijgthaarplekindePaterskerkenindeStudentenkapel.HetconferentiehotelinhetAugustinianum,deSigarendoosendevleugelaandeKanaalstraat.Derestaurantfunctieisgesitueerdindebeneden-verdiepingvandeStudentenkapel.
Essentieelinhetontwerpproceswasdekeuzeomdeverschillendegebouwenvanuitfunctioneeloogpuntalsééngeheeltebeschouwen.Ditimpliceertookeenheldereruimtelijkopgave.Devolgendebasisuitgangspuntenzijngaandeweghetopstellenvanhetstructuurontwerpbepalendgeworden:• dewensomeenopen,uitnodigendeenlaagdrempeligevoorzieningindestadterealiseren• demultifunctionaliteitendeflexibeleinzetvandezalen,detussenruimtenendeentreepunten• deoptimalescheidingtussenenerzijdsdebezoekersstromenenverblijfssferenenanderzijds, hetinternetransport,dekantoorfunctiesendepersoneelsruimten.
Debelangrijksteingrepenindestructuurvandegebouwenwordengevormddoorzoweleenaantaltoevoegingenalsgrotereverbouwingen:
Demeestingrijpendetoevoegingbetreftderealisatievandenoordvleugel[1].Eenserreachtige,ruimteaandenoordzijdevandekerk,diedoorlooptinderuimtetussendekerkenhetoudeAugustinianumendezegebouwenzoaaneenschakelt.DeruimteisopenenheellichtenbiedtuitzichtopdewestelijketuinvandepatersmetoudeelementenuitdebeginvandegeschiedenisvanEindhoven.DoordeinzetvaneenglazendaktussendebuitenmurenvandekerkenhetoudeAugustinianumblijftdesfeerendebelevingvandehistorischegevelsbehoudenenonlosmakelijkonderdeelvandenieuwesfeer.Dezeserrebiedtveelgebruikswaardealsfoyerenalsontvangstruimtevoorhetceremoniehuis.BovendienkrijgtdeserreeenopenverbindingmetdebeganegrondverdiepingvanhetoudeAugustinianumwaardooreenlevendigsamenspelvanruimtenensferenkanontstaan.AandekantvandeKanaalstraatbiedtdezeserreeennieuweentreeengaatzeoverineenbuitenterras.DoordeentreeaandeKanaalstraatendedoorgangnaardebinnentuinineenopenzichtrelatietebrengenontstaateenaangenameendirecteverbindingtussendestadendeDommel.DeverbindingaccentueerthetuitnodigendetoegankelijkekaraktervanDELAmondoenhaalthetgebiederomheenuithethuidigeisolement.
Structuurontwerp5. Interne verbanden in gebruik en beleving
Belangrijkste toevoegingenen ingrepen1. Intermediar2. Tribune3. Dakopbouw4. Vlonderterras5.Brug6. Terras7. Vide/trap8. Vide9. Zichtopdommel
1
2 3
4
56
7
8
9
Scheiding gasten en personeel
Relaties met omgeving
Dedoorbraakdoorindenoordwandvandekerkisvangrotebetekenisvoordeomschakelingnaardenieuwefunctieensfeervandekerk.Dooreendoorgangterealisereninviervandeachtgebouwdebiechtstoelenkaneensemi-openrelatiewordenbereikttussenhetinterieurvandekerkendenieuwefoyer.Indefoyerwordenmensenontvangenenpauzerendegasten,metallevoorzieningendiedaarbijhoren,zoalseentoiletgroep,degarderobe,drankuitgifteetc.Omwillevandeopenzichtrelatienaardetuinvandepatersenhethistorischemonumentwordendetoilettenverdieptaangelegd.Dehuidigehoofdentreevandekerkblijftbestaanvoorbezoekersenvoorbevoorrading,maardenieuweentreevanhetcomplex,tennoordennaasthetfrontvandekerkbetekenteennieuwebenaderingvanentoetredingtotdekerkruimteendaarmeedegewensteomschakelingnaareennieuwebelevingvaninprincipedezelfderuimte.DePaterskerktransformeertnaarCeremoniehuis.
Indekerkruimte,hetnieuweCeremoniehuis,wordenzoveelmogelijkdebestaandeelementeninhetnieuwegebruikopgenomen.Hethoofdaltaarendetweezijaltarenblijvengehandhaafd.Tochzalhetinterieurvandekerkflinkwijzigen.Metnamedoordatdevastebankenwordenverwijderd.Omeenzoflexibelmogelijkgebruikvandekerkruimtemogelijktemakeniseeninschuifbaretribuneontworpen.Dekerkkanopdezewijzezowelmeteenvlakkevloeralsmeteentribunewordeningezet.Hetgrotemeubel,waarindetribunezitopgeborgeniseenwelkomgeledendenordenendelementindegroteruimte.
Detweedetoevoegingbetrefteendoorgaandterras[4]aandebinnenkantvanhetterreinrondomdebinnentuin.Dezeopgetildekraagwordtgerealiseerdopdehoogtevandebeganegrondverdiepingenligtdaarmeeca.80cmbovendebinnentuin.Dekraagverbindtdeaanliggendegebouwenenrealiseerteenuitloopmogelijkheidvanuitallefunctiesopdebeganegrond.Daarnaastbiedtditverhoogdeterraseensteviginrichtingsthemavoordetuin,waardoordetuinaankrachtwint.Descheidingslijntussenhetverhoogdeterrasendegroenezachtetuinkanbovendienalszitelementwordenuitgewerkt.
Dederdetoevoegingiseenextraverdieping[3]bovenopdezogenaamdeSigarendoos,devleugeldieverborgenisinhetbinnengebieden,rugaanrug,staattegendenieuwevleugelvanhetkloosterdeel.Deopbouwzorgtmetnamevoorextraruimteenmaakthetmogelijkomdehotelcapaciteitnaarhetvereisteaantalvan66kamerstebrengenendehotelgasteneenrecreatiefprogrammatebiedenwaarondersaunaenfitnessruimte.Nodigomhethoteleeneigentijdsenhoogwaardigelantegeven.Deopbouwgeeftookdezevleugeleendakopbouwdiedooreenmoderneenopenuitstralinghetprojectnaarbuitentoepresenteert.Deopbouwzalzichtbaarzijnvanuitallehogeelementenindestadenwellichtookvanafhetcentrum.
Bijzondereverhelderendeingrepenzijndebeidenieuwegrotevides[7,8]indehoekenvanhetAugustinianum.SamenmethetimposantetrappenhuisvandestudentenkapelendeaanwezigetrappenhuizeninhetAugustinianumzorgendenieuwevidesvooreenhelderegeledingvanhetcomplex,eengoederuimtelijkewisselwerkingtussendebeganegrondendehotelverdiepingendaarboveneneenhelderepositievandesanitaireruimtenendecentralelift.DecentralevidetussenAugustinianumdevleugelaandeKanaalstraatbiedtdemogelijkheidominterneverschilleninverdiepingshoogtenoptevangen.
Doorhunliggingindestad,tussencentrumenDommelbiedendebestaandegebouweneenboeiendebasisvoorderealisatievaneenimposante,hoog-waardigestedelijkevoorzieningmetvelegezichten.
CeremoniehuisConferentie,congresenhorecaHotelVerbindendeserre.loungeruimte
DevidetussenhetoudeAugustinianumendeSigarendoosbiedtdemogelijkheidomdebezoekers-sferenvolledigtescheidenvandeservicebewegingenvanhetpersoneelnaarbijvoorbeelddekeukensendepersoneelsruimten.Tussendebeganegrondendeeersteverdiepingzaldaartoeindevideeennieuwetrapwordenopgenomen.Deopenvidezalbovendieneennieuweopenpuikrijgennaardebinnentuinwaardoorderoutedoorhetserreeendoorkijkbiedtnaarhetbuitenlichtendesfeervandezetuin.
Hetbijzonderetrappenhuisdatdeschitterenderuimtevandestudentenkapelverbindtmetdevoor-deurenhetrestaurantopdebeganegrondvormtookdeschakelnaardetoilettengroependeeigenfoyerruimteopdebeganegrondeneersteverdiepingende‘DELA-experience-ruimte’opdetweedeverdiepingmeteenopeningnaarhethieraanwezigedakterras,metuitzichtoverhetkanaal.
Hetvoorliggendestructuurontwerpvoorzietintweevolwaardigekeukens.Eenkeukenindeserrenaastdevide,waarindeinrichtingeenverwijzingwordtopgenomennaarhistorischesituatietentijdevandenoodkerkofzelfseventueleopgravingenwordenblootgelegd.Opdebeganegrondvandestudentenkapeliseenbrasseriemeteenzelfstandigekeukenopgenomen.IndebrasseriewordtgedachtaanhetopenenvandegevelnaardeDommeltenbehoevevanmeerlichtencontactmetdeDommel.Destudentenkapelzelfwordtbeschouwdalseen‘readymade’,waarbijdebestaandesituatienauwelijkszalwijzigentenzijuitnaderonderzoekzalblijkendatominstallatietechnischeofbouwfysischeredenentochaanpassingengewenstzijn.
Afrondend:Hetvoorliggendestructuurontwerpishetresultaatvaneenkorteintensievestudiediehetgewenstehouvastbiedtvooreenverdereverdiepingsslagindevolgendefasevanhetontwerpproces.Voornubiedthetconceptdebasisvooreenheldereconclusie:Doorzijnliggingindestad,tussencentrumenDommelendoormetnamedeinterneruimtelijkekwaliteitvandegebouwenbiedtMariënhageeenboeiendengeschiktvertrekpuntvoorderealisatievaneenimposante,hoogwaardigestedelijkevoorzieningmetvelegezichten.Hetstructuurontwerplaatziendatmetdegoedekeuzesmetbetrekkingtotdetoevoegingeningrepeneengebouwontstaatdateengrotematevanflexibiliteitbiedt.Watbetreftbelevingenexploitatiekanereenoptimalevermengingplaatsvindentussendefunctiesbinnenhettotaal.Hetceremoniehuisenhetconferentiehotel,meteenbreedscalaaansferen,inzetbaarvooreengedifferentieerdareaalvanbijeenkomstenenvieringen.Deingrepenbiedeneenoptimalebasisomdevervlechtingtussenhetceremoniehuisenhetconferentiehotelterealiseren,zodatbeidenaanuitstralingen(exploitatie)krachtwinnen.Demonumentalewaardevanhetgebouwis,narealisatievandeplannen,heelgoedtecombinerenmetdegebruikseisenengewensteexclusieveuitstralingvandebestemming.Deaanwezigeennieuweruimtelijkekwaliteitenvandegebouwenvormeneenwaardevollebronvaninspiratie.NuvoordeinitiatiefnemersenstraksvoordebezoekersdiezullenkiezenvoordesfeerendegastvrijheidvanDELAmondo.
Eengrote‘serre’aandenoordzijdevandekerkdiedoorlooptalstussenschakeltussendekerkenhetoudeAugustinianum.
Eendoorgaandterrasaandebinnenkantvanhetcomplexrondomdebinnentuin.
DePaterskerktransformeertnaarCeremoniehuis.
Serre, vide
Eenextraverdiepingbovenopdezogenaamdesigarendoos.
Dedoorbraakdoordenoordwandvandekerkisvangrotebetekenisvoordeomschakelingnaardenieuwefunctieensfeervanhetceremoniehuis.
Interne verbanden in gebruik en beleving
BeeldvormingHetvoorliggenderesultaatvanhethaalbaarheidsonderzoeklegteenbasisvoordetransformatievanMariënhage.Dearchitectonischeexpressieisnognietbestudeerdenvooreenbelangrijkdeelnogopen.Welisinhetontwerpprocesendedebattenveelvuldigverwezennaarverwanteprojectendiedaarbijingezetzijnomkansenteverkennenenbespreekbaartemaken.Daarnaastzijnmeteengrotegroepvanbetrokkenendiverseinspirerendeprojectenbezocht.DebelangrijkstereferentieprojectentotophedenzijnhetConservatoriumhotelinAmsterdam,hetKruisherenhotelinMaastricht,BoekhandelPolareinMaastricht,hetBrabantsMuseumin‘s-HertogenboschenhetverbouwdekerkColumbainKeulen.
Samenspeltussen
restauratieen
smaakvollenieuwe
karakteristieken
DELAmondorichtzichopeenbreedpubliek.Opfamilies,opzakelijkegastenenopvrijetijdsgasten,opstichtingenenverenigingenenverbindtdiverseactiviteitenvanvieren,ontmoeten,verblijvenengastronomieineenaansprekendestadseén‘stichtelijke’formule.
DELAmondostaatvooronvergetelijkeontmoetingenennieuweherinneringen.Hetceremoniehuisenhetconferentiehotelvormensameneeninspirerendestadsoase.Eenrustpuntindestad.
Hetisbelangrijkisdatdegastenstraksbeseffendatinhetceremoniehuismeerdereceremonieskunnenwordengevierd,dattrouwenenrouweninhetzelfdebetekenisvollegebouwplaatsvinden.Gebeurtenissendievooreenbreedpubliektoegankelijkzijn,waarbijdeoprechteaandachtgerichtisopdemensenenhunemoties.
Methetceremoniehuis,hetconferentiehotelendekapelonderééndakkunnengrotevieringenprimagehuisvestworden.Zokaneentrouwdag’smorgensstartenmethetvoltrekkenvanhetburgerlijkhuwelijkindezaalvandestudentenkapel,waarnaerkoffiemetgebakwordtgeserveerdinéénvandesfeervolleontmoetingsruimtesenaansluitendhetkerkelijkhuwelijkwordtingezegendinhetceremoniehuis.Hetfeestkanwordenverzorgdinéénvandeontmoetingsruimteswaarnadegastendesgewenstovernachteninhethotelendebruidssuiteaanhetbruidspaarwordtaangeboden.Behalvevoorhuwelijkenpastditookvoorhetvierenvanvergelijkbaremomentinhetlevenzoalssamenwonen,jubileaendergelijke.Ookanderevieringenpassengoedindezeruimte:doopdiensten,welkomstvieringen,(familie-)reüniesstartenveelalmetmooiewoordenwaarmeedegastenzichverbondenvoelenmetelkaar,woordendiehetverledenaanhethedenkoppelen,woordenwaarmeesamenherinneringenopgehaaldworden.Demoderneaudiovisuelemiddelenkennengeenenkelebeperkingomopeenmooiemanierbeeldengeluidhierbijintezetten.
AlsconferentiehotelverbindtDELAmondoacitviteitengerichtopvieren,ontmoeten,verblijvenengastronomieineenaansprekendestadseformule.OokinternationaalheeftDELAmondogrotepotentie.Hetgeheelademteensfeerdieookeeninternationaalgeoriënteerdedoelgroepzalaanspreken.DELAmondoisdaarbijgerichtopgastendiemiddeninhetlevenstaanengeoriënteerdzijnopdewereldomhenheen.Zijhoudenvanreizen,hechtenaancomfortenaaneenaangenameenverrassendebelevingvandeomgevingwaarzezijn.DegastenvanDELAmondowetenauthentiekegastvrijheidengoedeservicetewaarderen.Zeverwachtendatdebelangrijkedingenechtgoedzijnenzehebbengeenbehoefteaandegestandaardiseerde,somsoverbodige,luxevanvier-envijfsterrenketenhotels.
Programma en voorlopige plattegronden
6.+1
-1 +2
BG
+4
+3
DecombinatievanceremoniehuisenontmoetingsruimtesinhetconferentiehotelvormteenbelangrijkeredenvoordegastenomtekiezenvoorDELAmondo.Deflexibiliteitvanderuimtesendesamenhangmeteenconferentiehotelversterkendemogelijkhedenvanhetgeheel.Zokunnen(thematische)bijeenkomstenbijvoorbeelddoorDELAwordengeorganiseerdinclusiefeenovernachtinginhethotel.
Bijeenherbestemmingsoperatieisperdefinitiesprakevaneensterkerelatietussendebeschikbareruimteenhetterealiserenprogramma.Debeschikbareruimteiseengegevenenhetprogrammaisvolgend.Hetbepalendekaraktervandebeschikbareruimtewordtinditprojectextrabenadruktdoordemonumentalestatusvandepanden,debijzonderebouwvormenvandekapelendekerkendebelemmeringenomdegrondintegaaninverbandmetdeaanwezigearcheologischewaarden.
InoverzichtvoorzietDELAmondo,inhetvoorliggendestructuurontwerp,inhetvolgendeprogramma:• Eenconferentiehotelmet66hotelkamers,7conferentiezalenenondersteunendehoreca;• Eenmultifunctioneleceremonieruimte(kerk)met350zitplaatsenmetondersteunendehoreca enfoyerruimte,geschiktvoorverhuurt.b.v.ceremonies,congressen,feesten,presentaties, bruiloften,uitvaartenetc.;• Eenzelfstandigfunctionerendebrasserie/restaurantopbasisvan120couvertsmet multifunctionelekapelzaalmet200zitplaatsengeschiktvoorverhuurt.b.v.ceremonies congressen,feesten,presentaties,bruiloften,uitvaartenetc.;• Denodigeondersteunendefuncties(kantoor,opslag,techniek)ombovenstaandefaciliteiten alseeneenheidefficiënttekunnenexploiteren.• EenDELA‘experience-center’(ca.50m2),eenhoogwaardigevergader-/tentoonstellingsruimte indeDELAhuisstijl,geschiktvoorhetvoerenvanspecifiekeDELA-gerelateerdeontmoetingen.
Hetorganiserenvanmuziekconcerteninhetceremoniehuisversterkthetprogramma.Devoormaligekerkruimtebiedtstraksvoorconcerteneencapaciteittot900staplaatsen.Extrabenodigdevoor-zieningentenopzichtevanhetbasisprogrammavanDELAzijno.a.eenhogeretoiletcapaciteit,hogeregarderobecapaciteit,akoestischeaanpassingenaandekerk,uitgebreidelicht-,geluid-enhijsvoorzieningenindekerk.
Indekerkstaateenauthentiekorgeltegebruikenbijbijeenkomstenindegroteruimtevanhetceremoniehuis.Ditgeefteengrotemeerwaardebijvieringeninhetceremoniehuis,maargeeftookaanleidingtotdeorganisatievanconcertenwaarbijeenorgeleenrolspeelt.Bijderestauratieenherinrichtingwordtaandeakoestiekindegroteruimtenveelaandachtgegeven.DoordepatersAugustijnenisaangegevendatzeindenieuwesituatiehetbestaandgebruikvandekerkvoorzondagvieringenwillencontinueren(180personen).
Destudentenkapelgaatruimtebiedenaanzo’n200zittendegastenineenschouwburgopstellingenbeschiktovereenconcertvleugel.NetalsdePaterskerk,kandekapelbogenopeenbijzondereakoestiek.
IndeafgelopenperiodehebbenwezeerveelwaarderinggekregenvoordesamenwerkingmetendeinzetvandegemeenteEindhovenendePatersAugustijnen.HetisgeluktomnietdebelangentegenstellingcentraaltestellenmaaromhetgezamenlijkebelangvanhetwelslagenvanDELAmondovoortdurendvoorogentehouden.Hetiseenhartelijkenopencontactgewordenwaarvanwehopelijknoglanggebruikzullenkunnenmaken.DebasisvooreenverdereenblijvendesamenwerkingisgelegdenDELAenKapellerputwillendegemeenteendepatersdanookvanharteuitnodigenombetrokkenteblijvenbijhetproject.
Dezeuitnodigingistegelijkertijdgerichtaananderendiezichaangesprokenvoelentothetinitiatief.Eenuitnodigingommeetedenkenenonstehelpenomdebestaanderijkdomaanideeëntevergroten.WeverheugenonsmethartenzielopdeveleontmoetingendienognodigzijnomhetuitdagendeprojectDELAmondototeensuccestelatenworden.
DELA en Kapellerput
Blijvende band7. Nawoord
GewaardeerdesamenwerkingtussenDELA,Kapellerput,degemeenteEindhovenendePatersAugustijnen.
BestuurdersMary-AnnSchreurs,wethoudergemeenteEindhovenPaulClement,provinciaalprior,OrdederAugustijnenLouisMulder,prior,OrdederAugustijnenJeuBressers,directeurKapellerputRikHüsken,directeurKapellerputEdzoDoeve,algemeendirecteur,coöperatieDELAJonvanDijk,financieeldirecteur,coöperatieDELAPieterLoeffen,directeurDELAVastgoed
KernteamToinevanVelthoven,managernewbusiness,projectleidercoöperatieDELAJaapMeijs,bouwkundigprojectcoördinator,coöperatieDELAMarkJoppe,controlersectoruitvaartdiensten,coöperatieDELAKorneelBorn,teammanagerCorporateCommunicatie,coöperatieDELAJeuBressers,directeurKapellerputRikHüsken,directeurKapellerputKarelFranken,adviseur,FrankenProjectmanagementbvPeterHoesbergen,stedenbouwkundige,HOESBERGENADVIES
OntwerpteamFransBenjamins,architect,architecten|en|enBertDirrix,architect,diederendirrixarchitectenKarelFranken,directeurFrankenProjectmanagementbvBartvanGestel,projectmanager,FrankenProjectmanagementbvPeterHoesbergen,stedenbouwkundige,HOESBERGENADVIESRikHüsken,directeurKapellerputJaapMeijs,bouwkundigprojectcoordinatorcoöperatieDELARemcoMulder,architect,diederendirrixarchitectenArievanRangelrooij,architect,architecten|en|en
Colofon
Hetisgeluktomhet
gezamenlijkebelang
vanhetwelslagenvan
DELAmondovoortdurend
voorogentehouden.
Gemeente EindhovenSandraJanssen-Poelman,projectleider,planoloogCornéHorsten,strategischbeleidsadviseurgrondenvastgoedMarcoKarssemakers,accountmanagerdetailhandelenhorecaFonsSpijkers,beleidsadviseurerfgoedBasBraakman,verkeersplanoloogWilvanSchijndel,ontwerperopenbaargebiedFredyZeevenhoove,landschapsarchitectAnneOosterhuis,juniorprojectleiderNicoArts,gemeentelijkarcheoloogWillemienvanWijdeven,coördinatorarcheologie
Orde der AugustijnenPaulClement,priorprovinciaalLouisMulder,priorJaspervanDeurzen,adviseur
OverigenJovanHam,collegevanbestuur,TechnischeUniversiteitEindhovenWimVringer,directeurMuziekgebouwEindhovenErikBoseli,directeurEindhoven365HansMatheeuwsen,redactioneelmanager,SpitsAntonScheffers,StichtingStudentenkapel
AdviseursBernadettevanHellenbergHubar,erfgoeddeskundigeBartvandeLaak,LaGroupevdLaar,advies-eningenieursbureauvoorbouwconstructiesFrankDekkers,D-IAduurzameinstallatiearchitecten
Publicatiearchitecten|en|en,tekenwerkdiederendirrixarchitecten,tekenwerkBasGijselhartBASEPHOTOGRAPHY,foto’sPeterHoesbergen,HOESBERGENADVIES,redactievanRixtelvanderPutontwerpers,vormgeving
Bedanktdd22mei2014
Draagt Elkanders Lasten
Top Related