CENTRUM EDUKACJI ARTYSTYCZNEJ
WARSZAWA
RAPORT
Z BADAŃ WYNIKÓW NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW:
„ZASADY MUZYKI” I „LITERATURA MUZYCZNA”
W SZKOŁACH MUZYCZNYCH II STOPNIA
W POLSCE
Warszawa 2006
2
Spis treści:
1. Wstęp ………………………………………………………….. str 3
2. Organizacja badań ……………………………………………….. 3
3. Frekwencja uczniów …………………………………………….... 4
4. Prezentacja wyników testów …………………………………… 6
5. ZASADY MUZYKI:
a. Narzędzie badawcze – test ………………………………… 7
b. Wyniki testu :
1. średnie regionalne ……………………………. 9
2. tabela różnic regionalnych ………………… 10
3. średnie zadań testowych …………………… 11
4. wyniki kolejnych zadań ……………………. 12
5. rozpiętość wynikowa zadań ……………….. 20
6. wyniki w typach szkół ……………………… 21
6. LITERATURA MUZYCZNA:
a. Narzędzie badawcze – test ……………………………….. 22
b. Wyniki testu:
1. średnie regionalne …………………………... 24
2. tabela różnic regionalnych …………………. 25
3. średnie zadań testowych ……………………. 26
4. opisy poszczególnych zadań ………………… 27
5. rozpiętość wynikowa zadań ………………… 37
6. wyniki w typach szkół ………………………. 38
3
Wstęp
W roku szkolnym 2005/2006 Centrum Edukacji Artystycznej przeprowadziło
badania wyników nauczania przedmiotów „Literatura Muzyczna” oraz „Zasady
Muzyki” we wszystkich szkołach II stopnia /PSM II st., OSM II st./ w Polsce.
Celem badań była diagnoza poziomu nauczania dwóch przedmiotów
ogólnomuzycznych w poszczególnych szkołach, regionach i typach szkół. Oczekiwano
przede wszystkim odpowiedzi na pytanie – czy i w jakim zakresie realizowana jest
podstawa programowa dla tych przedmiotów.
Testy były pisemne. Test z Zasad Muzyki polegał głównie na pracy z tekstem
muzycznym, test z Literatury Muzycznej na odpowiedziach po wysłuchaniu utworów
/lub ich fragmentów/ prezentowanych na płycie CD.
Badania w takim zakresie zostały przeprowadzone po raz pierwszy.
Przestawiany Raport opracowali: Janusz Bogdan Lewandowski – wizytator CEA oraz
Teresa Taradejna – nauczyciel PSM I i II st. w Olsztynie.
Organizacja badań
Przebadano testami wszystkie szkoły II stopnia w Polsce, które w roku szkolnym
2005/2006 posiadały absolwentów dwóch przedmiotów: Zasady Muzyki i Literatura
Muzyczna. Z zasady byli to absolwenci klasy drugiej szkoły II stopnia.
Badaniami objęto 1938 uczniów co stanowi 86,94 procent (%) całej
populacji liczącej w tym roku szkolnym 2229 uczniów klasy drugiej.
Termin przeprowadzenia badań (kwiecień – czerwiec 2006 roku) dał możliwość
sprawdzenia rzeczywistych osiągnięć uczniów z tych przedmiotów oraz stwarzał wysokie
prawdopodobieństwo zrealizowania przed nauczycieli prowadzących wszystkich treści
nauczania zawartych w podstawie programowej.
Badania zostały przeprowadzone przez zespół powołany przez wizytatora
Centrum Edukacji Artystycznej – Janusza B.Lewandowskiego. W jego skład weszły
następujące osoby:
1. Małgorzata Bednarek – wizytator CEA
2. Krystyna Karcz – wizytator CEA
3. Andrzej Kocielski – nauczyciel PSM I i II st. w Zabrzu
4. Ewa Nestorowicz – nauczyciel PSM I i II st. W Żyrardowie
5. Waldemar Ogrodniczak – wizytator CEA
6. Małgorzata Ostrowska – nauczyciel ZSM w Przemyślu
7. Ewa Skibińska – nauczyciel PSM I i II st. w Zabrzu
8. Teresa Taradejna – nauczyciel PSM I i II st. W Olsztynie
Członkowie zespołu przeprowadzającego test przeprowadzały go w terminach
uzgodnionych z wizytatorami regionalnymi i szkołami.
4
Wszystkie testy z „Zasad Muzyki” zostały sprawdzone i ocenione przez jedną
osobę – Julitę Pałys (nauczyciel PSM I i II st. w Olsztynie); testy z „Literatury
Muzycznej” – Teresę Taradejna. Wykluczyło to różną ocenę realizacji zadań.
Frekwencja uczniów
Założono przeprowadzenie badań we wszystkich szkołach II stopnia w Polsce,
aktualnie posiadających absolwentów /z zasady 2 klasa/ przedmiotów „Literatura
Muzyczna” i „Zasady Muzyki”.
W badaniach wzięło udział 86,94 % (procent) uczniów.
Poniższy wykres obrazuje w jakim procencie (%) szkół w Polsce w badaniu testowym
wzięło udział 100 % uczniów, ile w przedziale od 90 do 99 %, i.t.d. ……………….
Frekwencja w szkołach
poniżej 50 procent
3%powyżej 50 procent
4%
powyżej 70 procent
12%
powyżej 60 procent
8%
powyżej 80 procent
23%powyżej 90 procent
23%
100 procent
27%
5
Kolejny wykres wskazuje, przy średniej frekwencji 86,94, poziom frekwencji w
poszczególnych regionach. Średnią najbliższą ogólnej uzyskano w regionie
warmińsko-mazurskim (86,3). Najwyższą w regionach: łódzkim i podlaskim /92,7/.
Najniższą w regionie kujawsko-pomorskim /61,7/.
Średnie frekwencji w regionach
89,2
61,7
84,1
79,0
92,7
81,9
87,9
82,2
92,7
85,984,1
88,7
73,9
91,9
87,5
86,3
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
90,0
100,0
DLS KPM LBL LBU ŁDZ MAZ MŁP OPL PDL PKR POM SLK SWK WKP WMZ ZPM
6
Prezentacja wyników testów
W głównych rozdziałach Raportu poświęconch Zasadom Muzyki oraz
Literaturze Muzycznej prezentujemy kolejno: narzędzie /test/, którym posłużono się w
czasie badań, średnie regionalne, tabele różnic regionalnych, średnie wszystkich zadań
testowych, rozpiętość zadań oraz średnie dla różnych typów szkół.
Jako załączniki do Raportu dołączone są tabele prezentujące kolejno:
1. Wyniki od najwyższego do najniższego w poszczególnych szkołach z Zasad
Muzyki. /tabela nr 1/
2. Wyniki szkół w podziale regionalnym. /tabela nr 2/
3. Wyniki od najwyższego do najniższego w poszczególnych szkołach z
Literatury Muzycznej. /tabela nr 3/
4. Wyniki szkół w podziale regionalnym. /tabela nr 4/
Przyjęto zasadę prezentacji wyników cyfrą wyrażającą procent (%) dobrze wykonanych
poszczególnych zadań testowych oraz całego testu. Cyfra ta jest wynikiem przeliczenia
systemu punktowego na procentowy w skali od 0% do 100%. Wynik ten jest ustalony
dla wszystkich danych prezentowanych na wykresach i tabelach.
Kolumny tabel zawierają kolejno następujące dane:
liczba porządkowa
cyfrowy kod szkoły
nazwa szkoły /miejscowość/
typ szkoły /2 - PSM II ST., 0 – OSM II ST./
region Polski /skrót/
wyniki procentowe poszczególnych zadań testowych
wynik uzyskany przez szkołę (cyfra, średnia
arytmetyczna prosta, wskazująca poziom poprawnie
zrealizowanych zadań testowych wyrażony w
procentach)
liczba uczniów w szkole a danej klasie
liczba uczniów biorąca udział w teście
wyrażona w procentach frekwencja uczniów podczas
testu
W dole tabel przedstawiono średnie arytmetyczne dla poszczególnych zadań oraz
frekwencji.
Dodatkowo w wybranych tabelach przeliczono system procentowy na:
a. system punktowy (0-25)
b. system ocen /z plusami/ (1-6)
7
Zasady Muzyki
a/ Narzędzie badawcze - Test.
Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 19 sierpnia 2002 roku /Dziennik Ustaw
nr 138, poz. 1164/ w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa
artystycznego, wskazuje cele nauczania oraz kwalifikacje absolwenta jakie powinny być
realizowane i zdobywane przez uczniów szkół muzycznych II stopnia. Cele te i
zdobywanie kwalifikacji realizowane jest w ramach wszystkich przedmiotów i przez
cały cykl kształcenia podczas drugiego etapu edukacyjnego. Osiągnięcie niektórych z
nich jest możliwe w dużej mierze poprzez realizację treści programowych zawartych w
ramach przedmiotów: Zasady Muzyki i Literatura Muzyczna.
Przedmiot Zasady Muzyki zgodnie z Ustawą porusza następujące treści:
1. Cechy materiału dźwiękowego i elementy notacji muzycznej.
2. Skale:
1) Systemu dur-moll
2) Modalne
3) Pozostałe
3. Metrorytmika.
4. Interwały i akordy.
5. Agogika, dynamika, artykulacja.
6. Podstawowe elementy muzyki.
Test z Zasad Muzyki, przeprowadzony w tym roku szkolnym, sprawdzał osiągnięcia
uczniów zgodnie ze wskazanym Rozporządzeniem. Poszczególne zadania testowe
odpowiadały zapisom Ustawy co obrazuje poniższa tabela:
Osiągnięcia uczniów zapisane w
Podstawie Programowej /Dziennik
Ustaw nr. 138/:
Zadania testowe:
1. Umiejętność zdefiniowania
podstawowych cech dźwięku, zasad
pisowni muzycznej (pięciolinia,
klucze, nazwy oktaw i inne),
sposobów zapisywania nut i pauz.
Zad. 3. Dopełnij pauzą /pauzami/ podany
poniżej przebieg rytmiczny.
Zad. 4. Zaproponuj przebieg wartości
rytmicznych w podanym schemacie.
Zad. 9. Nazwij występujące w utworze
klucze muzyczne. (praca z partyturą)
8
2. Umiejętność definiowania określeń:
„skala”, „gama”, „tonacja”,
budowy skal systemu dur-moll we
wszystkich odmianach,
pokrewieństwa tonacji i koła
kwintowego. Umiejętność
definiowania i budowania skali
pentatonicznej, skal starogreckich,
średniowiecznych, skali
całotonowej, chromatycznej,
cygańskiej i góralskiej. Umiejętność
budowania trójdźwięków (w tym
trójdźwięków triady),
czterodźwięków i pięciodźwięków
oraz rozwiązywania dominanty
septymowej.
Zad. 5. Napisz na pięciolinii gamy: Des-
dur, gis-moll – eolską /naturalną/.
Zad. 6. Napisz triadę w tonacji f-moll
/harmonicznej/.
Zad. 11. Partie fl i vl napisane są w dwóch
różnych skalach. Po analizie pierwszych
czterech taktów utworu zapisz te skale na
pięciolinii i podaj ich nazwy. (praca z
partyturą)
Zad. 14. Przeanalizuj trójdźwięki w
ostatnich dwóch taktach utworu. Określ
ich tryb i przewrót. Odpowiedzi nanieś w
partyturze. (praca z partyturą)
3. Umiejętność definiowania
podstawowych pojęć
metrorytmicznych. Umiejętność
określania podziału wartości
rytmicznych (dwójkowego,
trójkowego i innych). Umiejętność
grupowania wartości rytmicznych
w różnego rodzaje taktach.
Zad. 3. Dopełnij pauzą /pauzami/ podany
poniżej przebieg rytmiczny.
Zad. 4. Zaproponuj przebieg wartości
rytmicznych w podanym schemacie.
4. Umiejętność budowania interwałów
do dwóch oktaw. Umiejętność
określania interwałów w gamach.
Umiejętność budowania i
rozwiązywania interwałów
charakterystycznych i określania
ich miejsca we wszystkich
odmianach gam systemu dur-moll.
Umiejętność budowy trójdźwięków,
czterodźwięków i pięciodźwięków.
Umiejętność określania
przewrotów trójdźwięków i
czterodźwięków.
Zad. 7. Rozwiąż poprawnie co najmniej na
dwa sposoby podane współbrzmienia.
Zad. 13. Przeanalizuj interwały w taktach
11-13, pomiędzy głosem vc i fl. Zapisz ich
rozmiar w partyturze. (praca z partyturą)
Zad. 14. Przeanalizuj trójdźwięki w
ostatnich dwóch taktach utworu. Określ
ich tryb i przewrót. Odpowiedzi nanieś w
partyturze. (praca z partyturą)
5. Znajomość podstawowych pojęć z
zakresu agogiki, dynamiki i
artykulacji. Umiejętność określania
i definiowania podstawowych
Zad. 10. Podaj znaczenia w języku
polskim dla wszystkich włoskich oznaczeń.
(praca z partyturą)
Zad. 12. W partii vl występują różne
9
ozdobników.
rodzaje artykulacji. Nazwij w języku
włoskim te, które występują w taktach 1-4
oraz 9-12. (praca z partyturą)
Zad. 15. Odszukaj w partyturze /partia fl/
wszystkie ozdobniki. Przenieś je na
poniższe pięciolinie i zapisz sposoby ich
wykonywania. (praca z partyturą)
6. Umiejętność definiowania
podstawowych elementów muzyki
w oparciu o poznany materiał.
Zad. 1. Wymień elementy dzieła
muzycznego.
Zad. 2. Co to jest transpozycja? Podaj
definicję.
Zad. 8. Podaj nazwy polskie instrumentów
występujących w utworze. (praca z
partyturą)
b/ Wyniki testu.
1. średnie regionalne
Średni poziom wykonania zadań testowych z Zasad Muzyki w Polsce wynosi
71,49 %. Na poniższym wykresie pokazano średni poziom wykonania testu w poszczególnych
regionach Polski. Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionach : lubelskim i łódzkim
/71,2/. Najniższy wynik uzyskano w województwie pomorskim - 66,7; najwyższy w
podlaskim – 77,7 %.
średnie regionalne
67,8
69,8
74,473,7
73,1
69,6
77,7
70,2
66,7
74,7
70,2
67,6
72,6
70,271,2 71,2
6062
6466
6870
7274
7678
80
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SW
KW
KP
WM
ZZPM
10
2. tabela różnic regionalnych
Wyniki uzyskane przez szkoły w poszczególnych regionach są bardzo
zróżnicowane. Średnia różnica wynosi 15,6 punktów procentowych.
Zróżnicowanie w poszczególnych regionach wynosi:
Region: Szkoła z wynikiem
najniższym
Szkoła z wynikiem
najwyższym Różnica:
Dolnośląskie 49,58 79,61
30,03
Kujawsko-Pomorskie 63,55
78,54 14,99
Lubelskie 65,14
79,43 14,29
Lubuskie 68,59
79,25 10,66
Łódzkie 63,48
80,82 17,34
Mazowieckie 65,28 91,51
26,23
Małopolskie 69,80
78,22 8,42
Opolskie 68,59
70,58 1,99
Podlaskie 65,61
83,13 17,52
Podkarpackie 64,38
76,22 11,84
Pomorskie 64,59 69,94
5,35
Śląskie 63,81
85,06 21,25
Świętokrzyskie 70,15
70,15 0,00
Wielkopolskie 30,71
79,16 48,45
Warmińsko-Mazurskie 67,67
77,56 9,89
Zachodnio-Pomorskie 64,48 75,78
11,3
11
3. średnie zadań testowych
W tabeli nr 1, w podsumowaniu kolumn, oraz na poniższym wykresie,
przedstawiono średni poziom /średnie arytmetyczne proste/ realizacji poszczególnych
zadań testowych.
Najwyższy wskaźnik uzyskały zadania związane ze znajomością uwarunkowań
rytmicznych /96,48/ oraz znajomością gam /95,22/.
Najniższy wskaźnik wykonalności obserwujemy w znajomościach skal muzycznych
/56,84/ i elementów muzycznych /50,82/.
średnie zadań testowych
50,82
85,7180,47
95,22
79,78
65,50
78,79
89,77
56,84
39,26
68,37
58,9963,13
63,32
96,48
0,00
20,00
40,00
60,00
80,00
100,00
120,00
elem
enty
dzieła
trans
pozyc
ja
pauz
y
prze
bieg
rytm
iczn
y
gam
y
triad
a
rozw
iązy
wan
ie a
kord
ów
nazw
y inst
rum
entó
w
kluc
ze m
uzyc
zne
okre
ślen
ia w
łosk
ie
skal
e
rodza
je a
rtyku
lacji
inte
rwał
y
trójdźw
ięki
ozdo
bniki
12
4. wyniki kolejnych zadań
Szkoły i regiony realizują poszczególne elementy podstawy programowej na
różnym poziomie.
Zawarta w zadaniu testowym nr 1 znajomość elementów dzieła muzycznego (na
podstawie „Zasad Muzyki” Franciszka Wesołowskiego) przy średniej /50,82/ najniższą
wartość uzyskała w regionach: pomorskim /41,7/ i kujawsko-pomorskim /42,7/.
Najwyższą wartość uzyskano w regionach: świętokrzyskim /63,1/ i podlaskim 60,3/.
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie lubuskim /51,1/.
Elementy dzieła muzycznego
55,3
42,7
54,0
51,549,6
51,4
48,6
60,3
48,9
41,7
50,0
63,1
51,3
48,2
53,5
51,1
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SW
KW
KP
WM
ZZP
M
13
Zadanie 2 – podaj definicję transpozycji – przy średniej krajowej 85,71, najsłabiej
zostało zrealizowane w regionie śląskim /79,3/.
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie łódzkim /85,4/.
Najwyższy wskaźnik osiągnięto w regionach: lubelskim /94,7/, małopolskim /92,5/ oraz
podlaskim /92,1/
Transpozycja - definicja
88,0
82,3
94,7
89,7
84,1
92,5
82,8
92,190,4
88,4
79,3
83,882,8
90,2
83,885,4
70,0
75,0
80,0
85,0
90,0
95,0
100,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SWK
WKP
WM
ZZPM
Zadanie nr 3, związane ze znajomością pauz i umieszczeniu ich w przebiegu
rytmicznym, zostało zrealizowane na wysokim poziomie wykonalności – 80,47 %.
Wynik najbliższy średnie uzyskano w regionie kujawsko-pomorskim /80,5/; najniższy w
regionie dolnośląskim /.72,2; najwyższy w regionie łódzkim /87,0/.
Znajomość pauz
72,2
84,681,1
87,083,5 81,9
74,3
84,7
77,080,2
84,4 85,3
75,0 75,978,880,5
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
90,0
100,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
PO
MSLK
SW
KW
KP
WM
ZZP
M
14
Zadanie nr 4 związane z ustaleniem przebiegu rytmicznego uzyskało najwyższy
wskaźnik wykonalności – 96,48 %.
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie pomorskim /97,1/; najniższy w regionie
podkarpackim / 91,8/; najwyższy w regionie świętokrzyskim /100,00/.
Przebieg rytmiczny
94,1
95,7
98,4
95,1
99,198,4
97,6
94,3
98,4
91,8
97,5
100
95,6
97,3
95,1
97,1
86
88
90
92
94
96
98
100
102
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SWK
WKP
WM
ZZPM
Zadanie nr 5 związane ze znajomością gam uzyskało bardzo wysoki procent
wykonalności – 95,22.
Wynik najbliższy średniej krajowej uzyskano w regionie dolnośląskim /95,8/; najniższy
w regionie wielkopolskim /90,5/; najwyższy w regionie pomorskim /99/.
Znajomość gam
94,1 93,8
96,1
94,5 94,5
96,7
94,1
98,1
96,2
99,0
96,2
94,1
90,5
98,7 98,6
95,8
86,0
88,0
90,0
92,0
94,0
96,0
98,0
100,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SW
KW
KP
WM
ZZP
M
15
Zadanie nr 6, związane ze znajomością triady, uzyskało wskaźnik wykonalności – 79,78
%.
Wynik najbliższy średniej krajowej uzyskano w regionie lubuskim /80,3/; najniższy w
regionie łódzkim /68,6/; najwyższy w regionie warmińsko-mazurskim /88,3/.
Znajomość triady
72,4
81,8
72,768,6
84,3 84,0
75,681,2 83,4
85,882,3
88,2
74,4
88,3
81,380,3
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
90,0
100,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SWK
WKP
WM
ZZPM
Zadanie nr 7 polegało na rozwiązywaniu współbrzmień. Uzyskało wynik 65,50 %
wykonalności.
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie podkarpackim – 65,5; najniższy w
regionie świętokrzyskim /47,1/; najwyższy w podlaskim /73,4/.
Rozwiązywanie współbrzmień
56,3
66,7 65,268,0
63,1
72,869,9
64,4
73,4
58,0
68,1
47,1
62,1 63,7
57,4
65,5
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SWK
WKP
WM
ZZPM
16
Kolejne zadania polegały na analizie występujących zjawisk muzycznych w
utworze kameralnym i były oparte w całości na analizie tekstu muzycznego.
W kolejności zadanie 8, polegało na podaniu pełnych nazw /na podstawie używanych w
partyturze skrótów/ występujących w utworze instrumentów.
Wynik najbliższy średniej – 78,79 % uzyskano w regionie podlaskim /78,7/; najniższy w
regionie opolskim /69,3/, najwyższy w regionie świętokrzyskim /92,2/.
Nazwy instrumentów
74,278,1
74,1
86,1 83,780,5 81,4
69,3
81,9
71,7
83,4
92,2
72,2
84,9
71,978,7
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
90,0
100,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SW
KW
KP
WM
ZZP
M
Zadanie 9 polegało na określeniu nazw kluczy występujących w partyturze i uzyskało
bardzo wysoki wskaźnik wykonalności – 89,77 %. Wynik najbliższy średniej uzyskano
w regionie wielkopolskim /89,9/; najwyższy w regionie warmińsko-mazurskim /96,6/,
najniższy w regionie pomorskim /72,8/.
Klucze muzyczne
91,8 94,5 92,088,3
92,7 90,4 88,4 88,9 92,184,9
72,8
91,0 88,2
96,6
86,389,9
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
120,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SW
KW
KP
WM
ZZP
M
17
W utworze muzycznym pojawiło się kilka włoskich określeń. Zadanie testowe nr
10 polegało na ich przetłumaczeniu na język polski. Zadanie to uzyskało jeden z
najniższych wskaźników procentowych – 56,84.
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie śląskim /56,9/; najwyższy w regionie
podlaskim /72,5/; najniższy w regionie świętokrzyskim /33,1/.
Znajomość określeń
58,8
46,1
55,451,9
47,0
63,4 63,3
52,1
72,5
64,7
45,2
33,1
52,0
41,8
58,156,9
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SWK
WKP
WM
ZZPM
W Zadaniu 11 należało określić skale występujące w utworze. Zadanie to uzyskało
najniższy wskaźnik wykonalności w całym teście – 39,26 %.
Wyniki najbliższe średniej uzyskano w regionach: śląskim /42,3/ oraz lubelskim /36,2/;
najwyższy w regionie podlaskim /61,2; najniższy w regionie pomorskim /24,6/.
Znajomość skal
30,3
43,648,4
42,545,4
34,0 35,1
61,2
31,6
24,629,4
35,1
51,9
36,842,3
36,2
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLKSW
KW
KP
WM
ZZPM
18
Zadanie 12 polegało na podaniu występujących w utworze rodzajów artykulacji i
uzyskało 68,37 % wykonalności.
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie kujawsko-pomorskim /68,3/; najwyższy
w regionie podlaskim /73,8/; najniższy w regionie warmińsko-mazurskim /56,4/.
Rodzaje artykulacji
67,671,5 73,3
65,1 64,868,1
71,073,8
68,764,8
73,5
66,2 66,8
56,4
67,468,3
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SW
KW
KP
WM
ZZP
M
Zadanie 13 polegało na podaniu rozmiarów interwałów pomiędzy dźwiękami partii
różnych instrumentów i uzyskało wynik wykonalności – 58,99 %.
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie lubelskim /58,1/; najwyższy w regionie
lubuskim /76,0/; najniższy w regionie dolnośląskim /46,0/.
Interwały
46,0
60,2
76,0
58,0 59,8 58,0
69,5
62,8
46,4
63,7
71,1
62,8
50,9
75,7
57,558,1
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
PO
MSLK
SW
KW
KP
WM
ZZP
M
19
Zadanie 14 polegało na określeniu wybranych trójdźwięków i uzyskało 63,13 procent
wykonalności.
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie pomorskim /61,5/; najwyższy w regionie
łódzkim /71,3/; najniższy w regionach: dolnośląskim /52,3/ i lubelskim /52,9/.
Trójdźwięki
52,354,7 52,9
69,4 71,367,7 65,6
68,1 70,0
60,7
70,665,4
54,258,7
69,1
61,5
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SW
KW
KP
WM
ZZP
M
Ostatnie – 15 Zadanie – polegało na nazwaniu i rozpisaniu wykonania występujących w
utworze ozdobników. Uzyskało 63,32 % wykonalności.
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie małopolskim /64,2/; najwyższy w
regionie śląskim /73,9/; najniższy w regionie pomorskim /49,8/.
Ozdobniki
62,157,4
64,661,2
57,8
66,3
55,9
66,5
60,7
49,8
73,9
53,3
60,6 61,058,1
64,2
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SW
KW
KP
WM
ZZP
M
20
5. rozpiętość wynikowa zadań.
W badaniach zaobserwowano bardzo dużą rozpiętość wyników poziomu
realizacji podstawy programowej w poszczególnych zadaniach testowych.
Największą rozpiętość wykazują zadania:
Nr 14 - określenie trójdźwięków - 98 %
Nr 11 – znajomość skal - 89 %
Najniższą rozpiętość obserwujemy w zadaniach:
Nr 4 - przebieg rytmiczny - 32 %
Nr 5 - znajomość gam - 40 %
Należy zwrócić uwagę na fakt, że wszystkie przedziały wykonania poszczególnych zadań
mieszczą się w średniej ogólnopolskiej – 71,49 %.
rozpiętość zadań
10
3633
68
60
2428 26
58
11
0
17
22
1
17
75
100 100 100 100
89
100
93
100 100
98
100 100 10098
0
20
40
60
80
100
120
elem
enty
dzieł
a
tran
spozy
cja
pauzy
przeb
ieg r
ytm
iczn
y
gamy
tria
da
rozw
iązy
wan
ie a
kord
ów
nazwy
inst
rum
entó
w
klucz
e m
uzycz
ne
okreś
lenia
wło
skie
skal
e
rodza
je a
rtyk
ulacj
i
inte
rwał
y
trójd
źwię
ki
ozdobnik
i
21
6. wyniki w typach szkół
Przeanalizowano wyniki testowe w poszczególnych typach szkół muzycznych II
stopnia.
Poniższy wykres pokazuje średnie procentowe dla PSM II st. i OSM II st.
Różnica wynosi 3,4 punktów procentowych.
72,4
69,0
67,0
68,0
69,0
70,0
71,0
72,0
73,0
PSM II st. OSM
Średnie w typach szkół
22
Literatura Muzyczna
a/ Narzędzie badawcze - test
Przedmiot Literatura Muzyczna zgodnie z Ustawą obliguje do nauczania w
ramach przedmiotu następujących treści:
1. Utwory reprezentatywne dla:
1) Kolejnych epok
2) Czołowych kompozytorów
3) Głównych form, gatunków i stylów muzycznych.
2. Elementy muzyczne, faktury muzyczne, elementy i sposoby kształtowania
formy muzycznej.
3. Instrumenty muzyczne, głosy ludzkie, rodzaje zespołów muzycznych i ich
zastosowanie w praktyce wykonawczej różnych epok.
4. Cechy polskiej muzyki ludowej. Muzyka ludowa w twórczości artystycznej.
5. Funkcje muzyki.
6. Chronologia dziejów muzyki.
Sprawdzenie osiągnięć uczniów w zakresie realizacji powyższych treści /poza pkt. 5 –
Funkcje muzyki/ ma odzwierciedlenie w teście. Ilustruje to poniższa tabela:
Podstawa Programowa (Dziennik
Ustaw nr 138)
Zadania testowe
1. Znajomość i rozpoznawanie
wybranych utworów muzycznych,
określanie ich przynależności do
stylu i epoki historycznej.
Zad. 3. Podaj nazwy utworów i ich
kompozytorów.
Zad. 6. W których wiekach
skomponowano utwory?
2. Umiejętność rozpoznawania i
określania:
1) Elementów muzyki, faktury,
środków wyrazu, sposobów
kształtowania dzieła muzycznego,
2) Charakterystycznych cech
podstawowych form i gatunków
Zad. 4. Nazwij formę i fakturę utworu.
Zad. 10. W którym wieku powstały
gatunki /formy muzyczne/?
23
muzyki wokalnej,
instrumentalnej i wokalno-
instrumentalnej,
3) Aparatu wykonawczego.
3. Znajomość i rozpoznawanie
instrumentów muzycznych.
Zad. 1. Wymień wszystkie instrumenty
wykonujące ten utwór.
Zad. 7. Z jakiego regionu Polski pochodzi
ten utwór? Podaj dodatkowo skład kapeli.
Zad. 8. Jak brzmi nazwa tego
instrumentu?
4. Przyswojenie podstawowych
wiadomości o pieśniach, tańcach,
instrumentach i zespołach,
zwyczajach i obrzędach w polskiej
kulturze ludowej oraz stylizacjach
muzyki ludowej w twórczości
artystycznej.
Zad. 2. Jaki to taniec?
Zad. 7. Z jakiego regionu Polski pochodzi
ten utwór? Podaj skład kapeli.
Zad. 8. Jak brzmi nazwa tego
instrumentu?
Zad. 9. Z jakiego regionu Polski pochodzi
ten utwór?
5. Znajomość chronologii dziejów
muzyki. Umiejętność określania
charakterystycznych cech stylu
historycznego.
Zad. 5. Z jakiej epoki historycznej
pochodzi ten utwór? Podaj epokę
poprzedzającą oraz następującą po niej.
Zad. 6. W których wiekach
skomponowano utwory?
Zad. 10. W którym wieku powstały
gatunki /formy/ muzyczne ?
24
b/ Wyniki Testu.
1. średnie regionalne
Średni poziom wykonania zadań testowych z Literatury Muzycznej wynosi w Polsce
57,34 %. Na poniższym wykresie pokazano średni poziom wykonania testu w poszczególnych
regionach Polski.
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie małopolskim /57,0/; najwyższy w
regionie podlaskim /69,8/; najniższy w opolskim /52,3/.
L i t e r a t u r a m u z y c z n a - ś r e d n i e r e g i o n a l n e
5 5 , 3
5 5 , 6
5 6 , 9
5 5 , 2
5 5 , 2
5 9 , 0
5 2 , 3
6 9 , 8
6 2 , 0
5 9 , 5
5 4 , 5
5 9 , 2
5 4 , 5
6 1 , 1
5 9 , 6
5 7 , 0
0 , 0 1 0 , 0 2 0 , 0 3 0 , 0 4 0 , 0 5 0 , 0 6 0 , 0 7 0 , 0 8 0 , 0
D L S
K P M
L B L
L B U
Ł D Z
M A Z
M Ł P
O P L
P D L
P K R
P O M
S L K
S W K
W K P
W M Z
Z P M
25
2. tabela różnic regionalnych
Wyniki uzyskane przez szkoły w poszczególnych regionach są bardzo
zróżnicowane. Średnia różnica wynosi 25,5 punktów procentowych.
Zróżnicowanie w poszczególnych regionach wynosi:
Region: Szkoła z wynikiem
Najniższym
Szkoła z wynikiem
najwyższym Różnica:
Dolnośląskie 34,83 65,05
30,22
Kujawsko-Pomorskie 46,75 63,58
16,83
Lubelskie 51,13 61,56
10,43
Lubuskie 46,67 67,39
20,72
Łódzkie 42,83 71,31
28,48
Mazowieckie 47,25 76,13
28,88
Małopolskie 45,59 64,45
18,86
Opolskie 46,92 57,76
10,84
Podlaskie 56,73 94,56
37,83
Podkarpackie 48,44 73,92
25,48
Pomorskie 47,56 68,56
21,00
Śląskie 40,24 73,81
33,57
Świętokrzyskie 59,18 59,18
0,00
Wielkopolskie 24,32 82,19
57,87
Warmińsko-Mazurskie 46,14 76,15
30,01
Zachodnio-Pomorskie 51,94 78,07
26,13
26
3. średnie zadań testowych.
W tabeli nr 3, w podsumowaniu kolumn, oraz na poniższym wykresie,
przedstawiono średni poziom /średnie arytmetyczne proste/ realizacji poszczególnych
zadań testowych.
Najwyższy wskaźnik uzyskały zadania związane ze znajomością epok
historycznych /83,7/ oraz umiejętnością wysłyszenia środków wykonawczych w utworze
/82,8/.
Wskaźnik najniższy osiągnęły zadania związane z muzycznym folklorem:
nazwania, na podstawie prezentacji brzmieniowej, instrumentu ludowego /11,1/ oraz
regionu z którego przykład muzyczny pochodzi /21,5/.
średnie zadań testowych
82,8
72,4
28,4
77,0
83,7
77,6
42,7
11,1
21,5
76,1
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
90,0
wym
ień
inst
rum
enty
tani
ec
utwor
y i k
ompo
zyto
rzy
form
a i f
aktu
ra
epok
a hist
oryc
zna
wiek ut
wor
ów
regi
on, s
kład
kap
eli
nazw
a inst
rum
entu
regi
on
wiek po
wstan
ia fo
rmy
27
4. wyniki kolejnych zadań.
Zadanie nr 1 polegało na podaniu składu wykonawczego prezentowanego utworu
(fragment utworu współczesnego na flet, obój, fagot i klawesyn)
Wynik najbliższy średniej /82,8/ uzyskano w regionie lubuskim /83,2/; najwyższy w
regionie świętokrzyskim /88,2/; najniższą w regionie warmińsko-mazurskim /72,5/.
W y m i e ń i n s t r u m e n t y
8 5 , 8
8 6 , 4
8 2 , 2
7 7 , 2
8 5 , 7
8 5 , 5
8 1 , 2
8 7 , 0
8 2 , 1
7 4 , 0
8 5 , 8
8 8 , 2
7 7 , 6
7 2 , 5
7 8 , 6
8 3 , 2
0 , 0 2 0 , 0 4 0 , 0 6 0 , 0 8 0 , 0 1 0 0 , 0
D L S
K P M
L B L
L B U
Ł D Z
M A Z
M Ł P
O P L
P D L
P K R
P O M
S L K
S W K
W K P
W M Z
Z P M
28
Zadanie nr 2 polegało na rozpoznaniu tańca. (E.Piazzolla – Tango).
Wynik najbliższy średniej /72,44/ uzyskano w regionie zachodnio-pomorskim /73,1/;
najwyższy w regionie podlaskim 93,4/; najniższy w regionie śląskim /55,9/.
T a n i e c
8 0 , 2
7 8 , 5
7 5 , 4
5 9 , 9
7 8 , 2
6 3 , 5
7 9 , 1
7 5 , 6
9 3 , 4
8 8 , 8
7 3 , 3
5 5 , 9
8 8 , 2
6 9 , 7
7 4 , 0
7 3 , 1
0 , 0 2 0 , 0 4 0 , 0 6 0 , 0 8 0 , 0 1 0 0 , 0
D L S
K P M
L B L
L B U
Ł D Z
M A Z
M Ł P
O P L
P D L
P K R
P O M
S L K
S W K
W K P
W M Z
Z P M
29
Zadanie nr 3 polegało na podaniu prezentowanych nazw utworów oraz ich
kompozytorów. (Orlando di Lasso – Matona mia cara; Ludwig van Beethoven – V
Symfonia /cz.III/).
Zostało zrealizowane na bardzo niskim poziomie – 28,42 %, co odpowiada 7 punktom w
systemie punktowym 0-25, oraz ocenie 1 + /w skali ocen 1-6/.
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie łódzkim /29,1/; najwyższy w regionie
warmińsko-mazurskim /44,5/; najniższy w regionie lubuskim /14,1/.
U t w o r y i k o m p o z y t o r z y
2 4 , 2
3 3 , 8
2 9 , 9
1 4 , 1
3 0 , 0
1 8 , 2
4 1 , 7
3 7 , 1
3 9 , 8
3 8 , 0
1 9 , 7
4 2 , 6
2 9 , 3
4 4 , 5
2 3 , 1
2 9 , 1
0 , 0 1 0 , 0 2 0 , 0 3 0 , 0 4 0 , 0 5 0 , 0
D L S
K P M
L B L
L B U
Ł D Z
M A Z
M Ł P
O P L
P D L
P K R
P O M
S L K
S W K
W K P
W M Z
Z P M
30
Zadanie nr 4 polegało na określeniu formy i faktury prezentowanego utworu
(J.S.Bach – Fuga D z I tomu DWK – fuga; polifonia).
Zostało zrealizowane na wysokim poziomie wykonalności /76,96 %/.
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie lubuskim /76,6/; najwyższy w regionie
podlaskim /86,2/; najniższy w regionie opolskim /57,0/.
F o r m a i F a k t u r a
7 4 , 6
7 4 , 1
8 4 , 5
7 4 , 5
7 9 , 9
6 9 , 3
5 7 , 0
8 6 , 2
8 2 , 8
6 4 , 7
8 4 , 9
6 7 , 6
6 6 , 3
7 1 , 0
8 4 , 8
7 6 , 6
0 , 0 2 0 , 0 4 0 , 0 6 0 , 0 8 0 , 0 1 0 0 , 0
D L S
K P M
L B L
L B U
Ł D Z
M A Z
M Ł P
O P L
P D L
P K R
P O M
S L K
S W K
W K P
W M Z
Z P M
31
Zadanie nr 5 zostało zrealizowane na najwyższym poziomie ze wszystkich zadań
testowych /83,65 %/ i polegało na określeniu epoki historycznej z której pochodzi
prezentowany utwór. (J.Haydn – Symfonia – klasycyzm).
Dodatkowym zadaniem było podanie nazw głównych epok: poprzedzającej i
następującej po niej. (barok; romantyzm)
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie łódzkim /83,9/; najwyższy w regionach:
podlaskim /90,4/ i podkarpackim /90,1/; najniższy w regionie opolskim /67,8/.
Epoka historyczna
82,9
76,0
87,8
88,6
89,4
84,2
67,8
90,4
90,1
87,4
82,5
75,0
75,3
87,5
79,9
83,9
0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SWK
WKP
WMZ
ZPM
32
Zadanie nr 6 zrealizowano na wysokim poziomie wykonalności – 77,64 %.
Polegało na podaniu wieku w którym skomponowano prezentowane utwory. (F.Chopin
– Mazurek /XIX w./; K.Szymanowski – Słopiewnie /XX w./)
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie lubuskim /76,7/; najwyższy w regionie
świętokrzyskim /100,00 !!!!!!!!/, najniższy w regionie opolskim /64,3/.
W i e k p o w s t a n i a u t w o r ó w
7 2 , 7
6 9 , 0
7 3 , 0
7 3 , 7
8 3 , 5
8 4 , 9
6 4 , 3
8 9 , 9
8 2 , 9
8 4 , 3
7 5 , 7
1 0 0 , 0
6 9 , 2
8 2 , 0
8 2 , 1
7 6 , 7
0 , 0 2 0 , 0 4 0 , 0 6 0 , 0 8 0 , 0 1 0 0 , 0 1 2 0 , 0
D L S
K P M
L B L
L B U
Ł D Z
M A Z
M Ł P
O P L
P D L
P K R
P O M
S L K
S W K
W K P
W M Z
Z P M
33
Zadanie nr 7 jest pierwszym z zadań dla części podstawy programowej
poświęconej polskiemu folklorowi. Zadania te /nr: 7-9/ zostały zrealizowane na poziomie
zdecydowanie słabym. Dlatego też, dla lepszego poznania obrazu ich realizacji zostały w
załączonych tabelach przedstawione również oddzielnie.
W zadaniu polegającym na podaniu regionu Polski z którego utwór pochodzi;
dodatkowo należało wymienić występujące instrumenty (Polka – kapela krakowska /cl, tr,
vn, bębenek/), wynik najbliższy średniej ogólnopolskiej /42,72/ osiągnięto w regionie
śląskim; najwyższy w regionie warmińsko-mazurskim /60,3/; najniższy w regionie
pomorskim /32,5/.
R e g i o n i s k ł a d k a p e l i
3 5 , 9
4 0 , 8
4 2 , 0
3 8 , 6
3 5 , 7
3 9 , 7
5 2 , 4
3 8 , 1
5 5 , 6
4 6 , 9
3 2 , 5
3 8 , 2
4 5 , 0
6 0 , 3
4 5 , 1
4 2 , 5
0 , 0 1 0 , 0 2 0 , 0 3 0 , 0 4 0 , 0 5 0 , 0 6 0 , 0 7 0 , 0
D L S
K P M
L B L
L B U
Ł D Z
M A Z
M Ł P
O P L
P D L
P K R
P O M
S L K
S W K
W K P
W M Z
Z P M
34
Zadanie nr 8 polegające na rozpoznaniu prezentowanego instrumentu grającego
solo (diabelskie skrzypce) osiągnęło najsłabszy wynik w teście – 11,09 %.
Wynik najbliższy średniej osiągnięto w regionie kujawsko-pomorskim /9,0/; najwyższy
w regionie pomorskim /43,9/; najniższy w regionie świętokrzyskim /0,00 !!!!!/.
N a z w a i n s t r u m e n t u
2 , 9
7 , 9
1 6 , 7
1 5 , 3
5 , 4
2 , 6
1 5 , 9
2 7 , 1
5 , 0
4 3 , 9
7 , 9
0 , 0
1 5 , 2
2 5 , 0
2 4 , 7
9 , 0
0 , 0 1 0 , 0 2 0 , 0 3 0 , 0 4 0 , 0 5 0 , 0
D L S
K P M
L B L
L B U
Ł D Z
M A Z
M Ł P
O P L
P D L
P K R
P O M
S L K
S W K
W K P
W M Z
Z P M
35
Zadanie nr 9 polegało na podaniu regionu Polski z którego utwór pochodzi
(Kurpie) i zostało zrealizowane na poziomie 21,52 %.
Wynik najbliższy średniej uzyskano w regionie zachodniopomorskim /19,5/; najwyższy
w regionie podlaskim /47,9/; najniższy w regionie lubelskim /8,5/.
Region
17,1
21,4
8,5
23,5
12,9
31,5
20,1
9,2
47,9
26,1
20,4
14,3
11,8
22,8
33,0
19,5
0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SWK
WKP
WMZ
ZPM
36
Zadanie nr 10 polegało na wypełnieniu tabeli w której należało połączyć formę
/gatunek/ muzyczny z wiekiem jego powstania:
Forma /gatunek muzyczny/ Wiek:
chorał gregoriański VIII
Msza wielogłosowa XII
Koncert solowy XVII
Symfonia XVIII
Poemat symfoniczny XIX
Wynik najbliższy średniej /76,11/ uzyskano rozpiętość regionie śląskim /76,0/; najwyższy
w regionie zachodnio-pomorskim /85,2/; najniższy w regionie warmińsko-mazurskim
/61,6/.
Wiek powstania formy /gatunku/
76,9
80,2
77,4
73,8
71,9
81,0
73,7
72,7
83,7
75,4
76,9
80,0
74,6
61,6
85,2
76,0
0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0
DLS
KPM
LBL
LBU
ŁDZ
MAZ
MŁP
OPL
PDL
PKR
POM
SLK
SWK
WKP
WMZ
ZPM
37
5. rozpiętość wynikowa zadań.
W badaniach zaobserwowano bardzo dużą rozpiętość wyników poziomu
realizacji podstawy programowej w poszczególnych szkołach i zadaniach testowych.
Największą /100 %/ rozpiętość wykazują zadania:
Nr 2 – rozpoznaj taniec
Nr 3 – utwory i ich kompozytorzy
Nr 8 – rozpoznaj instrument /diabelskie skrzypce/
Nr 9 – rozpoznaj region
Najniższą rozpiętość wykazują zadania:
Nr 1 – podaj skład wykonawczy utworu – 47 %
Nr 10 – podaj wiek powstania formy /gatunku/ - 58 %.
Należy zwrócić uwagę na fakt, że wszystkie przedziały wykonania poszczególnych zadań
mieszczą się w średniej ogólnopolskiej – 57,34 %
rozpiętość zadań
53
0 0
25
10
35
25
0 0
42
100 100 100 100 100 10094
100 100 100
0
20
40
60
80
100
120
wym
ień in
stru
men
ty
tanie
c
utwory
i ko
mpozy
torz
y
form
a i f
aktu
ra
epoka
his
tory
czna
wie
k utw
orów
regio
n, skł
ad k
apel
i
nazwa
inst
rum
entu
regio
n
wie
k pow
stan
ia fo
rmy
38
6. wyniki w typach szkół.
Przeanalizowano wyniki testowe w poszczególnych typach szkół muzycznych II
stopnia.
Poniższy wykres pokazuje średnie procentowe dla PSM II st. i OSM II st.
Różnica wynosi 4,1 punkta procentowego.
5 8 , 4
5 4 , 5
5 2 , 0
5 3 , 0
5 4 , 0
5 5 , 0
5 6 , 0
5 7 , 0
5 8 , 0
5 9 , 0
P S M I I s t . O S M
Ś r e d n i e w t y p a c h s z k ó ł
Top Related