DiabetesMichiel Van Damme
Blindenzorg – VeBeS
Zaterdag 19 maart om 14 uur
Muziekcentrum Track
Conservatoriumplein 1
8500 Kortrijk
Vooroordelen
Een beetje suikerSuiker eten ≠ diabetes
Cijfers Belgie
Meer dan 700 000 In 2025 meer dan 1 miljoen 10% kans dat je tijdens je leven diabetes krijgt 1 op 2 (type 2 – tussen de 50 en de 74 jaar) weten het
niet
Wereld In 2003 - 189 miljoen In 2025 - 300 miljoen = een stijging van 72%
Adapted from Zimmet P et al. Diabet Med. 2003;20:693-702.
25.039.759%
25.039.759%
10.419.788%
10.419.788%
38.244.216%
38.244.216%
1.11.7
59%
1.11.7
59%
13.626.998%
13.626.998%
81.8 156.191%
81.8 156.191% 18.2
35.997%
18.2 35.997%
189 million people in 2003324 million projected for 2025
72% increase
Diabetes: A Growing Global Crisis
Diabetesprevalentie 2007
> 20%14% - 20%10% - 14%8% - 10%6% - 8%4% - 6%< 4%
Diabetesprevalentie 2025
> 20%14% - 20%10% - 14%8% - 10%6% - 8%4% - 6%< 4%
Diabeteszorg een zorg met toekomst
Oorzaken van de toenameVeroudering van de bevolking
Levensstijl.: obesitas stijgt, lichaamsbeweging daalt
Overtollige kilo's zijn de belangrijkste oorzaak van type 2-diabetes.
Vroegere diagnose
De grens verlaagd naar 126
Bron van veel ellende
DiabetesDiabetesblindheidblindheid
nierfalennierfalen
amputatiesamputaties
levensverwachting < levensverwachting < met 5 à10 jaarmet 5 à10 jaar
hartfalen > 40%hartfalen > 40%
zenuwbeschadeging zenuwbeschadeging bij ±70% van de Ptnbij ±70% van de Ptn
66dede plaats plaats doodsoorzaakdoodsoorzaak
Fysiologie – hoe werkt de normale stofwisseling
Pathogenese – wat loopt er fout
Het menselijk lichaam bestaat uit miljoenen cellen, die allemaal bij elkaar zorgen dat we leven en bewegen.
Die cellen hebben allerlei voedingsstoffen nodig om hun werk te kunnen doen.
Die voedingsstoffen worden onttrokken aan het voedsel dat we eten en de lucht die we inademen.
Ons lichaam heeft het vermogen om dat voedsel en die lucht automatisch te verwerken tot stoffen die de cellen nodig hebben.
Die verwerking gaat dag en nacht door via een groot aantal ingewikkelde processen, die we stofwisseling noemen.
Voedsel
Stofwisseling
Voedingsstoffen
Naar de cellen
Nu is het onder andere de verwerking van koolhydraten die bij diabetici niet meer helemaal goed verloopt.
Koolhydraten worden tijdens de spijsvertering omgezet in glucose, een soort suiker.
Glucose dient als brandstof, die binnen de cellen in energie wordt omgezet.
Glucose in de cellen is in zekere zin te vergelijken met benzine in een auto.
Glucose kan niet zo maar op eigen kracht de cellen binnenkomen
Glucose wordt, net als de andere (verwerkte) voedingsstoffen, door het bloed naar de cellen gebracht.
De meeste stoffen kunnen zonder moeite binnendringen door de wand van de cellen waar ze nodig zijn.
Maar glucose is een bijzonder geval.
Insuline wordt door de alvleesklier geproduceerd en in de bloedstroom gebracht. De insuline begeleidt daar als het ware de glucose en zorgt dus dat deze in de cellen wordt opgenomen.
Als er geen insuline wordt geproduceerd of te weinig, dan kunnen de lichaamscellen geen glucose opnemen, of te weinig.
Pathogenese van diabetes
Hoe verloopt de normale stofwisseling
KH worden na vertering omgezet in glucose of enkelvoudige suikers
Glucose wordt opgenomen in de bloedbaan en vervoerd naar de cellen
Glucose is de energieleverancier van onze cellen
Insuline (hormoon gemaakt door de pancreas) vormt de sleutel om glucose te laten toetreden tot de cel
Classificatie van Diabetes Mellitus
Type 1 diabetes: Destructie van de insuline producerende betacellenType 2 diabetes: Weerstandigheid aan insuline en/of falen van de betacel
Andere vormen: Moleculaire defecten Zwangerschapsdiabetes Pancreasafwijkingen
Metabool syndroom (of insulineresistentiesyndroom of syndroom X
een gestoord bloedsuikergehalte, hoge bloeddruk, obesitas atherogene dyslipidemie (laag HDL cholesterol en hoog
triglyceridengehalte) stoornissen in de bloedstolling (protrombotische toestand )
In de definitie van de International Diabetes Federation (2005) is er sprake van metabool syndroom als aan volgende criteria is voldaan:
buikomtrek (abdominale obesitas): >94 cm mannen, >80 cm vrouwen)
plus tenminste twee van de volgende kenmerken:• verhoogd suikergehalte (nuchtere plasmaglycemie): >100 mg/dL (5,6 mmol/L) of eerdere diagnose van diabetes)• verstoorde vetzuurhuishouding (triglyceriden =150 mg/dL (1,7 mmol/L) of een behandeling hiervoor• HDL-cholesterol <40 mg/dL bij mannen, < 50 mg/dl bij vrouwen, of een behandeling hiervoor• bloeddruk > 130/85 mmHg of een behandeling van hypertensie
Symptomen diabetes type 2
Geleidelijk optreden van de ziekte Vaak obees Vaak asymptomatisch of minder uitgesproken
symptomen Infecties Zelden ketosis Vaak reeds complicaties bij diagnose Meestal na de leeftijd; van 40 jaar
Diabetes: Hoe Screenen? nuchtere glycemie op veneus bloedstaal
(niet met glucosemeter)
interpretatie :° nuchtere glycemie 110 mg/dl = normaal
corrigeer risicofactoren, hertest na 3 j
° nuchtere glycemie 111-125 mg/dl = gestoorde nuchtere glycemie
corrigeer risicofactoren, hertest na 1 j
° nuchtere glycemie 126 mg/dl = diabetes (als 2de x bevestigd) behandeling
Behandelingsdoelen streven naar goede bloedglucose regulatie verminderen overgewicht behandelen hypertensie behandelen dyslipidemie roken afraden lichaamsbeweging stimuleren tijdig chronische complicaties opsporen en behandelen
Behandelingspeilers voeding
lichaamsbeweging
bloedsuikerverlagende medicatie
correctie cardiovasculaire risicofactoren
screening en vroegtijdige behandeling van complicaties
preventie van acute complicaties
educatie, stimuleren van zelfzorg en zelfregulatie
Hemoglobine A1c of HgA1c
normaalwaarde 4-6 % uitstekend < 6 % goed 6-7 % aanvaardbaar 7-8 % flauw 8-9 % slecht 9-10 % zeer slecht > 10 %
We streven naar een HgA1c < 7%
bij vermindering van Hba1c met 1 % overlijden van diabetes –21% myocardinfarct –14% microvasculair complicaties –37% perifere vasculaire complicaties – 43%
0
50
100
150
200
250
300
350
5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
HbA1c
DCCT: Relationship of HbA1c to risk of microvascular complications
Re
lati
ve
Ris
k
Retinopathy
Nephropathy
Neuropathy
Microalbuminuria
HbA1c (%)
15
13
11
9
7
5
3
16 7 8 9 10 11 12
VoedingDOEL:Bereiken an goede regulatie van diabetesPreventie van complicaties
Verkrijgen van een aanvaardbaar lichaamsgewicht of (BMI)20-25: ideaal gewicht25-30: overgewicht > 30: obesitas > 40: morbide obesitas
DM type1:nadruk op evenwichtige verdeling van KhDM type2: nadruk op vermageren
De actieve voedingsdriehoek
Effect van 10% gewichtsdaling
Overlijden: > 20%Bloeddruk SBD 10 mm Hg
DBD 20 mm HgGlycemie nuchtere glycemie 50%
Lipiden totale CH 10%LDL-CH 15%TG 30%HDL-CH 8%
Hot items in het voedingsadvies Koolhydraten Vetten Voedingsvezels Zoetstoffen Alcohol Uit eten Voedingsadvies bij type 1 en type 2 Speciale voedingsmiddelen
Zoetstoffen die geen energie leveren
sacharine, cyclamaat, aspartaam, acesulfaam-K en sucralose.
Van deze energievrije zoetstoffen zijn maar kleine hoeveelheden nodig.
Ze zijn vele malen zoeter dan suiker en hebben geen invloed op het bloedsuikergehalte.
Hoe zoet ADI Handelsnaam
Acesulfaam K 110 à 200 9mg Sunett of Sweet One
E950.
Aspartaam 200 40mg NutrasweetCanderel
E951.
Cyclamaat 30 7mg Nutrasweet E952.
Sacharine 300 à 500 2.5 mg sacharine E954.
Sucralose 500 à 600 15mg Splenda E955.
De groep van de polyolen Maltitol, isomaltitol, sorbitol, mannitol, lactitol en
xylitol Deze suikervervangers zijn iets minder of ongeveer
even zoet als suiker. Ze leveren ongeveer de helft van de energie en hebben weinig of geen invloed op het bloedsuikergehalte.
Polyolen zijn, met uitzondering van sorbitol, niet te koop in de handel.
Tagatose Tagatose is een zoetmiddel verkregen uit
lactose (= melksuiker). De zoetkracht is ongeveer even groot als
suiker, maar het brengt minder dan de helft van de calorieën van suiker aan.
De invloed op de bloedsuikerspiegel is verwaarloosbaar.
75g Tagatesse = 100g gewone suiker!
"Tagatesse"
Damhert Tagatesse Dispenser 6g Newpharma prijs: 2,32 €
Damhert Tagatesse Pdr 500g Newpharma prijs: 6,89 €
Fructose1. Fructose (= vruchtensuiker) en andere alternatieve
suikers zoals moutstroop(=maltose), maïsstroop, cichoreistroop en honing zijn broertjes van gewone suiker.
2. Ze leveren evenveel energie en zullen de bloedsuikerwaarden wel beïnvloeden. Ze worden nochtans veel gebruikt in producten met vermelding 'suikervrij' of 'geschikt voor mensen die het gebruik van gewone suiker willen of moeten vermijden'.
3. Laat je dus niet beetnemen, lees steeds aandachtig de samenstelling op de verpakking!
Revogan - Prodia
1 afgestreken maatje (=18g) heeft een vergelijkende zoetkracht van +/- 180g suiker.
de Prodia zoetstof is geschikt om mee te koken of te bakken tot 225°C en in te vriezen.
Pot van 250g of doos met 20 zakken van 250gnetto gewicht: 250g of 5000g
Stevia Stevia rebaudiana Bertoni is een meerjarige
kruidachtige plant
Zaad zal beschikbaar zijn vanaf maart 2011 Stepa-extract - 15%-oplossing. 2 à 3 druppels/= ± 4g
sucrose
Stepa Zero - zoetstof - 1 afgestreken koffielepel (± 3,5 g)
komt overeen met 35 g suiker - zakje van 200 g - 12.00€ Stevia sweet - Wit poeder - 30 x zoeter dan suiker
Stepa dispenser - Dispenser met 300 tabletjes - 6.90€
STEPA-BIER – niet in Europa
Koolhydraatruilwaardenlijst Brood en meelprodukten = 1 snede brood = 1 aardappel = 2 beschuiten Melk en melkprodukten = 300 ml magere melk = 150 ml pudding = 200 ml magere yoghourt
met fruit en aspartaam
GroentenGroenten = 300 g asperges, brocolli,…= 300 g asperges, brocolli,… = 70 g schorseneren,…= 70 g schorseneren,… FruitFruit = 200 g aardbeien, frambozen,…= 200 g aardbeien, frambozen,… = 125 g abrikozen, pruimen,…= 125 g abrikozen, pruimen,… = 65 g sharon= 65 g sharon
=
Lichaamsbeweging Goed voor hart en bloedvaten (gunstig
effect op cholesterol, RR) Maakt het lichaam gevoeliger voor insuline Calorieverbruik stijgt Fitheid stijgt: spierkracht, flexibiliteit,
gunstig psychisch effect Levenskwaliteit stijgt
Lichaamsbeweging Iedere dag 30 tal minuten Effect blijft ± 48 uur aanhouden Haalbare zaken afspreken goed: flink
doorstappen, fietsen, hometrainer Best in dagelijks leven inbouwen (te voet ipv
wagen, trap ipv lift, tv beperken)
Sporten Eet per uur sportbeoefening 20 -30 gram
koolhydraten extra Gebruik deze extra koolhydraten voor / tijdens /
na de sportbeoefening in de vorm van koolhydraatrijke produkten
Neem altijd druivesuiker en / of andere koolhydraten mee tijdens het sporten
Bij kortdurende inspanning zijn extra koolhydraten het meest effectief
Bij een langdurende inspanning is een combinatie van insuline-aanpassing met extra koolhydraten het meest effectief.
Koolhydraatrijke verstrekkingen
1 glas vruchtensap (150 ml) 1 blikje Isostar (250 ml) 250 ml dorstlesser 250 ml energiedrank 1 plak ontbijtkoek 1 banaan 1 snee brood met honing 1 mars
gram KH
15
18
10
100
12
18
25
38
Insuline Behandelen met insuline Tijdstip van inspuiten Het toedienen van insuline Inspuitplaatsen en -technieken Rotatieplaatsen Verkeerde inspuittechniek? Insulinepomp Spuitangst
Soorten insuline analogen Traagwerkend:
Lantus (Aventis) Levimir (Novo Nordisk)
Snelwerkend: Novorapid (Novo Nordisk) Humalog (Lilly) Apidra (Aventis)
Gemengd : Novomix 30, 50 en 70 (Novo Nordisk) Humuline 25 en 50 (Lilly)
Inspuiten van insuline Wie, wat, waar, wanneer, hoe,…?
Bloedsuikerverlagende medicatie
Biguaniden Thiazolidinediones of glitazones Sulfonylurea Gliniden Incretine mimetica en DPP-4 remmers
SULFONYLUREA GLINIDESnaam molecule firma naam molecule firma
AMARYLLE glimepiride Aventis NOVONORM repaglinide Novo Nordisk
BEVOREN glibenclamide SintesaSTARLIX nateglinide Novartis
DAONIL glibenclamide Aventis
DIABINESE chlorpropamide Pfizer
DIAMICRON gliclazide Servier
EUGLUCON glibenclamide Roche
GLIBENESE glipizide Pfizer
MCK GLICLAZIDE gliclazide Merck Generics
GLURENORM gliquidone Menarini(combinatie metformine + glibenclamide)
MINIDIAB glipizide Pharmacia
BIGUANIDES GLITAZONESnaam molecule firma naam molecule firma
GLUCOPHAGE metformine Merck AVANDIA rosiglitazone GSKACTOS pioglitazone Eli Lilly
METFORMAX metformine Menarini
MCK METFORMINE metformine Merck Generics
ALFA-GLUCOSIDASE INHIBITORENnaam molecule firma
GLUCOBAY acarbose Bayer
GLUCOVANCE
Vermijd sluipmoordenaars!Diabetesregulatie is méér dan goede bloedglucosewaarden
Roken niet 3 maar 9 x - Zyban® Champix®
Verhoogde bloeddruk < 130/80, zelf meten, ACE inhibitoren (Capoten®, Zestril® ..) calciumantagonisten zoals Vasexten®
Cholesterol en vet olijfolie, vis en...een glaasje wijn en en fibraten
Overgewicht beperkt gewichtsverlies van 5-15%, Sibutramine (Reductil) Orlistat (Xenical), bariatrische chirurgie
Doelstellingen HbA1c lager dan 6.5% Bloeddruk lager dan 130/80 mm Hg Lipiden
LDL cholesterol onder de 100 mg/dl HDL cholesterol hoger dan 40/50 (vrouwen) mg/dl triglyceriden lager dan 150 mg/dl
Aspirine (bij mannen > 40j en vrouwen > 50j) BMI < 25 kg/m² ROOKSTOP !!!! LICHAAMSBEWEGING!!!!
DIEET!!!!
Streefwaarden
Polyfarmacie O M A S
Daonil
Glucophage
Zocor
Fludex/ Burinex
Zestril
Amlor
Asaflow
Corvatard
Redomex
voorbeeld van dagelijkse medicatie
van type 2 diabeet
Zelfcontrole Urinecontrole Bloedcontrole (vingerprik)
Was steeds de handen met warm water en zeep, goed naspoelen. Droog uw handen af met een zuivere handdoek of met een papieren
zakdoek. Niet ontsmetten met alcohol. Het weglaten van alcoholontsmetting
geeft geen toename van huidinfecties. Maak steeds gebruik van een prikapparaatje met speciale
priklancetjes. Prikplaats: vinger. De zijkant van de vinger is het minst pijngevoelig,
de normale tastgevoeligheid van de vingertoppen wordt hierdoor niet gestoord.
Men stuwt de vinger tot men een druppel bekomt. Breng de ronde top van de teststrook in de bloeddruppel (afhankelijk
van toestel). Deze zuigt bloed op tot een piepsignaal aangeeft dat er voldoende bloed aanwezig is.
Gebruik de teststrips slechts 1 maal en houd de bloedsuikermeter proper.
Hypoglycemie
Symptomen Zweten,beven Hongergevoel Onrust, Verward Tachycardie Hallucinatie Wartaal Agressie Bewusteloos Verlammings-tekenen type CVA Coma
Behandeling acute complicaties
Hypoglycemie Zelfcontrole Bewust :
Snelwerkende suiker Traagwerkende suiker
Sub-comateus: Niet drinken Inject. Glucagon SC Na 10-15m niet bewust
: 100 opbellen
Hyperglycemie Zelfcontrole Lichte vorm:
Bijspuiten Ernstige vorm:
Vocht toedienen Normalisatie PH Correctie van ionenstroom Insuline toedienen Uitlokkende factoren beh.
Hyperglycemie
Symptomen Braken Anorexie Moeheid Buikpijn Nausea Polydipsie Polyurie Lage RR Tachycardie Duizeligheid Kussmaul-ademhaling Aceton Coma
Diabetesconventie
WAT revalidatieovereenkomst tussen een ziekenhuis en R.I.Z.I.V. om
een tegemoetkoming te geven in de kosten ter zelfcontrole
VOORWAARDEN insulinedependent met 2 of meerdere injecties per dag of
insulinepomp zwangerschapsdiabetici ptn na pancreas- of betaceltransplantatie
de goedkeuring geldt voor 1 jaar en dient elk jaar vernieuwd te worden door de geneesheer endocrinoloog met in bijlage een behandelingsplan voor deze patiënt.
Zorgtraject Diabetes: grote lijnen huisarts (coördinatie) – diabetoloog (coaching) – patiënt bereid tot samenwerking bereid tot deelname aan kwaliteitsbevordering: automatische extractie uit huisarts-EMD (A1c, BDsyst, LDL,
BMI) vergoeding van educatie en zelfcontrolemateriaal in 1ste lijn diabetescentrum :
jaarlijkse consultatie coaching van 1ste lijn door 2de lijnsteam
beperking attesten, recht op prestaties van diabetespas financieel:
patiënt geen remgelden huisarts forfait 80 €/j diabetoloog forfait 80 €/j
Diabetische voetkliniek
Multidisciplinaire consultatieOrthopedie, vaatchirurgie, endocrinologie, podologe en schoenmaker
Diabetische voetconventie Preventief en curatief Iedere donderdag vaaaf 13 uur Vooraf mogelijkheid tot podologische
verzorging
Waarover we het niet hadden
Psycghosociale complicatie – de balans Hoe lifestyle veranderingen aanpakken Chronische complicaties Seksuele dysfuncties Rijbewijs en verzekeringen Noodzaak van goede mondhygiene ….. Hypo unawearness Depressie ………
Wat hebben we vandaag geleerd
Booodschap 1: Bepaling van HbA1c is waardevol Boodschap 2: Polyfarmacie is meestal nodig om
alle behandelingsdoelen te bereiken Boodschap 3: Ieder inspuitmoment heeft z'n
inspuitlijn Boodschap 4: Diabetes is een ingewikkelde ziekte
die je met een team aanpakt en waarvan de patiënt de belangrijkste actor is
Vragen stellen 056 22 38 15 of 0486 23 19 26
www.michielvandamme.be www.bvvde.be www.hatractief.be http://www.dieponline.be/
Perentaart
4 eieren 2 eiwitten 1 maatje (=14 gram) energievrije bakbestendige
zoetstof (type prodia) 60 gram zelfrijzende bloem 40 gram amandelpoeder 20 gram vloeibare bak - en braadvet 2 peren 2 eetlepels gegrilde amandelen
Perentaart Klop de eigeren en de eiwitten met de zoetstof Meng er geleidelijk de gezeefde bloem, het amandelpoeder
en de gesmolten vetstof door. Schil de peren en snijdt ze in halve maantjes Bekleed een taartvorm met bakpapier Breng het deeg in de taartvorm en duw er de peerstukjes in,
maar houd er enkele voor de versiering bovenop. Bak gedurende ongeveer 45 minuten in een voorverwarmde
oven op 180 °C. Strooi er de amandelen over.
Perentaart 1 portie 1/6 KCAL: 190 KJ: 798 KH: 12,5 G
Wat betekent dit voor iemand die om ± 16 u taart wil eten met
perorale medicatiemet een 2 spuitenschema met een 4 spuitenschema
Perentaart met amndelen Ingrediënten voor 12 stukken (taartvorm van +/- 24 cm): (per portie ca 170 kcal)
- 150 gr volkorenbloem- 27 gr zoetstof (poeder)- 100 gr boter/margarine- 4 rijpe peren (ca 650 gr)- 1-2 tl citroensap- 50 gr abrikozenconfituur (suikervrij)- 30 gr amandelschilfersKneed 150 gr volkorenbloem, 24 gr zoetstof, 100 gr boter of margarine in stukjes en 6 à 8 el koud water tot een glad deeg. Zethet deeg ca 30 minuten afgedekt koud weg.
Vet de bodem van een taartvorm of springvorm in met boter. Schil de peren en verwijder het klokhuis. Snij de peren in plakjes en besprenkeldeze met het citroensap. Strooi wat bloem over het werkvak en rolhierop het rond uit (ca. 28 cm). Leg het deeg in de vorm en druk derand aan. Prik met een vork enkele gaatjes in het deeg. Leg de perenop het deeg.
Bak de taart ca 30 minuten in een voorverwarmde oven = (elektrisch: 200° - hete lucht: 175° - gas: stand 3). Hak de amandelen klein. Bestrijk de taart met de suikervrije abrikozenconfituur en strooi de amandelen erover. Bak de taart nog 10 minuten verder enlaat ze helemaal afkoelen.
Strooi tot slot de resterende 3 gr zoetstof over de taart.Smakelijk!
Variatietip: deze taart kan ook bereid worden voor niet-diabeten met 50 gr gewone suiker in plaats van zoetstof. Glaceer de taart met "gewone abrikozenconfituur en bestrooi ze met poedersuiker.
Dit recept komt uit: koken en genieten (speciaal voor diabetici)
Top Related