1

Beşşar Esed, 31 Ocak 2011 tarihinde Wall Street Journal gazetesine verdiği röportajda;

Mısır, Tunus ve Yemen’deki protesto gösterilerinin, Orta Doğu’da ‘’yeni bir çağa öncülük ettiğini’’ ve

Arap yöneticilerin halkın siyasi ve ekonomik isteklerini yerine getirmek için daha fazlasını yapması gerekeceğini ifade etmiştir.

BEŞŞAR ESED VE ARAP BAHARI

2

Suriye’de gösteri ve yürüyüşler Şubat 2011’de Der’a şehrinde başladı ve 15 Mart’tan itibaren ülkenin diğer bölgelerine yayıldı.

Esed iktidarına bağlı güvenlik güçleri silahsız kitle gösterileri şeklinde ortaya çıkan muhalefet hareketini bastırmak için ateş açmaya başladı.

Güvenlik güçlerinin muhalif gösterileri şiddet ve baskı ile engelleme teşebbüsü, ülkedeki halk hareketinin Şam, Halep, Hama ve Humus gibi Suriye’nin diğer kentlerine yayılmasına yol açtı.

Suriye’de gösteri ve yürüyüşler

3

Suriye Halkının Talep Ettiği Reformlar

4

2 Ekim 2011’de Burhan Galyon başkanlığında Suriye muhalefetini tek çatı altında toplamak hedefiyle teşkil edilmiştir.Daha sonra başkanlığa Kürt asıllı Abdulbasit Seyda Seçilmiştir.

Kasım 2012’de Doha Kongresinde Konsey’in başkanlığına Hıristiyan asıllı George Sabra seçilmiştir.

Konsey, Esed rejimini devirerek Suriye halkını temsil eden bir yönetim kurmayı amaçlamaktadır.

SURİYE ULUSAL KONSEYİ

5

Dr. Abdulhekim Beşar başkanlığında 26 Ekim 2011 tarihinde Erbil'de Mesud Barzani'nin desteği ile kurulmuştur.

Kürtler, Esed sonrası Suriye’nin kuzeyinde özerklik ve Kürt milli kimliğinin anayasal olarak tanınması taleplerini ileri sürerek Suriye Ulusal Konseyi çatısına dâhil olmamaktadır.

SURİYE KÜRT ULUSAL KONSEYİ

6

SURİYE ULUSAL KONSEYİ

7

11 Kasım 2012’de Doha’da kurulan yeni Suriye muhalefetinin başına Muaz el-Hatip getirildi.

Gassan Hito, Mart 2013’de İstanbul’da kurulan yeni Suriye Geçici Hükümetinin Başbakanı olarak seçilmiştir.

SURİYE DEVRİMİ VE MUHALEFET GÜÇLERİ ULUSAL KOALİSYONU

8

Özgür Suriye Ordusu, Suriye Hava Kuvvetleri’nden albay rütbesinde istifa eden Riyad El-Esad ve ordudan ayrılan bir grup asker tarafından 29 Temmuz 2011 tarihinde kurulmuştur.

ÖZGÜR SURİYE ORDUSU

9

SURİYE MUHALEFETİNİN ASKERİ GÜCÜ

10

8 Aralık 2012’de Özgür Suriye Ordusu Tuğgeneral Selim İdris'i Genelkurmay Başkanı olarak seçti.

Amaç Suriye muhalefetinin askeri kanadını tek bir komutada toplamak.

Esed sonrası için Suriye muhalefetini düzenli bir orduya sahip kılmak.

Muhalefete yapılan silah yardımlarının tek bir askeri yapının elinde olmasını sağlamak.

SURİYE MUHALEFETİNİN ASKERİ GÜCÜ

11

Taraflar arasında derhal ateşkes ilan edilmeli, Suriye ordusu kentlerden çekilmelidir.

Tutuklular serbest bırakılmalıdır.

Anayasa düzenlemelerini kapsayan siyasi reformlar yapılmalıdır.

Arap Birliği, çözüm planı sürecini incelemek üzere Şam’da temsilci bulundurmalıdır.

Esed rejimi ile muhalifler arasında ulusal diyalog görüşmeleri başlatılmalıdır.

ARAP BİRLİĞİNİN ÇÖZÜM PLANI

12

ARAP BİRLİĞİ GİRİŞİMLERİNİN SONUÇLARI

Çözüm getirme arayışları krizin bölgesel düzeyden küresel düzeye taşınmasına zemin hazırlamış, kriz BM’ye intikal etmiştir.

Esed iktidarı, Arap Birliği’nin çözüm girişimleri sırasında önerilere müspet cevap vererek zaman kazanmıştır.

13

26 Mart 2013’de Katar’ın başkenti Doha’da düzenlenen Arap Birliği Zirvesinde Suriye’nin koltuğu muhaliflere verilmiştir.

Suriye Geçici Hükümeti, 27 Mart’ta ise Doha’da ilk elçiliğini açmıştır.

ARAP BİRLİĞİNİN ÇÖZÜM PLANI

14

Herkesi kapsayacak bir siyasi süreç için özel temsilciyle çalışmayı taahhüt etmek

Saldırıları bırakıp, BM tarafından gözetilecek ateşkesin derhal sağlanması

İnsani yardımın ulaşabilmesi için günde iki saat çatışmaların durdurulması

Keyfi olarak tutuklanan ve gözaltına alınanların serbest bırakılması

Gazetecilerin ülke içinde serbestçe dolaşmalarının sağlanması

Barışçıl toplanma ve protesto hakkına saygı duyulması

KRİZİN KÜRESEL ETKİLERİ

Annan Barış Planı

15

Suriye Krizinin Seyrini Belirleyen Şartlar

16

DÜNYA KAMUOYUNDAKİ KARARSIZLIK

Askeri Müdahale

İnsani Yardım Koridoru &

Tampon Bölge

Muhalefete Silah Desteği

17

Üç Düzeyde Suriye Krizi

18

Grubun amacı Esed’in iktidarı terk etmesi için uluslararası kamuoyunu harekete geçirmektir.

Yaklaşık 80 ülkeden oluşan grup bugüne kadar dört kez toplanmıştır.

İstanbul’daki 2. toplantıda grup, Suriye Ulusal Konseyi’ni Suriye’nin meşru temsilcisi olarak tanımıştır.

Son toplantı Şubat 2013’te Roma’da yapılmıştır.

SURİYE HALKININ DOSTLARI TOPLANTILARI

ABD,18 Ağustos 2011 tarihinde Esed’in istifa etmesi gerektiğini beyan etmiştir.

ABD’nin kaygıları:

-Selefilerin iktidara gelme ihtimali

-İsrail’in güvenliği

-Suriye’nin bölünmesi

-Krize müdahalenin insani ve mali kaybı

ABD VE SURİYE KRİZİ

20

İkili siyasi, ekonomik ve askeri ilişkiler

Rusya’nın Suriye’deki askeri üssü

RUSYA’NIN SURİYE KRİZİNDEKİ TUTUMU

Rusya, Esed rejimi aleyhindeki Güvenlik Konseyi karar tasarılarını veto etmektedir.

21

ÇİN’İN SURİYE KRİZİNDEKİ TUTUMU

22

KÖRFEZ ÜLKELERİNİN TUTUMU

İkinci Aşamada

23

KÖRFEZ ÜLKELERİNİN ÖNERİLERİ

24

KRİZİN BÖLGESEL ETKİLERİ

25

26

Ürdün - 324 bin 543.

Lübnan - 329 bin 823.

Türkiye - 191 bin 993.

Irak - 105 bin 326.

Mısır - 20 bin 531.

Kuzey Afrika - 8 bin 262.

SURİYELİ MÜLTECİLER

27

Hatay Sorunu

Su Sorunu

PKK Terör Örgütüne destek

1998’de Öcalan’ın Suriye Dışına Çıkartılması

Aynı Yıl Adana Mutabakatı ve Güvenlik İşbirliği Ant.

2000’de Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in Suriye Ziyareti

Türkiye-Suriye İlişkileri

28

2004 Yılı Serbest Ticaret Antlaşması

2005 ve 2007’de Üst Düzey Ziyaretler

Türkiye’nin Suriye-İsrail; Suriye-Irak Arası Arabuluculuk Girişimleri. İsrail’in 2006 Yılında Lübnan’ı İşgali ve 2009’da Gazze Saldırısı

2009’da Kilis ve Şamarin-Azez Ortak Askeri Tatbikatları

Türkiye-Suriye İlişkileri

29

Aynı Yıl Yüksek Düzeyli Stratejik işbirliği Konseyi Toplantıları Başlıyor ve Vizeler Karşılıklı Olarak Kaldırılıyor

2010 Yılı İki Ülke Ticaret Hacmi 2.5 Milyar Dolar

Türkiye, Suriye, Lübnan ve Ürdün’ü Kapsayan Bir Serbest Bölge Oluşturma Girişimleri

Suriye’nin ABD ve Batılı Ülkelerle İlişkilerinin Düzeltilmesi için Girişimler

Türkiye-Suriye İlişkileri

30

2000’lerden İtibaren Suriye’ye Demokratik Hak ve Özgürlüklerin Geliştirilmesi Telkinleri

Arap Baharı ile Birlikte Reform Çağrıları ve Ziyaretler

Esed Yönetiminin Halk Gösterilerine Şiddetle Müdahale Etmesi; Çok Sayıda Sivil Göstericinin Öldürülmesi ve Yaralanması

Türkiye’nin Esed Yönetimi ile İlişkilerini Askıya Alması ve Müteakiben Muhalif Unsurlarla Temasa Geçmesi

Türkiye-Suriye İlişkileri

31

Mayıs-Ağustos 2011’de Antalya’nın ve İstanbul’un Muhalif Toplantılara Ev Sahipliği Yapması

Muhalifleri Birleştirmeye Yönelik Girişimler ve Özgür Suriye Ordusu’nun Kurulmasına Destek

30 Kasım 2011 Türkiye’nin Suriye’ye Yönelik Yaptırımları

Türkiye-Suriye İlişkileri

32

Suriye’de halkıyla barışık bir yönetim kurulana kadar yüksek düzeyli stratejik işbirliği konseyi mekanizmasının askıya alındığını,

Baas iktidarında halka karşı şiddete başvuran kişilerin Türkiye’ye seyahatlerinin yasaklandığını ve Türkiye’deki mal varlıklarının dondurulacağını,

Esed rejiminin kuvvetli destekçisi konumundaki bazı işadamlarına da benzer tedbirlerin getirileceğini,

Suriye ordusuna her türlü askeri malzemenin satış ve tedarikinin durdurulacağını,

Suriye Merkez Bankası ile ilişkilerin durdurulacağını,

TÜRKİYE’NİN SURİYE’YE YÖNELİK YAPTIRIMLARI 30 KASIM 2011

33

Suriye hükümetinin Türkiye’deki finansal mal varlıklarının dondurulacağını,

Suriye hükümeti ile kredi ilişkilerinin durdurulacağını,

Suriye Ticaret Bankası ile işlemlerin durdurulacağını,

Suriye’deki altyapı projelerinin finansmanı için imzalanan Eximbank kredi anlaşmasının askıya alındığını duyurmuştur.

Türkiye üzerinden Suriye’ye silah ve askeri malzeme transferinin önleneceğini,

TÜRKİYE’NİN SURİYE’YE YÖNELİK YAPTIRIMLARI 30 KASIM 2011

34

22 Haziran 2012 Tarihinde F-4 Uçağının Düşürülmesi

3 Ekim 2012 Tarihinde Akçakale’ye Düşen Top Mermisi- 5 Ölü 10 Yaralı

Meclis’in 1 Yıl Süreyle Yurt Dışına Asker Gönderme Tezkeresi

Suriye’nin PYD’ye ve PKK’ya Desteği

Türkiye’nin Suriye’ye Yönelik Olarak BM, Arap Birliği ve İslam Konferansı Teşkilatı Nezdindeki Girişimleri

Türkiye-Suriye İlişkileri

35

Mülteciler sorunu

Esed rejiminin PKK’ya sağladığı himaye

Suriye’nin kuzeydoğusundaki ayrılıkçı eğilimler

İkili ekonomik ilişkilerin kesintiye uğraması

KRİZİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ

36

Türkiye, Suriye’deki krizin Tunus, Mısır, Libya ve Yemen'deki süreçlerden farklı seyredebileceğini öngörememiş

Türkiye, kısa sürede krizin tarafı haline gelmiş ve krizi tek başına yönetebileceğini değerlendirmiştir

Ankara, Suriye’deki krizin bölgesel ve küresel bir anlaşmazlığa dönüşebileceğini değerlendirememiştir.

KRİZİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ

37

Suriye’de kurulabilecek bir geçiş hükümeti ile kriz aşılabilir.

Esed rejimi ağır silah sistemleriyle takviye edilecek Özgür Suriye Ordusu veya uluslararası bir müdahale ile devrilebilir.

Kriz sürüncemede kalabilir ve Suriye parçalanma sürecine girebilir.

İç çatışmaların devam etmesine rağmen Baas rejimi mukavemetini sürdürebilir ve konumunu muhafaza edebilir.

4 MUHTEMEL SENARYO

38

Suriye’de sıcak çatışmaya girmemelidir.

Suriye’ye müdahale durumunda lojistik destek ve insani yardımlar noktasında devreye girmelidir.

Dikkat ve enerjisini Suriye’nin yeniden yapılanma sürecine teksif etmelidir.

Batılı müttefikleri ve NATO ile birlikte hareket etmelidir.

SONUÇ:TÜRKİYE NASIL HAREKET ETMELİDİR?

39

40