CHAVE ILUSTRADA PARA A IDENTIFICAÇÃO
DE ESPÉCIES DE HELICOTYLENCHUS
O gênero Helicotylenchus Steiner, 1945 compreende mais de uma centena de espécies, sendo algumas delas de validade discutível. São muito
frequentes tanto em solos cultivados como em biomas não perturbados, mas umas poucas – como H. multicinctus - causam danos severos às plantas
hospedeiras e impõem perdas vultosas aos produtores rurais, adquirindo status de “reais fitopatógenos”. Por vezes, são de ocorrência tão comum
nos solos cultivados que, nas amostras coletadas e processadas para fins nematológicos, raramente não estão presentes; é o caso de H. dihystera.
Podem atuar como semiendoparasitas ou endoparasitas, dependendo da planta hospedeira e/ou do órgão vegetal infectado. Os níveis populacionais
– no solo e/ou nas raízes ou outros órgãos vegetais amostrados - também podem variar bastante.
A identificação do gênero é relativamente simples de ser feita pelo método clássico, baseado na análise da morfologia/morfometria dos espécimes.
Todavia, ao nível específico, a tarefa se torna bem mais complexa, haja vista o elevado número de espécies descritas aceitas como válidas. A lista
nominal destas constará deste material, mais à frente.
São vários os artigos científicos ou capítulos de livros em que a taxonomia de Helicotylenchus já foi tratada ao longo das últimas cinco décadas. Uma
primeira efetiva tentativa de contribuir nesse sentido foi dada por S. A. Sher, que publicou em 1966, no periódico Nematologica, o clássico trabalho
“Revision of the Hoplolaiminae (Nematoda) VI. Helicotylenchus Steiner, 1945”, incluindo chave para a separação das espécies até então conhecidas.
A partir dali, o assunto foi alvo, de tempos em tempos, de novas incursões por diversos nematologistas, com os objetivos de: i) reavaliação periódica
da validade dos muitos taxa descritos; ii) discussão a respeito dos caracteres morfológicos e dados morfométricos de maior utilidade nas descrições
das espécies; e iii) proposição de novas chaves, dicotômicas e/ou ilustradas, devidamente atualizadas. Entre eles, se incluem Fortuner
(1984)/”Morphometrical variability in Helicotylenchus Steiner, 1945, 6. Value of the characters used for specific identification”, Boag & Jairajpuri
(1985)/”Helicotylenchus scoticus n. sp. and a conspectus of the genus Helicotylenchus Steiner, 1945”, Fotedar & Kaul (1985)/”A revised key to the
species of the genus Helicotylenchus Steiner, 1945” e, mais recentemente, Uzma; Nasira; Firoza & Shahina (2015)/”Review of the genus
Helicotylenchus Steiner, 1945 (Nematoda: Hoplolaimidae) with updated diagnostic compendium”. A presente chave se baseia principalmente neste
último artigo, tendo sido adaptada a partir dele e livremente traduzida ao português.
A apresentação inicia-se com lista nominal das espécies, atualizada até 2015, incluindo-se os respectivos descritores. Na sequência, está inserida tabela
contendo, para cada uma das espécies, os principais dados morfológicos e morfométricos das fêmeas. Além dos valores tradicionais (L, a, b, c, c´,
V, DGO e comprimento do estilete bucal), há vários outros citados em inglês de forma abreviada, estando tais abreviaturas explicadas devidamente
logo após o final da tabela. Por fim, constam figuras esquemáticas (obtidas das descrições originais) das regiões anterior e caudal de todas as
espécies, ordenadas alfabeticamente com base nos epítetos respectivos.
LISTA NOMINAL DAS ESPÉCIES DE HELICOTYLENCHUS (n = 230) ATÉ 2015
COM OS RESPECTIVOS DESCRITORES
(as muitas espécies tidas como sinônimas de diversas das espécies abaixo alistadas, não foram ora incluídas)
Espécie-tipo: Helicotylenchus dihystera (Cobb, 1893) Sher, 1961
Outras espécies:
H. abuharazi Zeidan & Geraert, 1990
H. abunaamai Siddiqi, 1972
H. acunae Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. acutucaudatus Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. acutus Tebenkova, 1983
H. affinis (Luc, 1960) Fortuner, 1984
H. africanus (Micoletzky, 1916) Andrássy, 1958
H. agricola Elmiligy, 1970
H. alinae Khan, Singh & Lal, 1998
H. amabilis Volkova, 1987
H. amplius Anderson & Eveleigh, 1981
H. angularis Mulk & Siddiqi, 1982
H. anhelicus Sher, 1966
H. annobonensis (Gadea, 1960) Siddiqi, 1972
H. apiculus Roman, 1965
H. aquili Khan & Nanjappa, 1972
H. arachisi Mulk & Jairajpuri, 1975
H. areolatus Van den Berg & Heyns, 1975
H. arliani Khan, Singh & Lal, 1998
H. assamensis Saha, Lal, Singh, Kaushal & Shama, 2000
H. astriatus Khan & Nanjappa, 1972
H. atlanticus Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. attenuatus Siddiqi, 1995
H. australis Siddiqi, 1972
H. babikeri Zeidan & Geraert, 1990
H. bambesae Elmiligy, 1970
H. bajoriensis Saha, Singh, Lal & Kaushal, 2002
H. belli Sher, 1996
H. belurensis Singh & Khera, 1979
H. bifurcatus Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. bihari Mulk & Jairajpuri, 1975
H. brassicae Rashid, 1972
H. brevis (Whitehead, 1958) Fortuner, 1984
H. brevicaudatus Jain, Siddiqi & Parihar, 2000
H. caipora Monteiro & Mendonça, 1972
H. californicus Sher, 1966
H. canadensis Waseem, 1961
H. canalis Sher, 1966
H. caroliniensis Sher, 1966
H. caudatus Sultan, 1985
H. cavenessi Sher, 1966
H. cedreus Volkova, 1987
H. certus Eroshenko & Nguen Vu Thanh, 1981
H. cheni (Zhu, Lan, Hu, Yan & Wang, 1991) n. comb.
H. clarkei Sher, 1966
H. coffae Eroshenko & Nguen Vu Thanh, 1981
H. concavus Roman, 1961
H. conicephalus Siddiqi, 1972
H. conicus Baidulova, 1981
H. constrictus Tarnita, Gambhir & Bina, 2012
H. coomansi Ali & Loof, 1975
H. cornurus Anderson, 1974
H. craigi Knobloch & Laughlin, 1973
H. crassatus Anderson, 1973
H. crenacauda Sher, 1966
H. crotonii Jain, Siddiqui & Parihar, 2000
H. curatus Marais, Berg, Swart & Tiedt, 2004
H. curvatus Roman, 1965
H. curvicaudatus Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. cuspicaudatus Saha, Lal, Singh, Kaushal & Sharma, 2000
H. delanus Marais, 1998
H. delhiensis Khan & Nanjappa, 1972
H. densibullatus Siddiqi, 1972
H. depressus Yeates, 1967
H. digitatus Siddiqi & Husain, 1964
H. digitiformis Ivanova, 1967
H. dignus Eroshenko & Nguen Vu Thanh, 1981
H. digonicus Perry in Perry, Darling & Thorne, 1959
H. discocephalus Firoza & Maqbool, 1993
H. distinctus Mohilal, Anandi & Dhanachand, 1998
H. dolichodoryphorus Sher, 1966
H. dumicola Siddiqi, 1995
H. egyptiensis Tarjan, 1964
H. elegans Roman, 1965
H. eletropicus Darekar & Khan, 1980
H. erythrinae (Zimmermann, 1904) Golden, 1956
H. exallus Sher, 1966
H. falcatus Eroshenko & Nguen Vu Thanh, 1981
H. fericulus Siddiqi, 1995
H. ferus Eroshenko & Nguen Vu Thanh, 1981
H. gerti Marais, Mekette & Tiedt, 2005
H. girus Saha, Chawla & Khan, 1974
H. goldeni Sultan & Jairajpuri, 1979
H. goodi Tikyani, Khera & Bhatnagar, 1969
H. graminophilus Fotedar & Mahajan, 1974
H. gratus Patil & Khan, 1983
H. gulabi Jain, Siddiqui & Parihar, 2000
H. haki Fotedar & Mahajan, 1974
H. handooi Khan, Ghazi & Soomro, 2008
H. hazratbalensis Fotedar & Handoo, 1974
H. holguinensis Sagitov, Sampedro, Santos & Paneke, 1978
H. hoplocaudus Manjrekar, 1972
H. hydrophilus Sher, 1966
H. impar Prasad, Khan & Chawla, 1965
H. imperialis Rashid & Khan, 1972
H. incisus Darekar & Khan, 1978
H. indentatus Chaturvedi & Khera, 1979
H. indenticaudatus Mulk & Jairajpuri, 1975
H. indicus Siddiqi, 1963
H. inifatis Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. insignis Khan & Basir, 1964
H. intermedius (Luc, 1960) Fortuner, 1984
H. interrogativus Eroshenko, 1981
H. issykkulensis Sultanalieva, 1983
H. jammuensis Fotedar & Mahajan, 1974
H. jasminii Jain, Siddiqui & Parihar, 2000
H. jojutlensis Zavaleta-Mejia & Sosa Moss, 1979
H. kashmirensis Fotedar & Handoo, 1974
H. kermarreci Marais, Berg, Queneherve & Tiedt, 2000
H. kherai Kumar, 1982
H. krugeri Van den Berg & Heyns, 1975
H. labiatus Roman, 1965
H. labiodiscinus Sher, 1966
H. laevicaudatus Eroshenko & Nguen Vu Thanh, 1981
H. leiocephalus Sher, 1966
H. lemoni Firoza & Maqbool, 1996
H. limarius Eroshenko, Nguen Ngok Tyan, Nguen Vu Thank & Doan Kan, 1985
H. limatus Siddiqi, 1995
H. lissocaudatus Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. lobus Sher, 1966
H. longicaudatus Sher, 1966
H. macronatus Mulk & Jairajpuri, 1975
H. macrostylus Marias & Queneherve, 1996
H. magnicephalus Phukan & Sanwal, 1981
H. marethae Marais, Queneherve, Tiedt & Meyer, 2013
H. martini Sher, 1966
H. meloni Firoza & Maqbool, 1994
H. microcephalus Sher, 1966
H. microdorus Prasad, Khan & Chawla, 1965
H. microtylus Firoza & Maqbool, 1993
H. minutus van den Berg & Cadet, 1984
H. minzi Sher, 1966
H. monstruosus Eroshenko, 1984
H. montanus Teben'kova, 1983
H. morasii Darekar & Khan, 1980
H. mucrogaleatus Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. mucronatus Siddqi, 1964
H. multicinctus (Cobb, 1893) Golden, 1956
H. iperoiguensis (Carvalho, 1956) Andrássy, 1958
H. mundus Siddiqi, 1995
H. neoformis (Siddiqi & Husain, 1964) Fortuner, 1984
H. neopaxilli Inserra, Vovlas & Golden, 1979
H. nigeriensis Sher, 1966
H. nitens Siddiqi, 1995
H. notabilis Eroshenko & Nguen Vu Thanh, 1981
H. obliquus Maqbool & Shahina, 1986
H. obtusicaudants Darekar & Khan, 1978
H. oleae Inserra, Vovlas & Golden, 1979
H. orthosomaticus Siddiqi, 1972
H. oryzae Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. oscephalus Anderson, 1979
H. parabelli Volkova, 1987
H. paracanalis Sauer & Winoto, 1975
H. paraconcavus Rashid & Khan, 1972
H. paracrenacauda Phukan & Sanwal, 1981
H. paradihysteroides Darekar & Khan, 1979
H. paragirus Saha, Chawla & Khan, 1974
H. paraplatyurus Siddiqi, 1972
H. parapteracercus Sultan, 1981
H. pasohi Sauer & Winoto, 1975
H. paxilli Yuen, 1964
H. persiaensis Kashi & Karegar, 2014
H. persici Saxena, Chhabra & Joshi, 1972
H. pisi Swarup & Sethi, 1968
H. planquettei Marais & Queneherve, 1999
H. platyurus Perry in Perry, Darling & Thorne, 1959
H. plumariae Khan & Basir, 1964
H. pricei Siddiqi, 1995
H. pseudodigonicus Szczygiel, 1970
H. pseudopaxilli Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. pseudorobustus (Steiner, 1914) Golden, 1956
H. pteracercus Singh, 1971
H. rajcolagri Jain, Siddiqui & Parihar, 2000
H. raskii Naraynaswamy, 1987
H. retusus Siddiqi & Brown, 1964
H. reversus Sultan, 1985
H. reynosus Razjivin, O'Relly & Milian, 1973
H. rohtangus Jairajpuri & Baqri, 1973
H. ryzhikovi Kulinich, 1986
H. sacchari Razjivin, O'Relly & Milian, 1973
H. saccharumi Jam, Upadhyay & Singh, 1986
H. sagitovi Fortuner, Merny & Roux, 1981
H. samorensis Jain, Siddiqui & Parihar, 2000
H. sandersae Ali & Loof, 1975
H. saxeus Siddiqi, 1995
H. scoticus Boag & Jairajpuri, 1985
H. serenus Siddiqi, 1963
H. seshadrii Singh & Khera, 1979
H. shakili Sultan, 1981
H. sharafati Mulk & Jairajpuri, 1975
H. sheri Jam, Upadhyay & Singh, 1975
H. shervarayensis Giribabu & Saba, 2002
H. sieversii Razjivin, 1971
H. silvaticus Lal & Khan, 1989
H. similis Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. solani Rashid, 1972
H. sparsus Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. spitsbergensis Loof, 1971
H. steineri Fotedar & Mahajan, 1974
H. striatus Firoza & Maqbool, 1994
H. stylocercus Siddiqi & Pinochet, 1979
H. subterminalis Siddiqi, 1995
H. subtropicalis Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. tangericus Sultan, 1981
H. teres Gaur & Prasad, 1972
H. thornei Roman, 1965
H. trapezoidicaudatus Fotedar & Kaul, 1985
H. tropicus Roman, 1965
H. truncatus Roman, 1965
H. tumidicaudatus Phillips, 1971
H. tunisiensis Siddiqi, 1964
H. unicum Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. urobelus Anderson, 1978
H. ussuriensis Eroshenko, 1981
H. valdeclarus (Orton Williams, 1983) Ebsary, 1991
H. valecus Sultan, 1981
H. variabilis Phillips, 1971
H. varicaudatus Yuen, 1964
H. variocaudatus (Luc, 1960) Fortuner, 1984
H. ventroprojectus Patil & Khan, 1983
H. verecundus Zarina & Maqbool, 1991
H. verrucosus Fernandez, Razjivin, Ortega & Quincosa, 1980
H. vindex Siddiqi, 1995
H. vulgaris Yuen, 1964
H. wajihi Sultan, 1981
H. whiteheadi (Ganguly & Khan, 1987) Firoza & Maqbool, 1994
H. willmottae Siddiqi, 1972
H. wilmae Marais, Gaidashova & Tiedt, 2008
H. zeidani Elbadri, Moon, Wani, Bukhari, Lee & Choo, 2009
TABELA CONTENDO DADOS MORFOLÓGICOS E MORFOMÉTRICOS DE FÊMEAS
DAS ESPÉCIES DE HELICOTYLENCHUS TIDAS COMO VÁLIDAS E ALISTADAS
ANTES (TABLE 2); EXPLICAÇÕES SOBRE ALGUMAS DAS ABREVIATURAS
USADAS APARECEM NA PÁGINA SEGUINTE AO FINAL DA TABELA.
ABREVIATURAS
Hábito ou forma do corpo do exemplar, após morto (= Habitus)
A = Arqueado; A-C = Arqueado ou em forma de C
LS = Em espiral livre; OC = quase em círculo; OS = espiral aberta; S = espiral típica
SA = levemente arqueado; SC = curvado em espiral; VA= arqueado ventralmente
Formato dos nódulos basais do estomatoestilete (= Stylet knobs shape)
AC = Côncavo anteriormente; AD = Dirigido anteriormente; AI = Indentado anteriormente; AMA =
Amalgamado; ANC = em forma de âncora; ANG = Formato angular; CUP = forma de xícara.
F = Achatado
FA = Achatado anteriormente; F-C = Achatado a côncavo; F-I = Achatado a indentado/denteado;
F-SC = Achatado a ligeiramente recurvado; I = Indentado/denteado;
OR = arredondado projetando-se anteriormente; R = arredondado;
R-FA = arredondado a achatado anteriormente; R-SD = arredondado a inclinado para baixo;
R-SE = arredondado a ligeiramente alongado; SD= inclinado para baixo
Forma do término/extremidade anterior do corpo (= Head shape)
AF = Achatado anteriormente; CF = Conoide-achatado; CON = Conoide; CONI = Cônico;
CR = Conoide-arredondado; CT = Cônico-truncado; H = Hemisférico;
IN = Indistinto; R = Arredondado; SM = Liso / sem anelação; T = Truncado.
Forma da cauda (= Tail shape)
AT-EC = Afilada / conoide alongada; BC = conoide / alargada;
BH = Largamente hemisférica; BLC = conoide, com término abrupto;
BL-R = arredondada, com término abrupto; BR = largamente arredondada;
CC = Conoide-convexa; CLA = Clavada; CON = Conoide; CONI = Cônica;
CON-VA = Conoide, arqueada ventralmente;
CUR = Recurvada; CYL = Cilíndrica;
DC = Recurvada dorsalmente; DIGI = Digitada;
D-SF = levemente achatada pelo lado dorsal;
H = Hemisférica; IND = Indentada/denteada;
IR = Irregular; L = Alargada
MUC = Mucronada; NOT = Chanfrada
OBT = Obtusa; PT = Afilando-se em ponta;
R = Arredondada; RT = Com término arredondado
SCY = Subcilíndrica; SH = Curta / breve;
SL-C = Levemente convexa;
SP = De término pontiagudo;
SRT = Lisa, com término arredondado;
SYM = De formato simétrico; T = Truncada;
TAP = Progressivamente afilada;
TC = Afilando-se em cone; TRAP = Trapezoide;
VP = Com projeção ventral
P Fasmídio
IN = Indistinto
/ = Nº de anéis anteriormente (à esquerda) e nº de anéis
posteriormente ao ânus (à direita do travessão)
Machos
ABS = Ausentes; PRS = Presentes
Ramo uterino pós genital das fêmeas (= Female PGB)
D = Degenerado; F = Funcional
NF = Não funcional; PUS = saco uterino posterior
Fig. No.
NA= não disponível
REGIÕES ANTERIOR E POSTERIOR DE FÊMEAS DAS ESPÉCIES DE
(relacionados em ordem alfabética do epíteto específico)
1. H. abuharazi 2. H. abunaamai
5. H. acutus 6. H. affinis
REGIÕES ANTERIOR E POSTERIOR DE FÊMEAS DAS ESPÉCIES DE HELICOTYLENCHUS
(relacionados em ordem alfabética do epíteto específico)
3. H. acunae 4. H. acutucaudatus
7. H. africanus 8. H. agricola
9. H. alinae 10. H. amabilis
13. H. anhelicus 14. H. annobonensis
11. H. amplius 12. H. angularis
15. H. apiculus 16. H. aquili
17. H. arachisi 18. H. areolatus
21. H. astriatus 22. H. atlanticus
19. H. arliani 20. H. assamensis
23. H. attenuatus 24. H. australis
25. H. babikeri 26. H. bambesae
29. H. bifurcatus 30. H. bihari
27. H. belli 28. H. belurensis
31. H. brevis 32. H. brevicaudatus
33. H. caipora 34. H. californicus
37. H. caroliniensis 38. H. caudatus
35. H. canadensis 36. H. canalis
39. H. cavenessi 40. H. cedreus
41. H. certus 42. H. clarkei
45. H. conicephalus 46. H. conicus
43. H. coffae 44. H. concavus
47. H. constrictus 48. H. coomansi
49. H. cornurus 50. H. craigi
53. H. crotonii 54. H. curatus
51. H. crassatus 52. H. crenacauda
55. H. curvatus 56. H. curvicaudatus
57. H. cuspicaudatus 58. H. delanus
61. H. depressus 62. H. digitatus
59. H. delhiensis 60. H. densibullatus
63. H. digitiformis 64. H. dignus
65. H. digonicus 66. H. dihystera 67.
69. H. dumicola 70. H. egyptiensis
67. H. discocephalus 68. H. dolichodoryphorus
71. H. elegans 72. H. eletropicus
73. H. erythrinae 74. H. exallus
77. H. ferus 78. H. gerti
75. H. falcatus 76. H. fericulus
79. H. girus 80. H. goldeni
81. H. goodi 82. H. graminophilus
85. H. haki 86. H. handooi 87.
83. H. gratus 84. H. gulabi
87. H. hazratbalensis 88. H. holguinensis
89. H. hydrophilus 90. H. impar
93. H. indentatus 94. H. indenticaudatus
91. H. imperialis 92. H. incisus
indenticaudatus 95. H. indicus 96. H. inifatis
97. H. insignis 98. H. intermedius
101. H. jammuensis 102. H. jasminii
99. H. interrogativus 100. H. issykkulensis
H. jasminii 103. H. jojutlensis 104. H. kashmirensis
105. H. kermarreci 106. H. kherai
109. H. labiodiscinus 110. H. laevicaudatus
107. H. krugeri 108. H. labiatus
H. laevicaudatus 111. H. leiocephalus 112. H. lemoni
113. H. limarius 114. H. limatus
117. H. longicaudatus 118. H. macronatus
115. H. lissocaudatus 116. H. lobus
H. macronatus 119. H. macrostylus 120. H. magnicephalus
121. H. marethae 122. H. martini
125. H. microdorus 126. H. microtylus
123. H. meloni 124. H. microcephalus
microtylus 127. H. minutus 128. H. minzi
129. H. monstruosus 130. H. montanus
133. H. mucronatus 134. H. multicinctus
131. H. morasii 132. H. mucrogaleatus
tus 135. H. mundus 136. H. neoformis
137. H. neopaxilli 138. H. nigeriensis
141. H. obliquus 142. H. obtusicaudatus
139. H. nitens 140. H. notabilis
H. obtusicaudatus 143. H. oleae 144. H. orthosomaticus
145. H. oryzae 146. H. oscephalus
149. H. paraconcavus 150. H. paracrenacauda
oscephalus 147. H. parabelli 148. H. paracanalis
H. paracrenacauda 151. H. paradihysteroides 152. H. paragirus
153. H. paraplatyurus 154. H. parapteracercus
157. H. persiaensis 158. H. persici
parapteracercus 155. H. pasohi 156. H. paxilli
159. H. pisi 160. H. planquettei
161. H. platyurus 162. H. plumariae
165. H. pseudopaxilli 166. H. pseudorobustus
163. H. pricei 164. H. pseudodigonicus
pseudorobustus 167. H. pteracercus 168. H. rajcolagri
169. H. retusus 170. H. reversus
173. H. ryzhikovi 174. H. sacchari
171. H. reynosus 172. H. rohtangus
175. H. saccharumi 176. H. sagitovi
177. H. samorensis 178. H. sandersae
181. H. serenus 182. H. seshadrii
179. H. saxeus 180. H. scoticus
183. H. shakili 184. H. sharafati
185. H. sheri 186. H. shervarayensis
189. H. similis 190. H. solani
187. H. sieversii 188. H. silvaticus
191. H. sparsus 192. H. spitsbergensis
193. H. steineri 194. H. striatus
197. H. subtropicalis 198. H. tangericus
195. H. stylocercus 196. H. subterminalis
199. H. teres 200. H. thornei
201. H. trapezoidicaudatus 202. H. tropicus
205. H. tunisiensis 206. H. unicum
203. H. truncatus 204. H. tumidicaudatus
207. H. urobelus 208. H. ussuriensis
209. H. valdeclarus 210. H. valecus
213. H. variocaudatus 214. H. ventroprojectus
211. H. variabilis 212. H. varicaudatus
ventroprojectus 215. H. verecundus 216. H. verrucosus
217. H. vietnamiensis 218. H. vindex
221. H. whiteheadi 222. H. willmottae
219. H. vulgaris 220. H. wajihi
willmottae 223. H. wilmae 24. H. zeidani
Literatura de Referência para Consulta
Boag, B. & Jairajpuri, M.S. 1985. Helicotylenchus scoticus n. sp. and a conspectus of the genus Helicotylenchus Steiner, 1945 (Tylenchida: Nematoda).
Systematic Parasitology 7, 47-58.
Firoza, K. & Maqbool, M.A. 1996. Description of Helicotylenchus lemoni n. sp. (Nematoda: Hoplolaimidae) with a key to species of Pakistan. Pakistan
Journal of Nematology 14, 83-88.
Fotedar, D.N. & Kaul, V. 1985. A revised key to the species of the genus Helicotylenchus Steiner, 1945. Indian Journal of Nematology 15, 138-147.
Siddiqi, M.R. 2000. Tylenchida: Parasites of plants and insects. Commonwealth Agricultural Bureaux, Farnham Royal, London, 645 pp.
Uzma, I; Nasira, K.; Firoza, K.; Shahina, F. 2015. Review of the genus Helicotylenchus Steiner, 1945 (Nematoda: Hoplolaimidae) with updated diagnostic
compendium. Pakistan Journal of Nematology 33(2): 115-160.
Top Related