Czynniki mające wpływ na kształtowanie się cen energii na rynku w Polsce
Robert ZajdlerMarcin Gałczyński
Warszawa, dnia 11 września 2015 r.
Polski rynek energii elektrycznej jest obecnie dużym systemem stale rozwijającym się w dobrym kierunku
2
Liczby opisujące polski rynek energii elektrycznej
156,6 #6
186,8
Produkcja (TWh) Pozycja w UE
Obrót na TGE
119138
43,6
TGE/produkcja (%)TGE/konsumpcja (%)
Udział energii TPA (%)
16,6
38 13,6
Liczba odbiorców (mln)
Udział największego wytwórcy (%)
Import (TWh)
Jesteśmy dynamicznie rozwijającym się rynkiem energii
Agenda
• Uwarunkowania prawne
• Determinanty cen energii elektrycznej w Polsce
• Ceny energii w Polsce
• Źródła informacji o rynku energetycznym
Regulacje prawne kreują rynek długoterminowo
4
Unia Europejska tworzy ramy systemu…
…które są uzupełniane przez rozwiązania krajowe
Mechanizmy prawne wpływają na codzienną wycenę energii przez rynek
• Kodeksy sieci jako mechanizm ujednolicania rynków i zapewnienia większej transparentności
• Polityka regulacyjna zmuszająca do inwestycji w połączenia transgraniczne wpływa na konwergencje cen
• Mechanizmy bezpieczeństwa i solidarności wpływają na wycenę spółek i energii
• Polityka klimatyczna zmienia model rynku wytwarzania
• Interwencja administracyjna w rynek (stopnie zasilania) powodują utrudnienia w działaniu firm i zwiększają nieprzewidywalność cen.
• Obligo giełdowe buduje wolumen i umożliwia kształtowanie się ceny referencyjnej
• Systemy wsparcia OZE, kogeneracji, efektywności energetycznej tworzą nowy segment rynku
• Socjalizacja kosztów terminala LNG, kontraktów długoterminowych na dostawy gazu ziemnego determinuje „ile jest miejsca na rynek”
• Taryfy utrudniają realną wycenę energii i ryzyk
• Operacyjna rezerwa mocy (ORM) wpływa na wycenę energii oraz promocję określonych rozwiązań
Przykładem skutków regulacji prawnych jest zmiana relacji cen bazowych i szczytowych w związku z ORM
5
Zmiana podaży przyczyniła się do zmian relacji cenowych na rynkach krótkoterminowych
ORM przyczyniła się do zmian cenowych na TGE…
0
5
10
15
20
25
30
2013
Ø 2012
2014 20152012
%
Ø 2015¹
Ø 2013
Ø 2014
Wp
row
adze
nie
OR
M
Spready pomiędzy POLPX spot base a POLPX spot peak
Determinanty ceny energii elektrycznej w Polsce mają charakter krajowy i międzynarodowy
Cena energii elektrycznej
Czynniki międzynarodowe Czynniki krajowe
Ceny paliw energetycznych (w tym węgla)
Ceny uprawnień środowiskowych Kurs waluty Rozwój połączeń transgranicznych Wolumen eksportu energii
elektrycznej do Polski Cena energii eksportowanej do Polski Koszt wymiany międzynarodowej Sezonowość wymiany
międzynarodowej Możliwość świadczenia usług na
rynku polskim przez zagraniczne podmioty
Ceny węgla energetycznego Zużycie paliw energetycznych Koszty pracy w sektorze
energetycznym Inwestycje w sektorze
energetycznym Koszty środowiskowe Miks energetyczny Wielkość popytu:
Tempo wzrostu gospodarczego Zmiany w zakresie
energochłonności przemysłu i gospodarstw domowych
Gra rynkowa na parkiecie giełdowym Czynniki o charakterze losowym
(awarie bloków, skrajne warunki atmosferyczne)
Ze względu na strukturę produkcji energii w Polsce istotne znaczenie mają ceny węgla kamiennego
7
162,5 TWh
Łączna produkcja
52,0%
5,6%
El. wodne
1,9% 1,7%
35,1%
Gaz ziemny El. Przemysłowe
(różne paliwa)
Wiatr i inne OZE
Węgiel brunatny
Węgiel kamienny
3,6%
Struktura produkcji energii elektrycznej w 2013 r.
87,1% produkcji energii elektrycznej
z węgla
Ceny węgla polskiego i zagranicznego
340
320
300
240
0
280
260
220
Q3
20
14
Q1
20
15
PLN/t
Q4
20
14
-34%
Q4
20
13
Q3
20
12
Q1
20
14
Q3
20
13
Q1
20
12
Q2
20
14
Q2
20
12
-17%
Q2
20
13
Q1
20
13
Q4
20
12
Q2
20
15
Źródło: URE, GPI
Węgiel RSAPolski węgiel
Ceny węgla zagranicznego maja pośrednie przełożenie na ceny węgla w Polsce
Ceny uprawnień emisyjnych będą miały coraz większy wpływ na ceny energii w Polsce
Cena uprawnień do emisji wahała się w ostatnich trzech latach
Polskie instalacje są dzisiaj wysokoemisyjne
Kw
ieci
eń 2
01
3
5,5
Paź
dzi
ern
ik 2
01
5
Lip
iec
20
13
5,0
4,0
6,0
Paź
dzi
ern
ik 2
01
4
Lip
iec
20
12
3,5
Kw
ieci
eń 2
01
5
Lip
iec
20
14
Paź
dzi
ern
ik 2
01
3
Styc
zeń
20
13
7,5
8,5
8,0
6,5
Paź
dzi
ern
ik 2
01
2
Kw
ieci
eń 2
01
4
Lip
iec
20
15
Styc
zeń
20
14
0,0
4,5
Styc
zeń
20
15
7,0
EUR/tCO2
+39%+92%+7%
Cena uprawnienia do emisji CO2 na EEX
Obecne stawki płacone są uprawnienia są znacznie niższe niż oczekiwania Komisji Europejskiej. Ponadto Polskę chroni okres derogacyjny
Cena uprawnień do emisji CO2 na rynku pierwotnym
0
150
250
100
200
50
ROBE
7 348
IEAT
911
SI
Mt CO2
4
FI
4
PTSK BGEE
1212
FR
13
CZ
17
GR
30
NL
31
ES
28
128
GB ITPL
58
DE
93
249
Wielkość emisji
1111111133245461010
31
0
20
40
DE ITPL
14
GRNL ESGB PT SI FIRO BGSKATEE IEBEFRCZ
Liczba emitentów w top 100
Łączny wolumen emisji 100 największych emitentów w UE
Źródło: EEX, KOBIZE
Badanie determinantów cen uwzględnić powinno jeszcze szereg czynników...
Zapotrzebowanie na energię zależy od koniunktury
Ceny krajowe uzależnione są także od wymiany międzynarodowej
Efektem badania determinantów cen energii może być przygotowanie wiarygodnych krótko-i średnioterminowych modeli prognostycznych
105
100
0
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
95
100
105
110
0
100
105
0
Zmiana PKB Zmiana produkcji energii elektrycznej
Rok poprzedni = 100
Roczne zmiany PKB i produkcji energii elektrycznej
4
2
6
0
12
10
8
14
TWh
Import
-10
-4
-12
-6
-2
-8
-14
20142013 2015
Eksport
Źródło: MFW, BP Statistical Review 2015, Eurostat
Agenda
• Uwarunkowania prawne
• Determinanty cen energii elektrycznej w Polsce
• Ceny energii w Polsce
• Źródła informacji o rynku energetycznym
Konsekwencją uwarunkowań o charakterze lokalnym są znaczne różnice cen energii w Europie
Ceny na RDN1 Ceny na RTT2
30 6055150 3525 5045402010
+20,2%
+2,8%
EUR/MWh
HUPX
+13,2%
APX (NL)
OTE +15,6%
N2EX
EPEX (DE, AT)
-59,3%
+41,3%
+3,8%
Nord Pool Spot
EPEX (FR)
TGE
+18,1%
Lipiec 2015Sierpień 2014
Czerwiec 2015 Sierpień 2015
1. Ceny na RDN stanowią średnią arytmetyczną dziennych indeksów bazowych. 2. Ceny dla EEX stanowią średnią arytmetyczną kursów zamknięcia dla rocznego kontraktu bazowego. Ceny TGE, PXE, Nasdaq OMX stanowią średnią ważoną cenę na RTT. Ceny HUPX stanowią średnią miesięczną ceną rocznego kontraktu bazowego. Źródło: giełdy
0 30 35 454025
PXE
b.d.
-9,3%
-7,7%
-7,8%
EUR/MWh
EEX (DE, AT) -8,9%
-23,2%
HUPX
TGE -9,9%
EEX (IT)
EEX (FR)
Nasdaq OMX
Kierunki zmian cen na europejskich giełdach są często zbieżne
Zmiany cen m/m na RDN1 Zmiany cen m/m na RTT2
1. Ceny na RDN stanowią średnią arytmetyczną dziennych indeksów bazowych. 2. Ceny dla EEX stanowią średnią arytmetyczną kursów zamknięcia dla rocznego kontraktu bazowego. Ceny TGE, PXE, Nasdaq OMX stanowią średnią ważoną cenę na RTT. Ceny HUPX stanowią średnią miesięczną ceną rocznego kontraktu bazowego. Źródło: giełdy
14
3
-35
21
-2
4
21
19
3
2
18
20
54
9
16
-3437
-11
-19
9
-8
-4
-15
-10
-60 20100 30-20-30-50 -40 5040-10 60
%
OTE
APX (NL)
N2EX
EPEX (FR)
Nord Pool Spot
EPEX (DE, AT)
HUPX
TGE
Zmiany cen (czerwiec) Zmiany cen (sierpień)Zmiany cen (lipiec)
1
0
1
0
-3
-6
3
3
-1
-2
1
0
-1
-4
-1
-2
-1
0
-3
-4-5-6 0 2-1-2 1931-3
%
PXE
HUPX
0b.d.
EEX (DE, AT)
EEX (FR)
Nasdaq OMX 19
EEX (IT)
TGE
Mniejszą zbieżnością charakteryzują się rynki terminowe
Ze względu na swoją specyfikę ceny na RTT na TGE są mniej zmienne niż ceny na RDN
Średnie miesięczne ceny na RDN i RTT na TGELi
pie
c 2
01
1
Maj
20
12
180
Styc
zeń
20
14
240
190
0
Mar
zec
20
15
Styc
zeń
20
15
Lip
iec
20
14
Wrz
esie
ń 2
01
3
Mar
zec
20
13
Lip
iec
20
15
170Li
sto
pad
20
12
Wrz
esie
ń 2
01
2
150
Mar
zec
20
14
Wrz
esie
ń 2
01
4
210
200
230
220
160
Wrz
esie
ń 2
01
5
Maj
20
15
List
op
ad 2
01
4
Maj
20
14
List
op
ad 2
01
3
Styc
zeń
20
12
Lip
iec
20
13
Maj
20
13
Styc
zeń
20
13
List
op
ad 2
01
1
Styc
zeń
20
11
Mar
zec
20
12
Wrz
esie
ń 2
01
1
Mar
zec
20
11
Lip
iec
20
12
Maj
20
11
RDN
RTT
PLN/MWh
Ceny na TGE ulegają wahaniom charakterystycznym dla grup produktowych. Istnieje zależność pomiędzy trendem na RDN i na RTT
Kontrakty z krótszym terminem dostawy charakteryzują większe wahania cen
Średnia cena kontraktów tygodniowych Średnia cena kontraktów miesięcznych
Średnia cena kontraktów kwartalnych Średnia cena kontraktów rocznych0
1/1
5
01
/14
04
/13
10
/12
01
/12
0
200
07
/12
150
2500
1/1
3
04
/12
01
/11
07
/11
07
/13
10
/13
04
/15
07
/15
10
/14
04
/11
10
/11
07
/14
04
/14
Ø 179
07
/11
04
/11
10
/13
01
/11
04
/15
10
/12
0
01
/14
07
/13
07
/14
07
/15
200
01
/13
10
/14
04
/14
07
/12
150
01
/15
04
/13
01
/12
250
04
/12
10
/11
Ø 178
04
/12
150
250
10
/11
04
/14
01
/14
01
/12
07
/11
07
/14
0
04
/15
01
/15
01
/13
04
/13
07
/15
10
/12
10
/14
07
/12
04
/11
07
/13
01
/11
10
/13
200
Ø 178
150
04
/14
07
/13
10
/11
04
/11
200
10
/14
07
/12
0
07
/15
04
/15
07
/14
01
/15
01
/14
10
/13
01
/13
10
/12
01
/12
07
/11
01
/11
250
04
/12
04
/13
Ø 183
Na rynku energii elektrycznej nie funkcjonuje tak widoczne zjawisko sezonowości jak na rynku gazu ziemnego
Agenda
• Uwarunkowania prawne
• Determinanty cen energii elektrycznej w Polsce
• Ceny energii w Polsce
• Źródła informacji o rynku energetycznym
Informacje związane z rynkiem energetycznym dostępne są w wielu źródłach
TGE jest giełdą zapewniającą obecnie nieodpłatnie najszerszy zakres informacji ze wszystkich giełd energetycznych w Europie
Źródła zapewniane przez TGE: Giełdowa Platforma Informacyjna Bieżące i archiwalne dane na stronie internetowej TGE Kurier TGE Raporty miesięczne
Źródła komercyjne: Reuters Bloomberg Publikacje Agencji Rynku Energii Płatne subskrypcje danych na giełdach energetycznych
Otwarte źródła informacji o rynkach energii: Urząd Regulacji Energetyki PSE Bezpłatne informacje na stronach giełd energii Raporty analityczne i okresowe
Źródła makroekonomiczne i prawne: GUS Eurostat Bazy aktów prawnych
Źródła informacji do analizy rynków energetycznych
Top Related