Dariusz Ryszard Tarczyński
Zrozumieć człowieka z wyglądu
Psychologia ubioru
&
STUDIO ASTROPSYCHOLOGII
Redakcja techniczna: Urszula Kowalewska-Pasek Projekt okładki: Krzysztof Chyży i Andrzej Burak
Rysunki: Krzysztof Chyży Korekta: Małgorzata Waś
Copyright © STUDIO ASTROPSYCHOLOGH 1997
WYDANIE VI BIAŁYSTOK 2006
ISBN 83-86737-09-3
A.
STUDIO
ASTROPSYCHOLOGH
oferta: www.sUtdioaslro. pi
15-762 Białystok
ul. Antoniak 1-abr. 55/24
(0-85) 662-92-67 - redakcja
(0-85) 654-78-06 - sekretariat
(0-85) 653-13-03 - dział handlowy - hurt
(0-85) 654-78-35 - sklep firmowy „Talizman" - detal
WII-JCF.J INFORMACJI ZNAJDZ1KS/, NA PORTALU PSYCHOTRONICZNYM
WWW.PSYCHOTRON1KA.1M.
Druk i oprawa: MZGraf. s.c. e-mail: [email protected]
Spis treści
I. PRZESTRZEŃ 9
DLACZEGO Z WYGLĄDU 9 PRZESTRZEŃ PSYCHOLOGICZNA 12
II. UKRYTE WYMIARY 23
CZEGO NIE WIDZIMY 23 TAJNE I JAWNE 29
III. KOLOR 31
KOLOR MÓWI 31 SYMBOLIKA ŻYWIOŁÓW 34 KOLOR W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMU 39 CO BLIŻSZE CIAŁU 44
IV. ROZWÓJ PSYCHICZNY I FIZYCZNY 46
CIAŁO PAMIĘTNIKIEM NASZYCH DZIEJÓW 46 OTYŁOŚĆ 53 TATUAŻ 55 WZROST 57
V. MODA I UBIÓR 61
MODA 61 NOGI 63 TUŁÓW 69 POZIOM GŁOWY 78
6 SPIS TREŚCI
VI. OZDOBY 83
SYMBOLIKA OZDÓB 83 WYSOKOŚĆ WYSTĘPOWANIA 86 KSZTAŁT 89
VII. TKANINY ,. 93
INTERPRETACJA TKANIN 93 FAKTURA 95 WZÓR 98
VIII. DODATKI 101
MAKIJAŻ 106
CZAS 107
IX. MOWA CIAŁA 109
X. WIEDZA O WYGLĄDZIE W PRAKTYCE 115
XI. JAK TO ROBIĄ INNI 119
PRACA 1 121 PRACA 2 130 PRACA 3 136 PRACA 4 141 PRACA 5 151 PRACA 6 159 OPIS TABLIC 161
Do wydania piątego
Szanowny Czytelniku
Kiedy w 1993 r. ukazała się napisana przeze mnie książka „jak odczytać człowieka z wyglądu", byłem pełen obaw o przyjęcie tej trochę nietypowej koncepcji interpretowania osobowości człowieka. Przychylne przyjęcie czytelników zachęciło innie do przedstawienia tematu w formie rozszerzonej, stąd wydanie w 1995 r. „Zrozumieć człowieka z wyglądu".
Zainteresowanie tą techniką systematycznie wzrasta. Interpretacja wyglądu jako specyficznego testu projekcyjnego, jest przyjmowana z coraz większą aprobatą w firmach doradztwa zawodowego oraz szkolących w technikach sprzedaży i negocjacji. Wielu psychologów i terapeutów stosuje już Psychologiczną Analizę Wyglądu jako metodę pomocniczą.
Nic takiego nie mogłoby się stać, gdyby nie czytelnicy, czyli każdy z Was, kto kupując książkę, oddaje głos „za". Nie jest to głos bezkrytycznego zgadzania się z koncepcją, ale głos człowieka, który daje szansę na przedstawienie metody oraz dostrzega w niej jakiś sens. Za to chciałbym gorąco podziękować!
ROZDZIAŁ I
Przestrzeń
DLACZEGO Z WYGLĄDU?
Nasze życie staje się coraz szybszym wyścigiem z czasem, jemy pośpiesznie w barach szybkiej obsługi, poruszamy się szybciej dzięki samochodom, komunikujemy się błyskawicznie korzystając z mediów w postaci prasy, radia i telewizji oraz łączności radiotelefonicznej. Poznajemy coraz więcej ludzi, którym powierzamy odpowiedzialne zadania na podstawie dokumentów potwierdzających ich kwalifikacje. Żadne jednak świadectwo uzyskania odpowiednich kwalifikacji nie opowie nam, jaki jest naprawdę drugi człowiek, czego możemy się po nim spodziewać, czy można się z nim zaprzyjaźnić.
Najczęściej wykorzystywane i doskonalone były techniki nauki szybkiej analizy osobowości człowieka w wywiadzie wojskowym i gospodarczym oraz w technikach negocjacji politycznych i handlowych. Z upływem lat, techniki szybkiej oceny człowieka przestały być dziedziną wiedzy elitarnej. Dotychczas zostało wydanych wiele książek na temat oceny człowieka na podstawie np. gestykulacji, mowy ciała, czy pisma.
Kiedy napisałem książkę pt. „Jak odczytać człowieka z wyglądu" okazało się, że wielu czytelników odczuwało niedosyt informacji dotyczących tego sposobu poznawania człowieka. Dlatego w niniejszej książce proponuję Państwu pogłębioną interpretację naszych zewnętrznych zachowań. Układają się one w słowa o pewnym, ściśle określonym, znaczeniu, a te /. kolei budują zdania w oparciu o specyficzną składnię, opo-
1 0 PRZESTRZEŃ
wiadające o naszym wnętrzu. Piszę w tej książce o sprawach oczywistych i wydawałoby się, że banalnie prostych. Jednak jeśli wspólnie przebrniemy przez te oczywistości, uświadomimy sobie jak kolosalne znaczenie mają one w interpretacji naszego charakteru i jak wiele możemy się o sobie dowiedzieć, przypominając i uświadamiając sobie, że myślimy i żyjemy przestrzennie oraz komunikujemy się wyłącznie symbolicznie. Pomimo różnic kulturowych i językowych, kurczenie i garbienie się sylwetki z powodu strachu wydaje się naturalnym odruchem, tak jak radość przejawiająca się uśmiechem i wesołymi podskokami.
Na podstawie zewnętrznego zachowania każdy z nas może określić stany wewnętrzne człowieka, ponieważ wszyscy dostrzegamy bezpośrednią korelację naszych stanów psychicznych z postawą naszego ciała. W tej książce będę namawiał Państwa do jeszcze wnikliwszej analizy charakteru człowieka i pokażę, że ubiór, sposób jego noszenia, uczesanie i sam dobór garderoby oraz inne zewnętrzne zachowania to informacja o tym, co dzieje się w ludzkim wnętrzu.
Głównie pragnę skupić uwagę Państwa na opisie ubioru i próbie jego interpretacji, traktując takie zachowanie jako ciekawą formę zewnętrznej projekcji naszej osobowości. Analizę charakteru człowieka na podstawie wyglądu określam jako metodę nieinwazyjną, czyli technikę, która sprowadza się do obserwacji w warunkach naturalnych i nie wymusza jakichkolwiek sterowanych działań bezpośrednio na obserwowanym człowieku.
Zapewne wielokrotnie doświadczyli Państwo intuicyjnego odgadnięcia nastroju, zamiarów i uczuć osoby, z którą rozmawialiście i bardziej byliście gotowi uwierzyć nie słownym jej zapewnieniom, lecz właśnie swoim odczuciom.
Metoda szybkiej analizy niektórych aspektów osobowości, nastroju, wspomnień z przeszłości i pragnień człowieka na podstawie jego wyglądu, może być doskonałym narzędziem w pracy psychoterapeutów, pedagogów, rodziców, czy wresz-
DLACZEGO Z WYGLĄDU? 1 1
cie każdego z nas, zainteresowanego własnym rozwojem oraz próbą dotarcia do swojego wnętrza.
Sens techniki, którą Państwu przedstawiam w tej książce, opiera się na interpretacji obrazu przestrzeni jako głównego nośnika informacji o nas, tak często wykorzystywanego w innych technikach projekcyjnych np. psychologii pisma.
Psychologia interpretacji osobowości na podstawie wyglądu opiera się na podobnych założeniach związanych z przestrzenią, lecz dotyczących wyglądu człowieka.
Obraz przestrzeni w psychologii pisma, czyli grafologii, obok obrazu ruchu, jest głównym elementem w interpretacji pisma, przy czym obraz ruchu też jest zapisany przestrzennie. Wieloletnie zainteresowanie grafologią pozwoliło mi zaobserwować pewne podobieństwa w sposobie interpretacji przestrzeni pisma oraz w wielu różnych testach psychologicznych. Okazało się, że istnieje w nas język ponadnarodowy, język pozasłow-ny, którym posługujemy wszyscy przez całe życie. Często są to sygnały, które wcześniej mogłyby nas ostrzec o zagrożeniach chorobowych, fizycznych czy psychicznych, a które często niezwykle słabo przenikają do naszej świadomości.
Rysuje się również szansa terapeutycznego wykorzystania techniki analizy człowieka z wyglądu. Tak samo psychogra-lologiczne ćwiczenia, polegające na zmianie niektórych cech pisma, coraz mocniej wnikają do warsztatu psychoterapeutów. Jednak takie zastosowanie analizy osobowości na podstawie wyglądu, wymaga jeszcze wielu badań.
Wiadomości, które Państwo zdobędą na podstawie tej lek-tury, są wnioskami praktycznymi. Możecie je potwierdzić łub odrzucić na podstawie własnych doświadczeń.
Pragnę w tej książce pokazać Państwu, że wnętrze każdego /. nas daje się czytać jak książka, dzięki poznaniu swoistego alfabetu naszej zewnętrzności.
Życzę przyjemnej nauki tego alfabetu. Dariusz Tarczyński
12 PRZESTRZEŃ
PRZESTRZEŃ PSYCHOLOGICZNA
.Podczas czytania tej książki proszę Państwa o skierowanie uwagi na symbole i nawyki, które nas dotyczą i są składnikiem naszej ludzkiej kultury.
W przeciwieństwie do zwykłej procedury naukowej, zajmującej się poszukiwaniem prawdy obiektywnej, nie zniekształconej przez osąd człowieka, w tej książce będziemy poszukiwali cech i osądów jak najbardziej subiektywnych, choć spełniających pewne określone warunki.
Przykładem takiego właśnie subiektywizmu może być sposób określania przestrzeni przez Pigmejów, zamieszkujących równikowe obszary w Kongo. Żyją oni w afrykańskiej dżungli, gdzie nie ma ściśle określonych pór roku, gdzie roślinność porasta każdą możliwą przestrzeń wokół nich. Liście zasłaniają niebo i po liściach się stąpa, jedne rośliny żyją, a inne w tym samym czasie umierają. Nie ma wyraźnie sprecyzowanych pór roku, świat trwa tam w ciągłym, pozornym bezruchu i jest zamknięty niczym łono matki, może nie tak bezpieczny, ale trwały w wyrazie.
Pigmeje, żyjąc w takim środowisku, znają upływ czasu, ale tylko w sensie zmiany dnia w noc, i nie potrafią wyróżnić lat świadomości. Trudno jest im również wyraźnie sprecyzować górę i dół, skoro depczą po roślinach, a nad głowami mają również rośliny. Mają ograniczone pole widzenia, stąd nie znają takiego pojęcia, jak perspektywa. Człowiek, którego widzą z bliska, jest dla nich inny i należy do zupełnie innego rodzaju ludzi niż ten, którego udałoby się im zobaczyć z dużej odległości. Pozorne zmniejszanie się przedmiotów wraz z odległością jest dla nich nie do pojęcia.
Pigmejom obraz przestrzeni, który sobie stworzyli, wystarcza do przeżycia oraz czynnego działania w jej granicach. W ich
PRZESTRZEŃ PSYCHOLOGICZNA 1 3
pojęciu mają najlepszy i jedynie prawdziwy obraz przestrzeni, który doskonale sprawdza się praktycznie.
My, z wyżyn naszej kultury i cywilizacji, patrzymy na ich pojmowanie świata jako na bardzo niedoskonałe, prymitywne. Należy jednak uświadomić sobie fakt, iż tak właśnie u tych ludzi, z uwagi na zajmowane przez nich środowisko, ukształ-iowało się pojęcie świata. Zwykle jako prymitywną w stosunku do naszej, określa się kulturę Eskimosów, ale znaczące jest to, że posiadają oni język określający, na przykład, co najmniej osiemnaście rodzajów białości śniegu, czego my Europejczycy nie jesteśmy w stanie dostrzec. Eskimosom wnioski wyprowadzone z barwy śniegu pomagają w przeżyciu, a nam znajomość osiemnastu rodzajów bieli nie jest potrzebna do przetrwania. Oznacza to, że środowisko jest jednym z głów-nych animatorów rozwoju cywilizacji i to rozwoju w określo-nvch kierunkach, zależnych od środowiska.
Gdybyśmy chcieli teraz porównać to z naszym europejskim obrazem przestrzeni i poglądami na temat jego prawdziwości i praktycznego wykorzystania w życiu, to wnioski i przekonanie do słuszności naszego obrazu świata mielibyśmy podobne do Pigmejów. Wydaje się jednak prawdopodobne, że gdyby istniał gdzieś hipotetyczny obserwator, będący na wyższym poziomie cywilizacyjnym i miał możliwość dostrze-gania większej ilości elementów przestrzennych, to nasze poglądy uznałby za prymitywne, przynajmniej w takim samym stopniu, jak my postrzegamy prymitywizm postrzegania przestrzeni u Pigmejów.
Przestrzeń, którą chcę Państwu opisać, jest naszym dziedzic-twem kulturowym. Przekazywana jest z pokolenia na pokole-nie od początku istnienia ludzkości, cały czas uzupełniana i rozbudowywana. Zarazem przez cały czas sprowadzająca się do kilku głównych kierunków, które zostały określone przez naszych przodków. Dlatego też to, co Państwo będą czytać,
jest już doskonale znane, bo tkwi w nas, trzeba tylko to sobie
1 4 PRZESTRZEŃ
przypomnieć, na nowo uświadomić i nauczyć się świadomie z tego dziedzictwa korzystać.
Już Bergson zauważył, że myślimy przestrzennie, to znaczy, że myśl ubrana w pojęcie staje się nieciągła i wyobrażamy ją sobie w pewnych granicach. Każda realna czynność, czy abstrakcyjne uczucie ma szansę na nasze zrozumienie pod warunkiem wyobrażenia ich sobie, umiejscowienia w przestrzeni i wyodrębnienia w ten sposób z tła.
Pojęcia takie, jak nieskończoność, Bóg czy absolut są poza zasięgiem naszej wyobraźni przestrzennej z uwagi na to, że gdy wyobrazimy sobie taki symbol, szukamy sposobu na jego zamknięcie, czyli ogarnięcie myślą.
Kolejną ciekawą cechą naszego myślenia przestrzennego jest nakładanie się na siebie różnych pól tematycznych. Jeden kierunek odpowiada jako symbol wielu znaczeniom. Dobrym przykładem może być tu hasło „prawo", które oznacza nie tylko kierunek ruchu, ale również prawomyślność i praworządność, to również kierunek studiów. Myślę, że określenie „prawa ręka" i „po prawicy" też ma wiele wspólnego z tym hasłem.
Rysunek 1. przedstawia opis przestrzeni, którą odbieramy w wymiarze fizycznym oraz metafizycznym. Wcześniejszy przykład pozwolił dostrzec znamienny fakt, że kierunki w przestrzeni to również kierunki w każdej wyobrażonej przez nas przestrzeni oraz na każdym poziomie jej tworzenia w psychice, fizyce, polityce, języku, technice, biologii, fantazjach, modzie, itp. Nie ma dziedziny w naszym życiu, gdzie nie posługiwalibyśmy się kierunkami przestrzeni. Skoro potrzebujemy przestrzeni, aby wyodrębnić myśl, to potrzebujemy kierunków, aby ją poczuć i opisać.
Poniżej przedstawiam niektóre znaczenia, symbolicznie przypisane kierunkom:
Góra - to wyższość, szczyt, wyższe szkoły, wyższe środowisko, szczyt władzy, Bóg, wzniosłe idee, górnolotne myśli,
PRZESTRZEŃ PSYCHOLOGICZNA 1 5
wyżyny możliwości, wysokie progi, w sylwetce człowieka to głowa lub górna część ciała.
Dół - to niski stan, niziny społeczne, niskie pobudki, poniżenie, niskie instynkty, dół moralny, plebs, zło, w ludzkiej sylwetce to dolne części ciała.
Prawo - działanie, moralność, prawość, uczciwość, normy, mężczyzna - ostre kształty i kąty, ostra faktura materiału, powierzchni.
Lewo-wnętrze, głębia, początek, lewizna, dom, kobieta, fałsz, łagodne i miękkie w fakturze i kształtach materiały oraz wzory.
Przód - fasada, dynamizm, działanie, twarz, front, duma, odwaga, jawność.
Tył - przeszłość, strach, cień, plecy, tajność.
Rys. 1.
Hasła „horyzont wewnętrzny", „przestrzeń międzyhoryzon-talna" oraz „horyzont zewnętrzny" to właśnie przykłady wyodrębnienia z tła, o którym mówił Bergson, a które są opisane graficznie na rysunku 1. Jest to trójpodział.
Horyzont wewnętrzny jest symbolicznym opisem naszego wnętrza w interpretacji osobowości człowieka. Są to odnie-
16 PRZESTRZEŃ
sienią do takich cech, jak organy wewnętrzne, instynkty, wewnętrzne przeżycia, również upośledzenia oraz cechy, których nie widać.
Przestrzeń międzyhoryzontalna symbolizuje to, co widoczne, działanie, w sylwetce ludzkiej warstwa ubioru, jego kolor i krój, jego kształt dobrany świadomie.
Horyzont zewnętrzny jest symboliczną granicą, gdzie dalej już nie można, w ludzkiej sylwetce to granica przestrzeni, którą może zająć człowiek w sposób świadomy.
Arystoteles mówił, że „wszyscy pojmujemy przeciwieństwa jako zasady". Platon natomiast określał to jako „indukcję przez niezgodność", Demokryt wyróżniał „pełne i próżne, kąt i bez-kąt, byt i niebyt, przód i tył". Każdą rzecz łub myśl, którą tworzymy, natychmiast ubieramy w symbolikę dwubiegunową. Tak właśnie myśli każdy z nas, doświadczenie wypełniło nasz sposób postrzegania świata taką treścią. Również wykres, który Państwu prezentowałem wcześniej (rys. 1) funkcjonuje na tej zasadzie. Jeśli istnieje przód, musi być i tył, jeśli jest góra, to musi być i dół, ale zarazem poszukujemy złotego środka, jakiegoś „pomiędzy", punktu, który oddziela tak różne, przeciwstawne wartości.
Ten moment styczny, środek absolutnej równowagi jest kolejnym symbolem, wyróżnikiem „zero" między matematyczną plus nieskończonością, a minus nieskończonością. Jest to również moment „teraz" - między przyszłością, a przeszłością.
Tu chciałbym zwrócić uwagę na to, że w przypadku skrajności, w naszym pojęciu - odległych od siebie przestrzeni, punkt łączący je również ulega rozszerzeniu. Przykładem może być tu użycie zdania „teraz jestem na urlopie". Hasło „teraz" określa okres kilku lub kilkunastu dni, ale jeżeli mówimy o erach w dziejach Ziemi hasło „teraz" objęłoby co najmniej kilka tysięcy lat.
W tej pracy przedstawiam trójpodział, zapożyczając terminologię z psychologii:
1 8 PRZESTRZEŃ
- podświadomość, - świadomość, - nadświadomość.
Zapożyczenie to wynika z pewnych podobieństw terminologii, ale absolutnie jej nie wyczerpuje.
Terminologia ta w swym pojęciu zostaje wzbogacona o dodatkowe cechy, tj.: - podświadomość w rozumieniu intencji tej pracy to: „ukry
te", „pod", przeszłość, wnętrze, korzenie, dzieciństwo, rodzice, dno, seks, instynkty, coś, z czego nie zdajemy sobie sprawy; w opisie ludzkiej sylwetki symbolizują ją nogi, a dół - korzenie;
- świadomość - jest określeniem świadomego, czyli „tu i teraz" w pełni kontrolowanego działania, to jawne treści, czas pomiędzy tym co było i będzie, jest stanem „między", jest kontrolerem instynktów i marzeń człowieka, symbolizuje ją tułów, a u roślin - pień; jest wyborem po namyśle;
- nadświadomość jest symbolem wolnej myśli, marzeń, tęsknoty za lepszym, przyszłością, altruizmem, to szczyt, władza - symbolizuje ją głowa, a u roślin owoce i nasiona. Trójpodział ten nie jest moim wymysłem, jest odwzorowa
niem przestrzeni, która w nas tkwi i przenika z podświadomości, przenika z pokoleniowego doświadczenia człowieka opartego na symbolicznym zapisie świata w naszej indywidualnej świadomości.
Prawdopodobnie, skonstruowaną w ten sposób przestrzeń wykształciliśmy sobie na podstawie podglądania pewnych prawidłowości w przyrodzie i funkcjonowania tej przestrzeni w nas samych.
Dobrze powinien to oddać następujący schemat. Rysunek 2. ilustruje trójpodział wykorzystywany przez nas
np. w opisie przestrzeni zupełnie różnych form, od fizycznych do metafizycznych: od przestrzeni grafologicznej, gdzie psycholog pisma górną część liter przypisuje ambicjom inte-
1'KZFSTRZEN PSYCHOLOGICZNA 1 9
Icktualnym czy wartościom duchowym, środkową (wstęgę) przypisuje podstawowym zachowaniom w społeczeństwie, a dolną część określa jako mówiącą o seksualizmie i stosunku do wartości materialnych - przez opis drzewa, gdzie nadświadomość to owoce i kwiat (przyszłe pokolenie), świadomość to I iicń i siła rozprowadzająca życiodajne soki oraz podświadomość, lo korzenie dające moc trwania, do metafizyki, symbolicznej „świętej trójcy".
Rys. 3.
Rysunek 3. przedstawia zastosowanie trójpodziału prze-;li/.cni w pracy nad interpretacją ludzkiej sylwetki.
(iiowa - symbol myśli, marzenia.
20 PRZESTRZEŃ
Tułów - symbol działania w świecie „tu i teraz". Nogi - symbol stabilności, podstawa, korzenie, rodzice,
dzieciństwo. Każda z tych trzech głównych części ciała może być dzie
lona po raz kolejny na trzy części. W strefie głowy, czyli nadświadomości wyróżniamy:
• czoło - jest symbolicznym elementem nadświadomości, myśli, ambicji,
• środek twarzy - oczy, nos, uszy i górna część ust, czyli narządy zmysłów - to świadomość,
• podbródek i dolna część ust to podświadomość. W strefie tułowia, czyli sferze świadomości wyróżniamy:
• część górną - ramiona i płuca jako strefę nadświadomości; płuca odpowiadają za wymianę gazową, utrzymującą organizm przy życiu, natomiast ramiona wyciągają się ku przestrzeni zewnętrznej, w celu obrony i zebrania pożywienia,
• część środkową - żołądek, górna część przewodu pokarmowego - odpowiada za przemianę energetyczną, asymi-lowanie treści materialnych (żywności) i zamianę w energię - jest to sfera świadomości,
• część dolną - układ wydalniczy i rozrodczy, symbolizujący seksualność, to co złe, wstydliwe, ukryte (sfera podświadomości). W strefie dolnej, czyli sferze podświadomości, możemy
wyróżnić: • układ rozrodczy jako przyszłość, • kolana jako działanie, • stopy jako przeszłość.
Jak już Państwo zauważyli, strefy zachodzą na siebie i nie są dokładnie wyodrębnione z uwagi na to, że jednocześnie są końcowym elementem jednej strefy i początkiem następnej. Obowiązuje tu zasada: im bliżej granicy trudnej do dokładnego określenia, tym sfery przyjmują więcej cech sąsiada, np. układ płciowy jest jednocześnie strefą podświadomą instynk-
I 'K/.ESTRZEN PSYCHOLOGICZNA 2 1
Iow i działań seksualnych w tułowiu oraz sferą nadświadomości nóg, płciowość to przyszłość, rozwój.
Jeżeli czasem pragniemy wyraźnie wyodrębnić strefy wpływów, redukujemy trójpodział do struktury pierwotnej, dwubiegunowej.
Psycholodzy pisma, zajmujący się jego interpretacją psycho-l( igiczną, mają właśnie do czynienia z redukcją wymiaru.
Posługują się oni symboliką przestrzeni w sposobie in-l erpretacji pisma, gdzie np. pochylenie w prawo jest tym większe, im dynamiczniej działa piszący, jego zainteresowania zmierzają ku społeczności i są wartościowe, ma silne kontak-I v ze światem zewnętrznym.
Wysokie litery mogą podpowiadać ambicje, marzyciełskość, bystrość intelektualną, ale pochylone w prawo mogą sugerować próbę realizacji tych ambicji i zainteresowań działaniem, właśnie w społeczności i chęci jej przewodzenia.
Ale i wtedy okazuje się, że taka redukcja jest pozorna, ponieważ nasz odbiór tak zredukowanych przestrzeni wcale nie redukuje symboliki tej przestrzeni, interpretacja pozostaje w dalszym ciągu wielowymiarowa i wielopoziomowa. Przecież przymiotniki, opisujące samo liternictwo w psychografologii, •a opisem przestrzennym, np.: arkada, girlanda, szczupłość i pełność pisma, ciastowatość, wielkość, skrętność pisma nie lesl odbierana przez nas w sposób liniowy, jest obrazem.
Kłopoty, jakie mamy z przestrzenią i jej interpretacją, wy-n i kają z naszego odbioru świata ukształtowanego przez bio-iogię i kulturę, ona podarowała nam taki sposób analizy, który
aze myśleć w sposób liniowy.
22 PRZESTRZEŃ
Liniowy sposób myślenia polega na nieumiejętności przestrzennego odbioru świata, tzn. nie odbieramy świadomie wszystkich przestrzeni jednocześnie. Wszystkie, tzn. nieskończenie wiele, więc tak jak pisał Bergson, ograniczamy ich ilość automatycznie do przestrzeni skończonej. Musimy najpierw sformułować jedną myśl, zamknąć ją, aby przejść do następnej. Liniowe myślenie dobrze ilustruje forma zapisu, piszemy i czytamy w sposób liniowy, a nie jednocześnie całą stronę. Liniowy zapis jest od-do, kiedy się kończy, przystępujemy do kolejnego od-do. Trudność pisania tej książki sprowadza się do kłopotów wynikających z opisu techniki, która jest odbiorem wielowymiarowym nakładających się i wzajemnie przenikających obszarów przestrzeni. Technicznie, mogę ją Państwu przedstawić i wyjaśnić, pisząc i formułując myśli liniowo, ciągle wracając do wstępnych założeń.
Pamiętać powinniśmy, że jest to nasz sposób patrzenia na przestrzeń (myśloprzestrzeń) i nigdy nie wolno nam go ignorować.
Nawet najbardziej techniczne i, wydawałoby się, obiektywne teorie naukowe, nie są wolne od symbolicznego oglądu świata, a najprawdopodobniej są bliskie obiektywnej rzeczywistości. Przestrzeń kulturowa opisana przez nas, jest fragmentem większej całości albo jej wyjątkiem.
Teorie naukowe oscylują między: „-", „0", „ + "; materia, energia, antymateria; elektron, neutron, proton; itp.
Ale Pigmejom także wszystko się zgadza, a nawet działa w praktyce, więc może i my kiedyś swój obraz psychoprzes-trzeni poszerzymy o kolejne wymiary, które teraz są dla nas nie do pojęcia!?
ROZDZIAŁ II
Ukryte wymiary
CZEGO NIE WIDZIMY
Opis przestrzeni, z którym zapoznaliście się Państwo w po-przednim rozdziale, jest swoistym preludium. Przed nami jeszcze wiele pasjonujących elementów i form wykorzystywania przez nas przestrzeni, które należy odkryć.
Pragnę pokazać, jak jesteśmy subiektywni i intersubiektyw-ni, pomimo starań o jak największą obiektywność. Okazuje się bowiem, że właściwie stale coś uchodzi naszej uwadze i notorycznie, pomimo otwartych oczu, jesteśmy niewidomi, Oczywiście nie jest to ślepota kompletna, ale obszar, którego nie dostrzegamy, jest znacznie większy niż jesteśmy gotowi przyjąć do naszej wiadomości.
Myślę nie tylko o tym, co znajduje się poza naszymi pleca-mi lecz o tym, co jest w zasięgu naszego wzroku, a czego nie widzimy.
Przypomina mi się w tym momencie opis funkcjonowania wzroku żaby. Żaba doskonale widzi muchy, na które poluje, inni warunkiem, że są one w ruchu. Może zdechnąć z głodu, mając dokoła siebie wiele martwych much. Czyli widzi to, co wyróżnia się w tle. Znów nasuwa się pytanie, czy jednak nie zdarza się nam, ludziom, pomimo lepszego narządu wzroku, pomijać czy nie widzieć rzeczy typowych, a koncentrować się jedynie na wyróżnikach.
Istnieje też w naszym postrzeganiu taki mechanizm, który ..rozpuszcza" przedmioty tak, że stają się pozornie niewidocz-
24 UKRYTE WYMIARY
ne. Wyróżniłbym tu dwa rodzaje znikającej przestrzeni, różniące się biegunem, ale o podobnej podstawie, przy której to rozpuszczanie przedmiotów występuje; przestrzeń wewnętrzną i zewnętrzną.
Posłużę się przykładami, które, jak mam nadzieję, znajdą swoje odniesienie w Państwa doświadczeniach życiowych.
1. Kiedy czytamy książkę, zwykle ogniskujemy nasze postrzeganie na niej samej, zapominając, że książka ta leży na stole. Stół, na którym czytamy, pozornie znika.
2. Kiedy czytamy książkę siedząc przy stole, zwykle zapominamy o tym, że siedzimy na krześle i okazuje się, że z naszej świadomości krzesło również znika.
3. Kiedy czytamy, zapominamy o naszym ubraniu i ono również znika.
4. Kiedy czytamy książkę angażujemy się w jej treść i zapominamy o świecie zewnętrznym i on cały również znika pozornie, przestaje istnieć w naszej świadomości.
Zapewne te przykłady, które wskazują na zapominanie przedmiotów, wydadzą się Państwu banalne i oczywiste, ale właśnie z tego powodu są zwykle przez nas niedostrzegane, a my stanowczo nie doceniamy znaczenia tego faktu w odbiorze świata.
Rysunek 5. graficznie przedstawia schemat takiego odbioru przestrzeni.
Kiedy „Ja" (horyzont wewnętrzny) widzę (świadomie) krzesło i na nim siadam, a po chwili zaczynam czytać książkę, świadomość przerzuca się na książkę. Następuje rozmnożenie pojęcia „Ja", gdzie do „Ja" dostaje się również krzesło (horyzont wewnętrzny to „Ja" + krzesło).
Krzesło staje się częścią mnie, przenika do mojego horyzontu wewnętrznego i przestaję dostrzegać je do czasu, kiedy np. zacznie trzeszczeć, grożąc złamaniem. To z kolei powoduje, że przerywam czytanie i widzę znów, że siedzę na niezbyt sprawnym krześle. Ważne w tym wszystkim jest to, że
26 UKRYTE WYMIARY
jeżeli zawłaszczam w swoją przestrzeń jakiekolwiek narzędzia, staję się bogatszy o nie i o ich możliwości, a zarazem biedniejszy o własne przeżycia, które są delikatniejsze od nabytych narzędzi. Np. jadąc samochodem, po pewnym czasie zapominam, że to nie ja jadę, tylko samochód, mam uczucie, że osobiście poruszam się z prędkością 100 km/h, samochód na ten czas staje się częścią mnie. Jednak z tego właśnie powodu, ja w tym samochodzie nabieram jego cech i uznaję jego techniczne możliwości za własne. M.in. wiem, że nie mogę jeździć wszędzie, tylko po drogach, bo one są przestrzenią dla samochodu, czyli moja przestrzeń zawęża się do przejezdnych dróg. Kiedy samochód męczy się wjeżdżając pod górę i spadają obroty silnika, zaczynam czuć, że to ja osobiście się męczę. Bardziej spektakularny przykład opiera się na założeniu, że jeżeli mam dużo pieniędzy, to czuję się silniejszy, bardziej niezależny, ale jednocześnie uzależniam swoją wolność od pieniędzy.
Konsekwentnie prowadząc wywód, dochodzimy do wniosku, że zwiększenie ilości technicznych urządzeń w społeczeństwie, powoduje bardziej techniczne myślenie oraz odczuwanie tej społeczności. Techniczne, świadome, matematyczne myślenie powoduje tworzenie bardziej technicznej i matematycznej wizji świata, korzystającej z równie technicznego i matematycznego języka, który z kolei wymusza bardziej techniczny ogląd.
Jedynym sposobem, który mógłby pomóc w pogłębieniu naszego odbioru świata i odczuwaniu go w sposób pełniejszy i bogatszy, jest przypominanie sobie ciągle o wpływie tego świata na nasze myślenie. Tak samo, jak ciągłe przypominanie sobie o krześle, na którym siedzimy, uświadamia, że jest ono narzędziem przez nas wykorzystywanym.
Jednak doskonale zdajemy sobie wszyscy sprawę z trudności takiego notorycznie świadomego postrzegania krzesła. Jest to niemożliwe w sposób ciągły. Zresztą, absorbowanie
i :/.i ;i;o NIE WIDZIMY 27
uwagi takimi szczegółami jest pozbawione większego sensu i zdecydowanie przeszkadza w działaniu, chociaż może warto od czasu do czasu pomyśleć o względności naszego postrzegania.
Dla mnie jako obserwatora, człowieka w jego naturalnym środowisku, taka interpretacja odbioru przedmiotów ma doniosłe znaczenie. Wynika z niej w sposób oczywisty, że założone ubranie staje się po pewnym czasie symboliczną częścią wnętrza człowieka, częścią jego przestrzeni, czy także horyzontu wewnętrznego.
Ubranie jest elementem wnętrza człowieka i reprezentuje go, ale i człowiek jest elementem ubrania i je reprezentuje.
Wnioskuję, że niezwykle trudno byłoby nam nosić ubranie do nas nieprzystające, gdyż czulibyśmy się w nim obco, jakby nie należało do nas i nie moglibyśmy o nim zapomnieć. Tym mocniejszy byłby to stres, im bardziej różniłoby się ubra-nie od tego, które właśnie nas charakteryzuje i jest zbieżne z naszymi emocjami.
Wydaje się, że noszenie ubrania wbrew własnym upodo-baniom jest niezwykle trudne i prowadzi do dysharmonii psychicznej. Jeżeli ktoś na siłę pragnie manifestować cechy, i torych raczej nie posiada, łatwo to rozpoznać po ubiorze. Zwykle człowiek skupia swoją uwagę na poziomie świado
mości, a więc tułowia, i tu może kontrolować swój styl. .leżeli jednak styl jest sztucznie tworzony i narzucany sobie
na siłę, to różne elementy ubioru nie będą ze sobą harmonizo-wały. Np. człowiek, który chce uchodzić za pewnego, solidnego i nieobciążonego żadnymi problemami, przerastającymi jego możliwości, może, aby dodać sobie powagi, nosić garnitur i ukryć za nim swoje nastroje i kłopoty, ale często zapomina o wypastowaniu butów, wypycha kieszenie marynarki mnó-
stwem niepotrzebnych przedmiotów, bądź dobiera niepasu-jące do reszty skarpety.
28 UKRYTE WYMIARY
Skoro ten poziom (stopy) jest zarezerwowany dla podstaw, korzeni, dzieciństwa i siły leżącej u tych podstaw, możemy przypuszczać, że brak harmonii na tym poziomie to poważne problemy z własną tożsamością, siłą wewnętrzną i wiarą we własne możliwości.
Może być to również odpowiedzią, dlaczego polski handlowiec, który niedawno zdobył bogactwo i zaczyna karierę, tak często utożsamiany jest z mokasynami i białymi skarpetami.
I A I N K I JAWNE 2 9
TAJNE I JAWNE
I o, że niektóre elementy przestrzeni przestają być dla nas widoczne, ma zastosowanie jeszcze w innym sposobie interpretacji. Mianowicie, jeśli coś jest widoczne, jest wyraźne, to także znaczy, że w tym samym momencie coś innego rozlewa się i rozmazuje. Skoro np. widać wyraźnie przód, to nie widać tyłu, ale wniosek, który nasuwa się, mówi, że każdy przód w naszym pojmowaniu świata musi być zakończony byłem. Nazywam to znaczenie tajnym i jawnym.
Sylwetka ludzka jest w swojej formie jawna i zewnętrzna jako sygnał, ale tajne jest jej wnętrze. Każdy element w naszej sylwetce jawnie sygnalizowany, musi mieć swój tajny odnośnik. Z uwagi na to, że oglądamy coś jawnego, trudno nam nie zapomnieć o drugiej stronie ukrytej. Od naturalnej intuicji i umiejętności wyuczonych zależeć będzie stopień wy-chwytania tych zależności. Można je przecież określić na każdym poziomie sylwetki ludzkiej.
Trójpodział (rys. 3) występuje na każdej głębokości ludz-kiej sylwetki, tzn. w każdej warstwie ubioru, od bielizny po odzież wierzchnią oraz w różnych okresach czasu. Szczegóły opisane są w dalszej części książki.
Prosiłbym Państwa, abyście nie zapomnieli, że wT celu ułatwienia tego tematu opisuję go dwubiegunowo (rys. 4), co jest uproszczeniem trójpodziału, gdzie jeszcze świadome leży pośrodku wykresu. Tajne leży w gestii i pod kuratelą horyzontu wewnętrznego (Hw), ponieważ z wcześniejszych wywodów wiemy, że nasze wnętrze ukrywa się pod świadomością. Jest w nim również element horyzontu zewnętrznego (Hz), gdyż stanowi on granicę naszego postrzegania, czyli marzeń, niedoych pragnienień, cel na horyzoncie, który, im bliżej stara-my się być, tym mocniej się oddala.
30 UKRYTE WYMIARY
Na przykład, człowiek chodzący w uniformach, czyli w standardowych, usztywnionych w wyrazie ubraniach i zwykle z dużą ilością guzików, jawnie przedstawia się jako „żołnierz", czyli w horyzoncie wewnętrznym (tajne) nie czuje się pewnie (żołnierz szkoli się w obronie na wypadek agresji) i rekompensuje to sztywnością zewnętrzną.
Posiada również pragnienia ukryte, które są symbolicznie określone jako horyzont zewnętrzny, marzy więc o spokoju i swobodzie jako o czymś niedoścignionym. Możemy założyć, że pragnienie (horyzont zewnętrzny) będzie próbował realizować, poszukując spontaniczności w postaci nieco szalonej partnerki lub partnerki o naturalnej sile wewnętrznej. W społeczności z kolei, będzie to dążenie do stabilizacji otoczenia, aby czuć się w nim jak najspokojniej, np. duży dom, duże konto, wysokie stanowisko lub też konkretna praca, najlepiej w zawodzie opartym na hierarchii.
Pragnę tu pokazać złożoność wynikającą z tak prostych, wydawałoby się, założeń i odniesień w naszym postrzeganiu świata. Innym przykładem może być podkreślenie wartości intelektualnych. Często kobiety chcą podkreślić swój intelek-tualizm oraz to, że jest on czynnikiem pierwszoplanowym. Podkreślają go, akcentując sferę nadświadomości, czyli strefę głowy. To znaczy, że chętnie chodzą z odsłoniętym czołem, noszą opaski, apaszki, czy nawet okulary wsunięte we włosy. Jeżeli przyjmiemy, że taka ozdoba głowy jest elementem jawnym, widocznym, czyli świadomym, to tajnym wewnętrznym będzie lęk, że mój intelekt jest nie najwyższego lotu, natomiast elementem tajnym zewnętrznym będzie pragnienie absolutnej mądrości, którego nie mogę osiągnąć. Czyli zdobywanie wiedzy i poszukiwanie takiej pracy, która moją wartość intelektualną podkreśli.
ROZDZIAŁ III
Kolor
KOLOR MÓWI
Istotną rolę w opowieści tkanej o nas za pomocą ubioru stanowi kolor. Przez całe, nie tak krótkie, dzieje ludzkości barwa stanowiła ozdobę naszych ciał i wzbogacała wygląd, nie tylko wizualnie, ale i symbolicznie. Magii kolorów ulegamy nie zdając sobie z tego sprawy, w dalszym ciągu.
Najprostsza symbolika koloru, którą operujemy w codziennym działaniu to biała suknia panny młodej (symbol czystości i niewinności). Czarny kolor noszony jest jako żałoba, kolor różowy i niebieski przypisuje się niemowlętom (określają płeć dziecka).
Wcześniej opisałem główne strefy podziału przestrzeni, jakie zaznaczają się w ludzkiej sylwetce. W zależności od tego, na jakiej wysokości zostanie użyty kolor, na jakiej głębokości, czyli w której warstwie ubioru i oczywiście w zależności od samej barwy, kolor będzie nas informował każdorazowo o czymś innym.
Zacznijmy od zapoznania się z symboliką kilku podstawowych kolorów.
1. Czerwony - symbolicznie mówi o potrzebie aktywności emocjonalnej i fizycznej (dostrzeż we mnie człowieka z jego problemami.
2. Pomarańczowy - symbolizuje dążenie do osiągnięcia celu, który odpowiada za nasze szczęście (zobacz jak świetnie sobie radzę, wszystko u mnie działa jak w zegarku).
32 KOLOR
3. Żółty - symbolicznie podpowiada potrzebę kontaktów z innymi oraz próbę rozładowania własnych problemów psychicznych, symbolizuje lęk przed samotnością, może wskazywać też na kłopoty z przewodem pokarmowym na tle nerwowym (porozmawiajmy).
4. Zielony - symbolizuje potrzebę skupienia się na sobie, potrzebę równowagi wewnętrznej, kłopoty emocjonalne. Jest kolorem środka tęczy, między fioletem a czerwienią.
5. Niebieski - symbolizuje potrzebę dokonań, tworzenia czegoś oryginalnego i docenianego społecznie, pragnienie mądrości (zobacz, jestem inteligentny i twórczy).
6. Granatowy - podkreśla naszą odpowiedzialność i chęć kontroli świata zewnętrznego (nadaję się na przełożonego, to przecież oczywiste).
7. Fioletowy - symbolizuje poszukiwanie odpowiedzi na pytania przez zainteresowania sferą duchową, religią, osobowością (jestem wspaniały i uduchowiony).
8. Złoty - symbolizuje umiłowanie materii, marzenia i cele związane z wartościami wymiernymi i konkretnymi. Mówi o pragnieniu znaczenia i podatności na pochwały (pochwal mnie).
9. Srebrny - symbolizuje tęsknotę za uczuciami, poczucie osamotnienia, romantyzm. Kolor ten to tęsknota za miłością, potrzeba przyjaciół i podpory duchowej (jestem spragniony uczuć).
10. Brązowy - symbolizuje zagrożone poczucie bezpieczeństwa, potrzebę stabilizacji, brak wiary w siebie i niepewność przyszłości (zobacz, jak świetnie daję sobie radę w pracy).
11. Czarny - symbolizuje próbę skoncentrowania się na sobie, odnalezienia energii do działania. Jest to kolor żałoby i smutku (nie wtrącajcie się w moje sprawy, kiedyś sobie poradzę).
12. Szary - jest kolorem pośrednim między czarnym a białym. Określa potrzebę równowagi i wyciszenia bez manifes-
TABLICA 1
Duże tuż przy
Włosy średniej długości (1)
uchu kolczyki (2)
Akcent ozdobny na persi -fioletowy (4)
Luźny krój (6)
Fioletowe spodenki (8)
Wyeksponowane białe skarpetki (10)
Buty ozdobne (12)
Biały kolor (5)
Ściągacz pod szyją (3)
Ściągacz na przegubie (7)
Dobrze rozwinięte uda (9)
Buty sportowe (11)
Dominujący kolor różowy (13)
Kapelusz (1)
KOLOR MÓWI 33
towania tych uczuć na zewnątrz (wybacz, że ci nie pomogę, ule mam wystarczające kłopoty własne, których i tak ci nie wyjawię, ale rozumiesz...).
13. Biały - symbolizuje ludzi zachłannych na życie i ten kto go nosi, lubi jak coś się wokół dzieje i otrzymuje coraz to nowe bodźce (potrzebuję przestrzeni, zobacz jaki jestem wspaniały).
Oczywiście, jest to skrótowy opis symboliki kolorów najczęściej występujących.
34 KOLOR
SYMBOLIKA ŻYWIOŁÓW
Po wielu latach obserwacji doszedłem do wniosku, iż wcześniej opisany podział przestrzeni powinien również sprawdzać się praktycznie w symbolice kolorów. Chciałbym jeszcze raz wyraźnie podkreślić, że symbolika przestrzeni, kształtów czy kolorów jest symboliką naszej kultury, wielopokoleniową europejską tradycją i bez względu na naszą wiarę, wykształcenie oraz środowisko, w którym żyjemy, posługujemy się nieświadomie jej językiem.
Na rys. 6 oraz tablicy 16 na końcu książki, przedstawiam Państwu główną koncepcję barwnego podziału przestrzeni. Oś pionowa oddziela kolory wewnętrzne (chromatyczne), czyli kolory tęczy będące z lewej strony wykresu, od kolorów z prawej strony, achromatycznych, czyli kolorów zewnętrznych.
Strona wewnętrzna zawdzięcza swoje określenie symbolice podziału przestrzeni, związanej z lewym kierunkiem oraz hasłami mu przypisanymi, takimi jak: dom, kobiecość, uczuciowość, nasze wnętrze, emocje targające naszym „Ja". Są to również barwy zapraszające do kontaktu uczuciowego i emocjonalnego.
Strona zewnętrzna to działanie. Preferowane są tu głównie działania zewnętrzne, gdzie uczuciowość można ukryć. Emocje są kontrolowane przez rozum i wychowanie, a podstawowy akcent skierowany jest na fachowość i rozumne rozwiązywanie zadań, bez ujawniania własnych uczuć. Jest to zaproszenie do działania i tworzenia własnych form.
Główna oś pozioma biegnie przez środek wykresu na poziomie koloru zielonego i szarego, czyli barw równowagi. W ten sposób dzieli wykres na górną strefę kolorów budowa-
SYMBOLIKA ŻYWIOŁÓW 35
nia struktur społecznych i idei oraz dolną strefę kolorów symbolizujących budowanie siebie i materii.
Opisane linie dzielą również tablicę na cztery ćwiartki, odpowiadające swymi kolorami symbolice Arystotelesowskich żywiołów.
Rys. 6.
Żywioł ognia - odpowiada za inicjację i w tradycji astrologicznej rozpoczyna Zodiak. Głównie charakteryzuje go żywiołowość, ruchliwość, szybki sposób działania, entuzjazm oraz cechy i ambicje przywódcze.
Żywioł ziemi - odpowiada za budowanie i materię. Charakteryzuje go praktycyzm, konserwatyzm, zmysłowość, umie-
36 KOLOR
jętność wykorzystywania materii w celu osiągania przyjemności.
Żywioł wody - przypisuje się mu uczucia, a także emocje, intuicję, podatność na wpływy, poświęcenie się dla innych, chęć niesienia pomocy.
Żywioł powietrza - odpowiada za budowanie idei. Cechy charakterystyczne dla tego żywiołu to intelektualizm, abstrakcyjne myślenie, idealizm, niezależność, poczucie wolności oraz ambicje społeczne.
Jeżeli przyjmiemy symbolikę żywiołów, natychmiast uwidacznia się jak duże ma to znaczenie i jak ważne pociąga za sobą konsekwencje. Człowiek preferujący i w praktyce noszący na sobie kolory żywiołu wody, będzie manifestował w ten sposób zainteresowania działaniami społecznymi i rozwojem duchowym. W wypadku noszenia kolorów żywiołu ognia, będziemy mieli do czynienia z osobą ambitną i pragnącą podkreślenia swojego autorytetu przez władanie ludźmi, organizacją, lubującą się w tytułach, np. dyrektor, prezes, itp.
Jeżeli ktoś preferuje kolor biały lub zbliżony do białego -odcienie szarości (żywioł powietrza), zainteresowany będzie głównie podkreśleniem własnej niezależności oraz oryginalności w myśleniu i działaniu. Żywioł ziemi to preferowanie czerni i stonowanych, ciemnoszarych ubrań przez człowieka konkretnego, zdecydowanego, umiejącego działać praktycznie, zmysłowego i umiejącego ukrywać swoje myśli i zamiary przed innymi.
Zwykle będziemy mieli do czynienia z wymieszaniem kolorów. Jednak bardziej harmonijne wydaje się łączenie barw, żywiołów sąsiadujących bokami. Nakładanie na siebie kolorów będących po przekątnej wykresu może charakteryzować człowieka o nieharmonijnym naprężeniu psychicznym. Mam tu na myśli skrajne barwy: biały-czerwony oraz fiołetowy-czarny.
SYMBOLIKA ŻYWIOŁÓW 37
Jeśli wyobrazimy sobie kobietę w białej kurtce lub swetrze, spod którego wystaje fioletowa lub niebieska bluzka, możemy zinterpretować to jako chęć zamanifestowania własnej wartości intelektualnej oraz osobowości realizującej się poprzez działania w organizacjach społecznych lub interesowanie się niekonwencjonalną tematyką, np. UFO, astrologią, religią i filolozofią wschodu.
Biały z czarnym podpowiada nam, że tak wyglądający człowiek będzie budował swój prestiż i realizował zamiary ambitnie, konkretnie i rzeczowo. Stać go będzie na niebanalne i nierutynowe pomysły, które są możliwe do praktycznego wykorzystania.
Pan w czarnym garniturze lub koszuli (w tym rozdziale interpretowany jest kolor, a nie rodzaj ubrania), w czerwonym krawacie, chce zrealizować swoje ambicje i pragnienia zawarte w hasłach: jestem najlepszy, najmądrzejszy, najbogatszy, najprzystojniejszy, najbardziej męski. Oczywiście realizacja tych haseł zależna jest od możliwości i środowiska, w którym żyje właściciel tak opisanego ubioru.
Połączenie kolorów wewnętrznych z dolnej i górnej ćwiart-ki, głównie skrajnych (czerwień i fiolet), jest niezwykle trudne. Trudność polega na przeciwstawności haseł przypisanych tym kolorom.
Dolna część to „Ja", tworzenie siebie oraz chęć pokazania poprzez swoje działania jaki jestem ważny i niezbędny w uprzedmiotowionym społeczeństwie. Poprzez udowadnianie środowisku własnej wartości, rozwijanie siebie.
Górna część to nastawienie na „Ty", czyli działanie społeczne. Jest to chęć bycia potrzebnym społeczności poprzez jej upodmiotowienie. Udowodnienie własnej wartości następuje poprzez rozwijanie społeczności.
Dlatego niezwykle trudno jest utrzymać harmonię wewnętrzną osobom mieszającym kolory z tych żywiołów. Nie przypadkiem purpura (mieszanina czerwieni z fioletem) na-
38 KOLOR
żywa się królewską lub biskupią, jest kolorem złotej równowagi i harmonii wewnętrznej. Jest symbolem wysokiego rozwoju własnego i społecznego.
Czarno-fioletowy opowiada o trudnościach w osiąganiu praktycznych rezultatów własnych starań (przy przewadze koloru fioletowego). Gdy przeważa kolor czarny, oznacza to kłopoty w osiągnięciu satysfakcji uczuciowej w konkretnych dokonaniach.
Biało-czerwony - jeżeli przeważa kolor biały, możemy podejrzewać niedosyt w realizacji swoich ambicji. Przy przewadze koloru czerwonego, raczej nieumiejętność sprecyzowania i brak klarowności w określeniu swoich celów. Dochodzą do tego również kłopoty w komunikowaniu się z otoczeniem.
Wyżej przedstawiony opis bardzo skrótowo charakteryzuje kolory i ich znaczenie. Nie wyczerpuje nawet wszystkich podstawowych znaczeń. Mowę kolorów mam nadzieję opisać jeszcze szerzej w następnej książce.
KOLOR W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMU 39
KOLOR W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMU
Nie możemy zapomnieć, że jest to tylko opis kolorów i ich symbolicznego znaczenia w postrzeganiu świata. W ocenie człowieka na podstawie jego wyglądu, kolor jest tylko jednym z elementów podlegających interpretacji.
Nie należy pomijać równie cennych cech jak wysokość i miejsce w jakim występują.
Czy są to wzory czy też ozdoby, czy kolory podstawowe lub uzupełniające oraz to, na jakiej głębokości występują, ma równie istotne znaczenie.
W pierwszym rozdziale książki zaproponowałem przyjęcie koncepcji trójpodziału ludzkiej sylwetki. Ten sam trójpodział można również wykorzystać w interpretacji barw.
Jak istotne jest znaczenie poziomu, na którym widzimy występowania koloru, postaram się zobrazować przykładami.
Jeżeli np. kolor czerwony wystąpi na poziomie strefy nóg (sfery podświadomości) w postaci spódniczki lub spodni, to zinterpretujemy go jako potrzebę aktywnego działania w sferze intymnej. Może być to również dodatkowy krzyk, pretensje do rodziców, przeszłości lub wspomnienie i poczucie cierpienia z powodu zawodu miłosnego (czerwony jest kolorem najbardziej agresywnym, jest barwą krzyku).
Z kolei czerwień występująca na poziomie tułowia (sfera świadomości), znamionuje ludzi ruchliwych, dynamicznych lub tych, którzy tacy chcą być (mam tu na myśli głównie ludzi o niskim ciśnieniu krwi, gdyż czerwony kolor podnosi ciśnienie u ludzi go noszących lub będących w otoczeniu czerwonej barwy). Informuje o świadomym agresywnym działaniu z zamiarem osiągnięcia celów, często z pominięciem uczuć, takich, kiórych nie chcemy słyszeć, bo na uczuciach się zawiedliśmy lub nie ofiarowano nam ich pomimo naszych starań.
40 KOLOR
Czerwień na poziomie głowy (sfera nadświadomości), którą najczęściej ozdabiają kobiety apaszką, kokardą itp. jest symbolem walczącego intelektualizmu, często nawet złośliwego. Jest chęcią udowodnienia własnej wartości intelektualnej (ostatnie słowo należy do mnie).
Zieleń w dolnej strefie nóg (poziom butów) mówi o potrzebie równowagi emocjonalnej w naszych układach z rodzicami lub o braku przekonania co do własnej wartości seksualnej (poziom nóg powyżej kolan). Może być to wynikiem pury-tańskiego wychowania lub kompleksów, wynikających z wyglądu, nieproporcjonalnej budowy ciała lub zaniedbanych układów partnerskich.
Zieleń na poziomie tułowia symbolizuje potrzebę równowagi w najbliższym otoczeniu (potrzebę likwidacji napiętej sytuacji w środowisku, pracy lub rodzinie).
Symbol zieleni na poziomie głowy to poszukiwanie równowagi intelektualnej, chęć wysłuchania za i przeciw przy podejmowaniu decyzji, a więc często brak zdecydowania.
Jak widzimy, w ten sposób możemy opisać symboliczne znaczenie każdego koloru, z uwzględnieniem miejsca jego występowania. Oczywiście, i w symbolice barw występuje znaczenie tajne oraz jawne, które już opisałem w rozdziale pierwszym. Znaczenie tajne jest to opis koloru po przeciwnej stronie wykresu na tablicy 16. (na końcu książki) i rys. 6. Ktoś noszący sweter w zielonym kolorze, czyli pokazujący zieleń jawnie, w symbolice kolorów ukrytych nosi sweter o barwie szarej. Widoczna na zewnątrz biała bluzka, ukrywa dodatkowo symbolicznie znaczenie fioletu itp.
Jeżeli obejrzymy rys. 7., zauważymy, że od góry, z lewej strony wykresu, otwiera go kolor fioletowy. Po przeciwnej stronie (prawej) jest kolor biały. Jeśli kolor fioletowy będzie jawny (czyli uwidoczniony), interpretujemy go jako podkreślenie zainteresowań w sferze duchowej (religia, filozofia wschodu itp.). Tajnym kolorem, czyli tym, którego nie widać,
KOLOR W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMU 4 1
ale istnieje jako ukryte marzenie, jest biel. Interpretujemy go jako zachłanność na życie i pragnienie przestrzeni. Jest wyrazem marzenia, aby inni dostrzegli moją duchowość, wyjątkowość abym stał się popularny w środowisku.
W sytuacji odwrotnej, gdy biały jest kolorem widocznym, a fioletowy tajnym interpretacja przebiega odmiennie. Wyraża pragnienie przestrzeni i chęć aby inni mnie docenili, ale lak naprawdę marzę, aby zauważyli moją inteligencję, dojrzałość duchową, oryginalność myślenia.
fioletowy
indygo
niebieski
zielony
żółty
pomarańczowy
czerwony
W przypadku koloru zielonego występującego jawnie, mówimy o potrzebie równowagi wewnętrznej, wynikającej z chęci unormowania sobie życia i uspokojenia go. Szary kolor, jako jego tajny odpowiednik, mówi o marzeniu, aby starczyło mi sił, aby nikt nie zauważył moich kłopotów i nawet najbliżsi nie dostrzegli, jak dużo ich mam na głowie (skrywanie emocji).
W sytuacji odwrotnej, kolor szary manifestuje swoją ofic-jalność i jawną próbę zatuszowania problemów. Zielony jest marzeniem, że jednak znajdzie się ktoś, kto będzie potrafił przedrzeć się przez mój pancerz i zrozumie mnie tak naprawdę i pomoże w moich kłopotach.
Rys. 7.
42 KOLOR
Kolor czerwony przedstawiony jawnie, jest kolorem potrzeby zwracania na siebie uwagi, tęsknotą za aktywnością intelektualną, zawodową lub seksualną, w zależności od tego, na jakim poziomie sylwetki ludzkiej występuje. Jest sygnałem dla potencjalnego partnera. Czerwony występujący tajnie, jest żałobą, smutkiem po utraconej miłości, kolorem wdowim. Tajne przesłanie tego koloru to rozpacz z powodu utracenia miłości lub braku wiary, że taka miłość nadejdzie. Człowiek w czerwonym jest ambitny, chce działać, a nawet z determinacją może szukać miłości, ale bez wiary w sukces, bardziej koncentrując się na aspekcie seksualnym/Wewnątrz jest smutny, zmęczony, coś umarło lub nie otrzymało zgody na życie czy rozwój. Najczęściej jest to żałoba z powodu źle ulokowanych uczuć, bez wiary na poprawę sytuacji.
Łatwo zrozumiemy, że czarny noszony jawnie jest manifestacją smutku, próbą zebrania energii do działania, żałobą duszy. Jeżeli jednak tajnym kolorem w tym przypadku jest czerwony, to oznacza on tęsknotę za miłością i działaniem.
Oczywiście tajne przesłanie koloru można znacznie rozwinąć. Przecież hasło to jest uproszczeniem symboliki horyzontu zewnętrznego i wewnętrznego. Dla przykładu opiszę tu kolor szary w ciemniejszej tonacji, czyli w tabeli kolorów będący na wysokości żółtego.
Ciemny szary jawnie dalej symbolizuje cechy przypisane szarości, ale tajnie odpowiada żółtemu. Horyzont wewnętrzny żółtego interpretujemy jako wewnętrzne kłopoty z komuni-kacją, nawiązywaniem bliskich emocjonalnych i bezpośrednich kontaktów z ludźmi. Horyzont zewnętrzny to marzenie, że uda nam się znaleźć sposób na bliską więź.
Dzięki zastosowaniu tablicy nr 16 możemy wreszcie interpretować kolor szary w zależności od jego nasycenia bielą lub czernią. Konkludując, kolor szary przestaje być niemy.
Podobne odniesienia możemy zastosować w przypadku żywiołów, opierając się na rysunku 8. Jeżeli ktoś preferuje
KOLOR W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMU 43
ubiory z dolnej części tabeli żywiołów (ogień i ziemia), to zabiega o stanowisko, pieniądze, stabilizację życiową opartą na materialnych fundamentach. Określimy to jako działanie jawne. Tajnym jest pragnienie, aby osobiste starania stały się dostrzeżone społecznie. Jeśli zbuduję swoją osobistą wartość, to zostanę doceniony społecznie.
myślenie o społeczeństwie tworzenie organizacji
Rys. 8.
W sytuacji odwrotnej, kiedy ktoś preferuje kolory z górnych ćwiartek (społecznych), to jawnie jest zorientowany na społeczeństwo, ale tajnie pragnie skonkretyzowania własnej wartości. Zbuduję organizację i dzięki temu potwierdzę własną wartość.
44 KOLOR
CO BLIŻSZE CIAŁU
Głębokość występowania koloru ma również istotne znaczenie. Wyróżniamy i zakładamy wiele strojów, w zależności od pory roku, dnia, okazji czy pracy, którą wykonujemy.
W zależności od środowiska, w którym mamy wystąpić, wybieramy ubranie bardziej sztywne lub luźne, kolorowe lub bogate. Przedstawia ono również stosunek danej osoby do otoczenia, w którym się znajduje. Zwykle, im więcej w tym otoczeniu jest ludzi obcych i bardziej zależy nam na ich opinii, nasze poczucie bezpieczeństwa jest mocniej zagrożone, tym bardziej ubranie jest usztywnione i schematyczne, poprawne kulturowo. Zabawne jest też to, że w środowiskach artystycznych, człowiek pretendujący do roli artysty, nie może się „wychylać", czyli wybijać z grupy artystów „zwykłym" ubraniem.
Nasze osobiste, czy też bardziej uczuciowe zaangażowanie, reprezentuje kolor, który jest noszony głębiej i znajduje się bliżej ciała.
Jeżeli próbujemy zinterpretować cechy charakteru osoby o harmonijnej kolorystyce ubioru, poza symboliką kolorów podstawowych należy pamiętać, iż potrafi ona te akcenty harmonijnie powiązać. Rozumiemy to jako umiejętność radzenia sobie z własnym wnętrzem, które nie przeszkadza danej osobie w działaniu i nie zakłóca sprawnego funkcjonowania według priorytetów, na które wskazuje ubiór.
Ostatnim tematem w tym rozdziale jest zagadnienie związane z występowaniem kolorowych ozdób. Ozdoby opisałem w odrębnym rozdziale, umieszczonym w dalszej części książki. Jednak warto zwrócić uwagę na to, że symboliczne znaczenie koloru pozostaje w mocy, pomimo jego występowania w niewielkim wymiarze. Tak np. jeżeli widzimy czerwoną
CO BLIŻSZE CIAŁU? 45
chustkę, wystającą ozdobnie z lewej kieszonki żakietu lub marynarki, interpretujemy to jako kolor czerwony w symbolice barw, z podkreśleniem, że dotyczy spraw sercowych, z uwagi na umiejscowienie tego akcentu na wysokości serca.
Nie należy zapominać również, że rodzaj koloru i ubrania możemy interpretować tylko u ludzi, którzy sami decydują o swoim ubraniu. Dzieci noszą ubranie narzucone przez rodziców, mówi ono bardziej o gustach i pragnieniach dorosłych.
ROZDZIAŁ IV
Rozwój fizyczny i psychiczny
CIAŁO PAMIĘTNIKIEM NASZYCH DZIEJÓW
W tym rozdziale opieram się na pracach Aleksandra Love-na i jego uczniów. Mam tu na myśli główny podział okresów rozwojowych w życiu człowieka, związanych z uwzględnieniem naturalnego zegara biologicznego, uruchamiającego te umiejętności. Naukę danej umiejętności w ściśle określonym czasie dojrzewania dziecka.
Doskonałym dowodem na istnienie zegara biologicznego jest opis doświadczeń na kotach. Kocięta, które po urodzeniu przeniesione są do pomieszczeń, gdzie namalowano tylko pionowe linie, wypuszczane po pewnym czasie do neutralnego środowiska, nie potrafią dostrzec schodów. Kiedy zaś przebywają w pomieszczeniu pomalowanym w poziome pasy, mają kłopoty z dostrzeżeniem pnia drzewa. Zdolności tej nie nabywają już do końca życia.
U człowieka mamy podobne przykłady. Do niedawna uważano, że zaburzenia w postaci oziębłości emocjonalnej u dzieci są cechą dziedziczną i dlatego też, gdy matka miała kłopoty z okazywaniem miłości rodzicom, dziecko nie potrafi kochać. Ostatnio jednak zauważono, że jest to wynik wychowania. Jeżeli dziecko przez pierwsze 2 lata życia jest przekazywane z rąk do rąk różnym opiekunom i nie ma nikogo, kto stale nim się zajmuje, to podobnie jak kocięta, już nigdy nie będzie miało szans na odrobienie zaległości w uczeniu się mi-
(:i AŁO PAMIĘTNIKIEM NASZYCH DZIEJÓW 47
łości. Pozostaje tylko otwarte pytanie, ile jeszcze mechani-zmów naszego zegara biologicznego zostało przez naszą cywilizację uszkodzonych z powodu niewiedzy oraz braku wyobraźni?
Oto podstawowy podział okresów rozwoju człowieka: • do 2 lat - niemowlę - hasła związane z tym okresem to
miłość i błogość, • 3-6 lat - dziecko - zabawa, radość, • 7-12 lat - chłopiec, dziewczynka - przygoda, wyzwanie, • 13-19 lat - młodzież - romantyczne uniesienia, • 20 lat i powyżej - dorosły - odpowiedzialność, spełnianie
zadań. Zaryzykowałbym w tym momencie uwagę, że okres 7-12
lat można podzielić na dwie części, które w mojej pracy dały się wyodrębnić wyraźnie. Czas od 7 do 9 roku życia jest budowaniem również własnej wartości społecznej, a okres od 10 do 12 lat budowaniem swojego seksualizmu w oparciu o stosunek rodziców do dzieci.
Podział ten jest bardzo ważny, gdyż znając i stosując taką chronologię, możemy określić kiedy i na jakim tle powstały widoczne zakłócenia budowy ciała. Mogą pojawić się wątpliwości co do takiej tezy, ale możemy posłużyć się tu analogią. Jeśli popatrzymy na ścięte drzewo, to na podstawie liczby słojów możemy poznać jego wiek, a na podstawie budowy pnia możemy określić, które lata były korzystne w rozwoju drzewa, a które zimy ostre. Możemy też określić, czy i kiedy drzewo chorowało, a nawet ustalić przyczynę tej choroby. Oczywiście, człowiek nie jest drzewem i nie potrzebujemy go ścinać, aby określić pewne zaburzenia w okresie jego rozwoju. Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że ciężki los, tragiczne przeżycia, wyostrzają rysy każdego człowieka. Doskonale wiemy, że zmartwienia przędą sieć zmarszczek na twarzy, w wyścigu z czasem. Nie jest to jednak wszystko, co można
48 ROZWÓJ FIZYCZNY I PSYCHICZNY
zauważyć, przecież przygarbione plecy, opuszczone ramiona też coś opowiadają.
Aleksander Loven dopatrzył się jeszcze wielu innych cech. Główne zakłócenia w okresie niemowlęcym powoduje zbyt wczesne zaprzestanie karmienia piersią i brak przytulania na wezwanie dziecka. Branie na ręce i karmienie dziecka w określonych godzinach, tak modne w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, spowodowały u dzieci m.in. chłód emocjonalny oraz trudność w zaspokajaniu potrzeb uczuciowych.
Dziecko do 2. roku życia wyraża swoje pragnienia płaczem i czyni tak, jeżeli nie ma poczucia bezpieczeństwa, nie jest przytulane i serce ma przepełnione rozpaczą. Kiedy nikt malca nie przytuli, płacz z powodu braku sił przemienia się w płytki oddech niemo płaczącego dziecka z nabrzmiałą klatką piersiową. Właśnie naprężona klatka piersiowa i spłycony oddech zostają jako trwały ślad na całe życie. Jest symbolicznym porzuceniem, broniącym dostępu do zranionego serca.
Poszerzoną klatkę piersiową będziemy interpretowali jako brak ciepła i miłości, którą odczuł człowiek będąc jeszcze niemowlęciem.
Wiek od 3 do 6 lat to czas, kiedy dziecko szlifuje głównie umiejętność chodzenia i mówienia. Jeżeli w tym okresie nastąpi rozłam w rodzinie, jeżeli będą kłótnie, brak spokoju i harmonii, dziecko odczuje to jako swoiste trzęsienie ziemi. Dziecku spod nóg usuwa się bezpieczeństwo rodzinne, ziemia najdroższa, wszak rodzice są dla niego całym światem. Pozostałością po takim wstrząsie staje się ostrożność, niepewne chodzenie. Wygląda to tak, jak gdyby przed postawieniem nogi, na ułamek sekundy nim stopa dosięgnie gruntu, badała lekko, czy podłoże wytrzyma to obciążenie. Człowiek tak chodzący nie pozwoli sobie na brak przygotowania i czujności
(IIAŁO PAMIĘTNIKIEM NASZYCH DZIEJÓW 49
przed kolejnym trzęsieniem ziemi. Drugim elementem, jaki może występować po takim trzęsieniu, jest zacinanie się przy mówieniu, jąkanie, czasem są to ledwo słyszalne wady wymowy, niezwiązane z fizycznymi wadami aparatu wymowy. Może być to też powtórzenie np. ostatniej sylaby, kończącej zdanie.
Okres od 7 do 9 lat to uświadamianie sobie własnej płci oraz czas, w którym dziecko idzie do szkoły i musi ulec rygorom instytucji społecznej oraz nauczyć się wywiązywać z obowiązków narzuconych przez szkołę. Z moich doświadczeń wynika, że w tym okresie najbardziej narażony jest kręgosłup, szczególnie na poziomie klatki piersiowej. Następuje trwałe skrzywienie, jakby kręgosłup nie mógł udźwignąć małego człowieka i garbił się pod rygorem obowiązków.
Skrzywienie (skolioza) nabyte w tym czasie tłumaczy się rozpoczęciem nauki i wielogodzinnym ślęczeniem, w niewygodnej pozycji, nad książkami. Należałoby w tym przypadku /.apytać co jest przyczyną, a co skutkiem? Wydaje się, że rów-nież napięta sytuacja w domu, brak miłości, czułości i akceptacji dziecka w tym okresie powoduje kulenie się, które przybiera trwałą formę. To nie ławka, ani lekcje, tylko dom zmusza dziecko do kulenia ciała i ucieczki w świat wewnętrzny. Nie musi to być ojciec, który bije dziecko, może to być zimny, wymagający rodzic. Bardzo często jest to faktyczny, choć niekoniecznie formalny, rozpad małżeństwa rodziców.
Wiek 9-12 lat to okres bardziej świadomego odkrywania płci i seksualizmu. Zwykle w tym czasie zaczyna się świadoma rywalizacja dziecka o względy rodzica odmiennej płci. Zwykle chłopiec chce wykazać swoją dzielność i stanowczość, naśladując zachowanie ojca, kiedy go nie ma w domu oraz wykłóca się z nim, kiedy są razem. Dziewczynka stara się sia-
50 ROZWÓJ FIZYCZNY I PSYCHICZNY
dać na kolanach swego tatusia, żeby z ich wysokości rzucać dumne, pełne triumfu spojrzenia na mamę.
W tym okresie mogą tworzyć się dysproporcje w budowie ciała, polegające na braku harmonii między górną a dolną częścią ciała. Może to być przesadny rozwój biustu, bardzo kobieca talia, jak gdyby rozdzielająca sylwetkę, lub dobrze rozwinięte kobiece biodra, przy braku wyraźnie rysującego harmonizującego z biodrami biustu.
Aleksander Loven podaje tu przykład Marylin Monroe, kobiety, której każdy człon ciała poruszał się w innym rytmie. Inaczej nogi, inaczej biodra i tułów. Całość, przynajmniej z męskiego punktu widzenia, wyglądała bardzo efektownie, ale nie zmienia to faktu, że taka budowa ciała nie jest normą biologiczną. U chłopców występują podobne zmiany w budowie, ale w ograniczonej formie, wynikającej z różnicy płci.
Okres między 13 a 18 rokiem życia to rozwój społeczny, w którym młody człowiek pragnie brać udział. Naładowany ideami pragnie sam kształtować własne życie. Jego budowa fizyczna jest już w głównych punktach ukształtowana. Jednak w dalszym ciągu na jego wygląd ma wpływ środowisko. Stara się sam dobierać sobie wystrój własnego pokoju oraz ubrania, powoduje to często wiele zastrzeżeń ze strony jego rodziców. Jest to okres fascynacji środowiskiem, a więc kolegami i poszukiwanie wśród nich kogoś godnego naśladowania (idola) oraz pierwszej miłości.
19 lat i więcej to czas wyraźnego określania swojego gustu i wyglądu zewnętrznego poprzez ubranie. Staje się ono coraz wyraźniej dalszym ciągiem, bardziej zewnętrznym i technicznym sposobem budowania własnej sylwetki przez człowieka. Ubranie przenosi w dalszym ciągu zaburzenia z minionego okresu i coraz dokładniej informuje o aktualnym nastroju i zainteresowaniach.
(:i AŁO PAMIĘTNIKIEM NASZYCH DZIEJÓW 51
Do dodatkowych cech w czasie 12-18 lat należy pozorne prostowanie pleców. Jeżeli we wcześniejszym okresie nastąpiło skrzywienie kręgosłupa, to okres 12-18 lat sprzyja próbie świadomego prostowania pleców.
Jeżeli dziecko w wieku 7-9 lat przeżyło rozwód rodziców, który mógł wpłynąć na skrzywienie kręgosłupa, to mając lat „naście" postanawia się wyprostować. Chce się otrząsnąć i pokazać, że jest już dorosłe i samodzielne.
Właśnie w tym okresie zaczyna prostować plecy (podnoszenie górnej strefy tułowia - świadomości) i jest to niezwykle trudne, bo kręgosłup niełatwo poddaje się nowym rozkazom. Często kończy się to chronicznym naprężeniem ramion. Uniesione ramiona nie poprawiają wizerunku, a nawet podkreślają wrażenie niepewności.
Warto w tym miejscu zauważyć, że wbudowany w nasz organizm zegar biologiczny, dość dokładnie informuje, dzięki utrwalaniu się skutków zaburzeń psychicznych na ciele, o okresie ich występowania, a ubiór stanowi dalszą konsekwencję tych zaburzeń. Okazuje się również, że to na ciele odciska się piętno naszych psychicznych dramatów. Należy też pamiętać, że dziecko, bez względu na obiektywną prawdę w przypadku kłótni, rozwodu, czy nawet śmierci któregoś z rodziców, zaczyna tym faktem obwiniać siebie. Zawsze będzie uważało, że to ono jest wszystkiemu winne.
W tym kontekście poglądy, szczególnie hinduskich myślicieli, że każda choroba jest wynikiem i skutkiem choroby duszy, stają się mniej niezwykłe niż może się nam wydawać. ()ficjalnie medycyna europejska jest już gotowa przyznać, że są to tzw. choroby cywilizacyjne, wynikające z większej stregenności życia. Broni się jednak przed uznaniem innych chorób bez badań statystycznych, których nikt nie robi. Medycyna europejska nie uznaje np., że przeziębienie czy nowotwór może mieć podobne podłoże. Ukazało się już na naszym rynku wiele pozycji na temat wnętrza psychicznego
52 ROZWÓJ FIZYCZNY I PSYCHICZNY
i chorób, na jakie zapadamy w wyniku stresów, więc nie poruszałem szerzej tego tematu, choć czasem przytoczyłem kilka przykładów chorób o podłożu psychosomatycznym.
Co do terapii, którą proponuje Aleksander Loven w celu rozładowania napięć wewnętrznych to gorącym zwolennikiem i propagatorem tych technik w naszym kraju jest psychoterapeuta Jacek Santorski. Jest jednym z najwybitniejszych specjalistów w tej dziedzinie w Polsce i założył już kilka ośrodków leczących metodami Aleksandra Lovena.
(1TYŁOSC 53
OTYŁOŚĆ
I n n y m elementem budowy ciała, który możemy interpretować, a występującym w każdym przedziale wiekowym, jest otyłość. Jest to organiczne budowanie „zasieków i sygnalizacji alarmowej" przed zbyt ostrymi bodźcami ze świata zewnętrznego, przy zagrożonym poczuciu bezpieczeństwa. Jest to również powiększenie organiczne własnych rozmiarów. Posłużę się tu analogią ze świata zwierząt, gdzie podobne zachowanie, polegające na powiększaniu rozmiarów na czas zagrożenia i lęku, występuje u psów, kotów oraz niektórych gatunków ryb. Jeżenie sierści czy nadymanie się to jeden z podstawowych sposobów odstraszenia agresora. Kiedyś człowiek o wielkiej masie ciała był groźny z powodu rozmiarów i ważny, bo nosił na sobie dowód, że ma co jeść. Teraz otyłość jest elementem raczej wstydliwym i niemodnym. Jednak trudno nam zmienić wzorzec tkwiący w genach człowieka od se-tek pokoleń. Nasze ciało nie nadąża za modą i techniką, człowiek często tyje pomimo tego, że nie chce, a to staje się jeszcze mocniejszym bodźcem do tycia. Ktoś otyły staje się niespokojny, niepewny własnej wartości, a szczególnie boi się oceny własnej osoby przez otoczenie. Otyłość jest coraz częściej skutkiem braku wiary we własną wartość, a nie przyczyną.
Pierwszym elementem walki z otyłością powinno być zbudowanie przekonania o własnej wartości pomimo nadwagi i akceptowania w pełni siebie, z własnym wyglądem włącznie. Otyłość posiada również charakterystyczne cechy dodatkowe, których interpretację uzależniamy od miejsca jej występowania.
Otłuszczone uda mówią symbolicznie o konflikcie z rodzicami i braku harmonii w domu. Będzie to również podło-
54 ROZWÓJ FIZYCZNY I PSYCHICZNY
żem psychosomatycznym takich chorób, jak przeziębienie, zapalenie migdałów i oskrzeli itp.
Otłuszczone biodra symbolicznie informują o kłopotach seksualnych i braku pewności siebie w tym obszarze. Jeśli jest to wynik wykorzystywania seksualnie kobiety jako przedmiotu, to często dochodzi do chorób dróg rodnych, poczynając od silnych upławów, przez nadżerkę, na nowotworach kończąc.
Otłuszczenie brzucha to symbol niepewności w działaniu, kiedy trzeba udawać siłę wewnętrzną i zdecydowanie. Warto się zastanowić, czy awans i dostatnie życie jest głównym powodem szybkiego tycia. Często występują wtedy choroby układu pokarmowego, np. wrzody żołądka, dwunastnicy.
Otłuszczenie ramion symbolizuje poczucie dźwigania ciężarów nad siły i niepewność przyszłości. Radzenie sobie teraz nie zmniejsza lęku, czy jutro też się podoła kłopotom.
Podobnie wygląda interpretacja w odniesieniu do przesadnie rozwiniętych mięśni u człowieka. Ćwiczenia fizyczne i chęć poprawienia sylwetki poprzez powiększanie tkanki mięśniowej wynika z podobnych przesłanek co otyłość. Główną różnicą jest fakt świadomego wpływu na wygląd, poprzez ćwiczenia i świadomą formę walki z lękiem i brakiem wiary w siebie i własne siły.
Bardzo często potwierdza się, że osiągnięcia w sporcie są zasługą ludzi przekonanych o swojej słabości w dzieciństwie, myślących o sobie jako o kimś gorszym. Nie jest przypadkiem, że kulturyści bywali często dziećmi chorowitymi i wyśmiewanymi przez otoczenie. Głównym mottem tego typu starań może być wypowiedź pana Wołodyjowskiego, tytułowego bohatera książki Henryka Sienkiewicza: „Jeśli nie będą się ciebie bali, to się będą z ciebie śmiali".
Ludzie koncentrujący się na walce z konkurencją handlową, zmuszani do szybkich decyzji, w zależności od sytuacji ustawieni na sukces gospodarczy i towarzyski często uprawiają sporty preferujące i rozwijające prawą stronę ciała np. tenis.
TATUAŻ 55
TATUAŻ
Innym elementem, który wyraźnie wskazuje i akcentuje problemy psychiczne w zależności od wysokości i miejsca występowania na ciele, jest tatuaż.
Tatuaż jest w swoim głównym przesłaniu utrwaloną, symboliczną formą krzyku. Jest to mszczenie własnego ciała porzez nakłuwanie i trwałe barwienie. Jest zabiegiem bolesnym i mówi swoim rysunkiem i miejscem jego położenia na ciele o podłożu tego symbolicznego krzyku. W tym rozdziale skupimy się na umiejscowieniu tatuażu, gdyż symbolika zostanie przedstawiona w dalszej części książki. Jeszcze do niedawna tatuaż był techniką zdobienia ciała, stosowaną przez Europejczyków będących w wojsku, więzieniu lub ludzi morza. Są to głównie grupy mężczyzn, u których możemy wyróżnić takie wspólne cechy, jak długotrwałe ograniczenie wolności osobistej, poddanie się rygorom oraz wyraźnie męski, pozbawiony stałego kontaktu z kobietami charakter życia. Nie potrzeba zbyt wielkiej wyobraźni, aby domyślić się, że mężczyzna przebywający w środowisku stresogennym, bez kontaktu z płcią przeciwną, jest nieszczęśliwy i rozładowuje swoje napięcia m.in. poprzez samookaleczenie. Aktualnie ta-tuaż stał się również modny w innych środowiskach. Tatuują się np. aktorzy, piosenkarze, młodzież bez względu na płeć. Zwiększone zainteresowanie tą techniką ozdabiania ciała nie zmienia symbolicznego znaczenia tatuażu jako krzyku i buntu utrwalonego w sposób trwały na skórze. Podobny sens w subkulturach młodzieżowych miały tzw. sznyty, które robiono ostrym narzędziem, nacinając skórę i nie dając się za-goić ranie, dopóki nie powstanie pokaźna blizna.
Ranienie skóry na poziomie bioder i pośladków to kłopoty z własnym seksualizmem i osiągnięciem satysfakcji w tym
56 ROZWÓJ FIZYCZNY I PSYCHICZNY
zakresie. Często różyczka na pośladku aktorki, pomimo swoistego piękna, informuje symbolicznie, dzięki umiejscowieniu rysunku, o ranie psychicznej odniesionej na tym (seksualnym) poziomie. Może kiedyś ktoś symbolicznie „kopnął" w to miejsce, czy odepchnął, skrzywdził, potraktował jak rzecz, dlatego symbolicznie wyraża swój ból, krzycząc tatuażem na pośladku. Zarazem może być to rana o starszych korzeniach, sięgających rodziców i bólu, który zadali, przysparzając cierpień w sposób świadomy lub nieświadomy dziecku, kiedy było od nich uzależnione.
Tatuaż w okolicy brzucha, czyli środkowej części sfery świadomości, symbolizuje kłopoty w działaniu, trudności adaptacyjne w środowisku.
Tatuaż na ramionach, to symbol bólu wynikającego z olbrzymich kosztów ponoszonych po to, aby potwierdzić swoją siłę.
WZROST 57
WZROST
Kolejnym elementem, wpływającym silnie na nasze postrzeganie świata i zachowanie, jest wzrost. Warto zauważyć, że wzrost inaczej warunkuje kobiety i mężczyzn i stał się jednym z istotnych czynników w doborze partnerów.
Główny podział, jaki zastosujemy, to podział wysoki i niski oraz kobieta i mężczyzna. Trzeba pamiętać, że różnica wynikająca interpretacyjnie z różnicy płci obowiązuje w ocenie wszystkich cech, ale np. w przypadku wzrostu jest elementem bardzo wyraźnym. Druga uwaga to przypomnienie, że zajmujemy się subiektywnymi odczuciami i wzrost nie jest stałą wartością, ale odczuciem zależnym od normy kulturowej, przyjętej jako „średnia" w otoczeniu.
Niski mężczyzna częściej postrzegany jest jako człowiek czynu, uwielbia walkę w celu udowodnienia własnej wartości, szczególnie osobom o dominującym wzroście. Jeśli posłuchamy wypowiedzi chłopców, to często po bójce chwalą się pokonaniem przeciwnika wyższego od siebie. Sam fakt, że pomimo mniejszej atrakcyjności dla kobiet, w dalszym ciągu niski wzrost jest powszechnie występującą cechą u męż-czyzn, sugeruje przewagę takich panów w walce o przekazanie własnej puli genowej w wielu istotnych obszarach.
Niski mężczyzna musi włożyć znacznie więcej wysiłku w to, aby go dostrzeżono, w tym szczególnie kobiety. Niski wzrost pcha go silnie ku poszukiwaniu takich form działania, które powiększą symbolicznie jego wzrost. Brak centymetrów w wymiarze fizycznym starają się zastąpić wysokim statusem materialnym i społecznym. Zwykle pragną dominować, górować, dowodzić.
58 ROZWÓJ FIZYCZNY I PSYCHICZNY
W świecie ludzi o niskim wzroście mamy wielu wybitnych polityków, jak Churchill czy Napoleon, a także wielu zaślepionych dyktatorów np. Hitler czy Stalin.
Silną potrzebę podkreślenia własnej wartości realizują tacy mężczyźni poszukując partnerki wśród kobiet o niezwykłej urodzie zewnętrznej. Często jest to kobieta wyższa wzrostem od adorującego ją mężczyzny.
Jest to nieme przesłanie kogoś, kto udowadnia innym mężczyznom, że jest męski i brak kilku centymetrów nie jest żadnym problemem.
W polityce wysoki mężczyzna jest wyjątkiem. U typowego niewysokiego mężczyzny możemy domyślać się, że jest ambitny, dzielny, działający, dynamiczny, ciężko pracujący, twórczy, zazdrosny, zawistny, podejrzliwy, wiecznie rywalizujący, pragnący pochlebstw.
Drobna kobieta - czyli taka, której wzrost jest niższy od przeciętnej z uwagi na płeć, wzrost swój odczuwa nieco inaczej. Wyobraźmy sobie tłum ludzi i gdzieś w środku zagubiona kobieta niewysokiego wzrostu, która nie wie, w jakim kierunku ma iść, gdyż ludzie górując nad nią, zasłaniają przestrzeń. Niewysoka kobieta w tłumie skazana jest również na to, że nikt jej nie dostrzega i swoją podstawową potrzebę fizycznego braku paru centymetrów postara się zrekompensować, poszukując sobie wysokiego partnera.
Wzrost mężczyzny staje się jednym z najważniejszych czynników, decydujących o jego atrakcyjności.
Będąc u boku wysokiego mężczyzny, niewysoka kobieta może czuć się bezpiecznie, bo on jest duży i widoczny z daleka. Nawet w tłumie jest widoczny. Po pewnym czasie okazuje się, że to poczucie bezpieczeństwa jest często złudne, a partner nie tylko nie jest taki jak w marzeniach, ale jeszcze wymaga opieki jak dziecko. Drobna kobieta musi się zająć nie tylko własną karierą i domem, ale i karierą męża. Jeżeli w tym okresie partner pomimo wyraźnych wskazówek kobiety nie po-
WZROST 59
trafi zrobić kariery ani zbudować silnej bazy materialnej, drobna pani zaczyna budować ją sama. Często dzieje się tak, że to w późniejszym okresie życia i po wielu latach małżeństwa osobą dominującą w domu, odnoszącą sukcesy zawodowe oraz podnoszącą poziom materialny, jest właśnie kobieta. Mąż staje się w takim przypadku efektowną, wysoką wizytówką.
Wysoki mężczyzna zwykle unika takich dziedzin życia, w których występuje bezpośrednia rywalizacja. Zajmuje się często dziedzinami o pewnej autonomii lub takimi, gdzie wzrost jest cennym atutem w karierze.
Na partnerki wybiera raczej kobiety niewysokiego wzrostu, ponieważ posiada imponującą wysokość, która daje mu atut ułatwiający bycie opiekuńczym i pomaga mu przełamać nieśmiałość.
W trwałych związkach zwykle woli oddać władzę kobiecie i często jest przez nią traktowany jak duże dziecko. Ten wielki „chłopiec", raczej nie rwie się do walki o władzę nie tylko w domu, ale i w pracy nie rozumie jej sensu. Jest mu dobrze, tak jak jest.
Na pewno zasada ta nie odnosi się do wysokich mężczyzn wychowanych w taki sposób, który podważał w okresie rozwoju ich męskość i wiarę we własną wartość. Nawet wysoki mężczyzna umniejszany wewnętrznie, będzie czuł się niewysokim i będzie starał się to zmienić przez takie działanie, które da mu przewagę w grupie.
Wysokie kobiety widoczne są nawet w tłumie, potrafią obrać cel ponad głowami innych. Wysokiej kobiecie zwykle nie imponuje wzrost mężczyzny, bo sama jest wysoka. Będzie ją interesowała raczej wielkość psychiczna. Za cel obierze sobie partnera na wysokim stanowisku, z wysoką pozycją społeczną i dużymi pieniędzmi. Pragnie ona do swojego wysokiego wzrostu odpowiednio wysokiej oprawy, tj. biżuterii i męża z pozycją. Niższy partner nie jest wadą, jeżeli ma wysokie dochody, a jeżeli jest ambitny, to ona chętnie zgodzi się
60 ROZWÓJ FIZYCZNY I PSYCHICZNY
być jego drogą i efektowną wizytówką, żywym świadectwem sukcesów niewysokiego pana. Dzięki jego pomocy, jeżeli jest kobietą ambitną, stara się również zrealizować swoje marzenia zawodowe.
Wzrost jest ważną wskazówką, ale często bardzo zawodną w interpretacji charakteru, z uwagi na silny wpływ wychowania, polegający na tłumieniu lub rozwijaniu cech osobowych.
Na zakończenie pragnę zaznaczyć, że dysharmonia w budowie ciała, czy też silne akcentowanie nastrojów przez ubiór jest uzależnione w dużym stopniu od indywidualnej odporności. Indywidualny stopień wrażliwości należy brać pod uwagę w naszych rozważaniach i nie zapominać, że klaps dla jednego dziecka może być przywołaniem go do porządku, a dla drugiego silnym atakiem na jego wolność osobistą, tak jak ukłucie pszczoły może spowodować małą opuchliznę lub silną gorączkę uczuleniową. Każdy z nas, pomimo posługiwania się podobnym językiem kulturowym, jest dla siebie miarą.
ROZDZIAŁ V
Moda i ubiór
MODA
W tym miejscu można zadać pytanie: jaki wpływ na odczucia i charakter człowieka, ma jego wygląd na tle środowiska, a szczególnie mody? Tym bardziej, że to wygląd zewnętrzny i sposób ubierania się jest głównym tematem tej książki.
Warto zauważyć, iż moda wyraźnie zmienia się wraz z rozwojem technologii, kultury, ale i nastrojem oraz zainteresowaniami ludzi.
Historycy zwrócili uwagę na pewną prawidłowość, poleającą na noszeniu przez kobiety bardziej frywolnych i odważnych w podkreślaniu ich kobiecości strojów w okresie wojen i silnych niepokojów społecznych.
Moda jest wizerunkiem makronastrojów społecznych. Przed-slawia główne koncepcje będące w sferze zainteresowań kul-tury. Główne i charakterystyczne cechy trendów mody są zasadniczymi cechami danej społeczności. Rozumiem to tak, że jeżeli projektant mody wyczuwa problemy jakiejś grupy społecznej oraz potrafi to przekazać językiem mody, to styl lansowany przez niego szybko się przyjmuje. Projektant jest przecież artystą, takim samym jak malarz, rzeźbiarz czy pisarz, tylko do przedstawienia swoich emocji i przemyśleń, na temat życia i świata, wykorzystuje tworzywo, jakim jest ubiór. Projektant, który nie potrafi oddać swoich uczuć w sposób umiejętny i zrozumiały, stworzy kolekcję strojów bez od-zewu społecznego.
62 MODA I UBIÓR
Nasuwa się pytanie, na czym polega ta umiejętność, którą posiadają artyści, pozwalająca na tworzenie dzieł, pod których urokiem jest tak wielu ludzi?
Jeżeli opieramy się na koncepcji, że człowiek odbiera świat jako przestrzeń, to wydaje się, że niektórzy z nas, „artyści", potrafią ukryte pragnienia, nieokreślone słowami, przekształcić w jawną manifestację uczuć. Widoczną i skondensowaną, ale w dalszym ciągu przedstawioną w formie przed lub obok językowej.
(Jawną formę określoną przestrzennie przez nielicznych, mogą inni, nieumiejący tak przekształcać uczuć, odbierać, a nawet określać słownie, jak to robią np. krytycy sztuki).
Projektant mody, jeżeli chce przekazać swoje pragnienia, wyrażając je strojem, może to zrobić niemal perfekcyjnie, nie uświadamiając sobie symboliki przestrzeni. Symbolikę już mamy zakodowaną i posługujemy się jej językiem bez udziału naszej świadomości. Konkludując, należy stwierdzić, że moda jest opisem potrzeb ludzkich w skali makro. Indywidualny styl, w oparciu o kanony mody jest indywidualnym uszczegółowieniem tych potrzeb. Na tej podstawie, znając charakterystyczne cechy, dominujące w modzie danej grupy społecznej, można określić z dużą dokładnością jej aktualne problemy, marzenia i nastroje.
NOGI 63
NOGI
Interpretację poszczególnych elementów ubioru rozpoczniemy od sfery podświadomości, czyli strefy nóg.
Nogi są w naszym opisie symbolicznym dzieciństwem, podstawą, na której budujemy naszą siłę, potrzebą „dojścia". To strefa ciała, w której odbija się nasza podświadomość. Wyobraźmy sobie człowieka, mającego na nogach masywne buciory, sprawiające wrażenie ciężkich i połączmy to symbolicznie z przeszłością. Możemy przypuszczać, że takie buty zakłada on na pamiątkę przeżyć z dzieciństwa i świadczy to często o „niespokojnym" dzieciństwie, braku poczucia bezpieczeństwa, braku ojca w sensie fizycznym, na przykład z powodu częstych i długotrwałych wyjazdów lub przynajmniej braku uczuć z jego strony. Takie masywne buty na ciężkich, grubych podeszwach mają równoważyć brak pewności siebie, dać poczucie bezpieczeństwa, krzyczą one swym wyglądem o samotności wewnętrznego dziecka człowieka, który je nosi.
Huty lekkie o ostrych czubach, sprawiające wrażenie delikatnych, to symboliczna pamiątka po dominującym znaczeniu kobiety w domu. Zazwyczaj osoba zapytana o to, potwierdzi fakt, iż w jej domu właśnie matka decydowała o najważniejszych sprawach.
Oczywiście, jeżeli sami wychowaliście się w rodzinie, gdzie głównie o wszystkim decydował ojciec, raczej nie szukajcie sobie partnera w domu, gdzie dominowała kobieta. Każdy z nas przenosi zapisany w dzieciństwie wzorzec dalej i konfrontacja osób o tak różnych wzorcach jest pełna, a współpraca na dłuższą metę trudna. W takim związku należy liczyć się z częstymi kłótniami o władzę.
64 MODA I UBIÓR
Buty sportowe w symbolice, to atrybut ludzi przesadnie karconych i dyscyplinowanych w dzieciństwie. Często spontaniczność w okresie dzieciństwa była tłumiona, dlatego wybierają sportowy styl butów. Pragną być wolni i swobodni, gdyż kiedyś im tejże wolności brakowało.
Niektórzy ludzie noszą buty przesadnie lekkie w swoim wyglądzie i niepasujące (szczególnie dotyczy to mężczyzn) do reszty ubioru. Jako przykład mogą tu posłużyć tenisówki. Jeżeli widzimy mężczyznę noszącego takie lub podobne w wyrazie obuwie, niepasujące do reszty ubioru, interpretujemy to symbolicznie jako próbę ucieczki od obowiązków ponad siłę, które narzuciła mu w dzieciństwie matka. Często, kiedy rodzice się rozwodzą i syn zostaje z matką, stara się szybko dorosnąć. Pragnie jak najszybciej stać się mężczyzną i zaopiekować się matką, młodszym rodzeństwem, chce przejąć obowiązki ojca w domu.
Kłopot polega na tym, że dziecku wychowanemu bez ojca
trudno nauczyć się wzorca zachowań męskich i buduje go na podstawie książek i filmów oraz patrząc z cichą zazdrością na ojców swoich kolegów. Aby dodać sobie sił i wartości często taki chłopiec zapisuje się na ćwiczenia siłowe lub trenuje sporty walki, np. boks, judo, karate itp. Oczywiście, nie jest w stanie wystarczająco pomóc mamie i zaczyna ją w głębi
Rys. 9.
NOGI 65
nienawidzić za kłopoty i trudności, które na niego nałożyła, za trud ponad jego siły. Chłopiec taki, kiedy dorasta, wybiera często na partnerkę dziewczynę podobną w zachowaniu do matki. I znów - dziewczyna ta nakłada na niego obowiązki ponad jego siły. Mężczyzna chętnie się na nie zgadza i podejmuje wysiłek, aby im sprostać i udowodnić, że jest prawdziwym dzielnym mężczyzną, ale często mu to nie wychodzi, i znów, gdzieś tam w środku ma pretensje do partnerki, choć tak naprawdę to on sam lubi przyjmować takie obowiązki, które go potem przerastają. Mężczyzna taki może mieć również kłopoty z potencją.
Ozdobione buty interpretuje się raczej jako próbę symbolicznego ozdobienia dzieciństwa, które w odczuciu dorosłego człowieka nie było pogodne i wesołe. Przesadnie duże węzły na sznurowadłach to tajemnice, nierozwiązany, nabrzmiały problem rodzinny, może rozwód lub nagła śmierć jednego z rodziców. Często ukrywanie sznurowadeł w butach może świadczyć o utrzymaniu jakiejś tajemnicy rodzinnej, a zbyt bogate ozdoby i złocenia podpowiadają „kompleks kopciuszka", czyli chęć dowartościowania „biednej" przeszłości, skromnego dzieciństwa. Polega to na pokazywaniu bogactwa, które jest już jednak dorobkiem późniejszego życia.
Posuwając się wyżej w trójpodziale ludzkiej sylwetki, trafiamy na kolana, które symbolicznie odpowiadają za sferę świadomego działania, marszu oraz stosunku do rodziców. Jeżeli na kolanach naszyte są łaty - interpretujemy to, w zależności od strony lewej lub prawej, jako kłopoty i próbę zapomnienia o problemach z ojcem lub matką.
Bunt bardziej otwarty, krytyka rodziców i działań społeczności dorosłych to dziury na kolanach potraktowane jako ozdoba.
Wyższe partie sfery podświadomości to seksualizm; jeżeli spodnie są nazbyt opięte i zarazem eksponują narządy płciowe, wtedy u mężczyzny mogą świadczyć o chęci podkreślę-
66 MODA I UBIÓR
nia własnej męskości, co do której człowiek tak się ubierający nie ma wewnętrznego przekonania. Jest to zarazem sygnał trudności w osiąganiu satysfakcji seksualnej, jeżeli potwierdzą to inne elementy ubioru np. szeroki skórzany pas, symbolicznie dzielący ciało na dwie części.
Ogólnie rzecz biorąc, kobiety, które wyraźnie podkreślają seksualność nóg przesadnie je eksponując niezależnie od oko
liczności, można podejrzewać o brak pewności siebie. Często kompleksy na tle wartości intelektualnej kobieta rekompensuje prezentując przesadnie inne walory. Musimy przy tym pamiętać, aby przy wyciąganiu wniosków brać pod uwagę pozostałe elementy wyglądu. Zdarza się przecież, że mocniej wyeksponowane nogi są próbą odwrócenia uwagi od zbytniego przyglądania się innym elementom ciała, co do których kobieta ma negatywną opinię, na przykład zbyt mały biust.
Cynicznie i materialnie nastawiona do życia kobieta, która szuka kogoś w rodzaju ofiary własnej seksualności, traktowanej jako narzędzie do zdobycia władzy nad mężczyzną, też może eksponować nogi, ale zwykle inaczej się ubiera, np. zakłada wiele cienkich tkanin i często podkreśla nogi wzorzystym materiałem o krzykliwych kolorach i wzorach. Może nosić legginsy, czyli coś w rodzaju elastycznych
Rys. 10. getrów z tworzyw sztucznych, o jas-
NOGI 67
krawych kolorach, które eksponują i podkreślają nogi, ale jednocześnie są drugą, idealnie przylegającą do ciała skórą o dużej odporności na mechaniczne uszkodzenia i broniącą dostępu do ciała.
Ciekawe, że moda na taki ubiór stała się dość powszechna i może sugerować coraz większy wpływ pragnienia niezależności u kobiet, ale i kłopotów w kontaktach intymnych.
O kontroli sfery seksualnej oraz o kłopotach w osiąganiu satysfakcji symbolicznie informują również wszelkiego rodzaju rozcięcia spódnic i sukienek z przodu. Kobieta, która odsłania nogi poprzez takie rozcięcie, zdaje sobie sprawę z eksponowania atrybutów własnej kobiecości i zarazem cały czas „ma je na oku". Może to świadczyć o wewnętrznej walce pomiędzy pragnieniami a brakiem spontaniczności przy podejmowaniu decyzji, a czasem o smutnych doświadczeniach z wcześniejszego okresu życia.
Odcinanie szerokim pasem też symbolizuje odcinanie dolnej części ciała od górnej. Tak, jak gdyby seksualizm był w sferze zainteresowań jednej części, a intelektu-alizm drugiej części ciała i obie miały kłopoty we wspólnym działaniu i przeżywaniu miłości jako jedność.
Wszystkie opisane tu elementy mogą informować nas o kłopo- Rys. 11.
6 8 MODA I UBIÓR
tach w osiąganiu pełnej satysfakcji seksualnej, ale nie oznaczają, że taka satysfakcja jest niemożliwa. Jest ona tylko utrudniona i zmusza partnera do większych starań w celu zdobycia pełnego zaufania.
TUŁÓW 6 9
TUŁÓW
1 ułów w naszym opisie symbolizuje działanie, świadomość, teraźniejszość, wybór po namyśle. Większość z nas przy ubieraniu się, kiedy stajemy przed lustrem, skupia swoją uwagę głównie na tułowiu, często zapominając o równie ważnej lustracji reszty ciała.
Główne sposoby zasłonięcia tułowia ubraniem to: 1. Ubiór wielowarstwowy (na cebulę). 2. Ubiór o wydłużonym stanie. 3. Ubiór luźny, obszerny. 4. Ubiór mundurowy. 5. Ubiór przy ciele.
Ubiór na cebulę został jako trend w modzie wylansowany przez projektantów japońskich. Wydaje się to całkiem zrozumiałe, jeżeli weźmiemy pod uwagę uwarunkowania Japończyków. Jeżeli Japończycy stworzyli kulturę papierowych ścian i co za tym idzie, kulturę opartą na całkowitym ukrywaniu uczuć i myśli przed innymi, to budowanie ścian wewnętrznych i symboliczne odgradzanie się od świata kolejnymi warstwami ubioru, wydaje się oczywiste. Potwierdza to tezę, że ubiór jest uwarunkowany nie tylko klimatycznie, ale i kulturowo. W zimnych krajach ludzie zakładają ciepłe stroje, w krajach o zimnym wychowaniu wiele warstw ubioru. Dodatkowym po- Rys. 12.
70 MODA I UBIÓR
twierdzeniem tej sugestii może być fakt, że bez względu na narodowość, ludzie bezdomni zakładają na siebie cały dom, czyli wszystkie stroje, jakie mogą tylko zdobyć.
Ubiór na cebulę tłumaczy się symbolicznym odgrodzeniem od świata, zamknięciem w sobie oraz ukrywaniem prawdziwych nastrojów i myśli. Przyjaźń z tak ubierającym się człowiekiem jest trudna z uwagi na jego wielowarstwową psychiczną osłonę wnętrza. Polega to na rezygnacji z pewnej pozy przy bliższej znajomości, która jest zastąpiona inną, a przy
jeszcze głębszym poznaniu ujawniają się nam kolejne warstwy.
Ubiór o wydłużonym stanie to stroje o dowolnym kroju, lecz mające wspólną cechę, polegającą na długości tych ubrań, sięgających do połowy bioder i niżej. Wydłużony stan, „rozciąganie" ubrania, wskazuje na rozciąganie świadomości na jak największą sferę życia. Interpretuje się to jako kontrolę woli i świadomości nad obszarem podświadomości.
Osoby tak się ubierające, kontrolują swoje odruchy i nawet te bardziej spontaniczne działania, są często działaniami, na które wcześniej wyraziła zgodę świadomość i uznała jako bezpieczne, bo nieosłabiające tych elementów wnętrza, które zostały uznane przez nas jako oznaki słabości.
Ubiór obszerny charakteryzuje się luźnym i wydłużonym krojem. Ubiór taki powiększa op-
TUŁOW 71
tycznie sylwetkę oraz tuszuje jej budowę. Ludzie noszący luźne, obszerne ubrania są zorientowani na odczuwanie przestrzeni. Pragną wolności i niezależności na każdym kroku. Często są krzykliwi i mocno gestykulujący. Wybierają z reguły zawody wolne, czyli takie, jak lekarz, dziennikarz, adwokat, handlowiec itp. Podkreślają własne poczucie wolności na każdym kroku. Zwykle myślą nieszablonowo i przestrzennie, ale nie znają porządku, struktur i rygorów. Głównym motywem determinującym ich potrzebę wolności jest ukryty lęk przed ograniczeniami. Zwykle pytając tak ubierającego się człowieka o dzieciństwo, dowiedzielibyśmy się o rygorystycznym i mocno ograniczającym poczucie wolności wychowaniu. Mogła to być surowość lub przesadna miłość i opieka rodziców. Wspólnym elementem dzieciństwa tak ubierających się ludzi jest świadomość odczucia ograniczeń w dzieciństwie, dlatego jako dorośli poczucie wolności stawiają na pierwszym miejscu.
Ubiór przy ciele, czyli taki, w którym ubranie przylega do ciała, często z dużą ilością guzików, symbolizuje drugą skórę na poziomie świadomości w trójpodziale ludzkiej sylwetki. Często ubierają się tak ludzie zamknięci w sobie, o formalnym wychowaniu i postępowaniu. Zwykle potrafią dobrze organizować pracę i wybierają zawody typu księgowy, nauczyciel, sekretarka itp. Potrafią też ciężko i przez wiele godzin pracować, poświęcając swój czas, który inni zwykle poświęcają na życie prywatne.
Rys. 14.
Rys. 13.
72 MODA I UBIÓR
Już w przypadku ubioru na cebulę podkreślałem, że w doborze ubrań klimat wychowania jest nie mniej istotny niż aktualne warunki atmosferyczne. Ktoś noszący ubiór przy ciele mógł być wychowywany w chłodnym emocjonalnie domu, gdzie odczuwał brak akceptacji i przytulania. Być może tylko za dobrą ocenę w szkole rodzice potrafili przytulić czy pogłaskać takie dziecko po głowie.
Często z tego powodu dziecko mogło pragnąć jeszcze raz zwrócić na siebie uwagę i zasłużyć na takie okazyjne pieszczoty, więc znów starało się przynieść dobrą ocenę. Dorosły, ubierający się w ten sposób, pomimo chłodu uczuciowego, jakiego doznał w dzieciństwie, tęskni za ciepłem i miłością. Tęsknota za uczuciem jest jednak problemem, który trudno ujawnić, trudność takiej osobie sprawia wyznanie miłości, czy przytulenie się do partnera.
Często taka osoba stara się wyrazić swoje uczucia poprzez pracę, bo tej metody nauczyła się w dzieciństwie. Kobieta prasuje koszule dla swojego mężczyzny lub poleruje podłogę, a on zwykle jest partnerem, który ubiera się w stroje luźne i nie potrafi zrozumieć tego przesłania, tylko podejrzewa, że partnerce nie chce się z nim rozmawiać i przytulać się, dlatego również wyszukuje sobie dodatkowe zajęcia. Trzeba zrozumieć, że rozmowa o uczuciach dla ubierającego się w stroje o kroju „blisko ciała", jest często bardzo trudna.
Rys. 15.
TUŁÓW 73
Ubiór mundurowy, do którego zaliczyć należy garnitury, garsonki, uniformy służbowe i wszelkie ubrania usztywniające, jest symbolem obowiązku, konsekwencji, rygoru i dyscypliny. Ubiór mundurowy jest czymś w rodzaju pancerza, który usztywnia, ale też i broni przed atakiem innych.
Co mówią nam uniformy? Już sama nazwa wskazuje, że mają nas unifikować. Podkreślamy nimi przynależność do określonej grupy społecznej, kulturowej. I tak np. uniformem młodzieży w ostatnich latach stały się ubrania dżinsowe; uniformem kobiet zdecydowanych, przedsiębiorczych, o trzeźwym spojrzeniu na życie są garsonki, żakiety, marynarki; uniformem handlowców, ludzi biznesu i polityków są garnitury. Uniformy zakłada każdy z nas na spotkanie towarzyskie czy kultu- Rys. 16. ralne, na którym wymagany jest strój wizytowy, gdzie mamy pewność, że inni ubiorą się podobnie. Cóż jeszcze to oznacza, co może czuć, myśleć człowiek, który ma potrzebę prezentacji siebie w ten sposób? U takich osób ubranie standardowe może oznaczać to samo, co buty masywne w podświadomości, ale przeniesione jest to na sferę świadomą. Często taka chęć przynależenia do jakiejś grupy świadczy o niezbyt silnej osobowości i o gotowości do wypełniania zadań oraz przystosowania się do norm czy zachowań, aby być w grupie ludzi, którzy działają w określo-
74 MODA I UBIÓR
nych ramach i zachowują się według ściśle sprecyzowanych reguł.
„Moja wiara i siła wyrasta z gry i przekonania, że inni myślą o mnie jak o człowieku silnym i pewnym siebie, oznacza to, że potrzebuję norm i schematów, aby czuć się pewniej, że sam nie będę tolerował odstępstw od norm i nie pozwolę burzyć świata, który teraz reprezentuję".
Ogólnie biorąc, ludzie preferujący ten rodzaj ubierania się są bezpieczni dla innych, ale tylko do czasu, kiedy ktoś nie będzie ingerował w ich wewnętrzny świat. Proszę zwrócić na to szczególną uwagę, ponieważ każda forma przeniknięcia do ich wnętrza, każde działanie, które ma na celu „wejście głębiej", próba porozumienia się z nimi na głębszym poziomie, może być odczytana jako próba sił i agresji. Nie tylko możemy nie uzyskać spodziewanych rezultatów, ale wręcz narazić się w odpowiedzi na atak, często bardzo zdecydowany. Aby zdobyć ich zaufanie sami musicie najpierw odsłonić się, pokazać swoje słabe miejsca, aby inni mogli poczuć się bezpiecznie i wtedy, być może, odsłonią coś więcej z własnego wnętrza.
Bywa tak, że uniformy, mundury są narzucone przez instytucje i wykorzystywane dla osiągnięcia takich celów, jak: dyscyplina, porządek, podkreślenie przynależności do grupy. Dzieje się tak w przypadku mundurów w policji, wojsku, kolei, jednakowych ubrań obsługi hotelowej itp.
Oczywiście w strefie tułowia, również można wyodrębnić trzy części sylwetki i w ten sposób uszczegółowić naszą charakterystykę.
Pamiętając, że tułów jest symboliczną sferą świadomości, każdy silniejszy akcent w tej sferze, w zależności od wysokości występowania, interpretujemy inaczej, i tak:
Wyeksponowane ramiona, podkreślone ozdobami, wzorem lub krojem, co szczególnie widoczne jest w trendzie mody nazywanym „japi". Moda ta w ubiorze charakteryzuje się pod-
TUŁÓW 75
kreśleniem ramion, przez ich optyczne poszerzenie krojem stroju oraz podniesienie przez podłożenie poduszek na ramionach. „Japi" jest trendem mody, przejętym głównie przez ludzi interesu, zajmujących się zarabianiem pieniędzy.
Przesłanie symboliczne tak rozbudowanych ramion, czyli w części górnej sfery świadomości, odpowiadającej za dążenia, marzenia i wartości intelektualnej, polega na podkreśleniu swojej fachowości, ambicji. Człowiek tak się ubierający pragnie pokazać, jak świetnie radzi sobie w życiu i z materią oraz, że jest to jego osobisty sukces, wynikający z indywidualnych umiejętności i predyspozycji. Pamiętajmy jednak, że jest to jeden z możliwych sposobów, w jaki akcentujemy swoją wartość na poziomie ramion. Podkreślenie tego obszaru może być realizowane również w inny sposób. W okresie międzywojennym każda pani, która chciała udowodnić swoją pozycję, nosiła, na przykład etolę z lisów. Podkreślenie swojej pozycji przez zaakcentowanie ramion można również uzyskać nosząc stroje z mocniej zaznaczoną sferą ramion - kolorem lub wzorem. Efekt taki uzyskują też kobiety przez założenie na ramiona chusty lub szala.
Rys. 17.
76 MODA I UBIÓR
Podkreślenie strefy dolnej tułowia ubraniem, w zależności od tego, czy symbolizuje luz, czy też mocne opancerzenie, sugeruje swobodę seksualną i umiejętności działania w tym obszarze, informuje, że seks nie stanowi problemu lub też świadczy o kłopotach w działaniu i realizowaniu się na poziomie seksualnym. Dolne części tułowia symbolizują również rodzinę, przeszłość, struktury.
Tuniki czy bluzy okresu lat sześćdziesiątych, które nosiła młodzież hipisowska, były więc wyrazem swobody seksualnej, ale i buntu przeciw ograniczeniom narzuconym przez rodzinę, zakłady pracy, państwo.
Ozdoby oraz wzory dodatkowe na poziomie tułowia ak-
Rys. 18. centują symbolicznie aktualne problemy.
Silny akcent na sercu w postaci broszki czy braku guzika u kieszonki, a nawet wypchana kieszonka na poziomie serca, jest wyrazem pewnych problemów z uczuciowością.
Aby dokładniej określić, o jaki problem chodzi, należy sięgnąć również do interpretacji tego elementu na podstawie symboliki wzoru, koloru i rodzaju ozdoby.
Akcenty na poziomie żołądka (przez akcent rozumiem każdy element wybijający się z tła) bardzo często sugerują kłopoty w działaniu. O rodzaju tych kłopotów pooinformuje nas wzór,
TUŁÓW 77
kolor, kształt ozdoby. Taki akcent (może to być np. duża, błyszcząca klamra paska) dodatkowo, pośrednio, może informować o kłopotach zdrowotnych na tym poziomie, np. chorobach żołądka, jelita itp.
Nie należy też zapominać o podziale naszego ciała na lewą i prawą stronę - stąd akcenty z lewej strony będziemy utożsamiać z kłopotami z matką, żoną u mężczyzn, a u kobiet z koleżanką lub też inną kobietą, jak również z problemami wewnętrznymi.
Akcenty z prawej strony symbolizują kłopoty z ojcem, mężem w przypadku kobiet, a u mężczyzn z innym mężczyzną, a także z działaniem w realnym, zewnętrznym świecie.
Tułów w trójpodziale sylwetki symbolizuje świadome działanie i czas aktualny. Na poziomie tułowia mocniej manifestują się aktualne nastroje człowieka i w tej strefie najczęściej pojawiają się i są widoczne zmiany.
78 MODA I UBIÓR
POZIOM GŁOWY
(jróma strefa sylwetki w trójpodziale symbolizuje nadświadomość; odpowiada za rozum, uczucie, marzenie, wzniosłość, wiarę, a także przyszłość. Opiszę, co nosimy na głowie i jak można to interpretować. Zacznę od fryzury.
Włosy są bardzo ważnym elementem w symbolicznej mowie naszego ciała. Ponieważ są ozdobą głowy zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet, odpowiadają za sferę erotyczną, ale także za sferę intelektualną.
Włosy zawsze fascynowały i były przepojone symboliką. W średniowieczu twierdzono, że w kobiecych włosach mógł się ukryć diabeł i dlatego kazano niewiastom ukrywać starannie włosy pod wymyślnymi nakryciami głowy. Postrzyżyny chłopców były symbolicznym aktem przyjęcia ich w świat męskiej społeczności. Przed wiekami, w wielu kulturach kobiety na znak żałoby po stracie ukochanego obcinały sobie włosy i nacierały twarz popiołem. Podobne znaczenie w naszej kulturze miało obcinanie warkocza dziewczynie wychodzącej za mąż i nakładanie na głowę czepca. Przesłaniem tego zwyczaju było uświadomienie dziewczynie, że odcina się jej beztroską przeszłość i nie może już zwodzić swoimi włosami innych mężczyzn. W powieści „Chłopi" Władysława Reymonta, główna bohaterka, Jagna, nie zgodziła się na obcięcie włosów podczas wesela, jej późniejsze losy potwierdzają symboliczne przesłanie związane z obcięciem włosów.
W latach sześćdziesiątych długie włosy były symbolem wolności intelektualnej oraz swobody erotycznej. Bardzo ładnie jest to przedstawione w głośnym filmie muzycznym pt. „Hair" (włosy), gdzie obcięcie włosów przez jednego z bohaterów było symbolem wejścia w struktury ograniczające wolność, swobodę myślenia i działania.
POZIOM GŁOWY 79
Symbolika włosów w przypadku kobiet i mężczyzn wygląda nieco inaczej, dlatego też przedstawię ją dla każdej płci oddzielnie.
U kobiet długie włosy są symbolicznym podkreśleniem ich kobiecości, wrażliwości i wdzięku, a także dziecięcej niewinności. Oczywiście, takiego przesłania nie należy brać dosłownie. Często się zdarza, że inne
Rys. 19. elementy ubioru sugerują, że osoba nosząca długie włosy chce uchodzić
za kogoś bardziej wrażliwego i niewinnego niż jest nim w istocie. Kobieta nosząca długie włosy zdaje sobie sprawę z tego, że takie włosy podkreślają jej kobiecość.
U mężczyzn długie włosy są symbolem wolności i niezależności, a także podkreślają artystyczne, nieszablonowe podejście do życia. Długie włosy są przejawem buntu wobec uznanych wzorów. Często buntu wobec struktur i wobec ojca.
Spinanie włosów u kobiet i mężczyzn jest próbą kontroli i narzucenia sobie porządku wewnętrznego. W trakcie prowadzonych przeze mnie zajęć z analizy wyglądu, jeden ze słuchaczy zapytał mnie, co oznaczać może u kobiety wiązanie warkocza na noc. Kiedy dowiedział się, że to informacja dla partnera o braku chęci na erotyczne uniesienia, przynajmniej tej nocy, usłyszałem smutne wynurzenie, przypominające bardziej westchnienie: „zgadza się". Kitki u kobiet, to tęsknota i symboliczny powrót do dzieciństwa, z powodu jego braku lub dzieciństwa mocno skróconego. Kitka z tyłu u mężczyzny ma podobne przesłanie jak długie włosy, ale jest symbolem kontroli. Mężczyzna w takiej fryzurze chce uchodzić za poważnego i solidnego, choć nieszablonowo myślącego i działającego człowieka.
80 MODA I UBIÓR
Włosy średniej długości u kobiet to symboliczne odcięcie się od przeszłości. Kobieta jest nastawiona na czas teraźniejszy i działanie. Włosy średniej długości preferują głównie kobiety interesu, stawiające sobie wysokie wymagania, od których oczekuje się zdecydowania, siły, dynamizmu oraz nastawienia na czas te-
o pn raźniejszy. Są to zwykle kobiety doświadczone w życiu osobistym, które
zdecydowały, że od teraz zaczną same decydować o sobie oraz nie będą zbyt mocno angażować się uczuciowo, w obawie przed wykorzystaniem ze strony płci przeciwnej. Główne przesłanie średnich w długości włosów to nie tylko dynamiczne działanie w sferze świadomej, ale i ostrożność oraz niechęć do zbytniego angażowania się uczuciowo.
Włosy średniej długości u mężczyzn są krótsze niż u kobiet. Włosami o średniej długości nazywamy fryzurę, będącą normą u mężczyzn. Jeżeli fryzura nie jest w wyglądzie wybijająca się i zbytnio odbiegająca od standardu, nie bierzemy jej pod uwagę.
Włosy krótkie u kobiet symbolizują doświadczenie, trudne przeżycia uczuciowe. Często są pozostałością po krzywdzie, którą wyrządził mężczyzna. Mogą podpowiadać brak we
wnętrznego przekonania co do własnej kobiecości.
Obcięcie włosów jest wewnętrzną potrzebą odmiany i, podobnie jak przy włosach średniej długości, próbą odcięcia się od przeszłości, z tą różnicą, że krótkie włosy dalej symbolizują żałobę wewnętrzną oraz jeszcze niezakończony proces powrotu do równowagi. Kobieta po
Rys. 21. obcięciu włosów ma bardziej okrągłą bu-
POZIOM GŁOWY 81
zię, wyraźniej widoczne oczy i usta, twarz nabiera wyrazu bezbronnego dziecka. Jest to zaproszenie silnego i dobrego mężczyzny do opieki nad taką kobietą. Z drugiej strony, niema prośba o pomoc, wynikająca z krótkich włosów, jest doskonale wyczuwana przez mężczyzn cynicznych, o silnej potrzebie dominowania i wykazywania swej pozornej siły nad słabą kobietą. Dlatego też często kobieta, którą skrzywdził mężczyzna, ścinając włosy na krótko, aby odciąć się od przeszłości i znaleźć silnego opiekuna, po raz kolejny może trafić na zakochanego w sobie tyrana. W wypadku kobiet, które od dziecka mają włosy obcięte na krótko, można podejrzewać, iż tak naprawdę nigdy nie miały szansy czuć się w pełni kobietami z uwagi na silny wpływ rodziców, niedopuszczających do rozwoju pełnej kobiecości lub z powodu innych czynników, wpływających na samopoczucie w dzieciństwie.
Włosy krótkie u mężczyzn to takie, które rozumiem jako krótsze od średniej, typowej dla środowiska. Często są mocno podgolone. Ich symboliczne znaczenie opiera się na potrzebie miłości, której nie otrzymali, potrzebie tak silnej i wydającej się tak trudną do spełnienia, że wzbiera w nich agresja. Krótkie włosy są oznaką większego dynamizmu, potrzeby rywalizacji, złości. Jest to symboliczny krzyk człowieka nieszczęśliwego, który przestał wierzyć w Ftys 22. swoje szczęście i miłość, zostały mu tylko pięści i łokcie. Trudno im kochać, bo ich nikt tego nie nauczył lub mocno zranił w miłości.
Mają zwykle kłopoty z okazywaniem ciepła i wewnętrznych problemów. Często ubiór dodatkowo podkreśla ich niepokój wewnętrzny.
Należy również stwierdzić, iż odsłonięcie czoła jest w swym przesłaniu chęcią podkreślenia własnej wartości intelektualnej (czoło - nadświadoma sfera głowy). Błędem byłoby, np.
Rys. 22.
82 MODA I UBIÓR
prawienie komplementów kobiecie, którą pragnie się uwieść, na temat jej urody, jeśli ona pragnie wyeksponować intelekt i podkreśla to poprzez uwidocznienie odkrytego czoła i wsunięcie okularów we włosy.
Podniesienie włosów przez ufryzowanie ich w wypiętrzoną formę ma podobne symboliczne znaczenie, podkreślające inteligencję, oryginalność oraz pozwala na wzrost wartości.
Włosy (niesforne) układające się w sposób nieuporządkowany, podkreślają nieszablonowość myślenia oraz niechęć poddawania się cudzej woli i strukturalnym rygorom.
Grzywka na czole to brak pewności siebie na poziomie intelektualnym.
Włosy farbowane to brak przekonania o własnej wartości. Farbują włosy osoby niezadowolone z własnego wyglądu zewnętrznego, czyli nieakceptujące siebie w sposób pełny, całościowy.
ROZDZIAŁ VI
Ozdoby
SYMBOLIKA OZDÓB
Jak wiemy z prac archeologicznych i opisów dotyczących przeszłości oraz opierając się na obserwacji plemion nie w pełni zunifikowanych przez naszą cywilizację, ozdoby zawsze podkreślały status społeczny, znaczenie i zdobycze materialne oraz poprawiały i korygowały urodę. Dodatkowo wyrabiano też ozdoby lub raczej przedmioty magiczne i rytualne, wykorzystywane w ściśle określonych ceremoniach plemiennych.
Dzisiaj wydaje się, że wpływ ozdób nie jest tak silny, ale po głębszym zastanowieniu przyznacie mi Państwo rację, że poprzez nie nadal realizuje się wszystkie opisane wcześniej cele.
Wydaje się, że niektóre tradycje, nawyki zostały na nowo odkryte i podkreślone, np. w zakładach pracy poprzez identyfikatory, świadczące o przynależności do danej wspólnoty, pozycji w firmie oraz o stopniu wtajemniczenia w zagadnienia, dotyczące jej działalności.
Ozdoby rytualne to np. łańcuch z godłem państwa na piersi urzędnika stanu cywilnego, czy też sędziego sądu, albo wianek na głowie panny młodej, idącej do ślubu.
Ozdoby podnoszące prestiż to złote pióro lub złoty zegarek u mężczyzny, pagony z naszytym stopniem wojskowym, gwiazda szeryfa. U kobiet jest to często droga biżuteria, a w dzisiejszych czasach jest to również telefon komórkowy.
84 OZDOBY
Do magicznych przedmiotów zaliczyłbym wszelkie wisiorki i talizmany noszone na szczęście.
Jeżeli rozpatrujemy ozdoby w postaci biżuterii i galanterii, to powinniśmy wyróżnić następujące cechy:
1. Rodzaj ozdób - kolczyki, klipsy, naszyjniki, wisiory, łańcuchy, bransolety, zegarki, obrączki, pierścionki i inne.
2. Wartość ozdób - złoto, srebro, plastik, rodzaj kamieni, skóra, inne metale, drewno itp.
3. Kształt i wzór - duże, małe, obłe, ostre, płaskie, pełne, ażurowe itp.
4. Wysokość występowania, z prawej lub lewej strony i w jakim przedziale sylwetki ludzkiej.
5. Kolor - patrz symbolika kolorów. 6. Znaczenie - tajne, jawne. Każda cecha naszego wyglądu jest wielowątkowa i wielo
wymiarowa. Jeśli wybije się jakiś akcent mocniej, traktujemy go jako symboliczną fasadę i dążenie. Z drugiej strony, to co ukryte za tym wybijającym się elementem, to symboliczny tył, nasza słabość i lęk przed nieznanym.
Symboliczny tył to również nasze korzenie oraz często realizacje tej drugiej strony przez wybór partnera posiadającego te cechy.
Biżuteria w kolorze złota jest symbolem zainteresowań materialnych i praktycznych. Symbolizuje ambicje i chęć dokonań podnoszących prestiż.
Ozdoby złotopodobne, gdzie spod emalii w kolorze złota wydobywa się kolor srebra, interpretujemy jako rozdwojenie na poziomie uczucie - materia.
Często polega to na chęci podkreślenia własnej wartości przez zdobycie bogactwa, a zarazem braku wewnętrznej zgody na takie działania. Może to być również chęć zdobycia pieniędzy, wymuszona przez otoczenie w postaci bogatszych znajomych, reklam nakłaniających nas do zakupu ekskluzywnych towarów itp., jednak wewnętrzne potrzeby związane
SYMBOLIKA OZDÓB 85
z uczuciowością nie pozwalają takiej osobie postępować zdecydowanie, cynicznie, twardo i rzeczowo w celu zdobycia bogactwa.
Duże ozdoby złote symbolizują potrzebę manifestacji bogactwa, często są związane z brakiem gustu i dobrego smaku. Jest to chęć podkreślenia na każdym kroku swoich osiągnięć w dziedzinie materii. Jest to również symboliczne ograniczenie, które utrudnia szerszy ogląd świata. Duże ozdoby są ciężarem, są tak ciężkie, że symbolicznie przygniatają tak mocno, że brak sił i czasu na zajmowanie się czym innym niż ciężarem własnego bogactwa. Mogą również pokazywać dumę z osiągnięć materialnych zdobytych bez pomocy rodziny i żadnego zaplecza.
Małe ozdoby złote często podkreślają dobry gust i smak. Jeżeli są podkreślone również ubraniem w dobrym gatunku, mogą symbolizować kogoś o wysokiej kulturze i równie wysokim statusie materialnym. Sugerują umiejętność poprawnego zachowywania się. Można przypuszczać, iż osoba taka posiada wysoki status materialny, wynikający z pokoleniowego dorobku.
Ozdoby srebrne symbolicznie przedstawiają uczucie. Ktoś noszący srebrną biżuterię, często postrzega świat nie w pełni realnie, pragnie miłości i ciepła. Często interesuje się literaturą i sam próbuje pisać lub zajmuje się zbliżoną w temacie działalnością.
Duże ozdoby srebrne symbolizują zgorzknienie, ciężkie przejścia na tle uczuciowym, informują o dźwiganiu wspomnień związanych z niezaspokojoną miłością. Często osoby noszące taką biżuterię interesują się religią, magią, tematyką ezoteryczną i są zbytnio egzaltowane.
Drobne ozdoby srebrne symbolizują tęsknotę i potrzebę miłości, mogą świadczyć o delikatności i naturze marzycielskiej. Często noszą je osoby nieśmiałe.
86 OZDOBY
WYSOKOŚĆ WYSTĘPOWANIA
Istotną rolę w opisie charakteru człowieka na podstawie jego wyglądu, w przypadku ozdób i biżuterii spełnia wysokość ich występowania w trójpodziale ludzkiej sylwetki.
Dół (nogi) - to przeszłość, rodzina, dzieciństwo, erotyzm. Jeżeli dostrzeżemy złote lub złotopodobne ozdoby na bu
tach, możemy domyślać się trudnych warunków materialnych w dzieciństwie lub wychowania w atmosferze konieczności robienia pieniędzy. Dziecko ustanawia sobie za cel już w dzieciństwie zdobycie wysokiej pozycji materialnej. Ozdoby na butach są próbą przyozdobienia również przeszłości i dzieciństwa, przeszłości pozbawionej ciepła, smutnej, pozbawionej odpowiedniego zainteresowania ze strony rodziców.
W środkowej części ciała, czyli na poziomie tułowia w trójpodziale sylwetki, złoto jest symboliczną potrzebą zamanifestowania aktualnej pozycji i znaczenia. Jest to świadoma rezygnacja z uczuć na rzecz kariery zawodowej lub zdobywanie majątku.
W górnej części, czyli na poziomie głowy, złoto symbolizuje zwieńczenie naszych działań. To pokazanie tego, co jest dla nas ważne. W przypadku złota to konkretny tytuł naukowy (na przykład okulary w złotej oprawie), osiągnięcia materialne. To akceptacja ludzkich działań popartych dowodami.
Srebro w dalszej części (nogi) ma podobne znaczenie symboliczne jak złoto, jeżeli chodzi o znaczenie jego jako ozdoby. Dodatkowym przesłaniem jest pragnienie miłości i ciepła oraz ukryta chęć znalezienia bliższego kontaktu z rodzicami.
Srebro na poziomie tułowia podkreśla symbolicznie wrażliwość i zainteresowania dziedzinami trudnymi do zdefiniowania w świecie techniki i materii. Może być to sztuka, wiedza ezoteryczna lub religia.
WYSOKOŚĆ WYSTĘPOWANIA 8 7
Srebro na poziomie głowy symbolizuje marzenia trudne do realizacji i uczucia trudne do przekazania. Często brak pewności czego chce się naprawdę. Kształt i wielkość biżuterii bardziej szczegółowo określa zainteresowania osoby noszącej ją. Ogólnie „duża" biżuteria, np. ogromne kolczyki, duże wypukłe pierścienie, ciężkie bransolety - symbolizują obciążenia i problemy przerastające aktualne możliwości znalezienia sposobów radzenia sobie z nimi.
Mała, drobna biżuteria, np. drobne kolczyki, małe broszki, symbolizuje uczucia dziecka, nieśmiałość, delikatność.
Biżuteria o ostrych kształtach, np. romb, gwiazdki, może świadczyć o naprężeniu wewnętrznym, walce toczącej się wewnątrz osoby, wybierającej takie ozdoby.
Najczęściej spotykane są ozdoby w kształcie kół, kuleczek - oznacza to zamknięcie się w sobie, pozostała część ubioru określa rodzaj problemu, który tak skrzętnie jest izolowany od świata zewnętrznego.
Znaczenie biżuterii, ozdoby, ukonkretnia wysokość jej występowania w trójpodziale ludzkiej sylwetki.
Ozdoby występujące w strefie nóg. Ciekawym akcentem są klamerki ozdobne, przywodzące nam skojarzenia „panienek z dobrego domu", „szkół dla panien" itp. Symbolicznie może to świadczyć o problemach sztywnego, pensjonarnego wychowania w dzieciństwie. W zależności od poziomu materialnego i kultury rodziny, może to być próba wczesnej nauki dwóch języków obcych, gry na pianinie, rygorystyczne przestrzeganie dobrych manier itp.
W strefie tułowia ozdobą wyróżniającą się jest pasek. Jeżeli pasek wyraźnie oddziela część dolną od górnej w sylwetce ludzkiej, często jeszcze potężny w wyrazie, szeroki, z dużą, ciężką klamrą, to możemy zinterpretować taki wygląd jako chęć oddzielenia świadomości od sfery seksualnej. Często zdarza się, że przy takim zaprezentowaniu się sylwetki mamy do czynienia z kobietą lub mężczyzną, którym trudno osiąg-
88 OZDOBY
nąć całkowitą satysfakcję seksualną. Hamulcem może być religia, traktująca seks jako grzech, wychowanie krępujące swobodę w rozumieniu i odczuwaniu seksu. Osoby takie często podejmują wiele prób, mających zmienić taki stan; możliwe częste zmiany partnerów, sięganie do literatury o tej tematyce.
KSZTAŁT 89
KSZTAŁT
Rys. 23.
W strefie głowy chciałbym zwrócić uwagę na kształt i wielkość kolczyków lub klipsów oraz wysokość na jakiej występują te ozdoby.
Trzy strefy. Określenie to oznacza, że
jeżeli ozdoby uszne są tuż przy uchu, to opowiadają o kontroli intelektualnej nad swoim ciałem i pragnieniem. Jeśli zaś ozdoby uszne są wydłużone w kształcie, sięgają poniżej wysokości warg (symbolicznie możemy potraktować je jako przedłużenie, dopełnienie włosów), możemy się domyślać pragnień seksualnych u tak ozdabiającej się kobiety. Inną kwestią jest tutaj to, czy sfera świadomości pozwoli na działanie w tym kierunku. Stało się to w naszej kulturze niemal normą, że panie na przyjęcia (szczególnie wieczorowe) wkładają klipsy lub kolczyki o kształcie wydłużonym, „wiszące". Jest to nieme przywzwolenie na zabawę, a może przygodę erotyczną? Czasem widujemy klipsy lub kolczyki tuż przy uchu, jednak tak znacznych rozmiarów, że sprawiają wrażenie ciężkich i niewygodnych. Jest to dokładnie opis osoby, która narzuciła so-
Rys. 24.
90 OZDOBY
£^<
bie dystans w stosunku do mężczyzn i rezygnuje z flirtów. Jednak są to bardzo trudne do zaakceptowania, męczące i niewygodne ramy.
Przesadne ozdobienie głowy to chęć zabłyśnięcia intelektualnego za wszelką cenę, często niepoparta możliwościami wrodzonymi. Osoby takie mogą być uczestnikami życia towarzyskiego z tzw. wyższych sfer, ponieważ sam fakt obracania się w takim towa-
Rys. 25
rzystwie wydaje im się wystarczającym dowodem ich poziomu intelektualnego.
Kolczyk u mężczyzny i chłopca występuje znacznie rzadziej. Jego występowanie szczególnie na lewym uchu jest chęcią pod
kreślenia własnego buntu
Rys. 26
przeciw matce i podkreśleniem własnej męskości. Takie podkreślenie męskości, przez ozdobę raczej kobiecą interpretuje się często jako wychowanie dziecka głównie przez nadopiekuńcza matkę, z powodu rozwodu, śmierci ojca itp. Młody mężczyzna nie posiadają
cy męskiego wzoru do naśladowania, spośród atrybutów podkreślających jego męskość (gadżetów) wybiera kolczyk w uchu - symbol męskiego pirata.
Odmiennym kształtem w interpretacji biżuterii, niezwykle ważnym jako ozdoba trójwymiarowa, jest symbol łańcucha i sznura. Łańcuch i sznur to więzy, z których nie sposób
KSZTAŁT 91
się uwolnić, to symboliczne uwięzienie pewnych wrażeń w pułapce bez wyjścia.
Łańcuszek na kostce u prawej nogi może świadczyć o kłopotach z uwolnieniem się od wspomnień i zależności związanych z ojcem, mężem lub innym stałym partnerem, nawet jeżeli aktualnie się z nim nie spotyka, może też chodzić o problemy egzystencjalne.
Łańcuszek na kostce u lewej nogi odnosi się do podobnych problemów, tylko że należałoby je łączyć z kobietą; matką, siostrą, koleżanką, teściową.
Łańcuch na prawej ręce symbolizuje kłopoty w działaniu lub w kontaktach z mężczyznami - często też jedno i drugie. Nie należy zapominać tu o symbolice kolorów, która podpowie nam, czy są to kłopoty w realizacji ambicji, czy może uczuć.
Łańcuch na lewej ręce ma podobne znaczenie; świadczy o kłopotach w działaniu z kobietą i tu również możemy podejmować symbolikę koloru metalu, z jakiego został wykonany.
Srebrny łańcuszek na szyi, podobnie jak perły, może symbolizować zawiedzione uczucia lub przerastające nas obowiązki, związane z utrzymaniem wiary w miłość.
Łańcuszek złoty to ciężar dorobku materialnego wiszącego u szyi, może świadczyć o tym, że pieniądze stały się celem, nie środkiem do osiągnięcia jakiegoś celu. Zarazem świadczy o dumie z siły i osiągnięć materialnych.
Kamienie szlachetne, półszlachetne, koral, szkiełka, mają swoją odrębną symbolikę, ale my głównie koncentrujemy się na symbolice omawianego już wcześniej koloru i kształtu.
Bardzo praktyczną ozdobą naszego ubioru jest zegarek. Zegarek to symboliczny czas, dyscyplina, ojciec, męskość. Jeżeli ktoś nosi wyraźnie duży zegarek, możemy domyślać się konfliktów z ojcem na tle uczuć (jeżeli jest on w kolorze srebrnym lub czarnym) lub na tle zbyt materialnego wychowania (jeżeli jest w kolorze złota). Zegarek nieduży, drobny
92 OZDOBY
podpowiada dominację matki, a kolory mają podobne znaczenie jak wyżej.
Oceniając znaczenie pierścionków i obrączek kierować powinniśmy się zasadą, iż dłonie to symboliczne działanie, tworzenie, gromadzenie dóbr zarówno materialnych, jak i duchowych.
Jeżeli na lewej ręce ktoś nosi srebrną, a na prawej złotą biżuterię, to możemy założyć, że świadczy to o umiejętności radzenia sobie w życiu, osoba taka jest postrzegana przez swoje środowisko jako nastawiona materialnie do życia, a faktycznie często marzy o uczuciach i zrealizowaniu się w miłości.
W sytuacji odwrotnej, kiedy prawa ręka ozdobiona jest srebrem, możemy podejrzewać, że mamy do czynienia z osobą chcącą uchodzić za wrażliwą, uduchowioną, a naprawdę marzy ona o pieniądzach i ważne są dla niej wartości materialne.
Krzyż - symbolizuje cierpienie i zwiększoną wrażliwość. Linie pionowe - poczucie uwięzienia. Linie poziome - tęsknota za porządkiem, usystematyzo
waniem życia. Kwadraty i prostokąty - tęsknota za stabilizacją, domem. Koło - symbolizuje matkę, kobietę lub dziecko. Liście - oznaczają świadomość upływu czasu. Kwiaty - podobnie jak liście, przypominają o upływie cza
su i są wyrazem tęsknoty za przeżyciem jeszcze czegoś ekscytującego i romantycznego.
Wzory chaotyczne - symbolizują chaos, brak celu, brak pomysłu na życie lub pewien obszar działań zależny od wysokości wystąpienia akcentu chaotycznego na ubraniu.
Na zakończenie tego rozdziału należy wspomnieć, iż ozdoby, które harmonizują z pozostałą częścią ubioru i nie są elementem dominującym lecz uzupełniającym, mogą podkreślać pragnienie wyrażone i kontrolowane przez obszar woli i świadomości.
ROZDZIAŁ VII
Tkaniny
INTERPRETACJA TKANIN
Głównymi cechami tkaniny, które bierzemy pod uwagę opisując i interpretując strój człowieka, są: • faktura - czyli rodzaj tkaniny, z której ubranie jest wyko
nane, jej miękkość, gęstość, splot, grubość, rodzaj surowca (naturalne czy sztuczne), wysokość występowania (w trójpodziale sylwetki człowieka),
• kolor - w tym przypadku interpretujemy tylko barwę lub dominujące barwy w tkaninach wielokolorowych i dokonujemy ich opisu na podstawie tabeli kolorów umieszczonej we wcześniejszym rozdziale tej książki. Również ważne jest umiejscowienie koloru. W interpretacji dosyć istotne jest, czy np. czerwona jest bluzka czy spódniczka,
• wzór - czyli rysunek tkaniny, jego kolor oraz wielkość, kształt, wysokość, na której występuje oraz stopień zagęszczenia i uporządkowania. W ocenie tkanin redukcja „wymiarów" zaznacza się jesz
cze mocniej; sama tkanina nie posiada „góry" i „dołu", chyba że potwierdza to wzór.
Faktura jest jednocześnie symbolicznym „dołem", podświadomością, głębią naszej psychiki, przeszłością.
Kolor - to symbolicznie skóra, a więc to, co widoczne, wierzch, pod którym ukrywa się faktura tkaniny. Kolor to
94 TKANINY
świadomość i czas teraźniejszy, opis naszej sprawności w działaniu.
Wzór - symbolizuje z kolei przyszłość, nasze marzenia, oczekiwania, zainteresowania i ambicje, nasze myśli.
FAKTURA 95
FAKTURA
Jak wynika z opisu hierarchii ważności (jeśli mówimy o tkaninach), pierwsze skrzypce gra faktura, bo to faktura jest korzeniem, filarem, na którym opiera się wartość materiału i jego znaczenie symboliczne.
Ogólnie mówiąc, jeżeli faktura tkaniny jest ciepła w dotyku, a raczej miękka (może być nawet puszysta), świadczy o bogatym wnętrzu człowieka noszącego ubrania z takich właśnie materiałów, mówi o głębi jego uczuć i wrażliwości. Jeżeli mamy do czynienia z kimś, kto nosi naturalne i mięsiste tkaniny, o ostrych, odstraszających kolorach i równie ostrych wzorach, należałoby taki wygląd zinterpretować jako nieprzyjemny i odstraszający na pokaz - lęk o własne bezpieczeństwo. Świadczyć to może o tym, że jest to człowiek wrażliwy, ale „na wszelki wypadek" nieufny, agresywny, lecz agresja ta jest tylko przedstawieniem bez żadnych dalej idących konsekwencji (chyba, że inne elementy ubioru potwierdzają zwiększoną rozpacz i lęk, dodatkowo symbolizują zwiększoną agresję).
Jeżeli faktura ubrań przez nas ocenianych jest ze sztucznych i cienkich tworzyw, a np. kolor jest ciepły, zachęcający do kontaktu, również wzór jest delikatny i miękki w wyrazie, to tkaniny te interpretujemy jako należące do człowieka mało wrażliwego, który głównie kieruje się intelektem, a nie emocjami. Potrafi on również wykorzystywać uczuciowość innych, stając często na czele grupy, wykorzystuje jej zaufanie i zapał do celów własnych. Dziwne, a może właśnie naturalne jest to, że ci cynicy tak naprawdę zazdroszczą innym ich większej wrażliwości.
Zdarza się też, że akcent faktury jest zogniskowany na konkretnej wysokości w trójpodziale ludzkiej sylwetki. Hasła
96 TKANINY
związane ze znaczeniem faktury tkaniny należy wtedy wzbogacić o ocenę zgodną z tym podziałem.
Jeżeli mamy do czynienia ze sztucznym, śliskim, błyszczącym materiałem w sferze dolnej, np. spódnica, spodnie, zwykle świadczy to o posługiwaniu się bardziej logiką niż pragnieniami w kontaktach seksualnych i stanowi zapowiedź kłopotów w odczuwaniu pełnej satysfakcji seksualnej. Jest to zarazem pozorne manifestowanie swojej seksualności [takiej na pokaz), swobody i wiedzy seksualnej. W przypadku kobiet może być wykorzystywane jako narzędzie służące do osiągnięcia konkretnych celów, np. awansu, zdobycia bogatego partnera (jeśli ubiór wskazuje na zainteresowanie materią) lub mężczyzny o wysokim statusie społecznym i dużej kulturze, wreszcie do zdobycia jakiegokolwiek mężczyzny, który interesowałby się nią. U mężczyzn, podkreślenie seksualności może wynikać z lęku o podejrzenie jej braku lub zainteresowania seksualne nieco inne niż ogólnie przyjęte jako norma. Można do tej charakterystyki dołączyć spodnie skórzane, skóropodobne, które noszą mężczyźni tworząc „drugą skórę", gdyż swojej nie są pewni. Często mają upodobania do technicznego rozbudowywania swoich wrażeń erotycznych. Przeniesienie głównego akcentu sztuczności na sferę świadomości, a więc tułowia, sugeruje sztuczne, przemyślane i nie zawsze szczere działania. Może to świadczyć o agresywnej walce o sukces (jeżeli znajdziemy potwierdzenie w kolorach) lub o chęci ukrycia swoich myśli i wykorzystania innych ludzi do realizacji własnych celów.
Manifestacja przestrzeni nadświadomości poprzez opisane wcześniej materiały to logiczność, władza, zainteresowanie psychologią, ludźmi-po to, aby ich zdominować. Również prawdziwe cele nie są ujawnione.
Co do faktury mięsistej i grubej z włókien naturalnych, to zapisuje się ona swoim charakterem w trójpodziale ludzkiej sylwetki w sposób podobny. Naturalne materiały o takiej fak-
FAKTURA 97
turze, umieszczone w dolnej części sylwetki to bogata, pełna niuansów wrażliwość seksualna. Możemy podejrzewać tęsknotę i potencjalne możliwości w zmysłowym erotyzmie. W sferze świadomości (w obrębie tułowia) świadczą one o bogactwie w twórczym działaniu, uczuciowości, poszukiwaniu humanistycznych wartości. Jest to osobowość pełna głębi i wrażliwości.
Jeżeli tkaniny o takiej fakturze zastosowane zostały na wysokości głowy (w strefie nadświadomości), np. czapki, opaski, to możemy sądzić, że osoba ta łączy świetnie logikę z uczuciami, interesuje się sprawami „ducha", filozofią, psychologią, posługuje się intuicją.
Rodzaj tkaniny wykorzystanej do wykonania ubrania, które nosimy, można interpretować również (podobnie jak w opisie kolorów) w zależności od głębokości, na jakiej występuje. Tkanina, która jest bliższa ciału, jest również bardziej osobista, odpowiada też większej głębi oraz bardziej ukrytym stanom naszych uczuć.
Oczywiste jest też, że noszenie płaszcza w deszczową pogodę nie jest niczym niezwykłym, natomiast zakładanie w ciepłe dni rajstop, np. grubszych, ciemnych, sugeruje problem. Oznacza to, że oceniając ubiór (czy charakter człowieka na podstawie ubioru), bierzemy pod uwagę aktualne warunki atmosferyczne, klimat itp.
Kurtki z reguły są szyte z tkanin sztucznych i impregnowanych, aby były bardziej odporne na wpływy atmosferyczne - interpretujemy wtedy to, co jest pod kurtką. Symbolika koloru została już wcześniej opisana.
98 TKANINY
WZÓR
Upisu je nasze zainteresowania i dążenia. Wzór to symboliczny wektor skierowany na cele i marzenia.
Wzory mogą być geometryczne, symetryczne, asymetryczne, drobne, duże, obłe, plamy chaotyczne i uporządkowane (figuratywne), lekkie, ciężkie, wyraźne, ostre, cienkie, grube, wypukłe, płaskie.
Wzór geometryczny będzie podpowiadał zainteresowanie techniczne i praktyczne. Często drobny geometryczny wzorek jest noszony przez lekarzy, inżynierów, architektów. Można przypuszczać, że drobny wzór świadczy o nieśmiałości, zwracaniu uwagi na drobiazgi, dystansie do innych ludzi, a także może mówić o poczuciu ładu i wyrobionym, niekrzyk-liwym guście.
Duży wzór geometryczny świadczy o kłopotach z koncentracją, o próbach narzucenia sobie rygorów, których dany człowiek nie jest w stanie utrzymać przez dłuższy czas. Jeżeli wzór jest dodatkowo chaotyczny, brak mu symetrii lub figury są przedstawione jako „przewrócone", możemy zakładać, że tak właśnie przedstawia się świadoma ocena własnego życia. „Chaos jest we mnie, pomimo wysiłków, by go zniwelować i uporządkować własne życie. Mój spokój zewnętrzny jest tylko pozorny".
Jeżeli w ubiorze zwraca uwagę wzór geometryczny, występujący w dolnej strefie trójpodziału, możemy przypuszczać, że jest to związane z wychowaniem surowym, o sztywnych normach moralnych, w tym również związanych z wychowaniem seksualnym.
W sferze świadomości (obszar tułowia) geometryczność rysunku to usztywnienie lub jego próba w świadomym działaniu. Jest to moje zachowanie w pracy, wśród znajomych,
WZÓR 99
w urzędach, itp. Jest tu przedstawione moje poczucie stabilności wewnętrznej. Nasza interpretacja musi i na tej wysokości zawierać elementy takie, jak wielkość, kształt, uporządkowanie oraz położenie.
W nadświadomości wzór geometryczny, np. w postaci kraciastego kapelusza, nosi w sobie przesłanie o potrzebie porządku i dyscypliny w myśleniu.
Wzory obłe, asymetryczne, pełne zaokrągleń, np. w postaci plam czy kwiatów, również interpretujemy w zależności od wysokości na jakiej są położone i od wielkości wzoru. Takie wzornictwo na poziomie nóg (podświadomości, przeszłości), świadczy o dużej wyobraźni (również wyobraźni przestrzennej), spontaniczności, infantylności i braku ściśle określonych norm, szczególnie w sferze seksualnej. Jest to również chęć ukrycia głodu uczuciowego w okresie dzieciństwa i dorastania. Może być to żal, że rodzice tak mocno zajmowali się karierą zawodową, że na złość im właściciel takiego stroju postanowił być nierozsądnym i niesystematycznym artystą.
Na poziomie świadomości, czyli tułowia, interpretacja takich wzorów będzie dotyczyć działania. Ktoś chętnie noszący bluzki w „obłe wzory" pewnie uważa się za roztrzepanego, elo-kwentnego artystę, skorego do zabawy i swobodnego w obejściu. Oczywiście nie chodzi mi o artystę w rozumieniu artysty-plastyka, czy człowieka o dużej wrażliwości artystycznej, lecz o człowieka, który uważa, że jest oryginalny, o artystycznym wnętrzu, nieszablonowych pomysłach. Jednocześnie są to ludzie bystrzy, szybko pojmujący, to co im przekazuje otoczenie, lubiący gestykulować, ale myślący często powierzchownie i intuicyjnie.
Głowa przyozdobiona „kwieciście" lub czymś zbliżonym do kwiatów symbolizuje dążenia i zainteresowania intelektualne. Świadczyć może o rzeczywistej nieszablonowości myślenia, zainteresowaniach sztuką, religią, psychotroniką,
100 TKANINY
zjawiskami paranormalnymi itp. Równocześnie sugeruje infantylizm, jak również brak solidnego, mocnego stąpania po ziemi,
Ogólnie, w zależności od wielkości wzoru, możemy uznać, że wzór duży symbolizuje ekspansję pragnienia przygody, przestrzeni, ekspansję intelektualną, chaotyczne działanie, oryginalne, ale często mało praktyczne pomysły, chęć imponowania innym.
Wzór mały to wrażliwość plastyczna, wyczucie formy, nieśmiałość w wyrażaniu swojego romantyzmu, pisanie wierszy „do szuflady".
ROZDZIAŁ VIII
Dodatki
Jrośród wielu różnych form ozdób oraz strojów są pewne przedmioty, które nie są typowym ubiorem, ale nie są też biżuterią. Do takich dodatków zaliczamy: apaszki, krawaty, opaski, chusty, szale, muszki, aksamitki, ale i torby, torebki, nesesery, parasole i laski.
Wszelkie dodatki ozdabiające głowę, są elementami podkreślającymi wartości duchowe i intelektualne. Należy pamiętać, iż opaska we włosach jest cechą dominującą i silniej oddziaływuje niż grzywka zasłaniająca czoło.
Apaszka, szalik, golf, symbolizują, w zależności od koloru, faktury i wzoru, obrożę krępującą swobodne przeżywanie życia.
Parasol nie jest niczym niezwykłym, jeżeli jest noszony w dni pochmurne i deszczowe. Jeżeli jednak, np. mężczyzna nosi go w dni, w które prawdopodobieństwo opadów jest minimalne, staje się on elementem wyróżniającym z tła i interpretujemy go jako przesadną ostrożność i poczucie wewnętrznego zagrożenia. Jest to zarazem chęć podkreślenia własnej męskości, z uwagi na trzymanie dużego przedmiotu w ręku, swoistej „maczugi", przedmiotu obronnego na wszelki wypadek. Mężczyzna ten może uchodzić za pedanta lub roztargnionego, który np. cztery razy będzie sprawdzał, czy zamknął drzwi, a na przyjęciu u znajomych rozmyślał, czy pogasił wszystkie światła.
102 DODATKI
Krawat jest typowym elementem fallicznym, informującym o tym, za jakiego chciałby uchodzić mężczyzna noszący taką ozdobę. Męski krawat swoim wzorem i kolorem doskonale informuje o wielu cechach charakteru właściciela. Kiedy mamy do czynienia z osobami ubierającymi się w garnitury, głównie krawat jest charakterystycznym wyróżnikiem.
Elementami, które wyraźnie różnią się w interpretacji ze względu na płeć, są torby, torebki, nesesery itp.
Rys.27.
Mała torba u mężczyzny (saszetka) jest symbolem swobody w działaniu. Mężczyzna, który preferuje saszetki, jest w sposób niezbędny przygotowany do działania, ale nie chce być obciążony przeszłością i dużym poczuciem obowiązku. Jest szybki w działaniu, bystry, błyskotliwy, często powierzchowny, działający bez ugruntowanego rozeznania w tere-
DODATKI 103
nie, często zaczynający wszystko od nowa. Pragnie działać w społeczeństwie, zwykle trudno usiedzieć mu w domu.
Duża torba u mężczyzn (neseser) jest symbolem męskości. Jest chęcią podkreślenia własnej wagi i powagi spraw, którymi zajmuje się mężczyzna z dużym neseserem. Często, by zdominować i wykazać swoją wyższość nad innymi mężczyznami, pan taki przyozdabia się w neseser o dużych wymiarach i wielu ozdobach typu szyfrowe zamki, monogram na wypolerowanej tabliczce itp. Mężczyzna taki pragnie być doceniany przez kobiety z uwagi na zawód, stanowisko lub choćby fakt posiadania tak wspaniałego atrybutu męskości, jak elegancki neseser.
Duża torba na pasku u mężczyzn i kobiet symbolizuje obciążenia w działaniu, które są wynikiem dużych, hamujących doświadczeń, często z dzieciństwa (torba taka często obija się o uda i przeszkadza w chodzeniu). Symbolizuje duże problemy, przeszkadzające w swobodnym działaniu.
Duża torba u kobiet to symboliczne obciążenie sprawami z lat minionych, cudzymi kłopotami i martwieniem się na zapas, tak jak na zapas nosi się za dużą torbę.
Mała torba u kobiet to mniejszy ciężar, większa dynamicz-ność. Symbolizować może pragmatyczny i praktyczny stosunek do życia.
Torby w ręku u kobiet. Jeżeli widzimy kobietę z torbą, którą trzyma w ręku, to tak, jak gdyby dawała nam i sobie do zrozumienia, że wszystkie kłopoty, problemy trzyma w garści i nie pozwoli, by ją przerosły czy zaskoczyły.
Jeżeli dodatkowo torba jest duża ma podkreślić powagę i wielość problemów, z którymi walczy ta kobieta.
Kuferki są podkreśleniem zainteresowań konkretnymi sprawami, za które otrzymuje się konkretne wynagrodzenie. Z moich obserwacji wynika, że kobiety noszące torby z lewej strony zwykle są kobietami samotnymi, np. wdowami, rozwódkami, lub czują się zaniedbane i osamotnione, pomimo posiadania sta-
104 DODATKI
łego partnera. Może być to wynikiem polskiej kultury, która nakazuje iść mężczyźnie obok kobiety z lewej strony, a gdy zaczyna go brakować, zastępuje się go ciężarem torby.
Dodatkowym charakterystycznym elementem, który jest często widoczny na poziomie głowy w trójpodziale ludzkiej sylwetki, są okulary. Symbolicznym przesłaniem okularów jest chęć oddzielenia się od otoczenia i ukrycia za szklaną ścianą, przez którą wszystko widać trochę z ukrycia, bo zza okularów.
Okulary są również próbą zwiększenia własnego poczucia bezpieczeństwa, ponieważ oczy, symbol okna duszy, są ukryte i nieco zniekształcone, są bezpieczne.
Wydaje się prawdopodobnym, że dzieci wykształcają sobie wadę wzroku trochę na życzenie, aby nie widzieć czegoś, co jest bolesne i smutne. Ich dusza ucieka z domu w świat wewnętrzny, często jest to świat książek czytanych z latarką pod kołdrą do późna w nocy lub w podobny sposób. Otrzymane później okulary są doskonałą ochroną życia wewnętrznego i uczuć.
Krótkowidz raczej będzie się obawiał przyszłości, zajmując się drobiazgowym wykonywaniem aktualnych zadań lub interesując się np. historią.
Dalekowidz z kolei może obawiać się teraźniejszości i uciekać w przyszłość, ogniskując nie tylko oczy, ale i umysł na patrzenie daleko w przód. Snując często nierealne plany na przyszłość lub pisząc książki z dziedziny science fiction.
Okulary przyciemnione to dodatkowa osłona, za którą noszący je pragnie ukryć swoje uczucia i jednocześnie chce widzieć wszystko, aby mógł wykorzystać tę przewagę.
Okulary we włosach są często noszone przez kobiety chcące podkreślić swoją wartość intelektualną. Jeżeli pomimo grzywki wpięte są okulary, to stają się one czynnikiem dominującym i podkreślającym chęć udowodnienia swojej fachowości i oryginalności intelektualnej.
DODATKI 105
Nakrycie głowy z daszkiem lub rondem. Spełnia podobną jak okulary, symboliczną rolę, nie zniekształcając jednocześnie widzenia.
Jest to trochę przyglądanie się światu i ludziom „zza węgła". Znamionuje ludzi nieśmiałych w bezpośrednich, osobistych czy intymnych kontaktach, ale nadrabiających zdecydowanym, często zaczepnym działaniem zawodowym. Nakrycie głowy z daszkiem lub rondem spełnia jednocześnie dwie funkcje: ukrywa oczy, by obserwować nie będąc samemu dobrze widzianym i funkcję podnoszenia własnego wzrostu fizycznego i intelektualnego. Ozdoby głowy to przecież podkreślenie własnej wartości intelektualnej.
Przy nakryciach głowy nie należy zapomnieć o warunkach atmosferycznych. W zimnym klimacie nakrycie głowy jest normą i interpretujemy je jako chęć podkreślenia swojej inteligencji i wartości umysłowych tylko w wypadku, gdy nakrycie to różni się od pozostałych.
W Polsce mamy okres, gdy nakrycie głowy jest normą oraz taki okres, gdy brak nakrycia jest normą (lato i zima). Ktoś noszący latem kapelusz, chce podkreślić swoją wartość intelektualną. Nienoszący czapki, nawet w ostre zimy, chce podkreślić własne poczucie wolności i niezależności. Harmonijny dobór ubioru, czyli taki, w którym żadna ze stref (sfery nadświadomości, świadomości i podświadomości) nie kłóci się z pozostałymi, a dobrze komponuje się w całość, może podpowiadać o umiejętności harmonijnego działania strukturalnego. Mam tu na myśli umiejętność współżycia i działania w strukturach społecznych, gdyż krój ubioru odnosi się w swej symbolice właśnie do struktur. Każda dysharmonia na poziomie głowy, tułowia lub nóg sugeruje zakłócenia na tym poziomie w postępowaniu wobec innych, w kontaktach z otaczającym środowiskiem.
106 DODATKI
MAKIJAŻ
Makijaż jest w swej formie ozdobą kobiet (w naszej kulturze). U mężczyzn występuje marginalnie i nie będziemy go opisywać.
Makijaż dla kobiet to symboliczna maska, pod którą ukrywają się w swych uczuciach, pragnieniach przed światem zewnętrznym. Często makijaż jest tak ważny, że bez niego niektóre kobiety w kontaktach z innymi ludźmi czują się nagie.
Młoda dziewczyna chce często ukryć pod makijażem zbyt młody (jej zdaniem) wiek i lęk, że zostanie potraktowana przez grono ludzi starszych jako osoba mało doświadczona.
Podkreślenie ust przez mocno wybijającą się pomadkę na wargach lub poszerzenie ich konturu to symboliczna chęć podkreślenia własnej seksualności.
Jest to na poziomie głowy sfera dolna świadomości i górna podświadomości. Podkreślanie, to takie malowanie ust, aby wyglądały na bardziej ukrwione i błyszczące, sprawiając wrażenie wilgotnych. Zbyt wyeksponowane są formą krzyku. Podkreślanie swojej seksualności w ten sposób jest przesłaniem jawnym, tajne przesłanie to lęk, iż ktoś (lub sama kobieta) może podejrzewać o brak pełnej satysfakcji seksualnej i odczuwania seksualności zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym.
Podkreślanie oczu silnym makijażem jest symboliczną próbą podkreślenia własnej wartości intelektualnej i duchowej. Jest pragnieniem wykazania własnej wrażliwości. Oczy to poziom dolnej sfery nadświadomości i górnej świadomości w trójpodziale strefy głowy. Oczy to również symboliczne okno, przez które widać ludzkie wnętrze; podkreślenie oczu to chęć zwrócenia uwagi na wewnętrzne wartości osoby tak się malującej.
CZAS 107
CZAS
A b y objąć bogactwo sygnałów płynących z naszego wnętrza, wyrażonych przez nasz wygląd w sposób bardziej pełny, powinniśmy pamiętać o zmianach wyglądu w czasie. Człowiek ze swej natury jest zmienny, jego charakter, osobowość, co prawda znacznie wolniej zmienia się w czasie, ale samopoczucie, nastrój, ulega ciągłym zmianom związanym z problemami zawodowymi czy rodzinnymi. Dlatego ubieramy się w charakterystycznym, typowym dla nas stylu. Często jednak chodzimy w ubraniach o różnych kolorach i o nieco innym fasonie.
Wcześniej przedstawiłem na rys. 1. symbolizm związany z kierunkami przestrzeni i, jak zapewne Państwo pamiętają, dół i lewa strona wykresu przedstawiała symbolicznie odniesienia związane nie tylko z wnętrzem, kobiecością, lękiem, początkiem, dzieciństwem, ale również z przeszłością.
Prawa strona i góra poza takimi hasłami jak logika, dynamizm, męskość, odnosiły się również do symboliki związanej z przyszłością.
W wyglądzie człowieka możemy domyślać się podobnych relacji symbolicznych. Wspominałem już wcześniej, że elementy ubioru i ozdoby występujące poniżej pasa, nawiązują do naszej przeszłości, a te, które występują powyżej pasa odpowiadają za teraźniejszość i przyszłość.
Wszelka asymetria w wyglądzie między lewą a prawą stroną, to nie tylko brak spójności między emocjami a działaniem w życiu. To nie tylko brak harmonii psychicznej.
Jeżeli elementy asymetryczne występują jako drobne ozdoby, nie wyróżniające się specjalnie z tła, możemy się domyślać takich przeżyć, które są pod kontrolą analizowanej osoby.
108 DODATKI
Elementy stroju, wybijające się z lewej strony, szczególnie na poziomie serca, będą uświadamiały nam problemy analizowanej osoby na tle uczuć. Mogą to być, w zależności od rodzaju, kształtu i koloru ozdoby, problemy związane z zawiedzioną miłością, domem rodzinnym, mające swoje podłoże w przeszłości. Na przykład drobne ozdoby, delikatne w wyrazie, z kwiatowym motywem, szczególnie w kolorze srebra mogą wyrażać symbolicznie u kobiet troskę o dziecko. Perła lub błyszczący kamień mogą symbolizować łzy i cierpienie spowodowane kłopotami z dzieckiem itp.
Bardzo istotna w celu pogłębienia wiedzy na temat analizowanej osoby jest jej obserwacja w dłuższym okresie czasu. Dzięki takiej obserwacji możemy wyciągnąć więcej istotnych wniosków i zweryfikować wcześniejsze ustalenia.
Jeżeli obserwujemy osobę przez okres, na przykład, jednego tygodnia, na podstawie zmian w ubiorze możemy się domyślać, jak ewoluują jej przemyślenia i sposób rozwiązywania problemów życiowych.
Gwałtowne zmiany w stylu i formie ubioru mogą oznaczać kłopoty z koncentracją w dłuższym przedziale czasowym skoki nastroju, a nawet silną nerwicę.
Częste akcentowanie tego samego problemu pod postacią rożnych form symbolicznych, może wskazywać bardzo silne napięcie związane z danym zakresem tematycznym. Im częściej pojawia się w wyglądzie napięcie na jakimś poziomie, w postaci kształtu, wzoru, koloru itp., tym ważniejszy i bardziej nurtujący daną osobę jest problem związany z tym symbolem.
ROZDZIAŁ IX
Mowa ciała
W gestykulacji proponuję oceniać przede wszystkim formę, oglądać i rozumieć język podświadomości. Mamy więc gestykulację górną, dynamiczną, kiedy ręce pokazują, podnoszą się (łokcie na wysokości i powyżej klatki piersiowej) - jest to najczęściej gestykulacja „wojująca". Nie radzę przekonywać rozmówcy tak gestykulując, bowiem nie dotrą do niego żadne argumenty. Jest zarazem ostrzeżeniem dla nas od kogoś gestykulującego: „czuję się zagrożony, nie kłóć się ze mną, bo zaatakuję. Przecież mam rację i to jest mój najmocniejszy argument". Człowiek, który tak rozmawia, sam nie wie, co za chwilę zrobi, jego działanie jest zależne od przypadku, zwykle nie myśli racjonalnie. Gestykulacja niższa jest mniej dynamiczna w swoim wyrazie i jest próbą zasłony.
Zwróć uwagę na dłonie. Dłonie zaciśnięte to nieprzyjmo-wanie, niechęć i złość, zamknięte z wysuniętym palcem wskazującym to złość i groźba oraz poczucie dominacji, zaś dłonie otwarte to przyjmowanie, chęć słuchania i otwartość. Jeśli podczas rozmowy ktoś nasila gestykulację przy omawianiu określonego tematu, zastanów się, czy nie jest to sposób, aby przekazać coś dodatkowo, czy właśnie gestykulacja nie zastępuje dodatkowych argumentów. Często występuje zaciśnięcie dłoni w pięść, gdzie kciuk jest schowany w dłoni. Interpretuje się to jako reakcję lękową.
110 MOWA CIAŁA
Gestykulacja może być również „okrągła", gdzie wykonuje się zdecydowanie więcej ruchów kolistych. Może ona znamionować ludzi inteligentnych, elastycznych, bystrych, ale zarazem powierzchownych. Powinniśmy słuchać szczególnie uważnie takiego człowieka, czy aby jego argumenty nie są zbyt ogólne i mętne, może próbuje coś ukryć przed nami lub okrążyć główny temat. Ostra gestykulacja to przewaga ruchów idących po kątach. To usztywnienie, które ma coś z marszu żołnierza, a człowiek tak gestykulujący, to często człowiek konfliktowy, któremu trudno iść na kompromis. Pamiętajmy również o podziale „małe - duże", przykładowo: małe ruchy prezentuje osoba o małej witalności, o wysokiej samodyscyplinie, skoncentrowana na formie, kontrolująca swoje zachowanie.
Rys. 28.
Popatrzmy na rysunki 28. i 29., i postarajmy się odpowiedzieć sobie, co szczególnego wyróżnia te schematyczne figurki. Co jest cechą wspólną, a co charakteryzuje poszczególne z nich?
MOWA CIAŁA 111
Łatwo dostrzeżemy, że są one ustawione w grupy w odpowiedniej kolejności i łączy je to, że na rysunkach tych ręce, a więc sfera świadomości i działania próbują objąć nogi. W rysunku 28. jest to typowe objęcie z lęku, z braku podpory w sferze dolnej, a więc korzeni: „boję się, więc tulę swoje nogi".
Rys. 29.
Na rysunku 29. sytuacja jest diametralnie różna, z tej przyczyny, iż nogi nie są przy ciele, ale szeroko rozsunięte i stanowią stabilną podstawę, a ręce wspierają się na niej;
112 MOWA CIAŁA
przesłanie takiej postawy: „mam mocne korzenie, jestem silny wewnętrznie".
Postacie na rys. 30. jako wspólną cechę mają to, że ręce są zaakcentowane na wysokości sfery świadomości, a więc strefy tułowia. Postać pierwsza jest to obejmowanie ciała: „jest mi zimno i źle się czuję, przyciśnięty i całą siłą woli bronię się przed ingerencją świata, sfery zewnętrznej".
Rys. 30.
Postać drugą możemy powiązać z innym przesłaniem: „całą siłą woli bronię się przed ingerencją świata (sfery zewnętrznej), ale mimo wszystko nie mogę pokazać, że jestem słaby, muszę stwarzać pozory silnego i pewnego siebie".
MOWA CIAŁA 113
W trzeciej postaci jest eksponowane powiększenie wymiarów sfery świadomej, czyli nieme przesłanie ciała brzmi: „jestem duży i silny, pewny siebie, popatrz, jaki jestem wspaniały, spróbuj się ze mną zmierzyć. Ale ja już teraz swoją postawą ostrzegam cię, że nie masz szans".
Rysunek 31. to tulenie i eksponowanie głowy, czyli sfery nadświadomości. Figurka pierwsza tuli swoją głowę, bo ma w głowie chaos i nie może pozbierać swoich myśli, nie potrafi poradzić sobie ze swoją głową.
Postać druga przedstawia nieme przesłanie tak zaakcentowanej głowy, które może np. brzmieć: „zobacz, jaką dużą przewagę mam nad innymi, szczególnie w sferze intelektualnej, nie jesteście godnymi partnerami dla mnie".
114 MOWA CIAŁA
Jeżeli nie potrafimy poradzić sobie z własnymi kłopotami i one nas przerastają, stają się ciężarem przygniatającym nasze ciało, zwykle staramy się zredukować własne wymiary choć na chwilę, by móc odnaleźć w sobie odrobinę siły do walki (rysunek 32.).
Rys. 32.
ROZDZIAŁ X
Wiedza o wyglądzie w praktyce
Mając dodatkowe narzędzia poszerzające wiedzę o nas i o naszych współrozmówcach, możemy w sposób znaczący zwiększyć efektywność komunikacji. Polityk, pragnący przedstawić się jako zdecydowany i silny, powinien nosić krawaty z elementami koloru czerwonego, a przy podkreślaniu własnych kompetencji - granatowego. Przy poszukiwaniu pracy kobieta, w zależności od stanowiska o jakie się ubiega, może wzmocnić efekt idealnej kandydatki, jeżeli właściwie dobierze strój i dodatki. Na pewno ubiegając się o stanowiska wymagające dyspozycyjności i zaangażowania się nawet po godzinach, warto ubierać się w strój z elementami barwy brązowej, a przy staraniu się o stanowisko sekretarki, zrezygnować z wszelkich elementów podkreślających na poziomie głowy, a szczególnie chust, kapeluszy czy okularów noszonych we włosach. Szefowie nie lubią zbyt ambitnych podwładnych. Polecam natomiast akcentowanie poziomu głowy przez wymienione wcześniej sposoby w przypadku ubiegania się o pracę dziennikarki. Jeżeli dodatkowo efekt będzie wzbogacony o elementy granatu lub czerwieni, wrażenie osoby kompetentnej, przebojowej i inteligentnej, czyli takiej, która może być świetną dziennikarką, jest murowany.
Często od zawodowych negocjatorów można usłyszeć opinie, że jednym z najistotniejszych elementów, decydujących o sukcesie negocjacji, jest nieokazywanie jak bardzo nam za-
116 WIEDZA O WYGLĄDZIE W PRAKTYCE
leży na ich pomyślnym zakończeniu. Jest to prawda, ale sam fakt spotkania i rozpoczęcia negocjacji lub doprowadzenie do przedstawienia oferty handlowej, jest już sygnałem dla drugiej strony. Sygnałem, że jest to dla nas ważne. Dzięki technice NAO możemy zminimalizować ten efekt, stosując w negocjacjach „taktykę fałszywego dowódcy". Nazwa ta wzięła się od sposobu uprawiania polityki niektórych państw. Wiadomo, że na terenie ambasad dawnego ZSRR ambasador nie był najważniejszą postacią placówki. Ten, którego przedstawiano oficjalnie jako odpowiedzialnego za wszystko, co się dzieje na terenie ambasady, w istocie był tylko eksponowanym figurantem. Rzeczywistym decydentem na terenie placówki zwykle był jego zastępca lub osoba, która w oficjalnych prezentacjach była przedstawiana jako pracownik o jeszcze niższej funkcji.
Negocjator może podobnie przedstawić swoje cele. Najistotniejsze dla siebie sprawy może ukrywać pośród wielu innych, natomiast mniej ważne eksponować jako nadrzędne. Aby osiągnąć sukces w trakcie negocjacji, należy być na tyle dobrze do nich przygotowanym, aby wiedzieć, które z omawianych zagadnień dla drugiej strony mogą być najistotniejsze, i jeśli dla nas część z nich jest mniej ważna, to te zagadnienia należy wyeksponować jako pierwszoplanowe.
Już wykorzystując w rozmowie tylko niektóre elementy techniki NAO, jak na przykład symboliczne znaczenie kolorów, możemy ułatwić sobie w sposób znaczący system argumentacji.
Wyobraźmy sobie sprzedawcę, który pragnie sprzedać np. ubezpieczenie na życie i posiada w swojej ofercie dwa pakiety: jeden droższy, drugi tańszy. Jeśli rozmawia z klientem preferującym kolor niebieski, może zastosować „taktykę fałszywego dowódcy", namawiając w sposób zdecydowany do zakupu tańszej oferty. Kolor niebieski, podobnie jak i jasnoszary, preferują osoby pragnące podkreślić swoją oryginalność i nie-
WIEDZA O WYGLĄDZIE W PRAKTYCE 117
szablonowy sposób myślenia. Oznacza to, że każda argumentacja typu „wszyscy to biorą", „to jest nasz najpopularniejszy produkt" działa na nich jak płachta na byka. Dlatego trzeba koniecznie użyć tych słów przy prezentacji oferty dotyczącej tańszego pakietu ubezpieczeniowego. Mimochodem, jak gdyby od niechcenia, wtrącamy jednocześnie parę słów odnośnie droższej oferty, argumentując słowami typu „to dla koneserów", „to oferta nietypowa i trudna do zrozumienia dla zwykłego klienta" itp. Klient w takiej sytuacji, jeżeli tylko go stać na zakup droższej oferty, poprosi was o jej przybliżenie i ją właśnie wybierze. Pamiętać należy w takiej sytuacji, aby wrócić do tematu właściwego kończenia rozmowy: poważny ton, nieokazywanie radości, a raczej sympatii i podziwu wobec trafnie wybranej oferty.
Wyobraźmy sobie inny przykład. Jesteśmy sprzedawcą i mamy w swojej ofercie bardzo drogi apartament. Klient, który go ogląda, ma znudzoną minę człowieka, którego na wszystko stać i nic nie robi na nim wrażenia. Dodatkowo, przesadnie manifestuje swoje bogactwo złotymi ozdobami. Symbolicznie kolor złoty wyraża naszą tęsknotę za pochwałami i chęcią imponowania. Zastosowanie w tym przypadku „taktyki fałszywego dowódcy" polega na przedstawieniu pełnej oferty tego apartamentu, mówionej bez zbytniej pasji, raczej w kategoriach ciekawostki. „W tym domu mieszkają znani ludzie", „mieszkanie tutaj, to nobilitacja" itp. Klient z przesadną ilością złotych ozdób uzna te argumenty jako oczywiste, nie zrobią na nim najmniejszego wrażenia. Będzie się starał nawet udowodnić, że takich ofert miał już wiele ze względu na swój wysoki status. Na koniec prezentacji, z wyraźną troską należy stwierdzić, że zdajemy sobie sprawę z niezwykle wysokiej ceny tego mieszkania, na którą nie każdego stać, dlatego, mimo iż nie wątpimy w zasobność portfela naszego klienta, proponujemy mu, aby udał się z nami do jeszcze innego mieszkania o podobnym standardzie. Podkreślając przy tym, jacy
118 WIEDZA O WYGLĄDZIE W PRAKTYCE
kulturalni i spokojni ludzie mieszkają w najbliższym sąsiedztwie. Mieszkanie to musi mieć zaletę w postaci znacząco niższej ceny. Trudno sobie nawet wyobrazić, że człowiek manifestujący przesadnie swoje bogactwo nie będzie chciał marnemu w jego oczach sprzedawcy udowodnić, że stać go na każde mieszkanie.
Jeżeli z kolei mielibyśmy sprzedawać mieszkanie osobie, która nosi duże ilości ozdób srebrnych, najlepszym argumentem dla niej, trafiającym do przekonania, jest informacja, że mieszkali tu dobrzy i szczęśliwi ludzie, że jest to dom o pozytywnej energii.
ROZDZIAŁ XI
Jak to robią inni
vv niniejszym rozdziale przedstawiam prace moich studentów kursu podstawowego, którzy posługują się omawianą tu metodą. Opracowania ich są pracami zaliczeniowymi, każda z nich jest pisana przez innego studenta, w innym stylu i o innej osobie. Mam nadzieję, że dadzą wyobrażenie o praktycznych możliwościach zrozumienia człowieka poprzez analizę jego wyglądu. Jednocześnie prace te doskonale charakteryzują samych autorów, bowiem często, szczególnie na początku tworzenia własnych analiz, koncentrujemy się na tych cechach badanych osób, które są ważne dla obserwatora. Głównym błędem tych prac jest zbyt duży subiektywizm, umożliwiający zarazem analizowanie problemów autorów prac.
Pomimo mocnego osobistego śladu, odciśniętego w interpretacji przez autorów prac, osoby opisywane po przeczytaniu swoich analiz zwykle potwierdzały ich zgodność z własnymi odczuciami. Szczególnie, jeśli chodzi o zdarzenia z przeszłości, okazywało się, że są one dość precyzyjne.
Prace te nie są przeze mnie poprawione, chcę przedstawić w ten sposób możliwości i wiedzę innych, tym bardziej, że jest to przekrój różnych stylów analizy na podstawie wyglądu zewnętrznego, pisanych przez osoby o różnym poziomie dojrzałości.
120 JAK TO ROBIĄ INNI
Zdaję sobie również sprawę, że wielu czytelników zadałoby mi szereg dodatkowych pytań dotyczących metody, które miałyby na celu zakwestionowanie przedstawionych w książce spostrzeżeń. Najczęstszym argumentem, który przewija się wśród ludzi negujących metodę analizy osobowości na podstawie wyglądu jest stwierdzenie, że przecież to, jak się ubieramy, często bywa dziełem przypadku czy konieczności, a nie naszego wyboru. Pragnę wątpiącym przypomnieć, że skoro wnętrze wpływa na nasz wizerunek zewnętrzny, istnieje również proces odwrotny, odbywający się jednocześnie. Do tej pory udało mi się zapoznać z powyższą metodą około dwóch tysięcy osób. Zapewniam, że wielu z nich próbowało mi na początku udowodnić, że nie mam racji. Po zapoznaniu się dokładnie z metodą nieinwazyjnej analizy, wszyscy stali się jej zwolennikami.
PRACA I 121
PRACA I
I. Charakterystyka osobowa z obserwacji Mężczyzna lat około 50-^60, wykształcenie wyższe - biolog. Od wielu lat właściciel zakładu pogrzebowego, w dużym
mieście. Mieszka na VI piętrze, w punktowcu, wśród innych wysokich budynków osiedla.
Obiekt westchnień wielu kobiet, które onieśmiela. Wyróżnia kobiety średniego lub wysokiego wzrostu, o dużej wadze ciała, dbające w miarę o wygląd zewnętrzny, koncentrujące uwagę na sobie jowialnością i dość prymitywne w myśleniu i zainteresowaniach, pretensjonalne, takie, przed których wypowiedziami i ocenami werbalnymi inni mają respekt, waleczne w zabezpieczeniu podstawowych potrzeb własnych i najbliższego im środowiska (domu, pracy...).
Nie daje powodów, by go podejrzewać o przygodę-romans. Budzący zaufanie, dobry, życzliwy. W sytuacji podejmowania decyzji - powołuje się na przepisy i zarządzenia, w których orientuje się lepiej, aniżeli przeciętny człowiek z wyższym wykształceniem. W kontakcie bezpośrednim miły, konwencjonalny do przesady - pełen złośliwych ocen po spotkaniu.
Zupełnie nie zwraca uwagi na brud i brak schludności obiektu, w którym pracuje. Sam będąc przesadnie czysty i dbający o własną higienę na każdym kroku. Ujawnia lęk przed negatywnymi ocenami innych ludzi, ukrywa swoje dolegliwości, sytuacje krytyczne (np. stłuczka samochodowa), dokonuje zabezpieczeń na wyrost.
Dominującą aktywnością jest praca - bez świąt, dni wolnych, urlopu. Współpracownicy czują się tym zobowiązani i wykonują precyzyjnie, systematycznie swoje czynności zawodowe - kosztem zdrowia, rodziny.
122 JAK TO ROBIĄ INNI
II. Cechy sylwetki i ubioru jako przesłanki do charakterystyki osobowej
Ubranie typu mundurowego: sztywna elegancja, detalistycznie, gustownie dobrane części, nieskazitelnie czyste
Przesadna czystość
Przesadne mycie
Zacinanie się
Opancerzona klatka piersiowa
Sztywne plecy
- ulubienie rygoru, - działam w pewnych ramach, zachowując się według pewnych reguł; określam się jako osoba zrównoważona i godna zaufania; jestem jak z żurnala. - bardzo trudno rozpalić mnie seksualnie, - może spać z żoną oddzielnie, w osobnym łóżku lub nawet oddzielnym pokoju. - nie wyrażam zgody na swoją cielesność, nie akceptuję w całości siebie. - uraz w okresie 3-6 roku życia nadmiernie rygorystyczny ojciec i niedostępna emocjonalnie matka, upokorzenie w wieku 7-12 lat przez chłodną emocjonalnie matkę. - w wieku 0-2 lata niedostępna emocjonalnie matka, klatka dla serca, lęk przed bólem, pancerz dla świata zewnętrznego i innych kobiet. - poddałem się dyscyplinie ojca ale świadomie dążę do panowania nad innymi i sobą. Upokorzony przed matką seksualnie, z nieprzystępnym emocjonalnie, rygorystycznym oj-
PRACAI 123
Brzuch wypięty do przodu
Pośladki zwarte
Miednica zastygła, lekko odwiedziona do tyłu
Chodzi delikatnie, na sztywnych nogach
Krótka, sztywna szyja, sztywny skłon i pochylenie głowy
cem - zyskam aprobatę matki, gdy będę chłopcem z żurnala, uczniem odnoszącym sukcesy, stąd nastawienie rywalizujące i ciężka detalistyczna praca -ego buduję przez pracę, rezygnując z seksu. - świadomy lęk przed życiem. Mam dużo obrzydzenia i lekceważę innych - więc dystansuję się ze swoim poczuciem wielkości. - w wieku 0-2 lat wczesny trening czystości, lęk przed wybru-dzeniem się kałem. - wstrzymywanie uczuć seksualnych wobec matki; oddzielenie seksu od uczuć; mógł być zmuszony do pomagania w wymierzaniu kary jako dziecko; kary, której zasadność musiał uznać i nie mógł płakać. - podświadomie boi się upadku i pozostania w tyle - (Fm not to out); z rygorystycznym, dominującym ojcem, z matką, która sama potrzebowała oparcia; ma wewnętrzne, podświadome poczucie niepewności. - upokorzony przez matkę seks; oddzielenie i zamknięcie pragnień seksualnych; by nie stracić matki, odnosi sukcesy oraz wyróżnia się w mrówczej pracy.
124 JAK TO ROBIĄ INNI
W ubiorze wyeksponowany tułów
W wyglądzie dużo bieli
Ubranie przy ciele
- człowiek kierujący się wolą; jest dumny; zraniony jako dziecko, gdy był otwarty i wrażliwy; postanowił nigdy nie cierpieć bólu i upokorzenia; dowiedzie swojej wyższości, ale nie będzie płakał lub błagał o litość; intensywność pędu do sukcesu jest u niego wprost proporcjonalna do głodu miłości. - jestem zachłanny na ciągle nowe bodźce, potrzebuję przestrzeni; - zobacz jaki jestem wspaniały. - tylko dzięki rygorom i dyscyplinie miałem szansę przeżyć; lubię mieć kontrolę nad sobą, nad własnymi odruchami i odczuciami; potrzebuję ram, by czuć się pewnie; nie pozwolę burzyć świata, który stworzyłem i nie będę tolerował odstępstw; jestem bezpieczny dla innych, o ile nie będą chcieli porozumieć się na głębszym poziomie - odczytam to jako agresję, zamach na moją wolność; odeprę wtedy zdecydowanym atakiem i bardziej się opancerzę. Nie czuł się kochany w dzieciństwie. Doznał bólu i cierpienia, gdy usiłował zbliżyć się do matki w wieku 0-2 oraz 3-6 lat.
PRACA I 125
Koszula beżowa
Marynarka granatowa
z tkaniny jednorodnej, o gęstym splocie
w kratkę
szaro-
-czerwoną
o wydłużonym kroju
Białe spodnie (w podświadomości - czerń)
Szeroki pas, w talii
- m a m świadomość mocno zachwianego poczucia bezpieczeństwa, potrzebuję stabilizacji; nie wierzę w siebie, obawiam się o swoją przyszłość; realizuję się więc do przesady w pracy. - jestem odpowiedzialny; kon
troluję w pełni otaczający świat; jestem doskonałym przełożonym, - nie angażuję się emocjonalnie w kontakcie z innymi ludźmi; chcę zachować status quo, - normy i cele, które sobie postawiłem są dużym obciążeniem; ich realizacja przychodzi mi z trudem, - borykam się ze swoimi problemami ale nie chcę twojej pomocy; tobie w twoich problemach też nie pomogę, - potrzebuję miłości i ciepła; jestem samotny, ale w miłość nie wierzę, - kontroluję w pełni swoje potrzeby seksualne. - zwracają uwagę wyeksponowane nogi, - mam otwarty, odważny stosunek do seksu; mój seks jest wspaniały - znam się na tym. -moje doznania seksualne nie mają nic wspólnego z prawdziwą miłością, z sercem.
126 JAK TO ROBIĄ INNI
Krawat; ludowe, duże kwiaty, przewaga czerwieni Złota spinka na wysokości żołądka Parasol
Saszetka
na krótkiej, ręcznej pętli (uchwycie)
Ciemne okulary
Chętnie wykonuje różne prace pomocnicze, związane z usługami, spełnia prace pomocnicze w sekcjach zwłok.
- mam ochotę na przygodę seksualną; bawidamek.
- l ę k przed nowym doświadczeniem; nie pozwolę sobie na seks. - też podkreśla moją męskość - jak krawat; przesadnie ostrożny, niepewny siebie. - wszystkie problemy mam rozpoznane, poskładane i równo poukładane, - trzymam się krótko życia; realizuję się w konkretnej, wymiernej pracy, w której mam poczucie bycia lepszym niż inni; moje sukcesy jednak nie dają mi pełnej radości. - zasłaniani się przed światem i nie chcę, aby poznano moje prawdziwe reakcje i uczucia; zarazem sam chcę obserwować zza zasłony, - podglądam innych i usprawniam swoje normy, - podglądanie innych przy zachowaniu swojej anonimowości i poczucia bezpieczeństwa, - może mieć w domu lunetę lub lornetkę, by podglądać z okna innych w sąsiednim bloku. - mogę mieć kontakt z innym człowiekiem, który mi nie zagraża, - jest martwy, zimny i nic nikomu nie powie; martwy człowiek.
PRACA i
W pracowni nie ma lodówki na zwłoki Uwielbia słodkie ciasta, ich spożywanie nie jest zależne od charakteru i czasu prac, nie ujawnia uczuć negatywnych związanych z pracą w ogóle (w sensie largo) Dłonie zaciśnięte
Miękkie białe buty, zaokrąglone czubki na cienkiej podeszwie
zawsze polerowane (jak nowe) Białe skarpetki
Migreny
Starte panewki lewego biodra
Mała głowa
- jako przedmiot - góra mięsa i kości. - w o ń rozkładającego się ciała ludzkiego nie blokuje apetytu na maziste, kremowe, mocno słodkie ciasta.
- n i e przyjmuję nic nowego; złość i niechęć. - symbol ważności matki, jej dominacji, - pozwalam sobie na trochę wolności, - usuwam z dzieciństwa wszystkie skazy, upiększam je. - w dzieciństwie chciałem więcej przestrzeni i uczucia. - chcę być doskonały; nie dam się ponieść emocjom, - wywieram na siebie dużą presję, aby wypaść jak najlepiej, jak należy i złości mnie, że nie wypadam jak należy, -matczyne upokorzenie; opancerzyłem sferę seksualną; złamałem się, a nie dałem upokorzyć (archetyp: walka Jakuba z Bogiem). -bezbronny, tchórzliwy, pełen lęku, niepewny; głowa wystawiona jak radar, z dużym nosem i uszami jak anteny; bystry inte-
128
Odsłonięte wysoko czoło
Włosy własnoręcznie strzyżone maszynką, bardzo krótko, przy skór nie
Srebrne spinki przy mankietach koszuli
Duży, srebrny zegarek o tarczy prostokątnej Zawsze odkryta głowa
W rozmowach, stojąc lub siedząc, często lewą rękę trzyma w taki sposób, że palec wskazujący jest skierowany pionowo do góry, a kciuk podpiera podbródek Prawa ręka założona na żołądku podpiera lewą
JAK TO ROBIĄ INNI
ligentny, wszystko łapie - mózg jak komputer. - duża ambicja intelektualna; niezależny, pragnie uchodzić za bardzo mądrego, ze wszystkim dający sobie radę sam. - silna dyscyplina wewnętrzna, silna potrzeba uczuć, których brak; agresywny, rozżalony, nieszczęśliwy, potrzebujący miłości i niewierzący w jej zrealizowanie; boi się zaangażowania - złości się. - chciałbym porozmawiać razem z matką, z ojcem o uczuciach, jestem silnie związany z przeszłością która krępuje moje działanie teraz. - symbol dominującego ojca; konflikt ciągle aktualny. - jestem wolny i niezależny, nawet gdybym miał to przypłacić życiem. - m a m krytyczny stosunek do rozmówcy lub do tematu.
-czuję się niepewnie; postawa defensywna lub negatywna próba ukrycia się przed sytuacją, w której źle się czuje.
PRACA i 129
Elementy takie, jak spanie w oddzielnych pokojach współmałżonków, czy posiadanie przez bohatera analizy lunety na statywie do obserwacji nieba, zostały potem potwierdzone w życiu.
.
I
130 JAK TO ROBIĄ INNI
PRACA 2
Przedmiot: nieinwazyjne metody poznawania człowieka. Zadanie: opis znajomej, wiek 44 lata.
Ogólne wrażenie Osoba zadbana, elegancka. Ubiór luźny, dość obszerny,
długi. Figura proporcjonalna, z wyraźniej zaznaczonymi biodrami przy szczuplejszym biuście. Niezależnie od pory roku i temperatury, chodzi z gołą głową. Niektóre rzeczy mają podwyższone ramiona. Wzrost średni.
Elementy szczegółowe Kozaki wiśniowe, niewielki obcas, noski obuwia lekko wy
dłużone. Kozaki sprawiają wrażenie lekkich i zgrabnych. Spódnica ciemnoszara, materiał miękki. Przymarszczona, szeroka, luźna. Długość sięga 10 cm nad kostkę. Bluzka koszulowa, biała, luźna, wpuszczona w spódnicę, z rozpiętym kołnierzykiem. Korale drobne, drewniane, w różnych odcieniach brązu, aż do brązowożółtego. Długie, sięgające początku mostka. Żakiet fioletowy, moherowy, długi do pół kolana. Luźny i rozpięty. Czarna torba duża, na długim pasku. Włosy sięgają za uszy, zaczesane swobodnie do góry i nieco na uszy. Niektóre pasma samoistnie opadają na czoło. Lubi malować usta. Oczy podkreśla „w zależności od nastroju". Do czytania i w pracy nakłada okulary. Dalekowidz. Żaden kolor w tej całości nie czuje się obco. Całość jest gustowna.
Interpretacja Poczucie swobody było w dzieciństwie krępowane, stąd
chętnie jest noszone ubranie luźne. Daje ono poczucie swobody i wolności. Silna potrzeba niezależności manifestuje się
PRACA 2
także w braku nakrycia głowy. Potrzeba luzu jest dodatkowo zaznaczona przez rozpięty kołnierzyk bluzki. Podkreślone przez ubiór biodra sygnalizują problem w sferze instynktów. Uczenie się płciowości (wiek 7-12 lat) mogło być krępowane przez matkę, która dominowała w domu. Ubranie przez marszczenia i obszerność sprawia wrażenie wielowarstwowości. Tworzy to skojarzenie obudowania się ubraniem. Pogłębia to wrażenie puszystość moherowego żakietu i miękki materiał spódnicy. Taki sposób ubierania się oznacza silną potrzebę bezpieczeństwa i ukazuje symbolicznie osłonę przed ewentualną agresją świata zewnętrznego. Ta obronna reakcja ma swoje źródło w dzieciństwie, kiedy dominowały częste słowa krytyki i wymagania ze strony matki. Było za mało aprobaty i akceptacji. Uogólniona postawa lęku przed agresją i chęć odgrodzenia się od innych znajduje wyraz w dość luźnym, o dużej miąższości i miękkości ubiorze, który ukrywa szczegóły sylwetki. Daje to efekt zwiększenia poczucia bezpieczeństwa. Wielowarstwowość ubrania („na cebulę") faktycznie tu jednak nie występuje. Obudowanie ubraniem, dające możność odgrodzenia się przed innymi, nie jest najważniejsze. Najsilniejszą potrzebą jest potrzeba ciepłych, serdecznych kontaktów, miłości i akceptacji. „Nie mam nikogo, kto by mnie naprawdę kochał. Staram się o tym zapomnieć, więc eksponuję swoją niezależność".
Już na początku dociekań widać, że opisywaną osobę charakteryzuje potrzeba uczuć oraz wolności i niezależności i jednocześnie poczucie zagrożenia. A ono może też dotyczyć sfery instynktów. Widać bowiem dążenie do kontroli tej sfery. Uzmysławia to podział sylwetki na jasną część od talii w górę (biała bluzka) i ciemną część od talii w dół (ciemnoszara spódnica). Wyeksponowana w ten sposób talia, oddziela wyraźnie sferę świadomości od sfery podświadomości. Jednocześnie żakiet zachodzi dość znacznie na spódnicę (część sylwetki oznaczająca podświadomość jest przykryta żakietem,
131
132 JAK TO ROBIĄ INNI
związanym symbolicznie z częścią sylwetki oznaczającą świadomość). Sfera instynktów jest zasłaniana. Można sądzić, że świadomość nie akceptuje czegoś w dziedzinie zachowań seksualnych, możliwe, że w związku z tą sferą zderzają się dane i aktualne przekonania. Wiedza o zakazach oraz powinnościach kobiety wyniesiona z dzieciństwa może powodować dysonans poznawczy w sytuacji, gdy opisywana osoba jest stanu wolnego. Dotychczasowi partnerzy nie byli (jej zdaniem) odpowiednimi kandydatami na męża. Wiedza o znaczeniu zaspokajania potrzeb tej sfery dla zdrowia psycho-fizycznego może być w konflikcie z wiedzą o podłożu religijnym, wpajaną przez matkę. Ów konflikt wiąże się z przykrym stanem emocjonalnym i dążeniem do jego usunięcia. Ze sposobu ubrania się można odczytać dwa sposoby obrony przed konfliktem. Może to być reinterpretacja zasad wpajanych przez matkę (żakiet wchodzi na spódnicę czyli świadomość „interweniuje" w sferze podświadomości). To pierwszy sposób. Współwystępujący drugi sposób, to ignorowanie informacji, które wspomniany konflikt mogłyby nasilać. Jest to zobrazowane wyraźnym podziałem sylwetki w talii. W sferze świadomości jest jakby wyizolowana sfera instynktów.
Długość włosów, które symbolizują seks, ukazuje chęć radzenia sobie z tą sferą. „Jestem niezależna, samodzielna, dostałam od życia, ale po raz kolejny nie dam się. O wyborze partnerów decyduję świadomie i staram się kontrolować sytuację". Drewniane korale ujawniają naturalny stosunek do seksu. „Jestem świadoma potrzeb związanych ze sferą instynktów i tego, że jest to ważne". Korale są jednak dobrym izolatorem (jako drewniane), mogą więc jednocześnie świadczyć o możliwości izolowania się od presji omawianych potrzeb. Niekiedy może to dawać uboczny efekt trudniejszego uzyskiwania satysfakcji. Brąz korali wiąże się z potrzebą bezpieczeństwa, także w omawianej powyżej dziedzinie. Możliwe, że brak męża utrudnia zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa,
PRACA 2 133
z różnych względów. Poza tą potrzebą, bardzo wysoko ceni potrzebę niezależności. Na legalizację związku zamierza się zgodzić jedynie wtedy, gdy spotka odpowiedniego partnera. Torbę nosi na lewym ramieniu. Świadczy to o tym, że aktualny partner nie jest „odpowiedni", bądź o tym, że skoro nie jest mężem, to jakby nie jest w stanie dać takiego samopoczucia, jakie ma mężatka. Jest zazwyczaj regułą, że mężatki noszą torbę na prawym ramieniu. Potrzebie niezależności towarzyszy jednak lęk przed samotnością. Obrazuje to odcień żółtego na pojedynczych kolorach w noszonym sznurze. Ów sznur sięga w okolice mostka. Przeżywane problemy mogą się odbijać na zdrowiu. Może być zagrożone serce, żołądek, trzustka, wątroba.
Duży rozmiar torby na długim pasku, to dużo problemów do rozwiązania. Sama ich jednak sobie przysparza. Części z nich (podobnie jak zbędnych rzeczy w torbie) mogłaby się pozbyć, część aktywności jest pochłaniana przez zbędne problemy. Zaspokojenie potrzeby samodzielności i niezależności także wymaga wydatkowania energii. Dla zapewnienia sobie wystarczającej energii i wykazania się aktywnością, nosi wiśniowe kozaki. Nogi, przecież to pragnienie dojścia. Wiśniowy kolor zawiera czerwień, którą ożywiony został fiolet (a i we fiolecie, oprócz niebieskiego jest czerwony). Czerwony mówi o potrzebie aktywności emocjonalnej i fizycznej, o gromadzeniu energii do działania. Fiolet informuje o poszukiwaniu prawidłowej treści i kierunku działania przez zgłębianie tajemnic duszy, ducha, tego co niematerialne, „jeszcze mam wątpliwości, lecz w przyszłości będę już, dzięki tej wiedzy, wiedziała czego naprawdę potrzebuję i to osiągnę". Jako dalekowidz, ucieka w przyszłość. A w niej ma nadzieję na dokonania cenione społeczne (niebieski). Już jednak dzisiaj musi się w związku z tym coś dziać wokoło, żeby można było otrzymać stymulację do rozwoju i osiągnięć. Taka interpretacja wynika z wymowy jawnego białego koloru bluzki i ukrytego
134 JAK TO ROBIĄ INNI
koloru białego jako równoległego do fioletowego elementu koloru kozaków. Okulary dają informację o braku akceptacji teraźniejszości, chęci zasłonięcia się przed innymi i potrzebie wyraźnego widzenia w teraźniejszości tego, co istotne.
Pomalowane na czerwono (nie jaskrawię) usta zwracają uwagę na walory i potrzeby opisywanej osoby, jako kochanki. Dolna warga oznacza bowiem instynkt, a górna świadomą kokieterię, kolor warg nie jest jaskrawy, a więc potrzeby nie zaznaczają się ostro, eksponowane są raczej walory. Oczy maluje tylko czasami. Kiedy są podkreślone, sygnalizują posiadane przez nią walory duchowe: „jestem czymś więcej aniżeli ciałem". „Jestem świadoma swoich zalet" sygnalizują korale o długości sięgającej do mostka. Odkryte czoło świadczy o przywiązywaniu wagi do własnej inteligencji czy możliwości intelektualnych. Jednakże są też kompleksy w tej dziedzinie. Ujawniają się przez opadające na czoło pasma włosów. Może to też być oznaką zdarzających się bólów głowy. Pragnienie znaczenia i własnej wartości manifestuje się przez podwyższone ramiona żakietu i bluzki.
Uzupełnienie bądź pogłębienie wiedzy o opisywanej osobie wnosi odrębnie potraktowana wymowa kolorów. Biel bluzki ukazuje świadome dążenie do uzyskania znaczenia wśród innych, pragnienie barwnego życia i dokonań. Z niektórych jest już zadowolona i chce, by ją doceniano. Ceni intelekt i mądrość. A one ułatwią zdobycie znaczenia i uznania w przyszłości. Ciemnoszara spódnica ujawnia problemy w sferze podświadomości na tle konfliktów zasad z faktami. Ogólnie biorąc, szara barwa wskazuje, że są to problemy, z którymi wolałaby sama sobie radzić: „nie wtrącajcie się". Widoczny szary kolor „ukrywa" odpowiadający mu kolor zielony. A to wyraża potrzebę skupienia się na sobie, by odzyskać równowagę wewnętrzną. Jest także ukryta nadzieja: „a może ktoś pomoże?" Szary ma tonację ciemną, która symbolicznie koresponduje z żółtym kolorem. Ukrywane jest więc poczucie trudności w swobodnych
PRACA 2 135
kontaktach z innymi ludźmi, powstawanie napięć w tej dziedzinie i lęk przed samotnością. Omawiany ciemnoszary kolor „kieruje się" w stronę czarnego. „Obawiam się braku uczuć, smutku" - to jawnie, a ukryte jest tu kierowanie się w symboliczną stronę czerwieni. Ujawnia się dzięki temu narastająca potrzeba zaangażowania emocjonalnego i fizycznego w sferze instynktów i równocześnie dążenie do gromadzenia energii.
Opisywana osoba uwzględnia kanony mody, jednak nie rezygnuje ze swej indywidualności, a nawet ją podkreśla. Z rozmowy wynikło, że jest to dążenie świadome: „Lubię nosić takie rzeczy, które są oryginalne, rzadko spotykane". Z jednej więc strony respektuje to, co ogólnie przyjęte, lecz z drugiej -stara się zdystansować innych. Tym samym podkreśla swoją
niezależność i wartość. Rozpięty moherowy żakiet może prognozować poprawę
w dziedzinie zaspokajania, zwłaszcza potrzeb społecznych. To bowiem, że jest rozpięty, sygnalizuje jakby gotowość do uczenia się skutecznych, bądź przynoszących zadowolenie, kontaktów z innymi ludźmi.
Gustowna całość ubioru podpowiada, że omawiana osobowość jest zdrowa. Opisywaną osobę, mimo przeżywanych problemów, charakteryzuje zazwyczaj dobre samopoczucie.
Opisywana osoba, po poznaniu wyników tego opracowania, potwierdziła trafność interpretacji, bądź uznała niektóre z treści za pomocne w lepszym zrozumieniu siebie.
136 JAK TO ROBIĄ INNI
PRACA 3
Osoba: Kobieta lat 55, nauczycielka -rencistka, (dodatkowo zatrudniona na 1/2 etatu).
I. Ogólne wrażenie: - duża skromność i praktyczność w ubiorze; - dominują kolory spokojne, stonowane, jednobarwne (beż,
turkus, szary); - brak ozdób i jakiegokolwiek makijażu; włosy siwe, w trwa
łej ondulacji; - energiczna, ruchliwa, komunikatywna, dużo mówi.
Wnioski: 1. Kolory świadczą, że chce być odbierana jako osoba zrów
noważona i radząca sobie ze swoimi problemami. 2. Brak makijażu i siwe włosy potwierdzają akceptację sie
bie oraz oczekiwanie takiej akceptacji od otoczenia. 3. Energiczność i szybkość działania wyjaśnia, że osoba ta
wszystko trzyma w swoich rękach i stara się panować nad sytuacją życiową.
4. Nadmierna elokwencja to chęć zagłuszenia swoich wewnętrznych lęków i odwrócenia uwagi otoczenia od swojej sytuacji (materialnej?).
II. Ubiór wierzchni 1. Kurtka: sportowa z miękkiego, miłego w dotyku, cienkie
go materiału. Ocieplana. Długość 7/8. Kolor - ciemny turkus, luźna z kapturem.
Wniosek: Świadomie wybiera styl życia wolny, unika ograniczeń, lubi swobodę, wygodę, praktyczność. Ale wydłużenie kurtki do
PRACA 3 137
długości 7/8 w sferze świadomości (tułów) oznacza chęć rozciągnięcia świadomej kontroli na jak największą sferę swojego życia. 2. Spódnica: z grubej, „mięsistej" wełnianej tkaniny. Krata
w kolorach: szary oraz jasny i ciemniejszy beż. Długość za kolana. Fason prosty, rozszerzony do dołu, bez żadnych fałd.
Wnioski: a. Faktura - głębia duchowa, duża uczuciowość, bardzo do
brze rozwinięty instynkt macierzyński. b. Wełna - naturalne włókno. Przedkłada naturę, uczucia
i bezpieczeństwo emocjonalne nad inne wartości. c. Kolor - szaro-beżowy (beżowy pochodny od brązu) po
twierdza potrzebę równowagi i sygnalizuje ucieczkę w pracę. Tutaj dodatkowo zwraca uwagę na „zimny chów" w okresie dzieciństwa i wybór zawodu nauczycielki, aby było wytłumaczenie dla spontaniczności.
d. Krata - (w sferze podświadomości) to konrolowanie swojej seksualności, a także rygory domu rodzinnego, które nie pozwalały na swobodę w tym zakresie.
e. Długość spódnicy za kolana - noszą kobiety zdecydowane, które nie boją się podejmować decyzji.
3. Buty: zimowe „kozaczki" koloru czarnego. Na małym koturnie (bez wyraźnego obcasa). Średniej długości cholewka, zakończona paskami skóry zawiązanymi (mocno) na węzły. But miękki, lekki, z niewielkim szpicem.
Wnioski: a. Buty bez obcasa u tej kobiety to może dominacja natural
na, wynikająca z logiki, z wykonywanych obowiązków. b. Miękkie, czarne - główny ciężar wychowania dzieci w do
mu rodzinnym spoczywał na matce. Tęsknota za tkliwością i uczuciowością, której brakowało w dzieciństwie. Aktualnie tęsknota za partnerem.
138 JAK TO ROBIĄ INNI
c. Węzły to problem z opieką nad dwoma synami, a także nad dwojgiem starych rodziców.
Mocno związane sugerują, że opisywana osoba traktuje tę opiekę jako obowiązek tylko jej przypisany. 4. Beret - szary, gruby, wełniany. Wniosek: Sfera intelektualna „gruba". Ma dużo do przekazania. 5. Chustka (szalik) pod szyję - wełniana w kratę koloru tur-
kus-granat-biel. Wniosek: Chustka harmonizuje, ale jednocześnie „krzyczy" swoją kratą i wyrazistością kolorów. a. Krata - nałożony nakaz. Moje poczucie wolności w wię
zieniu. Biel - pragnę przestrzeni. b. Kolor granatowy - niezrealizowane ambicje. Mogła być sze
fem. Pragnie być autorytetem. c. Kolor turkusowy (od zielonego) - pragnę równowagi, chcę
być w równowadze. 6. Torebka - mała, koloru szarego, ze sztucznego tworzywa,
trochę marszczona, na pasku (odpowiedniej długości), noszona na lewym ramieniu.
Wniosek: Skoro całość ubrania z surowców naturalnych, a torebka ze sztucznego tworzywa - to może kłopoty finansowe. Nie stać na torebkę skórzaną. Zajmuję się sprawami innych, żeby nie myśleć o swoich sprawach emocjonalnych. Nie wtrącaj się w moje sprawy. Marzę jednak o przyjaźni, aby pojawił się ktoś w moim życiu (przyjaciółka?), kto mógłby ze mną zająć się problemami.
III. Ubiór codzienny (większość opisana w pkt. II) 1. Sweterek - mały, wełniany, przylegający do ciała. Długość
do bioder, kolor ceglasto-pomarańczowy.
PRACA 3 139
Wniosek: Mało było tkliwości w moim życiu, toteż otulam się. Chcę być ważna, co potwierdza kolor pomarańczowy. 2. Bluzeczka pod sweterkiem - turkusowa, bawełniana, z koł
nierzykiem, zapięta na guziki, jeden u góry odpięty. Wniosek: Konieczność dyscyplinowania się (guziki), potrzebuję jednak trochę wolności i ucieczki od codzienności (jeden guzik odpięty)-Kolor wskazuje na to, co najbardziej mnie męczy. Potrzebuję spokoju, spokoju...
IV. Inne elementy ubioru i ciała 1. Włosy; krótko obcięte, czoło odsłonięte, siwe, trwała ondu
lacja. Wniosek: Jestem ambitna. Podkreślam swój intelekt i niezależność. Pozornie akceptuję upływ czasu (siwe włosy), bo muszę. Nie zgadzam się jednak z zupełną samotnością, chociaż zakładam pancerz (trwała ondulacja) na swoją sferę seksualną. 2. Zegarek: owalny, cały czarny, łącznie z paskiem. Wskazówki białe i czerwona. Wniosek: Nieutulona tęsknota emocjonalna za partnerem i ojcem (czarny kolor). Zachłanność na energię, która potrzebna do działania (kolor wskazówek). 3. Paznokcie u rąk - zawsze bardzo krótkie, obcięte i opiło-
wane. Wniosek: Nerwowość. Bardzo mocno kontroluje swoje problemy i działania.
V. Wyróżniki 1. Brak jakiegokolwiek makijażu.
140 JAK TO ROBIĄ INNI
Wniosek: Nie próbuję ani przed sobą ani otoczeniem nosić żadnej maski. Nie będę robić z siebie nastolatki. To wynika z dużej inteligencji albo też chłodnej kalkulacji. A chłodną kalkulację nabywa się przez „zimny wychów", o czym już mówiono w pkt. II.2.c. Tu zachodzą raczej obydwie przyczyny. Nie spodziewam się już wiele po życiu, ale jeszcze walczę, bo działam. 2. Dysproporcja w budowie: bardzo małe piersi, rozbudowa
ne biodra (szczupła klatka piersiowa, duża warstwa tkanki tłuszczowej na biodrach).
Wnioski: Szczupłość klatki piersiowej świadczy, że nie było w domu rodzinnym czasu i miejsca na czułości. „Nie mogłam się przytulić do ojca, bo mama nie pozwalała". Pozostałe elementy dysproporcji, czyli biodra, w tym przypadku to wyraźna opozycja do rodziny własnej i częściowo męża. Ambitna, ale niedowartościowana w sferze seksualnej. 3. Brak jakichkolwiek ozdób świadczy w gruncie rzeczy o bra
ku wiary w siebie.
VI. Choroby (interpretacje wg Louise L. Hay „Lecz swoje ciało" - Wyd. Rebirthing) 1. Dyskopatia kręgów szyjnych. Wniosek: Uczucie braku życiowego wsparcia. Zachwianie równowagi między nadświadomością a świadomością, między marzeniami a rzeczywistością. 2. Zapalenie siatkówek oczu. Wniosek: Nie podoba się jej to, co w swoim życiu widzi, trudno to zaakceptować. Gniew, nawet pragnienie, by uderzyć kogoś lub coś w zasięgu wzroku. Uwaga: Działania opisywanej osoby to jakby jej uderzenia.
PRACA 4 141
PRACA 4
TADEUSZ
Jest to krótka opowieść o chłopcu 21-letnim, którego wydawało mi się, że znam. Tadeusza, bo tak ma na imię, poznałam dwa lata temu. Zostaliśmy sobie przedstawieni przez moją przyjaciółkę Dorotę, która jeszcze do niedawna marzyła o wspólnej z nim przyszłości. Tadeusz sprawiał wrażenie chłopca wylu-zowanego, za każdym razem miał coś do powiedzenia, a przede wszystkim chciał udowodnić, iż jest mężczyzną o sile charakteru i błyskotliwej inteligencji. Postrzegałam go jako osobę zabawną, kontaktową, z dozą teatralnej pozy. Traktowałam go zawsze z przymrużeniem oka. Ostatnio jednak wstrząsnął mną fakt, iż od kilku miesięcy Dorota popada w coraz to większe przygnębienie, nie może spać, nie potrafi skupić się na egzaminach, często płacze. Powodem tego wszystkiego jest Tadeusz. Celowo wywołuje w niej s tany depresyjne, doskonale wiedząc, że jest ona słaba psychicznie i bardzo podatna na wpływy. Wygląda to tak, jakby żywił się jej cierpieniem, im ona bardziej cierpi i to okazuje, tym bardziej on jest ukontentowany.
Postanowiłam mu się bliżej przyjrzeć i oczywiście moje spostrzeżenia natychmiast zrelacjonowałam Dorocie, co dało nieoczekiwanie dobre rezultaty. A oto jak przedstawia się wyżej wymieniony TADZIU.
Zanim zacznę opis jego codziennego ubioru, chciałabym przedstawić go od zarysu bardziej ogólnego, a mianowicie od metody tarczy i miecza oraz gestykulacji.
Jeśli chodzi o tarczę, Tadeusz często podkreśla osiągnięcia i poglądy swoich kolegów, mówi, cytuję: „skoro Ajasz tak twierdzi, to tak musi być, i nie zaprzeczał, bo wiem lepiej..." W tym przypadku nie potrafi sam znaleźć argumentów uzasadniających dany temat i zasłania się tarczą, czyli słowami przyjacie-
142 JAK TO ROBIĄ INNI
la. Podczas drobnych sprzeczek, kiedy tak właściwie nie wiadomo o co chodzi, używa bardzo często następującego zdania, cytuję: „...same tumany i osły są na tym wydziale prawa, nie rozumiem, jak możesz się z takimi idiotami zadawać..." Jest to ewidentny przykład ataku w jego wykonaniu, czyli miecza.
Jeżeli Tadeusz znajduje się w okolicach tego wydziału, natychmiast siada na ziemi, plecami do ściany.
W symbolice - co złe i co może nas niespodziewanie zaatakować, znajduje się z tyłu. Tadeusz chroni swój tył, ściana daje mu poczucie bezpieczeństwa. Następnie podkula nogi, jedną ręką obejmuje głowę, drugą kolano. Można tutaj pokusić się o dwie interpretacje: podkulenie nóg i objęcie jednej z nich jest to typowe objęcie z lęku, dotyczy przede wszystkim korzeni (BOJĘ SIĘ, WIĘC TULĘ SWOJE NOGI). Podparcie głowy (tulenie jej) świadczy o tuleniu myśli, w głowie panuje chaos, Tadeusz nie umie poradzić sobie ze swoją głową. Z drugiej strony chciałby, aby postrzegano go w sposób nieco inny. Podpierając tak głowę, usiłuje przekazać otoczeniu, że nie jest ono godnym partnerem, dla niego, szczególnie jeśli chodzi o sferę intelektualną.
Koniec końców, postawa jego wygląda bardzo żałośnie. Tadeusz doskonale zdaje sobie sprawę, że w konfrontacji intelektualnej nie miałby żadnych szans, dlatego też wszystkie kompleksy, wynikające z braku wiedzy, odbijają się na jego partnerce. W rzeczywistości to on jest jednostką bardzo słabą. Czując się niepewnie, zaczyna rozmowę od ataku czyli od obrażania i ośmieszania danej grupy. Atakując w ten sposób, nie zdaje sobie sprawy, że odsłania swoje wrażliwe miejsce. Nie czuje się dowartościowany ani na tyle mądry jak w zasadzie usiłuje się przedstawić.
Podczas rozmów jego dłonie są zaciśnięte, w momencie gdy nie pali i nie ma zajętej prawej ręki wysuwa palec wskazujący. Może to świadczyć o nieprzyjmowaniu argumentów, o niechęci do danego tematu, a dodając jeszcze ten wysunięty
PRACA 4 143
wskazujący palec - uwidacznia jego poczucie dominacji, a nawet groźbę. Dochodzę powoli do wniosku, że Tadeusz jest GŁUCHY I ŚLEPY NA WSZYSTKIE ZEWNĘTRZNE ARGUMENTY.
Przejdę teraz do bardziej szczegółowego opisu, który pozwoli mi w pełni ODSŁONIĆ KURTYNĘ, za którą porusza się Tadziu.
Generalnie Tadeusz ubiera się na czarno od stóp do szyi. Tkaniny, jakie zauważyłam, są naturalne lub sztuczne (tudzież domieszki) - mogą sugerować, iż nie angażuje się on uczuciowo w kontakcie z innymi ludźmi, może być wręcz wyrachowany, a uwagi na jego temat nie obchodzą go. Jak wiadomo, nogi, a inaczej sfera podświadomości związana jest z przeszłością i stosunkiem do niej. Jeśli chodzi o obuwie, Tadeusz zdecydowanie preferuje buty lekkie, zamszowe, pół-sportowe na cienkiej podeszwie, koloru czarnego. Są one stare i zniszczone, a co najważniejsze, zawsze brudne.
Lekki, delikatny but to cechy odpowiadające stronie żeńskiej. Można więc wywnioskować, że lekkie buty Tadeusza występują jako symbol matki.
Zakończone są małymi, zaokrąglonymi noskami co, można przypisać silnej dominacji matki w domu.
Za czasów jego dzieciństwa rygor w domu był nasilony właśnie przez rodzicielkę. Z czasem ta poprzeczka zaczęła się podnosić i Tadeusz uciekł z domu do akademika, który traktuje w sposób niemal sakralny, mówiąc o nim, cytuję: „MÓJ DOM lub IDĘ DO DOMU".
To półsportowe obuwie świadczyłoby o potrzebie wolności, swobody, której w dzieciństwie nie mógł doświadczyć, (o potrzebie ucieczki). Cienka podeszwa w tym przypadku może być postrzegana jako zapomniana przeszłość.
Tadeusz myśli, że już zapomniał o tym, co chciałby wymazać z pamięci, jednak są to tylko pozory. Szczególnie o tej porze roku te jesienno-wiosenne buty wyglądają dość intry-
144 JAK TO ROBIĄ INNI
gująco na tle codziennego obuwia. Buty te są ozdobione po bokach takim samym materiałem pociętym na paski. Niewątpliwie chodzi tu o ozdabianie dzieciństwa, które było zbyt smutne i zbyt poukładane.
Buty Tadzia, jak już wspomniałam, są zawsze brudne i bardzo zniszczone, a zaniedbane buty to problemy natury egzys-tencjonalnej, mówiące przede wszystkim o dużych kłopotach z samym sobą.
W takich wypadkach ciężko powrócić jest do normy, zwłaszcza, gdy on nie potrafi z tych kłopotów wybrnąć, nie umie sobie poradzić. Potrzebuje pomocy, której nie chce dopuścić, o tym mówi czarny kolor. Co do spodni na co dzień zakłada on luźne, czarne dżinsy, które, notabene mają trzy dziury. Jedna na szwie w okolicach łydki, druga na udzie i trzecia w kroku -jedyna łatana. Spodnie są stare i sprane, przyozdobione wojskowym pasem z dużą metalową klamrą. Dziury świadczą o problemach, złości do matki i ojca.
Tadeusz zawsze powtarza, że już jutro je zaszyje, jednak tego nie robi. W rezultacie odkłada te problemy, a stan spodni wskazywałby na mocne ich przedawnienie. Ciągną się za nim już bardzo długo i z dnia na dzień narastają nowe - potwierdzają to nowo powstałe prześwity. Kolor czarny sygnalizuje aby nie wtrącać się w jego problemy, w jego przeszłość, o której zresztą nie bardzo ma ochotę opowiadać; równocześnie oznacza potrzebę miłości, której zbyt mało doświadczył jako dziecko. Dziura, którą notorycznie łata, znajduje się w kroku, cały czas jesteśmy w sferze podświadomości, a więc korzeni i także popędów seksualnych. Łatanie tej dziury może mieć znaczenie ŁATANIA SWOJEJ MĘSKOŚCI.
Tadeusz za wszelką cenę zawsze podkreśla siebie jako mężczyznę, nawet w zwykłych rozmowach potrafi powiedzieć, jaki to on jest przystojny i wspaniały. Łączy się to od razu z kompleksami na punkcie seksualności. Boi się, że nie bę-
PRACA4 145
dzie dość dobry i naszywa coraz więcej łat, ma je już trzy niczym pas cnoty.
Spodnie uwieńczone są grubym wojskowym pasem, odgraniczającym strefę podświadomości od świadomości. Można pokusić się o stwierdzenie - jest mocnym facetem. Oddzielenie świadomej miłości od spraw seksualnych.
Jednak ja zacytuję Tadeusza dosłownie, może wtedy obraz stanie się bardziej wyraźny. Cytuję: „... kobiety są po to, aby dbały o męża, dom i dzieci,... kobiety powinny słuchać swoich mężów, nie powinny pracować..." Ja mam od razu jedno skojarzenie - PAN KAŻE, SŁUGA MUSI. Może być to powiązane z osobą ojca.
Tadeusz ma obydwoje rodziców. Wiemy, że matka była tą dominującą stroną, że to według jej reguł toczyło się życie w domu i że to ona kreowała Tadeusza. Wniosek z tego, że ojciec był raczej cichy, niewiele miał do powiedzenia a już na pewno nie był wzorem męskości, jaki chętnie widziałby Tadeusz. Stąd u niego ten wielki pas w sferze świadomości, mówiący: ŚWIADOMIE DĄŻĘ DO TEGO, ABY BYĆ IDEAŁEM MĘŻCZYZNY.
W całym stroju widoczny jest luz - czyli w dalszym ciągu potrzeba swobody i niezależności. Oczywiście chęć ta może być powodowana różnymi ograniczeniami w dzieciństwie.
Tułów zaliczamy do sfery świadomości, doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, do czego dążymy.
Ubranie Tadeusza składa się z trzech warstw, jednak nie można go zaliczyć do ubrania wielowarstwowego. Pod spodem nosi podkoszulek koloru czarnego, z bardzo mocnymi wycięciami, który to po ściągnięciu bawełnianego, czarnego golfa i koszuli, pozwoli wybrance nacieszyć się WĄTPLIWYMI ZAOKRĄGLENIAMI MIĘŚNI. Cytuję: prawda, że wyglądam bardzo dobrze, prawda że jestem świetnie zbudowany?
Tadeusz potrzebuje poparcia swojej osoby, męskości. Świadomie dąży do konfrontacji na tym tle, przy tym i tak z góry
146 JAK TO ROBIĄ INNI
zakłada, że jest najwspanialszy. Na tak SEKSOWNĄ podkoszulkę zakłada czarny, bawełniany golf, przylegający do ciała. Pokuszę się tutaj o wywód, który mówi o kontroli uczuć i odruchów u takiej osoby. Może to być coś w rodzaju kokonu, w którym się zamyka, tym bardziej, że ów jest czarny, czyli: PROSZĘ, SPÓJRZCIE NA SWOJE SPRAWY, A MOJE PROBLEMY POZOSTAWCIE MI.
Z drugiej jednak strony, golf może świadczyć o pewnym stanie niewolnictwa. Tadeusz może czuć się skrępowany, uwięziony, uzależniony od kogoś lub od pewnych kłopotów, z którymi nie potrafi dać sobie rady. Kolorem czarnym próbuje utorować sobie drogę do wyższych celów. Jest to próba koncentracji na sobie, próbuje odnaleźć energię, która pozwoliłaby mu na zerwanie uwięzi.
Jestem skłonna przypuszczać, iż oba wywody są prawdziwe, gdyż Tadeusz jest postacią mocno rozdwojoną, naginającą się do różnych sytuacji w zależności od potrzeby. Przy późniejszym opisie na pewno uda mi się to udowodnić. Golf zostaje ukryty pod ciemnobrązową, rozpiętą koszulą z podwiniętymi mankietami. Koszula ma jedną kieszeń po lewej stronie (jest to strona serca). Trzyma w niej papierosy, kieszeń jest otwarta. Świadczy to o jego nałogu, ciągle aktualnym, otwartym. Koszula jest rozpięta, znaczy to, że świadomie wybiera luźny, wolny styl życia. Ma dużą potrzebę niezależności, najprawdopodobniej powodowane to jest zbyt wielką kontrolą, chłodem matki w jego dzieciństwie. Koszula ma odcień ciemnobrązowy, a kolor taki określa brak poczucia bezpieczeństwa i jednocześnie brak wiary w siebie oraz niepewność przyszłości. Podwinięte mankiety to nic innego jak dążenie do swobody, luzu, a zarazem aktywność, gotowość do działania.
Przejdę teraz do sfery nadświadomości. Jak wiadomo, włosy są bardzo ważnym szczegółem, odpo
wiadającym za sferę erotyczną ale także za sferę intelektualną. Tadeusz ma długie włosy, opadające na ramiona. Podkreśla
PRACA 4 147
tym swoją niezależność, poczucie swobody i wolności. Wiąże się to też z uprawianiem twórczości (w jego przypadku są to różnego rodzaju kompozycje na gitarę). Już samymi włosami manifestuje zdanie: ZOBACZCIE JAKI JESTEM WSPANIAŁY I ORYGINALNY. MAM DUSZĘ ARTYSTY, JESTEM PONAD TO WSZYSTKO.
Tadeusz do niedawna spinał włosy, mówił o sobie: „...będę najlepszym weterynarzem na świecie..."
Od kilku miesięcy włosy ma regularnie rozpuszczone, można sądzić, iż nastąpił regres. Mógł on dojść do wniosku, że tak naprawdę to niekoniecznie musi być najlepszym (chociaż głośno się do tego przyznaje). Tadeusz ma zawsze odsłonięte czoło, może to świadczyć o jego ambicjach, podkreśla tym swój intelekt: ZOBACZ JAKI JESTEM MĄDRY.
Wszystko byłoby w porządku gdyby nie ten mechaniczny przedziałek dokładnie na środku głowy. Potwierdza on rozdwojenie jego osoby, niepewność, obawy, lęki, niestałość. Jedną nogą stoi po lewej stronie, drugą po prawej - czyli ewidentne problemy z osobowością. Warto dodać, że włosy opadają na ramiona, dodatkowo podkreślając ważność jego osoby: ZOBACZ JESTEM WAŻNY, MĄDRY I ARTYSTYCZNY - DOCEŃ TO.
Chciałabym jeszcze wspomnieć o tzw. odzieży domowej i wyjściowej. Otóż w akademiku (zaznaczam, że to akademik męski) Tadeusz zakłada dresowe, czerwone spodnie z bardzo grubej bawełny. Oczywiście, gruby naturalny materiał nasuwa jedno skojarzenie, a mianowicie problemy z uczuciowością, spodnie są czerwone, co mogłoby manifestować chęć przygody seksualnej, zwłaszcza, że jest to sfera podświadomości. Natomiast nie łączy się to z pewnością z przyzwoleniem sfery świadomości, gdyż jak pamiętamy, Tadeusz jest ubrany na co dzień w czarny golf. Wygląda to tak jakby mówił: CHCIAŁBYM, ALE SIĘ BOJĘ. Dlatego też spodnie te zakłada tylko w gronie męskim. Warto też dodać, że Tadeusz lubi przywdziewać gar-
148 JAK TO ROBIĄ INNI
nitur, zwłaszcza gdy idzie w odwiedziny do damskiego akademika, w którym przebywają Amerykanki.
Może to wynikać z jego niepewności siebie. Ubierając się w ten sposób, przedstawia siebie jako osobę silną, zdecydowaną - zdając sobie jednak sprawę, że tworzy tylko obrazy, jakie chciałby zaprezentować. Nie potrafi się otworzyć - kiedy Dorota próbuje w takich momentach nawiązać z nim kontakt, napotyka na potężny mur oraz odpowiedzi typu, cytuję: „o co ci chodzi, nie będę z tobą rozmawiał..." Pali przy tym papierosa, zaciągając się dymem bardzo nerwowo, do maksimum.
Garnitur w tym przypadku może łączyć się z dzieciństwem. Tadeusz mógł czuć się niekochany przez rodziców, brakowało mu słowa KOCHAM CIĘ, dlatego teraz pewności dodaje mu standardowy strój. Garnitur jest zrobiony z tkaniny naturalnej o grubym splocie, czyli, jak już wcześniej wykazałam, potwierdzałoby to problemy z uczuciowością, miłością. Kocha, ale nie bardzo wie jak ma to powiedzieć, bo nie nauczono go tego w domu.
Wspomnę jeszcze coś o jego sylwetce, która jednak nie ma zbyt wielu dysharmonii w swojej budowie. Kiedy Tadeusz ściąga koszulę, widoczne jest niewielkie skrzywienie w części środkowej kręgosłupa, może to oznaczać brak odwagi w działaniu. Jest jeszcze jedna rzecz, która mnie zastanowiła. Otóż, kiedy idziemy gdzieś całą grupą, a wśród nas znajdują się jego najlepsi koledzy - Tadeusz natychmiast się prostuje, wyciąga, wypinając pierś do przodu (zaznaczam, że nie robi tego na co dzień, tylko w wypadkach, gdy w grupie są jego przyjaciele).
Wygląda to tak, jakby chciał podnieść swoją wartość, jakby chciał pokazać się większy i mądrzejszy. Najprawdopodobniej ma niewiele do zaoferowania i stąd ta postawa. Kiedy rozmowa toczy się na poważne tematy, Tadeusz zaczyna za-
PRACA 4 149
słaniać się ze wszystkich stron, zasłania w ten sposób brak wiedzy - lub też dalej - zasłaniając się - atakuje.
Można wysunąć jednoznacznie wniosek, iż Tadziu jest osobą z bardzo wieloma kompleksami, zarówno na tle intelektualnym, jak i na tle swojej męskości. Jest wewnętrznie podzielony i tak do końca to nie zdaje sobie sprawy z tego co chciałby robić. Pozostaje przy starym ubraniu chociaż wiem, że stać go na nowe. Czyli może to oznaczać, że boi się zmian i nowości. Wyobrażenie, jakie ma o swojej przyszłej żonie, jest odwrotnością tego co było u niego w domu. Za wszelką cenę będzie się bronił, aby nie być podobnym do swojego ojca. Lubi przebywać w gronie wielu dziewczyn naraz, czuje się wtedy bardzo dowartościowany, doceniony i męski (coś w stylu koguta w kurniku).
Natomiast nigdy nie odważyłby się zostać sam na sam z jedną dziewczyną. Wynika to najprawdopodobniej z obawy przed sprawdzeniem się, a także przed lękiem związanym z czymś nowym.
Chciałabym jeszcze krótko zatrzymać się na dolegliwościach, jakie miewa nasz bohater. A mianowicie zauważyłam, że często niedosłyszy - związane jest to z zaburzeniami słuchu, oznaczać może izolację od otoczenia, nieprzyjmowanie argumentów, jednym słowem: NIE ZAWRACAJCIE MI GŁOWY.
Następną przypadłością, jaka u niego występuje to bóle żołądkowe. Zauważyłam, że krople na żołądek stoją zawsze w pobliżu łóżka. Choroby łączące się z żołądkiem to przerażenie, obawa przed nowym, niemożność zaakceptowania tego co inne. Od dziecka Tadeusz cierpi na zatoki - wiąże się to z irytacją na jedną osobę, kogoś bliskiego - wydaje mi się, że chodzi tu o matkę.
Notorycznie obgryza paznokcie - kojarzy się to z podgryzaniem siebie, niewątpliwie jest to uraza do jednego z rodziców. Częste krwawienie z nosa, zwłaszcza w chwilach, kiedy
150 JAK TO ROBIĄ INNI
nie bardzo potrafi wyjść z sytuacji z podniesioną głową, jest to potrzeba uznania, a jeżeli z krwią połączymy czarny kolor jego ubioru, na pewno jest to wołanie o miłość, z którą to on sam ma problemy, ponieważ drętwienie ręki można odczytać jako powstrzymywanie miłości.
PRACA 5 151
PRACA 5
I. Osoba Mężczyzna, lat 20, student ekonomii na kierunku między
narodowych stosunków gospodarczych i politycznych.
II. Ogólne wrażenie Osoba zadbana, w rozmowie miła i uprzejma. Konrad spra
wia wrażenie flirciarza a nawet kobieciarza. W czasie rozmowy pochylony do przodu, stopy zwrócone w stronę rozmówcy, ręce cały czas widoczne. Daje to wrażenie zainteresowania tematem rozmowy i gotowości do otwartej konwersacji.
III. Ogólne cechy fizyczne Osoba wysoka (186 cm). Uwagę koncentruje bardzo sil
nie powiększona klatka piersiowa i wyraźne usztywnienie, naprężenie górnej części kręgosłupa. Zauważalne są też elementy nieco zgarbionych pleców i masywnych nóg. Na twarzy Konrada, w sytuacjach stresowych, pojawia się też rumień.
IV. Elementy ubioru Konrad ubrany jest „na cebulę". Ma na sobie aż cztery war
stwy odzieży. Pierwsza warstwa przy ciele, to ciemnoszara, obcisła koszulka. Na niej niebieski sweter, a następnie zielona bluza, zapięta z przodu na ekspres. Całe to ubranie jest miękkie i naturalne. Zewnętrzną warstwę stanowi czarna skórzana kurtka. Konrad ma też na sobie niebieskie jeansowe spodnie, mocno opięte na biodrach.
Ogólnie dominują kolory jasne, głównie niebieski.
152 JAK TO ROBIĄ INNI
V. Ciało jako pamiętnik naszych dziejów
ANALIZA WEDŁUG METODY ALEKSANDRA LOVENA Niezwykle rzadko spotkać możemy osobę, u której wystę
pują tak charakterystyczne elementy, i tak wyraźnie, jak u Konrada. Obawiam się, iż naturalne procesy biologicznego zegara zostały tu poważnie zaburzone. Za zaburzenie bowiem uznaję przesadnie rozbudowaną, powiększoną klatkę piersiową. Na jej podstawie wnioskować możemy, iż jako niemowlę (w okresie 0-2 lata) chłopak pozbawiony był poczucia bezpieczeństwa ze strony matki. Nabrzmiała klatka piersiowa to ślad po zbyt rzadkim przytulaniu, braku bliskości matki, być może też przedwczesnej rezygnacji matki z karmienia piersią. U Konrada widoczne więc zapewne będą kłopoty z zaspokojeniem uczuciowym, emocjonalnym. Przypuszczalnie będzie on mocno zabiegał o uczucia, których zabrakło już na początku. Również następne lata (okres 3-6 lat) nie były zapewne wiekiem beztroskiej zabawy i radości. Chód Konrada to lekkie stąpanie i charakterystyczne, bardzo widoczne kołysanie, chwianie się. Nasuwa to na myśl obawę postawienia stopy na ziemi, obawę przed trzęsieniem ziemi, jakiego doznał jako dziecko w rozpadającym się domu. Rodzice, stanowiący wówczas dla niego archetypy boskości, prawdopodobnie nie stworzyli stabilnego domu. Możliwe, że ich małżeństwo w tym okresie rozpadło się, iż w domu częste były kłótnie lub też, że w okresie tym jedno z rodziców (z późniejszej analizy wynika, że ojciec) odeszło bądź zmarło. Dziecko w wieku 7-9 lat wkracza w świat zewnętrzny. Konrad w obcy mu świat wstąpił obciążony sporym już bagażem przeszłości. Możliwe, iż czując się odpowiedzialny za kłopoty rodzinne, postanowił szybko stać się bardziej dojrzałym i przejąć na swoje barki spory bagaż obowiązków. Nie wiemy dziś, czy to pod ich właśnie ciężarem ugiął się, czy też wynika to z ucieczki z oschłe-
PRACA5 153
go domu w głąb siebie, dość, że skulenie na poziomie ramion pozostało do dziś.
Jako 12-18-letni chłopak, Konrad prawdopodobnie starał się otrząsnąć i zrzucić z siebie balast przeszłości. Skutek tego widoczny jest dziś w bardzo silnym naprężeniu ramion i wyraźnym usztywnieniu górnej części pleców (według L. Hay -usztywnienie takie spowodowane jest brakiem wsparcia uczuciowego i poczuciu bycia niekochanym).
Inne cechy fizyczne 1. Mimo wysokiego wzrostu, Konrad twierdzi, iż chciałby
być jeszcze nieco wyższy. Poczucie bycia nie dość wysokim wynika być może z „umniejszenia" w okresie dzieciństwa.
2. Silnie umięśnione uda wskazują zapewne na chęć ucieczki, wyrwania się z domu rodzinnego.
3. Rumień na twarzy pojawił się w dzieciństwie, jako krzyk samotnego dziecka o uwagę rodziców. Rumień może być też objawem gromadzonej w okresie dzieciństwa agresji.
4. Włosy wyraźnie odsłaniają czoło - kompleks na poziomie intelektualnym. Podgolenie z tyłu sugeruje gromadzącą się agresję.
VI. Interpretacja ubioru 1. Opis ogólny
U Konrada przeważają kolory żywiołu wody - niebieski, zielony. Mamy więc do czynienia z osobą uczuciową i wrażliwą emocjonalnie. Jest to chłopak prawdopodobnie obdarzony intuicją, jednocześnie jednak podatny na wpływy. Żywioł wody, następujący po żywiole powietrza, reprezentuje osobę, która zwraca się do wnętrza, zastanawia się nad sensem życia. Żywioł wody tworzy sferę „ty", sferę społeczeństwa. Chłopak zabiega niewątpliwie o bycie osobą publiczną. Będzie zapewne udzielał się publicznie, będzie starał się być osobą znaną i uznaną. To osoba, która rozwija społeczeństwo,
154 JAK TO ROBIĄ INNI
by móc udowodnić sobie swoją wartość. Buduje społeczeństwo, by ono doceniło jego.
2. Opis szczegółowy Opis według Lovena potwierdzony jest bardzo topornymi
i masywnymi czarnymi butami Konrada. Na pamiątkę ciężkich przeżyć z dzieciństwa zakłada on ciężkie buty. Buty o takim wyrazie mówią o braku podpory ze strony ojca w okresie dzieciństwa, więc to prawdopodobnie jego zabrakło w domu rodzinnym. Buty są wypastowane, co oznaczać może próbę upiększenia okresu dzieciństwa. Jawnie kolor czarny, a tajnie czerwony, mówi nam o pragnieniu miłości i niedopiesz-czeniu w dzieciństwie. Granatowe skarpetki mogą więc symbolizować postanowienie chłopca o wczesnym byciu dojrzałym i odpowiedzialnym.
Niebieskie spodnie to chęć podkreślenia oryginalności w sferze seksualnej. „Zobacz jaki jestem twórczy i oryginalny". Spodnie są bardzo opięte na biodrach eksponując narządy męskości - to podkreślenie seksualności. O chęci podkreślenia tej sfery świadczy również charakterystyczny sposób siedzenia, z mocno rozstawionymi nogami, a także częste przygryzanie warg, przez co sprawiają wrażenie bardziej ukrwionych. Być może Konrad nie czuje się pewnie na tym poziomie. Niewykluczone, iż spowodowane to zostało rozłamem w domu, rzutującym na seksualność chłopaka. Sugeruje to również czarny prostokąt na prawej tylnej kieszeni spodni.
Tył to przecież przeszłość, prostokąt - dom jako struktura, a prawa strona - mężczyzna.
U Konrada sfera seksualna, a jednocześnie swoiste oddzielenie świadomości i podświadomości, zaznaczone jest szerokim czarnym paskiem z dużą, masywną, srebrną klamrą oraz białym przeszyciem. Przeszycie to wskazuje na zranienie w sferze seksualnej. Srebrna klamra oznaczać może ogromną po-
PRACA5 155
trzebę uczuć i czułości ze strony partnera, które mogą się okazać pomocne w rozwiązaniu problemów na tym poziomie.
Konrad ubrany jest „na cebulę". Oznacza to symboliczne zamknięcie się w sobie, odgradzanie. Dzięki wszystkim tym warstwom chłopak stara się ukryć głęboko swoje problemy i kompleksy, które poznajemy poprzez odkrywanie każdej kolejnej warstwy.
Ubranie tuż przy ciele to bardzo ciemna, szara koszulka. Jej symboliczne znaczenie to kłopoty z komunikacją na poziomie tu i teraz. Kolor szary tajnie odpowiada żółci, mogą więc być to problemy z wyrażaniem uczuć, z komunikacją emocjonalną - «porozmawiajmy». Bluzka zapięta jest wysoko pod szyję.
Prostokąt i kwadrat symbolizujący dom rodzinny, znajdują się na poziomie, górnej części przewodu pokarmowego i żołądka. Górna część odpowiedzialna jest też za mowę, symbolicznym więc znaczeniem będą tu trudności w komunikacji emocjonalnej w domu rodzinnym, brak bliskich, bezpośrednich kontaktów z najbliższym otoczeniem (możliwe są też kłopoty z układem pokarmowym). Koszulka, podobnie jak kolejne warstwy, jest miękka i naturalna, co świadczy o uczuciowości osoby opisywanej. Tutaj jednak, na tym najbardziej wewnętrznym poziomie dzianina układa się w bardzo wąskie pionowe pasy. Jest to wyraz poczucia uwięzienia, zamknięcia. Konrad chciałby wyrwać się z rodzinnego więzienia, ale coś lub ktoś wciąż go krępuje.
Bardziej zewnętrznie występuje niebieski sweter. Poczucie uwięzienia zaznaczone wyżej, tutaj ujawnia się poprzez ściągacze występujące zarówno na nadgarstkach, jak i pod szyją. Tworzą one kajdany i obrożę na teraźniejszości opisywanej osoby. Sweter jest luźny, co świadczy o potrzebie swobody i przestrzeni. Poprzez niebieski kolor Konrad stara się pokazać światu swoją oryginalność: „zobacz jaki jestem inteligentny i twórczy". Kolor niebieski jawnie, ukrywa też tajny
156 JAK TO ROBIĄ INNI
kolor jasnoszary, symbolizujący pragnienie docenienia społecznego.
Następną warstwę stanowi zielona bluza. Znów golf oraz ściągnięte w nadgarstkach rękawy. Kolor zielony to manifestacja kłopotów emocjonalnych, potrzeb skupienia się nad sobą, odnalezienia wewnętrznej równowagi. Jako trzecia warstwa sugerować może napiętą sytuację w stosunkach z kimś z otoczenia. Zieleń ukrywa kolor szary, również wyrażający potrzebę równowagi i stabilizacji, ale bez manifestacji tego na zewnątrz: „mój problem - moja sprawa". Ta postawa wobec otoczenia podkreślona jest bardzo wyraźnie czarną skórzaną kurtką. Skórzane ubranie to bariera, pancerz i oznaka niepewności działania w świecie zewnętrznym. Konrad obawia się dopuścić kogokolwiek do swojego «słabego wnętrza». Skóra stanowi tu mocną ochronę przed odkrywaniem kolejnych warstw i zranieniem, którego już doświadczył. Świadczy o tym zapięty na sercu ekspres. Czarny kolor kurtki oznacza zbieranie energii do działania: „nie wtrącajcie się, kiedyś sobie poradzę". Czerwony kolor tajny to wciąż jednak marzenie o miłości.
Tę skórzaną kurtkę Konrad nosi zawsze odpiętą. Możliwe więc, że są osoby, które jest gotów dopuścić głębiej, przecież i tak wciąż jeszcze pozostaje kilka warstw.
Zarówno na kurtce, jak i bluzie wyraźnie zaznaczony jest poziom bioder. Są to, występujące po obu stronach, zapięte kieszenie. W kurtce występuje dodatkowe wzmocnienie podwójnymi zapiętymi sprzączkami po obu stronach bioder. To mocne podkreślenie sfery seksualnej. W połączeniu z elementami opisanymi wyżej, zapięte sprzączki świadczą o utrudnieniach w działaniu i realizowaniu się na tym poziomie.
Sugerować to może częstą zmianę partnerek, jednak przy braku pełnej satysfakcji.
Dolna część tułowia, to również przeszłość, rodzina. Po raz drugi potwierdza się więc fakt, iż kłopoty na tym tle powstały w domu, w okresie rozwoju.
PRACA 5 157
Charakterystyczne i zastanawiające są napisy na ubraniu Konrada. Biało-czerwony napis leży chłopakowi na żołądku, zaś na luzie na sercu nosi napis w obcym języku. Sugeruję więc chęć wyjazdu z kraju. Spokój, równowagę (kolor zielony) łączy Konrad z innym krajem. „Tam wreszcie będzie ważny, tam się zrealizuję" symbolizuje granatowy kolor napisu.
Dodatki Dodatki u Konrada wskazują na najbardziej dręczące go
problemy. Nosi więc masywny srebrny zegarek, symbolizujący problemy w kontaktach ojciec-syn. Konrad odczuwa brak miłości ze strony rodzica, a potrzeba uregulowania stosunków podkreślona jest przez szarosrebrny cyferblat.
Jeszcze jeden element, to brązowo-żółte koraliki, ciasno oplatające szyję, tworzące obrożę. Ich symboliczne znaczenie opiera się nie tylko na kolorze, lecz również materiale. Brąz to oczywiście niepewność, poczucie zagrożenia i napięta sytuacja w otoczeniu, żółty - to ponownie problemy natury emocjonalnej, kłopoty w wyrażaniu uczuć (interpretacja jak wyżej). Koraliki sprawiają wrażenie kamyków, co nasuwa skojarzenie skostnienia uczuć. Jeśli prawdą jest, iż, jak twierdzi Konrad, są one zrobione z żeber rekina, to ich symboliczny wyraz byłby tym bardziej nagatywny.
VII. Podsumowanie Powyższa analiza pozwoliła nam dotrzeć głębiej do opisy
wanej osoby Konrada i ujawniła główne jego kompleksy. Możemy powiedzieć, iż na obecnym etapie ma on problemy z: 1. brakiem oparcia i uczuć ze strony ojca, 2. uczuciową komunikacją z matką, 3. poczuciem uwięzienia w domu (chęć wyjazdu), 4. własną seksualnością, 5. zaufaniem i otwarciem na świat zewnętrzny.
158 JAK TO ROBIĄ INNI
Opinia Konrada Ogólny sposób spojrzenia na pracę wywołuje u mnie wra
żenie realnego i prawdziwego wglądu w moje wnętrze. Są jednak pewne szczegóły, z którymi nie mogę się zgodzić (może ze względu na inne mniemanie o sobie?!): - co do mojej klatki piersiowej - w dzieciństwie traktowany
byłem jako osoba, na którą matka - samotna - przelewała swe uczucia - przytulała mnie bardzo często!
- okres 3-6 lat był okresem beztroskim! lecz pełnym niepokoju o matkę i siebie (co do przyszłości), rodziło się poczucie chęci ochrony matki i siebie przed niesprawiedliwością,
- nigdy nie zależało mi, by zwrócić uwagę rodziców, raczej chciałem być trochę samodzielniejszy. Reszta pracy jest w moim mniemaniu dokładną i prawdzi
wą analizą mojego charakteru, główne podkreślenia: - wpływowości, - pragnienia miłości, - skomplikowanej seksualności, - braku ojca, - chęci ukrycia kompleksów, - chęci (możliwej i zawsze chcianej) uregulowania mego życia
z dala od domu, np. za granicą, - dom to moje „uwięzienie" jak napisała P. Dominika.
PRACA 6 159
PRACA 6
U s o b ą analizowaną jest mężczyzna około 33 lat, żonaty. Średniej budowy i wzrostu. Otyłość na poziomie brzucha. Chód lekki, niepewny. Większość noszonych bluzo-koszul jest szalenie kolorowa, w geometryczne wzory - trójkąty, kwadraty, pasy. Spodnie - jeans. Buty brązowe, lekkie - za kostkę, sznurowane, cienka podeszwa. Przy szyi w bluzach wciągnięty sznurek. Końce również zakończone kulistymi plastykami. Torba-chlebak w zielone i pomarańczowe kwadraty, pochylone, porozrzucane, noszona najczęściej na lewym ramieniu.
Dlaczego! Dlaczego mamo nie kochałaś mnie jak matka kocha swoje dziecko? Dlaczego mamo nie przytulałaś mnie do swojej piersi? Dlaczego mamo jako dziecko małe musiałem przeżywać te straszne trzęsienia ziemi w naszym domu? Dlaczego, powiedz mamo, dlaczego, nie byłaś matką przez duże M? A Ty żono, dlaczego idziesz śladem mojej mamy? Czy Wy, kobiety, jesteście wszystkie takie? O, na pewno nie! To Wy jesteście wszystkim dla mnie. Moje kobiety, nie jestem nieudacznikiem, nie jestem zerem. Ja ciągle szepczę - kocham Was! Ja wołam - nie odtrącajcie mnie! Ja krzyczę - zauważcie mnie! Czy męskość to wódka? Czy męskość to walenie pięścią w stół? A może ta męskość to bez serca, bez czułości gbur? Czy taki jest wasz wzór?
160 JAK TO ROBIĄ INNI
Ale ja jestem silny, choć wrażliwą duszę mam. Choć dom się chwieje Choć znów mi wali się świat jak wtedy, gdy miałem parę lat. I wokół mnie coraz mniej życzliwości Więc staram się stworzyć życie z ogromem czułości Dać innym uśmiech, trochę wyrozumiałości. Niech świat pięknieje a nie pogrąża w bezmyślnej chciwości. Więc mówię do Was wzorami Krzyczę do was kolorami, że w moim sercu łamie się życie Choć usta ciągle się śmieją. Przetrzymałem katastrofy, Zbieram w całość marny świat Przetrzymam również akceptacji brak. Czasem czuję się jak liść, nie wiem skąd i dokąd mam iść, Nie wiem, co mnie czeka. Ale cóż, pozostaje nadzieja Że docenicie mnie, gdy doceni mnie świat. Nie rezygnuj z nadziei, bo czym byłoby życie bez niej, iskrą oderwaną od rozpalonego węgla. Nie daj ponieść się rozpaczy z powodu tego co się stało, bo aby zrozumieć ludzi, trzeba starać się usłyszeć to, czego nie mówią i czego być może nigdy nie będą zdolni powiedzieć.
Opis tablic
Tablica 1 1. Kontroluję życie, jestem dynamiczna i ostrożna w sferze
uczuć. 2. Chcę miłości, a zarazem boję się jej. 3. Chcę przestrzeni, chcę być wolna. 4. Chcę aby dostrzeżono moją wartość duchową. 5. Potrzeba przestrzeni. 6. Byłam krępowana w dzieciństwie. 7. Mam poczucie ograniczeń w działaniu. 8. Chcę kontroli seksualnej. 9. Pragnę uciec z domu od kłopotów rodzinnych i rygoru.
10. Chcę odcięcia się od (korzeni) rodziny. 11. Krępowane dzieciństwo. 12. Smutne dzieciństwo. 13. Brak poczucia ciepła rodzinnego.
Tablica 2 1. Chcę być dynamiczny. 2. Mam wiele wewnętrznej złości. 3. Potrzebuję przestrzeni. 4. Potrzebuję podkreślić swoją wartość wewnętrzną. 5. Chcę być zawsze gotowy do działania. 6. Tęsknota za uczuciami ze strony ojca, zagarnięcie uczuć
przez matkę.
162 OPIS TABLIC
7. Kontroluje swoje przeżycia intymne. 8. Krępowanie wolności przez matkę. 9. Wpajanie wartości religijnych w dzieciństwie.
10. Chęć odcięcia się od krępującego mnie dzieciństwa. 11. Wcześniejsze krępowanie swobody. 12. Smutne dzieciństwo. 13. Dom, w którym kładziono nacisk na rozwój wewnętrzny,
może religię.
Tablica 3 1. Kompleksy na tle wartości intelektualnej. 2. Wolę patrzeć na świat zza szyby. 3. Kontroluję siebie i swoje uczucia. 4. Chcę podkreślić swoją siłę i dynamizm w działaniu. 5. Marzę o wolności. 6. Potrzebuję równowagi wewnętrznej. 7. Kontroluję sferę seksualną. 8. Staram się być konkretna i trzymać wszystko w garści. 9. Marzę o miłości.
10. Chcę zacząć wszystko od nowa. 11. Ojciec mało dbał o mnie, tylko pracował. 12. Uciekam w pracę od kłopotów osobistych.
Tablica 4 1. Podkreślam swój wzrost i męskość 2. Wolę widzieć, będąc sam w ukryciu. 3. Podkreślam swoją wartość i dynamizm. 4. Pragnę miłości. 5. Brak miłości i ciepła. 6. Jestem ważny i męski. 7. Kontroluję sferę intymną. 8. Brak spełnienia w miłości. 9. Brak ciepła i miłości w dzieciństwie.
10. Dominacja matki w domu.
OPIS TABLIC 163
Tablica 5 1. Chcę pokazać swoją wartość intelektualną. 2. Jestem doświadczona, chcę zacząć wszystko od nowa. 3. Pragnę miłości. 4. Chcę być dynamiczna i ważna. 5. Pragnę wolności. 6. Chcę się odsłonić przed światem. 7. Mam kłopoty z układem nerwowym i pokarmowym. 8. Wszystkie problemy są przy mnie. 9. Oddzielam miłość od seksu.
10. Mam poczucie ograniczeń w działaniu. 11. Tajemnica z domu rodzinnego. 12. Przeszłość krępuje moje działanie, chcę uciec z domu od
wspomnień. 13. Chcę równowagi w kontaktach rodzinnych i problemach
osobistych. 14. Tęsknota i brak podpory ze strony ojca.
Tablica 6 1. Jestem uzdolnionym artystą. 2. Nie lubię norm i podporządkowania się. 3. Potrzebuję uczuć i równowagi wewnętrznej. 4. Pragnę akceptacji społecznej i dokonań. 5. Mam bogate wnętrze. 6. Chcę być wolny. 7. Kontroluję świadomie sferę intymną. 8. Mam swobodny stosunek do seksu. 9. Chcę przestrzeni.
10. Chcę miłości. 11. Czuję się skrępowany przeszłością. 12. Chcę unormować stosunki z rodzicami. 13. Tęsknota za uczuciem-miłością. Brak podpory ze strony
ojca w dzieciństwie. 14. Zawiodłem się na uczuciach, głównie ojca.
164 OPIS TABLIC
Tablica 7 1. Jestem doświadczona i chcę zacząć wszystko jeszcze raz. 2. Pragnę miłości, ale partner winien być bogaty i nie chcę
angażować się do końca. 3. Zawiodłam się w miłości i nie potrafię o tym zapomnieć. 4. Marznę z braku ciepłych uczuć. 5. Marzę o miłości pomimo smutku. 6. Zawiodłam się na mężczyźnie i związek z nim dalej krę
puje moje działanie. 7. Chcę być dynamiczną i nie wracać do przeszłości. 8. Podnoszę swoją wartość, eksponując seksualność. 9. Nierozwiązany problem uczuciowy z ojcem.
10. Nadmiar złości i brak miłości w dzieciństwie. 11. Dominacja matki.
Tablica 8 1. Jestem inteligentny. 2. Jestem zły wewnętrznie. 3. Chcę uchodzić za silnego i działającego. 4. Pragnę wolności. 5. Po ranie na sercu została blizna. 6. Napięta sytuacja w najbliższym otoczeniu zmusiła mnie
do ucieczki w pracę. 7. Kłopoty emocjonalne mogą odbić się na moim przewo
dzie pokarmowym. 8. Staram się oddzielać miłość od seksu. 9. Pragnę miłości.
10. Brak podpory ze strony ojca. 11. Brak ojca, który był gościem w domu.
Tablica 9 1. Staram się kontrolować otoczenie. 2. Zobaczcie moją inteligencję.
OPIS TABLIC 165
3. Kontroluję s e k s i nie pragnę zbytnio angażować się w miłości.
4. Zawiodłam się na miłości, o której nic nie powiem. Potrzebuję dużo omówić lub mam taki zawód.
5. Chcę wolności i przestrzeni. 6. Zobacz, że j e s t e m 100% kobietą, ale nie licz na prawdzi
wą miłość. 7. Pragnę akceptacji w grupie. 8. Oddzielam m i ł o ś ć od seksu, tylko prawdziwe uczucie
może mnie odblokować. 9. Staram się dzisałać.
10. Staram się oddzielać miłość od seksu. 11. Potrzeba akceptacji społecznej. 12. Miałam za krótkie dzieciństwo. 13. Brak pełnego kontaktu z ojcem. 14. Potrzeba miłośc i ze strony ojca.
Tablica 10 1. Brak wzorca męskiego w dzieciństwie. 2. Chcę, by doceniano moją wartość intelektualną. 3. Wolę patrzeć na świat przez szybę. 4. Chcę podkreślać swoją męskość. 5. Zawiodłem sięs w miłości, muszę dużo mówić i kontrolo
wać otoczenie swoją elokwencją. 6. Chcę przestrzeni i wolności. 7. Pragnę równowagi wewnętrznej. 8. Potrzebuję prz estrzeni i działania społecznego. 9. Ukrywam swoje prawdziwe myśli.
10. Mam napiętą sytuację w najbliższym otoczeniu. 11. Kontroluję sferę intymną, problemy aktualne i z przeszło
ści przeszkadzają mi w swobodnym działaniu. 12. Potrzebuję wyjaśnić swoje problemy z przeszłości. 13. Jestem walczącym pacyfistą.
166 OPIS TABLIC
14. Brak pełnego kontaktu z ojcem w dzieciństwie. 15. Problemy z rodziną dalej są nie wyjaśnione.
Tablica 11 1. Chcę, by dostrzeżono mój intelekt. 2. Jestem świadoma własnej kobiecości. 3. Pragnę akceptacji społecznej i dokonań. 4. Ważne są dla mnie sprawy materialne. 5. Dostrzeż mnie, ale nie licz na zbyt wiele. 6. Finanse są istotnym elementem mojego odbioru innych. 7. Brakuje mi miłości i ciepła. 8. Staram się nie rozpamiętywać przeszłości. 9. Kontroluję swoją seksualność.
10. Pragnę miłości. 11. Pragnę miłości i akceptacji rodziców. 12. W domu dominowała matka.
Tablica 12 1. Chcę, abyście dostrzegli moją wartość intelektualną. 2. Jestem artystą o dużej dyscyplinie i przebojowości. 3. Zawiodłem się w miłości oraz chcę kontrolować moje oto
czenie. 4. Pragnę wolności i przestrzeni. 5. Napięta sytuacja w najbliższym otoczeniu. 6. Potrafię działać formalnie, nikt nie dostrzeże mojej ner
wowości. 7. Nie dam się poznać do końca. 8. Staram się kontrolować instynkty rozumem. 9. Potrzebuję być doceniony społecznie, a także oryginalny
w seksie. 10. W domu rodzinnym ciągle było niespokojnie.
. 1 1 . W domu rodzinnym dominowała kobieta, której dużo pomagałem.
OPIS TABLIC 167
Tablica 13 1. Pragnę podkreślić swoją inteligencję. 2. Pragnę podkreślić swoją inteligencję. 3. Potrzebuję uczuć choć „jestem zamknięta w sobie". 4. Potrafię działać bez niczyjej pomocy. 5. Potrzebuję przestrzeni i wolności. 6. Zdaję sobie sprawę z własnej kobiecości. 7. Chcę, aby dostrzeżono moje działania. 8. Pragnę osiągnąć równowagę w kontaktach intymnych oraz
z rodzicami. 9. Kontroluję swoją kobiecość, będącą tematem, w którym
mam duże zahamowania. 10. W domu rodzinnym był rygor i dyscyplina. 11. Dominował ojciec. 12. W dalszym ciągu czuję brak ciepła i miłości w domu ro
dzinnym.
Tablica 14 1. Podkreślam swój wzrost i wartość. 2. Chcę, abyście mnie odbierali jako męskiego i zdecydowa
nego. 3. Mam w sobie wiele żalu i gniewu. 4. Duszę się i nie wiem jak się od tego wrażenia uwolnić. 5. Potrzeba wolności leży mi na sercu. Nie czuję się bezpiecz
nie. 6. Marzę o miłości. 7. Zawiodłem się na miłości rodziców. Potrzebuję ją zna
leźć, angażując się w różne przygody z kobietami oraz szukam autorytetu wśród mężczyzn.
8. Pragnę miłości i ciepła. 9. W domu brakowało ojca.
Tabele 15 i l6 opisane są w książce z powodu ich złożoności.
INSTYTUT NIEINWAZYJNEJ ANALIZY OSOBOWOŚCI, został założony w 1999 r. przez twórcę metody Nieinwazyjnej Analizy Osobowości, Dariusza Tarczyńskiego.
Nieinwazyjna analiza osobowości (NAO) opiera się głównie na technikach zmierzających do zrozumienia i poznania struktury osobowości człowieka poprzez: • analizę jego wyglądu, • badanie rękopisu, • kontekstową interpretację wypowiedzi.
Metoda NAO stanowi atrakcyjne uzupełnienie standardowych szkoleń z zakresu komunikacji interpersonalnej, kierowania i zarządzania, prowadzenia negocjacji, znajduje też zastosowanie w konsultacjach indywidualnych.
Zajmujemy się: • organizowaniem i prowadzeniem szkoleń dla firm; • doradztwem w kreowaniu wizerunku medialnego firm, osób
i produktów; • kreowaniem programów medialnych; • udzielaniem indywidualnych konsultacji; • szkoleniem trenerów i nadawaniem licencji w zakresie metody
NAO; • wykonywaniem analiz psychografologicznych; • promowaniem metody oraz prowadzeniem badań w kierunku
NAO.
INSTYTUT NIEINWAZYJNEJ ANALIZY OSOBOWOŚCI
91-415 Łódź, ul. Plac Wolności 2
tel./fax 042 633 56 J5 / 042 633 74 10 e-mail: [email protected]
$ TEGO SAMEGO AUTORA <§>
SŁOWA KLUCZE D a r i u s z T a r c z y ń s k i
Rozmowa w naszym życiu odgrywa podstawową rolę. Czy wszystko przekazujemy jednak za pomocą słów...? Czasem słyszymy jedno, a tak naprawdę chodzi o coś zupełnie innego. Słowa, gesty, myśli przekazywane nam „między wierszami", jeśli potrafimy je wychwycić, są najbardziej szczerym przekazem. Nie zawsze jednak zgodnie z zamierzeniem naszego partnera. Autor tej książki dzieli się swym wieloletnim doświadczeniem w pracy dydaktyczno-psychologicznej, przekazując proste spostrzeżenia znakomicie ułatwiające naszą komunikację z najbliższymi.
PSYCHOGRAFOLOGIA D a r i u s z T a r c z y ń s k i
Podręcznik psychografologii napisany w formie opowiadania, w którym stary, doświadczony psychogra-fołog przekazuje całą swą zawodową mądrość młodemu następcy. Młodzieniec ów zafascynowany ogromnymi możliwościami oceny osobowości człowieka jedynie na podstawie próbki jego pisma krok po kroku zgłębia tajniki tej wspaniałej wiedzy. Śledząc losy bohaterów intuicyjnie przyswajamy idee psychografologii, bez wysiłku poznając wszystkie podstawowe zasady psychologicznej oceny pisma każdego człowieka.
S T U D I O A S T R O P S Y C H O L O G I I P O L E C A
CO NAPRAWDĘ W ŻYCIU SIĘ LICZY ODKRYWANIE WARTOŚCI Z DZIEĆMI
„Książka ta - dla wszystkich, którzy żyją i pracują z dziećmi - ma być konkretną pomocą we wspólnym odkrywaniu i doświadczaniu na co dzień ludzkich wartości. W ciągu ostatnich dwóch, trzech lat pytano mnie często o wychowywanie w wartościach w rodzinie i przedszkolu. Co idzie nie tak? Co moglibyśmy robić inaczej? Dyskutowałam z matkami, ojcami, dziadkami, wychowawczyniami, nauczycielami, psychologami dziecięcymi, fachowcami od kształcenia, politykami rodzinnymi i dziećmi na temat tego, co naprawdę liczy się w życiu i co można przeciwstawić
dzisiejszej oziębłości socjalnej oraz zubożeniu kulturowemu. Dzieci uczą się wartości nie poprzez mówienie, ale przez działania. Zadawaliśmy sobie wszyscy pytanie: jak można najlepiej przekazać wartości dzieciom w dniu codziennym?" - Autorka.
ODWAGA JASNEGO STAWIANIA SPRAW Nele Haasen
„Barbara, asystentka dyrektora jednego z koncernów spożywczych, nie radziła sobie z szybkim tempem swojego szefa. Stale czuła presję, by załatwiać pracę jeszcze szybciej, choć już dawała z siebie wszystko. Nie miała odwagi porozmawiać ze swoim szefem. Ale coraz silniej cierpiała z powodu zaburzeń snu i bólów głowy, coraz częściej brała zwolnienia lekarskie, by zapewnić sobie krótkie wytchnienie od stresu." My, kobiety, jesteśmy nauczone, by stawiać własne interesy na drugim planie. W rozmowach konflikto
wych zazwyczaj jesteśmy ulegle, reagujemy zbyt emocjonalnie lub dajemy się zastraszyć. Nele Haasen, autorka książki, przekonuje, że możemy nauczyć się bronić własnych interesów, jasno stawiać sprawy i odważnie reprezentować swoje poglądy. Poprzez liczne przykłady z dnia codziennego wyjaśnia nam zasady skutecznego rozwiązywania konfliktów.
S T U D I O A S T R O P S Y C H O L O G I I P O L E C A 9
REGUŁY GRY W PRAC JAK KOBIETY I MĘŻCZYŹNI MOC
JE ZROZUMIEĆ I WYKORZYSTAĆ DLA
I s a b e l N i t z s c h e
Kobiety mają lepsze wyniki w szkole i lepsze oceny na dyplomach. Często są też lepiej wykształcone. Jednak ten, kto sądzi, że kobiety i mężczyźni są równi w miejscu pracy, myli się potężnie. W dalszym ciągu rynek pracy zdominowany jest przez mężczyzn. To oni wwiększości zajmują pozycje kierownicze, podejmują ważne decyzje i ustalają reguły gry w pracy Autorka książki prezentuje dziesięć najważniejszych męskich reguł, których poznanie znacznie ułatwia kobietom poruszanie się w pracy. Oto niektóre z nich: mężczyźni mają odwagę, by ryzykować - kobiety często się przed tym cofają; mężczyźni nie znają roli „pilnej pszczółki" -kobiety podejmują się jej bardzo często; mężczyźni nie przyznają się, że czegoś nie rozumieją - by odnosić sukcesy, kobieta nie musi wchodzić w rolę mężczyzny. Wystarczy, aby zrozumiała panujące w pracy reguły gry i nauczyła się sprytnie wykorzystywać je dla siebie.
AUTENTYCZNA I ZWYCIĘSKA S y l w i a i F. Paul B o t h e r o y o
Wieczorem przychodzicie do domu, zrzucacie ciasne buty z nóg i uwalniacie się od sztywnego oficjalnego ubrania. Wzdychając padacie na kanapę. W końcu fajrant. W końcu nie trzeba nosić przyjaznego uśmiechu na ustach w obecności kogoś, kogo właściwie nie znosicie. W końcu możecie być sobą - przynajmniej do czasu, gdy rano na nowo wyru- S AUTENTYCZNA szycie w drogę do biura. Odnajdujecie się w tym opisie? Należycie, więc być może do kobiet, które uważają, że w pracy muszą ukrywać swoje prawdziwe uczucia. Jeśli nie możecie być sobą w pracy, cierpi na tym wasza kreatywność, energia, produktywność i sukces. Pójdźcie nową ścieżką. Pozwólcie sobie doradzić - by mieć więcej radości życia i sukcesów w zawodzie.
Top Related